เศรษฐศาสตรรกโก ลก

เศรษฐศาสตรร์ของภาวะโลกรร้อน และภาษษีคารร์บอน
สฤณษี อาชวานนันทกกุล

ภาพ http://boulderchamber.mychoicemail.com/pages/0507/advocacy.html
ปนั จจกุบนนั ภาวะโลกรร้อนและภาวะสภาพภภูมมิอากาศเปลษีลี่ยนแปลง (climate change) เปป็ นปนั ญหาเรร่ งดร่วนทษีลี่รนัฐบาลประเทศ
ทนัวลี่ โลกใหร้ความสสาคนัญเปป็ นอนันดนับตร้นๆ ในการดสาเนมินนโยบาย ยกเวร้นประเทศสร่ วนนร้อยอยร่างไทยทษีลี่รนัฐบาล สสลี่ อ และประชาชนทนัวลี่ ไป
ยนังคมิดวร่าเปป็ นเรสลี่ อง “ไกลตนัว” ทนัทงทษีลี่ความปรวนแปรของภาวะสภาพภภูมมิอากาศสร่ งผลกระทบตร่อคนไทยมากขขท นเรสลี่ อยๆ ยนังไมร่นบนั ผลพวง
จากการใชร้ฉลากคารร์บอนของตลาดสร่ งออกสสาคนัญอยร่างอเมรมิ กาและยกุโรป ทษีลี่มษีแนวโนร้มวร่าจะเรมิลี่ มใชร้จรมิ งในอนาคตอนันใกลร้นท ษี การใชร้
ฉลากคารร์บอนจะสร่ งผลกระทบโดยตรงกนับภาคเกษตรของไทยทษีลี่สร่วนใหญร่ยงนั ทสานาแบบนสทาทร่วมขนัง ซขลี่ งใชร้นท าส ปรมิ มาณมหาศาลและ
ปลร่อยกก๊าซมษีเทนสภู ง

มษีคนไทยกษีลี่คนทษีลี่รภูร้วร่าประเทศไทยมษีรายไดร้ตร่อหนัวประชากรเปป็ นอนันดนับทษีลี่ 81 ของโลก แตร่ปลร่อยกก๊าซคารร์บอนไดออกไซดร์สภูงเปป็ น

อนันดนับทษีลี่ 21 ของโลก และปลร่อยกก๊าซนษีท เพมิลี่มขขทนปษี ละ 12 เปอรร์เซป็นตร์ สภู งเปป็ นอนันดนับ 2 ของโลก คนกรกุ งเทพฯ ปลร่อยคารร์บอน
เฉลษีลี่ยตร่อคนสภู งถขงคนละ 7.3 ตนันตร่อปษี สภู งกวร่าคนในประเทศรสลี่ารวยหลายแหร่ง รวมทนัทงนมิวยอรร์ก ลอนดอน และโตเกษียว

ตราบใดทษีลี่ยงนั ไมร่มษีการศขกษาวมิเคราะหร์อยร่างเปป็ นระบบและคนไทยยนังใชร้พลนังงานอยร่างสมิ ท นเปลสองอยร่างไมร่รภูร้รร้อนรภู ร้หนาว โดยเฉพาะคน

กรกุ งเทพฯ เรากป็ไมร่อาจยกระดนับเรสลี่ องนษีท ใหร้เปป็ นวาระแหร่งชาตมิไดร้

วมิวาทะเรสลี่ องนษีท ในวงการเศรษฐศาสตรร์เปลษีลี่ยนแปลงไปเรสลี่ อยๆ ตามความคสบหนร้าของการศขกษาในวงการวมิทยาศาสตรร์ สมนัยทษีลี่นกนั

