เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 1

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ห้ สวส นสาม มัญ

หห้างหหน

ห มัวขห้อศกศ ษา
 ลสกษณะของห ห้างหห ห้นสว ส นสามสญ (ม. 1012, 1025)
 สญส ญาจสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส น
 ความเกกกี่ย วพส น ระหวส า งบรรดาผผ ห้เปป็ นหห ห้นส ส ว น (ด ห้วยกส น ) (ม.1026 –
1048 )
 ความเกกกี่ย วพส น ระหวส า งผผ ห้เปป็ นหห ห้นส สว นทส ง
ตั้ หมดกส บ บห ค คลภายนอก (ม.
1049 – 1054)
 การเลลิกห ห้างหห ห้นส วส น การชชาระบสญชข ก องห ห้างหห ห้นสวส นสามสญ(ม. 1055
– 1063)
 การควบห ห้างหห ห้นสว ส นจดทะเบกยนเข ห้ากสน (ม. 1073 – 1076 )

ล มักษณะการจ มัดตงหห้ ห้ สวส น

มัตั้ างหหน

 ส ญาซงซกี่ บหคคลตสงตั้ แตส 2 คนขซน

สญ ตั้ ไปตกลงนช าสงลิกี่ ใดมาลงทหนรสวมกสน
 เพพอ กี่ กระทชากลิจการรสวมกสน
 ด ห้วยประสงคค์แบสงกชาไรอสนจะได ห้แกสกจลิ การทกท กี่ ชานส นตั้ และ
 หหนห้ ส สวนดห้วยก มันทงหมดตห้
มัตั้ องร มับผผิดรสว มก น มั เพพอ ตั้ งปวงของ
ที่ หนทท มัตั้
หห้างหหน ห้ สวส น โดยไมสมจ ท จาก มัด
 คหณสมบ มัตผิของผผเห้ ปป็นหหน ห้ สวส นเปป็นสาระสจาค มัญ

มั
สญญาจ มัดตงหห้ ห้ สวส น โดยหลสกการจสดตสงตั้ หห้างหหน
มัตั้ างหหน ส น
ห้ สว
ทงหมดทห
มัตั้ กประเภทไมสวาส จะเปป็ นห ห้างหห ห้นสวส นสามสญ ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญ
นลิตบ ห คล หรพอห ห้างหห ห้นสวส นจชากสดกป็ตามจะเกผิดขศน
ลิ ค ตั้ โดยความตกลงระหวสางผผ ห้
เปป็นหหน ส นดห้วยก มัน อาจเปป็ นการตกลงกสนเพพอ
ห้ สว กี่ จ มัดตงหห้
มัตั้ างหหนห้ สว ส นใหมส หรพอ
อาจเปป็ นการตกลงเข ห้ามารสวมเปป็ นหห ห้นสวส นคนใหมสกบ ส กลหม ส ของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นใน
ห ห้างหห ห้นสวส นเดลิมทกต กี่ งส ตั้ อยผแ
ส ล ห้วกป็ได ห้ หรพออาจเปป็ นบหคคลภายนอกทกร กี่ มับโอนหหน ห้ มา
จากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นเดลิมในห ห้างหห ห้นสวส นนส น ตั้ กป็ได ห้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 2

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

แตสอยสางไรกป็ตาม ไมสวาส จะเปป็ นกรณกหนซงกี่ กรณกใดดสงกลสาวข ห้างต ห้น กฎหมาย

มผิไดห้กจาหนดวสาสญญาจ มั มัดตงหห้
มัตั้ างฯจะตห้องทจาตามรผปแบบอยสางไร หรพอ
ตห้องมทหล มักฐานเปป็นหน มังสอ พ ประการใด ด มังนนส มั
มัตั้ ญญาจ มัดตงหห้มัตั้ างหหน ห้ สวส น
จศงไมสจจาตห้องมทหล มักฐานเปป็นหน มังสอ พ และไมสมแ ท บบใด ๆ
สวส นขนตอนในการจดทะเบท
มัตั้ ยนเปป็ นห ห้างหห ห้นสวส นสามสญนลิตบ ลิ ค
ห คลหรพอห ห้างหห ห้น
สวส นจชากสดไมสมผ ก ลกระทบถซงกสบทชาให ห้ความตกลงเข ห้าหห ห้นกสนจสดตสงตั้ ห ห้างถซงกสบ
เปป็ นโมฆะไปแตสมผ ก ลเพกยงทชาให ห้ห ห้างหห ห้นสวส นนส น ตั้ ยสงไมสมส ก ถานะเปป็ นนลิตบ ลิ ค ห คล
ตามกฎหมายทกจ กี่ ะสามารถนช ากฎหมายวสาด ห้วยลสกษณะห ห้างหห ห้นสวส นสามสญ
นลิตบ ห คล หรพอห ห้างหห ห้นสวส นจชากสดมาใชบสห้ งคสบได ห้ ดสงนส น
ลิ ค ตั้ เพกยงแคสความตกลง
รสวมกสนในข ห้อสาระสชาคสญของสญ ส ญาหห ห้นสวส นของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นกป็ทชาให ห้เกลิดห ห้าง
หห ห้นสวส นขซน ตั้ โดยสมบผรณค์ มกผลใชบสห้ งคสบได ห้ตามกฎหมาย

มั
สญญาจ มัดตงหห้ ห้ สวส นสาม มัญ
มัตั้ างหหน

ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญเกลิดขซน ตั้ เมพอ กี่ บหคคลทกป กี่ ระสงคค์จะเข ห้าเปป็ นหห ห้นสวส นกสนได ห้
ตกลงกสนในเงพอ กี่ นไขอสนเปป็ นสาระสชาคสญกสนเรกยบร ห้อยแล ห้ว ไมสวาส ด ห้วยวาจาหรพอ
ลายลสกษณค์อก ส ษร หรพออาจเปป็ นการปฏลิบสตต ลิ อ ส กสนอยสางหห ห้นสวส นโดยปรลิบาย
สถานะความเปป็ นห ห้างหห ห้นสวส นสามสญกป็เรลิม กี่ ต ห้นขซน ตั้ ได ห้ทสนทก โดยมลิต ห้องดชาเนลินการ
จดทะเบกยนแตสอยสางใด ด มังนน มัตั้ เมพอ ที่ ผผเห้ ปป็นหหน ส นไดห้แสดงเจตนาโดยมท
ห้ สว
คจาเสนอคจาสนองตรงก มันในสาระสจาค มัญของสญญาจ มั มัดตงหห้
มัตั้ างหหน ส น
ห้ สว
เมพอ
ที่ นนหห้
มัตั้ างหหน ส นสาม มัญกป็เกผิดขศน
ห้ สว ตั้ ท มันทท

ขห้อสงเกต มั
 ในสญญาตห้ มั องกจาหนดขห้อสาระสจาค มัญประการหนศงที่ คพอ “ตห้องมทสงผิที่ ใด
สงผิที่ หนศงที่ มาลงหหน ห้ (มาตรา
1026) แลห้วแตสทต ทที่ กลงก มันไวห้” แตสหากวสาเมพอ กี่ ห ห้างเรลิม
กี่ ดชาเนลินกลิจการไปแล ห้ว
หห ห้นสวส นบางคนไมสนชาสงส คสาลงหห ห้นให ห้ครบ (แตสกป็ถอ พ วสาสญ ส ญาหหนส
ห้ วส นเกลิดแลว) ห้
หหนส ห้ วส นคนอพนสามารถเรทยกใหห้ช
ที่ จาระคสาหหนห้ หรพอลงมตผิขบออกไปจากหห้างหห
มั นห้
สวส นนนไดห้ มัตั้
 แมห้วา มั
ส สญญาจ มัดตงหห้
มัตั้ างหหน
ห้ สว ส นใด ๆ จะไมสตอ ห้ งทจาเปป็นหน มังสอ พ กป็ ตาม
แตสการเขห้าหหน ห้ สว ส นโดยเฉพาะในกผิจการใหญส ๆ มทการลงทหนมาก หรพอ
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 3

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ถห้าประสงคค์จะใหห้มห ท ล มักฐานแนสนอน กป็ ควรทจาเปป็นหน มังสอ พ เพพอ

ที่ ปห้องก มันมผิ
ใหห้เกผิดขห้อโตห้เถทยงก มันภายหล มัง
 เพพอ
ที่ เปป็นแนวทางในการทจาความตกลงเปป็นหน มังส อ พ มาตรา 1078
ประมวลกฎหมายแพสงและพาณผิชยค์ ได ห้กชาหนดแนวทางของสญ ส ญาจสดตสงตั้
ห ห้างหห ห้นสวส นในข ห้อสาระสชาคสญทกค กี่ วรมกไว ห้ แตสอยสางไรกป็ตามบรรดาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
ทสงตั้ หลายกป็สามารถเพลิม กี่ เตลิมข ห้อสญ ส ญาอพนกี่ ๆ ได ห้ตามทกกี่ ตกลงกสน
หน มังสอ มั
พ สญญาจ มัดตงหห้ ห้ สวส นควรมทสาระสจาค มัญด มังนทตั้
มัตั้ างหหน
คพอ

1. ชอ พกี่ หรพอยกห กี่ ห้อของห ห้างและทกท กี่ ชาการ

2. ลสกษณะ หรพอประเภทแหสงกลิจการของห ห้าง
3. วลิธก ก ารเปลกย กี่ นแปลงข ห้อสญ ส ญาเดลิม หรพอประเภทแหสงกลิจการ
4. วสนเรลิม กี่ กลิจการห ห้าง และระยะเวลาของสญ ส ญา ตลอดจนการเลลิกห ห้าง
5. หห ห้น และความรสบผลิดในหห ห้นของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นแตสละคน
6. วลิธกการคลิดกชาไรขาดทหน ระยะเวลาของการคลิดกชาไรขาดทหน ตลอดจนสทธลิ ลิ
ประการอพนกี่ ๆ เกกยวกส กี่ บเรพองหห
กี่ นห้
7. วลิธด ก ชาเนลินงาน อชานาจหน ห้าทกกี่ ตลอดจนบชาเหนป็ จของหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการ
8. การรสบผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นใหมส และการโอนหห ห้น
9. อพนกี่ ๆ
....................................................................................
.....................................

ความเกทย
ที่ วพ มันระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ส นดห้วยก มัน
ห้ สว
(มาตรา 1026 – 1048)

เมพอ
กี่ บหคคลตสงตั้ แตสสองคนขซน ตั้ ไปได ห้ตกลงรสวมทหนกสนเพพอ กี่ ประกอบกลิจการ
อยสางใดอยสางหนซงกี่ ตามทกต กี่ กลงกสนไว ห้ยสอมเกลิดสท ลิ ธลิ-หน ห้าทกรกี่ ะหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้น
สวส นด ห้วยกสนในประเดป็นตสางๆ หรพอทกเกี่ รกยกวสา “ความเกกย กี่ วพสนระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้น
สวส น”อสนเกกย กี่ วกสบกลิจการของห ห้างหห ห้นสวส นโดยมกประเดป็นทกส กี่ ชาคสญดสงนกค ตั้ อ
พ ความ
เกทยที่ วพ มันระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ส นในเรพอ
ห้ สว ที่ งหหน
ห้ กจาไรขาดทหน การจ มัดการงาน
ของหห้างหหน ส น และสท
ห้ สว ผิ ธผิหนห้าททป ที่ ระการอพน ที่ ๆ ระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส น
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 4

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ความเกทย ห้ สวส นเกทย

ที่ วพ มันระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ที่ วก มับหหน
ห้

ผผเห้ ปป็นหหน ส นทหกคนตห้องลงหหน

ห้ สว ห้
มาตรา 1026 ผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นทหกคนตห้องมทสงผิที่ หนศงที่ สงผิที่ ใดมาลงหหน ห้ ดห้วยในหห้างหหน
ห้
ส นสงผิที่ ททน
สว ที่ จามาลงดห้วยนน มัตั้ จะเปป็นเงผินหรพอทร มัพยค์สน ผิ สงผิที่ อพน
ที่ หรพอลงแรงงานกป็ ไดห้
ขห้อสงเกต มั การลงหหน ห้ อาจไมสไดห้ลงเองกป็ ไดห้ อาจมทคนอพน ที่ ลงแทน
เรากป็ ไดห้ เชน ส พสอต ห้องการให ห้ลผกเปป็ นหห ห้นสวส นในห ห้างหห ห้นสวส น ลผกกป็มฐ ก านะเปป็ น
หห ห้นสวส นแล ห้ว
1. การลงหหน ห้ ดห้วยเงผิน ยสอมหมายถซง เงลินสดทกช กี่ ชาระหนกไ ตั้ ด ห้ตามกฎหมาย
เชค ป็ เงลินสด หรพอตสวตั๋ แลกเงลิน หรพอเครพอ กี่ งมพอทางการเงลินอพน กี่ ๆ เทกยบเทสาเงลินสด
ด ห้วย
มั
ขห้อสงเกต เงลินทกล
กี่ งทหนนกอ ตั้ าจจะมกการคลิดดอกเบกย ตั้ กสนกป็ได ห้ ถ ห้าได ห้มกสญ ส ญา
กสนเอาไว ห้ในตอนตกลงจสดตสงตั้ ห ห้างฯ หรพอมกการตกลงแก ห้ไขเพลิม กี่ เตลิมสญ ส ญาจสด
ตสงตั้ ห ห้างฯ แม ห้ทหนนกจตั้ ะคลิดดอกเบกย ตั้ ด ห้วยกป็หาทชาให ห้การลงทหนนกก ตั้ ลายเปป็ นการกผ ห้ยพม
เงลินกสนไมส

2. การลงหหน ห้ ดห้วยทร มัพยค์สน ผิ ทร มัพยค์สน ผิ อพน ที่ ในททน ทตั้ ป็ คอ

ที่ ก พ ทร มัพยค์สน ผิ อยสาง
อพน ที่ นอกจากต มัวเงผินนน ที่ มั เอง เชน ส เอาทกด กี่ น ลิ สชานส กงาน เครพอ กี่ งจสกรกล
ตลอดจนสท ลิ ธลิอน พกี่ ๆ ทกจ
กี่ สบต ห้องไมสได ห้ เชน ส สท ลิ ธลิเกป็บกลิน สท ลิ ธลิอาศย ส ลลิขสทลิ ธลิธิ์
สทลิ ธลิในเครพอ กี่ งหมายการค ห้า สท ลิ ธลิบสตร

 แตสถาห้ สงผิที่ ใดททไที่ มสใชท ส ร มัพยค์ แมห้จะนจาไปใชป ห้ ระโยชนค์ไดห้สกเทสมั าใด

ผผท ทที่ งสงผิที่ นนไมส
ห้ ล มัตั้ น มับวสาเปป็นหหน ห้ สว ส น เชน ส ผผ ห้มกอท ลิ ธลิพลคนหนซงกี่ ไมสได ห้ลงแรง
อะไร อยผเส ฉย ๆ ยอมให ห้หห ห้นสวส นคนอพน กี่ ๆ เอาชอ พกี่ ของตนไปอ ห้าง เขาไมสได ห้เปป็ น
หห ห้นสวส นรสวมกสนคนอพน กี่ ด ห้วย ดสงนส นตั้ จะฟห้ องเรกยกเอากชาไรในฐานะทกต กี่ นเปป็ นหห ห้น
สวส นไมสได ห้ แตสในทางตรงก มันขห้ามเขาอาจตห้องร มับผผิดตสอบหคคลภายนอก
เพราะเหตหทไทที่ ดห้แสดงออกใหห้คนภายนอกหลงเชอ พที่ วสาตนเปป็นหหน ห้ สว ส น
ตามมาตรา 1054 ไดห้
 การลงหหน ห้ ดห้วยทร มัพยค์สน ผิ นนแบส
มัตั้ งออกไดห้เปป็น 2 ประการ คพอ
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 5

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

o โอนกรรมสท ผิ ธผิใธิ์ หห้ในทร มัพยค์สน ผิ นนใหห้ มัตั้ เปป็นของหห้างหหน ห้ สว ส น

หรพออกกนส ยหนซงกี่ กป็คอ พ โอนไปยสงผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทหกคน (เพราะไมสเปป็ นนลิตบ ลิ คห คล)
โดยไมสต ห้องมกพธลิ รก ต ก องในการโอนแตสอยสางใด แม ห้จะเปป็ นอสงส หารลิมทรสพยค์กป็ตาม
กป็ไมสต ห้องทชาเปป็ นหนสงสอ พ หรพอจดทะเบกยนตสอพนส กงานเจ ห้าหน ห้าทกแ กี่ ตสอยสางใด
o การใหห้ใชท ห้ ร มัพยค์สน ผิ การลงหห ห้นโดยให ห้ใชทรส ห้ พยค์สน ลิ นส นตั้
ทรสพยค์สน ลิ ไมสโอนไปยสงห ห้างยสงคงเปป็ นของ ผผ ห้ลงหห ห้นอยผส เปรกยบได ห้เสมพอนหนซงกี่
เอาทรสพยค์สน ลิ มาให ห้ห ห้างเชาส โดยถพอเอาคสาเชาส เปป็ นเงลินลงหห ห้นนสกี่ นเอง มลิใช ส
เปป็ นการให ห้ใชเฉย ห้ ๆ
ผลในทางกฎหมายตสางก มัน
o โอนใหห้เปป็นกรรมสท ผิ ธผิธิ์ กฎหมายให ห้นช ากฎหมายวสาด ห้วยสญ ส ญา
ซอ พตั้ ขายมาบสงคสบ ( ม.1030) กลสาวคพอ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นเปรกยบเสมพอน “ผผ ห้
ขาย” ซงซกี่ มกสท ลิ ธลิหน ห้าทกต กี่ าส ง ๆ ยกตสวอยสางเชน ส
 ต ห้องสงส มอบทรสพยค์นสน ตั้ ให ห้อยสางผผ ห้ขาย
 ถ ห้าไมสสงส มอบให ห้กป็ถอ พ วสาผลิดสญ ส ญา ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน กี่ กป็
อาจฟห้ องเรกยกให ห้สงส มอบ หรพอเรกยกคสาเสย ก หาย หรพออาจขสบ
ออกจากการเปป็ นหห ห้นสวส นกป็ได ห้ (มาตรา 1031) หรพอ
 ทรสพยค์ทส กกี่ งส มอบต ห้องซอ ส มแซมดกแล ห้ว ไมสชชารหดบกพรสอง ไมส
ถผกรอนสท ลิ ธลิในภายหลสง มลิฉะนส น ตั้ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นกป็ต ห้องรสบผลิด
เว ห้นแตสจะมกข ห้อตกลงยกเว ห้นความรสบผลิดเหลสานส น ตั้ ไว ห้
o แตสกรณทนจาทร มัพยค์สน ผิ มาลงหหน ห้ โดยใหห้ใชส ห้ อยประโยชนค์จาก
ทร มัพยค์สน ผิ นนเทส มัตั้ านน มัตั้ กฎหมายให ห้นช ากฎหมายเชาส ทรสพยค์มาใช ห้ (ม.1029)
กลสาวคพอ ผผ ห้ลงหห ห้นเปรกยบเสมพอน “ผผให้ หห้เชา ส ” ซงซกี่ มกสท ลิ ธลิหน ห้าทกต กี่ าส ง ๆ ยก
ตสวอยสางเชน ส
 หน ห้าทกต กี่ ห้องสงส มอบทรสพยค์สน ลิ ในสภาพทกซ กี่ อส มแซมดกแล ห้ว
(มาตรา 546)
 หน ห้าทกต กี่ ห้องรสกษาและซอ ส มแซมทรสพยค์นสน ตั้ ตลอด เว ห้นแตส
เปป็ นการบชารหงรสกษาตามปกตลิและเพพอ กี่ ซอ ส มแซมเลป็กน ห้อย
(มาตรา 547) หรพอต ห้องรสบผลิดในความชชารหดบกพรสองหรพอ
การรอนสท ลิ ธลิ (มาตรา 549-550)
ขห้อสงเกต มั
 หากพลิจารณามาตรา 549 กป็จะเหป็นวสา กฎหมายเรพอ กี่ งเชาส
ทรสพยค์กป็ไปใชกฎหมายวส ห้ าด ห้วยซอ พตั้ ขายมาบสงคสบใชโดยอนห ห้ โลมอกกตสอหนซงกี่
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 6

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

 เนพอ
กี่ งจากการนช าทรสพยค์สน ลิ มาให ห้ใชสอยทรส
ห้ พยค์สน ลิ นกตั้
กรรมสท ลิ ธลิใธิ์ นทรสพยค์สน ลิ ยสงเปป็ นของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นอยผส เพราะฉะนส น ตั้ หากเกลิดการ
บหบสลาย หรพอสผญหายไปในระหวสางให ห้ใชทรส ห้ พยค์สน ลิ นส น ตั้ ถ ห้าเปป็ นกรณกทไกกี่ มสอาจ
โทษห ห้างหห ห้นสวส นได ห้ การบหบสลายหรพอสผญหายกป็ต ห้องตกเปป็ นพสบแกสผผ ห้เปป็ นหห ห้น
สวส นซงซกี่ เปป็ นเจ ห้าของทรสพยค์สน ลิ นส น
ตั้ และถ ห้าทรสพยค์สน ลิ นส นตั้ มกราคาเพลิม กี่ ขซนตั้ หรพอลด
ลงกป็ตกเปป็ นผลแกสผผ ห้เปป็ นเจ ห้าของนส น ตั้ เอง ตามมาตรา 323 วรรคแรกเชน ส กสน
 เวลาเลลิกห ห้าง ผผ ห้ทกเกี่ อาทรสพยค์มาให ห้ใชสอยแทนการลงทห ห้ น
ยสอมจะได ห้ทรสพยค์คน พ ไปตามสภาพทกเกี่ ปป็ นอยผใส นเวลาเลลิกห ห้าง เว ห้นแตสจะได ห้ตกลง
กสนไว ห้เปป็ นอยสางอพน กี่ เชน ส อาจตกลงให ห้ห ห้างฯ ต ห้องซอ ส มแซมทรสพยค์สน ลิ นส น
ตั้ ให ห้อยผส
ในสภาพดกกอ ส นเวลาสงส มอบคพน

ขห้อสงเกต มั ทรสพยค์สน ลิ ทกจ

กี่ ะนช ามาลงหห ห้นโดยการให ห้ใชนกห้ น ตั้ สาจะต ห้อง
จชากสดอยผเส ฉพาะทรสพยค์ทอ กกี่ าจให ห้เชาส ได ห้เทสานส น
ตั้ และต ห้องเปป็ นทรสพยค์ประเภท
เดกยวกสบทกอ ห้ ปได ห้ มลิใชท
กี่ าจให ห้ยพมใชคงรผ ส รสพยค์ทใกกี่ ห ห้ยพมใชสห้ นลิตั้ เปลพอง หรพอ
โภคยทรสพยค์ ซงซกี่ กรณกหลสงนกน ตั้ สาจะเปป็ นการให ห้เปป็ นกรรมสท ลิ ธลิธิ์ มลิใชให
ห้ ห้ใชทรส
ห้ พยค์

3. การลงหหนดห้ ห้ วยแรงงาน หมายถซง การลงทหนด ห้วยกชาลสงแรงหรพอกชาลสง

สมองกป็ได ห้ เชน ส นาย ก. นช ารถยนตค์ของตนเองมาเข ห้าหห ห้นกสบนาย ข. เพพอ กี่ นช า
รถยนตค์ดงส กลสาวไปรสบจ ห้างขนสงส สน ลิ ค ห้าทสวกี่ ไป โดยนาย ข. ตกลงทชาหน ห้าทกเกี่ ปป็ นคน
ขสบรถยนตค์สงส สน
ลิ ค ห้าเอง และเมพอกี่ ได ห้กชาไรให ห้นช ามาแบสงกสนคนละสวส นเทสา ๆ กสน
ความตกลงของทสงตั้ สองฝส ายจซงเกลิดเปป็ นห ห้างหห ห้นสวส นแล ห้ว โดยนาย ก. ลงหห ห้นด ห้วย
ลิ และนาย ข. ลงหห ห้นด ห้วยแรงงาน
ทรสพยค์สน

การคผิดมผลคสาของสวส นลงหหน
ห้ แตสละประเภท

หห ห้นทกผ กี่ ผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นแตสละคนได ห้ตกลงหรพอสญ ส ญาวสาจะนช ามาลงหห ห้นนส น ตั้ ๆ
จชาเปป็ นทกต กี่ ห้องมกการคลิดมผลคสาสวส นลงหห ห้นให ห้ชด ส เจน ทสงตั้ นกเตั้ พพอ กี่ ประโยชนค์ในด ห้าน
ตสาง ๆ ทกส กี่ ชาคสญคพอ เพพอ กี่ เปป็ นฐานในการคลิดกชาไร หรพอเฉลกย กี่ การขาดทหน (ตาม
มาตรา 1044) หรพอเพพอ กี่ เปป็ นฐานในการคพนทหนให ห้ผผ ห้ถพอหห ห้นแตสละคนในตอนเลลิก
ห ห้าง หรพอชชาระบสญช ก (มาตรา 1062(3)) หรพอประโยชนค์ในการนส บคะแนน
เสย ก งลงมตลิใด ๆ ในการดชาเนลินกลิจการของห ห้างฯ หากวสาได ห้ตกลงกสนให ห้นส บ
คะแนนเสย ก งตามสด ส สวส นของการลงหห ห้นมากน ห้อยเปป็ นเกณฑค์
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 7

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

โดยหลสกทสกี่วไปการคลิดมผลคสาของสวส นลงหห ห้นจะเกลิดขซน ตั้ จากความตกลง

กสนระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น และเมพอ กี่ ตกลงกสนได ห้แล ห้วกป็จะกชาหนดมผลคสาหห ห้นประ
เภทนส น ตั้ ๆ ได ห้ 2 ลสกษณะ คพอ
1. คผิดมผลคสาเปป็น “ต มัวเงผิน” เชน ส นาย ก. นช ารถยนตค์มาลงหห ห้น นาย
ข. ลงหห ห้นด ห้วยเงลิน 1,000,000 บาท สวส นนาย ค. ลงหห ห้นด ห้วยแรงงาน หห ห้น
สวส นทสงตั้ 3 คนกป็ยอ ส มตกลงกสนคลิดมผลคสาหห ห้นออกมาเปป็ นตสวเงลินได ห้ เชน ส รถยนตค์
ตกลงให ห้มกมล ผ คสาเทสากสบ 500,000 บาท สชาหรสบเงลินกป็ปรากฏมผลคสาชด ส เจน
แล ห้ว สชาหรสบแรงงานกป็อาจตกลงกสนให ห้มกมล ผ คสาเทสากสบ 250,000 บาทกป็ได ห้
2. คผิดมผลคสาเปป็น “สดส มั ว ส นการลงหหน ห้ ” โดยคชานวณเทกยบอสตราสวส น
การลงหห ห้นของแตสละคน เชน ส ระหวสางนาย ก. นาย ข. และนาย ค. ตาม
ส สวส นดสงนกค
ตสวอยสางข ห้างต ห้น ให ห้คลิดมผลคสาหห ห้นเปป็ นสด พ 4 สวส น 2 สวส น และ 1
ตั้ อ
สวส น ตามลชาดสบ

ในกรณกทผ กกี่ ผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หมดทกม กี่ าเข ห้าหห ห้นกสนได ห้ตกลงกสนในเรพอ กี่ งมผลคสา
หห ห้นเรกยบร ห้อยแล ห้วกป็คงไมสมป ก ระเดป็นทางกฎหมายทกต กี่ ห้องวลินจ ลิ ฉส ยถซงสด ส สวส นการ
ลงหห ห้นแตสอยสางใด เพราะความตกลงกสนนส น ตั้ ยสอมใชบสห้ งคสบได ห้ตามกฎหมาย
ตราบเทสาทกไกี่ มสขด ส ตสอกฎหมายลสกษณะอพน กี่ ๆ แตสกรณกทก กกี่ ารตกลงในเรพอ กี่ งมผลคสา
สวส นลงหห ห้นนส น ตั้ ไมสครบถ ห้วน หรพอระหวสางหห ห้นสวส นด ห้วยกสนมกข ห้อขสดแย ห้งระหวสางกสน
จะวลินจ ลิ ฉส ยให ห้เปป็ นทกย กี่ ต
ห ไลิ ด ห้อยสางไร ให ห้พลิจารณาหลสกกฎหมายทกเกี่ กกย กี่ วข ห้องดสงนกตั้

มาตรา 1027 ในเมพอ

ที่ กรณทเปป็นขห้อสงสย มั ษฐาน ไวห้กอ
มั ทสานใหห้สนนผิ ส นวสา สงผิที่ ททน
ที่ จามา
ลงหหนห้ ดห้วยก มันมท มผลคสาเทสาก มัน

ดสงได ห้กลสาวข ห้างต ห้นแล ห้ววสา ในการคลิดมผลคสาสวส นลงหห ห้นนส น ตั้ ยสอมเปป็ นไปตาม
ความตกลงกสนระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น แตสในกรณกท ห้ายทกส ห การคลิดคชานวณสวส น
กี่ ด
ลงหห ห้นไมสอาจตกลงกสนระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นได ห้ เพราะเหตหวาส สวส นทกน กี่ ช ามาลง
หห ห้นกสนนส น ตั้ เกลิดเปป็ นกรณกสงสย ส ไมสอาจหามผลคสาสวส นลงหห ห้นได ห้อยสางชด ส เจนและ
เปป็ นทกยกี่ ต
ห ลิ หากปลสอยให ห้ตกลงกสนตสอไปอาจไมสสามารถตกลงกสนได ห้เลย กรณกท กกี่
เกลิดเปป็ นข ห้อสงสย ส ในสวส นลงหห ห้นประเภทใดกป็ตาม กฎหมายให ห้สน ส นลิษฐานไว ห้
กสอนวสาสงลิกี่ ทกน กี่ ช ามาลงหห ห้นทสงตั้ หลายมกมลผ คสาเทสากสน ยกตสวอยสางเชน ส
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 8

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

1. กรณทลงหหน ห้ ดห้วยทร มัพยค์สน ผิ โดยยกกรรมสท ผิ ธผิท

ธิ์ ร มัพยค์สน ผิ โดยปกตลิ
การคชานวณหามผลคสาสวส นลงหห ห้นลสกษณะนกตั้ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นยสอมตกราคาทรสพยค์สน ลิ
ตั้ ได ห้โดยอาจพลิจารณาจาก ราคาซอ
นส น พตั้ ขายทร มัพยค์สน ผิ เชน ส นนตามทห้
มัตั้ อง
ตลาดในขณะททเที่ อาทร มัพยค์สน ผิ นนมาลงหห มัตั้ น
ห้ หรพอหากเปป็นททด ที่ น ผิ กป็อาจหา
ราคาไดห้จากราคาประเมผินททด ที่ น ผิ ของกรมททด ที่ น
ผิ กป็ไดห้ แตสถ ห้าในท ห้ายทกส กี่ ด
ห
ทรสพยค์สน ลิ นส น
ตั้ ไมสอาจหามผลคสาหรพอราคาอสนเปป็ นทกช กี่ ด ส แจ ห้งหรพอยหตไลิ ด ห้ยสอมถพอวสา
เกลิดกรณกเปป็ นทกส ส ขซน
กี่ งสย ตั้ แล ห้ว การคลิดคชานวณสวส นลงหห ห้นจซงต ห้องอาศย ส มาตรา
1027 ซงศที่ บ มัญญ มัตผิวา ส "ในเมพอ ที่ กรณทเปป็นขห้อสงสย มั ทสานใหห้สนนผิ มั ษฐาน ไวห้
กสอนวสาสงผิที่ ททน ที่ จามา ลงหหน ห้ ดห้วยก มันมท มผลคสาเทสาก มัน เชน ส นาย ก. ลงหห ห้น
เปป็ นเงลิน 1,000,000 บาท นาย ข. ลงหห ห้นด ห้วยทกด กี่ น ลิ 1 แปลง ถ ห้ากรณกเปป็ นทกกี่
สงสย ส ไมสอาจตกราคาทกด กี่ น ลิ ได ห้วสาเทสาใด กป็อาจต ห้องสน ส นลิษฐานวสาทกด กี่ น ลิ มกคาส
เทสากสบเงลินทกน กี่ าย ก. นช ามาลงหห ห้น

ขห้อสงเกต มั
 มาตรา 1027 ใหห้นจามาใชเห้ ฉพาะกรณททเทที่ กผิดขห้อเทป็จจรผิงวสา
การคผิดมผลคสาสว ส นลงหหน ห้ เกผิดเปป็นททส มั
ที่ งสยเทส านน มัตั้ ด มังนนหากกรณท
มัตั้ ไมสมข ท อ
ห้
สงสยจะนจมั ามาตรา 1027 มาใชบ ห้ มังค มับไมสไดห้
ต มัวอยสาง นายแดงนช าเงลินมาลงหห ห้น 1,000,000 บาท นายดชานช า
จสกรยานยนตค์ 1 คสนมาลงหห ห้นโดยยกกรรมสท ลิ ธลิใธิ์ นรถจสกรยานยนตค์ดงส กลสาวให ห้
เปป็ นกรรมสท ลิ ธลิข
ธิ์ องห ห้างหห ห้นสวส น แตสปรากฎวสาทสงตั้ นายแดงและดชาตกลงเปป็ นหห ห้น
สวส นกสนโดยไมสได ห้ตกราคารถจสกรยานยนตค์ไว ห้แตสแรก เมพอ กี่ ถซงสน ลิตั้ ปก ต ห้องการจะ
แบสงกชาไรระหวสางกสนจซงต ห้องหาสด ส สวส นการลงหห ห้นระหวสางกสนกสอน กรณกเชน ส นกตั้
นายดชาจะอ ห้างวสาตนได ห้ประโยชนค์จากมาตรา 1027 โดยขอตกราคาคสารถ
จสกรยานยนตค์เทสากสบเงลินทกน กี่ ายแดงนช ามาลงหห ห้นคพอ 1,000,000 บาท ไมสได ห้
เพราะกรณทอยสางนทเตั้ หป็นไดห้ชดวส มั าแมห้จะไมสไดห้ตม ท ล ผ คสาทร มัพยค์สน ผิ ไวห้แตสแรก
กป็ จรผิง แตสกป็ไมสอาจสนนผิ มั ษฐานไดห้วา ส รถจ มักรยานยนตค์มม ท ล
ผ คสาเทสาก มันก มับ
เงผิน 1,000,000 บาทไดห้ รถจ มักรยานยนตค์ก มับเงผิน 1,000,000 บาท
ยสอมไมสชดแจห้ มั งอยผแส ลห้ววสามผลคสาไมสอาจเทสาก มันไดห้เลย ด มังนนผผ มัตั้ เห้ ปป็นหหน ห้
สว ส นทงหลายจศ
มัตั้ งตห้องพผิสจ ผ นค์ก มันตามปกตผิวา ส ราคารถจ มักรยานยนตค์นน มัตั้
ราคาเทสาใดตามทห้องตลาด และตามสภาพตอนททส ที่ ง ส มอบลงหหน ห้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 9

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

มาตรา 1027 เปป็นเพทยงขห้อสนนผิ

 มั ษฐานเทสานน มัตั้ หากคผก ส รณท
เหป็นวสามทขอ
ห้ โตห้แยห้งหรพอพยานหล มักฐานททย ที่ นพ ย มันเปป็นอยสางอพน ที่ ไดห้กป็
สามารถนจามาพผิสจ มั ษฐานไดห้
ผ นค์ห มักลห้างขห้อสนนผิ

ข. กรณทลงหหน ห้ ดห้วยทร มัพยค์สน ห้ อยทร มัพยค์สน

ผิ โดยใหห้ใชส ผิ หากผผ ห้เปป็ น
หห ห้นสวส นทสงตั้ หลายไมสได ห้ตกลงกสนวสาควรกชาหนดมผลคสาสวส นลงหห ห้นกรณกนไ กตั้ ว ห้เปป็ น
เทสาใด โดยมากมสกจะคลิดคชานวณมผลคสาสวส นลงหห ห้นเทกยบเคกยงกสบ “คสา
เชาส ”ทรสพยค์สน ลิ นส น
ตั้ ๆ ตามปกตลิในท ห้องตลาดตามระยะเวลาแหสงการใชสอย ห้
ทรสพยค์สน ลิ นส นตั้ เชน ส

ต มัวอยสาง นาย ก. มกรถยนตค์คน ส หนซงกี่ ราคา 1,000,000 บาท นาย ก. ยอม

ลงหห ห้นด ห้วยการนช ารถยนตค์ดงส กลสาวให ห้ห ห้างหห ห้นสวส นใชสอยประโยชนค์ ห้ มผลคสาสวส น
ลงหห ห้นของนาย ก.ในห ห้างฯนกไ ตั้ มสใชรส าคารถยนตค์คน ส นส น ตั้ แตสเปป็ นอ มัตราผล
ประโยชนค์ทห ทที่ าห้ งหหน ห้ สว ส นจะไดห้ร มับจากการใชรห้ ถนนในการดจ มัตั้ าเนผินกผิจการ
งานของหห้างหหน ส น สมมหตวลิ าส รถคสนนกห
ห้ สว ตั้ าก ก. เอาให ห้คนอพน กี่ เชาส ตามปกตลิจะ
ได ห้คสาเชาส เดพอนละ 10,000 บาท และห ห้างหห ห้นสวส นนกห ตั้ ากมกการตกลงกสน
ประกอบกลิจการเพกยงปก เดกยวเลลิก ดสงนกก ตั้ ารให ห้ใชทรส ห้ พยค์ของ ก. คลิดเปป็ นทหนทกกี่
ลงทหนให ห้ห ห้างนกเตั้ ทสากสบ 10,000 X 12 เดพอน เทสากสบ 120,000 บาท ดสงนส น ตั้
กป็จะสามารถคชานวณจชานวนทหนทกกี่ ก. ลงด ห้วยทรสพยค์สน ลิ ในกรณกนไ กตั้ ด ห้
 โดยปกตผิแลห้ว การลงทหนดห้วยการใหห้ใชท ห้ ร มัพยค์สน ผิ ล มักษณะนทจ ตั้ ะมท
เฉพาะในกรณทท ทที่ หห้างหหน ห้ สว ส นนนม มัตั้ มักตงขศมัตั้ น ตั้ โดยมทกจาหนดระยะเวลา
อ มันสน มัตั้ หรพอคสอนขห้างแนสนอน เพราะหากเปป็ นการตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส นฯ
ระยะยาวหลาย ๆ ปก จะทชาให ห้ราคาของทหนทกล กี่ งด ห้วยทรสพยค์สน ลิ นส น ตั้ อาจจะ
มากกวสาราคาตสวทรสพยค์เสย ก อกก ซงซกี่ ไมสนสาจะยหตธลิ รรม หรพออาจจะหา
จชานวนทหนได ห้ยากหากกรณกเปป็ นการตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส นทกไกี่ มสมรก ะยะเวลาสน ลิตั้
สหดทกแ กี่ นสนอน
 และถห้าไมสอาจตกลงก มันไวห้หรพอเกผิดเปป็นขห้อสงส ยในการคจ มั านวณหา
มผลคสาสว ส นลงหหน ห้ ประเภทนทตั้ และไมสอาจพผิสจ ผ นค์เปป็นอยสางอพน ที่ ยสอม
ถพอวสา “กรณทเปป็นขห้อสงสย” มั ยสอมอยผใส นบ มังค มับของมาตรา 1027
ไดห้ เชน ส นาย ก. กสบ นาย ข. เข ห้าหห ห้นกสนประกอบกลิจการรถยนตค์รสบจ ห้าง
ทสกี่วไป นาย ก. เปป็ นผผ ห้ออกเงลินทหน 1,000,000 บาท นาย ข. เปป็ นผผ ห้เอา
รถมาให ห้ใชรสห้ บสงส สน ลิ ค ห้าและกป็ไมสได ห้กชาหนดเวลาใชสอยรถยนตค์ ห้ เอาไว ห้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 10

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

อยสางชดส เจนยสอมไมสอาจหามผลคสาสวส นลงหห ห้นได ห้อยสางชดส เจน ยสอม

ส นลิษฐานได ห้วสามผลคสาสวส นลงหห ห้นของนาย ข. มกมล
สน ผ คสาหห ห้นเทสากสบหห ห้นของ
นาย ก. กป็ได ห้

ค. กรณทลงหหน
ห้ ดห้วยแรงงาน ถห้าไมสไดห้ตกลงคสาของหหน
ห้ ก มันไวห้
มาตรา 1028 ถ ห้าผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนใดลงแตส แรงงานของตนเข ห้าเปป็ นหห ห้น และใน
ส ญา เข ห้าหห ห้นสวส นกป็มไลิ ด ห้ตกราคาคสาแรงไว ห้ ทสานให ห้คชานวณสว
สญ ส นกจาไรของผผ ห้ทกเกี่ ปป็ นหห ห้นสวส น
ด ห้วยลงแรงงานเชน ส นสนตั้ เสมอด ห้วย สว ส นถ มัวเฉลทย
ที่ ของผผเห้ ปป็นหหน ส นซงศที่ ไดห้ลง เงผิน หรพอ
ห้ สว
ผิ เขห้าหหน
ลงทร มัพยค์สน ห้ ในการนน มัตั้
หมายความวสา การคชานวณหามผลคสาสวส นลงหห ห้นของหห ห้นสวส นทกล กี่ งด ห้วย
แรงงานจะต ห้องนช าเอาจชานวนเงลินลงทหนของหห ห้นสวส นทกล กี่ งด ห้วยเงลินหรพอนช ามผลคสา
ของทรสพยค์สน ลิ นส น
ตั้ มารวมกสนแล ห้วหารด ห้วยจชานวนหห ห้นสวส นทกล กี่ งด ห้วยเงลินหรพอ
ลิ กป็จะได ห้สวส นลงหห ห้นของหห ห้นสวส นทกล
ทรสพยค์สน กี่ งด ห้วยแรงงาน

ต มัวอยสาง 1 สมมหตม ผิ ห ห ห้ สวส น 3 คน คนแรก ลงเงผิน 1,000,000

ท น
บาท คนททส ที่ องลงหหน ห้ ดห้วยทร มัพยค์สน ผิ ซงศที่ ไดห้ตกลงก มัน หรพอตทราคา
ไวห้เปป็นเงผิน 200,000 บาท คนททส ที่ ามลงหหน ห้ ดห้วยแรงงาน แตส
ระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ห้ สวส นกล มับไมสไดห้ใหห้มล ผ คสาหรพอตทราคาไวห้เลย เมพอ ที่
หห้างฯมทกา จ ไรเกผิดขศน ตั้ กป็จะมทปญ มั หาวสาแบสงกจาไรใหห้คนลงแรง
เทสาใด อยสางไร?
1,000,000 + 200,000 บาท คจาตอบ คพอผผ ห้ทกล กี่ งทหนด ห้วยแรงงาน
= 600,000 บาท คลิดคชานวณสวส นลงหห ห้นในห ห้างฯนกไ
ตั้ ด ห้
2 เทสากสบ 600,000 บาท

ต มัวอยสางททที่ 2 สมมหตม ก ห ห้นสวส น 5 คน คนทกกี่ 1-2 ลงเงลินคนละ

ลิ ห
1,000,000 บาท คนทกกี่ 3 ลงด ห้วยเงลินจชานวน 500,000 บาท คนทกกี่ 4
ลงทหนด ห้วยรถยนตค์ 1 คสนแตสไมสได ห้ตกลงหรพอตกราคากสนไว ห้ คนทกกี่ 5 ลงแรงงาน
ไมสได ห้ตกราคาไว ห้เลย พอถซงเวลาแบสงกชาไรจซงเกลิดปส ญหาวสาแบสงกชาไรให ห้หห ห้นส วส น
แตสละคนอยสางไร โดยเฉพาะหห ห้นสวส นทกล กี่ งด ห้วยแรงงาน?

