Mathimatiki Epagogi Fotakis PDF

ÅËËÇÍÉÊÏ ÁÍÏÉÊÔÏ ÁÍÅÉÓÔÇÌÉÏ
ËÇ 20 -ÄÉÁÊÑÉÔÁ ÌÁÈÇÌÁÔÉÊÁ

ÊÁÉ ÌÁÈÇÌÁÔÉÊÇ ËÏÉÊÇ
ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ
ÄçìÞñçò ÖùÜêçò
Åðßêïõñïò ÊáèçãçÞò
ÔìÞìáïò Ìç÷áíéêþí ëçñïöïñéáêþí êáé Åðéêïéíùíéáêþí ÓõóçìÜùí
áíåðéóçìßïõ Áéãáßïõ
Éïýëéïò 2008
åñéå÷üìåíá
åñéå÷üìåíá i
1 ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ óïõò Öõóéêïýò Áñéèìïýò 1

1.1 Ç Áñ÷Þ çò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.2 ÅöáñìïãÝò çò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.2.1 ÁëãåâñéêÝò Ôáõüçåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.2.2 ÅöáñìïãÝò óå ÓõíäõáóéêÞ, ËïãéêÞ, êáé Èåùñßá Áñéèìþí . . . . . . . . . 8
1.3 Ï Ñüëïò çò ÅðáãùãéêÞò Õðüèåóçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4 Éó÷õñÞ ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
2 Áíáäñïìéêïß Ïñéóìïß êáé ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ 23

2.1 ÄïìéêÞ ÅðáãùãÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2.2 ÅöáñìïãÝò óç ÌáèçìáéêÞ ËïãéêÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
2.3 ÅöáñìïãÝò óç Èåùñßá ñáöçìÜùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
2.4 ÅöáñìïãÝò óçí ÁíÜëõóç Áíáäñïìéêþí Áëãüñéèìùí . . . . . . . . . . . . . . . 37
3 Ïäçãüò ãéá åñáéÝñù ÌåëÝç 41
A Ëýóåéò ùí ÁóêÞóåùí Áõïáîéïëüãçóçò 43
i
ii
1 ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ óïõò Öõóéêïýò Áñéèìïýò
Ç ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ áðïåëåß ìéá éó÷õñÞ áðïäåéêéêÞ å÷íéêÞ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßáé ãéá íá
äåßîïõìå üé üëá á óïé÷åßá åíüò Üðåéñïõ óõíüëïõ Ý÷ïõí ìéá óõãêåêñéìÝíç éäéüçá. Ç ðéï
óõíçèéóìÝíç åöáñìïãÞ çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò áöïñÜ óï óýíïëï ùí öõóéêþí áñéèìþí
IN . Ç ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ üìùò åöáñìüæåáé óå êÜèå ìáèçìáéêü áíéêåßìåíï ðïõ ìðïñåß
íá ïñéóåß áíáäñïìéêÜ. Åöáñìüæïíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ ìðïñïýìå, ìåáîý Üëëùí, íá
áðïäåßîïõìå éäéüçåò ùí ýðùí óç ÌáèçìáéêÞ ËïãéêÞ (âë. ð.÷. Åíüçá 2.1, óåë. 20-24,
êáé Åíüçá 3.1, óåë. 95-101, óï âéâëßï çò ÌáèçìáéêÞò ËïãéêÞò (Äçìçñáêüðïõëïò)), óç-
ìáíéêÜ áðïåëÝóìáá çò Èåùñßáò ñáöçìÜùí (âë. ð.÷. áðüäåéîç ïõ ÈåùñÞìáïò 4.1,
óåë. 109-110, áñÜäåéãìá 4.13, óåë. 116-117, êáé ¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.17, óåë. 39,
áðüäåéîç ïõ ÈåùñÞìáïò 4.3, óåë. 126-127, áðüäåéîç ïõ ÈåùñÞìáïò 4.4, óåë. 131-132,
áðüäåéîç ïõ ÈåùñÞìáïò 4.5, óåë. 142-143, áðüäåéîç ïõ ÈåùñÞìáïò 5.1, óåë. 157-159,
óï âéâëßï ÄéáêñéÜ ÌáèçìáéêÜ (Âïýñïò), êáé áðïäåßîåéò ùí ñïÜóåùí 1.2, 1.3, êáé 1.4,
óåë. 48-50, Äñáóçñéüçá 1.4, óåë. 51-52, áðüäåéîç ïõ ÈåùñÞìáïò 2.1, óåë. 137-139, áðü-
äåéîç çò ñüáóçò 2.3, óåë. 142-143, óï âéâëßï çò Èåùñßáò ñÜöùí (Ìáõñïíéêüëáò)),
êáé áðïåëÝóìáá ðïõ áöïñïýí óç ëåéïõñãßá, óçí ïñèüçá, êáé óçí õðïëïãéóéêÞ ðï-
ëõðëïêüçá áëãïñßèìùí.
áñÜäåéãìá 1.1. éá íá äåßîïõìå ç âáóéêÞ éäÝá çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, áò îåêéíÞóïõìå

ìå Ýíá ïéêåßï ðáñÜäåéãìá ðïõ áöïñÜ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò. ÈÝëïõìå íá äåßîïõìå üé ï
Üèñïéóìá ùí öõóéêþí áñéèìþí áðü 1 ìÝ÷ñé n åßíáé ßóï ìå n(n2+1) . Ìå Üëëá ëüãéá, èÝëïõìå
íá äåßîïõìå üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n 1, éó÷ýåé üé
1 + 2 + 3 + : : : + n = n(n2+ 1) (1.1)
Åßíáé öáíåñü üé ç (1.1) éó÷ýåé ãéá n = 1. ºóùò êÜðïéïé äïêéìÜóïõìå íá åðáëçèåýóïõìå
ï æçïýìåíï ãéá ëßãåò áêüìç éìÝò ïõ n. .÷. ãéá n = 2, Ý÷ïõìå üé 1 + 2 = 3 =
23
, ãéá
n = 3, Ý÷ïõìå üé 1 + 2 + 3 = 6 = 2 , ãéá n = 4, Ý÷ïõìå üé 1 + 2 + 3 + 4 = 10 = 2 , êïê.

34 45
2
¸óé êááöÝñíïõìå íá åðáëçèåýóïõìå çí éóüçá (1.1) ìÝ÷ñé êÜðïéïí öõóéêü n 1
(êáèÝíáò ìáò åðéëÝãåé áõèáßñåá ðïõ èá óáìáÞóåé ç äéáäéêáóßá åðáëÞèåõóçò, ïðüå
áò ìçí õðïèÝóïõìå ßðïá ãéá çí éìÞ ïõ n). Èåùñïýìå ëïéðüí ùò äåäïìÝíï üé ç (1.1)
éó÷ýåé ãéá êÜðïéïí (áõèáßñåá åðéëåãìÝíï) öõóéêü n 1. Ùò åðüìåíï âÞìá, èåùñïýìå ï
áíßóïé÷ï Üèñïéóìá ìå üñéï ïí åðüìåíï öõóéêü áñéèìü n + 1. ×ñçóéìïðïéþíáò üé ï
1
2 1. ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ óïõò Öõóéêïýò Áñéèìïýò
Üèñïéóìá ùí öõóéêþí áðü 1 ìÝ÷ñé n åßíáé ßóï ìå n(n+1)

2
, Ý÷ïõìå :
n(n+1)
1 + : : : + n +(n + 1) = n(n2+ 1) + (n + 1)
= 2
z }| {
= (n + 1)(2 n + 2)
¸÷ïõìå ëïéðüí áðïäåßîåé üé:
(á) Ç (1.1) éó÷ýåé ãéá n = 1.