วมิทยาศาสตรร์ยงนั ถกเถษียงประเดป็นพสทนฐานกนันอยภูวร่ ร่าภาวะโลกรร้อนมษีจรมิ งหรส อไมร่ จะกร่อใหร้เกมิดอนันตรายขนาดไหน ฯลฯ นนักเศรษฐศาสตรร์
จสานวนมากกป็มองวร่า เราไมร่ควรเสษีลี่ ยงลงทกุนทสาอะไรเพสลี่อแกร้ไขปนั ญหานษีท เพราะขร้อมภูลหลนักฐานยนังไมร่ ‘นมิลี่ง’ และการลงทกุนในเรสลี่ องนษีท จะ
ตร้องใชร้ทรนัพยากรมหาศาลและใชร้เวลานานกวร่าจะเกมิดผล ถร้าลงทกุนไปแลร้ว สมมกุตมิวาร่ นนักวมิทยาศาสตรร์พบขร้อมภูลใหมร่ทษีลี่พมิสภูจนร์วร่าโลก
รร้อนไมร่รกุนแรงเทร่ากนับทษีลี่เคยเชสลี่อ การลงทกุนทษีลี่ทาส ไปแลร้วกป็อาจไมร่คกุมร้ คร่าหรส อสภู ญเปลร่าไปทนัทงหมดเลยกป็ไดร้

นนักเศรษฐศาสตรร์กงนั วลกนับเรสลี่ องนษีท เพราะโจทยร์พทสนฐานของเศรษฐศาสตรร์คสอ จะจนัดสรรทรนัพยากรทษีลี่มษีจาส กนัดอยร่างไรใหร้เกมิดประโยชนร์

สภู งสกุ ด

เนสลี่องจากตอนนษีท เรามษีขอร้ มภูลหลนักฐานเรสลี่ องภาวะโลกรร้อนชนัดเจนและมองเหป็นอนันตรายมากขขท นเรสลี่ อยๆ นนักเศรษฐศาสตรร์จขงเลมิกถก

ประเดป็นทษีลี่วร่าเราควรทสาอะไร ‘หรส อไมร่’ ไปแลร้ว (ยกเวร้นนนักเศรษฐศาสตรร์ฝร่ายขวาจนัดบางคนทษีลี่รนับเงมินจากบรมิ ษทนั ยนักษร์ใหญร่ปลร่อย
คารร์บอนสภู งทษีลี่ไมร่ยอมเปลษีลี่ยน หรส อไมร่กถป็ ภูกลร้างสมอง) เปลษีลี่ยนเปป็ นคกุยกนันวร่าเราควรทสา ‘อะไร’ และ ‘อยร่างไร’ ใหร้ลดการปลร่อย
คารร์บอนไดร้จรมิ ง

ในประเดป็นนษีท ศาสตราจารยร์ วมิลเลษียม นอรร์ดเฮาสร์ (William Nordhaus,

โฮมเพจ http://nordhaus.econ.yale.edu/) นนักเศรษฐศาสตรร์ผภู ร้
เชษีลี่ยวชาญดร้านเศรษฐศาสตรร์เกษีลี่ยวกนับภาวะโลกรร้อนจากมหาวมิทยาลนัยเยล ผภูคร้ มิดคร้นแบบ
จสาลองผลกระทบจากโลกรร้อนทษีลี่ใชร้อาร้ งอมิงอยร่างแพรร่ หลาย ไดร้สรกุ ปประเดป็นทาง
เศรษฐศาสตรร์ โดยเฉพาะอนันตรายของการใชร้ตลาดคารร์บอนเปป็ นกลไกหลนักในการแกร้
ปนั ญหา และเหตกุผลทษีลี่ควรใชร้ภาษษีคารร์บอน ไวร้ในการบรรยายเรสลี่ อง “ประเดป็น
เศรษฐศาสตรร์ในการออกแบบขร้อตกลงโลกเรสลี่ องภาวะโลกรร้อน” ทษีลี่เมสองโคเปนเฮเกน
เดนมารร์ก เดสอนมษีนาคม 2009 กร่อนการประชกุมหารส อเรสลี่ องกตมิกาโลกรอบใหมร่จะ
เรมิลี่ มตร้น ผภูเร้ ขษียนจะสรกุ ปความมาเลร่าสภูร่ กนนั ฟนังในบทความนษีท (อร่านบทบรรยายฉบนับเตป็ม
ไดร้ทษีลี่http://nordhaus.econ.yale.edu/documents/Co
penhagen_052909.pdf)
นอรร์ดเฮาสร์ยทาส วร่า การรนับมสอกนับภาวะสภาพภภูมมิอากาศเปลษีลี่ยนแปลงจะตร้องอาศนัยความรภู ร้
ความเขร้าใจในวมิทยาศาสตรร์ของเรสลี่ องนษีท อยร่างถร่องแทร้ แตร่ปนัจจนัยสสาคนัญอษีกปนั จจนัยหนขลี่งทษีลี่ขาด
ไมร่ไดร้เลยคสอ การออกแบบเครสลี่ องมสอทางเศรษฐศาสตรร์ทษีลี่มษีประสมิ ทธมิผล นนันลี่ คสอ สามารถ
สรร้างแรงจภูงใจใหร้ประเทศตร่างๆ และผภูเร้ ลร่นในตลาดทกุกฝร่ ายตกลงจนับมสอกนันแกร้ปนัญหา ทษีลี่
ผร่านมา เศรษฐศาสตรร์ของนโยบายภาวะสภาพภภูมมิอากาศเปลษีลี่ยนแปลงใหร้บทเรษี ยนกนับเรา 3 ประการ