มั
ขห้อสงเกต
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 11

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ห้ าตรานทไตั้ ดห้ตอ
 กรณทจะใชม ห้ งเปป็นกรณทมห
ท น ส นอยสางนห้อย
ห ห้ สว 3 คน และ
คนหนศงที่ ในนนตห้ มัตั้ องลงหหน ห้ ดห้วยแรงงาน
 หากห ห้างฯประกอบด ห้วยหห ห้นสว ส นเพกยง 2 คนเทสานส น ตั้ โดย คนหนซงกี่ ลงหห ห้นด ห้วย
แรงงาน อกกคนหนซงกี่ ลงหห ห้นด ห้วยเงลิน หรพอทรสพยค์สน ลิ จซงไมสอาจคลิดคสาสวส นถสว
เฉลกย กี่ ของหห ห้นสวส นทกล กี่ งด ห้วยเงลินหรพอทรสพยค์สน ลิ ได ห้ ทชาให ห้การคลิดสวส นลงหห ห้นด ห้วย
แรงงานเกลิดกรณกเปป็ นทกส กี่ งสยส วสาควรมกมล ผ คสาเทสาใดแล ห้ว กรณกเชน ส นกอ
ตั้ าจต ห้องนช า
มาตรา 1027 มาวลินจ ลิ ฉส ยตสอไป
 การคผิดคจานวณคสาแรงงานตามมาตรานทเตั้ ปป็นการคผิด “ทหนสมมหต” ผิ
ของหหน ห้ สว ส นททล ที่ งดห้วยแรงงานเพพอ ที่ ประโยชนค์ในการคผิดแบสงกจาไร-
ขาดทหนเทสานน มัตั้ ดสงนส น ตั้ หากภายหลสงห ห้างฯมกเหตหและได ห้เลลิกกลิจการแล ห้ว หาก
มกเงลินเหลพอคพนทหนให ห้ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลาย เฉพาะหห ห้นสวส นทกล กี่ งด ห้วยแรงงาน
นส น
ตั้ ไมสมส ลิ ธลิได ห้รสบทหนคพนตามมผลคสาสวส นลงหห ห้นทกไกี่ ด ห้คลิดไว ห้ในตอนแรกเพราะ
ก ท
เปป็ นเพกยง “ทหนสมมหต”ผิ เทสานส น ตั้
การทวงสวส นลงหหน มั
ห้ ตามสญญาหห
น ห้ สวส น

สญ ส ญาจสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญเกลิดขซน ตั้ เมพอกี่ บหคคลตสงตั้ แตส 2 คนขซน ตั้ ไปมก
เจตนาทกจ กี่ ะมาลงหห ห้นรสวมกสนเพพอ กี่ ทชากลิจการอยสางหนซงกี่ และประสงคค์แบสงกชาไร
ดสงนส นตั้ การนช าหห ห้นไมสวาส จะเปป็ น “เงลิน” “ทรสพยค์สน ลิ ” หรพอ “แรงงาน” ไปลงหห ห้นจรลิง
ๆ จซงอาจยสงไมสเกลิดขซน ตั้ ในขณะทกต กี่ กลงกสนกป็ได ห้ การนช าสวส นมาลงหห ห้นกสนจรลิง ๆ
จซงอาจเปป็ นเวลาภายหลสงความตกลงยสอมได ห้ ดสงนส น ตั้ เมพอ
กี่ ผสานการตกลงจสดตสงตั้
ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญขซน ตั้ แล ห้ว ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นบางคนหรพอทสงตั้ หมดอาจไมสนชาสวส นทกกี่
สญส ญาไว ห้มาลงหห ห้นได ห้ ยสอมถพอเปป็ นกรณกผด ลิ สญ ส ญาจสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญ
ห ห้างนส น ตั้ จะได ห้รสบผลกระทบทางกฎหมายหรพอไมส และต ห้องดชาเนลินการอยสางใด
ตสอไป
มาตรา 1031 ถ ห้าผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนใดละเลยไมสสง ส มอบสว ส นลงหหน
ห้ ของตน
เสย ท เลยทสานวสาต ห้องสง ส คจาบอกกลสาวเปป็นจดหมายจดทะเบทยนไปรษณทย ค์
ไปยสงผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนนส น ตั้ ให ห้สงส มอบสวส นลงหห ห้นของตนมาภายในเวลาอสน
สมควร มลิฉะนส น ตั้ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน กี่ ๆ จะลงเนพอ ตั้ เหป็นพร ห้อมกสนหรพอโดยเสย ก ง
ข ห้างมากด ห้วยกสนสหดแตสข ห้อสญ ส ญาให ห้เอาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนนส น ตั้ ออกเสยก ได ห้

แนวทางปฏผิบ มัตผิ คพอ

 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 12

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

1. หหน ส นทงหลายตห้
ห้ สว มัตั้ องสง ส คจาบอกกลสาวใหห้สง ส มอบสว ส นททส มั
ที่ ญญาวส า
จะลงหหน ห้ ตามททต ที่ กลงก มันในตอนจ มัดตงหห้ มัตั้ างหหน ห้ สว ส นสาม มัญ และคจาบอก
กลสาวจะตห้องมทการกจาหนดเวลาใหห้สง ส มอบสว ส นลงหหน ห้ ภายในเวลาททที่
เหมาะสมก มับมผลคสาหรพอประเภทของสว ส นลงหหน ห้ นน มัตั้ ๆ ดห้วย เชน ส หากเงลินทกกี่
จะต ห้องนช ามาลงหห ห้นนส น ตั้ มกจชานวนมากอาจต ห้องให ห้เวลามากกวสาเงลินลงหห ห้นทกม กี่ ก
จชานวนน ห้อยกวสา หรพอกรณกทรสพยค์สน ลิ ทกจ
กี่ ะนช ามาลงหห ห้นมกขน ส ตั้ ตอนทกจ กี่ ชาเปป็ นต ห้อง
ปฏลิบสตม ลิ ากมาย อาทลิ นช าเข ห้าเครพอ กี่ งจสกรจากตสางประเทศกป็อาจต ห้องกชาหนดเวลา
ให ห้เหมาะสม การกชาหนดเวลาทกน กี่ ห้อยเกลินสมควรอาจเปป็ นเหตหให ห้หห ห้นสวส นผผ ห้นส น ตั้
ยกเปป็ นข ห้อตสอสผในภายหน ห้ ห้าได ห้ และอาจทชาให ห้ต ห้องเรลิม กี่ กระบวนการทวงถาม
สวส นลงหห ห้นใหมสทงส ตั้ หมดกป็เปป็ นได ห้
2. กฎหมายกชาหนดไว ห้ชด ส แจ ห้งให ห้ทวงถามสวส นลงหห ห้นด ห้วยการสงส ไปรษณกย ค์
ลงทะเบกยนเปป็ นสชาคสญ ทสงตั้ นกอ ตั้ าจจะมกคชาบอกกลสาวทางโทรสาร โทรศพ ส ทค์ โดย
วาจาเพลิม กี่ เตลิมกป็ได ห้ แตสจะยซดถพอเนพอ ตั้ ความและการสงส จดหมายจดทะเบกยน
ไปรษณกยเค์ ปป็ นหลสก
3. ในการไมสสง ส มอบสวส นลงหห ห้นตามทกต กี่ กลงไว ห้ในสญ ส ญาจสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส น
หากเกลิดความเสย ก หายใด ๆ เพราะการผลิดสญ ส ญาดสงกลสาว ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นอพน กี่ ๆ
อาจเรกยกคสาเสย ก หายใด ๆ ได ห้
4. หากการทวงถามสว ส นลงหห ห้นได ห้ปฏลิบสตถ ลิ ก
ผ ต ห้องตามมาตรา 1031 ทหก
ประการแล ห้วและได ห้พ ห้นกชาหนดเวลาทกรกี่ ะบหไว ห้และหห ห้นสวส นนส น ตั้ กป็ยสงไมสสงส มอบ
สวส นลงหห ห้นให ห้ครบถ ห้วน หห ห้นสวส นอพน กี่ จซงสามารถลงมตลิให ห้หห ห้นสวส นนส น ตั้ พ ห้นจากการ
เปป็ นหห ห้นสวสนได ห้

มั
ขห้อสงเกต
 ในการพผิจารณาใหห้หน ห ห้ สว ส นนนออกจากการเป
มัตั้ ป็ นหหน ห้ สว ส น
เพราะเหตหไมสชจาระสว ส นลงหหนห้ เมพอ ที่ ไดห้ทวงถามโดยชอบแลห้วนน มัตั้ ผผ ห้เปป็ นหห ห้น
สวส นทสงตั้ หมดต ห้องพร ห้อมใจให ห้เอาหห ห้นสวส นผผ ห้นส น ตั้ ออก เว ห้นแตสจะมกข ห้อตกลงให ห้ใช ห้
มตลิเสย ก งสวส นใหญสให ห้เอาออก แตสอยสางไรกป็ ตามผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นอาจถผกผผ ห้
เปป็นหหน ส นอพน
ห้ สว ที่ ขอใหห้ศาลกจาจ มัดออกเสย ท จากหหน ห้ สวส น โดยอห้างเหตหตาม
มาตรา 1058 ไดห้อก ท ทางหนศงที่
มาตรา 1058 เมพอ กี่ เหตหอนส ใดอสนหนซงกี่ เกลิดขซน กี่ วด ห้วยผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนหนซงกี่
ตั้ เกกย
ซงซกี่ ตามความในมาตรา 1057 หรพอมาตรา 1067 เปป็ นเหตหให ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้
หลายนอกนส น ตั้ มกสท ลิ ธลิจะเรกยกให ห้เลลิกห ห้างหห ห้นสวส นได ห้ไซร ห้ ในเมพอ กี่ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 13

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

เหลสานส น กี่ คชาร ห้อง ทสานวสาศาลจะสงที่ มั ใหห้กจาจ มัดหหน

ตั้ ยพน ห้ สว ส นผผต ห้ น ห้ เหตหคนนนออกมัตั้
เสย ท จากหห้างหหน ส นแทนสงที่ มั ใหห้เลผิกหห้างหหน
ห้ สว ห้ สว ส นกป็ ไดห้ ในการแบสงทรสพยค์สน ลิ
ระหวสางห ห้างหห ห้นสวส นกสบผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นซงซกี่ ถผกกชาจสดนส น ตั้ ทสานให ห้ตกราคาทรสพยค์สน ลิ
ของห ห้างหห ห้นสวส นตามราคาทกเกี่ ปป็ นอยผใส นเวลาแรกยพน กี่ คชาร ห้องขอให ห้กชาจสด
 กรณททจ ทที่ ะนจามาตรา 1031 มาใชไห้ ดห้ตอ ห้ งไดห้ขอ ห้ เทป็จจรผิงวสา ผผเห้ ปป็น
หหน ห้ สวส นคนนนไดห้ มัตั้ ตกลงหรพอสญญาจะนจ มั าสงผิที่ ใดมาลงหหน ห้ แลห้วและในภาย
หล มังไมสยอมสง ส มอบสว ส นลงหหน ห้ นนเลยแมห้
มัตั้ แตสบางสว ส น แตสหากเปป็ นกรณกท กกี่
หห ห้นสวส นได ห้ชชาระสวส นลงหห ห้นบางสวส นและยสงคงค ห้างอกกบางสวส น ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
ทสงตั้ หลายยสอมตลิดตามทวงถามให ห้ชชาระสวส นลงหห ห้นทกเกี่ หลพอได ห้ตามปกตลิวส ส
ลิ ย
ทสกี่วไป แตสหากประสงคค์จะขสบไลสหห ห้นสวส นคนนส น ตั้ ออกจากการเปป็ นหห ห้นสวส นจะต ห้อง
ดชาเนลินการตามกฎหมายอพน กี่ ๆ อาทลิ ฟห้ องคดกตอ ส ศาลขอให ห้ศาลสงสกี่ ให ห้เลลิกห ห้าง
ตามมาตรา 1057 (1) หรพออาจขอให ห้ศาลสงสกี่ กชาจสดหห ห้นสวส นดสงกลสาวออกจาก
ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญแทนการเลลิกห ห้างกป็ได ห้ตามมาตรา 1058

ความเกทย ห้ สวส นเกทย

ที่ วพ มันระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ที่ วก มับกจาไร
ขาดทหน

กชาไรขาดทหนถพอเปป็ นเรพอ กี่ งปกตลิในการประกอบกลิจการและเปป็ นเจตนา

สชาคสญของการทชาสญ ส ญาเข ห้าหห ห้นรสวมกสนของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น ดสงนส น ตั้ สท ลิ ธลิ-หน ห้าทกกี่
อสนเกกย กี่ วกสบกชาไร-ขาดทหนจซงควรตกลงกสนให ห้ชด ส เจน และโดยหลสกแล ห้ว ผผ ห้เปป็ น
หห ห้นสวส นทสงตั้ หลายยสอมกชาหนดสด ส สวส นของการแบสงกชาไร หรพอรสบผลิดเมพอ กี่ ขาดทหน
กสนไว ห้อยสางไรกป็ได ห้ แม ห้สด ส สวส นของการแบสงกชาไรหรพอรสบผลิดขาดทหนจะไมส
สมส พสนธค์กบ ส สดส สวส นการลงหห ห้นเลยกป็ตาม
เพราะฉะนส น ตั้ ตกลงกสนไว ห้อยสางไรกป็เปป็ นไปตามนส น ตั้ จะมาเปลทย ที่ นแปลงททที่
หล มังไมสไดห้ เวห้นแตสขอ ห้ ตกลงนนจะข มัตั้ มัดตสอกฎหมาย
การกจาหนดความสมพ มั มันธค์ในเรพอ ที่ งกจาไร-ขาดทหนมท 2 ล มักษณะ คพอ
1. สว ส นกจาไรขาดทหนททจ ที่ ะผผกพ มันผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นก มันแตสละคนใหห้เปป็น
ไปตามความตกลงในตอนจ มัดตงหห้ มัตั้ างหหน ส น เชน
ห้ สว ส นาย ก. และนาย ข.
เมพอ กี่ ครสงตั้ ตกลงเข ห้าเปป็ นหห ห้นสวส นกสนได ห้ตกลงแบสงกชาไร ขาดทหนระหวสางกสนไว ห้ใน
อสตราร ห้อยละ 60 และร ห้อยละ 40 ตามลชาดสบ ความตกลงดสงกลสาวกป็สามารถ
บสงคสบใชระหวส ห้ างผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นกสนได ห้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 14

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

2.หากในขณะจ มัดตงหห้ มัตั้ างหหน ส นก มันนน

ห้ สว มัตั้ ผผเห้ ปป็นหหน ส นไมสไดห้ตกลง
ห้ สว
ก มันในเรพอ
ที่ งกจาไร-ขาดทหนไวห้เปป็นอยสางอพน ที่ หรพอการกจาหนดกจาไร-
ขาดทหนไวห้แตสไมสครบถห้วนเพทยงพอ การพผิจารณากจาไร-ขาดทหนใหห้เปป็น
พผิจารณาตามเกณฑค์ของกฎหมายททเที่ กทย ที่ วขห้อง ด มังนทค ตั้ อ พ

มาตรา 1044 อสนสวส นกชาไรกป็ด ก สวส นขาดทหนกป็ดข

ก องผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทหก ๆ คน
ตั้ ยสอมเปป็ นไปตามสวส นทกล
นส น กี่ งหห ห้น

มาตรา 1044 จะนช ามาใชบสห้ งคสบระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายได ห้ตสอ
เมพอ
กี่ มลิได ห้มกการตกลงกสนไว ห้เปป็ นการชด ส เจนในเรพอกี่ งกชาไรขาดทหน กฎหมายจซงได ห้
บสญญสตห ลิ ลสกเกณฑค์ไว ห้ให ห้เปป็ นทกย
กี่ ต
ห ค พ กชาไรขาดทหนของผผ ห้เปป็ นหห ห้นส วส นแตสละคน
ลิ อ
จะมากน ห้อยอยสางไรให ห้พลิจารณาจากสด ส สวส นการลงหห ห้นของแตสละคน

กรณทตกลงก มันเรพอ ที่ งกจาไร-ขาดทหนไวห้แตสไมสครบถห้วน แม ห้จะมกการ

ตกลงกสนไว ห้เปป็ นอยสางอพน กี่ นอกจากทกก กี่ ฎหมายกชาหนด แตสความตกลงดสงกลสาว
เปป็ นเพกยงตกลงก มันไวห้เฉพาะเรพอ ที่ งการคผิดผลกจาไร หรพอขาดทหนเพทยง
เรพอ ที่ งใดเรพอ
ที่ งหนศงที่ แตสไมสไดห้ตกลงก มันไวห้ในเรพอ ที่ งนทตั้
ที่ งททเที่ หลพอ ปมัญหาเรพอ
มาตรา 1045 บ มัญญ มัตผิหล มักเกณฑค์ไวห้ด มังนทตั้

มาตรา 1045 ถ ห้าหห ห้นสวส นของผผ ห้ใดได ห้กชาหนดไว ห้แตสเพกยงข ห้างฝส ายกชาไรวสาจะ
แบสงเอาเทสาไรหรพอกชาหนดแตสเพกยงข ห้างขาดทหนวสาจะยอมขาดเทสาไรฉะนกไ ตั้ ซร ห้
มั ษฐานไวห้กอ
ทสานให ห้สนนผิ ห้ สวส นของผผน
ส นวสาหหน ห้ นมท ส นกจาไรและสว
มัตั้ สว ส น
ขาดทหนเปป็นอยสางเดทยวก มัน

ขห้อพผิจารณา กรณทลงหหน ห้ ดห้วยแรงงานก มับการคผิดกจาไร-ขาดทหน

กรณกทม กกี่ ก
ก ารลงหห ห้นด ห้วยแรงงานและไมสได ห้ตกราคาคสาหห ห้นไว ห้ มาตรา 1028
กชาหนดให ห้หาสวส นถสวเฉลกย กี่ ของผผ ห้ลงหห ห้นด ห้วยเงลินหรพอทรสพยค์สนลิ อพน
กี่ กสอน แล ห้วให ห้
ถพอสวส นถสวเฉลกย กี่ นส น
ตั้ เปป็ นคสาหห ห้นเพพอ กี่ ประโยชนค์ในการคชานวณหาสว ส นแบสง
กจาไรของผผ ห้ลงหห ห้นเทสานสน ตั้ กรณทจงศ ตห้องวผินจ ผิ ฉ มัยวสาการหาคสาสว ส นถ มัวเฉลทย
ที่
ด มังกลสาวเพพอ ที่ ประโยชนค์ในการคจานวณหาสว ส นขาดทหนดห้วยหรพอไมส แม ห้
กฎหมายจะมลิได ห้บสญญสตไลิ ว ห้โดยชด ส แจ ห้งให ห้รวมถซงการคลิดสวส นขาดทหนด ห้วยกป็ตาม
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 15

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

แตสเมพอ กี่ พลิจารณามาตรา 1045 ประกอบซงซกี่ บสญญสตวลิ าส “ถ ห้าหห ห้นสวส นของผผ ห้ใดได ห้
กชาหนดไว ห้แตสเพกยงข ห้างฝส ายกชาไรวสาจะแบสงเอาเทสาไร...ทสานให ห้สน ส นลิษฐานไว ห้
กสอนวสาหห ห้นสวส นของผผ ห้นส น ตั้ มกสวส นกชาไรและสวส นขาดทหนเปป็ นอยสางเดกยวกสน” ดสง
นส น
ตั้ การลงหห ห้นด ห้วยแรงงานเมพอ กี่ คลิดคชานวณสวส นกชาไรเปป็ นอยสางไร การหาสวส น
ขาดทหนกป็คด ลิ คชานวณเปป็ นอยสางเดกยวกสน โดยพลิจารณาตามหลสกกฎหมาย
มาตรา 1045 นสกี่นเอง

ความเกทย ห้ สวส นเกทย

ที่ วพ มันระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ที่ วก มับการจ มัดการ
งาน

ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นแตสละคนในห ห้างหห ห้นสวส นสามสญทกจ

กี่ สดตสงตั้ ขซนตั้ นส น ลิ ธลิ-
ตั้ จะมกสท
หน ห้าทกเกี่ กกยกี่ วข ห้องกสบการบรผิหาร จ มัดการงานของหห้างหหน ห้ สว ส นมากน ห้อย
อยสางไรมกหลสกเกณฑค์ทเกกี่ กกย กี่ วข ห้องดสงนกค
ตั้ อ
พ

1. อจานาจในการบรผิหารจ มัดการงานของหห้างหหน ห้ สวส นใหห้เปป็นไปตาม

ความตกลงระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นดห้วยก มัน ตามหล มักความศกดผิ มั ส ผิ ธผิแ
ธิ์ ท ธิ์ หสง
การแสดงเจตนาของผผเห้ ปป็นหหน ห้ สวส นนนเองมัตั้ โดยการบรลิหารจสดการกลิจการ
นส น
ตั้ อาจเปป็ นการรสวมกสนตสดสน ลิ ใจในทหกเรพอ กี่ ง หรพอมกการแบสงหน ห้าทกกกี่ ารอยสางชด ส
แจ ห้งกป็ได ห้ หรพอตกลงแตสงตสงตั้ หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการคนเดกยวอยสางชด ส แจ ห้งและให ห้มก
อชานาจเตป็มทกใกี่ นการบรลิหารจสดการงานของห ห้างหห ห้นสวส นกป็ได ห้ตราบเทสาทกก กี่ าร
บรลิหารจสดการนส น ส ายใต ห้ปกตลิธรรมดาการค ห้าของห ห้างหห ห้นสวส นนส น
ตั้ อยผภ ตั้ ๆ และไมส
เปป็ นการดชาเนลินการใด ๆ ทกข กี่ ด ส ตสอกฎหมาย

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1771/2499 หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการของห ห้างหห ห้นสวส นสามสญ

ไมสจดทะเบกยนแตสผผ ห้เดกยวมกอชานาจฟห้ องคดกเกกย ลิ ธลิการจดทะเบกยน
กี่ วกสบสท
กี่ งหมายการค ห้าของห ห้างหห ห้นสวส นได ห้ (ประชหมใหญสครสงตั้ ทกกี่ 9/2499)
เครพอ
2. การแตสงตง-ถอดถอนและการลาออกจากหห
มัตั้ น ส นผผจ
ห้ สว ห้ มัดการ
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 16

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

มาตรา 1036 อสนหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการนส น ตั้ จะเอาออกจากตชาแหนสงได ห้ตสอเมพอ กี่ ผผ ห้
เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายอพน
กี่ ยลินยอมพร ห้อมกสน เว ห้นแตสจะได ห้ตกลงกสนไว ห้เปป็ นอยสาง
อพน
กี่

มาตรา 1036 ได ห้บสญญสตไลิ ว ห้แตสเพกยงกรณก “ถอดถอน” จากตชาแหนสงหห ห้น

สวส นผผ ห้จสดการซงซกี่ อาจทชาได ห้ดสงนกตั้ คพอ
o หากในการจ มัดตงหห มัตั้ น ห้ สว ส นสาม มัญ ผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นทงหลายไดห้
มัตั้
ตกลงกจาหนดวผิธก ท ารใหห้หน ห ห้ สว ส นผผจ ห้ มัดการพห้นจากตจาแหนสงดห้วยเงพอ ที่ นไข
หรพอวผิธก ท ารใดไวห้ หากไมสข มัดตสอขห้อกฎหมายอพน ที่ ๆ เงพอ ที่ นไขหรพอวผิธก ท าร
นน มัตั้ ๆ ยสอมถพอเปป็นเกณฑค์ในการถอดถอนหหน ห้ สว ส นผผจ ห้ มัดการไดห้ อาทลิ การ
ถอดถอนให ห้ถพอมตลิเสย ก งข ห้างมากของหห ห้นสวส นอพน กี่ ทสงตั้ หมด และจะยพน กี่ ถอดถอน
ได ห้เฉพาะกรณกหห ห้นสวส นกระทชาการทหจรลิตตสอหน ห้าทกเกี่ ทสานส น ตั้ เปป็ นต ห้น
o ในกรณททห ทที่ าห้ งหหน ห้ สว ส นสาม มัญใดมผิไดห้ตกลงก มันไวห้ในเรพอ ที่ ง
เงพอ ที่ นไขการถอดถอนหหน ห้ สวส นผผจ ห้ มัดการ การถอดถอนหหน ส นผผจ
ห้ สว ห้ มัดการ
ใหห้เปป็นไปตามมาตรา 1036 คพอ ต ห้องโดยความยลินยอมของหห ห้นสวส นทสงตั้
หลายอพน กี่ ยลินยอมพร ห้อมกสน(เอกฉส นทค์) มาตรา 1036 มกข ห้อสงส เกตประการหนซงกี่
คพอ มาตรานกม ตั้ ไลิ ด ห้กชาหนดเหตหแหสงการถอดถอนหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการไว ห้แตสอยสางใด
ดสงนส น ตั้ จซงกลสาวได ห้วสา การถอดถอนหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการตามมาตรา 1036 จซงอาจ
กระทชาได ห้แม ห้จะไมสมเก หตหผลใด ๆ เลยกป็ตาม เพราะถพอเปป็ นอชานาจเดป็ดขาดของ
ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลาย
ขห้อสงเกต มั มาตรา 1036 หมายถซงกรณกถอดถอนหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการ
ในระหวสางการดชารงตชาแหนสงหน ห้าทกน กี่ ส นตั้ ๆ แตสหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการอาจพ ห้นจาก
ตชาแหนสงได ห้โดยวลิธอ ก น
พกี่ ตามกฎหมายกป็ได ห้ เชน ส การตาย สมสครใจลาออก หรพอ
พ ห้นจากการเปป็ นหห ห้นสวส นจซงทชาให ห้พ ห้นจากการเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการโดยปรลิยาย

ขห้อพผิจารณา การแตสงตสงตั้ หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการ เมพอ กี่ พลิจารณาหลสก

กฎหมายห ห้างหห ห้นสวส นสามสญไมสพบมาตราทกบ กี่ สญญสตห
ลิ ลสกเกณฑค์โดยตรงถซงการ
แตสงตสงตั้ หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการ จซงอาจเทกยบเคกยงมาตรา 1036 ให ห้การแตสงตสงตั้ หห ห้น
สวส นผผ ห้จสดการคนใดต ห้องอาศย ส ความยลินยอมของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายอพน
กี่
พร ห้อมกสน เว ห้นแตสจะตกลงกสนเปป็ นอยสางอพน กี่
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 17

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

แตสหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการอาจมกได ห้โดยไมสจชาต ห้องมกการแตสงตสงตั้ กป็ได ห้ทสงตั้ นกเตั้ ปป็ น
ไปตามหลสกมาตรา 1033 กลสาวคพอ กรณกไมสมก ก ารแตสงตสงตั้ ผผ ห้ใดเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้
จสดการ ให ห้ถพอวสาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทหกคนยสอมจสดการงานของห ห้างหห ห้นสวส นนส น ตั้ ได ห้ทหก
คน ...ในกรณทเชน ส นทตั้ ทสานใหห้ถอ พ วสาผผเห้ ปป็นหหน
ห้ สวส นยสอมเปป็นหหน ห้ สวส นผผ ห้
จ มัดการทหกคน

อยสางไรกป็ตามหหน ห้ สว ส นผผจห้ มัดการททไที่ ดห้ร มับการแตสงตงแลห้ มัตั้ วอาจสม มัคร

ใจลาออกจากตจาแหนสงไดห้โดยตห้องปฏผิบ มัตผิตามเงพอ ที่ นไขและวผิธก ท ารททที่
ตกลงก มันระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส น(ถห้ามท) หากไมสปรากฏการตกลงเปป็น
อยสางอพน ที่ การลาออกโดยสม มัครใจกป็ ยอ ส มทจาไดห้โดยการยพน ที่ ความ
ประสงคค์ตอ ส หหน
ห้ สว ส นทงหลายทราบ
มัตั้ แตสกรณกเชน ส นกเตั้ หป็นวสาไมสนสาจะต ห้องได ห้รสบ
ความยลินยอมจากหห ห้นสวส นทสงตั้ หลาย เพราะถพอเปป็ นสท ลิ ธลิทห กกี่ ห ห้นสวส นผผ ห้จสดการนส น ตั้
ยสอมกระทชาได ห้ แตสแม ห้กฎหมายจะมลิได ห้บสญญสตถ ลิ งซ ระยะเวลาทกต กี่ ห้องแจ ห้งกสอนการ
ลาออกจะมกผลบสงคสบ หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการกป็ควรได ห้บอกกลสาวกสนลสวงหน ห้าเพพอ กี่ ให ห้
หห ห้นสวส นทสงตั้ หลายได ห้เตรกยมการสรรหาหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการคนใหมสอน ส เปป็ นการ
ปห้ องกสนความเสย ก หายทกอ กี่ าจเกลิดขซน ตั้ กสบห ห้างหห ห้นสวส นสามสญและยสอมสงส ผลถซงหห ห้น
สวส นทหกคนในทกส กี่ ดห

ในกรณททก
3. ทที่ ารตกลงเรพอ ที่ งอจานาจในการบรผิหารจ มัดการงานของ
หห้างหหน ส นใด ๆ ไมสครบถห้วนหรพอชดแจห้
ห้ สว มั งสมบผรณค์ดวห้ ยเหตหตาส ง ๆ ให ห้
พลิจารณาหลสกเกณฑค์ทก กกี่ ฎหมายกชาหนดเกกย กี่ วกสบสท ลิ ธลิหน ห้าทกขกี่ องผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
ในการจสดการงานของห ห้างหห ห้นสวส นตามเกณฑค์ดงส นกตั้ คพอ
3.1 กรณททไทที่ มสไดห้ตกลงก มันแตสงตงใหห้ มัตั้ หน ส นคนใดเปป็นหหน
ห ห้ สว ห้
สวส นผผจ ห้ มัดการ

มาตรา 1033 ถ ห้าผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นมผิไดห้ตกลงก มันไวห้ในกระบวนจสดการห ห้างหห ห้น
สวส นไซร ห้ ทสานวสาผผ ห้เปป็ นหหน ส นยสอมจ มัดการหห้างหหน
ห้ สว ส นนนไดห้
ห้ สว มัตั้ ทกห คน แตสผผ ห้
เปป็ นหห ห้นสวส นคนหนซงกี่ คนใดจะเข ห้าทชาสญ ส ญาอสนใดซงซกี่ ผผ ห้เปป็ นหหน
ห้ สว ส นอทกคนหนศงที่
ท มักทห้วงนนไมส มัตั้ ไดห้
ในกรณกเชน ส นกตั้ ทสานใหห้ถอพ วสาผผเห้ ปป็นหหน ส นยสอมเปป็นหหน
ห้ สว ห้ สวส นผผ ห้
จ มัดการทหกคน
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 18

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

กรณกนจ กตั้ ะเหป็นได ห้วสา ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หมดไมสวาส จะมกกค กกี่ นในห ห้างหห ห้นสวส นนส น ตั้ ยสอม
สามารถบรลิหารจสดการงานของห ห้างหห ห้นสวส นได ห้โดยตนเองทหกคนโดยมลิต ห้อง
ปรซกษาหารพอจากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นอพน กี่ ๆ กสอนได ห้ และหากการจสดการงานของห ห้าง
หห ห้นสวส นในครสงตั้ ใดคราวใดทกเกี่ ปป็ นการตกลงหรพอสญ ส ญากสบบหคคลภายนอก หาก
เปป็ นไปภายใต ห้วสตถหประสงคค์ของห ห้างหห ห้นสวส นทกก กี่ อ
ส ตสงตั้ ขซน ตั้ สญ ส ญาหรพอความ
ตกลงดสงกลสาวกป็ยอ ส มผผกพสนผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทหกคนในห ห้างนกท ตั้ ตกกี่ ห้องรสวมกสนรสบผลิดใน
หนกส ลิ ทกเกี่ กลิดขซน
ตั้ น ตั้ (ถ ห้ามก)โดยไมสจชากสดจชานวนตสอบหคคลภายนอก1
แตสหน ส นคนหนศงที่ คนใดจะทจา”สญญา
ห ห้ สว มั ”โดยหหนห้ สวส นอทกคนหนศงที่ ท มักทห้วง
ไมสไดห้ กฎหมายตามมาตรานกบ ตั้ สญญสตจลิ ชากสดอชานาจจสดการห ห้างหห ห้นสวส นของผผ ห้
เปป็ นหห ห้นสวส นทหกคนไว ห้ประการหนซงกี่ วสา ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนหนซงกี่ คนใดจะทชาสญ ส ญา
โดยหห ห้นสวส นอกกคนหนซงกี่ ทสกท ห้วงไมสได ห้ เพราะเมพอ ที่ หหน
ห้ สว ส นคนใดไปตกลงทจา
มั
สญญาอะไรไวห้ แลห้วหากวสาอยผภ ส ายใตห้ว มัตถหประสงคค์ของหห้างหหน ส น
ห้ ส ว
สาม มัญแลห้วกป็ยอ ส มผผกพ มันหหน ห้ สว ส นคนอพน ที่ ๆ ใหห้รวส มร มับผผิดโดยไมสจจาก มัด
จจานวนไดห้ ด มังนนหห มัตั้ น ส นคนอพน
ห้ สว ที่ ๆ กป็ ยอ
ส มมทสท ผิ ธผิทจ ทที่ ะท มักทห้วงไดห้ อยสางนห้อย
กป็ เพพอ
ที่ ปกปห้องสว ส นไดห้เสย ท ของตน และตห้องการใหห้ผเผ ห้ ปป็นหหน ส นดจาเนผิน
ห้ สว
กผิจการดห้วยความระม มัดระว มังรสวมก มัน

การท มักทห้วงโดยผผเห้ ปป็นหหนห้ สว ส นก มันแมห้จะมทเพทยงคนเดทยวกป็ ยอ ส มมทผลตาม

กฎหมายหห้ามมผิใหห้ผเผ ห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นผผจห้ มัดการนนตกลงทจ
มัตั้ มั
าสญญาก มับบหคคล
ภายนอกแลห้ว โดยมผิจจาเปป็นตห้องเปป็นการท มักทห้วงโดยหหน ห้ ส วส นคนอพน ที่ ๆ
ทงหมดหรพ
มัตั้ อเปป็นการท มักทห้วงโดยหหน ส นเสย
ห้ สว ท งขห้างมากแตสอยสางใด

การทสกท ห้วงของหห ห้นสวส นคนอพน กี่ ๆ จะมกผลเฉพาะเรพอ กี่ งการทชาสญ ส ญาใด ๆ

เทสานสน ตั้ หากเปป็นกรณทการท มักทห้วงในเรพอ ที่ งอพน
ที่ อ มันมผิใชส มั
ส ญญา การท มักทห้วง
นน มัตั้ ๆ ยสอมไมสมผ ท ลทางกฎหมายททห ที่ น ห ห้ สวส นผผจ ห้ มัดการงานในเรพอ ที่ งๆ นน
มัตั้
ตห้องฟมังแตสอยสางใด เชน ส การทจานผิตก ผิ รรมฝสายเดทยว
ต มัวอยสาง นายเอกในฐานะหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการเข ห้าหห ห้นรสวมกสบนายโทจสดตสงตั้ ห ห้าง
หห ห้นสวส นสามสญแหสงหนซงกี่ ขซน
ตั้ โดยมกวสตถหประสงคค์เพพอ กี่ เปลิ ดกลิจการร ห้านขายหนส งส อ พ
1
มาตรา 1050 การใด ๆ อสนผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนใดคนหนซงกี่ ได ห้จสดทชาไปในทางทกเกี่ ปป็ น
ธรรมดาการค ห้าขายของห ห้างหห ห้นสวส นนสน ตั้ ทสานวสาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นหมดทหกคนยสอมมกความ
ผผกพสนในการนสน ตั้ ๆ ด ห้วย และจะต ห้องรสบผลิดรสวมกสนโดยไมสจชากสดจชานวนในการช ชาระหนกตั้ อสน
ได ห้กสอให ห้เกลิดขซน
ตั้ เพราะจสดการไปเชน ส นสน ตั้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 19

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

นายเอกกชาลสงเจรจาจะทชาสญ ส ญาซอพตั้ หนส งสอ พ จชานวนหนซงกี่ จากสชานส กพลิมพค์แหสง

หนซงกี่ เพพอ
กี่ นช ามาจชาหนสายในร ห้านโดยคลิดเปป็ นเงลินทสงตั้ สน ลิตั้ 500,000 บาท และ
นายเอกกชาลสงคลิดจะเปลกย กี่ นแปลงเวลาเปลิ ดปลิ ดของร ห้านเสย ก ใหมสเพพอ
กี่ ให ห้เหมาะ
สมกสบพฤตลิกรรมลผกค ห้า ในการดชาเนลินการทสงตั้ สองประการดสงกลสาวจะเหป็นวสา
หากนายโทไมสเหป็นด ห้วยกสบนายเอกจะเข ห้าทสกท ห้วงได ห้เฉพาะในกรณกการทชา
สญส ญาซอ พตั้ หนสงสอ
พ มาจชาหนสายเทสานส น ตั้ เพราะกรณกถอ พ เปป็ นการทชาสญ ส ญา แตส
สชาหรสบการทสกท ห้วงในเรพอ กี่ งเวลาการเปลิ ดปลิ ดร ห้านนส นตั้ ยสอมเปป็ นอชานาจของหห ห้นสวส น
ผผ ห้จสดการแตสลชาพสงเทสานส น ตั้ กป็ได ห้