(â) Áí ç (1.1) éó÷ýåé ãéá êÜðïéïí (óõãêåêñéìÝíï) öõóéêü n 1, üå ç áíßóïé÷ç éóüçá
éó÷ýåé êáé ãéá ïí åðüìåíï öõóéêü n + 1.
Ôá (á) êáé (â) áñêïýí ãéá íá áðïäåßîïõìå üé ç (1.1) éó÷ýåé ãéá êÜèå öõóéêü n 1.
ñÜãìáé, ï (á) äåß÷íåé üé ç (1.1) éó÷ýåé ãéá n = 1. Åöáñìüæïíáò þñá ï (â) ãéá n = 1,
Ý÷ïõìå üé ç (1.1) éó÷ýåé ãéá n = 2. Óõíå÷ßæïõìå åöáñìüæïíáò ï (â) ãéá n = 2, ïðüå
Ý÷ïõìå üé ç (1.1) éó÷ýåé ãéá n = 3, êïê. Ìå áõÞ ç äéáäéêáóßá, áðïäåéêíýïõìå äéáäï÷éêÜ
üé ç (1.1) éó÷ýåé ãéá n = 1; 2; 3; 4; 5; 6; : : : , êáé åëéêÜ ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n 1. ut
1.1 Ç Áñ÷Þ çò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò
Ôï áñÜäåéãìá 1.1 áðïåëåß ìéá áðëÞ åöáñìïãÞ çò áðïäåéêéêÞò å÷íéêÞò çò ìáèçìáéêÞò
åðáãùãÞò. ñéí ðñï÷ùñÞóïõìå óå êÜðïéá ðéï óýíèåá êáé åíäéáöÝñïíá ðáñáäåßãìáá,
åßíáé ÷ñÞóéìï íá äéáõðþóïõìå óç ãåíéêÞ çò ìïñöÞ çí áñ÷Þ çò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ ãéá
öõóéêïýò áñéèìïýò.
ñüáóç 1.1 (Áñ÷Þ çò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò). ¸óù P (n) ìéá ëïãéêÞ ðñüáóç ðïõ
åîáñÜáé áðü Ýíáí öõóéêü áñéèìü n. Áí
(á) ç ðñüáóç P (n0 ) åßíáé áëçèÞò ãéá êÜðïéïí öõóéêü áñéèìü n0 , êáé
(â) ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n n0 , áí áëçèåýåé ç ðñüáóç P (n), üå áëçèåýåé êáé ç ðñüáóç
P (n + 1),
üå ç ðñüáóç P (n) åßíáé áëçèÞò ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n n0 .
Èåùñïýìå ëïéðüí ìéá ëïãéêÞ ðñüáóç P (n), ç ïðïßá åêöñÜæåé êÜðïéá éäéüçá ïõ öõóé-
êïý áñéèìïý n (ð.÷. Ýïéåò ðñïÜóåéò åßíáé ç éóüçá (1.1), ç äÞëùóç üé ``ï áñéèìüò 2n +1
åßíáé ðåñéüò'', êïê.), êáé èÝëïõìå íá áðïäåßîïõìå üé êÜèå öõóéêüò áñéèìüò ìåãáëýåñïò Þ
ßóïò åíüò äåäïìÝíïõ n0 Ý÷åé áõÞ çí éäéüçá. Ìå âÜóç çí ñüáóç 1.1, áñêåß íá áðïäåß-
îïõìå (á) üé ç ðñüáóç P (n0 ) éó÷ýåé ãéá çí áñ÷éêÞ éìÞ n0 (äçë. ï n0 Ý÷åé çí éäéüçá),
êáé (â) üé ãéá êÜèå öõóéêü n n0 , áí ï áñéèìüò n Ý÷åé çí éäéüçá ðïõ åêöñÜæåáé áðü
ï P (n), üå êáé ï åðüìåíüò ïõ n + 1 Ý÷åé çí áíßóïé÷ç éäéüçá ðïõ åêöñÜæåáé áðü
ï P (n + 1) (äçë. áðïäåéêíýïõìå üé ï P (n) óõíåðÜãåáé ï P (n + 1)). ÁõÞ ç ìÝèïäïò
áðüäåéîçò åßíáé ãíùóÞ ùò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ (Þ áðëÜ åðáãùãÞ ÷Üñéí óõíïìßáò). Óå ìéá
1.2. ÅöáñìïãÝò çò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò 3
åðáãùãéêÞ áðüäåéîç, ï (á) áíáöÝñåáé ùò âÜóç çò åðáãùãÞò, ï (â) ùò åðáãùãéêü âÞìá,
êáé ç õðüèåóç üé ç ðñüáóç P (n) åßíáé áëçèÞò ùò åðáãùãéêÞ õðüèåóç.

Óï áñÜäåéãìá 1.1, ç ëïãéêÞ ðñüáóç P (n), ãéá çí ïðïßá áðïäåéêíýïõìå üé éó÷ýåé
ãéá êÜèå n 1, äçëþíåé üé ``ï Üèñïéóìá ùí öõóéêþí áñéèìþí áðü 1 ìÝ÷ñé n åßíáé ßóï
'' (ìå Üëëá ëüãéá, ï P (n) áíéóïé÷åß óçí éóüçá (1.1)). ¸÷ïíáò áðïäåßîåé (á)
n(n+1)
ìå
üé ç éóüçá éó÷ýåé ãéá n = 1 (Üñá ï P (1) åßíáé áëçèÝò), êáé (â) üé áí ç éóüçá éó÷ýåé
2
ãéá êÜðïéïí öõóéêü n, üå éó÷ýåé êáé ãéá ïí åðüìåíü ïõ n + 1 (äçë. üé áí áëçèåýåé ï
P (n), üå áëçèåýåé êáé ï P (n + 1)), ç áñ÷Þ çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò åîáóöáëßæåé üé ç
éóüçá (1.1) éó÷ýåé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n 1.
Óå äéáéóèçéêü åðßðåäï, èá ìðïñïýóáìå íá ðáñáëëçëßóïõìå çí áñ÷Þ çò ìáèçìáéêÞò
åðáãùãÞò ìå ìéá Üðåéñïõ ìÞêïõò óåéñÜ áðü íüìéíï ïðïèåçìÝíá Ýóé þóå ç ðþóç åíüò
íüìéíï íá ðáñáóýñåé óå ðþóç êáé ï åðüìåíï. Óå ìéá Ýïéá óåéñÜ, ç ðþóç ïõ ðñþïõ
íüìéíï ðáñáóýñåé óå ðþóç ï äåýåñï íüìéíï, áõü ï ñßï, ï Ýáñï, êïê., êáé åëéêÜ
1
üëá á íüìéíï ðÝöïõí .
1.2 ÅöáñìïãÝò çò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò
Ç äéáýðùóç ìéáò áðüäåéîçò ìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò óõíÞèùò
áêïëïõèåß á ðáñáêÜù âÞìáá:
1. ÎåêéíÜìå áíáöÝñïíáò üé ÷ñçóéìïðïéïýìå åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò .
2. Äéáõðþíïõìå ñçÜ çí áðïäåéêÝá

