1

Ρατσισμός κριτήριο αξιολόγησης Γ΄Λυκείου

Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο, Ρατσισμός (άρθρο από το διαδύκτιο)
1Ρατσισμός είναι να θεωρούμε κάποια άλλη ομάδα ανθρώπων ως κατώτερη ή
ακόμη και άξια περιφρόνησης, λόγω της φυλετικής ή εθνικής τους καταγωγής. Αιτία
του ρατσισμού είναι συνήθως ένα μίγμα υπεροψίας και φόβου. Δηλαδή, από τη μια
πλευρά αισθανόμαστε ότι η δική μας φυλή είναι ανώτερη - πιο καλλιεργημένη, πιο
έξυπνη, πιο πολιτισμένη κτλ. - ενώ από την άλλη αισθανόμαστε ότι η άλλη φυλή με
κάποιο τρόπο μας απειλεί: Είτε στρατιωτικά, είτε πολιτιστικά, είτε ακόμη και στο
επίπεδο εξεύρεσης εργασίας. Το αποτέλεσμα, μέσα μας, είναι να βλέπουμε μια
ολόκληρη ομάδα ανθρώπων με εχθρότητα και προκατάληψη.
2Ο ρατσισμός ενέχει πάντοτε το στοιχείο της διαστρεβλωμένης όρασης. Στους
μεν εαυτούς μας, βλέπουμε μόνο καλά, μόνο αρετές, μόνο μεγαλείο. Αν κατά
σύμπτωση προσέξουμε κάποιο ελάττωμα, εύκολα το δικαιολογούμε. Στη δε αντίπαλη
φυλή βλέπουμε μόνο πάθη, μόνο πονηρία, μόνο μικρότητα. Αν κατά σύμπτωση
προσέξουμε κάποια καλοσύνη, εύκολα την ανάγουμε στην υστεροβουλία.
3Ο κάθε λαός βρίσκει τα δικά του προσχήματα όταν θέλει να στραφεί προς το
ρατσισμό. Η ναζιστική Γερμανία είχε προφασιστεί τη γενετική καθαρότητα. Η
Αγγλία της αποικιοκρατίας προφασίστηκε την πολιτιστική ανωτερότητα. Εμείς εδώ
στην Ελλάδα, όταν έχουμε κρούσματα ρατσισμού, συνήθως αναζητούμε πρόσχημα
στην εθνική μας καταγωγή, στην ελληνικότητά μας και στην ένδοξη ιστορία μας.
4Είναι βέβαια αλήθεια ότι οι αρχαίοι πρόγονοί μας συνεισέφεραν πολλά στoν
πανανθρώπινο πολιτισμό, ίσως και περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο λαό της
εποχής εκείνης. Το έκαναν όμως αυτό καλλιεργώντας τη δημοκρατία και το σεβασμό
προς τον κάθε άνθρωπο, προς το ανθρώπινο πρόσωπο αυτό καθ’ εαυτό. Αν τώρα
εμείς - εν ονόματι των αρχαίων - περιφρονούμε κάποιους εκ των συνανθρώπων μας,
τότε το μόνο που κάνουμε είναι να φανερώνουμε ότι δεν είμαστε γνήσια παιδιά τους.
Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνούμε είναι ότι ο κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα από την
παιδεία που έλαβε και από τον πολιτισμό στον οποίο ανατράφηκε, έχει μέσα του την
ίδια φλόγα της ανθρώπινης φύσης που έχουμε κι εμείς: Έχει δηλαδή την ικανότητα να
αγαπά, να δημιουργεί, να ζει σε κοινωνία, να σκέπτεται, να χαίρεται, να θαυμάζει.
Ίσως σε κάποια εξωτερικά ιδιώματα ή σε κάποιες συνήθειες να διαφέρει από εμάς,
αλλά αυτό θα έπρεπε να ξυπνούσε το ενδιαφέρον μας μάλλον - πώς να γνωριστούμε
καλύτερα - παρά το φόβο, την κατάκριση, την περιφρόνηση.
 2