มั
ขห้อสงเกต ขห้อจจาก มัดอจานาจนทแ ตั้ มห้จะกจาหนดไวห้เฉพาะเรพอ ที่ งสญญา มั
ไมสรวมถศงการจ มัดการงานในเรพอ ที่ งอพน ที่ ๆ กป็ ตาม แตสกป็เหป็ นวสาผผเห้ ปป็นหหน ห้ ส ว ส น
แตสละคนนสาจะไมสมส ท ท ผิ ธผิจ มัดการงานของหห้างโดยลจาพ มังเสมพอนกผิจการ
ของตนเพทยงคนเดทยว เพราะหห ห้นสวส นเปป็ นกลิจการทกรกี่ วส มกสนทกอ กี่ าศย ส ความไว ห้
วางใจซงซกี่ กสนและกสน เพราะฉะนส น ตั้ แม ห้เปป็ นเรพอ กี่ งการจสดการกลิจการห ห้างฯทสกี่วไป
ก งสวส นใหญสของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน
ถ ห้าเสย กี่ เหป็นวสาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนนส น ตั้ ไมสควร
กระทชากลิจการใด หรพอไมสควรจสดการงานในทางใด ๆ แล ห้ว แม ห้จะไมสใชเส รพอ กี่ ง
ส ญากป็ตาม ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นนส น
สญ ตั้ กป็นสาจะไมสมส ก ท ลิ ธลิจะทชาได ห้ เวห้นแตสจะเปป็นการ
กระทจาเพพอ ที่ ร มักษาทร มัพยค์สน ผิ หรพอเพพอ ที่ เปป็นการใชส ห้ ท
ผิ ธผิอ มันเกผิดแตส
กรรมสท ผิ ธผิเธิ์ พพอ
ที่ ตสอสผบ ห้ ค ห คลภายนอก ซงศที่ ผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นแตสละคนในฐานะ
เจห้าของกรรมสท ผิ ธผิรธิ์ วมมทสท ผิ ธผิทา จ ไดห้โดยลจาพ มังตามมาตรา 1359
ประมวลกฎหมายแพสงและพาณผิชยค์

ขห้อสงเกต มั การจ มัดการงานของหห้างหหน ห้ สว ส นโดยเสย ท งขห้างมาก

มาตรา 1034 ถ ห้าได ห้ตกลงกสนไว ห้วสาการงานของห ห้างหห ห้นสวส นนส น ตั้ จสกให ห้เปป็ นไป
ตามเสย ก งข ห้างมากแหสงผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นไซร ห้ ทสานให ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนหนซงกี่ มกเสย ก ง
เปป็ นคะแนนหนซงกี่ โดยไมสต ห้องคชานซงถซงจชานวนทกล กี่ งหห ห้นด ห้วยมากหรพอน ห้อย
การจสดการงานของห ห้างหห ห้นสวส นอาจมกมากหมายหลายเรพอ กี่ งซงซกี่ อาจเปป็ น
อชานาจหน ห้าทกโกี่ ดยตรงของหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการคนใดคนหนซงกี่ กป็ได ห้ แตสในบางเรพอ กี่ ง
กี่ ผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายอาจจะได ห้กชาหนดไว ห้ชด
ทกผ ส แจ ห้งวสา กรณกเชน ส นส น ตั้ จะดชาเนลิน
การอยสางไรได ห้ต ห้องผสานความเหป็นชอบของหห ห้นสวส นทสงตั้ หมดโดยเสย ก งข ห้างมาก
เสย ก กสอน เชน ส การตกลงให ห้การดชาเนลินกลิจการทสกี่วไปทสงตั้ หมดเปป็ นอชานาจของหห ห้น
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 20

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

สวส นผผ ห้จสดการแตสผผ ห้เดกยว แตสหากเปป็ นเรพอ

กี่ งการตกลงขยายกลิจการเพลิม กี่ เตลิมต ห้อง
ผสานความเหป็นชอบโดยเสย ก งข ห้างมากของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หมดเทสานส น ตั้
ดสงนส น
ตั้ จซงอาจพลิจารณาได ห้วสา มาตรา 1034 ถพอเปป็ นข ห้อยกเว ห้นของ
มาตรา 1033 ไปในตสว คพอ ถ ห้าผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นในห ห้างหห ห้นสวส นสามสญตกลงกสนจะ
ห้ ย
ให ห้ใชเส ก งข ห้างมากบสงคสบแกสกจลิ การใด ๆกป็ให ห้เปป็ นไปตามข ห้อตกลงนส น ตั้ จะยก
มาตรา 1033 มาใชบสห้ งคสบไมสได2ห้

3.2 กรณทตกลงแตสงตงหห
มัตั้ น ส นผผจ
ห้ สว ห้ มัดการหลายคน

มาตรา 1035 ถ ห้าได ห้ตกลงกสนไว ห้วสาจะให ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นหลายคนจสดการห ห้าง
หห ห้นสวส นไซร ห้ หหน ห้ สว ส นผผจ ห้ มัดการแตสละคนจะจ มัดการหห้างหหน ห้ สว ส นนนกป็ มัตั้ ไดห้ แตส
หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการคนหนซงกี่ คนใดจะทจาการอ มันใดซงซกี่ หหน ส นผผจ
ห้ สว ห้ มัดการอทกคน
หนศงที่ ท มักทห้วงนนไมส มัตั้ ไดห้
ห ห้างหห ห้นสวส นบางแหสงอาจมกกจลิ การขนาดใหญสทจ กกี่ ชาต ห้องอาศย ส หห ห้นสวส นผผ ห้
จสดการหลายคนชวส ยกสนดผแลบรลิหารกลิจการให ห้สชาเรป็จลหลวส งไป หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการ
ทสงตั้ หลายเหลสานส น ตั้ อาจได ห้รสบการแตสงตสงตั้ และมอบหมายให ห้มกอชานาจหน ห้าทกรกี่ สบผลิด
ชอบดผแลกลิจการเปป็ นสวส นๆ ไปกป็ได ห้ หรพออาจเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการทกต กี่ าส งฝส าย
ตสางมกอชานาจเตป็มทกใกี่ นการจสดการกลิจการงานของห ห้างหห ห้นสวส นได ห้โดยอลิสระไมส
ต ห้องปรซกษาหารพอกสนเลยกป็ได ห้ ทสงตั้ นกส ตั้ ด
ห แท ห้แตสความตกลงกสนในระหวสาง ผผ ห้เปป็ น
หห ห้นสวส นทสงตั้ หลาย

บทบสญญสตใลิ นมาตรา 1035 นส น ตั้ เฉพาะในห ห้างหห ห้นสวส น

ตั้ นสาจะต ห้องเกลิดขซน
สามสญทกม ก ผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นไมสน ห้อยกวสา 3 คน อาทลิ หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการ 2 คน และ
กี่ ผ
หห ห้นสวส นธรรมดา 1 คน หากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หมดมก 2 คนกป็ไมสจชาเปป็ นต ห้อง
ตกลงแตสงตสงตั้ ให ห้เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการทสงตั้ 2 คนกป็ได ห้ เพราะถซงไมสมก ก ารตสงตั้ ผผ ห้ใด
เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการไว ห้โดยชด ส แจ ห้ง หห ห้นสวส นทสงตั้ หมดกป็ยอส มถพอเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้
จสดการทหกคนอยผแ ส ล ห้วตามหลสกในมาตรา 1033 ดสงกลสาวแล ห้วข ห้างต ห้น

ขห้อพผิจารณา
2
ภาสกร ชหณหอหไร,รศ. คชาอธลิบายกฎหมายลสกษณะหห ห้นสวส นและบรลิษสท, นลิตบ
ลิ รรณการ
2539 กรหงเทพ, หน ห้า 397
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 21

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

 กรณททม
ทที่ ห
ท น ส นผผจ
ห ห้ สว ห้ มัดการหลายคน และไมสปรากฏการตกลงเกทย ที่ ว
ก มับอจานาจหนห้าททข ที่ องหหน ห้ สว ส นผผจ
ห้ มัดการแตสละคนอยสางชดแจห้ มั ง ใหห้ถอ พ วสา
หหน ส นผผจ
ห้ สว ห้ มัดการแตสละคนยสอมมทอจานาจในการจ มัดการงานของหห้างหหน ห้
สว ส นไดห้อยสางเตป็มโดยไมสตอ ห้ งปรศกษาหารพอก มันกป็ ไดห้ แตสอยสางไรกป็ตามการ
จสดการงานนส น ตั้ ยสงคงต ห้องอยผภ ส ายใต ห้ขอบเขตอสนเปป็ นวสตถหประสงคค์ของห ห้างหห ห้น
สวส นสามสญ หรพอกระทชาการใดๆ อสนเปป็ นทางธรรมดาการค ห้าขายของห ห้างเสมอ
การกระทชาหรพอนลิตก ลิ รรมสญ ส ญาเหลสานส น ตั้ จซงจะผผกพสนผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลาย

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 672/2486 ผผ ห้จสดการห ห้างหห ห้นสวส นสามสญทกจ กี่ ดทะเบกยน

ไปทชาสญ ส ญาในนามของห ห้างหห ห้นสวส นห ห้างหห ห้นสวส นยสอมมกอชานาจฟห้ องคดกเกกย กี่ ว
กสบสญ ส ญานส น ตั้ ได ห้ หห้างหหน ส นสาม มัญจดทะเบทยนนนแมห้
ห้ สว มัตั้ ตงผผ
มัตั้ จ ห้ มัดการไวห้สอง
คน ผผจ ห้ มัดการแตสละคนกป็มอ ท จานาจจ มัดการไดห้ตามลจาพ มัง ผผ ห้จสดการห ห้างหห ห้น
สวส นสามสญจดทะเบกยนไปทชาสญ ส ญาในนามของห ห้างหห ห้นสวส นนส น ตั้ ไมสตกอยผใส น
บสงคสบ มาตรา 801,804 แหสงประมวลกฎหมายแพสงและพาณลิชยค์ ศาลไมส
สงสย ส ความแท ห้จรลิงของใบมอบอชานาจให ห้ฟห้ องความและอกกฝส ายหนซงกี่ กป็ไมส
คสดค ห้านความแท ห้จรลิง ดสงนกตั้ ไมสต ห้องทชาตามแบบใน มาตรา 47 แหสงประมวล
กฎหมายวลิธพ ก จ ลิ ารณาความแพสง

 การถสวงดหลอจานาจระหวสางหหน ห้ สว ส นผผจ
ห้ มัดการดห้วยก มัน มาตรา 1035
บสญญสตใลิ ห ห้ “...หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการคนหนซงกี่ คนใดจะทจาการอ มันใดซงซกี่ หหน ห้ สว ส นผผ ห้
จ มัดการอทกคนหนศงที่ ท มักทห้วงนนไมส มัตั้ ไดห้” หรพออาจถพอได ห้วสาเปป็ นข ห้อจชากสดการใช ห้
อชานาจอยสางเตป็มทกรกี่ ะหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการด ห้วยกสนกป็ได ห้ ซงซกี่ ในประเดป็นนกม ตั้ ก
ข ห้อพลิจารณา คพอ
o สท ลิ ธลิในการทสกท ห้วงจชากสดเฉพาะบหคคลทกไกี่ ด ห้รสบการแตสงตสงตั้ ให ห้เปป็ น
หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการด ห้วยกสนเองเทสานส น ตั้ และการทสกท ห้วงกป็กระทชาได ห้แม ห้เพกยงหห ห้น
สวส นผผ ห้จสดการเพกยงคนใดคนหนซงกี่ กป็เพกยงพอ
o การทสกท ห้วงในกรณกนไ กตั้ มสจชากสดเฉพาะเพกยงการเข ห้าทชาสญ ส ญาใด ๆ
เทสานส น ตั้ แตสสามารถทสกท ห้วงได ห้ตลอดถซง “การอสนใด” แม ห้มลิใชก ส ารทชาสญ ส ญาซงซกี่
หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการคนหนซงกี่ ๆจะได ห้กระทชาลงในนามของห ห้างหห ห้นสวส นสามสญ อาทลิ
การตกลงทชาสญ ส ญา การการฟห้ องร ห้องดชาเนลินคดก การบรลิหารงานทรสพยากร
บหคคล การบรลิหารด ห้านการเงลิน การตสดสน ลิ ใจเกกย กี่ วกสบสถานทกกี่ ฯลฯ ซงซกี่ กรณก
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 22

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ยสอมแตกตสางจากการทสกท ห้วงตามมาตรา 1033 ทกจ กี่ ชากสดขอบเขตการทสกท ห้วง

ไว ห้เพกยงเฉพาะ “การเข ห้าทชาสญ ส ญาใด” เทสานส น ตั้
o แตสคชาวสา “การอ มันใด” “นสาจะไมสหมายความกว ห้างไปจนถซงกลิจการ
กระทชาทหกสงลิกี่ ทหกอยสางในการจสดการงานของห ห้าง มลิฉะนส น ตั้ กลิจการเลป็ก ๆ น ห้อย ๆ
ซงซกี่ เปป็ นการปฏลิบสตงลิ านประจชาวสนของห ห้างหห ห้นสวส นกป็อาจถผกทสกท ห้วงมลิให ห้กระทชา
ได ห้ด ห้วย ซงซกี่ กป็จะทชาอะไรไมสได ห้เลย ซงซกี่ กป็ไมสนสาจะเปป็ นถซงขนาดนส น ตั้ ”3
o ผลของการฝสาฝพ นการท มักทห้วงโดยชอบดห้วยกฎหมายตาม
มาตรา 1033 และมาตรา 1035 มาตรา 1033 หรพอมาตรา 1035 มลิได ห้
กลสาวให ห้ชด ส แจ ห้งวสา หากหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการทกถ กี่ ก
ผ ทสกท ห้วงไมสเหป็นด ห้วยกสบการเข ห้า
ทชาสญ ส ญาหรพอการเข ห้าทชาการใดแล ห้ว กรณกจะต ห้องดชาเนลินการอยสางไรตสอไป
และหากมกการฝส าฝพ นคชาทสกท ห้วงดสงกลสาวผลทางกฎหมายจะเปป็ นอยสางไร
ประเดป็นแรก กรณกทห กกี่ ห ห้นสวส นผผ ห้จสดการคนใดถผกทสกท ห้วงไมสเหป็นด ห้วยกป็อาจ
ขอให ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หมดนส น ตั้ รสวมกสนวลินจ ลิ ฉส ยชข กตั้ าดข ห้อขสดแย ห้งกสอนทกจ กี่ ะไป
ดชาเนลินการใด ๆ ตสอไป เพพอ 4
กี่ ให ห้เกลิดความชอบธรรมและเปป็ นแสดงออกถซงการ
รสวมหสวจมท ห้ายกสนในการประกอบกลิจการ
ประเดป็นสอง กรณกผลทางกฎหมายหากมกการฝส าฝพ นการทสกท ห้วงดสง
กลสาว แยกพลิจารณาได ห้ดสงนกตั้
 หากการฝส าฝพ นการทสกท ห้วงของหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการในครสงตั้ ใด
คราวใดทกไกี่ ด ห้กระทชาไปภายใต ห้ทางธรรมดาการค ห้าของห ห้างหห ห้นสวส นสามสญกป็ตาม
แตสการฝส าฝพ นนส น ตั้ กสอให ห้เกลิดความเสย ก หายแกสหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายด ห้วยกสน หห ห้นสวส น
ผผ ห้จสดการนส น ตั้ ยสอมต ห้องรสบผลิดในบรรดาความเสย ก หายเหลสานส น ตั้ แตสผผ ห้เดกยว5
 หากการฝส าฝพ นการทสกท ห้วงของหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการในครสงตั้ ใด
คราวใดทกไกี่ ด ห้กระทชาไปแตสไมสอยผภ ส ายใต ห้ทางธรรมดาการค ห้าของห ห้างหห ห้นส วส น
สามสญ และกสอให ห้เกลิดความเสย ก หายแกสหห ห้นสวส นทสงตั้ หลาย เจ ห้าหนกซ ตั้ งซกี่ เปป็ นบหคคล
ภายนอกยสอมไมสมส ลิ ธลิฟห้องร ห้องห ห้างหห ห้นสวส นคนอพน
ก ท กี่ ๆ ในห ห้างได ห้เลย คงมกเพกยง
สทลิ ธลิทจ กกี่ ะฟห้ องเรกยกร ห้องให ห้ชชาระหนกไ ตั้ ด ห้จากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการคนนส น ตั้ เทสานส น
ตั้

3
โสภณ รสตนากร.ศ,คชาอธลิบายประมวลกฎหมายแพสงและพาณลิชยค์ วสาด ห้วยหห ห้นสวส นบรลิษสท
พลิมพค์ครสงตั้ ทกกี่ 9 นลิตบ
ลิ รรณาการ, มกราคม 2547 หน ห้า 69
4
โสภณ รสตนากร อ ห้างแล ห้วข ห้างต ห้น หน ห้า 69
5
ประภาศ อวยชย ส ,ศ. คชาอธลิบายประมวลกฎหมายแพสงและพาณลิชยค์วาส ด ห้วยหห ห้นสวส นบรลิษสท
2530 หน ห้า 84-85
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 23

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

และหากการฝส าฝพ นดสงกลสาวยสงกสอให ห้เกลิดความเสย ก หายในทางใดทางหนซงกี่ แกส

หห ห้นสวส นคนอพน ส มต ห้องรสบผลิดตสอหห ห้นสวส นเหลสานส น
กี่ กป็ยอ ตั้ อกกด ห้วย

มั
ขห้อสงเกต มาตรา 1033 และมาตรา 1035 นนเป มัตั้ ป็ นการบ มัญญ มัตผิ
ถศงการใชอ ห้ จานาจของหหน ห้ สว ส นผผจ ห้ มัดการในการบรผิหารกผิจการตาม
แนวทางธหรกผิจทวที่ มั ไป(ทางธรรมดาการคห้าของหห้างหหน ห้ สวส น) สว ส นการ
จ มัดการกผิจการของหห้างหหน ห้ สว ส นเรพอ ที่ งใดททก ที่ ฎหมายบ มัญญ มัตผิไวห้เปป็นการชด มั
แจห้งแลห้วกป็ยอ ส มเปป็นไปตามหล มักเกณฑค์ทก ทที่ จาหนด หหน ห้ สว ส นผผจห้ มัดการยสอม
ไมสอาจอห้างสท ผิ ธผิตามมาตรา 1033 หรพอมาตรา 1035 ใชอ ห้ จานาจ
จ มัดการเรพอ ที่ งนน มัตั้ ๆ เปป็นอยสางอพน ที่ ไดห้ อาทผิ การเอาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นออกจาก
การเปป็ นหห ห้นสวส น
 มาตรา 1031 ถ ห้าผผ ห้เปป็ นหห ห้นสว ส นคนใดละเลยไมสสงส มอบสวส นลง
หห ห้นของตนเสย ก เลยทสานวสาต ห้องสงส คชาบอกกลสาวเปป็ นจดหมายจดทะเบกยน
ไปรษณกยไค์ ปยสงผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนนสน ตั้ ให ห้สงส มอบสวส นลงหห ห้นของตนมาภายใน
เวลาอสนสมควร มลิฉะนสน ตั้ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน กี่ ๆจะลงเนพอ ตั้ เหป็นพร ห้อมกสน หรพอ
โดยเสย ก งข ห้างมากด ห้วยกสนสหดแตสข ห้อสญ ส ญา ให ห้เอาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนนสน ตั้ ออก
เสย ก ได ห้ ดสงนสน ตั้ หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการคนใดจะเอาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทกไกี่ มสยอมสงส มอบ
สวส นลงหห ห้นให ห้เสย ก ทกนสน
ตั้ ออกจากการเปป็ นหห ห้นสวส นกป็ต ห้องปฏลิบสตต ลิ ามทกก กี่ ฎหมาย
กชาหนดโดยจะอาศย ส อชานาจสท ลิ ธลิขาดความเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการให ห้หห ห้นสวส นผผ ห้
ตั้ ออกจากการเปป็ นหห ห้นสวส นด ห้วยวลิธข
นส น ก องตนเองทกแ กี่ ตกตสางไปจากกฎหมายไมส
ได ห้

นอกจากนส น ตั้ แล ห้วยสงมกประเดป็นในทชานองเดกยวกสนอกก คพอ การเปลกย กี่ นแปลง

ข ห้อสญส ญาเดลิมหรพอประเภทแหสงกลิจการ (มาตรา 1032) การชก ส นช าผผ ห้อพน กี่ เข ห้ามา
เปป็ นหห ห้นสวส น (มาตรา 1040) การโอนหห ห้นในหห ห้นสวส นให ห้บหคคลภายนอก
(มาตรา 1041) การควบห ห้างหห ห้นสวส นจดทะเบกยน (มาตรา 1073)
4 กรอบอจานาจทว ที่ มั ไปของหหน ส นผผจ
ห้ สว ห้ มัดการ
การจสดการงานของห ห้างหห ห้นสวนสามสญแม ห้จะเปป็ นอลิสระและไมสมวก ธลิ ก ก ารหรพอ
กลยหทธค์ทช ส เจนเพราะขซน
กกี่ ด ตั้ อยผก ส ลสกษณะของกลิจการกป็ตาม แตสหห ห้นสวส นผผ ห้
ส บ
จสดการจะต ห้องบรลิหารจสดการงานของห ห้างหห ห้นสวส นไปภายใต ห้กรอบอชานาจทสกี่วไป
ทกก
กี่ ฎหมายกชาหนดไว ห้ตามแนวทางดสงนกตั้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 24

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

4.1 หหน
ห้ สว ส นผผจ
ห้ มัดการตห้องจ มัดการงานของหห้างหหน ห้ สวส นไป
ภายใตห้ “ทางธรรมดาการคห้าของหห้างหหน ห้ สว ส น” หรพอกลสาวอทกน มัยหนศงที่ วสา
ตห้องไมสจ มัดการงานของหห้างหหน ส นไปเกผินกวสาขอบเขตว มัตถหประสงคค์
ห้ สว
ของหห้างหหน ห้ สว ส นนน มัตั้
มาตรา 1050 การใด ๆ อสนผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนใดคนหนซงกี่ ได ห้จสดทชาไปในทางททที่
เปป็นธรรมดาการคห้าขายของหห้างหหน ห้ สว ส นนน มัตั้ ทสานวสาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นหมดทหก
คนยสอมมกความผผกพสนในการนส น ตั้ ๆ ด ห้วย และจะต ห้องรสบผลิดรสวมกสนโดยไมสจชากสด
จชานวนในการชชาระหนกตั้ อสนได ห้กสอให ห้เกลิดขซน ตั้ เพราะจสดการไปเชน ส นส น
ตั้
“ทางททเที่ ปป็นธรรมดาการคห้าขายของหห้างหหน ห้ สว ส น” หมายความรวมถศง 2
กรณท คพอ
o การกระทจาภายในว มัตถหประสงคค์ของหห้าง หมายถซงการกระทชา
ทกอ กี่ ยผใส นความมหงส หมายโดยตรงของการตกลงเข ห้ากสนจสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญ
ในครสงตั้ นกตั้ เชน ส ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญแหสงหนซงกี่ ตสงตั้ ขซน ตั้ โดยมกวสตถหประสงคค์ประกอบ
กผิจการร มับสง ส ผผโห้ ดยสาร ดสงนส น ตั้ ไมสวาส ผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นคนใดกป็ ตามโดยเฉพาะ
หหน ห้ สว ส นผผจ
ห้ มัดการจะต ห้องดชาเนลินกลิจการทหกอยสางไปภายใต ห้วสตถหประสงคค์เพพอ กี่
การประกอบกลิจการรสบสงส ผผ ห้โดยสารเปป็ นสชาคสญ เชน ส การไปทชาสญ ส ญาซอ พตั้ หรพอ
เชาส รถยนตค์มาเพพอ กี่ รสบขนสงส คนโดยสาร การไปตกลงจ ห้างพนส กงานขสบรถรสบสงส
ผผ ห้โดยสาร หรพอการตกลงทชาสญ ส ญาซอ พตั้ นชตั้ ามสนแบบเงลินเชอ พกี่ กสบสถานกบรลิการ
นชตั้ ามสนแหสงหนซงกี่ การจสดการหรพอไปทชาความตกลงเชน ส นกถ ตั้ อ พ เปป็ นปกตลิธรรมดา
การค ห้าของกลิจการนสน ตั้ ๆ การกระทชาดสงกลสาวยสอมมกผลผผกพสนหห ห้นสวส นทหกคนให ห้
ต ห้องรสวมกสนรสบผลิดตสอบหคคลภายนอก การกระทชาใดทกอ กี่ ยผน ส อกกรอบของกลิจการ
ของห ห้างหห ห้นสวส นสามสญ การนส น ตั้ ๆ ยสอมไมสมผ ก ลผผกพสนผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นอพน กี่ ไมส
o การกระทจาซงศที่ เกทย ที่ วเนพอที่ งก มับว มัตถหประสงคค์ของหห้างหหน ห้ สว ส น
หรพอจจาเปป็นเพพอ ที่ การดจาเนผินกผิจการของหห้างหหน ห้ สวส นตสอไป ในบางกรณก
อาจมกการดชาเนลินกลิจการทกไกี่ มสตรงกสบวสตถหประสงคค์โดยตรงแตสถอ พ เปป็ นส งลิกี่ จชาเปป็ น
หรพอตามปกตลิการค ห้ายสอมเกลิดขซน ตั้ ได ห้เพพอ กี่ ให ห้สามารถดชาเนลินการได ห้ตาม
วสตถหประสงคค์หรพอเพพอ กี่ ให ห้กลิจการดชาเนลินตสอไปได ห้ กรณกเชน ส นกย ตั้ อ ส มถพออยผใส นความ
หมายคชาวสา “ทางธรรมดาการค ห้า...” เชน ส การกผ ห้ยพมเงลินเพพอ กี่ นช ามาใช ห้
หมหนเวกยนในกลิจการ การทชาหน ห้าทกรกี่ สบเงลินหรพอจสายเงลินให ห้ผผ ห้เกกย กี่ วข ห้องกสบกลิจการ
การตกลงจ ห้างพนสกงานบสญช ก หรพอรสบรองหนกตั้ หรพอ การฟห้ องร ห้องดชาเนลินคดก (ดผ
เรพอ ที่ ง “ความเกทย ที่ วพ มันระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นทงหลายก มัตั้ มับบหคคล
ภายนอก”ซงศที่ จะไดห้กลสาวตสอไป)
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 25

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ขห้อสงเกตมั การจ มัดการงานโดยไมสมอ ท จานาจ

มาตรา 1043 ถ ห้าผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นอสนมลิได ห้เปป็ นผผ ห้จสดการเอพอ ตั้ มเข ห้ามาจสดการงาน
ของห ห้างหห ห้นสวส นกป็ด ก หรพอผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นซงซกี่ เปป็ นผผ ห้จสดการกระทชาลสวงขอบอชานาจ
ของตนกป็ด ก ทสานให ห้บสงคสบด ห้วยบทบสญญสตแ ลิ หสงประมวลกฎหมายนกตั้ วสาด ห้วย
จสดการงานนอกสงสกี่
หากผผ ห้เปป็ นหห ห้นคนใดทกไกี่ มสมอ ก ชานาจ หรพอหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการคนใดจสดการงานของ
ห ห้างไปโดยเกลินกวสาทกไกี่ ด ห้รสบมอบหมาย หรพอเกลินกวสาทกก กี่ ฎหมายบสญญสต ลิ การก
ระทชาดสงกลสาวจะกสอให ห้เกลิดผลทางกฎหมายอยสางไรระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส น
ดห้วยก มัน6ให ห้พลิจารณาตามกรอบของกฎหมายวสาด ห้วย “จ มัดการงานนอกสงที่ มั ”
(มาตรา 395-405) เชน ส
o มาตรา 395 บหคคลใดเข ห้าทชากลิจการแทนผผ ห้อพน กี่ โดยเขามลิได ห้
วสาขานวานใชให ห้ ห้ทชากป็ด ก หรพอโดยมลิได ห้มกสท ลิ ธลิทจ กกี่ ะทชาการงานนส น ตั้ แทนผผ ห้อพน กี่ ด ห้วย
ประการใดกป็ด ก ทสานวสาบหคคลนส น ตั้ จะตห้องจ มัดการงานไปในทางททจ ที่ ะใหห้สม
ประโยชนค์ของต มัวการตามความประสงคค์อ มันแทห้จรผิงของต มัวการ หรพอ
ตามททจ ที่ ะพศงสนนผิ มั ษฐานไดห้วา ส เปป็นความประสงคค์ของต มัวการ
o มาตรา 396 ถ ห้าการทกเกี่ ข ห้าจสดการงานนส น ตั้ เปป็ นการขสดกสบความ
ประสงคค์อน ส แท ห้จรลิงของตสวการกป็ด ก หรพอขสดกสบความประสงคค์ตามทกจ กี่ ะพซง
สนส นลิษฐานได ห้กป็ด ก และผผจ ห้ มัดการกป็ ควรจะไดห้รส ศ เชน
ผ ห้ ก ส นนแลห้ มัตั้ วด ห้วยไซร ห้ ทสาน
วสาผผจ ห้ มัดการจจาตห้องใชค ห้ าส สน ผิ ไหมทดแทนใหห้แกสต มัวการเพพอ กี่ ความเสย ก หาย
อยสางใดๆ อสนเกลิดแตสทไกกี่ ด ห้เข ห้าจสดการนส น ตั้ แม ห้ทสงตั้ ผผ ห้จสดการจะมลิได ห้มกความผลิด
ประการอพน กี่
o มาตรา 401 ถ ห้าการทกเกี่ ข ห้าจสดการงานนส น ตั้ เปป็ นการสมประโยชนค์
ของตสวการ และต ห้องตามความประสงคค์อน ส แท ห้จรลิงของตสวการ หรพอความ
ประสงคค์ตามทกจ ส นลิษฐานได ห้นส น
กี่ ะพซงสน ตั้ ไซร ห้ทสานวสาผผจ ห้ มัดการจะเรทยกใหห้ชดใช ห้
เงผินอ มันตนไดห้ออกไปคพนแกสตนเชน ส อยสางต มัวแทนกป็ ไดห้...
6
สชาหรสบผลทางกฎหมายระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลาย(ฝส ายหนซงกี่ ) กสบบหคคล
ภายนอก(อกกฝส ายหนซงกี่ )ในการจสดการงานของห ห้างทกก กี่ ระทชาไปโดยไมสมอ ก ชานาจหรพอเกลิน
อชานาจกป็ตามยสอมมกผลผผกพสนให ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายต ห้องรสบผลิดตสอบหคคลภายนอกเสมอ
หากการนสน ตั้ ได ห้กระทชาไปในทางธรรมดาการค ห้าขายของห ห้างตามมาตรา 1050 ข ห้อจชากสด
อชานาจหรพอความตกลงใดๆทกเกี่ กลิดระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นด ห้วยกสนเองไมสมผ ก ลบสงคสบถซงบหคคล
ภายนอก (มาตรา 1053)
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 26

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

o มาตรา 402 ...ถ ห้าตสวการให ห้สตยาบ มั มันแกสการทกจ กี่ สดทชานส น ตั้ ทสานให ห้
นช าบทบสญญสตท ลิ สงตั้ หลายแหสงประมวลกฎหมายนกวตั้ าส ด ห้วยตสวแทนมาใชบสห้ งคสบ
แล ห้วแตสกรณก
4.2 ผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นตห้องจ มัดการงานของหห้างหหน ห้ สวส นสาม มัญดห้วย
ความระม มัดระว มังเสมอดห้วยการจ มัดการงานของตนเอง (มาตรา 1039)
เมพอ กี่ กลสาวถซงระดสบหรพอมาตรฐานความระมสดระวสงของบหคคลในการกระทชาใด ๆ
ตามกฎหมายอาจแบสงได ห้ 3 ระดสบคพอ
1. ระดสบความระมสดระวสงเสมอด ห้วยการจสดการดผแลทรสพยค์ส น ลิ ของ
ตนเอง
2. ระดสบความระมสดระวสงเสมอด ห้วยวลิญญผชนจสกพซงระวสงรสกษา เช น ส
มาตรา 553 ผผ ห้เชาส จชาต ห้องสงวนทรสพยค์สน ลิ ทกเกี่ ชาส นส นตั้ เสมอกสบทกวกี่ ญ ลิ ญผชนจะพซง
สงวนทรสพยค์สน ลิ ของตนเอง และต ห้องบชารหงรสกษาทสงตั้ ทชาการซอ ส มแซมเลป็กน ห้อย
ด ห้วย
3. ระดสบความระมสดระวสงเสมอด ห้วยผผ ห้มกวช ลิ าชพ ก จสกพซงระวสงรสกษา เชน ส
มาตรา 659 ถ ห้าการรสบฝากทรสพยค์เปป็ นการทชาให ห้เปลสาไมสมบ ก ชาเหนป็ จไซร ห้ ทสาน
วสาผผ ห้รสบฝากจชาต ห้องใชความระมส ห้ ดระวสงสงวนทรสพยค์สน ลิ ซงซกี่ ฝากนส น ตั้ เหมพอนเชน ส
เคยประพฤตลิในกลิจการของตนเอง ถ ห้าการรสบฝากทรสพยค์นสน ตั้ มกบชาเหนป็ จคสาฝาก
ทสานวสาผผ ห้รสบฝากจชาต ห้องใชความระมส ห้ ดระวสงและใชฝกห้ มพอเพพอ กี่ สงวนทรสพยค์สน ลิ นส น ตั้
เหมพอนเชน ส วลิญญผชนจะพซงประพฤตลิโดยพฤตลิการณค์ดงสกี่ นส น ตั้ ทสงตั้ นกย ตั้ อ ส มรวมทสงตั้ การ
ใชฝกห้ มพออสนพลิเศษเฉพาะการในทกจ กี่ ะพซงใชฝกห้ มพอเชน ส นส น ตั้ ด ห้วยถ ห้าและผผ ห้รสบฝากเปป็ น
ผผ ห้มกวช ก เฉพาะกลิจการค ห้าขายหรพออาชวก ะอยสางหนซงกี่ อยสางใดกป็จชาต ห้องใช ห้
ลิ าชพ
ความระมสดระวสงและใชฝกห้ มพอเทสาทกเกี่ ปป็ นธรรมดาจะต ห้องใชและสมควรจะต ห้ ห้องใช ห้
ในกลิจการค ห้าขายหรพออาชวก ะอยสางนส น ตั้

สชาหรสบมาตรฐานการใชความระมส ห้ ดระวสงของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการใน

กฎหมายห ห้างหห ห้นสวส นนส น ส เดกยวกสบการจสดการงาน
ตั้ กชาหนดให ห้อยผใส นระดสบเชน
ของตนเอง
มาตรา 1039 ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นจชาต ห้องจสดการงานของห ห้างหห ห้นสวส นด ห้วยความ
ระมสดระวสงให ห้มากเสมพอนกสบจสดการงานของตนเองฉะนส น ตั้

ตั้ แม ห้การจสดการงานของหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการจะกสอให ห้เกลิดผลไมสด ก เชน

ดสงนส น ส
ขาดทหน หรพอเสย ก หายในทางธหรกลิจกป็ตาม แตสข ห้อเทป็จจรลิงแสดงชด ส แจ ห้งแล ห้ววสา
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 27

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ได ห้ หากกรณกดงส กลสาวเปป็ นการจสดการทรสพยค์สน ลิ ของตนเองกป็ดชาเนลินการหรพอ

ตสดสน ลิ ใจไปเชน ส นส น
ตั้ กป็วน
ลิ จ ลิ ฉส ยได ห้วสา ได ห้จสดการงานของห ห้างไปอยสางระมสดระวสง
เสมอด ห้วยจสดการทรสพยค์สน ลิ ของตนเองแล ห้ว
หากจะพลิจารณาถซงเหตหผลทางกฎหมายกป็อาจวลิเคราะหค์ได ห้วสา ห ห้างหห ห้นสวส น
สามสญไมสมส ก ถานะเปป็ นนลิตบ ลิ ค ห คล แตสเปป็ นการประกอบกลิจการรสวมกสนของกลหม ส
บหคคล ดสงนส น ตั้ การบรลิหารกลิจการจะดกหรพอไมสดอ ก ยสางไรกป็ยอ ส มมกผลกระทบตสอสวส น
ได ห้เสย ก แกสทรสพยค์สน ลิ ของบหคคลเหลสานส น ตั้ โดยตรง ดสงนส น ตั้ การกชาหนดระดสบความ
ระมสดระวสงในการจสดการทรสพยค์สน ลิ ไว ห้เพกยงแคสเสมอด ห้วยทรสพยค์สน ลิ ของตนเองกป็
ยสอมเพกยงพอตสอกรณกแล ห้ว ประกอบกสบการทชาหน ห้าทกห กี่ ห ห้นสวส นผผ ห้จสดการในห ห้าง
หห ห้นสวส นไมสมส ลิ ธลิได ห้รสบบชาเหนป็ จตอบแทนอยผแ
ก ท ส ล ห้ว เว ห้นแตสจะตกลงกสนเปป็ นอยสาง
อพนกี่ 7 ซงซกี่ โดยทสกี่วไปหากการปฏลิบสตห ลิ น ห้าทกข กี่ องบหคคลได ห้รสบบชาเหนป็ จตอบแทน
กฎหมายมสกจะกชาหนดระดสบความระมสดระวสงให ห้สผงขซน ตั้ อาจเปป็ นเสมอด ห้วย
วลิญญผชน หรพออาจเสมอด ห้วยผผ ห้ประกอบวลิชาชพ ก ได ห้
ดสงนส นตั้ หห ห้นสวส นทสงตั้ หลายอาจตกลงกสนในตอนจสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญวสา
ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการในห ห้างนกจ ตั้ ะไดรสบบชาเหนป็ จตอบแทนได ห้ แตสให ห้ระดสบ
ความระมสดระวสงต ห้องเพลิม กี่ ขซน ตั้ เสมอด ห้วยผผ ห้มกวช ลิ าชพ ก ได ห้

4.3 ความสมพ มั มันธค์ระหวสางหหน ห้ สวส นผผจ

ห้ มัดการก มับผผเห้ ปป็นหหน ส นคน
ห้ สว
อพน
ที่ ๆ ใหห้บ มังค มับตามบทบ มัญญ มัตผิเรพอ
ที่ งต มัวแทน (มาตรา 1042)

มาตรา 1042 ความเกกย กี่ วพสนระหวสางหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการกสบผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้
หลายอพนกี่ นส น
ตั้ ทสานให ห้บสงคสบด ห้วยบทบสญญสตแ ลิ หสงประมวลกฎหมายนกวตั้ าส ด ห้วย
ตสวแทน
หากพลิจารณาให ห้เหป็นความสม ส พสนธค์ระหวสางหห ห้นสวส นด ห้วยกสนกป็จะพบวสา
ระหวสางหห ห้นสวส นอพน กี่ ๆทสงตั้ หลายกสบหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการเปรกยบเสมพอนตสวการและ
ตสวแทนตามลชาดสบดชาเนลินอยผใส นความสม ส พสนธค์ระหวสางหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายอยผด ส ห้วย
ในเวลาเดกยวกสน แตสเนพอ กี่ งจากกฎหมายห ห้างหห ห้นสวส นสามสญมกบทบสญญสตท ลิ กกี่
กชาหนดสท ลิ ธลิ-หน ห้าทกรกี่ ะหวสางหห ห้นสวส นด ห้วยกสนไว ห้เปป็ นการเฉพาะแล ห้ว ดสงนส น ตั้ การจะ
นช าบทบสญญสตใลิ นเรพอ กี่ งตสวแทนมาใชกสห้ บความสม ส พสนธค์ระหวสางหห ห้นสวส นด ห้วยกสนจซง
7
กรณกจะตสางไปจากระดสบความระมสดระวสงของ “กรรมการบรผิษ มัท” ทกบ กี่ สญญสตใลิ น มาตรา
1168 วสา ในอสนทกจ
กี่ ะประกอบกลิจการของบรลิษสทนสน ห้
ตั้ กรรมการต ห้องใชความเอพ อ
ตั้ เฟพตั้ อสอด
ส งอยสางบหคคลค ห้าขายผผ ห้ประกอบด ห้วยความระมสดระวสง...
สอ
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 28

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ต ห้องเปป็ นการนช ามาใชโดยอนห ห้ โลม หมายความวสา หากกรณกสท ลิ ธลิ-หน ห้าทกเกี่ รพอ