2
ëïãéêÞ ðñüáóç P (n). Ç äéáýðùóç çò P (n)
åîáñÜáé áðü Ýíáí öõóéêü áñéèìü n. Ôï åëéêü óõìðÝñáóìá çò åðáãùãéêÞò áðüäåéîçò
èá åßíáé üé ç ëïãéêÞ ðñüáóç P (n) åßíáé áëçèÞò ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n n0 (üðïõ
n0 ç éìÞ âÜóçò çò åðáãùãÞò, äçë. ç åëÜ÷éóç éìÞ ãéá çí ïðïßá áðïäåéêíýïõìå üé
ç P (n) áëçèåýåé). ¼áí ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç äéáõðþíåáé ñçÜ êáé ç áðïäåéêÝá
ðñüáóç P (n) ðñïêýðåé Üìåóá áðü ï æçïýìåíï, ï âÞìá áõü ìðïñåß íá ðáñáëçöèåß,
áöïý ç äéáýðùóç çò P (n) ïõóéáóéêÜ åìðåñéÝ÷åáé óç äéáýðùóç çò åðáãùãéêÞò
õðüèåóçò.
3. ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Áðïäåéêíýïõìå üé ç ðñüáóç P (n0 ) åßíáé áëçèÞò (äçë. üé ï
æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá çí éìÞ n0 ).

4. ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ÕðïèÝïõìå üé ç ðñüáóç P (n) åßíáé áëçèÞò ãéá êÜðïéïí áõèáß-
ñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n n 0 (äçë. õðïèÝïõìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá
1
Óçí ïñïëïãßá çò ñüáóçò 1.1, ç ëïãéêÞ ðñüáóç P (n) äçëþíåé üé ``ï n-ïóü íüìéíï ðÝöåé''. Ôá
íüìéíï åßíáé ïðïèåçìÝíá Ýóé þóå ãéá êÜèå n 1, ç ðþóç ïõ n-ïóïý íüìéíï óõíåðÜãåáé çí ðþóç
ïõ (n + 1)-üóïõ íüìéíï (öïñìáëéóéêÜ, P (n) ! P (n + 1) ). ¼áí ëïéðüí ``ï ðñþï íüìéíï ðÝöåé'' (äçë.
éó÷ýåé üé P (1) ), üå, ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, üëá á íüìéíï ðÝöïõí, áöïý
P (1) ! P (2); P (2) ! P (3); P (3) ! P (4); : : : ; P (n) ! P (n + 1); : : : .

×Üñéí óõíïìßáò êáé óáöÞíåéáò óç äéáýðùóç, óõ÷íÜ áíáöåñüìáóå óçí ðñüáóç P (n) ìå ïí üñï
2
áðïäåéêÝá ëïãéêÞ ðñüáóç P (n). Áí êáé åý÷ñçóç, áõÞ ç äéáýðùóç åßíáé êáá÷ñçóéêÞ, áöïý áõü ðïõ
ðñÝðåé íá áðïäåé÷èåß åßíáé üé ``ç ëïãéêÞ ðñüáóç P (n) áëçèåýåé ãéá êÜèå n n0 '', äçë. ç áðïäåéêÝá
ðñüáóç óçí ðñáãìáéêüçá åßíáé ``8n n0 ; P (n)''.

êÜðïéá éìÞ n - áõÞ ç éìÞ äåí ðñÝðåé íá åßíáé óõãêåêñéìÝíç ïýå åéäéêÜ åðéëåãìÝíç).
5. Åðáãùãéêü âÞìá : Èåùñþíáò ùò äåäïìÝíï ï ðåñéå÷üìåíï çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò,
áðïäåéêíýïõìå üé ç ðñüáóç P (n + 1) åßíáé áëçèÞò (äçë. üé ï æçïýìåíç éó÷ýåé êáé
ãéá ïí åðüìåíï öõóéêü áñéèìü n + 1). Ç áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò åßíáé ï
óçìáíéêüåñï ìÞìá ìéáò åðáãùãéêÞò áðüäåéîçò. ÊáÜ çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý
âÞìáïò ðñÝðåé íá óçìåéþíåáé ìå óáöÞíåéáï óçìåßï (Þ á óçìåßá) üðïõ ÷ñçóéìïðïéåß-
áé ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç.
6. ÓõìðÝñáóìá : Ïëïêëçñþíïõìå çí áðüäåéîç ðáñáçñþíáò üé ï æçïýìåíï áðïåëåß
Üìåóç óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò.
áñÜäåéãìá 1 (óõíÝ÷åéá). Ìå âÜóç á ðáñáðÜíù, ç ëýóç ïõ áñáäåßãìáïò 1.1 ìðïñåß

íá äéáõðùèåß ùò åîÞò:
Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò. ¸óù P (n) ç ëïãéêÞ ðñüáóç
1 + 2 + : : : + n = n(n2+ 1)
Èá äåßîïõìå üé áõü áëçèåýåé ãéá êÜèå n 1.
áñáçñïýìå üé ï P (1) áëçèåýåé, áöïý 1 =
12
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : .
1,
2
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù üé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n
áëçèåýåé ç ðñüáóç P (n), äçë. éó÷ýåé üé 1+:::+n = n(n+1)
.
P (n+1), äçë. üé 1+: : :+n+(n+1) =

2
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé áëçèåýåé ç ðñüáóç
n
( +1)( +2)n
. ñÜãìáé,
2
n(n+1)
1 + : : : + n +(n + 1) = n(n2+ 1) + (n + 1)
= 2
z }| {
= (n + 1)(2 n + 2) ;
üðïõ ç ðñþç éóüçá ðñïêýðåé áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé ãéá êÜèå n 1, 1 + 2 +
:::+n = n(n+1)
2
. ut
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.1. Íá óõìðëçñþóåå á êåíÜ óçí åðáãùãéêÞ áðüäåéîç :
Æçïýìåíï : Íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n 1, ï Üèñïéóìá ùí n ðñþùí ðåñéþí áñéèìþí
åßíáé ßóï ìå n2 , äçë. üé 1 + 3 + 5 + : : : + (2n 1) = n2 .
Ëýóç : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : .
¸óù P (n) ç ëïãéêÞ ðñüáóç
::: ::: ::: ::: ::: ::: ::: ::: ::: :::
Èá äåßîïõìå üé áõü áëçèåýåé ãéá êÜèå n 1.
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù üé : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : áëçèåýåé ç ðñüáóç P (n),

äçë. éó÷ýåé üé : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : .
Åðáãùãéêü âÞìá : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :
: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : . ñÜãìáé,
::: :::
z }| {
1 + : : : + (2n 1) +(2n + 1) = : : : : : : : : : : : : : : :
= ::: ::: ::: ;
üðïõ : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :.
: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :. ut
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.2. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá
êÜèå n 1, ï Üèñïéóìá ùí n ðñþùí Üñéùí áñéèìþí åßíáé ßóï ìå n(n + 1), äçë. üé
2 + 4 + 6 + : : : + 2n = n(n + 1) .