5Η καλύτερη ισορροπία όταν είμαστε αντιμέτωποι με ανθρώπους από άλλες

φυλές, είναι να διατηρούμε μια υγιή στάση φιλοξενίας, όπου αποδεχόμαστε τον άλλο
γι' αυτό που είναι, ενώ ταυτόχρονα σεβόμαστε και τον εαυτό μας γι' αυτό που είναι
και γι' αυτό που έχει. Αν προσέξουμε στον άλλο άνθρωπο, στην άλλη φυλή, κάποια
ελαττώματα, ας θυμηθούμε ότι έχουμε και εμείς, αν όχι τα ίδια, τουλάχιστον άλλα εξ'
ίσου σοβαρά ελαττώματα. Αν αντιληφθούμε κάποια προτερήματα, ας μην αφήσουμε
τον εαυτό μας να τα διαστρεβλώσει με σκέψεις του τύπου «Μπορεί αυτοί να είναι
ευγενικοί αλλά είναι κατά βάθος ψυχροί, ενώ εμείς που όλοι μέρα βριζόμαστε κατά
βάθος έχουμε καλή καρδιά». Δηλαδή, αν προσπαθούσαμε λίγο περισσότερο, αν
είχαμε την διάθεση να μάθουμε, δε θα μπορούσαμε εμείς να γίνουμε και ευγενικοί
και να έχουμε καλή καρδιά; Ο πραγματικά μεγάλος άνθρωπος, ο πραγματικά μεγάλος
λαός, είναι αυτός που ξέρει να μαθαίνει από τα προτερήματα των άλλων ενώ
ταυτόχρονα διατηρεί αλώβητη τη δική του ταυτότητα. http://www.help-
net.gr/Themes/Ratsismos.htm
Α. (15 μονάδες)
1. Να παρουσιάσετε συνοπτικά το παραπάνω κειμένου στην τάξη σας (70-100 λέξεις)
(10 μον)
2. Ποιο συγκεκριμένο είδος ρατσισμού περιγράφεται στο παραπάνω κείμενο; Ποια
ιστορικά παραδείγματα αναφέρονται; Ή να σχολιάσετε την παρακάτω περίοδο «Ο
πραγματικά μεγάλος άνθρωπος………. αλώβητη τη δική του ταυτότητα » (05 μον)

Β (15 μονάδες)
1.Να προσθέσετε συνδετικές λέξεις μεταξύ των παραγράφων για να εξασφαλισθεί η
καλύτερη ανάγνωση του παραπάνω άρθρου ή να δώσετε πλαγιότιτλους των
παραγράφων (05 μον)
2. Να βρείτε τον τρόπο οργάνωσης και ανάπτυξης των παραγράφων ή να σχολιάσετε
τη χρήση των σημείων στίξης των παρακάτω παραδειγμάτων
- εν ονόματι των αρχαίων –
«Μπορεί αυτοί να είναι ευγενικοί αλλά είναι κατά βάθος ψυχροί, ενώ εμείς που όλοι
μέρα βριζόμαστε κατά βάθος έχουμε καλή καρδιά» (05 μον)
(πρόσθετες ασκήσεις
-Να κάνετε το σχεδιάγραμμα του κειμένου
-Να βρείτε το ύφος τους κειμένου)
 3

Γ. Παραγωγή λόγου (20 Μονάδες)

Σε άρθρο που θα δημοσιεύσετε σε τοπική εφημερίδα να αναζητήσετε τα αίτια του
φυλετικού (εθνικού) ρατσισμού και να προτείνετε τρόπους αντιμετώπισης του. (200-
250 λέξεις, 20 μον)

ΙΙ. Λογοτεχνικό κείμενο

Μαρί Λουϊζε Κάσνιτς «Μαρτιάτικος άνεμος», στο Οι λύκοι επιστρέφουν. Διηγήματα
της «γενιάς των ερειπίων», μετάφραση: Φοίβος Ι. Πιομπίνος, Αθήνα: Gutenberg-
Aldina 13, 2018, σ 116-126, Διασκευή Μαρία Μπόλλα, Φιλόλογος.

(Το παρακάτω διήγημα προέρχεται από τη γραφή της Μαρί Λουϊζε Κάσνιτς, που
ανήκει στη Γενιά των ερειπίων. Η λογοτεχνία των ερειπίων θέλει να μεταγγίσει τις
δυσάρεστες εμπειρίες των συγγραφέων για τη βαναυσότητα του καθεστώτος του Γ΄
Ράιχ, με στόχο να υπενθυμίσουν στις επόμενες γενιές την καταστροφή που
προκάλεσαν οι Ναζί, χωρίς ένα ίχνος επιθυμίας για εκδίκηση. Οι ίδιοι θα μεταφέρουν
ότι οι καταστροφές αυτές δεν λαμβάνουν μόνο χώρα γύρω μας αλλά και μέσα μας.
Διηγήματα αυτής της γενιάς έχουν καθιερωθεί ως υποχρεωτικό ανάγνωσμα και στα
σχολεία της Γερμανίας…)