กี่ งใด
ทกบกี่ สญญสตไลิ ว ห้ในกฎหมายห ห้างหห ห้นสวส นสามสญอยสางชด ส แจ ห้งแล ห้วกป็ต ห้องนช ามาใช ห้
บสงคสบกสอน หากกรณกปสญหาเกกย กี่ วกสบสท ลิ ธลิ-หน ห้าทกเกี่ รพอ กี่ งใดทกไกี่ มสมบ ก สญญสตไลิ ว ห้ให ห้
นช าหลสกกฎหมายทกเกี่ กกย กี่ วกสบตสวแทนมาใชได ห้ ห้โดยลชาดสบ เชน ส
 หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการต ห้องจสดการงานด ห้วยตนเองเสมอ เว ห้นแตสจะมกข ห้อ
ตกลงให ห้ผผ ห้อพนกี่ ทชาแทนได ห้ (มาตรา 808)
 หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการได ห้รสบเงลินหรพอทรสพยค์สน ลิ อยสางอพน กี่ มาในเวลาจสดการ
งานของห ห้างกป็ต ห้องมอบให ห้แกสห ห้าง (มาตรา 810)
 หากหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการคนใดนช าเงลินหรพอทรสพยค์สน ลิ ของห ห้างไปใชเพพ ห้ อ
กี่
ประโยชนค์สวส นตนต ห้องรสบผลิดชดใชคพห้ นพร ห้อมดอกเบกย ตั้ (มาตรา 811)
แตสหากเปป็ นกรณกทต กกี่ ห้องวลินจ ลิ ฉส ยวสา ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญมกผผ ห้จสดการ 2 คน
ในการจสดการงานของห ห้างนส น ตั้ หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการจะต ห้องจสดการงานของห ห้างรสวม
กสนเสมอหรพอไมส ประเดป็นนกม ตั้ าตรา 1035 บสญญสตใลิ ห ห้หห ห้นสวนผผ ห้จสดการแตสละคน
สามารถจสดการงานของห ห้างแยกกสนโดยอลิสระได ห้ไมสจชาต ห้องปรซกษากสนหรพอรสวม
กสนกระทชา ซงซกี่ หากพลิจารณาหลสกในเรพอ กี่ งตสวแทน มาตรา 804 บสญญสตวลิ าส “ถ ห้า
ในสญ ส ญาอสนเดกยวตสวการคนเดกยวตสงตั้ ตสวแทนหลายคนเพพอ กี่ แกสการอสนเดกยวกสน
ไซร ห้ ทสานให ห้สน ส นลิษฐานไว ห้กสอนวสาต มัวแทนจะตสางคนตสางทจาการนน มัตั้ ๆ แยก
ก มันไมสไดห้ ดสงนส น กี่ ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญมกบสญญสตใลิ นเรพอ
ตั้ เมพอ กี่ งดสงกลสาวไว ห้โดยชด ส
แจ ห้งเปป็ นการเฉพาะแล ห้ว บทบสญญสตใลิ นเรพอ กี่ งตสวแทนกป็ไมสนชามาใชนสห้ น ตั้ เอง

4.4 หหน ส นผผจ

ห้ สว ห้ มัดการไมสมบ
ท จาเหนป็ จ (มาตรา 1046)

มาตรา 1046 ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นไมสวาส คนหนซงกี่ คนใดหามกสท ลิ ธลิจะได ห้รสบบชาเหนป็ จเพพอ กี่
ทกไกี่ ด ห้จสดการงานของห ห้างหห ห้นสวส น นสน ตั้ ไมส เว ห้นแตสจะได ห้มกความตกลงกสนไว ห้เปป็ น
อยสางอพน กี่
บชาเหนป็ จ อาจหมายถซงคสาตอบแทนทกเกี่ ปป็ นเงลิน หรพอทรสพยค์สน ลิ หรพอสท ลิ ธลิ
ประโยชนค์ใด ๆ ทกไกี่ ด ห้ให ห้เพพอ กี่ ตอบแทนการทชาหน ห้าทกห กี่ ห ห้นสวส นผผ ห้จสดการในห ห้างหห ห้น
สวส นสามสญนส น ตั้ ๆ โดยจะกชาหนดจสายเปป็ นชวส งระยะเวลาอยสางไรกป็ได ห้
เหตหทก กกี่ ฎหมายวางหลสกไมสให ห้ได ห้รสบบชาเหนป็ จนส น ตั้ อาจเปป็ นเพราะวสา การ
บรลิหารจสดการงานของห ห้างหห ห้นสวส นสามสญของหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการกป็เปป็ นการบรลิหาร
กลิจการของตนเองนส น ตั้ เอง เมพอ ลิตั้ ปก หากมกผลกชาไรกป็ยอ
กี่ ถซงสน ส มได ห้รสบเพพอกี่ ตนเอง
โดยตรงอยผแ ส ล ห้ว แตสอยสางไรกป็ตามหากหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายได ห้ตกลงกสนกชาหนด
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 29

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

บชาเหนป็ จให ห้หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการไว ห้โดยมกเงพอ กี่ นไขหรพอข ห้อกชาหนดอพน กี่ ๆ ประกอบ
ด ห้วยกป็ยอ ส มทชาได ห้ เชน ส กชาหนดให ห้ได ห้รสบบชาเหนป็ จรายเดพอน และให ห้บชาเหนป็ จเพลิม กี่
เตลิมอกกร ห้อยละ 10 ย ห้อนหลสงไปตลอดปก หากสน ลิตั้ ปก มผ ก ลกชาไรไมสน ห้อยกวสา
2,000,000 บาท เปป็ นต ห้น
5 สท ผิ ธผิของหหน ห้ สว ส นอพน ส น
ที่ ททไที่ มสใชห ห ห้ สว ส นผผจ ห้ มัดการ (มาตรา 1037)
แม ห้หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการจะมกอชานาจหน ห้าทกจ กี่ สดการกลิจการของห ห้างหห ห้นสวส น แตส
กป็มไลิ ด ห้หมายความวสาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน กี่ ซงซกี่ มลิได ห้เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการจะหมด
สท ลิ ธลิเกกยกี่ วข ห้องกสบกลิจการของห ห้างไปเสย ก ทสงตั้ หมด เพราะหหน ห้ สว ส นธรรมดาทงมัตั้
หลายอพน ที่ ย มังคงมทสท ผิ ธผิตรวจสอบ ดผแล ครอบงจาการจ มัดการอยผบ ส าง
ประการตามกฎหมาย คพอ

มาตรา 1037 ถซงแม ห้วสาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายได ห้ตกลงให ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคน
เดกยวหรพอหลายคนเปป็ นผผ ห้จสดการห ห้างหห ห้นสวส นกป็ด ก ผผเห้ ปป็นหหน ส นทหกคนนอก
ห้ สว
จากผผจ ห้ มัดการยสอมมทสท ผิ ธผิทจ ทที่ ะไตสถามถศงการงานของหห้างหหน ห้ สว ส นททจ
ที่ มัดอยผส
นนไดห้
มัตั้ ทก ห เมพอ
ที่ และมทสท ผิ ธผิทจ ทที่ ะตรวจและค มัดสจาเนาสมหดบ มัญช ท และ
เอกสารใด ๆ ของหหน ห้ สว ส นไดห้ดวห้ ย

มั
ขห้อสงเกต ลิ ธลิดแ
สท ตั้ หห ห้นสวส นธรรมดาทหกคนชอบทกจ
ผ ลครอบงชากลิจการนส น กี่ ะ
ใชสห้ ท
ลิ ธลิได ห้แยกตสางหากจากกสน ไมสได ห้กชาหนดให ห้ต ห้องมกการลงมตลิ หรพอออก
เสยก งแตสอยสางใด
ขห้อพผิจารณา หากกระทชาการนอกเหนพอกวสาสท ลิ ธลิทกกกี่ ชาหนดให ห้ตาม
มาตรา 1037 นส น ตั้ เชนส การแสดงตนเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการเสย ก เองเข ห้าทชา
สญส ญากสบบหคคลภายนอก หรพอการกระทชาใด ๆ อสนมกลสกษณะสอดเข ห้าไป
จสดการงานของห ห้างหห ห้นสวส นอาจต ห้องรสบผลิดในความเสย ก หายทกเกี่ กลิดขซนตั้ ตาม
บทบสญญสตวลิ าส ด ห้วยจสดการงานนอกสงสกี่ (ดผ มาตรา 1043)

6 สทผิ ธผิและหนห้าททอ ที่ น พที่ ระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ห้ สวส น แยกพผิจารณาไดห้ ด มังนทตั้

จากกรณกทก กกี่ ลสาวมาแล ห้วทสงตั้ หลายข ห้างต ห้นเปป็ นเรพอ ลิ ธลิ-หน ห้าทกต
กี่ งสท กี่ อ
ส กสน
ระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นในฐานะทกต กี่ าส งฝส ายตสางเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการด ห้วยกสนกป็ด ก
หรพอในฐานะทกฝ กี่ ส ายหนซงกี่ เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการกสบอกกฝส ายหนซงกี่ เปป็ นหห ห้นสวส นทสกี่วไป
กป็ด ก แตสสชาหรสบในสวส นนกจ ตั้ ะอธลิบายถซงสท ลิ ธลิ-หน ห้าทกต ส ระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นด ห้วย
กี่ อ
กสนโดยไมสคชานซงถซงความเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการหรพอหห ห้นสวส นทสกี่วไป
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 30

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

6.1 การเปลทย ที่ นแปลงขห้อสญญาเดผิ มั ม หรพอประเภทแหสงกผิจการ

กรณกมป ก ส ญหาทกต ลิ ฉส ยวสา หากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายประสงคค์
กี่ ห้องวลินจ
ทกจ
กี่ ะแก ห้ไขเปลกย กี่ นแปลง ข ห้อสญ ส ญาเดลิมตสงตั้ แตสครสงตั้ จสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส น
สามสญ หรพอถซงขสน ตั้ จะเปลกย กี่ นแปลงประเภทแหสงกลิจการนส น ตั้ หห ห้นสวส นทสงตั้ หลายจะ
ต ห้องปฏลิบสตอ ลิ ยสางไรจซงจะกระทชาการเปลกย กี่ นแปลงดสงกี่ วสาได ห้
มาตรา 1032 หห้ามมผิใหห้เปลทย ที่ นแปลงขห้อสญญาเดผิ มั มแหสงหห้างหหน ห้ สว ส น
หรพอประเภทแหสงกผิจการ นอกจากดห้วยความยผินยอมของผผเห้ ปป็นหหน ส น
ห้ ส ว
หมดดห้วยก มันทหกคน เวห้นแตสจะมทขอ ห้ ตกลงก มันไวห้เปป็นอยสางอพน ที่

การเปลทย ที่ นแปลงขห้อสญญาเดผิ มั ส การเปลกย

ม เชน กี่ นแปลงเกกย กี่ วกสบเรพอกี่ ง
หห ห้น คสาหห ห้น สวส นกชาไร-ขาดทหน อชานาจการจสดการ หรพอแม ห้แตสการเลลิกห ห้างหห ห้น
สวส นสามสญ
การเปลทย ที่ นแปลงประเภทแหสงกผิจการ คพอ เปป็ นการเปลกย กี่ นแปลง
ประเภทของกลิจการห ห้างจากทกเกี่ คยตกลงกสนไว ห้เดลิมไปเปป็ นกลิจการอยสางอพน กี่ หรพอ
เรกยกวสาเปป็ นการเปลกย กี่ นแปลงวสตถหประสงคค์ของห ห้างนส น
ตั้ เอง เชนส เดลิมเปลิ ดร ห้าน
ขายผ ห้าไหม เปลกย กี่ นกลิจการมาเปป็ นร ห้านขายผลลิตภสณฑค์ทางการเกษตร เปป็ นต ห้น

การเปลกย กี่ นแปลงในข ห้อสญ ส ญาเดลิมหรพอประเภทแหสงกลิจการถพอเปป็ นการ

เปลกย กี่ นแปลงข ห้อตกลงพพน ตั้ ฐานทกเกี่ คย ตกลงกสนมาตสงตั้ แตสตอนจสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นส วส น
สามสญ บรรดาความตกลงเหลสานส น ตั้ ยสอมพพน ตั้ ฐานสชาคสญทกก กี่ ชาหนดสท ลิ ธลิ-หน ห้าทกกี่
ระหวสางหห ห้นสวส นด ห้วยกสน ดสงนส น ตั้ หากในภายหลสงทกจ กี่ สดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญขซน ตั้
แล ห้ว ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นเพกยงคนใดคนหนซงกี่ ไมสวาส จะเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการ หรพอหห ห้น
สวส นทสกี่วไปจะเปลกย กี่ นแปลงข ห้อสญ ส ญาเดลิมเปป็ นอยสางอพน กี่ โดยลชาพสงไมสได ห้ การจะ
เปลกย กี่ นแปลงข ห้อสญ ส ญาเดลิมได ห้ต ห้องเปป็ นไปตามวลิธก ก ารทกต กี่ กลงกสนไว ห้(ถ ห้ามก) เชน ส
กชาหนดให ห้ลงมตลิและได ห้เสย ก งข ห้างมากกสอนเทสานส น ตั้ หากไมสมก ก ารตกลงกสนไว ห้
เปป็ นอยสางอพน กี่ กรณกกป็ต ห้องเปป็ นไปตามทกก กี่ ฎหมายกชาหนดคพอ การเปลกย กี่ นแปลง
ข ห้อสญ ส ญาใด ๆ ต ห้องได ห้รสบความยลินยอมจากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นหมดด ห้วยกสนทหกคน

6.2 การเปลทยที่ นแปลงความเปป็นหหน ห้ สวส น

ในระหวสางการดชาเนลินกลิจการของห ห้างหห ห้นสวส นอาจมกการ
เปลกย กี่ นแปลงความเปป็ นหห ห้นสวส นได ห้ไมสวาส จะเปป็ นกรณกทห
กกี่ ห ห้นสวส นเดลิมออกจากการ
เปป็ นหห ห้นสวส น หรพอกรณกบค ห คลภายนอกเข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นใหมสทสงตั้ เพลิม กี่ เตลิมหรพอ
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 31

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ทดแทนหห ห้นสวส นเดลิมกป็ได ห้ ในการเปลกย กี่ นแปลงเหลสานกจ ตั้ ชาเปป็ นต ห้องกระทชาให ห้ถผก
ต ห้องตามกฎหมาย เพราะกรณกจะเปป็ นประเดป็นเกกย กี่ วพสนถซงหน ห้าทกค กี่ วามรสบผลิดใน
หนกส ตั้ นลิ ทสงตั้ หลายของห ห้างหห ห้นสวส น เชน ส หากการออกจากการเปป็ นหห ห้นสวส นกระทชา
ไมสถก ผ ต ห้องตามกฎหมาย เทสากสบหห ห้นสวส นผผ ห้นส น ตั้ ยสงคงสถานะความเปป็ นหห ห้นสวส นใน
ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญนส น ตั้ อยผส ดสงนส น
ตั้ บรรดาหนกส ตั้ น ลิ ใด ๆ ทกเกี่ กลิดขซน ตั้ ในชวส งทกค กี่ ด
ลิ วสา
ตนเองพ ห้นจากความเปป็ นหห ห้นสวส นไปแล ห้ว หห ห้นสวส นผผ ห้นส น ตั้ กป็ยสงคงมกหน ห้าทกต กี่ ห้องรสบ
ผลิดตสอเจ ห้าหนกบ ตั้ ค
ห คลภายนอกอยผส หรพอในทางตรงกสนข ห้ามบหคคลภายนอกคนใด
ทกเกี่ ข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นใหมสแตสไมสได ห้ปฏลิบสตใลิ ห ห้ถผกต ห้องตามกฎหมาย กรณกจงซ ไมส
ถพอวสาเปป็ นหห ห้นสวส นทกต กี่ ห้องรสวมรสบผลิดในหนกส ลิ ของห ห้างแตสอยสางใด
ตั้ น

6.2.1 การออกจากการเปป็นหหน ห้ สว ส น
1. โดยสม มัครใจหรพอขาดคหณสมบ มัตผิการเปป็นหหน ส น
ห้ สว
ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายอาจสมสครใจลาออกด ห้วยเหตหผลความจชาเปป็ นใด ๆ
สชาหรสบวลิธก ก ารทกจ กี่ ะสงส ผลให ห้การลาออกมกผลบสงคสบในทางกฎหมายเมพอ กี่ ใดนส นตั้
กฎหมายแพสงและพาณลิชยค์วาส ด ห้วยห ห้างหห ห้นสวส นสามสญไมสได ห้บสญญสตไลิ ว ห้เปป็ นการ
เฉพาะ ดสงนส น ตั้ เมพอ กี่ ความเปป็ นหห ห้นสวส นเกลิดขซน ตั้ โดยสญ ส ญา การลาออกจากความ
เปป็ นหห ห้นสวส นกป็ถอ พ เปป็ นการบอกเลลิกสญ ส ญาอยสางหนซงกี่ จซงนสาจะนช าเอาหลสกการ
บอกเลลิกสญ ส ญาทสกี่วไปมาเปป็ นกรอบพลิจารณา โดยการแสดงเจตนาไปถซงยสงหห ห้น
สวส นอพน กี่ ด ห้วยกสนกป็เพกยงพอและเหป็นวสานสาจะมกผลบสงคสบได ห้ทสนทก โดยไมสจชาต ห้อง
ได ห้รสบความยลินยอมจากหห ห้นสวส นนส น ตั้ ๆ เพราะถพอเปป็ นสท ลิ ธลิและไมสต ห้องนช าไปจด
ทะเบกยนแก ห้ไขเปลกย กี่ นแปลงทกใกี่ ด
มาตรา 386 ถ ห้าคผส ส ญส ญาฝส ายหนซงกี่ มกสทลิ ธลิเลลิกสญ ส ญาโดยข ห้อสญ ส ญาหรพอโด
บทบสญญสตแ ลิ หสงกฎหมาย การเลลิกสญ ส ญาเชน ส นส น
ตั้ ยสอมทชาด ห้วยแสดงเจตนาแกส
อกกฝส ายหนซงกี่ แสดงเจตนาดสงกลสาวมาในวรรคกสอนนส น ตั้ ทสานวสาหาอาจจะถอนได ห้
ไมส

นอกจากนกตั้ บหคคลอาจพ ห้นสภาพความเปป็ นหห ห้นสวส นไป

เพราะการตาย การเลลิกกลิจการของนลิตบ ลิ ค ห คล การล ห้มละลายของบหคคลธรรมดา
หรพอนลิตบ
ลิ ค
ห คล หรพอตกเปป็ นผผ ห้ไร ห้ความสามารถได ห้ พฤตลิการณค์เหลสานกมตั้ ผ
ก ลให ห้หห ห้น
สวส นไมสอาจดชารงความเปป็ นหห ห้นสวส นตสอไปได ห้โดยสภาพ หรพอเพราะขาด
คหณสมบสต ลิ หรพอโดยผลทางกฎหมายนส น ตั้ เอง
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 32

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

โดยไมสสม มัครใจ เพราะถผกข มับออกจากการเปป็นหหน

2. ห้
สว ส น หห ห้นสวส นบางคนอาจพ ห้นจากความเปป็ นหห ห้นสวส นเพราะมกการกระทชาผลิด
สญส ญาความเปป็ นหห ห้นสวส นกสนตสอกสน อาจเปป็ นเพราะไมสยอมสงส มอบสวส นลงหห ห้น
เมพอ กี่ หห ห้นสวส นทสงตั้ หลายได ห้ทวงถามโดยชอบด ห้วยกฎหมายแล ห้ว (ดผ มาตรา
1031) หรพออาจเพราะหห ห้นสวส นคนใดลสวงละเมลิดบทบสงคสบใด ๆ อสนเปป็ นข ห้อ
สาระสชาคสญซงซกี่ สญ ส ญาหห ห้นสวส นกชาหนดไว ห้แกสตนโดยจงใจหรพอประมาทเลลินเลสอ
อยสางร ห้ายแรงหรพออาจเปป็ นต ห้นเหตหแหสงความขสดแย ห้งหรพอกสอความเสย ก หายให ห้
กสบห ห้างหห ห้นสวส น ศาลอาจสงสกี่ ให ห้พ ห้นจากความเปป็ นหห ห้นสวส นได ห้ตามคชาร ห้องขอของ
หห ห้นสวส นคนอพน กี่ (ดผ มาตรา 1057(1)(3)และมาตรา 1060)

6.2.2 การชกนจ มั าบหคคลภายนอกเขห้ามาเปป็นหหน ห้ สว ส น

ใหมส
ในการดชาเนลินธหรกลิจอาจมกบค ห คลภายนอกทกป กี่ ระสงคค์จะทชากลิจการรสวมกสบ
ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญทกเกี่ ปลิ ดดชาเนลินการอยผแ ส ล ห้ว หรพอห ห้างหห ห้นสวส นเองทกต กี่ ห้องการ
บหคคลภายนอกเข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นใหมสเพพอ กี่ ระดมทหนเพลิม กี่ เตลิมกป็ได ห้ แตส
เนพอ กี่ งจากความเปป็ นหห ห้นสวส นในห ห้างหห ห้นสวส นสามสญนส น ตั้ มกสชาคสญตสอหห ห้นสวส นด ห้วยกสน
อยสางมาก เพราะหากรสบบหคคลใหมสโดยไมสได ห้พลิจารณาให ห้รอบคอบ บหคคลนส น ตั้
อาจเข ห้ามารสวมบรลิหารกลิจการและกสอหนกส ลิ อสนเปป็ นความเสย
ตั้ น ก หายให ห้หห ห้นสวส นทสงตั้
หลายต ห้องรสบผลิดรสวมกสนตสอเจ ห้าหนกบ ตั้ ค
ห คลภายนอกได ห้ ดสงนส น ตั้ ในการทกผ กี่ ผ ห้เปป็ นหห ห้น
สวส นเดลิมจะชก ส นช าบหคคลภายนอกเข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นใหมสกป็ด ก หรพอบหคคล
ภายนอกประสงคค์จะเข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นใหมสกป็ดจ ก งซ ต ห้องปฏลิบสตต ลิ ามทกก กี่ ฎหมาย
กชาหนด มลิเชน ส นส น พ วสายสงไมสได ห้เข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส น สท
ตั้ อาจไมสถอ ลิ ธลิ-หน ห้าทกอ กี่ นส พซงมก
ของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นกป็ยสงไมสเกลิดขซนตั้ จนกวสาจะได ห้ปฏลิบสตใลิ ห ห้ชอบด ห้วยกฎหมายกสอน

มาตรา1040 ห ห้ามมลิให ห้ชก ส นช าเอาบหคคลผผ ห้อพน

กี่ เข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นในห ห้างหห ห้น
สวส นโดยมลิได ห้รสบความยลินยอมของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นหมดด ห้วยกสนทหกคน เว ห้นแตสจะ
ได ห้ตกลงกสนไว ห้เปป็ นอยสางอพน
กี่

มั าผผอ
การชกนจ ห้ น พที่ เขห้ามาเปป็นหหน ส นใหมสอาจกระทจาไดห้โดย การโอน
ห้ สว
ห้ ของตนไมสวาส ทสงตั้ หมดหรพอบางสวส นให ห้บหคคลภายนอกนส น
หหน ตั้ หรพอ การเพผิม
ที่ ทหน
โดยให ห้บหคคลภายนอกเข ห้ามาถพอหห ห้น
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 33

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ดสงนส นตั้ การชก ส นช าหห ห้นสวส นเข ห้ามาใหมสได ห้ปฏลิบสตต ลิ ามเงพอ

กี่ นไขและวลิธก ก ารทกกี่
ตกลงกสนอยสางอพน กี่ อสนเปป็ นการเฉพาะแล ห้วกป็สามารถเข ห้าเปป็ นหห ห้นสวส นคนใหมสนสบ
แตสนสน ตั้ ไปได ห้ เชนส ต ห้องได ห้รสบความเหป็นชอบจากหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการคนเดกยวกป็ด ก
หรพอต ห้องได ห้รสบความยลินยอมเปป็ นลายลสกษณค์อก ส ษรจากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นเดลิมไมส
น ห้อยกวสา 2 คน หรพอต ห้องได ห้รสบมตลิเสย ก งข ห้างมากจากหห ห้นสวส นทสงตั้ หมด หากห ห้าง
หห ห้นสวส นสามสญนส น ตั้ มลิได ห้ตกลงกสนไว ห้เปป็ นอยสางอพน กี่ กรณกจงซ ต ห้องปฏลิบสตต ลิ ามมาตรา
1040 คพอ ต ห้องได ห้รสบความยลินยอมจากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นหมดด ห้วยกสนทหกคน
ขห้อพผิจารณา การให ห้ความยลินยอมตามมาตรา 1040 นส น ตั้ กฎหมายมลิได ห้
กชาหนดแบบ หรพอวลิธก ก ารให ห้ความยลินยอมไว ห้ ดสงนส น ตั้ การให ห้ความยลินยอมจซง
เพกยงแตสให ห้ปรากฏวสามกการแสดงเจตนาตกลงยลินยอมด ห้วยวาจาหรพอลาย
ลสกษณค์อก ส ษรกป็สมบผรณค์แล ห้ว

ขห้อสงเกต มั
 มาตรา 1040 เพกยงแตสห ห้ามชก ส นช าบหคคลภายนอกเข ห้ามาเปป็ นหหน ห้ สว ส น
ใหมสเทสานส น ตั้ ดสงนส น ตั้ หากตนเองโอนหห ห้นทกม กี่ ใก ห ห้แกสบค
ห คลททเที่ ปป็นหหน ห้ สว ส นเดผิม ไมส
อยผใส นบสงคสบของมาตรา 1040 หากได ห้แสดงเจตนาการโอนตสอกสนโดยชอบ
ด ห้วยกฎหมายกป็พอ เชน ส นาย ก. และนาย ข. ตสางเปป็ นหห ห้นสวส นในห ห้างหห ห้นสวส น
สามสญแหสงหนซงกี่ ตสอมา นาย ก. ตกลงสวส นลงหห ห้นของตนครซงกี่ หนซงกี่ ให ห้ นาย ข.
โดยเสนสหา การให ห้นส น ตั้ กป็ยอ ส มสมบผรณค์ทสนทกท กกี่ นาย ข. ตกลงรสบ โดยไมสต ห้องได ห้
รสบความยลินยอมจากหห ห้นสวส นอพน กี่ ทสงตั้ หมด
 มาตรา 1040 ห ห้ามการโอนหห ห้นในระหวสางห ห้างหห ห้นสว ส นยสงดชาเนลิน
กลิจการอยผเส ทสานส น ตั้ หากผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นทหกคนหรพอตามททต ที่ กลงก มันไวห้ไดห้มม ท ตผิ
ใหห้เลผิกหห้างหหน ห้ สว ส นก มันแลห้ว ผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นกป็ สามารถโอนหหน ห้ นนใหห้
มัตั้ แกส
บหคคลภายนอกไดห้ โดยไมสตอ ห้ งไดห้ร มับความยผินยอมจากหหน ห้ ส ว ส นคนอพน ที่ ๆ
เลย เพราะแม ห้จะมกการเลลิกห ห้างหห ห้นสวส นกสนแล ห้วกป็มผ ก ลเพกยงห ห้างหห ห้นสวส นนส น ตั้ ไมส
สามารถดชาเนลินกลิจการตสอไปได ห้เทสานส น ตั้ แตสโดยสภาพความเปป็ นห ห้างหห ห้นส วส นยสง
คงมกอยผต ส อ
ส ไปตราบเทสาทกจ กี่ ชาเปป็ นเพพอ กี่ การชชาระบสญชข ก องห ห้างหห ห้นสวส น ซงซกี่ ใน
ระหวสางทกด กี่ ชาเนลินการชชาระบสญช ก ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นยสงอาจมกสท ลิ ธลิได ห้รสบเงลินสวส นแบสง
ในผลกชาไร หรพอสท ลิ ธลิในการคพนทหนทกล กี่ งหห ห้นไว ห้แตสเดลิม (ยกเว ห้นผผ ห้ลงหห ห้นด ห้วย
แรงงาน) สท ลิ ธลิเหลสานกย ตั้ อส มโอนไปให ห้แกสบค ห คลภายนอกได ห้และไมสอยผใส น
เงพอกี่ นไขมาตรา 1040 ทกจ กี่ ะต ห้องได ห้รสบความยลินยอมจากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน กี่
ด ห้วย
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 34

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

มาตรา 1041 ถ ห้าผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนใดคนหนซงกี่ โอนสว ส นกจาไรของตนในห ห้าง
หห ห้นสวส นทสงตั้ หมดกป็ด ก หรพอแตสบางสวส นกป็ดใก หห้แกสบค ห คลภายนอกโดยมผิไดห้ร มับ
ความยผินยอมของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายอพน กี่ ไซร ห้ ทสานวสาบหคคลภายนอกนส น
ตั้
จะกลายเปป็นเขห้าหหน ส นดห้วยกป็ หามผิไดห้
ห้ สว

มาตรานทม ตั้ ข ห้ พผิจารณาคพอ ประเดป็นคพอการโอนสว

ท อ ส นกจาไร เหตหใดตห้อง
ไดห้ร มับความยผินยอมจากผผเห้ ปป็นหหน ส นอพน
ห้ สว ที่ ดห้วย เพราะการโอนให ห้แตสเพกยง
ผลกชาไร กป็ไมสได ห้ทชาให ห้บหคคลภายนอกได ห้เข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นใหมสอยผแ ส ล ห้ว
เพราะมผิไดห้มก ท ารโอนหหน ห้ ใหห้ก มัน ซงซกี่ หากเปป็ นการโอนหห ห้นให ห้กป็ต ห้องเข ห้ากรณก
ตามมาตรา 1040 อยผแ ส ล ห้ว อกกทสงตั้ สวส นกชาไรกป็เปป็ นสท ลิ ธลิขาด หรพอเปป็ น
กรรมสท ลิ ธลิขธิ์ องผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทกจ กี่ ะโอนให ห้ใครกป็ได ห้อยผแ ส ล ห้ว

ด มังนนหากจะอธผิ
มัตั้ บายมาตรา 1041 คงตห้องแปลวสา เปป็นกรณททโทที่ อนสว ส น
กจาไรเพพอ ที่ ใหห้ผร
ผ ห้ มับโอนไดห้เขห้ามาเปป็นหหน ส น ซงศที่ ถห้าไมสไดห้ร มับความยผินยอม
ห้ สว
จากผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นอพน ส นกจาไร หามทสท
ที่ ผผรห้ มับโอนกป็ คงไดห้แตสสว ผิ ธผิเขห้ามาเปป็น
หหน
ห้ สว ส นดห้วยไมส

ต มัวอยสาง
ก. และ ข. ลงหห ห้นคนละ 1.0 ลบ. เพพอ กี่ ประกอบกลิจการค ห้าข ห้าวเมพอ ลิตั้ รอบ
กี่ สน
ปก ทางบสญช ก ปรากฏวสาห ห้างหห ห้นสวส นนกม
ตั้ ท
ก รสพยค์สน ลิ เพลิม
กี่ ขซน
ตั้ จากเดลิมเปป็ น 3.0 ลบ.
หาก ก. ขอโอนกชาไรของตนไปให ห้ ค. เพพอ กี่ ค. จะได ห้เข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นอกก
คนหนซงกี่ โดยทกกี่ ข. ไมสได ห้ยลินยอมด ห้วยไมสได ห้

6.3 การประกอบกผิจการคห้าขายแขสงข มันก มับหห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

การประกอบกผิจการคห้าแขสงก มับหห้าง
การประกอบกลิจการค ห้าแขสงกสบห ห้างหห ห้นสวส นทกต กี่ นเปป็ นหห ห้นสวส นอยผน
ส สน
ตั้ เปป็ นข ห้อต ห้อง
ห ห้าม เพราะในความเปป็ นจรลิง หห ห้นสวส นนส น
ตั้ ๆ ยสอมสามารถลสวงรผ ห้ความลสบ
ทางการค ห้าตสาง ๆ ของห ห้างหห ห้นสวส น ไมสวาส จะเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการ หรพอหห ห้นสวส น
ธรรมดา
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 35

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

มาตรา 1038 จซงห ห้ามผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นประกอบกลิจการค ห้าขายแขสงกสบห ห้างฯ
โดยกชาหนดหลสกเกณฑค์ไว ห้ 2 ประการดสงนกตั้
1) บหคคลททต ที่ อ ห้ งหห้าม มาตรา 1038 วรรคแรก กจาหนดหห้ามผผ ห้
เปป็นหหนห้ สวส นทหกคนไมสวา ส จะเปป็นหหน ส นผผจ
ห้ สว ห้ มัดการ หรพอหหน ห้ สว ส นธรรมดา
เพราะผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายไมสวาส จะเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการหรพอผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
ธรรมดากป็อาจจะรผ ห้ความลสบทางการค ห้าของห ห้างได ห้ เนพอ กี่ งจากหห ห้นสวส นธรรมดากป็
มกสทลิ ธลิไตสถามกลิจการงานของห ห้างได ห้ตามมาตรา 1037

2) กผิจการททต
ที่ อ
ห้ งหห้าม ประกอบด ห้วยหลสกเกณฑค์ 2 ประการ คพอ

2.1 ตห้องมทสภาพดหจเดทยวก มันก มับกผิจการของหห้างหหน ส น กป็

ห้ สว
หมายความถซง กลิจการเดกยวกสนนสกี่ นเอง เชน ส ห ห้างมกวสตถหประสงคค์ขายผลไม ห้
ประเภทลชาไย เราเปลิ ดห ห้างอกกแหสงหนซงกี่ ค ห้าขายลชาไยเหมพอนกสน หรพอห ห้าง
หห ห้นสวส นทชาการค ห้าขายเครพอ กี่ งไฟฟห้ าประเภทเครพอ กี่ งเสย ก ง ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนหนซงกี่ กป็
ไปเปลิ ดการค ห้าขายเครพอ กี่ งเสย ก งเหมพอนกสน อยสางนกท ตั้ ชาไมสได ห้ ถพอเปป็ นกลิจการทกม กี่ ก
สภาพดหจเดกยวกสน และ
2.2 กผิจการนนตห้ มัตั้ องเปป็นการแขสงข มันก มับกผิจการของหห้าง ใน
เรพอ ตั้ ข
ที่ งนทม ท อ มั
ห้ สงเกต ด มังนทตั้

 การแขสงข มัน หมายความวสาตองเปป็ ห้ ศที่

นกผิจการซงอยผ ตั้ เดทยวก
ใส นพพนทท ที่ มัน
หรพอเกทยวขห้องก
ที่ มันก มับทห้องททน
ที่ น มัตั้ ๆ

ส
เชน เปลิ ดห ห้างหห ห้นสวส นสามสญค ห้าขายข ห้าวทกจ กี่ สงหวสดเชยก งใหมส หห ห้นสวส นอกกคน
หนซงกี่ ไปเปลิ ดกลิจการค ห้าขายข ห้าวเหมพอนกสนทกจ กี่ สงหวสดสงขลา กรณกอยสางนกตั้ ตาม
ปกตลิแล ห้วไมสถอ พ วสาแขสงขสน เวห้นแตสผเผ ห้ ปป็นหหน ส นคนนนจะมาเอาลผ
ห้ สว มัตั้ กคห้า
ของหห้างหหน ห้ สว ส นททส ที่ งขลาไปซอ ตั้พ หรพอไปขายก มับหห้างหหน ส นของต มัวเอง
ห้ สว

สรหปไดห้วาส กผิจการอะไรเปป็นการแขสงข มันบห้างตห้องพผิจารณาจากขห้อ

เทป็จจรผิงเปป็นเรพอ
ที่ ง ๆ ไป โดยอาจพผิจารณาจากล มักษณะกผิจการ สถานททที่
เวลา และกลหม ส ลผกคห้าประกอบก มันทงหมด
มัตั้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 36

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ขห้อสงเกต มั
 ดผ มาตรา 1038 วรรคแรก หมายความวสา กลิจการทกห กี่ ห้ามหห ห้นสวส นคน
ใดคนหนซงกี่ ค ห้าขายแขสงกสบห ห้างฯนส น ตั้ ไมสจชาเปป็ นต ห้องเปป็ นกลิจการของตสวเองหรพอ
เพพอกี่ ประโยชนค์ของตน แตสอาจเปป็นกผิจการของผผอ ห้ น
พที่ หรพอเพพอ ที่ ประโยชนค์
ของผผอ ห้ น
พที่ เชนส หห ห้นสวส นคนนส น
ตั้ จะไปร มับจห้างเปป็นผผจ ห้ มัดการหห้างฯ แล ห้ว
ทชาการค ห้าแขสงกสบห ห้างหห ห้นสวส นของตสวเอง โดยเปป็ นกลิจการของคนอพน กี่ กป็ได ห้
 แตสถ ห้าหห ห้นสวส นคนใดจะเปลิ ดกลิจการอ มันมทล มักษณะเสรผิมก มับกผิจการของ
หห้างหหน ห้ สว ส นสาม มัญ โดยไมสเปป็ นการค ห้าขายแขสงกสบห ห้างกป็สามารถทชาได ห้

เชน ส ถ ห้าเราเปลิ ดห ห้างหห ห้นสวส นสามสญเพพอ กี่ สงส สน

ลิ ค ห้าผลไม ห้ไปเมพองนอก แล ห้วเรา
กป็ไปเปลิ ดห ห้างหห ห้นสวส นอกกแหสงหนซงกี่ กระทชากลิจการสงส ทหเรกยนไปเมพองนอก อยสาง
นกเตั้ ปป็ นการแขสงขสน แตสถ ห้าเราเปลิ ดห ห้างหนซงกี่ เพพอ กี่ ผลลิตชะลอม หรพอบรรจหภณ
ส ฑค์
เพพอ กี่ สงส ให ห้ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญใชสห้ งส ผลไม ห้ไปเมพองนอก กรณกอยสางนกเตั้ ปป็ น
กลิจการอสนมกลสกษณะเสรลิมกสน ไมสถอ พ เปป็ นการแขสงขสน

 หากผผเห้ ปป็นหหน ส นคนอพน

ห้ สว ที่ ยผินยอมกป็ ไมสตอ
ห้ งหห้าม ตามมาตรา 1038
วรรคแรก
 ผลของการฝสาฝพ นกระทจาการคห้าแขสงก มับหห้างหหน ส นสาม มัญ
ห้ ส ว

มาตรา 1038 ว.2 กชาหนดให ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน ลิ ธลิดงส นกตั้
กี่ มกสท
1. เรทยกเอาผลกจาไรทกผกี่ ผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้ฝส าฝพ นหามาได ห้ทสงตั้ หมด หรพอ
ผิ ไหมทดแทนจากการทกห
2. เรทยกเอาคสาสน กี่ ห้างหห ห้นสวส นได ห้รสบความเสย ก
หายจากการนส น
ตั้

มั
ขห้อสงเกต
 เปป็นสท ผิ ธผิของผผเห้ ปป็นหหน ห้ สวส นคนอพน ที่ ททจ
ที่ ะเลพอกเรทยกเอากจาไร หรพอคสา
ผิ ไหมทดแทน คงขศน
สน ตั้ อยผกส มับขห้อเทป็จจรผิงวสาสว ส นกจาไร หรพอคสาสน ผิ ไหม
หรพอคสาเสย ท หายจจานวนไหนจะมากกวสาก มัน
หากมทการเรทยกกจาไร หรพอคสาเสย ท หายททไที่ ดห้ร มับตห้องนจามาแบสงใหห้
ก มับผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นคนอพน ที่ ทหกคน แตสผเผ ห้ ปป็นหหน ส นผผก
ห้ สว ห้ ระทจาการฝสาฝพ นจะ
ไมสมส ท ท ผิ ธผิไดห้ร มับสว ส นแบสงดห้วย
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 37

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ในกรณกทผ กกี่ ผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นไปประกอบกลิจการค ห้าเพพอ กี่ ประโยชนค์ผผ ห้อพน
กี่ เชน ส
ในฐานะเปป็ นตสวแทนบหคคลอพน กี่ เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการของห ห้างหห ห้นสวส นอพน กี่ หรพอ
เปป็ นกรรมการผผ ห้จสดการของบรลิษสท

การจะเรทยกเอาผลกจาไรจากกผิจการททผ ที่ เผ ห้ ปป็นหหน ส นนนไปคห้

ห้ ส ว มัตั้ าขาย
แขสงข มันก มับหห้าง แตสทา จ ใหห้ฐานะแทนผผอ ห้ น พที่ จะเรทยกผลกจาไรด มังกลสาวไดห้
หรพอ เพราะห ห้างหห ห้นสวส นของเราไมสได ห้เปป็ นคผส ส ญส ญา หรพอมกสท ลิ ธลิตามกฎหมาย
ใด ๆ เหนพอผลกชาไรของบหคคลภายนอก แม ห้วสากฎหมายมาตรา 1038 จะให ห้
ลิ ธลิเรกยกเอาผลกชาไรซงซกี่ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นนส น
สท ตั้ หามาได ห้ทสงตั้ หมดกป็ตาม เชน ส

นายเอ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นในหห้างหหน ส นเอแอนดค์บ ท ประกอบกผิจการรห้านเกมส ค์