êÜèå n 0, 1 + 2 + 22 + : : : + 2n = 2n+1 1 .
¢óêçóç 1.1. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n 1,
1 + 2 + : : : + n = n(n + 1)(2
2 2 2
6
n + 1)
¢óêçóç 1.2. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n 1,
1 2 + 2 3 + : : : + n(n + 1) = n(n + 1)(

3
n + 2)
1.2.1 ÁëãåâñéêÝò Ôáõüçåò
ºóùò ç ðéï áðëÞ åöáñìïãÞ çò áðïäåéêéêÞò å÷íéêÞò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò áöïñÜ
óçí åðáëÞèåõóç áðëþí áëãåâñéêþí áõïÞùí Þ Üëëùí áðëþí éäéïÞùí ùí öõóéêþí
áñéèìþí. ÔÝïéá ðáñáäåßãìáá áðïåëïýí ï áñÜäåéãìá 1.1, êáé ïé ÁóêÞóåéò Áõïáîéï-
ëüãçóçò 1.1, 1.2, êáé 1.3 ðáñáðÜíù, êáé á áñáäåßãìáá 1.2, 1.3, êáé 1.4, êáé ïé ÁóêÞóåéò
Áõïáîéïëüãçóçò 1.4 êáé 1.5 ðáñáêÜù.
Ôï êïéíü ÷áñáêçñéóéêü áõþí ùí ðñþùí (êáé ó÷åéêÜ áðëþí) ðáñáäåéãìÜùí åßíáé
ï ðñïöáíÞò ñüðïò ìå ïí ïðïßï ï æçïýìåíï êáÜ çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò
ìåáó÷çìáßæåáé þóå íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç. Áõü ï ÷áñáêçñéóéêü
ðñïóäßäåé áðëüçá óá ðáñáäåßãìáá ðïõ áêïëïõèïýí. Óü÷ïò áõþí ùí ðñþùí ðáñá-
äåéãìÜùí åßíáé ï áíáãíþóçò íá êááíïÞóåé á âáóéêÜ âÞìáá áðü á ïðïßá áðïåëåßáé
ìßá åðáãùãéêÞ áðüäåéîç êáé íá áðïêÞóåé åõ÷Ýñåéá óç äéáýðùóç (ó÷åéêÜ áðëþí) åðá-
ãùãéêþí áðïäåßîåùí.
áñÜäåéãìá 1.2 (¢èñïéóìá ¼ñùí åùìåñéêÞò ñïüäïõ). ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ
åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå 0, ï Üèñïéóìá ùí n + 1 ðñþùí üñùí ìéá ãåù-
n
ìåñéêÞò ðñïüäïõ ìå ðñþï üñï êáé ëüãï r =
6 1 äßíåáé ïí ýðï:
rn+1
+ r + r2 + : : : + rn =
r 1
(1.2)
Ëýóç : Ç éóüçá (1.2) ðáßæåé ï ñüëï çò ðñüáóçò P (n). Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ
åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò ãéá íá äåßîïõìå üé ç (1.2) áëçèåýåé ãéá êÜèå n 0.
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ç (1.2) áëçèåýåé ãéá n = 0, áöïý = r .
r 1
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù üé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n 0, ç
éóüçá (1.2) áëçèåýåé. äçë. éó÷ýåé üé + r + r 2
+:::+ rn = rn+1 .
r 1
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ç éóüçá (1.2) áëçèåýåé êáé ãéá ïí åðüìåíï öõóéêü
n + 1, äçë. èá äåßîïõìå üé + r + r2 + : : : + rn + rn+1 = r r 1 . áñáçñïýìå üé
n+2
ïé ðñþïé n + 1 üñïé + r + r + : : : + r óï ðáñáðÜíù Üèñïéóìá åìöáíßæïíáé óçí

2 n
åðáãùãéêÞ õðüèåóç êáé ìðïñïýí Üìåóá íá áíéêááóáèïýí áðü ï ßóïí ïõò
rn+1 . Ôï
r 1
æçïýìåíï ðñïêýðåé åýêïëá ìåÜ áðü áõÞ çí áíéêáÜóáóç :
=
rn+1
r 1
z }| { rn+1
+ r + r2 + : : : + rn +rn+1 = + rn+1
r 1
= rr 1 + r r (r1 1)
n+1 n+1
n+2
= rr 1 ;
üðïõ ç ðñþç éóüçá ðñïêýðåé áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, ç äåýåñç éóüçá ðïëëáðëá-
óéÜæïíáò êáé äéáéñþíáò ïí üñï rn+1 ìå r 1, êáé ç ñßç éóüçá êÜíïíáò éò áëãåâñéêÝò
ðñÜîåéò. Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, ç (1.2) éó÷ýåé ãéá êÜèå n 0.
áñáÞñçóç. áñáçñïýìå üé ï áðïÝëåóìá çò ¢óêçóçò Áõïáîéïëüãçóçò 1.3 ðñïêýðåé
ùò åéäéêÞ ðåñßðùóç çò (1.2), áí èÝóïõìå üðïõ = 1 êáé r = 2. ut

A=
a 0 a; b ðñáãìáéêïß áñéèìïß. ×ñçóéìïðïéþ-
¢óêçóç 1.3. ¸óù ï ðßíáêáò
0 b
, üðïõ
n
íáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå öõóéêü n 1, An = 0 a 0 .
bn
áñÜäåéãìá 1.3 (¢íù êáé ÊÜù ÖñÜãìá ãéá ïõò Áñìïíéêïýò Áñéèìïýò). éá êÜèå èåéêü
öõóéêü áñéèìü k = 1; 2; 3; : : :, ï áñìïíéêüò áñéèìüò k Üîçò Hk ïñßæåáé ùò ï Üèñïéóìá ùí
áíßóñïöùí ùí öõóéêþí áñéèìþí áðü 1 ìÝ÷ñé k :
Hk = 1 +
1 + 1 +:::+ 1
2 3 k
éá ðáñÜäåéãìá, H1 = 1, H2 = 3=2, H3 = 11
6
, H4 = 25
12
, êïê.
Óå áõü ï ðáñÜäåéãìá, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ ãéá íá äåßîïõìå üé
ãéá êÜèå öõóéêü n 0,

1 + n2 H n 1 + n
2
Ïé ðáñáðÜíù áíéóüçåò ïäçãïýí óï óõìðÝñáóìá üé ãéá êÜèå öõóéêü k ðïõ åßíáé äýíáìç
ïõ 2 (äçëáäÞ ãñÜöåáé ùò k = 2 ãéá êÜðïéï n 0), éó÷ýåé üé 1 + 0:5 log2 k Hk
n,
1 + log2 k, ï ïðïßï õðïäåéêíýåé üé ïé áñìïíéêïß áñéèìïß (ùò óõíÜñçóç ïõ k) åßíáé çò
ßäéáò Üîçò ìåãÝèïõò ìå ï log2 k .
ñþá èá äåßîïõìå üé ãéá êÜèå n 0, H2n 1 + n (áõÞ ç áíéóüçá áíéóïé÷åß óçí
áðïäåéêÝá ðñüáóç P (n) ). Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò
áñéèìïýò.
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ç áíéóüçá éó÷ýåé ãéá n = 0, áöïý H1 = 1 = 1 + 0.

ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù üé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n 0,
áëçèåýåé ç áíéóüçá H2n 1 + n.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ç áíéóüçá áëçèåýåé êáé ãéá ïí åðüìåíï öõóéêü n +1,
äçë. èá äåßîïõìå üé H2n 1 + (n + 1). áñüìïéá ìå ï áñÜäåéãìá 1.2, ïé ðñþïé
+1
üñïé 1 + + : : : + n óï Üèñïéóìá-ïñéóìü ïõ H2n äßíïõí ï H2n . Ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç

1 1
+1
ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß Üìåóá ãéá çí áíéêáÜóáóç ïõ H2n áðü ï Üíù öñÜãìá 1 + n.
2 2
¸óé Ý÷ïõìå :
=H2n 1+n
z }| {
H2n +1 = 1 + 12 + : : : + 21n + 2n 1+ 1 + : : : + 2n1 +1
2n üñïé < 21n

z }| {
1 + n + 2n 1+ 1 + : : : + 2n1 +1
1 + n + 2n 21n
= 1 + (n + 1)
üðïõ ç ðñþç éóüçá ðñïêýðåé áðü ïí ïñéóìü ùí áñìïíéêþí áñéèìþí, ç ðñþç áíéóüçá
(óç äåýåñç ãñáììÞ) áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, êáé ç äåýåñç áíéóüçá áðü ï ãåãïíüò
üé óçí áãêýëç ðåñéëáìâÜíïíáé 2n üñïé êáé ï êáèÝíáò ïõò åßíáé ìéêñüåñïò áðü
1
2n
. Ùò
óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé ãéá êÜèå n 0, H2n 1 + n.
Ìå ïí ßäéï ñüðï, ìðïñïýìå íá äåßîïõìå üé ãéá êÜèå n 0, H2n 1 + n2 . Ç ìïíáäéêÞ
äéáöïñÜ Ýãêåéáé óçí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò, üðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ï ãåãïíüò
üé ïé 2n üñïé áðü

1
2n +1
1 1
ìÝ÷ñé n+1 åßíáé ìåãáëýåñïé Þ ßóïé ïõ n+1 . ¸óé ðñïêýðåé üé
2 2
ç äéáöïñÜ ïõ H 2n+1 áðü ïí H 1
2n åßíáé ïõëÜ÷éóïí 2 . Ç ïëïêëÞñùóç çò åðáãùãéêÞò
áðüäåéîçò áöÞíåáé ùò Üóêçóç. ut

¢óêçóç 1.4. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü
n 1,
H1 + H2 + : : : + Hn = (n + 1)Hn n;
üðïõ Hn åßíáé ï áñìïíéêüò áñéèìüò Üîçò n.
1.2.2 ÅöáñìïãÝò óå ÓõíäõáóéêÞ, ËïãéêÞ, êáé Èåùñßá Áñéèìþí
¼ëá á ðñïçãïýìåíá ðáñáäåßãìáá ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò áöï-
ñïýóáí óçí áðüäåéîç áëãåâñéêþí áõïÞùí. ×áñáêçñéóéêü ïõò Þáí ï ðñïöáíÞò
ñüðïò ìå ïí ïðïßï ç áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò ðñïÝêõðå áðü çí åðáãùãéêÞ
õðüèåóç.
Óç óõíÝ÷åéá èá äïýìå ìåñéêÜ ðéï åíäéáöÝñïíáé ðáñáäåßãìáá åðáãùãÞò óïõò öõ-
óéêïýò áñéèìïýò ðïõ áöïñïýí óçí áðüäåéîç áðëþí éäéïÞùí ùí öõóéêþí áñéèìþí êáé
éäéïÞùí Üëëùí óõíäõáóéêþí äïìþí, üðùò óõíüëùí êáé ýðùí çò ðñïáóéáêÞò ëïãéêÞò,
êáé èá åðéóçìÜíïõìå Ýíá óçìåßï ðïõ ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óå åóöáëìÝíåò åðáãùãéêÝò áðïäåß-
îåéò. ×áñáêçñéóéêü ùí ðáñáêÜù ðáñáäåéãìÜùí åßíáé üé, áí êáé ï âáèìüò äõóêïëßáò
ïõò åßíáé ìéêñüò, ç áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò äåí ðñïêýðåé ìå ðñïöáíÞ ñüðï
áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, áëëÜ ÷ñåéÜæïíáé êÜðïéá åðéðëÝïí âÞìáá ðïõ åîáñþíáé áðü
ï ðñüâëçìá. ÌÝ÷ñé áõü óçìåßï, ï áíáãíþóçò ðñÝðåé íá Ý÷åé åîïéêåéùèåß ðëÞñùò ìå á
âáóéêÜ âÞìáá ìéáò åðáãùãéêÞò áðüäåéîçò êáé íá ìðïñåß íá äéáõðþóåé áðëÝò åðáãùãéêÝò
áðïäåßîåéò óï óýíïëï ùí öõóéêþí áñéèìþí. ¸óé èá åßíáé óå èÝóç íá êááíïÞóåé á ðéï
óýíèåá ðáñáäåßãìáá áõÞò çò åíüçáò.
áñÜäåéãìá 1.4 (Äéáéñåüçá). Óå áõü ï ðáñÜäåéãìá èá äåßîïõìå üé ãéá êÜèå öõóéêü
n 1, ï áñéèìüò n3 +2n äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 3. Ç áðüäåéîç ÷ñçóéìïðïéåß ìáèçìáéêÞ
åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò.
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n =1 , áöïý ï áñéèìüò
1 +21=3
3
äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 3 .
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç 3 : ¸óù üé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n 1,
ï áñéèìüò n 3
+ 2n äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 3.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé êáé ãéá ïí åðüìåíï öõóéêü n +1,
äçë. èá äåßîïõìå üé ï áñéèìüò (n + 1) + 2(n + 1)
3
äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 3. éá íá
÷ñçóéìïðïéÞóïõìå çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, èá ðñïóðáèÞóïõìå íá ãñÜøïõìå ïí áñéèìü
(n +1) +2(n +1)

3
ùò Üèñïéóìá ïõ áñéèìïý n3 +2n (ãéá ïí ïðïßï èåùñïýìå üé äéáéñåßáé
3
áêñéâþò áðü ïí ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò) êáé êÜðïéáò Üëëçò ðïóüçáò (ç ïðïßá
3
ÂëÝðïõìå üé ìéá åðáãùãéêÞ áðüäåéîç ìðïñåß íá ìçí îåêéíÜ ìå ñçÞ äéáýðùóç çò áðïäåéêÝáò ëïãéêÞò
ðñüáóçò P (n), üáí áõÞ ðñïêýðåé Üìåóá áðü ï æçïýìåíï (üðùò óõìâáßíåé óå áõü ï ðáñÜäåéãìá). Óå
áõü ï óçìåßï, ï áíáãíþóçò ðñÝðåé íá Ý÷åé åîïéêåéùèåß áñêåÜ ìå çí åöáñìïãÞ çò å÷íéêÞò çò ìáèçìáéêÞò
åðáãùãÞò êáé íá êááíïåß üé ç áðïäåéêÝá ðñüáóç P (n) äçëþíåé üé ``ï áñéèìüò n3 + 2n äéáéñåßáé áêñéâþò
áðü ï 3''.
ðñÝðåé íá äéáéñåßáé áðü ï 3 (n + 1)

). éá áõü ï óêïðü, áíáëýïõìå ï
3
÷ñçóéìïðïéþíáò
çí áõüçá (a + b) = a + 3a b + 3ab + b

3 3 2 2 3
. ¸óé Ý÷ïõìå :
(n + 1) + 2(n + 1) = (n + 3n + 3n + 1) + 2(n + 1)
3 3 2
= (n + 2n) + 3(n + n + 1) ;
3 2
ï ïðïßï äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 3 n + 2n

áöïý üóï ï ðñþïò üñïò
3
äéáéñåßáé áêñéâþò
áðü ï 3, ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, üóï êáé ï äåýåñïò üñïò 3(n + n + 1) 2
äéáéñåßáé
áêñéâþò áðü ï 3 3
, ùò áêÝñáéï ðïëëáðëÜóéï ïõ . Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò
åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé ãéá êÜèå n1 n + 2n

, ï áñéèìüò
3
äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 3 ut
.