«Αυτή η εκτέλεση οφείλει να είναι παραδειγματική. Γι αυτό έχουν

συγκεντρώσει όλους τους Πολωνούς αιχμαλώτους της περιοχής στον τόπο της
εκτέλεσης… Έτσι, πίστευαν πως προετοιμαζόταν εκεί μια μαζική εκτέλεση, που
θύματα της θα ήταν όλοι τους. Τελικά ωστόσο απ’ αυτά τα άτομα επιλέχθηκαν δύο
μονάχα που θα οδηγήσουν έναν συμπατριώτης τους από τη ζωή στο θάνατο. Οι
υπόλοιποι, όταν θα έχουν όλα τελειώσει, θα πρέπει να περάσουν μπρος από τον
νεκρό, ο ένας μετά τον άλλον, με το βλέμμα στραμμένο προς αυτόν…..
Επειδή η εκτέλεση οφείλει να είναι παραδειγματική, χρειάζονται πολλοί θεατές.
Γι’ αυτό απαιτήθηκε η συμμετοχή του χωριού, συμπεριλαμβανομένων και των
εφήβων, που μπρος στα μάτια τους θα παρουσιαστεί με αυτόν τον τρόπο η ιερότητα
των φυλετικών νόμων. Οι χωρικοί δεν συμφωνούν ωστόσο με το μέτρο αυτό.
Έστειλαν τα παιδιά τους στο δάσος ή τα έβαλαν στο κρεβάτι ή τα κλείδωσαν στο
στάβλο με τις αγελάδες…. Από τους ενήλικες βρίσκονται εκεί μονάχα όσοι έλαβαν
άμεση εντολή: ο κοινοτάρχης, ο γραμματέας της κοινότητας, ο χωροφύλακας επίσης,
η χωρική που έκανε την καταγγελία, ο μεταλλωρύχος Γκρούμπερ, γεννημένος στο
 4

Μπόχουμ, ο οποίος εγκαταστάθηκε στο χωριό τον περασμένο χρόνο, και η γυναίκα
του, η Μάρτα, από την Ανατολική Πρωσία, η οποία υπήρξε ερωμένη του
θανατοποινίτη.
Αυτά τα πρόσωπα..θα ήθελαν να βρίσκονται μίλια μακριά από εκεί… δεν
τολμούν να σαλέψουν καν… Ο καιρός είναι κάπως ομιχλώδης, έτσι που αργότερα
δεν θα μπορούν να παρακολουθήσουν επακριβώς όλες τις λεπτομέρειες της
διαδικασίας. Κι αυτό τους χαροποιεί όλους πολύ…
Το πρόσωπο της Μάρτα Γκρούμπερ είναι μουσκεμένο από τα δάκρυα για τον
νεαρό Πολωνό Στανισλάους. Αυτός ήταν τότε νέος, ρωμαλέος…. τώρα σκυθρωπός,
και χλωμός σαν μην τον είχε δει ποτέ του. Είναι ένα ξένος και για έναν ξένο δεν
απελπίζεται κανείς….. Η Μάρτα ρίχνει μια ματιά στη διπλανή της, την καταδότρια,
το δειλό παλιοθήλυκο, τη ρουφιάνα, που στέκεται εκεί τόσο άθλια…. πριν από
μερικές εβδομάδες θα ήθελε να καρυδώσει τη γυναίκα ετούτη από θυμό…… την
Ίντα, ανιψιά του κοινοτάρχη…. Η Ίντα δεν προσεύχεται πια. «Δε φταίω εγώ», λέει,
ξαφνικά και όλοι την κοιτάζουν περιφρονητικά… «Όμως, δεν το ήθελα να πεθάνει
ένας άνθρωπος… ήθελαν να δώσω το μάθημα στην κυρία Γκρούμπερ ότι πρέπει να
πράττει όπως και εμείς»…. Ο κοινοτάρχης της λέει θυμωμένος… «σώπα» …Είναι
έξω φρενών με την ανιψιά του, από το φθινοπωρινό εκείνο βράδυ που τον είχε
επισκεφθεί για να του μεταφέρει ότι στο χωριό γίνονταν φυλετικά αίσχη΄ από το
βράδυ εκείνο που είχε σηκώσει το ακουστικό του τηλεφώνου του είχε πυροδοτήσει
τα γεγονότα που οδηγούν τώρα έναν άνθρωπο στην εκτέλεση….
Η εκτέλεση διαδραματίζεται το 1942. Ο κοινοτάρχης δεν έχει ακόμη κανένα
λόγο ν’ αμφιβάλλει για τη νίκη των Γερμανών ή να φοβάται την εκδίκηση των
Πολωνών…. οι αιχμάλωτοι στέκονται ημικυκλικά, με τους στρατιώτες αντικριστά
τους…. Ο πολωνός διασχίζει το ξέφωτο με βήμα σταθερό και το κεφάλι ψηλά…
βαδίζει προς τον θάνατο…. Και ύστερα όλα έχουν τελειώσει. Οι Πολωνοί περνούν
μπρος από την αγχόνη αργά, σιωπηλά σκουντουφλώντας. Ο ένας μετά τον άλλον
κοιτάζουν προς τα πάνω τον νεκρό, όπως τους είχαν προστάξει. Πολλοί από αυτούς
είναι γεμάτοι σκέψεις εκδίκησης, και μερικοί μουρμουρίζουν κάτι: όπως «Θεέ μου,
σπλαχνίσου την άθλια ψυχή μου». Κανένας δεν σκέφτεται το αίσχος της
καταπάτησης των φυλετικών νόμων, όλοι ωστόσο νιώθουν ξαφνικά πως ο
μαρτιάτικος αέρας διασχίζει ζεστός κι εξαίσιος την κοιλάδα και πως είναι άντρες με
αίμα στις φλέβες κι άνεμο στο μέτωπο…
 5