ห้ สว
คอมพผิวเตอรค์ ปรากฏวสา นายเอ กป็ไปรสบเปป็ นผผ ห้จสดการร ห้านให ห้กสบกลิจการของ
นาย ก. ซงซกี่ ประกอบกลิจการร ห้านเกมสค ค์ อมพลิวเตอรค์เหมพอนกสน ตสงตั้ อยผใส นบรลิเวณ
ถนนเสนเดก ห้ ยวกสน ถซงสน ลิตั้ ปก ร ห้านนาย ก. มกผลกชาไรทสงตั้ สน ลิตั้ 100,000 บาท ห ห้าง
หห ห้นสวส นเอแอนดค์บท ก ราบเรพอ กี่ งดสงกลสาว ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนหนซงกี่ ในห ห้างนกจ
ตั้ งซ ไป
เรกยกเงลินทสงตั้ หมดจากร ห้านของ นาย ก. โดยอ ห้างสท ลิ ธลิตามกฎหมายมาตรา
1038 จะเรกยกเอาผลกชาไรทสงตั้ หมดมาเปป็ นของห ห้างฯ

จะเหป็นได ห้วสา ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นของห ห้างเอแอนดค์บ ก จะอ ห้างสทลิ ธลิตามกฎหมาย
มาตรานกไตั้ ปเรกยกผลกชาไรจาก นาย ก. ซงซกี่ เปป็ นบหคคลภายนอกไมสได ห้ เพราะ
นาย ก. ไมสมห ก น ห้าทกต กี่ ามมาตรา 1038 ตสอผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายเลย

ดสงนส น ตั้ “ผลกจาไร” ตามกฎหมายมาตรา 1038 นกจ ตั้ งซ หมายถซง “กจาไรหรพอผล

ประโยชนค์ทห ทที่ น ส นผผท
ห ห้ สว ห้ า
จ การฝสาฝพ นไดห้ร มับจากการประกอบกผิจการคห้าททที่
ฝสาฝพ นเทสานน” มัตั้ ซงซกี่ ในกรณกตามตสวอยสางดสงกลสาว เหป็นได ห้วสา “ผลกจาไร” นสา
จะหมายถศงเงผินเดพอน คสาตอบแทน ททน ที่ ายเอ ไดห้ร มับจากนาย ก. ในฐานะ
ททไที่ ปเปป็นผผจ
ห้ มัดการรห้านใหห้นาย ก. เทสานน มัตั้ เวห้นแตสบค ห คลภายนอกจะมท
สวส นในการลสวงละเมผิดสท ผิ ธผิของหห้างหหน ห้ สว ส นดห้วย

 ประเดป็นตสอมาคพอ ผผเห้ ปป็นหหน ส นอพน

ห้ สว ที่ จะเรทยกเอาผลกจาไรจากผผเห้ ปป็น
หหนห้ สว ที่ ส าฝพ นไดห้มากนห้อยเพทยงใด เพราะแมห้มาตรา 1038 จะใช ห้
ส นททฝ
ถห้อยคจาวสา “ชอบททจ ที่ ะเรทยกเอาผลกจาไรซงศที่ ผผนห้ นหาไดห้
มัตั้ ทงหมด”
มัตั้ โดยไมส
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 38

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

คจานศงวสาแทห้จรผิงหห้างหหน ห้ สวส นขาดผลประโยชนค์ หรพอเสย ท หายมากนห้อย

เพทยงใดเลยหรพอ เชน ส
ต มัวอยสาง
ห ห้างหห ห้นสวส นผลลิตเบกยรค์ขาย โดยปกตลิจะขายได ห้กชาไรดก ตสอมามกผผ ห้อพน กี่ ผลลิตเบกยรค์
ตั้ มาจชาหนสายแขสงทชาให ห้ผลกชาไรห ห้างหห ห้นสวส นนส น
ขซน ตั้ ลดลง คงได ห้กชาไรเพกยงเดพอน
ละประมาณ 20,000 บาทตลอดมา ตสอมา นาย ก. ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนหนซงกี่ ได ห้
ผลลิตเบกยรค์ออกขายบ ห้าง ทชาให ห้กชาไรของห ห้างหห ห้นสวส นลดลงเหลพอเพกยงเดพอนละ
10,000 บาท แตสปรากฏวสา นาย ก. ได ห้กชาไรจากการขายเบกยรค์ของตนมากถซง
เดพอนละ 100,000 บาท ดสงนกผ ตั้ ผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นอพน
กี่ จะเรกยกร ห้องให ห้ นาย ก. สงส ผล
กชาไรทสงตั้ หมดให ห้ได ห้หรพอ ทสงตั้ ทกคกี่ วามจรลิงห ห้างหห ห้นสวส นขาดผลประโยชนค์ลงไป
เพราะการค ห้าขายแขสงกสบห ห้างฯ เพกยงเดพอนละ 10,000 บาทเทสานส น ตั้

ระยะเวลาใชส ห้ ท
ผิ ธผิเรทยกรห้องความเสย ท หาย : ในการเรกยกร ห้องเอากชาไร หรพอ
ลิ ไหมทดแทนนกตั้ ต ห้องเรกยกร ห้องภายในเวลา 1 ปท น มับแตสวสนทชาการฝส าฝพ น
คสาสน
ตามมาตรา 1038 วรรคสอง8

สท ห้ อ
ผิ ธผิขอใหห้งดใชช พที่ เมพอ ห้ สวส น (มาตรา
ที่ ตนออกจากหห้างหหน
1047)

8
ในความเหป็นของผผ ห้สอน เหป็นวสาโดยทสกี่วไปการประกอบกลิจการค ห้าแขสงขสนอสนเปป็ นการ
ฝส าฝพ นอาจมกได ห้สองกรณกคอ พ การฝสาฝพ นททก ที่ ระทจาเปป็นครงคราว
มัตั้ คพอ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นอาจ
จะไปทชากลิจการกสบบหคคลภายนอกอสนถพอวสาเปป็ นการฝส าฝพ นเปป็ นครสงตั้ คราว ไมสตอ ส เนพกี่องกสน
ตลอดเวลา เชน ส ไปตกลงทชาสญ ส ญาค ห้าขายกสบบหคคลภายนอกในกลิจการอสนมกสภาพดหจ
เดกยวกสบห ห้างหห ห้นสวส นทกต กี่ นเปป็ นผผ ห้ถพอหห ห้นอยผส และมกสภาพเปป็ นการแขสงขสน สญ ส ญาฉบสบนสน ตั้ ลง
วสนทกกี่ 1 มกราคม 2547 ทชาให ห้ได ห้ผลกชาไรเปป็ นเงลิน 1.0 ลบ แล ห้วกป็ไมสได ห้กระทชาอกกเลย
กี่ ห้างจะฟห้ องเรกยกร ห้องเอาสวส นกชาไร หรพอคสาเสย
ดสงนกตั้การทกห ก หายต ห้องฟห้ องภายในวสนทกกี่ 31
ธสนวาคม 2547 ก มับอทกกรณทหนศงที่ การฝสาฝพ นททก ที่ ระทจาอยสางตสอเนพอ ที่ ง เชน ส การเปลิ ด
กลิจการค ห้าขายแขสงขสนกสบห ห้างหห ห้นสวส นทหกวสน มกบค ห คลภายนอกมาซอ พตั้ สน ลิ ค ห้าตลอดเวลาทกกี่
เปลิ ดทชาการค ห้าแขสงขสนกสบห ห้าง เทสากสบวสาการฝส าฝพ นเปป็ นไปอยสางตสอเนพกี่อง ดสงนสน ตั้ หากห ห้าง
หห ห้นสวส นทราบและประสงคค์จะฟห้ องเรกยกเอาผลกชาไรหรพอคสาเสย ก หาย กป็คงสามารถเรกยกร ห้อง
ผลกชาไรหรพอคสาเสย ก หายทกเกี่ กลิดขซน ตั้ ได ห้ตลอดระยะเวลาหนซงกี่ ปก นสบแตสวสนฟห้ อง เพราะกรณกนกตั้
เหป็นได ห้วสาทหกวสนทกเกี่ ปลิ ดกลิจการเปป็ นการฝส าฝพ น หรพอเปป็ นการค ห้าแขสงตลอดเวลา
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 39

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

เปป็ นกรณกหห ห้นสวส นคนใดออกจากห ห้างหห ห้นสวส นไปแล ห้ว ถ ห้าปลสอยให ห้เขาใชชห้ อ
พกี่ ตสว
เองอยผส เราอาจจะต ห้องรสบผลิดในฐานะเปป็ นหห ห้นสวส นกป็ได ห้ ถซงแม ห้เราจะไมสได ห้เปป็ น
หห ห้นสวส นแล ห้วกป็ตาม

เชน ส นายเอ นายทผ และนายบก เปป็ นหห ห้นสวส นสามสญกสนใชชห้ อ พกี่ วสา เอ
ทผบ ก มกวสตถหประสงคค์เพพอ กี่ ขายกาแฟสด ปรากฏวสาตสอมา นายเอออกไปจาก
ห ห้างหห ห้นสวส นแล ห้วกป็ยสงใชชห้ อพกี่ ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญเอทผบ ก อยผเส รพอ
กี่ ย ๆ ใน
ระหวสางนส น ตั้ ห ห้างฯ เอทผบ ก กป็สงสกี่ ซอพตั้ เครพอ
กี่ งชงกาแฟอยสางดกจากบรลิษสทหนซงกี่ ใน
ประเทศอลิตาลก พร ห้อมกสบเมลป็ดกาแฟจากบรลิษสท สตารค์โบบ๊ค รวมเปป็ นเงลิน
250,000 บาท

ประเดป็นคพอ นายเออาจจะตห้องร มับผผิดตสอบหคคลภายนอกในฐานะเปป็น

หหน ส นกป็ ไดห้ เพราะชอ
ห้ สว พกี่ ของห ห้างหห ห้นสวส นยสงปรากฏชอ
พกี่ ตนเองอยผส ทชาให ห้
บหคคลภายนอกเข ห้าใจผลิดคลิดวสานายเอยสงอยผส อาจมทผลทจาใหห้หน ส นผผน
ห ห้ สว ห้ น
มัตั้
ตห้องร มับผผิดในหนทส ผิ ของหห้างหหน
ตั้ น ห้ สว ส นตสอบหคคลภายนอกตามมาตรา
1054 กป็ ไดห้

เพพอ
กี่ ปห้ องกสนปส ญหาทสงตั้ ทกจ กี่ ะเกลิดกสบหห ห้นสวส นคนทกอ กี่ อกไปแล ห้ว หรพอบหคคล
ภายนอกทกจ กี่ ะเข ห้าใจผลิดวสาผผ ห้นส นตั้ ยสงเปป็ นหห ห้นสวส นในห ห้างหห ห้นสวส นนกอ ตั้ ยผส กฎหมาย
จซงกชาหนดให ห้สท ลิ ธลิแกสหห ห้นสวส นทกอ กี่ อกไปจากห ห้างแล ห้วสามารถบอกให ห้เอาชอ พกี่
ของตนออกจากชอ พกี่ ของห ห้างได ห้ เพพอ กี่ ให ห้เกลิดความเข ห้าใจทกถ กี่ ก
ผ ต ห้อง

ถ ห้าหากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทกอ กี่ อกไปขอให ห้งดใชชห้ อ

พกี่ ของตนแล ห้ว ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นอพน กี่ ยสง
คงใชอยผ ห้ ส ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทกอ กี่ อกไปอาจตห้องใชส ห้ ท
ผิ ธผิทางศาล รห้องขอตสอศาล
ใหห้สงที่ มั หห้าม ลสกษณะเดกยวกสบกรณกบค ห คลธรรมดาทกถ กี่ ก กี่ ใชชห้ อ
ผ ผผ ห้อพน พกี่ ของตน กป็
สามารถร ห้องตสอศาลสงสกี่ ห ห้ามได ห้ ทสงตั้ นกเตั้ ปป็ นไปตามมาตรา 18 ประมวลกฎหมาย
แพสงและพาณลิชยค์กป็ได ห้

ผิ ธผิเรทยกเอาสว
สท ส นของตนจากผผเห้ ปป็นหหน ส นอพน
ห้ สว ที่ ในกผิจการคห้าซงศที่ ไมส
พที่ ตน มาตรา 1048)
ปรากฏชอ
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 40

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

กรณกตามมาตรานกตั้ เปป็ นเรพอ กี่ ห ห้นสวส นคนหนซงกี่ จะเรกยกร ห้องเอาผลประโยชนค์จาก

กี่ งทกห
หห ห้นสวส นคนอพน
กี่ ๆ ทกไกี่ ปทชากลิจการค ห้าขายของห ห้างแล ห้วได ห้ผลประโยชนค์มา
แมห้วา ส กผิจการททไที่ ปทจานน มัตั้ ๆ จะไมสปรากฏชอ พที่ ตนกป็ ไดห้

ทกเกี่ ราได ห้เรกยนกสนมาแล ห้ว คพอ หห ห้นสวส นแตสละคนนส น ตั้ มกอชานาจจสดการงานของ

ห ห้างได ห้เทสา ๆ กสน ถ ห้าไมสมก ก ารตกลงกสนไว ห้เปป็ นอยสางอพน กี่ กป็คอ
พ ไมสได ห้มอบ
หมายให ห้ใคร ดสงนส น ตั้ เมพอ
กี่ จสดการงานของห ห้างมาแล ห้วกป็ต ห้องเปป็ นไปเพพอ กี่
ประโยชนค์ของหห ห้นสวส นทหกคน ถซงแม ห้ไปทชาสญ ส ญาอะไรแล ห้วไมสปรากฏชอ พกี่ ของ
หห ห้นสวส นคนใด หห ห้นสวส นคนนส น ตั้ กป็อาจจะเรกยกร ห้องผลประโยชนค์จากสญ ส ญานส น ตั้
ได ห้

มั
ขห้อสงเกต “การเรทยกรห้อง” หมายความวสา เรทยกรห้องจากหหน ส น
ห้ สว
คนททเที่ ปป็นคผส มั
ส ญญา ไมสใชเส รทยกรห้องจากบหคคลภายนอก
เพราะกรณทตามมาตรา 1048 เปป็นคนละเรพอ ที่ งก มับหล มักต มัวแทน ตาม
มาตรา 806 ซงศที่ บ มัญญ มัตผิเรพอ ที่ ง “ต มัวการซงศที่ ไมสเปผิ ดเผยชอ พที่ จะกล มับแสดง
ตนใหห้ปรากฏและเขห้าร มับเอาสญญาใด มั ๆ ซงศที่ ต มัวแทนไดห้ทา จ ไวห้แทนตน
กป็ ไดห้”
ประกอบก มับเมพอ ที่ พผิจารณามาตรา 1049 กป็จะยผิงที่ เหป็ นไดห้ชดวส มั า “ผผเห้ ปป็น
หหน ส นจะถพอเอาสท
ห้ สว ผิ ธผิใด ๆ แกสบค ห คลภายนอกในกผิจการคห้าขายซงศที่ ไมส
ปรากฏชอ พที่ ของตนนนหาไดห้ มัตั้ ไมส”

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1365/2493 ผผ ห้จสดการหห ห้นสวส นสามสญทกไกี่ มสจดทะเบกยน

มอบหมายให ห้ผผ ห้หนซงกี่ ไปรสบเงลินของหห ห้นสวส นมายสอมเปป็ นเรพอ กี่ งทกผ
กี่ ผ ห้จสดการทชาไปใน
หน ห้าทกผ กี่ ผ ห้จสดการของหห ห้นสวส นเมพอ
กี่ ถซงคราวจะฟห้ องร ห้องเรกยกเงลินจชานวนนกจ ตั้ ากผผ ห้ทกกี่
ได ห้รสบมอบหมายให ห้ไปรสบเงลินมาแล ห้ว ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทหกคนมาฟห้ องกป็เปป็ นการ
ดกแล ห้ว
หห ห้นสวส นผผ ห้หนซงกี่ รสบเงลินของหห ห้นสวส นจากบหคคลภายนอกมาแล ห้วไมสมอบให ห้หห ห้นสวส น
ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทหกคนยสอมเปป็ นโจทกค์ ฟห้ องเรกยกเงลินนส น ตั้ จากหห ห้นสวส นผผ ห้รสบมาได ห้
โดยไมสต ห้องมกการชชาระบสญชเก สย ก กสอน
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 41

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ขห้อ 4 ความเกทย ห้ สวส นก มับบหคคล

ที่ วพ มันระหวสางผผเห้ ปป็นหหน
ภายนอก
โดยหลสกแล ห้วความเกกย กี่ วพสนระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นด ห้วยกสนเอง กฎหมายมสกจะ
ให ห้สท ลิ ธลิในการตกลงกสนอยสางไรกป็ได ห้ แตสความเกกย กี่ วพสนระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
กสบบหคคลภายนอก บหคคลภายนอกไมสได ห้รสบรผ ห้หรพอตกลงด ห้วยกสบสงลิกี่ ทกผ กี่ ผ ห้เปป็ นหห ห้น
สวส นตกลงกสน ดสงนส น ตั้ ในระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลายจะตกลงกสน
เปลกย กี่ นแปลง หรพอยกเว ห้นไมสต ห้องรสบผลิดตสอบหคคลภายนอกไมสได ห้ กรณกความรสบ
ผลิดตสอบหคคลภายนอกต ห้องเปป็ นไปตามกฎหมายในเรพอ กี่ งนส น
ตั้ ๆ

เรพอ กี่ วพสนระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นกสบบหคคลภายนอก มกรากฐานมาจาก

กี่ งความเกกย
หลสกกฎหมาย 3 เรพอ กี่ งคพอ
1. หล มักในเรพอ ที่ งต มัวแทน ( มาตรา 1040,1050) เพราะผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
ทหกคน หรพอผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการหากไปกระทชาการใด ๆ ทกเกี่ กกย กี่ วกสบห ห้างหห ห้น
สวส น โดยหลสกต ห้องถพอวสาเปป็ นการกระทชาแทนผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน กี่ ๆ ด ห้วย การ
ตั้ ๆ ยสอมผผกพสนผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน
นส น ส ญาตสวการตสวแทน
กี่ ในลสกษณะตามสญ

2. หล มักในเรพอ ผิ ธผิรธิ์ วม เพราะห ห้างหห ห้นสวส นทกไกี่ มสได ห้จดทะเบกยน

ที่ งกรรมสท
เปป็ นนลิตบ ห คลซงซกี่ จะมกสถานะตสางหากจากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หลาย ดสงนส น
ลิ ค ลิ ธลิ
ตั้ สท
และทรสพยค์สน ลิ ของห ห้างฯจซงตกเปป็ นของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทหกคนรสวมกสน

3. หล มักเรพอที่ งลผกหนทรตั้ วส ม ซงซกี่ เปป็ นผลสบ

พ เนพอกี่ งมาจากการทกห กี่ ห้างมลิได ห้จด
ทะเบกยนกสน ดสงนส น ตั้ หน ห้าทกแ
กี่ ละความรสบผลิดของลผกห ห้างจซงตกอยผก ส บ ส หห ห้นสวส นทหก
คนรสวมกสน ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทหกคนต ห้องเปป็ นลผกหนกรตั้ วส มและลผกหนกช
ตั้ น ส ตั้ ต ห้น ต ห้องรสบ
ผลิดโดยไมสจชากสด ( มาตรา 1025)

ความเกทย ที่ วพ มันระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ส นก มับบหคคลภายนอก แยกไดห้เปป็น 2

ห้ สว
กรณทคอ พ ความเกทย ที่ วพ มันระหวสางผผเห้ ปป็นหหน ส นก มับบหคคลภายนอกใน
ห้ ส ว
เรพอ มั
ที่ งสญญา และเรพอ ที่ งละเมผิด

ความเกทย
ที่ วพ มันในเรพอ มั
ที่ งสญญา
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 42

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

มาตรา 1042 กชาหนดให ห้นช าบทบสญญสตล ลิ สกษณะตสวแทนมาใชกสห้ บความเกกย

กี่ ว
พสนระหวสางหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการกสบผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นอพน กี่

มาตรา 1033 กป็บสญญสตวลิ าส ถ ห้าไมสได ห้ตกลงกสนไว ห้เปป็ นอยสางอพน กี่ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
ทหกคนเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการ และ มาตรา 1050 บสญญสตวลิ าส “การใดอสนผผ ห้เปป็ น
หห ห้นสวส นได ห้ทชาไปในทางทกเกี่ ปป็ นธรรมดาการค ห้าของห ห้างตน ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นด ห้วย
กสนยสอมผผกพสนในการนส น ตั้ ๆ ด ห้วยและต ห้องรสบผลิดรสวมกสนโดยไมสจชากสดจชานวน จะ
เหป็นได ห้วสาในกรณกนเกตั้ ปป็ นการนช ากฎหมายลสกษณะตสวแทนมาใชสห้ ชาหรสบความ
เกกย กี่ วพสนระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นกสบบหคคลภายนอก โดยถพอวสาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้
จสดการ หรพอผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทกท กี่ ชาไปในทางทกเกี่ ปป็ นธรรมดาการค ห้าขายของห ห้างหห ห้น
สวส นกระทชาการเสมพอนเปป็ นตสวแทนของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน กี่

ผิ ธผิของผผเห้ ปป็นหหน
1. สท ส นตสอบหคคลภายนอก
ห้ สว

ระหวสางหหน ส นดห้วยก มันเอง

ห้ สว ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นถพอวสาเปป็ นตสวแทนของห ห้าง
หห ห้นสวส น ดสงนส น
ตั้ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน
กี่ อาจเรกยกเอาสวส นของตนจากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
ทกถ
กี่ อ
พ วสาเปป็ นตสวแทนได ห้แม ห้กลิจการนส น ตั้ จะไมสปรากฏชอ พกี่ ตนกป็ตาม (มาตรา 1048)

แตสใ นกรณก ค วามสส ม พส น ธค์ร ะหวสา งผผ ห้เปป็ นหห ห้นส สว นกส บ บห ค คลภายนอกจะไมส นชา
มาตรา 1048 มาใชบสห้ งคสบด ห้วย เพราะกฎหมายบสญญสตไลิ ว ห้เปป็ นพลิเศษแล ห้วใน
มาตรา 1049 วสา “ผผเห้ ปป็นหหน ส นจะถพอเอาสท
ห้ สว ผิ ธผิใด ๆ แกสบหคคล
ภายนอกในกผิจการคห้าขายซงศที่ ไมสปรากฏชอ พที่ ของตนหาไดห้ไมส”

ต มัวอยสาง
ก ข และ ค เขห้าหหน ส นสาม มัญประกอบกผิจการคห้าขห้าว ตสอมา
ห้ สว
มั
ก.ทจาสญญาซ พตั้ ขห้าวเปลพอกจาก ง. เชน
อ ส นทตั้
กรณทแรก หาก ก. ไดห้กา มั
จ ไรจากการทจาสญญาซ พตั้ ขห้าว
อ
เปลพอกรายนทตั้ 60,000 บาท ทงมัตั้ ข และ ค. สามารถ
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 43

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ส นของตนไดห้ตามมาตรา 1048 แมห้วา

เรทยกสว ส ใน
มั
สญญาจะไมส ปรากฏชอ พที่ ทงมัตั้ ข และ ค. เลยกป็ตาม

กรณทสอง มั
หาก ง. ผผิดสญญาไมส ยอมสง ส มอบขห้าวเปลพอกททที่
ตกลงขายใหห้ เชน ส นทแ
ตั้ ลห้ว ก. ยสอมฟห้องใหห้ ง. ร มับผผิด
ไดห้หรพอไมส นอกจาก ก. แลห้ว ข. และ/หรพอ ค. คน
ใดคนหนศงที่ จะฟห้อง ง. ไดห้หรพอไมส เพราะอะไร

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 5897/2531 ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นในห ห้างหห ห้นสวส นทกไกี่ มส

ได ห้จดทะเบกยน จะฟห้ องบหคคลภายนอกโดยอ ห้างสท ลิ ธลิในกลิจการซงซกี่ ไมสปรากฏชอ พกี่
ของตนมลิได ห้ โจทกค์ และ ส. กสบพวกนช าเงลินไปเปลิดบสญชไว ก ทก
ห้ ธนาคารเพพ
กี่ อดช
กี่ าเนลิน
กลิจการรสวมกสนโดยไมสไดจดทะเบกยนห
ห้ างหห
ห้ นสห้ วส น ส.เอาเงลินของห ห้างหห ห้นสวส นจสาย
ให ห้จชาเลยเพพอ กี่ แลกเชค ป็ พลิพาทจากจชาเลย แล ห้วธนาคารปฏลิเสธการจสายเงลินตาม
เชค ป็ ดสงนกตั้ แม ห้การรสบแลกเชค ป็ นส น
ตั้ จะเปป็ นกลิจการของห ห้างหห ห้นสวส น แตสเมพอ กี่ ไมส
ปรากฏชอ พกี่ ของโจทกค์ในกลิจการนกตั้ โจทกค์จงซ ไมสมอ ก ชานาจฟห้ องเรกยกเงลินตามเชค ป็
จากจชาเลย
คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 2578/2535 คดกกอ ส นโจทกค์ฟห้องจชาเลยวสาผลิด
สญ ส ญาเชาส โดยไมสชชาระคสาเชาส จซงขอให ห้ขสบไลสจชาเลยให ห้จชาเลยชชาระ คสาเชาส
ทกค กี่ ห้างและคสาเสย ก หาย คดกอยผใส นระหวสางการพลิจารณาของศาลอหทธรณค์ สวส นคดก
นกโตั้ จทกค์ฟห้องวสาเกกย กี่ วกสบการเชาส ดสงกลสาว โจทกค์จชาเลยตกลงกสนด ห้วยวาจาวสา
โจทกค์ยอมให ห้จชาเลยใชนชห้ ตั้ าประปาและไฟฟห้ า แตสจชาเลยต ห้องเปป็ นผผ ห้ชชาระเงลิน
คสานชตั้ าประปาและคสาไฟฟห้ า จซงขอให ห้บสงคสบจชาเลยชชาระคสานชตั้ าประปาและไฟฟห้ า
ทกโกี่ จทกค์ได ห้ชชาระแทนไป ข ห้อตกลงเรพอ กี่ งโจทกค์ยน ลิ ยอมให ห้จชาเลยใชนชห้ ตั้ าประปา
และไฟฟห้ าโดยจชาเลยเปป็ นผผ ห้ชชาระเงลินเปป็ นข ห้อตกลงตสางหากจากสญ ส ญาเชาส
มลิใชเส รพอ กี่ งเดกยวกสนกสบทกโกี่ จทกค์ฟห้องคดกแรกไมสเปป็ นฟห้ องซอน ห้ หห ห้นสวส นทกจ กี่ ะฟห้ อง
บสงคสบบหคคลภายนอกในกลิจการค ห้าของห ห้างหห ห้นสวส นสามสญได ห้จะต ห้องเปป็ นผผ ห้มกชอ พกี่
ในกลิจการค ห้านสน ตั้ ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๔๙ การฟห้ องคดกจงซ ไมสจชาเปป็ นต ห้อง
ลงชอ พกี่ บรรดา ผผ ห้ถพอหห ห้นทหกคนตามสญ ส ญาเชาส มกแตสชอ พกี่ โจทกค์ท กกี่ ๑ ไมสปรากฏชอ พกี่
โจทกค์ท กกี่ ๒ ถซงทกกี่ ๔ โจทกค์ท กกี่ ๒ ถซงทกกี่ ๔ จซงไมสอาจถพอสท ลิ ธลิใด ๆ แกสจชาเลยใน
การเชาส นกตั้ และไมสมอ ก ชานาจฟห้ อง ปส ญหาข ห้อนกแ
ตั้ ม ห้จชาเลยจะไมสได ห้ยกขซน ตั้ ฎกกา แตส
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 44

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

เปป็ นปส ญหาเกกย

กี่ วด ห้วยความสงบเรกยบร ห้อยของประชาชน ศาลฎกกายกขซน
ตั้ วลินจ
ลิ ฉส ย
เองได ห้

ขห้อพผิจารณา
1.เนพอ ที่ งจากหห้างหหน ห้ สว ส นสาม มัญไมสไดห้จดทะเบทยน ไมสมส ท ภาพเปป็น
นผิตบ ผิ ค
ห คล ด มังนนเวลาหห มัตั้ น
ห้ สว ส นผผจ
ห้ มัดการไปทจากผิจการแทนหห้างจศงไมส
สามารถเอาชอ พที่ หห้างออกเปป็นคผส มั
ส ญญาไดห้ แตสจะตห้องเอาชอ พที่ หหน ส นผผ ห้
ห้ สว
จ มัดการเปป็นคผส ส ญญา มั รวมถศงในการฟห้องคดทกป็เชน ส เดทยวก มัน จะเอาชอ พที่
หห้างฟห้องไมสไดห้ ตห้องเอาชอ พที่ ตนเองโดยระบหในคจาฟห้องวสา ฟห้องในฐานะ
หหน ห้ สว ส นผผจ ห้ มัดการ

ตามต มัวอยสาง ห ห้างหห ห้นสวส น ก. ข. และ ค. จะฟห้ องนาย ง. กป็ต ห้องระบหวาส

นาย ก. ในฐานะหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการห ห้างหห ห้นสวส น ก.ข.ค. เปป็ นโจทกค์ จะเขกยนวสา
ห ห้างหห ห้นสวส น ก.ข.ค. เปป็ นโจทกค์เลยไมสได ห้ ทสงตั้ นกเตั้ นพอ
กี่ งจากห ห้างหห ห้นสวส น
ก.ข.ค.ไมสมส ก ภาพเปป็ นนลิตบ
ลิ ค
ห คล

2. หากเปป็นการฟห้องคดททบ ทที่ ค
ห คลภายนอกกระทจาละเมผิดตสอหห้าง
หหน
ห้ สว ส นแลห้ว หหน ส นผผจ
ห้ สว ห้ มัดการยสอมสามารถฟห้องคดทไดห้โดยลจาพ มัง เพราะ
มาตรา 1049 จจาก มัดไวห้เฉพาะกผิจการคห้าซงศที่ ไมสปรากฏชอ พที่ ของตน
เทสานน มัตั้ หากเปป็นกรณทละเมผิดจศงไมสใชเส รพอ
มัตั้ ด มังนน ที่ งกผิจการคห้าจศงไมสตอ ห้ ง
ตกภายใตห้บ มังค มับมาตรา 1049 อทกทงการฟ มัตั้ ห้ องคดทเปป็นเรพอ ที่ งททห
ที่ น
ห ห้ สว ส น
ผผจ ห้ มัดการกระทจาไปเพพอ ที่ ร มักษาสทผิ ธผิ หรพอทร มัพยค์สน ผิ อ มันเปป็นสว ส นรวมไวห้

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1771/2499 หห ห้นสวส นผผ ห้จสดการของห ห้างหห ห้นสวส นสามสญ

ไมสจดทะเบกยนคนเดกยวอาจเปป็ นโจทกค์ฟห้องคดกเกกย กี่ วกสบการละเมลิดสท ลิ ธลิของห ห้าง
หห ห้นสวส นได ห้โดยไมสจชาเปป็ นต ห้องให ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทหกคนเข ห้าชอพกี่ กสนเปป็ นโจทกค์รวส ม

2. ความร มับผผิดของผผเห้ ปป็นหหน ส นตสอบหคคลภายนอก

ห้ สว

ความรสบผลิดของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นตสอบหคคลภายนอกเปป็ นไปตามทกก

กี่ ชาหนดไว ห้ใน
มาตรา 1050 ทกบ กี่ สญญสตวลิ าส
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 45

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

“ การใด ๆ อ มันผผเห้ ปป็นหหน ส นคนใดคนหนศงที่ ไดห้จ มัดทจาไปในทางททเที่ ปป็น

ห้ สว
ธรรมดาการคห้าขายของหห้างหหน ห้ สว ส นนนมัตั้ ทสานวสาผผเห้ ปป็นหหน ส นหมดทหก
ห้ สว
คนยสอมมทความผผกพ มันในการนน มัตั้ ๆ ดห้วย และจะตห้องร มับผผิดรสวมก มันโดย
ไมสจจาก มัดจจานวนในการชจาระหนทอ ตั้ มันไดห้กอ ตั้ เพราะจ มัดการไป
ส ใหห้เกผิดขศน
ส นน”
เชน มัตั้

 ล มักษณะของการไมสจจาก มัดความร มับผผิด ความรสบผลิดของผผ ห้เปป็ น

หห ห้นสวส นทหกคนในห ห้างหห ห้นสวส นนส น ตั้ อยผใส นฐานะลผกหนกรตั้ วส ม ตามประมวลกฎหมาย
แพสงและพาณลิชยค์ มาตรา 291 ซงศที่ บ มัญญ มัตผิวา ส “ถห้าบหคคลหลายคนจะตห้อง
กระทจาการชจาระหนทโตั้ ดยทจานองซงศที่ แตสละคนจจาตห้องชจาระหนทส ตั้ น ผิตั้ เชงผิ ไซรห้
แมห้ถงศ วสาเจห้าหนทช ตั้ อบททจที่ ะไดห้ร มับชจาระหนทส ผิตั้ เชงผิ ไดห้แตสเพทยงครงเดท
ตั้ น มัตั้ ยวกป็ ด ท
เจห้าหนทจ ตั้ ะเรทยกชจาระหนทจ ตั้ ากลผกหนทแ ตั้ ตสคนใดคนหนศงที่ สน ผิตั้ เชงผิ หรพอแตสโดย
ส นกป็ไดห้ตามแตสจะเลพอก แตสลก
สว ผ หนทท ตั้ งปวงกป็
มัตั้ ย มังคงตห้องผผกพ มันอยผท ส วทห
ที่ มั ก
คนจนกวสาหนทน ตั้ นจะไดห้
มัตั้ ชจาระเสรป็ จสน ผิตั้ เชงผิ ”

ความรสบผลิดของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นตสอบหคคลภายนอกตามมาตรานกตั้ เปป็ นกรณกทผ กกี่ ผ ห้

เปป็ นหห ห้นสวส นคนใดคนหนซงกี่ กระทชาการไปโดยมลิได ห้มกการมอบอชานาจให ห้ดชาเนลิน
กลิจการโดยตรง จซงต ห้องพลิจารณาวสา การกระทชานส น ตั้ เปป็ นเรพอ
กี่ งธรรมดาการค ห้าของ
ห ห้างหรพอไมส

ความร มับผผิดของผผเห้ ปป็นหหน ส นตสอบหคคลภายนอก อาจแยกพผิจารณาไดห้

ห้ สว
ด มังนทตั้
1.) จะตห้อ งเปป็ นกผิจ การของหห้า งหห ห้น ส ส ว น ไมส ใ ชส
กผิจการสวส นต มัวของผผเห้ ปป็นหหน ส นผผจ
ห้ สว ห้ มัดการ
2.) จะตห้องไดห้จ มัดทจาไปในทางททเที่ ปป็นธรรมดาการ
คห้าขายของหห้างหหน ส น
ห้ สว

ขห้อพผิจารณา
1. กผิจการททจ ที่ มัดทจาไปในทางธรรมดาการคห้าขายของหห้างหหน ส น อาจ
ห้ ส ว
เปป็นการกระทจากผิจการภายในว มัตถหประสงคค์ของหห้างหหน ส นกป็ ไดห้ หรพอ
ห้ ส ว
อาจเปป็นการกระทจาซงศที่ เกทย ที่ วเนพอ
ที่ งก มับว มัตถหประสงคค์ หรพอจจาเปป็นในการ
ดจาเนผินกผิจการของหห้างกป็ไดห้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 46

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

การกระทจาภายในว มัตถหประสงคค์ของหห้าง คพอ การกระทชาซงซกี่ อยผใส นความมหงส

หมายโดยตรงของการตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส น หรพอเปป็ นการกระทชาซงซกี่ อยผภ ส ายในกรอบ
ของกลิจการของห ห้าง เชน ส การเข ห้าหห ห้นกสนทชาร ห้านอาหาร กป็ต ห้องมกการซอ พตั้ วสตถหดบ
ลิ
ผสกสด เนพอ ส วค์ หรพอมกการขายอาหาร หรพอการรสบจ ห้างจสดเลกย
ตั้ สต ตั้ งนอกสถานทกกี่
การกระทชาเหลสานกเตั้ ปป็ นกลิจการโดยตรงของห ห้างหห ห้นสวส น ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนใดไป
ทชากลิจการเหลสานกก ตั้ บ
ส บหคคลภายนอกกป็ยอ ส มผผกพสนผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นอพน
กี่ ด ห้วยกสน แตส
หากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นไปรสบจ ห้างสอนวสายนชตั้ า หรพอไปรสบเหมากสอสร ห้างถนน การกระ
ทชานส นตั้ กป็ถอ
พ วสาอยผน ส อกกรอบวสตถหประสงคค์ของห ห้างจซงหาผผกพสนผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นอพน กี่
ให ห้ต ห้องรสบผลิดรสวมด ห้วยไมส

ต มัวอยสาง ก. ข. และ ค. เข ห้าหห ห้นสวส นสามสญเพพอ กี่ ประกอบกลิจการค ห้าข ห้าว

หาก ก. ได ห้ทชาสญ ส ญาซอ พตั้ ข ห้าวเปลพอกตสอ ง. การซอ พตั้ ข ห้าวเปลพอกยสอมเปป็ น
กลิจการภายใต ห้วสตถหประสงคค์ของห ห้าง / หรพอ หาก ก.ได ห้ทชาสญ ส ญายพมเงลินตสอ
ง. เพพอ
กี่ นช าเงลินมาดชาเนลินกลิจการค ห้าข ห้าว การกผ ห้ยพมเงลินกป็เปป็ นการกระทชาเพพอ กี่ จชาเปป็ น
ในการดชาเนลินกลิจการของห ห้างหห ห้นสวส นฯ

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 2-3/2474 จชาเลยหลายคนเข ห้าหห ห้นกสนตสงตั้ โรงฆสาสหกร

โดยมกความประสงคค์เพพอ กี่ เกป็บเงลินจากผผ ห้นช าสหกรไปฆสา จ. ซงซกี่ เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้
จสดการซอ พตั้ สหกรของโจทกค์มาฆสาเสย ก เองแล ห้วไมสใชเงลิ
ห้ นโจทกค์ ศาลฎกกาวลินจ ลิ ฉส ยวสา
จ. ทชาการนอกวสตถหประสงคค์ของห ห้างหห ห้นสวส น และไมสได ห้ความวสา จ. ทชาไปใน
ฐานะเปป็ นตสวแทนของจชาเลยหรพอจชาเลยมกสวส นได ห้เสย ก รสวมด ห้วย จชาเลยจซงไมส
ต ห้องรสบผลิด

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 41/2509 วสตถหประสงคค์ของห ห้างจชาเลยซงซกี่ เปป็ นห ห้างหห ห้น

สวส นจชากสดทกจ กี่ ดทะเบกยนไว ห้มกวาส เพพอ
กี่ ประกอบพาณลิชการในประเภทการค ห้าสน ลิ ค ห้า
พพนตั้ เมพองทชาการสงสกี่ สน
ลิ ค ห้าเข ห้าและสงส สน ลิ ค ห้า ทชาการค ห้าเครพอ กี่ งอหปโภคบรลิโภคตสาง
ๆ ทชาการเปป็ นนายหน ห้าและตสวแทนตสาง ๆ ดสงนส น ตั้ เมพอ
กี่ ผผ ห้จสดการของจชาเลยไป
ทชาสญ ส ญาคชตั้าประกสนหนกก ตั้ บ
ส ธนาคาร จซงเปป็ นการกระทชานอกวสตถหประสงคค์ของ
จชาเลย และไมสมพ ก ฤตลิการณค์ใด ๆ สอ ส ให ห้เหป็นวสาจชาเลยได ห้ให ห้สต ส ยาบสนเกกย
กี่ วกสบ
การคชตั้าประกสนดสงกลสาว จชาเลยจซงไมสต ห้องรสบผลิด
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 47

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

การกระทจาซงศที่ เกทย ที่ วเนพอ ที่ งก มับว มัตถหประสงคค์ของหห้างหหน ส น หรพอจจาเปป็น

ห้ สว
ในการดจาเนผินกผิจการของหห้างหหน ห้ สว ส น
การกระทชาชนลิดนกตั้ แม ห้จะไมสเปป็ นกลิจการซงซกี่ อยผใส นความหมายโดยตรงของการจสด
ตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส น เหมพอนกสบวสตถหประสงคค์ของห ห้าง แตสกป็เปป็ นกลิจการซงซกี่ จชาเปป็ น
หรพอปกตลิยอ ส มทชากสนในการดชาเนลินกลิจการของห ห้างหห ห้นสวส น เชน ส ในการจสดตสงตั้
ร ห้านอาหาร อาจต ห้องซอ พตั้ ทกด กี่ น
ลิ เพพอ กี่ สร ห้างร ห้าน หรพออาจต ห้องเชาส ทกด กี่ น
ลิ จากบหคคล
ภายนอก หรพอซอ พตั้ อหปกรณค์เครพอ กี่ งครสว โตบ๊ะกลินข ห้าว หรพอการจ ห้างพนส กงาน หรพอ
แม ห้แตสการกผ ห้ยพมเงลินมาหมหนเวกยนในการดชาเนลินการ การรสบหรพอจสายเงลิน การออก
ใบเสรป็จรสบเงลิน ตลอดจนการดผแลรสกษาทรสพยค์สน ลิ ของห ห้างฯ กลิจการเหลสานกเตั้ มพอ กี่
ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนใดทชาขซน ตั้ กป็ผก ผ พสนผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวนอพน ส กสน
กี่ เชน