ประการแรก การเพมิลี่ม “ราคา” ของคารร์บอนเปป็ นเงสลี่อนไขพสทนฐานทษีลี่จาส เปป็ นตร่อการลงมสอใชร้นโยบายตร่างๆ ในทางทษีลี่จะทสาใหร้เรามษีทาง

เลสอกและเขร้าถขงผภูมร้ ษีอาส นาจตนัดสมิ นใจจสานวนมากในทกุกพสทนทษีลี่และทกุกภาคสร่ วน

ประการทษีลี่สอง ทกุกประเทศจะตร้องมษีสร่วนรร่ วมในมาตรการทษีลี่เปป็ นมาตรฐานสากล สอดคลร้องและบนังคนับใชร้ไดร้ทวนัลี่ โลก

บทเรษี ยนประการสกุ ดทร้ายคสอ ระบบกสาหนดเพดานและใหร้คาร้ คารร์บอน (cap-and-trade) ทษีลี่อยภูใร่ นพมิธษีสารเกษียวโตนนัทนไดร้

พมิสภูจนร์ใหร้เหป็นแลร้ววร่าเปป็ นกลไกทษีลี่ไมร่เหมาะสม กลไกนษีททาส ใหร้รนัฐสภู ญเสษี ยรายไดร้อนนั มษีคร่า จสานวนประเทศทษีลี่เขร้ารร่ วมอยภูใร่ นระดนับตสลี่า ทสาใหร้
ราคาผนันผวน และเปมิ ดโอกาสใหร้นกนั เกป็งกสาไรเขร้ามาฉวยโอกาสทสากสาไร (รวมทนัทงนายทกุนทษีลี่กวร้านซสท อทษีลี่ดมินไปปลภูกปร่ าพสชเชมิงเดษีลี่ยวเพสลี่อ
ขายคารร์บอนเครดมิต ทสาใหร้ชาวบร้านผภูไร้ รร้ทษีลี่ดมินทสากมินประสบความเดสอดรร้อนมากกวร่าเกร่า) ยนังไมร่นบนั ปนั ญหา “จรมิ ยวมิบตนั มิ” (moral
hazard) คสอคนปลร่อยคารร์ บอนไมร่มกุร่งลดการปลร่อยคารร์ บอนของตนัวเองลงอยร่างจรมิ งจนัง เพราะคมิดวร่าเดษีดี๋ยวกป็ไปหาซสท อเอาในตลาด
คารร์บอนเครดมิตไดร้

นอรร์ดเฮาสร์มองวร่าเปป็ นไปไมร่ไดร้ทษีลี่โมเดลของพมิธษีสารเกษียวโตจะชร่วยใหร้เราสามารถบรรลกุเปร้ าการลดคารร์บอนไดร้อยร่างมษีประสมิ ทธมิภาพ

และประสมิ ทธมิผล เขาเสนอวร่าภาษษีคารร์บอนทษีลี่จดนั เกป็บเปป็ นมาตรฐานเดษียวกนันทนัวลี่ โลกนร่าจะเปป็ นกลไกทษีลี่ดษีกวร่ากนันมาก