êÜèå n 1, ï áñéèìüò n3 n äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 3.
êÜèå n 1, ï áñéèìüò n5 n äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 5.
¢óêçóç 1.5. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n 1, ï
áñéèìüò 2n 1
2
¢óêçóç 1.6. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n 2, ï
áñéèìüò n4
4n 2
áñÜäåéãìá 1.5 (Áñéèìüò Õðïóõíüëùí ìå 2 Óïé÷åßá). Óå áõü ï ðáñÜäåéãìá èá áðïäåß-

n
îïõìå üé êÜèå ìç êåíü óýíïëï ìå n óïé÷åßá Ý÷åé = nn ( 1)
äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá ìå
2
2 2
óïé÷åßá (ðñüêåéáé ãéá ï Åñþçìá 3.1, çò 2çò Åñãáóßáò 2007-2008).
Ç áðüäåéîç ÷ñçóéìïðïéåß ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óïí ðëçèéêü áñéèìü ïõ óõíüëïõ (ðïõ
åßíáé öõóéêüò áñéèìüò). Ç áðïäåéêÝá ëïãéêÞ ðñüáóç P (n) ðñïêýðåé Üìåóá áðü ï æç-
n(n
ïýìåíï êáé äçëþíåé üé ``êÜèå óýíïëï ìå n óïé÷åßá Ý÷åé
1)
äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá
2 P (n) áëçèåýåé ãéá êÜèå n 1 (äåí

2
ìå óïé÷åßá''. Ôï æçïýìåíï åßíáé íá äåßîïõìå üé ç
èåùñïýìå çí ðåñßðùóç ïõ n = 0 äéüé ï æçïýìåíï áíáöÝñåáé óå ìç êåíÜ óýíïëá).

ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n = 1, áöïý êÜèå óýíïëï ìå
Ýíá ìüíï óïé÷åßï Ý÷åé 0= 2

10
õðïóýíïëá ìå 2 óïé÷åßá.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï
öõóéêü áñéèìü n 1, äçë. éó÷ýåé üé êÜèå óýíïëï ìå n óïé÷åßá Ý÷åé n(n 1)
äéáöïñåéêÜ
2
2
õðïóýíïëá ìå óïé÷åßá.
äçë. èá äåßîïõìå üé êÜèå óýíïëï ìå n + 1 óïé÷åßá Ý÷åé n
( +1) n
äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá ìå
2
2
óïé÷åßá.
¸óù S Ýíá áõèáßñåá åðéëåãìÝíï óýíïëï ìå n+1 óïé÷åßá, êáé Ýóù x 2S Ýíá
ïðïéïäÞðïå óïé÷åßï ïõ S. Ìå óêïðü íá áîéïðïéÞóïõìå çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç (èõìç-
èåßå üé ðÜíá ç áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéåß çí åðáãùãéêÞ
õðüèåóç), èåùñïýìå ï óýíïëï Sx = S n fxg , ï ïðïßï Ý÷åé n óïé÷åßá (êáé óõíåðþò Ý÷åé
n(n
2
1)
õðïóýíïëá ìå 2 óïé÷åßá, ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò). Óå áõü ï ðñüâëçìá
üìùò, ç åöáñìïãÞ çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò äåí ìðïñåß íá ãßíåé Üìåóá. éá íá åêìåáëëåõ-
ïýìå çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, ÷ñåéáæüìáóå ìéá åðéðëÝïí ðáñáÞñçóç ðïõ áöïñÜ ç äïìÞ
ùí õðïóõíüëùí ïõ S ìå 2 óïé÷åßá. Åéäéêüåñá, ðáñáçñïýìå üé Ýíá õðïóýíïëï ïõ S
ìå 2 óïé÷åßá ìðïñåß (á) íá ìçí ðåñéÝ÷åé ï óïé÷åßï x, êáé (â) íá ðåñéÝ÷åé ï óïé÷åßï x.
Ôá äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá çò ðåñßðùóçò (á) áõßæïíáé ìå á äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá
ìå 2 óïé÷åßá ïõ óõíüëïõ Sx. Áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, ï Sx Ý÷åé n(n2 1) õðïóýíïëá ìå
2 óïé÷åßá. ¢ñá ï S Ý÷åé

n(n
2
1)
äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá ìå 2 óïé÷åßá ðïõ äåí ðåñéÝ÷ïõí
ï óïé÷åßï x.
Ôá äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá çò ðåñßðùóçò (â) ðñïêýðïõí óõíäõÜæïíáò ï x ìå êáèÝíá
áðü á óïé÷åßá ïõ Sx . ¢ñá ï S Ý÷åé n äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá ìå 2 óïé÷åßá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí
ï óïé÷åßï x.
ÅðåéäÞ ïé ðåñéðþóåéò (á) êáé (â) åßíáé áìïéâáßá áðïêëåéüìåíåò, ï áñéèìüò ùí õðïóõíü-
ëùí ìå 2 S ðñïêýðåé áèñïßæïíáò ïí áñéèìü ùí õðïóõíüëùí ùí ðåñéðþóåùí

óïé÷åßá ïõ
(á) êáé (â) (åöáñìïãÞ ïõ êáíüíá ïõ áèñïßóìáïò). ÓõíïëéêÜ ï S Ý÷åé
n(n 1) = (n + 1)n
n+
2 2
äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá ìå 2 óïé÷åßá. Åäþ ïëïêëçñþíåáé ç áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý
âÞìáïò.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé êÜèå ìç êåíü óýíïëï ìå
n óïé÷åßá Ý÷åé n = nn ( 1)
äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá ìå 2 óïé÷åßá. ut
2 2
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.6 (Áñéèìüò Õðïóõíüëùí). ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðá-