มั
ขห้อสงเกต การกระทจาซงศที่ แมห้โดยปกตผิถอ พ ไดห้วา ส เปป็นธรรมดาการ
คห้าขายของหห้างหหน ห้ สว ส นด มังกลสาวขห้างตห้น ถห้าผผก ห้ ระทจามผิไดห้ทา จ ในฐานะหหน ห้
สว ส นททท ที่ า
จ การแทนหหน ห้ สว ส นอพน
ที่ และบหคคลภายนอกกป็ รผ ห้ ผผเห้ ปป็นหหน ส นอพน
ห้ สว ที่ กป็
ไมสตอ ห้ งร มับผผิด เพราะถพอไมสไดห้วา ส เปป็นการทจาแทนหห้างหหน ห้ ส ว ส น เชน ส
คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1673/2506 จชาเลยทกกี่ 1 ถซงจชาเลยทกกี่ 8 เข ห้าหห ห้น
สวส นกสนตสงตั้ โรงรสบจชานช าเชย ก งฮวด โดยมลิได ห้จดทะเบกยนเปป็ นนลิตบ ลิ ค
ห คล จชาเลยทกกี่
1 ซงซกี่ เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการรสวมกสบจชาเลยทกกี่ 9 กผ ห้เงลินโจทกค์ มกปสญหาวสา จชาเลยทกกี่
2 ถซง จชาเลยทกกี่ 8 จะต ห้องรสบผลิดด ห้วยหรพอไมส

ศาลฎกกาวลินจ ลิ ฉส ยวสา “ปรากฏวสาจชาเลยทกกี่ 1 และจชาเลยทกกี่ 9 เปป็ นผผ ห้ทชาหนส งสอ พ

สญส ญาลงนามเปป็ นผผ ห้กผ ห้เงลินโจทกค์ ตามปกตลิคนทสงตั้ สองนกเตั้ ทสานส น ตั้ จะต ห้องรสบผลิด
ตามสญ ส ญานกตั้ จะให ห้บหคคลภายนอกซงซกี่ มลิได ห้เปป็ นคผส ส ญาด ห้วยต ห้องพลอยรสบผลิด
ส ญ
ด ห้วยหาได ห้ไมส เว ห้นไว ห้แตสโจทกค์จะพลิสจ ผ นค์ได ห้วสาบหคคลทกล พกี่ เปป็ นผผ ห้กผ ห้เงลินนส น
กี่ งชอ ตั้ ได ห้
ทชาในฐานะเปป็ นผผ ห้จสดการหรพอตสวแทนของห ห้างหห ห้นสวส น หรพอได ห้นช าเงลินทกก กี่ ผ ห้นส น
ตั้ มา
ห้ จการของห ห้างหห ห้นสวส น ดสงนกบ
ใชในกลิ ตั้ คห คลภายนอกซงซกี่ เปป็ นห ห้างหห ห้นสวส นจซงต ห้อง
รสบผลิด”

ศาลฎกกาวลินจ ลิ ฉส ยตสอไปอกกวสา ตามสญ ส ญาจสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส น การกผ ห้ยพมเงลินจะ

ต ห้องให ห้จชาเลยทกกี่ 1 ลงชอพกี่ รสวมกสบจชาเลยทกกี่ 8 และประทสบตราของห ห้างซงซกี่
จชาเลยทกกี่ 8 เกป็บรสกษาไว ห้ด ห้วย แตสการกผ ห้เงลินนกไ ตั้ มสปรากฏวสาจชาเลยทกกี่ 8 ลงชอ พกี่
ด ห้วย กลสบไปเอาจชาเลยทกกี่ 9 ซงซกี่ มลิได ห้เกกย
กี่ วข ห้องกสบห ห้างหห ห้นสวส นมาลงชอ พกี่ รสวม ทสงตั้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 48

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

มลิได ห้ประทสบตราซงซกี่ จชาเลยทกกี่ 8 เปป็ นผผ ห้เกป็บรสกษา เงลินทกก กี่ ผ ห้มากป็ไมสได ห้ลงบสญชข ก อง
ห ห้างหห ห้นสวส นเลย แสดงวสามลิได ห้กผ ห้มาเพพอ ห้ จการของห ห้างหห ห้นสวส น จรลิงอยผส
กี่ ใชในกลิ
โจทกค์เปป็ นบหคคลภายนอกยสอมไมสมโก อกาสทราบข ห้อสญ ส ญาหรพอข ห้อบสงคสบอสน
เปป็ นกลิจการภายในของห ห้างหห ห้นสวส นโรงรสบจชานช าเชย ก งฮวด เพราะห ห้างหห ห้นสวส นนกตั้
มลิได ห้จดทะเบกยนเปป็ นนลิตบ ลิ ค
ห คล โจทกค์รสบวสารผ ห้จสกโรงรสบจชานช านกม ตั้ า 20 ปก แล ห้ว ทกกี่
โจทกค์รสบเอาจชาเลยทกกี่ 9 ซงซกี่ เปป็ นเจ ห้าของร ห้านทอง มลิได ห้เปป็ นหห ห้นสวส นของห ห้างหห ห้น
สวส นนกเตั้ ข ห้ามาเปป็ นผผ ห้กผ ห้รสวมกสบจชาเลยทกกี่ 1 ด ห้วยนส นตั้ เปป็ นเหตหผลแสดงวสาโจทกค์รผ ห้วสา
กี่ ห ห้างหห ห้นสวส นโรงรสบจชานช า และโจทกค์กป็นชาสบ
มลิได ห้เปป็ นการกผ ห้เพพอ พ ไมสได ห้วสา ห ห้างหห ห้น
สวส นดสงกลสาวได ห้เชด ลิ หรพอแสดงออกให ห้โจทกค์หลงเชอ พกี่ วสาจชาเลยได ห้กผ ห้เงลินใน
ฐานะเปป็ นตสวแทนของห ห้างหห ห้นสวส น หรพอนช าเงลินนส น ตั้ ไปใชในกลิ ห้ จการของห ห้างหห ห้น
สวส น จชาเลยทกกี่ 2-8 ซงซกี่ มลิได ห้เปป็ นคผส ส ญาด ห้วยจซงไมสต ห้องรสบผลิด
ส ญ
ขห้อจจาก มัดอจานาจของผผเห้ ปป็นหหน ส นยสอมไมสผก
ห้ สว ผ พ มันบหคคล
ภายนอก มาตรา 1053

ความตกลงใด ๆ ทกเกี่ กกย กี่ วกสบอชานาจในการจสดการห ห้างหห ห้นสวส นสามสญไมสจด

ทะเบกยนนส น ตั้ ล ห้วนแตสเปป็ นเรพอ กี่ งภายในห ห้างหห ห้นสวส นเทสานส น ตั้ เปป็ นเรพอกี่ งระหวสางผผ ห้ถพอ
หห ห้นตกลงกสนเอง บหคคลภายนอกยสอมไมสอาจทราบได ห้ เพราะไมสม กการจดทะเบกยน
เหมพอนกสบกรณกหางหห ห้ นสห้ วส นประเภทอพนกี่ ไมสม กการประกาศในราชกลิจจานหเบกษาอสนจะ
ทชาให ห้เข ห้าข ห้อสน ส นลิษฐานวสา บหคคลทสกี่วไปรผ ห้แล ห้ว ด ห้วยเหตหนเกตั้ อง มาตรา 1053
จซงบสญญสตวลิ าส “หห้างหหน ห้ สว ส นซงศที่ มผิไดห้จดทะเบทยนนน มัตั้ ถศงแมห้จะมทขอ ห้ จจาก มัด
อจานาจของหหน ห้ สว ส นคนหนศงที่ ในการททจ ที่ ะผผกพ มัน ผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นคนอพน ที่ ๆ
ทสานวสาขห้อจจาก มัดเชน ส นนกป็ มัตั้ หามทผลถศงบหคคลภายนอกไมส”

เชนส นายนก กสบนายปลา เข ห้าหห ห้นกสนทชาร ห้านขนมปส ง โดยตกลงกสนวสา นายนก

ให ห้ทชาหน ห้าทกซ พตั้ วสตถหดบ
กี่ อ ลิ ตสาง ๆ เข ห้าร ห้าน สวส นนายปลาทชาหน ห้าทกข กี่ ายขนมปส งและ
ดผแลจ ห้างพนสกงานประจชาร ห้านเทสานส น ตั้ ถ ห้านายปลาเกลิดไปตกลงสงสกี่ ซอ พตั้ แปห้ ง
สชาหรสบทชาขนมปส งกสบบรลิษสทแปห้ ง จชากสด เข ห้า นายนกซงซกี่ เปป็ นหห ห้นสวส นจะปฏลิเสธ
ความรสบผลิดวสา นายนกทชาไปโดยไมสมอ ก ชานาจทชาให ห้การสงสกี่ ซอ
พตั้ สน ลิ ค ห้านส น
ตั้ ไมส
ผผกพสนตนหาได ห้ไมส

อยสางไรกป็ดม ก าตรานกน
ตั้ สาจะเปป็ นบทกฎหมายทกค
กี่ ห ห้มครองบหคคลภายนอกผผ ห้สหจรลิต
ตั้ หากบหคคลภายนอกทราบถซงข ห้อจชากสดอชานาจของห ห้างหห ห้นสวส น แล ห้วยสง
เทสานส น
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 49

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ทชาสญ ส ญากสบหห ห้นสวส นผผ ห้ถผกจชากสดอชานาจนส น ตั้ อกก กป็นสาจะถพอไมสได ห้วสาหห ห้นสวส นนส น
ตั้
ส ญาแทนห ห้างหห ห้นสวส น สญ
ได ห้ทชาสญ ส ญานส น
ตั้ นสาจะไมสผก ผ พสนหห ห้นสวส นอพน
กี่ ทชานอง
เดกยวกสบทกกกี่ ลสาวข ห้างต ห้นของมาตรา 1050 นส น ตั้ เอง

ความร มับผผิดของผผแ ห้ สวส น

ห้ สดงออกวสาเปป็นหหน

มาตรา 1054 วรรคแรก บสญญสตวลิ าส “บหคคลใดแสดงตนวสาเปป็ นหห ห้นส วส นด ห้วย

วาจากป็ด ก ด ห้วยลายลสกษณค์อสกษรกป็ด ก ด ห้วยกลิรย ลิ ากป็ด ก ด ห้วยยลินยอมให ห้เขาใช ชห้ อ พกี่ ตน
เปป็ นชอ พกี่ ห ห้างหห ห้นสวส นกป็ด ก หรพอรผ ห้แล ห้วไมสคสดค ห้านปลสอยให ห้เขาแสดงวสาตนเปป็ นหห ห้น
สวส นกป็ด ก ทสานวสาบหคคลนส น ตั้ ยสอมต ห้องรสบผลิดตสอบหคคลภายนอกในบรรดาหนกตั้ของ
ห ห้างหห ห้นสวส นเสมพอนเปป็ นหห ห้นสวส น”
ตามมาตรา 1054 แบสงออกได ห้สองลสกษณะคพอ
1. บหคคลภายนอกแสดงออกวสาเปป็นหหน ส นเอง คพอ
ห้ สว
o การแสดงออกดห้วยวาจา เชน ส การบอกกลสาวหรพอเทกย กี่ วคหยโอ ห้อวดวสา
ตนเปป็ นหห ห้นสวส นในห ห้างหห ห้นสวส น
o แสดงออกดห้วยลายล มักษณค์อ มักษร เชน ส มกจดหมายไปตลิดตสอการงาน
กสบผผ ห้อพน กี่ อ ห้างวสาตนเปป็ นหห ห้นสวส น หรพอลงชอ พกี่ ในจดหมายหรพอเอกสารสชาคสญอพน กี่ ใด
วสาเปป็ นหห ห้นสวส น
o แสดงดห้วยอาก มับกผิรย ผิ า (แสดงออกเองโดยปรลิยาย) เชน ส การ
เข ห้าไปควบคหมดผแลสงสกี่ งานของห ห้างหห ห้นสวส นอยสางกสบวสาตนเองเปป็ นหห ห้นสวส น
หรพอวสากรณกบค ห คลสองคนขายสน ลิ ค ห้าในร ห้านเดกยวกสน แตสแสดงออกตสอบหคคล
ภายนอกเสมพอนเปป็ นหห ห้นสวส นกสน ต ห้องรสบผลิดรสวมกสนในหนกส ลิ อสนเกลิดแตสการ
ตั้ น
ค ห้าขายนสน ตั้ กรณกเปป็ นเรพอ
กี่ งกฎหมายทกป กี่ ลิ ดปากไมสให ห้ปฏลิเสธวสาตนไมสใชผ ส ผ ห้เปป็ นหห ห้น
สวส น จซงต ห้องรสบผลิดตสอบหคคลภายนอกเสมพอนเปป็ นหห ห้นสวส น

2. บหคคลภายนอกถผกผผอ ห้ น ผิ วสาเปป็นหหน
พที่ เชด ห้ สว ส น คพอ
ยผินยอมใหห้เขาใชช ห้ อ
พที่ ตนเปป็นชอ พที่ หห้างหหน ห้ สว ส น หรพอไมสค มัดคห้านปลสอย
ใหห้เขาแสดงวสาตนเปป็นหหน ห้ สว ส น กรณกนแ กตั้ ม ห้ผผ ห้ต ห้องรสบผลิดจะไมสได ห้แสดงออก
ทสงตั้ โดยชด ส แจ ห้ง หรพอโดยปรลิยายเหมพอนกรณกดงส กลสาวข ห้างต ห้นกป็ตาม แตสการทกกี่
ยอมให ห้ผผ ห้อพน พกี่ ของตนไปตสงตั้ เปป็ นชอ
กี่ เอาชอ พกี่ ห ห้าง หรพอเมพอ กี่ มกผผ ห้อพน
กี่ เอาชอ พกี่ ไปอ ห้างวสา
เปป็ นหห ห้นสวส นแล ห้วกป็ไมสคด ส ค ห้าน ทชาให ห้บหคคลภายนอกผผ ห้สหจรลิตเชอ พกี่ ตามทกป กี่ รากฏ
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 50

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ก หาย กป็นสบวสาผผ ห้ต ห้องรสบผลิดมกสวส นในการแสดงออกนส น

และต ห้องเสย ตั้ ด ห้วยเหมพอน
กสน

เชน ส กลิจการประเภทสชานสกงานทนายความ หรพอสชานส กบสญช ก ทกม กี่ สกปรากฏชอ พกี่

บหคคลเปป็ นชอ พกี่ ห ห้างหห ห้นสวส น เชน ส สชานส กงานกฎหมายเดชอหดมและเพพอ กี่ น ซงซกี่ มก
การแสดงออกตสอบหคคลภายนอกวสาเปป็ น “หห ห้นสวส น” โดยการแสดงชอ พกี่ ไว ห้ทกห
กี่ สว
เอกสารของห ห้าง แม ห้ผผ ห้นสน ตั้ จะไมสได ห้เปป็ นหห ห้นสวส นโดยแท ห้จรลิงตามกฎหมาย กป็อาจ
ต ห้องรสบผลิดตสอบหคคลภายนอกเชน ส เดกยวกสบหห ห้นสวส นได ห้

 แตสการใช ช ห้ อ
พที่ คนเปป็นช อ
พที่ หห้างอ มันจะมทผลใหห้เจห้าของช อ พที่ ตห้อ งร มับผผิด
ตามมาตรา 1054 นทตั้ นสาจะตห้องเปป็นชอ พที่ ททบ
ที่ ง
ส เฉพาะ หรพอเปป็นททรที่ ก ผ ห้ มันไดห้วาส
หมายถศง ใครโดยเฉพาะเจาะจง เช ส น มก ทส ตั้ง ช พกี่ อ และนามสกห ล หรพ อ มก
พฤตลิการณค์อน
พกี่ ใดประกอบ ทชา ให ห้เข ห้าใจได ห้วสา ช อ พกี่ นส ตั้น หมายถซง ผผ ห้ใดผผ ห้หนซกี่ง โดย
เฉพาะด ห้วย

 ศาลฎกกาได ห้วลินจ ลิ ฉส ยไว ห้ในประเดป็นเกกย กี่ วกสบห ห้างหห ห้นสวส นจชากสด แตสกป็นชามา
เทกยบเคกยงได ห้ โดยศาลวลินจ ลิ ฉสยในประเดป็นมาตรา 1081 วสา กรณกจะถพอวสา
เปป็ นการเอาชอ พกี่ ของหห ห้นสวส นจชากสดความรสบผลิดมาเรกยกขานระคนเปป็ นชอ พกี่ ห ห้างได ห้
นส น
ตั้ คจาวสา “ชอ พที่ ” หมายถศง “สกหล” ดห้วย แตสไมสหมายไปถศง บางสว ส น
หรพอบางพยางคค์ของชอ พที่ ดห้วย เวห้นแตสจะเปป็นททรที่ จ
ผ ห้ มักก มันทวไปไดห้
ที่ มั วา
ส ชอ พที่ บาง
สว ส น หรพอบางพยางคค์หมายถศงผผเห้ ปป็นหหน ห้ สวส นคนใด

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1286/2532 หห ห้นสวส นจชาพวกจชากสดความรสบผลิด

ยลินยอมให ห้ใชชห้ อ
พกี่ สกหลของตนระคนเปป็ นชอ
พกี่ ห ห้างผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นนส น
ตั้ ต ห้องรสบผลิดตสอ
บหคคลภายนอกเสมพอนเปป็ นหห ห้นสวส นจชาพวกไมสจชากสดความรสบผลิด เพราะคชาวสา
"ชอ พกี่ " ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1081 และมาตรา 1082 หมายถซงชอ พกี่ สกหลด ห้วย

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1422/253 คชาวสา”ชอ พกี่ ” ในประมวลกฎหมายแพสง

และพาณลิชยค์ มาตรา 1081 และ 1082 หมายถซง ชอ พกี่ ตสว ชอ พกี่ รอง หรพอชอ พกี่
สกหล อสนเปป็ นชอ พกี่ เตป็มของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นพวกจชากสดความรสบผลิด มลิใชส ส วส นหนซงกี่
สวส นใดของชอ พกี่ หรพอเปป็ นเพกยงพยางคค์หนซงกี่ ของชอ พกี่ เว ห้นแตสเปป็ นทกรกี่ ผ ห้กสนทสกี่วไปวสา
ชอ พกี่ บางสวส น บางพยางคค์ของชอ พกี่ นส น
ตั้ เปป็ นทกเกี่ รกยกขานเปป็ นชอ พกี่ ของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 51

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ดสงกลสาว จชาเลยทกกี่ 4 เพกยงแตสยอมให ห้ห ห้างหห ห้นสวส นจชากสด จชาเลยทกกี่ 1 ใชคชห้ าวสา
“วผิ” ซงซกี่ เปป็ นพยางคค์แรกของชอ พกี่ ของจชาเลยทกกี่ 4 ทกช พกี่ วสา “วลิรย
กี่ อ ลิ ะ” มาระคนเปป็ น
ชอพกี่ ทสงตั้ ไมสปรากฏข ห้อเทป็จจรลิงชด ส แจ ห้งวสา คชาวสา “วลิ” เปป็ นทกรกี่ ผ ห้จสกกสนทสกี่วไปวสาหมาย
ถซงจชาเลยทกกี่ 4 การกระทชาของจชาเลยทกกี่ 4 ดสงกลสาวจซงยสงไมสต ห้องด ห้วย
บทบสญญสตแ ลิ หสงประมวลกฎหมายแพสงและพาณลิชยค์ มาตรา 1081 และมาตรา
1082 วรรคแรก จชาเลยทกกี่ 4 จซงไมสต ห้องรสวมกสนรสบผลิดกสบจชาเลยอพน กี่

 กรณกหากหห ห้นสวส นออกไปจากห ห้างแล ห้ว แตสยน ลิ ยอมให ห้ห ห้างใชชห้ อ พกี่ ของตน
เปป็ นชอ พกี่ ห ห้างตสอไป หรพอไมสคด ส ค ห้านปลสอยให ห้หห ห้นสวส นทกย กี่ สงอยผแ ส สดงวสาตนยสงเปป็ น
หห ห้นสวส นอยผก ส ป็ได ห้ ซงซกี่ เปป็ นเรพอ
กี่ งทกห กี่ ห ห้นสวส นคนนส น ตั้ อาจต ห้องรสบผลิดตสอบหคคลภายนอก
ผผ ห้สหจรลิตได ห้ แตสหากไมสประสงคค์ใหห้หาห้ งหหน ห้ สว ส นนนใชมัตั้ ห้ อ
ช พที่ ของตนอทกตสอไป
กป็ สามารถใชส ห้ ท
ผิ ธผิตามกฎหมาย มาตรา 1047 ททจ ที่ ะเรทยกรห้องใหห้หาห้ งหหน ห้
สว ส นงดใชช ห้ อพที่ ของตนเปป็นชอ พที่ หห้างไดห้ โดยปกตลิกป็มสกมกการตลิดประกาศ หรพอ
โฆษณาให ห้บหคคลภายนอกทราบ เพพอ กี่ ปห้ องกสนมลิให ห้ตนต ห้องรสบผลิด หากมกผผ ห้อพน กี่ ไป
แสดงวสาตนยสงเปป็ นหห ห้นสวส นอยผส ในกรณกนก กตั้ ป็เคยมกคชาพลิพากษาฎกการสบรองวสา ผผ ห้
เปป็ นหห ห้นสวส นทกอ กี่ อกจากห ห้างไปแล ห้วหากได ห้ออกจากห ห้างโดยเปลิ ดเผยและได ห้
ประกาศให ห้บหคคลภายนอกทราบทสกี่วไปแล ห้ว ไมสต ห้องรสบผลิดในหนกส ลิ ของห ห้างทกกี่
ตั้ น
เกลิดขซน ตั้ ภายหลสงทกต กี่ นออกไปจากห ห้างแล ห้ว

 กรณกทผ กกี่ ผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนหนซงกี่ ตายลง อาจมกการใชชห้ อ พกี่ หห ห้นสวส นผผ ห้นส น ตั้ เปป็ นชอ พกี่
ห ห้างอยผต ส อ ส ไป หรพอหห ห้นสวส นอพน กี่ อาจอ ห้างชอ พกี่ หห ห้นสวส นผผ ห้นส น ตั้ อยผต ส อ ส ไปกป็ได ห้ เพราะ
กรณกตามมาตรา 1054 วรรคสอง “ถห้าผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นคนหนศงที่ คนใดตาย
ไปแลห้วและหห้างหหน ห้ สวส นนนย มัตั้ มังคงคห้าตสอไปในชอ พที่ เดผิมหห้าง ทสานวสาเหตห
เพทยงททค ที่ งใชช ห้ อ พที่ เดผิมนนกป็
มัตั้ ด ท หรพอใชช ห้ อ พที่ ของหหน ห้ สว ส นผผต ห้ ายควบอยผด ส วห้ ยกป็
ดท หาทจาใหห้ความร มับผผิดมทแกสกองทร มัพยค์มรดกของผผต ห้ ายเพพอ ที่ หนทใตั้ ด ๆ
อ มันหห้างหหน ห้ สว ส นไดห้กอ ส ใหห้เกผิดขศน ตั้ ภายหล มังมรณะนนไมส มัตั้ ” ดสงนส น ตั้ หากกรณก
ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนหนซงกี่ ตายกป็อาจจะใชชห้ อ พกี่ หห ห้นสวส นผผ ห้นส น ตั้ ตสอไปได ห้ไมสมผ ก ลกระทบ
ตสอทายาท หรพอกองมรดก เหตหผลกป็เพราะวสา โดยปกตผิเมพอ ที่ หหน ห้ สว ส นคนใด
ตาย หห้างยสอมเลผิกก มันตามมาตรา 1055 (5) เวห้นแตสผเผ ห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นททย ที่ มัง
เหลพออยผรส มับซอ พตั้ หหน ห้ ของผผต ห้ าย ซงศที่ มาตรา 1060 กป็ ใหห้ถอ พ วสาหห้างหหน ห้ สว ส น
ย มังคงอยผต ส อ ส ไประหวสางเฉพาะผผเห้ ปป็นหหน ส นททย
ห้ สว ที่ มังมทชวท ต ผิ อยผส ดสงนส น ตั้ โดยผล
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 52

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ของกฎหมาย ห ห้างฯทกด กี่ ผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นตายแล ห้ว กป็หาเปป็ น

กี่ ชาเนลินตสอไปหลสงจากทกผ
กลิจการซงซกี่ หห ห้นสวส นผผ ห้ตาย หรพอทายาทจะต ห้องรสบผลิดอกกตสอไปไมส

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 803/2509 พอสรหปสาระสชาคสญได ห้วสาโจทกค์ฟห้องวสา

จชาเลยทสงตั้ สองรสวมกสนประกอบการค ห้าใชยกห้ ห กี่ ห้อวสา “ฮง ส ฮวด” จชาเลยได ห้รสวมกสน
ซอ พตั้ ผ ห้าของโจทกค์ไป ขอให ห้ศาลบสงคสบจชาเลยทสงตั้ สองรสวมกสนชชาระราคาผ ห้า จาก
ข ห้อเทป็จจรลิง ศาลฎกกาวลินจ ลิ ฉส ยวสา “ศาลจะวลินจ ลิ ฉส ยให ห้จชาเลยทกกี่ 1 รสบผลิดในหนกส ลิ
ตั้ น
ของจชาเลยทกกี่ 2 ตสอโจทกค์ ตามประมวลกฎหมายแพสงและพาณลิชยค์ มาตรา
1054 หรพอไมส ศาลฎกกาเหป็นวสา โจทกค์ฟห้องให ห้จชาเลยทสงตั้ สองรสวมกสนประกอบ
กลิจการค ห้าใชยกห้ ห
กี่ ห้อ “ฮงส ฮวด” โจทกค์ยอ ส มนช าสบ พ ถซงพฤตลิการณค์ตาส ง ๆ อสนจะ
แสดงให ห้เหป็นวสาจชาเลยทสงตั้ สองได ห้รสวมกสนประกอบการค ห้า เชน ส วสา จชาเลยทกกี่ 1
ได ห้แสดงตนเปป็ นหห ห้นสวส นกสบจชาเลยทกกี่ 2 ด ห้วยกลิรย ลิ า และศาลยสอมยกเหตหนไ กตั้ ป
ประกอบกสบพฤตลิการณค์อน พกี่ ๆ แล ห้วชข กตั้ าดวสาจชาเลยทสงตั้ สองได ห้รสวมกสนประกอบ
การค ห้าได ห้ แตสข ห้อเทป็จจรลิงในคดกนฟ กตั้ ส งได ห้วสา จชาเลยทกกี่ 2 ได ห้นช าผ ห้ามาเยป็บเปป็ นเสอ พตั้
กางเกงสชาเรป็จรผปทกบ ส ตั้ 2 ของร ห้านของจชาเลยทกกี่ 1 แล ห้วจชาเลยทกกี่ 2 กป็นชาไป
กี่ นชน
ขายตสางจสงหวสด ได ห้ความเพกยงเทสานกย ตั้ สงฟส งไมสได ห้วสาจชาเลยทกกี่ 1 ได ห้แสดงตน
เปป็ นหห ห้นสวส นกสบจชาเลยทกกี่ 2 ด ห้วยกลิรย ลิ า และยสงฟส งไมสได ห้วสาจชาเลยทสงตั้ สองได ห้รสวม
กสนประกอบการค ห้าโดยใชชห้ อ พกี่ ยกห
กี่ ห้อ “ฮงส ฮวด”

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 830/2534โจทกค์กบ ส ห ห้างหห ห้นสวส นจชากสด จชาเลยทกกี่ 1 ทชา

สญ ส ญาประนกประนอมยอมความกสน โดยจชาเลยทกกี่ 2 ซงซกี่ เปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการ
ทชาการแทนจชาเลยทกกี่ 1 จชาเลยทกกี่ 3 ซงซกี่ เปป็ นภรลิยาของจชาเลยทกกี่ 2 ได ห้ออกเชค ป็
ชชาระหนกข ตั้ องห ห้างจชาเลยทกกี่ 1 ตามสญ ส ญาประนกประนอมยอมความให ห้โจทกค์
โดยมลิได ห้แสดงตนวสาเปป็ นหห ห้นสวส นในห ห้างจชาเลยทกกี่ 1 แตสได ห้ลงชอ พกี่ ในสญ
ส ญา
ประนกประนอมยอมความทางด ห้านสวส นของห ห้างจชาเลยทกกี่ 1 โดยระบหวาส “การ
ชชาระหนกจ ตั้ ชาเลยทกกี่ 1 ได ห้ชชาระด ห้วยเชค ป็ สงสกี่ จสายโดยจชาเลยทกกี่ 3” ดสงนกตั้ ศาลฎกกา
วลินจลิ ฉส ยวสา ยสงถพอไมสได ห้วสาจชาเลยทกกี่ 3 แสดงตนเปป็ นหห ห้นสวส นในห ห้างจชาเลยทกกี่ 1
จซงไมสต ห้องรสวมรสบผลิดตามสญ ส ญาประนกประนอมยอมความด ห้วย จชาเลยทกกี่ 3 คง
รสบผลิดในฐานะผผ ห้สงสกี่ จสายเชค ป็ เทสานส น
ตั้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 53

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

หากการจ มัดการกผิจการในทางททเที่ ปป็นธรรมดาการคห้าขายของหห้างหหน ห้

ส นไดห้ละเมผิดบหคคลอพน
สว ที่ ผผเห้ ปป็นหหน ส นกป็ ตอ
ห้ สว ห้ งร มับผผิดตสอบหคคลภายนอก
ในผลอ มันเกผิดจากการละเมผิดนนดห้ มัตั้ วย

กี่ กลสาวถซงความรสบผลิดของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นตามมาตรา 1050 นกน

ตามปกตลิ เมพอ ตั้ สา
จะรสบผลิดเฉพาะการกระทชาทกเกี่ กกย
กี่ วกสบเรพอ ส ญาเทสานสน
กี่ งสญ ตั้ แตสศาลฎกกาได ห้
ตกความให ห้หมายรวมถซง การกระทชาทกเกี่ ปป็ นละเมลิดด ห้วย

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1836/2514 โจทกค์ฟห้องวสา จชาเลยทกกี่ 1 เปป็ น

ลผกจ ห้างและตสวแทนของจชาเลยทกกี่ 2 จชาเลยทกกี่ 1 ขสบรถของจชาเลยทกกี่ 2 ไปใน
ทางการทกจ กี่ ห้างของจชาเลยทกกี่ 2 ได ห้ขสบด ห้วยความประมาทชนรถของโจทกค์เสย ก
หาย ขอให ห้รสวมกสนและแทนกสนชชาระคสาเสย ก หาย จชาเลยทกกี่ 2 ให ห้การตสอสผวสห้ า
จชาเลยทกกี่ 2 เปป็ นผผ ห้ออกรถยนตค์ จชาเลยทกกี่ 1 เปป็ นผผ ห้ออกแรงงานรสวมกสนรสบจ ห้าง
บรรทหกของของผผ ห้อพน กี่ แล ห้วจชาเลยทกกี่ 2 นช าสบ พ ในทชานองนกตั้ และวสาจชาเลยทกกี่ 2 ไมส
ได ห้ตกลงทชาสญ ส ญารสบจ ห้างขนของรายนส น ตั้ จชาเลยทกกี่ 1 เปป็ นผผ ห้ไปตกลงเองผล
ประโยชนค์แบสงกสนคนละครซงกี่ ดสงนกตั้ เหป็นได ห้วสาการดชาเนลินกลิจการเกกย กี่ วกสบรถยนตค์
คสนนกตั้ ระหวสางจชาเลยทกกี่ 1 กสบทกกี่ 2 เข ห้าลสกษณะเปป็ นหห ห้นสวส นกสน โดยจชาเลยทกกี่ 1
เปป็ นผผ ห้ออกแรง จชาเลยทกกี่ 2 เปป็ น ผผ ห้ออกทรสพยค์เมพอ กี่ การกระทชาของหห ห้นสวส นทชาให ห้
เกลิดความเสย ก หายแกสโจทกค์ จชาเลยทสงตั้ สองจซงต ห้องรสบผลิดรสวมกสนและแทนกสน
และคดกนโกตั้ จทกค์ฟห้อง จชาเลยทกกี่ 2 ให ห้รสบผลิดในฐานะทกจ กี่ ชาเลยทกกี่ 1 เปป็ นตสวแทน
ด ห้วย คดกจงซ ไมสจชาต ห้องวลินจ ลิ ฉส ยวสาจชาเลยทกกี่ 1 เปป็ นลผกจ ห้างจชาเลยทกกี่ 2 หรพอไมส

ต มัวอยสาง นายเอ และบก เข ห้าหห ห้นกสนทชาอาหารปลิกี่ นโตสงลิกี่ ตามบ ห้าน ยสอมเปป็ น

ธรรมดาทกต กี่ ห้องมกรถไปสงส อาหาร หาก นายเอ ขสบรถไปสงส อาหารเกลิดชน นายซ ก
ได ห้รสบบาดเจป็บ กป็อาจฟห้ องให ห้ นายเอ และนายบกรวส มกสนรสบผลิดได ห้ แตสหากเมพอ กี่
รถชน นายซแ ก ล ห้ว ปรากฎวสาทสงตั้ คผเส กลิดทะเลาะวลิวาทกสน นายเอไปทชาร ห้ายนายซ ก
เข ห้าอกกเชนส นกตั้ พฤตลิการณค์ทเกกี่ ปป็ นการทชาร ห้ายนส น ตั้ หาใชเส ปป็ นการกระทชาภายใน
ขอบเขตกลิจการค ห้าของห ห้างหห ห้นสวส นนกไ ตั้ มส ดสงนส นตั้ เฉพาะในสวส นนกตั้ นายบกจงซ ไมส
ต ห้องรสบผลิดด ห้วย
ความร มับผผิดของผผท
ห้ อ
ทที่ อกจากหห้างหหนห้ สวส นและผผท
ห้ เทที่ พผิงที่ เขห้ามาเปป็น
หหน ส น
ห้ สว
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 54

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ความร มับผผิดของผผท
ห้ อ
ทที่ อกจากหห้างหหน ส นไปแลห้ว
ห้ สว

มาตรา 1051 กจาหนดใหห้ผเผ ห้ ปป็นหหน ห้ สวส นซงศที่ ออกจากหห้างหหน ห้ สว ส นไปแลห้ว

ตั้ งศที่ หห้างหหน
ย มังคงตห้องร มับผผิดในหนทซ ห้ สว ส นไดห้กอ ตั้ กสอนททต
ส ใหห้เกผิดขศน ที่ นออก
จากหหน ส นไป
ห้ สว

โดยปกตผิ เมพอ ที่ เราพห้นไปจากความเปป็นหหน ห้ สวส นของหห้างหหน ห้ สว ส นนน มัตั้ ๆ

แลห้ว กป็นา ส จะหลหดพห้นความร มับผผิดทงปวง มัตั้ ไมสเกทย ที่ วขห้องใด ๆ ก มันอทกตสอไป
แตสทา จ ไมกฎหมายจศงกจาหนดหรพอบ มัญญ มัตผิมาตรานทข ตั้ น ศตั้ มา กป็ เพพอ ที่ จะ
ปห้องก มันไมสใหห้บค ห คลภายนอกเขาตห้องเสย ท หายนนเอง มัตั้
ต มัวอยสาง
สมมหตวผิ า ส ทสานเปลิ ดร ห้านเหล ห้าขซน ตั้ มาร ห้านหนซงกี่ กสบเพพอ กี่ นของทสาน ปรากฏวสา
ร ห้านเหล ห้าตสงตั้ อยผบ ส นทชาเลไมสคอ ส ยดกเทสาไหรส ไมสมค ก นผสาน ห ห้างนส น ตั้ กป็ขาดทหนมกหนกตั้
สน ลิ มากมาย ทสงตั้ คสาเหล ห้า คสาของสด คสานชตั้ าแขป็ง คสาแอรค์ คสาเชาส ทกกี่ คสาพนส กงาน
บรลิการ และอกกสารพสด ทสานกป็ตกลงกสบเพพอ กี่ นบอกวสา เราจะออกจากหห ห้นสวส น
ไป จะได ห้ไมสต ห้องรสบผลิดในหนกส ลิ ทสงตั้ หลายแล ห้ว จะเหป็นได ห้ตอนทกเกี่ จ ห้าหนกเตั้ ค ห้า
ตั้ น
ตสดสน ลิ ใจให ห้ยพมเงลิน หรพอตลิดค ห้างคสาสน ลิ ค ห้าทสงตั้ หลายกสอน เพราะอาจจะเหป็นวสา
สองคนนกข ตั้ ยสนขสนแขป็งดก ถ ห้าเจ ห้าหนกรตั้ ผ ห้วสาจะมกหห ห้นสวส นคนใดคนหนซงกี่ ออกไป ยสอม
ทชาให ห้เจ ห้าหนกม ตั้ โก อกาสได ห้รสบชชาระหนกไ ตั้ มสเตป็มจชานวน เพราะแทนทกจ กี่ ะฟห้ องเรกยก
เงลินคพนจาก 2 คน กป็เหลพอเพกยงหห ห้นสวส นคนเดกยว
กฎหมายจศงบ มัญญ มัตผิมาตรานทข ตั้ น ศตั้ มาเพพอ ที่ ปห้องก มันสว ส นไดห้เสย ท ของบหคคล
ภายนอกนนเอง มัตั้ ด มังนนถศ มัตั้ งแมห้คณ ห จะออกไปจากหหน ห้ ส ว ส นแลห้ว แตสกป็ย มัง
คงตห้องร มับผผิดในหนทซ ตั้ งศที่ เกผิดขศน ตั้ กสอนททต ที่ นเองจะออกไปดห้วย แตสหนทท ตั้ ทที่
เกผิดขศน ตั้ ภายหล มังนนไมส มัตั้ ตอ ห้ งร มับผผิดเพราะหหน ห้ สวส นนนพห้ มัตั้ นจากการเปป็นหหน ห้
สว ส นไปแลห้ว ในขณะเกผิดหนทตั้ (เวห้นแตสเขห้ากรณท มาตรา 1054 )

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 482/2485จชาเลยทสงตั้ สองเปป็ นหห ห้นสวส นกสน ได ห้เชาส โรง

เลพอ กี่ ยจากโจทกค์ 3 ปก มกข ห้อตกลงวสาแม ห้เชาส ไมสครบกป็ต ห้องชชาระคสาเชาส เตป็มจชานวน
ทสงตั้ 3 ปก ปรากฏวสาเชาส ได ห้ปก เดกยว จชาเลยกป็คน พ โรงเลพอ กี่ ย โจทกค์จงซ ฟห้ องเรกยกคสา
เชาส อกก 2 ปก มกปสญหาวสาจชาเลยทกกี่ 1 ซงซกี่ ออกจากห ห้างหห ห้นสวส นไปแล ห้วจะต ห้องรสบ
ผลิดหรพอไมส ศาลฎกกาวลินจ ส ญาเชาส โรงเลพอ
ลิ ฉส ยวสา สญ กี่ ยจสกรนกไ
ตั้ ด ห้ทชากสอนทกจ
กี่ ชาเลย
ทกกี่ 1 ได ห้ออกจากห ห้างหห ห้นสวส นสามสญ ดสงนส น ตั้ ความผผกพสนตสาง ๆ ตามสญ ส ญานส น ตั้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 55

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

จซงผผกพสนถซงจชาเลยทกกี่ 1 ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นด ห้วย ตามมาตรา 1051 ขณะฟห้ องคดก

จชาเลยได ห้ออกจากหห ห้นสวส นไปแล ห้วหรพอไมสกป็ไมสสชาคสญ เพราะจชาเลยไมสอาจ
ปลดเปลพอ ตั้ งความรสบผลิดตามสญ ส ญาเชาส ในฐานะทกเกี่ ปป็ นหห ห้นสวส นอยผด
ส ห้วยโดยการ
ออกไปเสย ก จากหห ห้นสวส น หนทต ตั้ ามสญญาถศมั งกจาหนดเมพอ ที่ ใดไมสสจาค มัญ ขห้อ
สจาค มัญอยผท ส หนทเตั้ กผิดขศน
ส วทที่ า ตั้ เมพอ ที่ จจาเลยเปป็นหหน ส นอยผส
ห้ สว

ความร มับผผิดของผผเห้ ปป็นหหน ส นใหมส

ห้ สว

กี่ งห ห้างหห ห้นสวส นเขาตสงตั้ อยผแ

กรณกเปป็ นเรพอ ส ล ห้วปรากฏวสามกหห ห้นสวส นคนเกสาออกไป หห ห้น
สวส นวสางอยผเส ขากป็เรกยกหห ห้นสวส นคนใหมสเข ห้ามา ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทหกคนยลินดกรสบหห ห้น
สวส นคนใหมสเข ห้ามา