การเพมิลี่มราคาตลาดของคารร์บอนจะสรร้างแรงจภูงใจอยร่างมหาศาลใหร้ทกุกฝร่ ายลดการปลร่อยคารร์บอนโดย 4 ชร่องทางดร้วยกนัน ชร่องแรก

ราคาคารร์บอนสร่ งสนัญญาณใหร้ผบภู ร้ รมิ โภครนับรภู ร้วร่าสมิ นคร้าและบรมิ การใดปลร่อยคารร์บอนสภู ง และเมสลี่อของเหลร่านนัทนมษีราคาแพงขขทน ผภูบร้ รมิ โภคกป็
จะใชร้มนนั นร้อยลง ชร่องทษีลี่สอง ราคาคารร์บอนสร่ งสนัญญาณใหร้ผผภู ร้ ลมิตรภู ร้วร่าปนั จจนัยการผลมิตชนมิดใดบร้างใชร้คารร์บอนมากกวร่า (เชร่น การผลมิต
ไฟฟร้ าจากถร่านหมิ น) และปนั จจนัยชนมิดใดใชร้นอร้ ยกวร่าหรส อไมร่ใชร้เลย (เชร่น การผลมิตไฟฟร้ าจากพลนังงานลม) ผภูผร้ ลมิตจะมษีแรงจภูงใจทษีลี่จะยร้าย
ไปใชร้เทคโนโลยษีคารร์บอนตสลี่าเพราะมนันถภูกกวร่า ชร่องทษีลี่สาม ราคาคารร์บอนทษีลี่คร่อนขร้างสภู งจะสร่ งสนัญญาณตลาดและสรร้างแรงจภูงใจทางการ
เงมินใหร้นกนั ประดมิษฐร์และนนักนวนัตกรรมพนัฒนาและวางตลาดสมิ นคร้าและกระบวนการคารร์บอนตสลี่า ซขลี่ งในทษีลี่สกุดจะสามารถทดแทน
เทคโนโลยษีทษีลี่ใชร้คารร์บอนสภู งในปนั จจกุบนนั ไดร้
ชร่องทางทษีลี่สษีลี่ซลี่ ข งเปป็ นชร่องทษีลี่แยบยลทษีลี่สกุดคสอ การตนัทงราคาคารร์บอนจะชร่วยประหยนัดขร้อมภูลทษีลี่ผเภู ร้ ลร่นในตลาดจสาเปป็ นตร้องใชร้ในการทสาสาม
เรสลี่ องทษีลี่กลร่าวไปขร้างตร้น แนร่นอนวร่าการตนัทงราคานษีท ไมร่ใชร่แกร้วสารพนัดนขกทษีลี่จะแกร้ปนัญหาไดร้ทท งนั หมด ผลกระทบภายนอก
(externalities) และความบกพรร่ องของตลาด (imperfections) ในตลาดพลนังงานและตลาดอสลี่นๆ จะยนังคงมษีอยภูร่
แตร่ถาร้ เราไมร่มษีสนัญญาณจากราคาทษีลี่ชดนั เจน การตนัดสมิ นใจจสานวนมากทษีลี่จาส เปป็ นกป็ไมร่อาจเกมิดไดร้อยร่างทนันทร่วงทษี

นอรร์ดเฮาสร์ยอมรนับวร่า จกุดอร่อนของภาษษีคารร์บอนคสอ มนันไมร่ไดร้นาส เศรษฐกมิจโลกไปสภูร่ เปร้ าหมายอะไรทษีลี่ชดนั เจน เชร่น “ความเขร้มขร้นของ