ãùãÞ, íá äåßîåå üé êÜèå ìç êåíü óýíïëï ìå n óïé÷åßá Ý÷åé 2n äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá.
áñÜäåéãìá 1.6 (Íüìïé de Morgan). Óçí ðñïáóéáêÞ ëïãéêÞ, ïé áõüçåò :('1 _ '2 )
:'1 ^ :'2 , êáé :('1 ^ '2 ) :'1 _ :'2 , åßíáé ãíùóÝò ùò íüìïé ïõ de Morgan. Óå áõü
ï ðáñÜäåéãìá èá ãåíéêåýóïõìå ïõò íüìïõò ïõ de Morgan ãéá n ðñïáóéáêïýò ýðïõò.
ÓõãêåêñéìÝíá, èá äåßîïõìå üé ãéá êÜèå óýíïëï n 1 ðñïáóéáêþí ýðùí '1 ; : : : ; 'n , éó÷ýåé
üé :('1 _ : : : _ 'n ) :'1 ^ : : : ^:'n êáé üé :('1 ^ : : : ^ 'n ) :'1 _ : : : _:'n (ðñüêåéáé
ãéá ï Åñþçìá 2.1 ùí ÅîåÜóåùí Éïõëßïõ 2008, êáé ãéá ðáñáëëáãÞ ïõ ÅñùÞìáïò 3.2.Á
çò 2çò Åñãáóßáò 2007-2008).
Ç áðüäåéîç ÷ñçóéìïðïéåß åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò êáé áíáöÝñåáé ìüíï óçí
ðñþç éóïäõíáìßá (ç áðüäåéîç çò äåýåñçò éóïäõíáìßáò åßíáé ðáíïìïéüõðç êáé áöÞíåáé
ùò Üóêçóç áõïáîéïëüãçóçò).
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n = 1, áöïý áí Ý÷ïõìå ìüíï
Ýíáí ðñïáóéáêü ýðï '1 , üå åñéììÝíá éó÷ýåé üé :('1 ) :'1 , êáé ãéá n = 2, áöïý óå
áõÞ çí ðåñßðùóç Ý÷ïõìå ïí áíßóïé÷ï íüìï ïõ de Morgan.
öõóéêü áñéèìü n 2, äçë. éó÷ýåé üé ãéá êÜèå óýíïëï n 2 ðñïáóéáêþí ýðùí '1 ; : : : ; 'n,
:('1 _ : : : _ 'n) :'1 ^ : : : ^ :'n.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé êáé ãéá ïí åðüìåíï öõóéêü n + 1,
äçë. èá äåßîïõìå üé ãéá êÜèå óýíïëï n + 1 ðñïáóéáêþí ýðùí '1 ; : : : ; 'n ; 'n+1 , :('1 _
: : : _ 'n _ 'n+1 ) :'1 ^ : : : ^:'n ^:'n+1 . éá íá åêìåáëëåõïýìå çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç,

÷ñåéÜæåáé ðñþá íá åöáñìüóïõìå çí ðñïóåáéñéóéêÞ éäéüçá ïõ ëïãéêïý óõíäÝóìïõ _,
êáé ïí áíßóïé÷ï íüìï ïõ de Morgan ãéá äýï ìüíï ðñïáóéáêïýò ýðïõò. ¸óé Ý÷ïõìå :
'
z }| {
:(' _ : : : _ 'n _ 'n ) :((' _ : : : _ 'n) _ 'n )
1 +1 1 +1
:'1 ^:::^:'n
z }| {
:(' _ : : : _ 'n) ^ :'n
1 +1
(:' ^ : : : ^ :'n) ^ :'n

1 +1
:' ^ : : : ^ :'n ^ :'n ;

1 +1
Ç ðñþç éóïäõíáìßá ðñïêýðåé áðü çí ðñïóåáéñéóéêüçá ïõ ëïãéêïý óõíäÝóìïõ _. Ç

äåýåñç éóïäõíáìßá áðü ïí áíßóïé÷ï íüìï de Morgan. Åéäéêüåñá, ï õðïýðïò ' (' _ 1
: : : _ 'n ) èåùñåßáé åíéáßïò êáé åöáñìüæïõìå çí ðåñßðùóç üðïõ Ý÷ïõìå 2 ðñïáóéáêïýò
ýðïõò, ïí ' êáé ïí 'n . ¸óé Ý÷ïõìå üé :(' _ 'n
+1 ) :' ^:'n . Óå áõü ï óçìåßï,
+1 +1
Ý÷ïõìå ó÷çìáßóåé çí ðáñÜóáóç :(' _ : : : _ 'n ) (ï éóïäýíáìï ïõ :') êáé ìðïñïýìå
1
íá åöáñìüóïõìå çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç. ¸óé ðñïêýðåé ç ñßç éóïäõíáìßá. Ç åëåõáßá
éóïäõíáìßá ðñïêýðåé áðü çí ðñïóåáéñéóéêüçá ïõ ëïãéêïý óõíäÝóìïõ ^.

Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé ãéá êÜèå óýíïëï n1
ðñïáóéáêþí ýðùí '1 ; : : : ; 'n , :('1 _ : : : _ 'n ) :'1 ^ : : : ^ :'n . ut
áñÜäåéãìá 1.7 (Áèñïßóìáá ïëëáðëáóßùí ùí 3 êáé 5). Óå áõü ï ðáñÜäåéãìá, èá äåß-
îïõìå üé êÜèå öõóéêüò áñéèìüò n 8 ìðïñåß íá ó÷çìáéóåß áðü êïõðüíéá áîßáò 3 êáé 5
ìïíÜäùí. Ìå Üëëá ëüãéá, èá äåßîïõìå üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n 8, õðÜñ÷ïõí öõóéêïß
áñéèìïß n ; n 0, Ýïéïé þóå n = 3n + 5n . Ç áðüäåéîç ÷ñçóéìïðïéåß åðáãùãÞ óçí
éìÞ ïõ n.
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n = 8, áöïý 8 = 5 + 3 (Üñá
8 = 8 = 1).
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç 4 : ¸óù üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï
öõóéêü áñéèìü n 8, äçë. éó÷ýåé üé õðÜñ÷ïõí öõóéêïß áñéèìïß n ; n 0 Ýïéïé þóå
n = 3n + 5n .
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé êáé ãéá ïí åðüìåíï öõóéêü n+1, äçë.
èá äåßîïõìå üé õðÜñ÷ïõí öõóéêïß áñéèìïß n+1 ; n+1 0 Ýïéïé þóå n +1 = 3n+1 +5n+1 .
ÌÜëéóá èá ðñïóäéïñßóïõìå éò éìÝò ùí n+1 êáé n+1 óõíáñÞóåé ùí n n , äåß÷íïíáò
ðùò ç Ýêöñáóç ãéá ïí áñéèìü n +1 ðñïêýðåé áðü çí áíßóïé÷ç Ýêöñáóç ãéá ïí áñéèìü
n (ç ïðïßá èåùñåßáé äåäïìÝíç ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò).

éá áõü ï ðáñÜäåéãìá, ç áðïäåéêÝá ëïãéêÞ ðñüáóç P (n) äçëþíåé üé ``õðÜñ÷ïõí öõóéêïß áñéèìïß
4
n ; n 0 Ýïéïé þóå n = 3n + 5n ''. Ç ÷ñÞóç ïõ n ùò äåßêç ùí óõíåëåóþí n êáé n õðïãñáììßæåé
çí åîÜñçóç ïõò áðü ï n (äçë. äçëþíåé üé á n , n ìðïñåß íá äéáöÝñïõí áíÜëïãá ìå çí éìÞ ïõ n).
Áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, Ý÷ïõìå ùò äåäïìÝíï üé ï áñéèìüò n åêöñÜæåáé ùò n =

3n + 5n ãéá êÜðïéïõò öõóéêïýò n ; n 0. éá íá åêìåáëëåõïýìå çí åðáãùãéêÞ
õðüèåóç, äïêéìÜæïõìå íá áíéêááóÞóïõìå êÜðïéá êïõðüíéá ùí 3 êáé ùí 5 ìïíÜäùí
þóå íá ðñïêýøåé áýîçóçò çò áîßáò êáÜ 1 ìïíÜäá. áñáçñïýìå üé áýîçóç çò áîßáò
êáÜ 1 ìïíÜäá ðñïêýðåé áí áíéêááóÞóïõìå åßå Ýíá êïõðüíé ùí 5 ìïíÜäùí ìå äýï
êïõðüíéá ùí 3 23 5 = 1