ปมัญหาวสา หหน ส นคนใหมสจะตห้องร มับผผิดในหนทส

ห้ สว ผิ ททห
ตั้ น ที่ น ส นคนอพน
ห ห้ สว ที่ เขาทจา
มากสอนนนดห้
มัตั้ วยหรพอไมส

มาตรา 1052 บ มัญญ มัตผิวสา บหคคลผผเห้ ขห้ามาเปป็นหหน ห้ ส สวนในหห้างหหน ห้ ส สว น

มัตั้ อมตห้องร มับผผิดในหนทใตั้ ด ๆ ซงศที่ หห้างหหน
นนยส ส นไดห้กอ
ห้ สว ตั้ กสอนททต
ส ใหห้เกผิดขศน ที่ น
เขห้ามาเปป็นหหนห้ สวส นดห้วย

มาตรานกก ตั้ ชาหนดให ห้บหคคลใด ๆ ทกเกี่ ข ห้ามาในฐานะผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นยสอมต ห้องรสบผลิด
ในหนกข ตั้ องห ห้าง ทสงตั้ ๆ ทกใกี่ นความเปป็ นจรลิงแล ห้วในขณะทกเกี่ จ ห้าหนกเตั้ ข ห้าทชาสญ ส ญากสบ
ห ห้างนส นตั้ หห ห้นสวส นผผ ห้เข ห้ามาใหมสยสงไมสได ห้มกความเกกย กี่ วข ห้องด ห้วยแตสอยสางใดกสบห ห้าง
หห ห้นสวส นแหสงนกตั้ ไมสได ห้เปป็ นต ห้นเหตห หรพอแรงจผงใจให ห้บหคคลภายนอกเข ห้ามาทชา
ส ญากสบห ห้างหห ห้นสวส น หรพอให ห้ห ห้างกผ ห้เงลินมาลงทหน จซงเปป็ นการไมสยต
สญ ห ธลิ รรมทกจกี่ ะ
บสงคสบให ห้หห ห้นสวส นผผ ห้เข ห้ามาใหมสต ห้องรสบผลิดในหนกข ตั้ องห ห้างกสอนทกต กี่ นเข ห้ามาเปป็ น
หห ห้นสวส น
กรณทจะตสางก มับกฎหมายของประเทศอ มังกฤษ ผผ ห้เข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นใหมสไมส
ต ห้องรสบผลิดในหนกท ตั้ เกกี่ กลิดขซน กี่ นเข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส น แตสกรณกอาจ
ตั้ กสอนเวลาทกต
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 56

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

เปป็ นการยากในการพลิสจ
ผ นค์ภาระหนกส ลิ กสอนกสบหลสงวสนเข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นใหมสม ก
ตั้ น
จชานวนเทสาไหรส อยสางไร

เหตหผลตามมาตรา 1052 คงเปป็ นเพราะกฎหมายถพอวสาผผ ห้เข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส น

ใหมสยอ ส มต ห้องรผ ห้ถซงสถานะของห ห้างหห ห้นสวส นนสน ตั้ ดกอยผแ ส ล ห้วและการเปป็ นหห ห้นสวส นกสน
ยสอมมหงส มสกี่นทกจ กี่ ะรสวมหสวจมท ห้ายกสนในกลิจการนส น ตั้ อยผแส ล ห้ว ดสงนส น ตั้ เมพอ
กี่ สมสครใจเข ห้า
มาจซงต ห้องรสบผลิดในฐานะหห ห้นสวส นอยสางเตป็มทกอ กี่ น ส เปป็ นการให ห้หลสกประกสนแกสเจ ห้า
หนกใตั้ นกรณกทม กกี่ ก
ก ารเปลกย กี่ นตสวผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 5949/2534 ห ห้างหห ห้นสวส นจชาพวกไมสจชากสดความรสบ
ผลิดต ห้องรสบผลิดในหนกข ตั้ องห ห้างหห ห้นสวส นจชากสดทกเกี่ กลิดขซน ตั้ กสอนทกต
กี่ นเข ห้ามาเปป็ นหห ห้น
สวส น และแม ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นจะออกจากหห ห้นสวส นไปแล ห้ว กป็ยสงคงต ห้องรสบผลิดในหนกตั้
ซงซกี่ ห ห้างหห ห้นสวส นได ห้กสอให ห้เกลิดขซน ตั้ กสอนทกต กี่ นจะออกจากหห ห้นสวส นไป ตามประมวล
กฎหมายแพสงและพาณลิชยค์ มาตรา 1050 และ 1051

5. การเลผิกหห้างหหน ส น
ห้ สว

การเลผิกหห้างหหน ห้ สว ส นนนถห้ มัตั้ าไมสไดห้ตกลงก มันไวห้เปป็นพผิเศษกสอนแลห้ว

กฎหมายจะกจาหนดหล มักเกณฑค์การเลผิกหห้างหหน ส นไวห้โดยเฉพาะซงศที่ มท
ห้ สว
ล มักษณะททเที่ ขห้มงวดมากกวสาการบอกเลผิกสญญาตามหล มั มักนผิตก
ผิ รรม
มั
สญญาท ตั้ ป็เพราะวสาการเข ห้าเปป็ นและ/หรพอเลลิกการเปป็ นหห ห้นสวส นนส น
วที่ มั ไป ทสงตั้ นกก ตั้ มก
ผลกระทบถซงบหคคลภายนอกเสมอ การทกจ กี่ ะให ห้มกการบอกเลลิกสญ ส ญากสนโดย
งสายระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นด ห้วยกสนแล ห้วอาจทชาให ห้บหคคลภายนอกเขาต ห้องเสย ก
หาย

มั
ขห้อสงเกต การเลลิกห ห้างหห ห้นสวส นไมสใชเส พกยงแตสหยหดทชาการค ห้า หรพอขาย
ลิ หรพอกลิจการของห ห้างไปแล ห้ว ยสงไมสถอ
ทรสพยค์สน พ วสาห ห้างหห ห้นสวส นนส น
ตั้ เลลิกกสน
เพราะการเลลิกห ห้างกฎหมายกชาหนดหลสกเกณฑค์ไว ห้เฉพาะแล ห้วเทสานส น ตั้

กฎหมายจศงกจาหนดเหตหในการเลผิกหห้างหหน ห้ สว มั
ส นไวห้อยสางชดเจนและเมพ อที่
เลผิกหห้างหหน ห้ สวส นก มันแลห้วจะตห้องมทการชจาระบ มัญช ท หมายความวสาห ห้างหห ห้น
สวส นนส น
ตั้ ต ห้องเอาเงลิน หรพอทรสพยค์สน ลิ ทกม กี่ อก ยผท
ส สงตั้ หมดมากองรวมกสนแล ห้วกป็แบสง
ชชาระหนกส ลิ ให ห้เจ ห้าหนกท
ตั้ น ตั้ สงตั้ หมดทกม
กี่ อ ก ยผก
ส อ ส น เมพอ กี่ มกเงลินหรพอทรสพยค์สน ลิ เหลพอจาก
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 57

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

การชชาระหนกตั้ จซงนช ามาแบสงปส นระหวสางหห ห้นสวส น คพนทสงตั้ ทหน และกชาไร (หากมก

เหลพอ)
คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 907/2513การเลลิกห ห้างหห ห้นสวส นนส น ตั้ นอกจากจะตกลง
กสนเปป็ นอยสางอพน กี่ แล ห้วจะต ห้องเปป็ นไปตามทกก
กี่ ฎหมายบสญญสตไลิ ว ห้ด ห้วย ดสงนส น
ตั้ เพกยง
แตสหห ห้นสวส นหยหดทชาการค ห้า หรพอขายทรสพยค์สน ลิ ของห ห้าง หรพอกลิจการของห ห้างไป
ยสงไมสถอ พ วสาห ห้างเลลิกกสนไปแล ห้ว
การเลผิกหห้างหหน ส นแบสงออกไดห้ 3 กรณท คพอ
ห้ สว
1. การเลผิกโดยขห้อสญญา มั
2. การเลผิกโดยบทบ มัญญ มัตผิของกฎหมาย
3. การเลผิกโดยคจาสงที่ มั ศาล

มั
1. การเลผิกโดยขห้อสญญา

ตามประมวลกฎหมายแพสงและพาณผิ ช ยค์ มาตรา 1055 (1) (2) (3)

กจาหนดการเลผิกหห้างหหน ห้ สว ส นโดย ขห้อสญญาไวห้ มั 3 กรณท ด มังนทค ตั้ อพ
ประการแรก กจาหนดเงพอ ที่ นไขอะไรไวห้ เงพอ ที่ นไขสจาเรป็ จตห้องเลผิกหห้าง
ประการสอง กจาหนดเงพอ ที่ นเวลาอะไรไวห้ เมพอ ที่ ถศงเงพอ
ที่ นเวลานน มัตั้ ตห้องเลผิก
หห้าง
ประการสาม กจา หนดเอาไวห้วสาจะทจา กผิจการอะไร ตงหห้ มัตั้ างขศน ตั้ มาเพพอ ที่
ทจา กผิจ การอะไร เมพอ ที่ กผิจ การน นมัตั้ สจา เรป็ จ ลหลสว งไปแลห้ว กป็ ถ อ พ วสา
หห้างเลผิกก มันตามขห้อสญญาโดยปรผิ มั ยาย
อธผิบาย
1. การเลผิกตามเงพอ ที่ นไขนส น ตั้ เงพอ ที่ นไขเปป็นเหตหการณค์ในอนาคตททไที่ มส
แนสนอนวสาจะเกผิดขศน ตั้ หรพอไมส อาจจะเรป็ วหรพอชาห้ เชน ส
นส กศก ซ ษาตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส นขซน ตั้ มาห ห้างหนซงกี่ แล ห้วกป็กชาหนดเงพอ กี่ นไขวสาถ ห้าคน
หนซงกี่ คนใดสอบเปป็ นผผ ห้ตรวจสอบบสญชไก ด ห้ให ห้ห ห้างเลลิกกสน
หห ห้นสวส นคนใดไปเรกยนตสอเมพองนอกให ห้ห ห้างเลลิกกสน เพราะฉะนส น ตั้ ถ ห้า
เหตหการณค์เหลสานกเตั้ กลิดขซน ตั้ เมพอ กี่ ใดให ห้ห ห้างเลลิกกสนโดยข ห้อสญ ส ญา
ห ห้างทกต กี่ งส ตั้ ขซน ตั้ เพพอ
กี่ ทอและจชาหนสายผ ห้าไหม โดยตกลงกสนวสา ถ ห้าภายใน 5
ปก นสบแตสเรลิม กี่ ตกลงกสนจสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส น ผ ห้าไหมจากห ห้างหห ห้นสวส นของเรายสง
ไมสได ห้รสบเลพอกเปป็ นสน ลิ ค ห้า OTOP ระดสบ World Class จะเลลิกกลิจการ ดสง
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 58

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

นส น
ตั้ เมพอ
กี่ ครบกชาหนดดสงกลสาวหากยสงไมสบรรลหตามทกต กี่ กลงกสนไว ห้ ห ห้างยสอม
เลลิก เพราะถพอวสาเหตหการณค์ทก กกี่ ชาหนดไว ห้ถพอวสาเปป็ นเงพอ กี่ นไขบสงคสบหลสงอสน
เปป็ นเหตหให ห้สญ ส ญาสนลิตั้ สหดลง

2. กจา หนดเวลาไวห้ ลส ก ษณะของการกชา หนดเวลาเลลิก ห ห้างกรณก นกตั้ อ าจ

เปป็ นการกชาหนดวสนทกช ส เจน หรพอกชาหนดเปป็ นระยะเวลากป็ได ห้ เชน
กี่ ด ส
ห ห้างหห ห้นสสว นทกกี่ตส งตั้ ขซน
ตั้ มาตกลงกส น ให ห้เลลิก ห ห้างหห ห้นส สว นนกตั้ เ มพกี่อ ถซง วส น ทกกี่ 31
ธส น วาคม พ.ศ. 2547 กชา หนดวส า ให ห้ห ห้างหห น ห้ ส ส ว นนกตั้ เ ลลิก กส น โดยข ห้อ
สญ ส ญาเมพอ กี่ พ ห้นกชาหนดระยะเวลา 2 ปก นส บแตสวสนเรลิม กี่ ดชาเนลินกลิจการ ห ห้างนกตั้กป็
ต ห้องเลลิกกสนเมพอ กี่ ถซงกชาหนดเวลาดสงกลสาว

3. เมพอที่ เสรป็จสนผิตั้ กผิจการใดโดยเฉพาะ เชน ส

เข ห้าหห ห้นกสนซอ พตั้ ทกด
กี่ น
ลิ ชายทะเลมาจสดสรรขาย เมพอ
กี่ มกการจสดสรรทกด
กี่ น
ลิ นส น
ตั้
เรกยบร ห้อย แล ห้วกป็ขายไปหมดทหกแปลงแล ห้ว ห ห้างกป็เลลิกกสน

ขห้อพผิจารณา
การตกลงก มันทงสามประการตามมาตรานท
มัตั้ ตั้ เปป็นการตกลงก มันไวห้
เปป็นการลสวงหนห้า เมพอ กี่ ขณะทชาสญ ส ญาตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส น กฎหมายเปลิ ดโอกาสให ห้
เราทชาสญ ส ญากสนไว ห้อยสางไรกป็ได ห้ ดสงนส น ตั้ เมพอกี่ ถซงระยะเวลาลสวงเลยมาแล ห้วกป็ต ห้อง
ปฏลิบสตต ลิ ามสญ ส ญานส น ตั้ ๆ
แมห้วา ส การบอกเลผิกสญญาหห มั น ห้ สวส นจะกระทจาไดห้ดวห้ ยใจสม มัคร การถอน
ต มัวจากการเปป็นหหน ห้ สว ส นจศงอาจกระทจาเมพอ ที่ ใดกป็ ไดห้ แตสหากกรณทเปป็นการ
บอกเลผิกหรพอขอถอนต มัวโดยเปป็นการผผิดสญญาเขห้ มั าหหน ส นตามททต
ห้ สว ที่ กลง
ก มันไวห้ เชน ส สญ ส ญากสนวสาจะเข ห้าหห ห้นกสนดชาเนลินกลิจการ 4 ปก แตสผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคน
หนซงกี่ ขอบอกเลลิกสญ ส ญาตสงตั้ แตสขน ซตั้ ปก ท กกี่ 2 ดสงนกถ ตั้ อ พ วสาเปป็ นการบอกเลลิกสญ ส ญา
กสอนกชาหนดทกต กี่ กลงกสนไว ห้ มกผลทชาให ห้ห ห้างยสอมเลลิกกสนได ห้ ดสงนส น ตั้ หากผผ ห้เปป็ นหห ห้น
สวส นคนอพน กี่ ๆ ทกย กี่ สงประสงคค์ดชาเนลินกลิจการนส น ตั้ ๆ ตสอไป กป็อาจใชส ห้ ท
ผิ ธผิตาม
มาตรา 1058 รห้องขอใหห้ศาลกจาจ มัดหหน ห้ สว ส นคนนนออกไป มัตั้ และดจาเนผิน
กผิจการตสอไปไดห้ และหากการบอกเลลิกสญ ส ญาหห ห้นสวส นโดยผลิดสญ ส ญาทกต กี่ กลง
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 59

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ก หายใด ๆ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน

กสนไว ห้ลสวงหน ห้ากสอให ห้เกลิดความเสย กี่ ๆ อาจเรกยก
ก หายอสนเนพอ
คสาเสย กี่ งจากการผลิดสญส ญาหห ห้นสวส นได ห้อกกด ห้วย

ปส ญหาวสา “ถห้าตกลงก มันไวห้ลว ห้ สวส นเมพอ

ส งหนห้าแลห้ววสาจะเลผิกหห้างหหน ที่
มั
กรณทเปป็นไปตามสญญาน น ห้ สวส น
มัตั้ ถศงเวลาจะตห้องเลผิกหห้างหหน
เสมอไปหรพอไมส หรพอไมสเลผิกไดห้หรพอไมส”

ส ดลิส
ตอบ ไดห้ ทสงตั้ นกเตั้ พราะเปป็ นความศก ลิ ธลิข
ธิ์ ท ธิ์ องการแสดงเจตนาซงซกี่ ตาม
กฎหมายแพสงและพาณลิชยค์สามารถทชาได ห้ เมพอ กี่ ทหกคนไมสยอมเลลิกห ห้างกป็
สามารถดชาเนลินกลิจการตสอไปได ห้

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1453/2506 โจทกค์จชาเลยเข ห้าหห ห้นกสนทชาไม ห้ขายตกลง

กสนวสาทชาไม ห้เสรป็จเมพอ ก ห้นทหนกชาไรกสน ศาลฎกกาวลินจ
กี่ ใดให ห้คลิดบสญชต ลิ ฉส ยวสาลสกษณะ
ของหห ห้นสวส นเชน ส นกตั้เปป็ นการตกลงเพพอ กี่ ทชา กลิจการอยสางหนซงกี่ อยสางใด เมพอ กี่ ทชา ไม ห้
เสรป็ จแล ห้วหห ห้นสวส นในการทชาไม ห้รายนส น ตั้ กป็ยสอมเลลิกกสน และมกการคลิดบสญช ต ก ห้นทหน
กชาไรกสนตามทกต กี่ กลงกสนไว ห้

การตกลงเลผิกหห้างหหน ส นนนไมส
ห้ สว มัตั้ มแ
ท บบ กป็ เปป็นกรณทเดทยวก มันก มับสญญา มั
จ มัดตงหห้
มัตั้ างหหน ส น กฎหมายไมสไดห้กจาหนดแบบหรพอวผิธก
ห้ สว ท ารเอาไวห้ แตสใน
ทางปฏผิบ มัตผิและเพพอ มั
ที่ ความชดเจนขจ มัดขห้อโตห้แยห้งททอ ตั้ ภายหล มัง
ที่ าจเกผิดขศน
หหน ส นกป็ ม มักจะมทการรสางขห้อตกลงก มันเปป็นหน มังสอ
ห้ สว มั
พ อยสางชดเจนในการ
เลผิกหห้างนน มัตั้ ๆ

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 935/2484 เมพอ กี่ มกการตกลงเลลิกห ห้างกสนแล ห้ว แม ห้โจทกค์

จะไมสได ห้ลงลายมพอชอพกี่ ในหนสงสอ
พ สญ
ส ญา หนส งสอ พ สญ
ส ญานส น ตั้ กป็ฟสงประกอบวสามก
การตกลงเลลิกห ห้างได ห้

เรพอ
กี่ งนกโตั้ จทกค์กบ
ส จชาเลยมกการตกลงเลลิกห ห้างกสนแล ห้วกป็ทชาหนส งสอ พ สญส ญาเลลิกห ห้าง
กสนไว ห้ แตสโจทกค์ยสงไมสทสนได ห้ลงลายมพอชอ พกี่ ตสอมาจชาเลยกป็ไมสยอมปฏลิบสตต ลิ าม
สญส ญาทกเกี่ ลลิกห ห้าง โจทกค์เขากป็มาฟห้ องเรกยกเงลินตามสญ ส ญาเลลิกห ห้างหห ห้นสวส น
จชาเลยรสบวสาเปป็ นหห ห้นสวส นกสบโจทกค์จรลิงแตสตอ ส สผวสห้ าการเลลิกห ห้างใชไมส
ห้ ได ห้ตาม
กฎหมาย ประเดป็นกป็มาสผศ ส าลฎกกาวสาโจทกค์ยสงไมสได ห้ลงชอ พกี่ สญ
ส ญานกใตั้ ชบสห้ งคสบได ห้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 60

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

หรพอไมส ศาลฎทกาวผินจ ผิ ฉ มัยวสาการเลผิกหห้างไมสจจาเปป็นตห้องมทแบบ หรพอวผิธ ท

การอะไร เมพอ ที่ ตกลงเลผิกหห้างก มันแลห้ว การเลผิกหห้างกป็ มผ ท ลท มันทท ถศงแมห้
พที่ ในสญญา
จะไมสไดห้ลงชอ มั

ห้ สวส นโดยบทบ มัญญ มัตผิของกฎหมาย

2. การเลผิกหห้างหหน

เรพอกี่ งนกไ ส ความยลินยอมของหห ห้นสวส นใด ๆ ทสงตั้ สน

ตั้ มสต ห้องอาศย ลิตั้ ถ ห้าเกลิดกรณกอยสางนกตั้
ต ห้องเลลิกห ห้างหห ห้นสวส นซงซกี่ กรณกนก
กตั้ ฎหมายกชาหนดวสาต ห้องเลลิกห ห้างมกอยผส 2 กรณกคอ พ

ผผเห้ ปป็นหหน ส นคนหนศงที่ คนใดบอกเลผิกหห้างหหน

ห้ สว ส นททไที่ มสมก
ห้ สว ท จาหนดระยะ
เวลา และ
เมพอ ที่ ผผเห้ ปป็นหหน ส นตาย ลห้มละลาย หรพอไรห้ความสามารถ
ห้ สว

2.1 ผผเห้ ปป็นหหน ส นคนหนศงที่ คนใดบอกเลผิกหห้างททไที่ มสมก

ห้ สว ท า
จ หนดระยะ
เวลา ตามมาตรา 1056

หมายความวสา หห้างหหน ส นจ มัดตงขศ

ห้ สว ตั้ มาไมสมก
มัตั้ น ท จาหนดเวลา คพอประกอบ
กผิจการไปเรพอ ที่ ย ๆ ถห้าถศงเวลาหหน ห้ สวส นคนหนศงที่ คนใดบอกวสาไมสอยากจะ
เปป็นหหน ส นตสอไปแลห้ว กป็มส
ห้ สว ผิ ธผิจะบอกเลผิกหห้างนนไดห้
ท ท มัตั้

ประกอบก มับ มาตรา 1055 (4) “หห้างหหน ห้ สวส นสาม มัญยสอมเลผิกก มันดห้วย
เหตหด มังกลสาวตสอไปนท.ตั้ ..(4) เมพอ ที่ ผผเห้ ปป็นหหน
ห้ สว ส นคนใดคนหนศงที่ ใหห้คจาบอก
กลสาวแกสผเผ ห้ ปป็นหหน ส นคนอพน
ห้ สว ที่ ๆ ตามกจาหนดดงที่ มั บ มัญญ มัตผิไวห้ในมาตรา
1056

ขห้อพผิจารณา
การบอกเลผิกหห้างตห้องบอกใหห้เลผิกเมพอ ผิตั้ รอบปท ทางบ มัญชก
ที่ สน ท ารเงผินของ
หห้างนน มัตั้ สมมหตวลิ าส ห ห้างนส นตั้ มกรอบปก บสญช ก ครบรอบบสญชวก สนทกกี่ 31 ธสนวาคม
ของทหกปก คชาบอกกลสาวเลลิกห ห้างจะต ห้องบอกเลลิกห ห้างหห ห้นสวส นในวสนทกกี่ 31
ธสนวาคม ทสงตั้ นกเตั้ พราะกฎหมายต ห้องการให ห้มกการตรวจสอบกสนโดยเฉพาะเรพอ กี่ ง
เงลินเรพอ
กี่ งทองให ห้สน ลิตั้ รอบปก ทางบสญชพ ก อดก และ
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 61

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ตห้องบอกกลสาวลสวงหนห้ากสอนว มันนน มัตั้ 6 เดพอน แม ห้วสาการเข ห้าหห ห้นสวส นโดย

ไมสมก
ก ชาหนดเวลาสน ลิตั้ สหดนส น
ตั้ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นแตสละคนยสอมมกสท ลิ ธลิทจ
กกี่ ะขอถอน
ตสวได ห้โดยไมสถอพ วสาเปป็ นการผลิดสญ ส ญาเข ห้าหห ห้นสวส นกป็ตาม แตสการขอถอนตสวโดย
พลการ ฉ มับพล มัน อาจจะมกผลกระเทพอนตสอกลิจการของห ห้างหห ห้นสวส นทกก กี่ ชาลสง
ดชาเนลินไปด ห้วยดก และกสอให ห้เกลิดความเสย ก หายแกสผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน กี่ ๆ ได ห้
กฎหมายจซงได ห้กชาหนดระยะเวลาให ห้บอกลสวงหน ห้าไว ห้ถซง 6 เดพอน

ตห้องบอกกลสาวลสวงหนห้า 6 เดพอน กสอนว มันสน ผิตั้ รอบปท ทางบ มัญชก ท ารเงผิน

หากรอบปก ทางบสญชก ก ารเงลินเรลิม กี่ ต ห้นเมพอ กี่ วสนทกกี่ 1 มกราคม ดสงนส น ตั้ การบอกกลสาว
ลสวงหน ห้าต ห้องกระทชาภายในเดพอนมลิถน ห ายนเปป็ นอยสางชาห้ เพพอ กี่ จะให ห้ห ห้างนส น ตั้ เลลิก
กสนในเดพอนธสนวาคมปก เดกยวกสน
มั
ขห้อสงเกต
ในมาตรา 1056 ไมสใชบ ส ทบ มังค มับเดป็ดขาด กลสาวคพอ ไมสได ห้
หมายความวสาเมพอ กี่ หห ห้นสวส นคนหนซงกี่ ได ห้บอกกลสาวลสวงหน ห้าตามระยะเวลาทกกี่
กฎหมายกชาหนดแล ห้ว ห ห้างต ห้องเลลิกกสนทสนทก ไมสมท ก างเปป็ นอยสางอพน กี่ ไปได ห้
การกระทชาตามมาตรา 1056 ดสงกลสาว เปป็ นแตสเพกยงเหตหหนซงกี่ ทกจ กี่ ะทชาให ห้ห ห้าง
หห ห้นสวส นเลลิกกสน แตสถ ห้าเมพอ กี่ มกการบอกเลลิกห ห้างแล ห้ว แตสมห ท น
ห ห้ สว ส นคนอพน ที่ ๆ
ตกลงเขห้าร มับซอ พตั้ หหน ห้ ของผผเห้ ปป็นหหน ห้ สว ส นนนแทน
มัตั้ ชชาระคสาหห ห้นให ห้หห ห้นสวส นคน
นส น
ตั้ ให ห้เรกยบร ห้อย ห ห้างกป็ไมสเลลิกกสน ให ห้สญ ส ญาหห ห้นสวส นนส น ตั้ ยสงคงใชได ห้ ห้อยผตส อ ส ไปใน
ระหวสาง ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทกย กี่ สงอยผด ส ห้วยกสน ตามมาตรา 1060 และการตกลงนกตั้
ไมสขด ส ตสอความสงบเรกยบร ห้อยหรพอศล ก ธรรมอสนดกของประชาชนแตสอยสางใด

การบอกกลสาวลสวงหน ห้าทกน กี่ ห้อยกวสา 6 เดพอน จะมกผลให ห้ห ห้างนส น

ตั้ ต ห้องเลลิก
ลิตั้ รอบปก ทางบสญชข
กสนในวสนสน ก องปก ถสดไป

แม ห้กฎหมายบสงคสบให ห้บอกกลสาว 6 เดพอนลสวงหน ห้ากป็ตาม แตสหน ส น

ห ห้ สว
อาจจะตกลงก มันไวห้ตงแตส มัตั้ แรกตอนจ มัดตงหห้
มัตั้ างหหน ห้ สวส นกป็ไดห้วา
ส การบอก
กลสาวเพพอ
กี่ เลลิกห ห้างไมสจชาเปป็ นต ห้องถซง 6 เดพอนลสวงหน ห้ากป็ได ห้ ( ในทางกฎหมาย
ถพอวสาบทบสญญสตใลิ นมาตรานกไตั้ มสเปป็ นมาตราทกเกี่ กกย กี่ วด ห้วยความสงบเรกยบร ห้อยของ
ประชาชน เปป็ นเรพอ กี่ งระหวสางหห ห้นสวส นตกลงกสนเอง)
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 62

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

2.2 เมพที่อ ผผ ห้เ ปป็ นหห ห้น ส ส ว นตาย ลห้ม ละ ลาย หรพอ ไรห้ค วาม
สามารถ (มาตรา 1055 (5))

เนพกี่องมาจากหลสกเรพอ กี่ ง คหณสมบสตข ลิ องผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นเปป็ นสาระสชาคสญของความ

เปป็ นห ห้างหห ห้นส ส ว น กฎหมายจซง บส ญ ญส ต ลิวส า หากเกผิด กรณท หห น ห้ ส ส ว นตาย ลห้ม
ละลาย หรพอตกเปป็นผผไห้ รห้ความสามารถกป็ เปป็นเหตหใหห้หาห้ งหหน ส นเลผิกก มัน
ห้ ส ว
ตามกฎหมายไดห้ แตสหากมกการตกลงกสนไว ห้เปป็ นอยสางอพน กี่ ตสงตั้ แตสตอนตสงตั้ ห ห้าง
หห ห้นสวส นแล ห้วกป็สามารถใชบสห้ งคสบกสนได ห้ เชน ส ตกลงกสนไว ห้วสาหากมกหห ห้นสวส นคนใด
ตาย ห ห้างไมสเลลิกกสนให ห้หห ห้นส วส นทกเกี่ หลพอพลิจารณารสบทายาทของหห ห้นส วส นทกต กี่ าย
เปป็ นหห ห้นสวส นใหมสได ห้ เชน ส นกห
ตั้ ห้างกป็สามารถดชาเนลินกลิจการตสอไปได ห้

มั
สญญาเขห้ าหหน ห้ สว ส นนนเป มั
มัตั้ ป็ นสญญาเฉพาะต มัวไมสตกทอดเปป็นมรดกไปย มัง
ทายาท สงผิที่ ททต ที่ กทอดไปคพอ ทร มัพยค์สน ผิ ททน
ที่ จามาลงหหน ห้ ไวห้แตสแรก รวมถศง
ผลกจาไรและภาระหนทส ผิ แตสไมสใชค
ตั้ น ส วามเปป็ นหห ห้นสวส น และแม ห้เจ ห้ามรดกจะทชา
พลินสยกรรมให ห้ใครเข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นแทน ถ ห้าทายาทตามพลินสยกรรมนส น ตั้ ไมสยอม
กป็จะบสงคสบหรพอฝพ นใจให ห้มารสบเปป็ นหห ห้นสวส นตสอไมสได ห้ แตสต ห้องคชานซงถซงผลใน
ทางกฎหมายด ห้วย สชาหรสบบหคคลซงซกี่ เข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นคนใหมส ซงซกี่ ต ห้องรสบภาระ
หนกท ตั้ เกกี่ กลิดขซน
ตั้ กสอนตน ตามทกเกี่ รกยนมาแล ห้ว

ขห้อสงเกต มั มาตรา 1060 กชา หนดไว ห้วส า ในกรณก อ ยส า งใดอยส า งหนซกี่ ง ซ งซกี่
กลสาวไว ห้ใน มาตรา 1055 (4) (5) นส น ตั้ ถ ห้าผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทกย พตั้ หห ห้นของ
กี่ สงอยผรส สบซอ
กี่ อกจากหห ห้นสวส นไปไซร ห้ ทสานวสา สญญาหห
ผผ ห้ทกอ มั น
ห้ สวส นนนกป็ มัตั้ ย มังคงใชไห้ ดห้ตอ ส ไป
ในระหวสางหหน ห้ สว ส นททย
ที่ มังอยผด
ส วห้ ยก มัน

ผผเห้ ปป็นหหน ส นลห้มละลาย เจ ห้าพนส กงานพลิทสกษค์ ทรสพยค์จะเข ห้ามาจสดการ

ห้ สว
ทรสพยค์สน ลิ ของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นตามกฎหมายลสกษณะล ห้มละลาย ห ห้างหห ห้นสวส นกป็
ต ห้องเลลิกกสนเพพอ กี่ ให ห้เจ ห้าพนสกงานพลิทสกษค์ ทรสพยค์จะได ห้ขอแบสงทรสพยค์สน ลิ ของผผ ห้เปป็ น
หห ห้นสวส นเอาเข ห้ากองทรสพยค์สน ลิ เพพอ
กี่ ชชาระหนกค
ตั้ น
พ ให ห้เจ ห้าหนกค
ตั้ ดกล ห้มละลายตสอไป
แตสถ ห้าแทนทกจ กี่ ะให ห้เลลิกห ห้างและมกการแบสงทรสพยค์สน ลิ กสน เจ ห้าพนส กงานพลิทสกษค์
ทรสพยค์อาจตกลงขายหห ห้นของผผ ห้ล ห้มละลาย และมกหห ห้นสวส นคนอพน กี่ ๆ รสบซอ พตั้ ไว ห้ ห ห้าง
กป็ไมสเลลิกกสน
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 63

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ผผเห้ ปป็นหหน ส นตกเปป็นผผไห้ รห้ความสามารถ ได ห้แกส ผผ ห้ทกถ

ห้ สว ผ ศาลสงสกี่ ให ห้เปป็ นคนไร ห้
กี่ ก
ความสามารถหรพอคนเสมพอนไร ห้ความสามารถ บหคคลเหลสานกจ ตั้ ะเหป็นได ห้วสาจชา
ต ห้องมกผผ ห้คอยดผแลภายใต ห้กฎหมาย คพอ ผผ ห้อนหบาล กสบผผ ห้พลิทสกษค์ ตามลชาดสบ การ
จะให ห้บหคคลเหลสานกเตั้ ปป็ นหห ห้นสวส นตสอไปยสอมเปป็ นอหปสรรคในการจสดการงานของ
ห ห้างหห ห้นสวส นได ห้ กฎหมายจซงกชาหนดให ห้ต ห้องเลลิกห ห้างกสน เว ห้นแตสจะมกหห ห้นสวส นอพน กี่
รสบซอ พตั้ หห ห้นของหห ห้นสวส นนส น
ตั้ ไว ห้

3 การเลผิกหหน ส นโดยคจาสงที่ มั ศาล (มาตรา 1057)

ห้ สว

เมพอ กี่ พลิจารณามาตรา 1057 จะเหป็นได ห้วสา การเลลิกห ห้างหห ห้นสวส นโดยคชาสงสกี่ ศาล
นส น
ตั้ ต ห้องประกอบด ห้วย 3 องคค์ประกอบคพอ 1.ตห้องมทผร ผ ห้ อ
ห้ งขอตสอศาล
2.ตห้องมทเหตหทห ทที่ าห้ งจะเลผิกตามททก
ที่ ฎหมายกจาหนดไวห้ และ 3. ศาล
เหป็นสมควรใหห้เลผิก

1. ตห้องมทผร
ผ ห้ อ
ห้ งขอตสอศาล ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นเทสานส น ตั้ ทกม
กี่ ส ลิ ธลิยน
ก ท พกี่
คชาร ห้อง หห ห้นสวส นคนอพน กี่ ซงซกี่ ออกไปจากห ห้างแล ห้วหรพอบหคคลภายนอกซงซกี่ ไมสได ห้เปป็ น
หห ห้นสวส นยสอมไมสมอ ก ชานาจฟห้ อง ทสงตั้ นกเตั้ พราะไมสมส ก วส นได ห้เสย ก ในห ห้างหห ห้นสวส น โดย
การขอให ห้เลลิกห ห้างโดยคชาสงสกี่ ศาลอาจตสงตั้ เปป็ นคดกมข ก ห้อพลิพาท คพอ ฟห้ องหห ห้นสวส น
คนอพน กี่ เปป็ นจชาเลย หรพอจะยพน กี่ คชาร ห้องขอเปป็ นคดกไมสมข ก ห้อพลิพาทกป็ได ห้

2. เหตหทจ
ทที่ ะมทการฟห้องรห้องใหห้เลผิกหห้างหหน ส น
ห้ สว

1. ตห้องเปป็นการททอ ที่ าห้ งวสาหหน

ห้ สวส นคนใดคนหนศงที่ นอกจากผผรห้ อ ห้ งฟห้อง
มัตั้ วงละเมผิดบทบ มังค มับใด ๆ อ มันเปป็นขห้อสาระสจาค มัญซงศที่ สญญาหห
นนลส มั น ส น
ห้ สว
กจาหนดไวห้แกสตน โดยจงใจ หรพอโดยเลผินเลสออยสางรห้ายแรง กรณกนกตั้
สามารถเปป็ นการละเมลิดได ห้สองกรณกคอ พ การละเมลิดบทบสญญสตข ลิ องกฎหมาย
ใด ๆ หรพอข ห้อตกลงระหวสางผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นซงซกี่ กชาหนดสท ลิ ธลิ หน ห้าทกกี่ ความรสบผลิด
หรพอวลิธก ก ารปฏลิบสตงลิ านของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นแตสละคนไว ห้แล ห้ว แล ห้วมกการฝส าฝพ นโดย
จงใจหรพอโดยประมาทเลลินเลสออยสางรห้ายแรง แตสอยสางไรกป็ ตามกรณทขอ ห้
ตกลงนนตห้ มัตั้ องถศงขนาดวสาเปป็นขห้อตกลงททถ พ วสาเปป็นสาระส จาค มัญ
ที่ อ
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 64

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ต มัวอยสาง
ก และ ข. เปป็ นหห ห้นสวส นกสน เปลิ ดกลิจการรสบจ ห้างขนสงส สน ลิ ค ห้าโดยรถยนตค์ โดย
ตอนตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส นมกข ห้อตกลงวสา ข. ต ห้องเปป็ นคนขสบรถเอง จะให ห้เดป็กท ห้ายรถ
มาขสบแทนไมสได ห้ ปรากกวสา ข. ละเมลิดบทบสญญสตอ ลิ น
ส นกอ ตั้ ยสางชด ส เจน โดยให ห้
เดป็กท ห้ายรถเปป็ นคนขสบทสงตั้ รผ ห้วสาเดป็กคนนกไ ก วามชชานาญในการขสบรถดกพอ ใน
ตั้ มสมค
ทกส
กี่ ด
ห กป็ชนกสบบหคคลภายนอกทชาให ห้เสย ก หาย รวมทสงตั้ สน ลิ ค ห้าทกรกี่ สบจ ห้างขนสงส ต ห้อง
ชดใชคพห้ นให ห้ลผกค ห้าทสงตั้ สน
ลิตั้

อยสางนกตั้ ก กป็มาฟห้ องศาล โดยอ ห้างวสา ข ละเมลิดบทบสญญสตอ ส เปป็ นสาระสชาคสญ

ลิ น
ขอให ห้เลลิกห ห้าง เพราะเมพอ ก หายขซน
กี่ กสอความเสย ตั้ แล ห้ว ก. กป็ต ห้องผผกพสนรสบผลิด
อยสางไมสจชากสดจชานวน

ขห้อสงเกต มั ในบางครสงตั้ สญ ส ญาจสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส นอาจไมสได ห้กชาหนดข ห้อสญ ส ญา

ตั้ ข ห้อนกตั้ แตสถ ห้าตามปกตลิของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นจะพซงปฏลิบสตต
ข ห้อนส น ลิ อส กสนอยสางไรใน
สาระสชาคสญ กป็ต ห้องถพอปฏลิบสตต ลิ ามนส น ตั้
ต มัวอยสาง หห ห้นสวส นเข ห้าหห ห้นกสนซอ พตั้ รถเพพอ กี่ รสบจ ห้างขนสงส สนลิ ค ห้า แตสปรากฏวสาหห ห้น
สวส นคนหนซงกี่ ไมสยอมเอารถไปขนสน ลิ ค ห้า แตสกลสบนช าไปใชสห้ วส นตสวเสมอ หรพอเกป็บ
เงลินคสาขนสงส ได ห้แตสไมสยอมแบสงให ห้หห ห้นสวส นคนอพน กี่ ส นกก
เชน ตั้ ป็ถอ พ วสาเปป็ นการละเมลิด
ข ห้อสาระสชาคสญของสญ ส ญาจสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส น

2. ฟห้องตสอศาลวสา หห้างมทแตสขาดทหนไมสหว มังจะกล มับฟพตั้ นคพนต มัว หลสก

เกณฑค์ในข ห้อนกตั้ กฎหมายกชาหนดไว ห้กว ห้าง ๆ วสา ห ห้างต ห้องเข ห้าขสน ตั้ วลิกฤต คพอ
ขาดทหนจรลิง ๆ ขาดทหนสะสมเรพอ กี่ ยมา ไมสมท ก างจะฟพตั้ นตสวได ห้ การประกอบ
กลิจการตสอไปกป็มแ ก ตสจะขาดทหนไปมากยลิงกี่ ขซน
ตั้ ดสงนส น
ตั้ จซงกชาหนดให ห้เปป็ นเหตหท กกี่
สามารถขอเลลิกห ห้างหห ห้นสวส นได ห้