Α. (15 Μονάδες)
1. Άσκηση κλειστού τύπου-αντιστοίχιση
1.Η Μάρτα Γκρούμπερ Α. Κατηγορούσε παλιότερα το φυλετικό
μίσος
2. Η Ίντα Β. Μισούσε την Ίντα, για την προδοσία
του πολωνού κατδίκου
3.Η Μάρτα Γκρούμπερ Γ. Νιώθει ξένη απέναντι στον κατάδικο
4. Η εκτέλεση Δ. έχει παραδειγματικό χαρακτήρα
5. Κάθε χωρικός Ε. Δεν νοιώθει απέχθεια προς τους
φυλετικούς νόμους
ΣΤ. έχει σκοπό να εκφοβίσει τους
Πολωνούς

2. Για ποιο λόγο εκτελείται ο Πολωνός Στανισλάους; Πώς αντιδρούν οι κάτοικοι του
παραπάνω χωριού και γιατί; Αιτιολογείστε τις απόψεις σας με παραπομπές στο
κείμενο (60-70 λέξεις) (10 μονάδες)
(πρόσθετες ασκήσεις: Να σχολιάσετε το παρακάτω απόσπασμα: «Κανένας δεν
σκέφτεται το αίσχος της καταπάτησης των φυλετικών νόμων, όλοι ωστόσο νιώθουν
ξαφνικά πως ο μαρτιάτικος αέρας διασχίζει ζεστός κι εξαίσιος την κοιλάδα και πως
είναι άντρες με αίμα στις φλέβες κι άνεμο στο μέτωπο».)

Β. (15 Μονάδες)
1.Τι είδος αφηγητή έχουμε στο παραπάνω διήγημα και γιατί; (παράδειγμα) (05
μονάδες)
2.Ποιος είναι ο αφηγηματικός χρόνος. Αιτιολογείστε την απάντηση σας. (05 μονάδες)
3. Η διηγηματογράφος περιγράφει με εξαιρετικά απλές εικόνες το γεγονός της
εκτέλεσης του πολωνού. Μπορείτε να βρείτε τρεις και να τις χαρακτηρίσετε
προσδιορίζοντας το ρόλο που παίζουν στο διήγημα; (05 μονάδες)

Γ. Παραγωγή λόγου (20 Μονάδες)

Να αναδείξετε το λόγο για τον οποίο οδηγείται στο θάνατο ο Πολωνός του
διηγήματος. Συμφωνείτε; Στη σύγχρονη εποχή συμβαίνουν αντίστοιχα περιστατικά;
Πώς θα τα διαχειριζόσασταν; (100-150 λέξεις)