คารร์บอนในชนัทนบรรยากาศตร้องไมร่เกมิน 350 สร่ วนตร่อลร้านสร่ วนภายในปษี 2020” หรส อ “อกุณหภภูมมิเฉลษีลี่ยตร้องเพมิลี่มไมร่เกมิน 2 องศา
ภายในปษี 2020” และดนังนนัทน บางคนจขงมองวร่าภาษษีคารร์บอนจะตร้อง ‘ผภูก’ เขร้ากนับเปร้ าหมายเชมิงปรมิ มาณถร้าจะใหร้มนนั ไดร้ผล แตร่
นอรร์ดเฮาสร์เตสอนวร่า ตนัวเลขเหลร่านษีท ยงนั มษีความไมร่แนร่นอนสภู ง ปนัจจกุบนนั เรายนังไมร่รภูร้วร่าการปลร่อยกก๊าซระดนับใดแนร่ทษีลี่จะนสาไปสภูร่ จกุดทษีลี่จะเกมิด
หายนะอยร่างไมร่มษีวนนั หวนคสน ถร้าใชร้ตวนั เลข เราอาจจะตนัทงเปร้ าไวร้สภูงเกมินไปหรส อตสลี่าเกมินไป ทสาใหร้ตท งนั ขษีดจสากนัดไวร้เขร้มงวด (และแพง)
เกมินไปหรส อหละหลวมเกมินไป นอกจากนษีท การตนัทงเพดานบนังคนับกป็จะยมิงลี่ ทสาใหร้ประเทศตร่างๆ ขาดแรงจภูงใจทษีลี่จะรร่ วมลงนามในกตมิกาโลก
เพราะไมร่อยากผภูกมนัดตนัวเองหรส อกลนัววร่าเสษี ยเปรษี ยบประเทศอสลี่น และตราบใดทษีลี่ประเทศสร่ วนใหญร่ไมร่เหป็นดร้วย ไมร่วร่าวมิธษีแกร้ปนัญหาจะดษี
บนกระดาษเพษียงใด กป็นาส ไปใชร้จรมิ งไมร่ไดร้ เพราะเรสลี่ องนษีท เปป็ นปนั ญหาใหญร่ทษีลี่ตอร้ งใหร้ทกุกประเทศจนับมสอกนัน

นอรร์ดเฮาสร์บอกวร่า การเกป็บภาษษีคารร์บอน (ทษีลี่ไมร่กาส หนดเพดานการปลร่อยคารร์บอน) เปป็ นวมิธษี “ฉนันมมิตร” ทษีลี่จะชนักจภูงใหร้ประเทศตร่างๆ

เขร้ารร่ วมมากกวร่าระบบของพมิธษีสารเกษียวโต ปนัจจนัยสสาคนัญแหร่งความสสาเรป็จของภาษษีนทษี คสอ “ราคา” ของมนันตร้องถภูกกสาหนดเปป็ นมาตรฐาน
เดษียวกนันทนัวลี่ โลก ไมร่มษีธกุรกมิจหรส อภาคสร่ วนทษีลี่ไดร้รนับการยกเวร้น และตร้องกสาหนดระยะเวลาการบนังคนับใชร้ทษีลี่ชดนั เจน

ระบบทษีลี่นอรร์ดเฮาสร์เสนอคสอระบบทษีลี่ผสมระหวร่างการใชร้ปรมิ มาณและราคาเปป็ นตนัวตนัทง เขาเรษี ยกระบบนษีท วร่า “ระบบกสาหนดเพดานและ

เกป็บภาษษี” (cap-and-tax) ยกตนัวอยร่างเชร่น รนัฐอาจใชร้ระบบ cap-and-trade แบบเดมิม ควบคภูร่ไปกนับการเกป็บภาษษี
คารร์บอนขนัทนตสลี่าและ “วาลวร์ปลอดภนัย” (safety valve) ทษีลี่ใหร้บรมิ ษทนั ซสท อไดร้ในราคาแพงขขทน เชร่น รนัฐอาจกสาหนดภาษษีไวร้ทษีลี่
30 เหรษี ยญตร่อตนันคารร์ บอน และใหร้บรมิ ษทนั ซสท อ “ใบอนกุญาต” สร่ วนเกมินไดร้ในราคาทษีลี่แพงขขทนรร้อยละ 50 วมิธษีนท ษี จะสรร้างแรงจภูงใจใหร้
ทกุกฝร่ ายเปลษีลี่ยนพฤตมิกรรมใหร้สอดคลร้องกนับ “ตร้นทกุน” ทษีลี่เพมิลี่มขขทน และถร้าทกุกฝร่ ายมษีแรงจภูงใจไปในทางเดษียวกนัน เรากป็จะเปลษีลี่ยนผร่านไปสภูร่
ระบอบเศรษฐกมิจคารร์บอนตสลี่าไดร้กร่อนทษีลี่จะสายเกมินแกร้