ถ ห้าข ห้อเทป็จจรลิงปรากฏสถานะทางการประกอบกลิจการของห ห้างนส น ตั้ ขาดทหนไมส

ตสอเนพอ ที่ ง คพอ มกบางปก อาจจะมกกชาไร สลสบกสบขาดทหนบ ห้าง ถ ห้ากรณกเชน ส นกย
ตั้ สงไมส
ถพอวสาขาดทหนอสนจะอาศย ส เปป็ นเหตหเลลิกห ห้างได ห้ตามอนหมาตรา (2) นกตั้ เพราะ
กรณกอาจเปป็ นเรพอ กี่ งในทางการค ห้าซงซกี่ ต ห้องมกทงส ตั้ กชาไรและขาดทหน ถพอเปป็ นปกตลิ
วลิสยส ของการค ห้าขายทสกี่วไป หรพออาจเปป็ นเพราะในกลิจการขนาดใหญสซงซกี่ ต ห้อง
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 65

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ลงทหนสผงในชวส งแรก ๆ ดสงนส น ตั้ กชาไรทกไกี่ ด ห้มากป็มสกจะนช าไปหสกกสบคสาใชจสห้ าย

ต ห้นทหนทกล
กี่ งไปในระยะแรก กป็มสกจะไมสเหลพอกชาไรสหทธลิ แตสในระยะยาวกป็จะเรลิม กี่ มก
ผลกชาไรขซน ตั้ อยสางนกเตั้ ปป็ นปกตลิวส ส ไมสพอเปป็ นเหตหให ห้เลลิกห ห้างหห ห้นสวส นได ห้
ลิ ย

3. หห้างนนเหลพมัตั้ มั จ
อวผิสยทท ที่ ะดจารงคงอยผตส อ
ส ไปไดห้ ภาวะเหลพอวผิสย มั กป็ พอ
จะหมายถศงหห้างหหน ส นอยผใส นสถานการณค์ทไทที่ มสอาจจะดจาเนผินกผิจการตสอ
ห้ สว
ไปไดห้ เชน ส หห ห้นสวส นตสางทะเลาะเบาะแว ห้งกสน มกการจ ห้างวานฆสาหห ห้นสวส นอกกคน
หนซงกี่ มกการยสกยอกทรสพยค์ไปใชสห้ วส นตสวแล ห้วหนกหายไป ในขณะทกห กี่ ห ห้นสวส นคน
อพน
กี่ รสกษาผลประโยชนค์ให ห้ห ห้างมาตลอด หรพอมกการแอบดชาเนลินกลิจการอสน
เปป็ นการค ห้าแขสงขสนกสบห ห้าง หรพอเอาความลสบทางการค ห้าไปขายให ห้บหคคล
ภายนอก หรพอหห ห้นสวส นคนหนซงกี่ เอาสชานส กงานไปเปลิ ดโตบ๊ะพนส นบอล หรพอแทง
หวยใต ห้ดลินโดยหห ห้นสวส นคนอพน กี่ ไมสยน ลิ ยอม กรณกลสกษณะเชน ส นกจ
ตั้ ะเหป็นได ห้วสา
ความไว ห้เนพอ ตั้ เชอ พกี่ ใจอสนเปป็ นสาระสชาคสญของห ห้างหห ห้นสวส นนส นตั้ หมดสน ลิตั้ ไปแล ห้ว

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 907/2513 โจทกค์จชาเลยกสบพกน กี่ ห้องทชาสญ ส ญา

หห ห้นสวส นโรงสไก ด ห้ดชาเนลินกลิจการเรพอ
กี่ ยมาโดยจชาเลยเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการ จนถซง
พ.ศ. 2498 หรพอ พ.ศ. 2499 ได ห้ให ห้บรลิษสท ข. เชาส ไป แม ห้ พ.ศ. 2509
จชาเลยจะได ห้ขายโรงสใก ห ห้แกสบรลิษสท ข. กป็ตาม ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญนกย ตั้ สงอยผม
ส ไลิ ด ห้
เลลิกกสน โจทกค์ฟห้องขอให ห้เลลิกห ห้างหห ห้นสวส นสามสญนกไ
ตั้ ด ห้เสมอ

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 133/2520 ได ห้ความวสาห ห้างหห ห้นสวส นจชากสด

ขาดทหนและมกทรสพยค์สน ลิ เหลพออยผไส มสเพกยงพอกสบคสาใชจสห้ ายของห ห้างทกต กี่ ห้องใช ห้
จสายเปป็ นประจชา การดชาเนลินการตสอไปมกแนวโน ห้มทกม กี่ แ
ก ตสจะขาดทหน พฤตลิการณค์ท กกี่
หห ห้นสวส นไมสปรองดองกสน แสดงให ห้เหป็นวสาไมสไว ห้วางใจซงซกี่ กสนและกสน ถพอได ห้วสา
ขาดสงลิกี่ อสนเปป็ นสาระสชาคสญของการเข ห้าเปป็ นหห ห้นสวส น หากจะเปลกย กี่ นตสวหห ห้นสวส นผผ ห้
จสดการ กป็ไมสมท ก างจะทชาได ห้เพราะห ห้างนกม ตั้ เก พกยงจชาเลยทกกี่ 1 คนเดกยวเทสานส น ตั้ เปป็ น
หห ห้นสวส นจชาพวกไมสจชากสดความรสบผลิด นอกจากนส น ตั้ บสญชข ก องห ห้างบางรายการลง
ไว ห้ไมสถก ผ ต ห้อง รายจสายกป็ปรากฏวสาจสายโดยหละหลวม ฟหส มเฟพ อยเกลินกวสาความ
จชาเปป็ น การดชาเนลินการของห ห้างปราศจากการควบคหมทกด กี่ ก เหลสานกเตั้ ปป็ นเหตหให ห้
ห ห้างเหลพอวลิสย ส ทกจกี่ ะดชารงคงอยผต ส อ
ส ไปได ห้ ศาลยสอมพลิพากษาให ห้ห ห้างดสงกลสาว
เลลิกกสน
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 66

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1820/2527 ห ห้างหห ห้นสวส นจชากสดจชาเลยทกกี่ 1 มกผผ ห้

เปป็ นหห ห้นสวส นสองคน คพอโจทกค์ซงซกี่ เปป็ นหห ห้นสวส นจชาพวกจชากสดความรสบผลิด และ
จชาเลยทกกี่ 2 เปป็ นหห ห้นสวส นจชาพวกไมสจชากสดความรสบผลิดและเปป็ นหห ห้นสวส นผผ ห้จสดการ
โจทกค์กลสาวหาวสาจชาเลยทกกี่ 2 ยสกยอกทรสพยค์ของห ห้างหห ห้นสวส น และจชาเลยทกกี่ 2
กลสาวหาวสาโจทกค์ลสกทรสพยค์ของห ห้างหห ห้นสวส น จนโจทกค์และจชาเลยทกกี่ 2 ตสางถผก
พนส กงานอสยการฟห้ องคดกอาญาในความผลิดทกต กี่ าส งฝส ายตสางกลสาวหาซงซกี่ กสนและ
กสน พฤตลิการณค์ดงส กลสาวแสดงให ห้เหป็นวสาผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นไมสปรองดองกสน ไมสไว ห้
วางใจซงซกี่ กสนและกสน จซงเปป็ นกรณกทม กกี่ เก หตหทชาให ห้ห ห้างหห ห้นสวส นเหลพอวลิสยส ทกจ
กี่ ะดชารง
คงอยผต ส อ ส ไปได ห้ ศาลยสอมพลิพากษาให ห้ห ห้างหห ห้นสวส นเลลิกกสน

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1711/2532 การทกโกี่ จทกค์ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นในห ห้าง

หห ห้นสวส นสามสญฟห้ องผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นด ห้วยกสนเปป็ นจชาเลยให ห้รสบผลิดในสวส นทกข กี่ าดทหน
โดยทกย กี่ สงไมสมก ก ารเลลิกห ห้างและชชาระบสญชน ก สน ตั้ แม ห้ในคชาฟห้ องของโจทกค์จะมลิได ห้มก
คชาขอให ห้ศาลสงสกี่ เลลิกห ห้างหห ห้นสวส นสามสญ แตสเมพอ กี่ ตาม คชาฟห้ องมกคชาขอให ห้บสงคสบ
จชาเลยรสบผลิดในสวส นทกข กี่ าดทหนครซงกี่ หนซงกี่ พร ห้อมด ห้วย ดอกเบกย ตั้ แสดงให ห้เหป็นความ
ประสงคค์ของโจทกค์วาส ต ห้องการให ห้ศาลสงสกี่ เลลิกห ห้างหห ห้นสวส นสามสญด ห้วย ดสงนส น ตั้
เมพอ กี่ ข ห้อเทป็จจรลิงได ห้ความวสาไมสมต ก วส บหคคลทกจ กี่ ะชวส ย ให ห้การประกอบกลิจการของ
ห ห้างหห ห้นสวส นดชาเนลินตสอไปได ห้ อกกแล ห้ว ถพอวสามกเหตหทชาให ห้ห ห้างหห ห้นสวส นเหลพอวลิสย ส
ทกจกี่ ะดชารง คงอยผต ส อ
ส ไปได ห้ ตาม ประมวลกฎหมายแพสงและพาณลิชยค์ มาตรา
1057(3)ศาลยสอมสงสกี่ ให ห้ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญนส น ตั้ เลลิกกสน
ขห้อสงเกต มั มาตรานกศ ตั้ าลมกดล ห พลินจ กี่ ะสงสกี่ ให ห้ห ห้างหห ห้นสวส นนส น
ลิ ทกจ ตั้ เลลิกกสนหรพอไมส
กป็ได ห้ สมมหตวลิ าส หห ห้นสวส น คนหนซงกี่ ทกป กี่ ระพฤตลิตนไมสสมควรจะเปป็ นหห ห้นสวส นอกกตสอไป
ทชาให ห้เกลิดความไมสปรองดองกสน ศาลอาจสงสกี่ กชาจสดหห ห้นสวส นคนนส น ตั้ ออกไปได ห้
แล ห้วห ห้างนสน ตั้ กป็จะหมดปส ญหา สามารถดชารงอยผต ส อ ส ไปได ห้

การเลผิกหห้างตามมาตรานทตั้ 1057 ไมสจจาตห้องมทการบอกกลสาวลสวงหนห้า

ไมสนอ ผิตั้ รอบบ มัญชเท หมพอน มาตรา 1055(4)
ห้ ยกวสา 6 เดพอนกสอนว มันสน

การเลผิกหห้างหหน ส นนน
ห้ สว มัตั้ นอกจากจะเปป็นไปตามททต ที่ กลงก มันไวห้ลว
ส งหนห้า
หรพออาจจะเปป็นไปตามททก ที่ ฎหมายกจาหนดกป็ ตาม แตสตอ ห้ งเปป็นการใช ห้
ผิ ธผิโดยสหจรผิตดห้วย
สท
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 67

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ต มัวอยสาง ห ห้างหห ห้นสวส นของคหณกสบเพพอ

กี่ นกชาลสงประสบภาวะขาดทหนตสอเนพอ
กี่ ง
และกชาลสงถผกฟห้ องเรกยกหนกส ตั้ น ลิ จากธนาคารเปป็ นจชานวนหลายล ห้านบาท หห ห้น
สวส นด ห้วยกสนกป็ตกลงเลลิกห ห้างแล ห้วกป็แบสงทรสพยค์สน ลิ ระหวสางกสนเลย รกบขาย
ทรสพยค์สน ลิ ไปให ห้หมด โดยไมสสนใจธนาคารซงซกี่ เปป็ นเจ ห้าหนกเตั้ ลย กรณกอยสางนกตั้
เปป็ นการใชสห้ ทลิ ธลิโดยไมสสจ ห รลิต ตามกฎหมายลสกษณะอพน กี่ ๆ ธนาคารกป็สามารถ
ฟห้ องเพลิกถอนการกระทชานส น ตั้ ๆ อสนเปป็ นการทชาให ห้ตนเองเสย ก เปรกยบได ห้ มลิฉะนส น
ตั้
ในทางปฏลิบสตก ลิ ป็จะไมสมเก จ ห้าหนกค ตั้ นใดกล ห้าให ห้กผ ห้ยพมเงลินเพพอ
กี่ ทชาธหรกลิจเลย เพราะ
กฎหมายไมสคห ห้มครองผลประโยชนค์เจ ห้าหนกเตั้ ลย

6. การชจาระบ มัญช ท
มาตรา 1061 วรรคแรก.........เมพที่อ หห้า งหห น ห้ ส ส ว นเลผิก ก น มั แลห้ว กป็ ใ หห้
จ มัดการชจาระบ มัญช ท เวห้นแตสจะไดห้ตกลงก มันใหห้จ มัดการทร มัพยค์ส น ผิ โดยวผิธอ ท น
พที่
ในระหวส า งผผ ห้เ ปป็ นหห ห้น ส ส ว นดห้ว ยก น มั หรพอ วส า หห้า ง หห ห้น ส ส ว นน น มัตั้ ศาล ไดห้
พผิพากษาใหห้ลม ห้ ละลาย
การชจาระบ มัญชค ท อ
พ อะไร
เมพอกี่ ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญไมสจดทะเบกยนเลลิกกสนโดยอาศย ส เหตหอยสางใดๆ ตามทกกี่
กฎหมายกชาหนดแล ห้วกป็ตาม กระบวนการตสอมาคพอ การจสดการหนกส ตั้ น ลิ และ
ทรสพยค์สน ลิ ของห ห้างหห ห้นสวส นนส น กี่ การชชาระหนกใตั้ ห ห้แกสเจ ห้าหนกท
ตั้ เพพอ ตั้ สงตั้ หลายของห ห้าง
พลิจารณาคพนทหนให ห้แกสผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น และจสดสรรแบสงปส นกชาไร หรพอเฉลกย กี่
ขาดทหนให ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น กระบวนการดสงกลสาวในทางกฎหมายเรกยกวสา “การ
ชชาระบสญช”ก

การชชาระบสญชค ก อ พ การรวบรวมทรสพยค์สน ลิ ทสงตั้ หมดของห ห้างหห ห้นสวส นมาเพพอ กี่ ชชาระ

หนกค พ คสาหห ห้นให ห้แกสหห ห้นสวส น ถ ห้ามกเงลินเหลพอกป็แบสงปส นกชาไรแกสผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น หาก
ตั้ น
รวบรวมทรสพยค์สน ลิ ไมสพอชชาระหนกตั้ หรพอไมสพอชชาระคพนคสาหห ห้นกป็ให ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
ชวส ยกสนออกสวส นทกข กี่ าดทหนตามสวส น
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 68

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

หนห้าททใที่ นการชจาระบ มัญช ท ปกตลิเปป็ นของหห ห้นสวส นทหกคนทกม

กี่ อ
ก ชานาจในการ
ชาช ระบสญช ก แตสผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นคนอพน กี่ ๆ อาจมอบหมายให ห้หห ห้นสวส นคนใดคน
หนซงกี่ เปป็ นผผ ห้จสดการชชาระบสญช ก หรพออาจตกลงแตสงตสงตั้ บหคคลภายนอกเข ห้ามา
เปป็ นผผ ห้ชชาระบสญชแ ก ทนกป็ได ห้ ซงซกี่ จะเปป็ นผผ ห้มกความรผ ห้ความสามารถในด ห้านบสญช ก และ
กฎหมาย

ขห้อยกเวห้นหห้างหหน
ห้ สว ห้ งชจาระบ มัญช ท
ส นสาม มัญไมสตอ

“เวห้นแตสจะไดห้ตกลงก มันใหห้จ มัดการทร มัพยค์สน ผิ โดยวผิธอ

ท น
พที่ ในระหวสางผผเห้ ปป็น
หหน ส นดห้วยก มัน หรพอวสาหห้างหหน
ห้ สว ส นนนศาลไดห้
ห้ สว มัตั้ พพ
ผิ ากษาใหห้ลม ห้ ละลาย”

อธผิบาย เมพอ กี่ ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญไมสจดทะเบกยนเลลิกกสน ห ห้างนส น ตั้ อาจจะจสดการ

ชชาระบสญชห ก รพอไมสกป็ได ห้ เพราะ กฎหมายเปลิ ดชอ ส งให ห้จสดการทรสพยค์สน ลิ ของห ห้าง
ด ห้วยวลิธอ
ก น พกี่ ได ห้อสนถพอเปป็ นกรณกยกเว ห้น ถ ห้าจะพลิจารณาวลิธอ ก น
พกี่ ใดนอกเหนพอการ
ชชาระบสญช ก ทกศ กี่ าลอนหญาตได ห้ เชน ส
ก ข และ ค เข ห้าหห ห้นสวส นทชาโรงส ก ก. เอาทกด กี่ น
ลิ มาลงหห ห้น ข.เอาเครพอ กี่ งส ก
ข ห้าว และตสวโรงสม ก าลงหห ห้น และ ค. นช าเอาแรงมาลงแล ห้วเปป็ นผผ ห้จสดการโรงส ก
เพราะมกความเชย กกี่ วชาญ ถ ห้ามกการเลลิกห ห้างหห ห้นสวส นนกตั้ ทสงตั้ สามคนตกลงกสนวสา
ทรสพยค์สน ลิ ทกเกี่ หลพอ คพอ ทกด กี่ นลิ และโรงสก ก ป็คนพ ให ห้ ก. ไป
เครพอ
กี่ งสข ก ห้าวกป็คน
พ ให ห้ ข. ไป
สวส นเงลินสดทกเกี่ หลพอ 100,000 บาท เอาไปชชาระหนกตั้
ธนาคาร 50,000 และ ชชาระคพน ค. ทกอ กี่ อกเงลินทดรองจสายไปกสอน 10,000
บาท สวส นทกเกี่ หลพออกก 40,000 ให ห้จสายเปป็ นคสาแรงให ห้ ค. ไป

ลิ โดยวลิธอ
ข ห้อตกลงดสงกลสาวของทสงตั้ สามคน เปป็ นการตกลงจสดการทรสพยค์สน ก น
พกี่ ใด
ซงซกี่ มกผลใชบสห้ งคสบได ห้

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1038-1039/2525 โจทกค์จชาเลยรสวมกสนเข ห้าหห ห้นจสด

ทชาศผนยค์การค ห้าปลผกอาคารพาณลิชยค์ขาย ตสอมาการดชาเนลินงานขสดข ห้อง จชาเลย
จซงขอให ห้มารสวมกสนกชาหนดข ห้อยหตเลิ กกย กี่ วกสบเรพอ กี่ งหห ห้นสวส น และโจทกค์จชาเลยทชา
สญส ญาประนกประนอมยอมความกสน เชน ส นกตั้ ศาลฎกกาวลินจ ลิ ฉส ยวสา ข ห้อตกลงเรพอ กี่ ง
เลลิกห ห้างหห ห้นสวส นถพอวสาเปป็ นสญ
ส ญาประนกประนอมยอมความ การทกห กี่ ห ห้นสวส นทหก
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 69

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

คนตกลงเลลิกห ห้างยสอมกระทชาได ห้ ไมสอยผใส นบสงคสบมาตรา 1055 และ 1056

และ 1057 ทสงตั้ เมพอ
กี่ ตกลงจสดการทรสพยค์สนลิ อยสางไรด ห้วยแล ห้ว กป็ไมสต ห้องชชาระ
ก ามมาตรา 1061
บสญชต

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1238/2522 ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญไมสจดทะเบกยนทชา

กลิจการค ห้าไมสเพกยงกลิจการเดกยวเมพอ ลิตั้ แล ห้ว ยสอมเลลิกกสนตามมาตรา 1055
กี่ เสรป็จสน
(3) ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นตกลงแบสงไม ห้กสนคนละครซงกี่ จซงไมสต ห้องสงสกี่ เลลิกห ห้างหห ห้นสวส น
และชชาระบสญชอ ก กก เพราะห ห้างหห ห้นสวส นเลลิกกสนแล ห้ว และตกลงจสดการทรสพยค์สน ลิ
โดยวลิธอ
ก น พกี่ โดยไมสมก ก ารชชาระบสญช ก

กรณทหาห้ งหหน ส นถผกศาลพผิพากษาใหห้ลม

ห้ สว ห้ ละลาย
ห ห้างหห ห้นสวส นสามสญไมสจดทะเบกยน จซงไมสเปป็ นนลิตบ ลิ ค ห คลอสนจะเปป็ นบหคคลตาม
กฎหมายแยกตสางหากจากหห ห้นสวส นทสงตั้ หลาย เมพอ กี่ ไมสเปป็ นนลิตบ
ลิ ค
ห คล แล ห้วจะ
ฟห้ องให ห้ห ห้างหห ห้นสวส นนส น
ตั้ ล ห้มละลายได ห้อยสางไร

การฟห้ องล ห้มละลายกรณกนกตั้ ต ห้องแปลวสา เปป็ นกรณกทผ กกี่ ผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นในห ห้างหห ห้นสวส น
สามสญไมสจดทะเบกยนไมสสามารถชชาระหนกไ ตั้ ด ห้ มกหนกส
ตั้ น ลิ ล ห้นพ ห้นตสว จนเจ ห้าหนกฟ ตั้ ห้ อง
ให ห้หห ห้นสวส นคนนส น
ตั้ ล ห้มละลาย เพราะเปป็ นหนกส ลิ ของห ห้างหห ห้นสวส น
ตั้ น

สมมหต ผิ โรงสข ก ห้าวไปกผ ห้หนกยตั้ ม

พ เงลินเขามาตสงตั้ 1,200,000 บาท สน ลิ ทรสพยค์ของ
ห ห้างมกเพกยง 30,000 บาท เจ ห้าหนกเตั้ ขากป็มาฟห้ อง เขาเลพอกฟห้ องนาย ก. คน
เดกยวให ห้ล ห้มละลาย ถ ห้าศาลสงสกี่ ให ห้ล ห้มละลายเมพอ กี่ ไหรส ห ห้างกป็ต ห้องเลลิก เพราะ
ฉะนส นตั้ เมพอ
กี่ มกกรณกอยสางนกเตั้ กลิดขซน ตั้ จะเปป็ นกรณกมาตรา 1061 วรรคแรก

ส นกตั้ หห ห้นสวส นคพอ นาย ก. ข. และ ค. ทกจ

ถ ห้าเปป็ นเชน ก ะมาตกลงกสน
กี่ สดตสงตั้ โรงสจ
แบสงทรสพยค์สน ลิ อะไรไมสได ห้ เพราะนาย ก. ถผกฟห้ องล ห้มละลายแล ห้ว เจ ห้าหนกข ตั้ อง
ห ห้างเขาฟห้ อง นาย ก. ให ห้ล ห้มละลาย ให ห้รสบผลิดในหนกตั้ นาย ก.ไมสมท ก รสพยค์สนลิ พอ
จะชชาระหนกตั้ ห ห้างกป็ไมสมท ลิ พอ เขากป็ต ห้องฟห้ องให ห้ล ห้มละลาย
ก รสพยค์สน

เพราะฉะนส น ตั้ บทบสญญสตใลิ นสวส นนกใตั้ นทางปฏลิบสตก ก ลได ห้ใชบสห้ งคสบเลย

ลิ ป็จะไมสมผ
เพราะเมพอ
กี่ ล ห้มละลาย กป็จะมกเจ ห้าพนส กงานพลิทสกษค์ทรสพยค์ตามกฎหมายล ห้มละลาย
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 70

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

จะเข ห้ามาจสดการทรสพยค์สนลิ ของห ห้างเพพอ

กี่ ชชาระหนกใตั้ ห ห้เจ ห้าหนกท ตั้ สงตั้ หลายของห ห้าง
เอง หห ห้นสวส นคพอ ก. ข. และ ค. จะมาตกลงเปป็ นอยสางอพน กี่ ไมสได ห้

ใครเปป็นผผชห้ จาระบ มัญช ท

มาตรา 1061 วรรคสาม การชชาระบสญชน ก สน
ตั้ ให ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หมดด ห้วยกสน
จสดทชา หรพอให ห้บหคคลอพนกี่ ซงซกี่ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นได ห้ตสงตั้ แตสงขซน ตั้ เปป็ นผผ ห้จสดทชา

วผิธก
ท ารตงผผ มัตั้ ช ห้ จาระบ มัญช ท
มาตรา 1061 วรรคส ทที่ บ มัญญ มัตผิวา ส “การแตสงตงผผ ห้ จาระบ มัญช ท ใหห้
มัตั้ ช
วผินจผิ ฉ มัยชข ทตั้ าดโดยคะแนนเสย ท งขห้างมากของผผเห้ ปป็นหหน ส น”
ห้ สว

มั
ขห้อสงเกต
-กฎหมายกจาหนดไวห้วาส ตห้องอาศยเส มั ท งขห้างมากเปป็นเกณฑค์ในการตงผผ
ย มัตั้ ห้
ชจาระบ มัญช ท จะตกลงเปป็นอยสางอพน ที่ ไมสไดห้ ห ห้างหห ห้นสวส นนส น ตั้ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น
ทหกคนมกอชานาจชชาระบสญชไก ด ห้ หรพอ ตสงตั้ หห ห้นสวส นคนใดคนหนซงกี่ เปป็ นผผ ห้ชชาระบสญช ก
หรพอตสงตั้ บหคคลภายนอกทกม ก วามรผ ห้ความสามารถชชาระบสญชไก ด ห้
กี่ ค
-การลงมตผิตงผผ มัตั้ ช ห้ จาระบ มัญช ท ใหห้ถอ พ เอาเสย ท งขห้างมากตามจจานวนคน มผิใชส
ตามจจานวนหหน ห้ ททมที่ ใท นหห้างหหน ส น
ห้ สว
-กรณททห ทที่ น ห ห้ สว ส นคนหนศงที่ ตาย โดยทายาทนส น ตั้ ไมสเข ห้าเปป็ นหห ห้นสวส น ไมสมก ก ารซอ พตั้
หห ห้นของผผ ห้ตาย โดยปกตลิกป็ต ห้องเลลิกห ห้าง เมพอ กี่ เลลิกห ห้างแล ห้ว บรรดาผผ ห้เปป็ นหห ห้น
สวส นทกย กี่ สงอยผก ส ป็ต ห้องชชาระบสญชไก ปตามกฎหมาย ทายาทของหห ห้นสวส นผผ ห้ตายไป
แล ห้ว กป็มส ก ท ลิ ธลิขอรสบมรดกทกเกี่ หลพอจากการชชาระบสญช ก โดยหลสกทายาทกป็จะไมสม ก
สท ลิ ธลิเปป็ นผผ ห้มกอชานาจชชาระบสญช ก เพราะไมสได ห้เปป็ นหห ห้นสวส นกสบเขา แตสม.ก .

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 191/2501 วลินจ กี่ หห ห้นสวส นตาย หน ห้าทกใกี่ นการ

ลิ ฉส ยวสา เมพอ
ชชาระบสญชย
ก อ
ส มตกไปยสงทายาท แม ห้ทายาทจะไมสได ห้เข ห้ามาเปป็ นหห ห้นสวส นด ห้วย
กป็ตาม

-ในกรณททต ทที่ กลงเกทย ห้ จาระบ มัญชไท มสไดห้ เพราะการลงมตลิมค

ที่ วก มับต มัวผผช ก ะแนน
ก งเทสากสน ไมสมใก ครยสอมกสน เชน
เสย ส มกหห ห้นสวส นอยผส 5 คน ลาออกไปเสย ก 1
คน เหลพอ 4 คน กป็แบสงเปป็ นสองฝส าย ฝส ายละ 2 คน จะเลพอก ผผ ห้ชชาระบสญช ก
เอ อกกฝส ายจะเอา บก เปป็ นผผ ห้ชชาระบสญช ก อยสางนกก ตั้ ป็เปป็ นปส ญหาเกลิดขซน
ตั้ ได ห้
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 71

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

ทางออก คพอ การยพน ที่ คจารห้องขอตสอศาล ใหห้ศาลวผินจ ผิ ฉ มัยตงผผ ห้ จาระ

มัตั้ ช
บ มัญชใท หห้ โดยอาจจะเสนอชอ พที่ บหคคลททคที่ ด
ผิ วสาจะใหห้เปป็นผผช ห้ จาระบ มัญชใท หห้
ศาลพผิจารณา แตสศาลกป็อาจมทคจาวผินจ ผิ ฉ มัยเปป็นอยสางอพน ที่ ไดห้ คพอ ถห้าศาล
เหป็นวสาบหคคลททเที่ สนอมาไมสเหมาะสม ศาลอาจตงบห มัตั้ คคลททเที่ หมาะสมใหห้
แทนไดห้

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 1972/2505 การชชาระบสญชต ก ามประมวลกฎหมาย

แพสงและพาณลิชยค์ มาตรา 1061 จะตกลงกสนให ห้ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทสงตั้ หมดด ห้วยกสน
เปป็ นผผ ห้ชชาระบสญชก ก ป็ได ห้ หรพอจะตกลงกสนให ห้แตสงตสงตั้ บหคคลใดอพน กี่ เปป็ นผผ ห้ชชาระบสญช ก
กป็ได ห้ ในการตกลงกสนแตสงตสงตั้ ผผ ห้ชชาระบสญชใก ห ห้วลินจ ลิ ฉส ยชข กตั้ าดโดยคะแนนเสย ก ง
ข ห้างมากของผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส น ในกรณกทไกกี่ มสอาจตกลงกสนอยสางใดอยสางหนซงกี่ ดสง
กลสาว กป็ชอบทกจ กี่ ะต ห้องนช าคดกมาสผศ ส าลขอให ห้ตสงตั้ ผผ ห้ชชาระบสญชต ก อ ส ไป อสนเปป็ นการ
ใชสห้ ทลิ ธลิทางศาล ไมสใชวส าส จะต ห้องรสวมกสนจสดตสงตั้ ผผ ห้ชชาระบสญชโก ดยคะแนนเสย ก ง
ข ห้างมากเสมอไป ทกก กี่ ฎหมายระบหไว ห้ให ห้วลินจ ลิ ฉส ยชข กตั้ าดโดยคะแนนเสย ก งข ห้างมาก
นส น
ตั้ มกความหมายเพกยงวสา ในกรณกทผ กกี่ ผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นตกลงให ห้มกการแตสงตสงตั้ ผผ ห้ชชาระ
บสญชก ก น ส เองได ห้ กป็ให ห้วลินจ
ลิ ฉส ยชข กตั้ าดโดยคะแนนเสย ก งข ห้างมากเทสานส น ตั้ ซงซกี่ ถ ห้าไมส
ตกลงหรพอตกลงกสนไมสได ห้ทกจ กี่ ะให ห้มกการแตสงตสงตั้ โดยคะแนนเสย ก งข ห้างมาก กป็
ชอบทกจ กี่ ะมาขอให ห้ศาลแตสงตสงตั้ ได ห้ตามคชาขอท ห้ายฟห้ องโจทกค์ขอให ห้ศาลตสงตั้ ล.
เปป็ นผผ ห้ชชาระบสญช ก จชาเลยให ห้การวสาโจทกค์จะตรงมาฟห้ องศาลขอให ห้ตสงตั้ ผผ ห้ชชาระ
บสญชไก มสได ห้ และหากศาลเหป็นสมควรตสงตั้ ผผ ห้ชชาระบสญชก ก ป็ควรตสงตั้ คนกลางทกเกี่ หมาะ
สมเชน ส หสวหน ห้ากองหมาย ฯลฯ เปป็ นต ห้น เมพอ กี่ ศาลตสงตั้ หสวหน ห้ากองหมาย ซงซกี่
โจทกค์กป็แสดงวสาพอใจแล ห้ว จชาเลยจะวสาไมสสมควรหรพอพลิพากษาเกลินคชาขอของ
โจทกค์ไมสได ห้

-ในกรณททไทที่ ดห้มก ท ารแตสงตงผผ ห้ จาระบ มัญชแ

มัตั้ ช ท ลห้ว ตสอมาผผไห้ ดห้ร มับการแตสงตงมัตั้
นนมัตั้ ตาย หรพอลาออก และย มังไมสมก ท ารแตสงตงผผ มัตั้ ช ห้ จาระบ มัญชคท นใหมส
ด มังนทตั้ หนห้าททใที่ นการชจาระบ มัญชใท นชว ส งททวที่ า
ส งอยผก ส ป็ จะเปป็นของหหน ห้ สว ส น
ทงหมดทหมัตั้ กคน (รวมทงทายาทดห้
มัตั้ วย ) จนกวสาจะไดห้มก ท ารตงผผ
มัตั้ ช ห้ จาระ
บ มัญชค ท นใหมสแทน

-ในกรณททผ ทที่ เผ ห้ ปป็นหหน ส นไดห้ตกลงก มันแตสงตงผผ

ห้ สว ห้ จาระบ มัญชก
มัตั้ ช ท มันเองแลห้ว
ตสอมาผผเห้ ปป็นหหน ส นไมสพอใจในการปฏผิบ มัตผิงานของผผช
ห้ สว ห้ จาระบ มัญช ท
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 72

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

บรรดาผผเห้ ปป็นหหน
ห้ สว ส นกป็อาจตกลงก มันใหห้ถอดถอนผผช ห้ จาระบ มัญชเท สย
ท กป็ ไดห้
ห้ จาระบ มัญชท
แตสถาห้ ในกรณททเทที่ ปป็นผผช ท ศ
ทที่ าลตงมัตั้ หหน ส นทหกคนจะถอดถอน
ห้ สว
เองไมสไดห้ ตห้องใหห้ศาลเปป็นผผถ ห้ อดถอน

-การจ มัดทจาบ มัญช ท หรพอบรรดาความเหป็ นตสาง ๆ ของผผช ห้ จาระบ มัญช ท หหนห้

ส นทหกคนไมสจจาตห้องผผกพ มันตามททผ
สว ที่ ชผ ห้ จาระบ มัญชเท สนอมา หากมทขอ ห้
ตผิดข มัดประการใด สามารถสงที่ มั ใหห้ผช ผ ห้ จาระบ มัญชจ ท มัดทจาใหห้ใหมสไดห้ตาม
ตห้องการ เชน ส บ มัญชท ท จ
ทที่ มัดทจามาไมสถก ผ ตห้อง หรพอไมสละเอทยดเพทยงพอ
หรพอไมสมห ท ล มักฐานททช
ที่ ดเจน มั ห้ จาระบ มัญชซ
ผผช ท งศที่ ถพอเปป็นเหมพอนต มัวแทนของ
หหน ส น จะตห้องปฏผิบ มัตผิตาม หากไมสพอใจกป็ สามารถลาออกไดห้
ห้ สว

อจานาจหนห้าททข ที่ องผผช ห้ จาระบ มัญช ท

ห้ จาระบ มัญชม
ผผช ท อ ท จานาจหนห้าททด ที่ มังตสอไปนทตั้ คพอ
1.ผผชห้ จาระบ มัญชม ท อ ท จานาจหนห้าททใที่ นการสะสางบ มัญช ท และทจาบ มัญช ท
งบดหล
2.ผผช ห้ จาระบ มัญชม ท ห ท นห้าททรที่ วบรวมทร มัพยค์สน ผิ โดยการรวบรวมทร มัพยค์สน ผิ
และชจาระหนทส ตั้ น ผิ ของหห้าง รวมทงแบส มัตั้ ผิ แบสงกจาไร หรพอ
งทร มัพยค์สน
เฉลทย ที่ ขาดทหน ตามมาตรา 1062 และ 1063

ขห้อสงเกต มั
-หนห้าททใที่ นการรวบรวมทร มัพยค์สน ผิ รวมถศงการจ มัดการตสาง ๆ ททจ ที่ จาเปป็น
สจาหร มับการชจาระหนทส ผิ ของหห้าง เชน
ตั้ น ส การขายทร มัพยค์สน ผิ ของหห้างเพพอ ที่
นจาเงผินไปชจาระหนทแ ตั้ กสเจห้าหนทตั้
-เนพอที่ งจากหห้างหหน ห้ สว ส นสาม มัญไมสจดทะเบทยน ไมสมฐ ท านะเปป็นนผิตบ ผิ ค
ห คล
ด มังนน มัตั้ จศงไมสมอ
ท จานาจฟห้องเรทยกหนทส ตั้ นผิ จากบหคคลภายนอกดห้วยตนเอง
หากจะฟห้องคดทตอ ห้ งไดห้ร มับมอบอจานาจใหห้ฟห้องคดทจากหหน ห้ ส วส นหมดทหกคน

คจาพผิพากษาฎทกาททที่ 2061/2492 การชาช ระบสญชห ก ห้างหห ห้นสวส นสามสญทกม กี่ ไลิ ด ห้

จดทะเบกยนนส น ตั้ กฎหมายมลิได ห้ให ห้อชานาจผผ ห้ชชาระบสญชม ก อก ชานาจฟห้ องคดกดงส เชน ส ผผ ห้
ชชาระบสญชห ก ห้างหห ห้นสวส นสามสญจดทะเบกยน ผผ ห้ชชาระบสญชห ก ห้างหห ห้นสวส นสามสญทกกี่
มลิได ห้จดทะเบกยนจะฟห้ องคดกโดยลชาพสงไมสได ห้ นอกจากผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นจะมอบ
อชานาจให ห้ฟห้ อง กรณกทผ กกี่ ผ ห้ชชาระบสญชห
ก ห้างหห ห้นสวส นสามสญทกม กี่ ไลิ ด ห้จดทะเบกยนฟห้ อง
 เอกเทศสญ ส ญา 3 (177229) 73

บทททที่ 3 หห้างหหน ส นสาม มัญ

ห้ สว

คดก จะต ห้องกลสาวมาพร ห้อมกสบฟห้ องวสา มกอชานาจฟห้ องคดกอยสางใด จะมากลสาวอ ห้าง

ตั้ ในภายหลสงไมสได รายงานการประชหมของ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทกม
ขซน กี่ อบให ห้ผผ ห้ชชาระ
บสญชม ก อ ตั้ ไมสใชใส บมอบอชานาจ.
ก ชานาจฟห้ องนส น

ลจาด มับแหสงการชจาระบ มัญช ท

กี่ ผผ ห้ชชาระบสญชรก วบรวมทรสพยค์สน
เมพอ ลิ ของห ห้างหห ห้นสวส นแล ห้ว มาตรา 1062 และ
มาตรา 1063 ได ห้จสดลชาดสบในการจชาหนสายทรสพยค์สน ลิ ไว ห้ดสงนกตั้ คพอ

1. ชชาระหนกแ ตั้ กสบค

ห คลภายนอก
ห้ นทดรองคสาใชจสห้ ายซงซกี่ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นได ห้ออกของตนไปเพพอ
2. ใชเงลิ กี่ จสดการ
ค ห้าของห ห้าง
3. คพนทหนทรสพยค์ซงซกี่ ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นแตสละคนได ห้ลงหห ห้นไป
4. เฉลกย กี่ กชาไร หรพอขาดทหน

ขห้อพผิจารณา
 ลชาดสบทสงตั้ 4 ประการเปป็ นลชาดสบในการจชาหนสายทรสพยค์สน ลิ โดยผผ ห้ชชาระ
บสญชต ก ห้องดชาเนลินการเรกยงตามลชาดสบ อยสางไรกป็ตาม อาจเปป็ นไปได ห้วสาเมพอ กี่ ได ห้
รวบรวมทรสพยค์สน ลิ แล ห้วทหนทรสพยค์ของห ห้างยสงเหลพอไมสพอชชาระหนกบ ตั้ ค ห คล
ภายนอกด ห้วยซชตั้า ในกรณกเชน ส นกผ ตั้ ผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นทหกคนกป็ต ห้องรสวมกสนรสบผลิดตสอ
บหคคลภายนอก
 ผผ ห้เปป็ นหห ห้นสว ส นทกไกี่ ด ห้ออกเงลินทดรองจสายไปกสอน กป็ถอ พ วสาเปป็ นเจ ห้าหนกข ตั้ อง
ห ห้างหห ห้นสวส นเหมพอนกสน แตสไมสมส ก ท ลิ ธลิได ห้รสบชชาระหนกใตั้ นลชาดสบแรกตามทกกี่
กฎหมายกชาหนด หนกใตั้ นกรณกนต กตั้ ห้องถพอวสาอยผใส นลชาดสบรองจากหนกป ตั้ กตลิ
 แตสผผ ห้เปป็ นหห ห้นสวส นประเภท ลงแรงงาน ไมสมส ลิ ธลิได ห้รสบคพนเงลินสวส นทหน
ก ท
เพราะสงลิกี่ ทกล กี่ งหห ห้นเปป็ นแรงงาน ซงซกี่ เปป็ นเพกยงทหนสมมหตเลิ พพอ ส สวส นในการ
กี่ ให ห้รผ ห้สด
ลงหห ห้น และหห ห้นสวส นทกล กี่ งแรงงานกป็มสกจะได ห้รสบผลประโยชนค์ตอบแทนไปแล ห้ว
ในขณะเปป็ นหห ห้นสวส น
หากประสงคค์จะได ห้รสบคพนทหนในตอนเลลิกห ห้างด ห้วยแล ห้ว กป็ต ห้องตกลงไว ห้
ตอนทชาสญ ส ญาจสดตสงตั้ ห ห้างหห ห้นสวส น