ìïíÜäùí ( ) åßå ñßá êïõðüíéá ùí 3 ìïíÜäùí ìå äýï êïõðüíéá
ùí 5 ìïíÜäùí ( 25 33 = 1 ). ¸óé äéáêñßíïõìå äýï ðåñéðþóåéò áíÜëïãá ìå ïí áñéèìü
ùí êïõðïíéþí ùí 5 ìïíÜäùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá íá åêöñÜóïõìå ïí áñéèìü n (äçë.
áíÜëïãá ìå çí éìÞ ïõ n ).
Áí ãéá ïí áñéèìü n ÷ñçóéìïðïéïýìå ïõëÜ÷éóïí Ýíá êïõðüíé ùí 5 ìïíÜäùí (äçë. áí
n 1), üå èÝïõìå n+1 = n + 2 êáé n+1 = n 1 0 (äçë. áíéêáèéóïýìå Ýíá
êïõðüíé ùí 5 ìïíÜäùí ìå äýï êïõðüíéá ùí 3 ìïíÜäùí), êáé Ý÷ïõìå
3n + 5n
+1 +1 = 3(n + 2) + 5(n 1)
=n =1
z }| { z }| {
= (3n + 5 ) + (2 3 5)
n
=n+1
Áí ãéá ïí áñéèìü n äåí ÷ñçóéìïðïéïýìå êáíÝíá êïõðüíé ùí 5 ìïíÜäùí (äçë. áí
n =0 ), üå åðåéäÞ 8, ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéïýìå ïõëÜ÷éóïí ñßá êïõðüíéá ùí 3

n
ìïíÜäùí. Óå áõÞ çí ðåñßðùóç èÝïõìå n = n 3 0 êáé n = n + 2 (äçë.
+1 +1
áíéêáèéóïýìå ñßá êïõðüíéá ùí 3 ìïíÜäùí ìå äýï êïõðüíéá ùí 5 ìïíÜäùí), êáé Ý÷ïõìå
3n + 5n = 3(n 3) + 5(n + 2)

+1 +1
= n =1
z }| { z }| {
= (3n + 5 ) + (2 5 3 3)
n
=n+1
Ïëïêëçñþíïõìå çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò ðáñáçñþíáò üé, êáé óéò äýï
ðåñéðþóåéò ðáñáðÜíù, ç äåýåñç éóüçá ðñïêýðåé áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé êÜèå öõóéêüò áñéèìüò
n 8 ìðïñåß íá ó÷çìáéóåß áðü êïõðüíéá áîßáò 3 êáé 5 ìïíÜäùí. ut

¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.7 (Áèñïßóìáá ïëëáðëáóßùí ùí 4 êáé 5).
×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé êÜèå öõóéêüò áñéèìüò n 12
ìðïñåß íá ó÷çìáéóåß áðü êïõðüíéá áîßáò 4 êáé 5 ìïíÜäùí. Åßíáé äõíáüí ç õðüèåóç
n 12 íá áíéêááóáèåß áðü çí (éó÷õñüåñç) õðüèåóç üé n 8;

áñÜäåéãìá 1.8 (ËÜèïò ×ñþìá!). Óçí ðñïóðÜèåéÜ ïõ íá ìáò ðåßóåé íá áãïñÜóïõìå Ýíá
áõïêßíçï óå ÷ñþìá ðïõ äåí ìáò éêáíïðïéåß, ï ðùëçÞò éó÷õñßæåáé üé üëá á áõïêßíçá
ðïõ êõêëïöïñïýí Ý÷ïõí ï ßäéï ÷ñþìá. ÌÜëéóá, ìüëéò ìáèáßíåé üé ðáñáêïëïõèïýìå çí
5
ËÇ 20, ðáñïõóéÜæåé ïí ðáñáêÜù óõëëïãéóìü, ï ïðïßïò ÷ñçóéìïðïéåß åðáãùãÞ óïí
áñéèìü ùí áõïêéíÞùí n.

ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Ôï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n = 1, áöïý áí èåùñÞóïõìå Ýíá ìüíï áõïêß-
íçï, áõü Ý÷åé ï ßäéï ÷ñþìá ìå ïí åáõü ïõ.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç ¸óù üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï
öõóéêü áñéèìü n 1, äçë. éó÷ýåé üé óå êÜèå óýíïëï n áõïêéíÞùí, üëá Ý÷ïõí ï ßäéï
÷ñþìá.
n +1 áõïêéíÞùí, üëá Ý÷ïõí ï ßäéï ÷ñþìá.
äçë. èá äåßîïõìå üé óå êÜèå óýíïëï Èåùñïýìå
Ýíá áõèáßñåá åðéëåãìÝíï óýíïëï ìå n + 1 áõïêßíçá :
A = f1 ; 2 ; : : : ; n; n+1 g
Ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, á n ðñþá áõïêßíçá óï óýíïëï A Ý÷ïõí ï ßäéï ÷ñþìá :
ßäéï ÷ñþìá
z }| {
A = f1 ; 2 ; : : : ; n; n+1 g
Åðßóçò, ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, á n åëåõáßá áõïêßíçá óï óýíïëï A Ý÷ïõí ï
ßäéï ÷ñþìá :
ßäéï ÷ñþìá
z }| {
A = f1 ; 2 ; : : : ; n; n+1 g
Áöïý á óýíïëá ùí n ðñþùí áõïêéíÞùí ïõ A êáé ùí n åëåõáßùí áõïêéíÞùí ïõ A
Ý÷ïõí êïéíÜ óïé÷åßá, üëá á áõïêßíçá óï óýíïëï A Ý÷ïõí ï ßäéï ÷ñþìá. Ùò óõíÝðåéá
çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, üëá á áõïêßíçá ðïõ êõêëïöïñïýí (Þ ðñüêåéáé íá
êõêëïöïñÞóïõí) Ý÷ïõí ï ßäéï ÷ñþìá.
ñïöáíþò ï éó÷õñéóìüò ïõ ðùëçÞ äåí åßíáé áëçèÞò, áöïý ï ðáëéü óáò áõïêßíçï Ý÷åé
äéáöïñåéêü ÷ñþìá áðü áõü ðïõ ï ðùëçÞò ðñïåßíåé íá áãïñÜóåå. Ôï æçïýìåíï åßíáé
íá åíïðßóïõìå ï óçìåßï üðïõ ï ðáñáðÜíù åðáãùãéêüò óõëëïãéóìüò åßíáé ëáíèáóìÝíïò.
Ìéá ðñïóåêéêÞ áíÜãíùóç äåß÷íåé üé äåí õðÜñ÷åé óöÜëìá ïýå óçí áðüäåéîç çò âÜóçò
çò åðáãùãÞò (üðïõ ï æçïýìåíï éó÷ýåé åñéììÝíá), ïýå óç äéáýðùóç çò åðáãùãéêÞò
õðüèåóçò. ÅóéÜæïõìå ëïéðüí óçí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò, ç ïðïßá åßíáé êáé ï
ðëÝïí óçìáíéêü âÞìá êÜèå åðáãùãéêÞò áðüäåéîçò.
áñáçñïýìå üé ç áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò (êáé óõãêåêñéìÝíá ï åëéêü óõ-
ìðÝñáóìá) áðáéåß çí ýðáñîç ïõëÜ÷éóïí åíüò êïéíïý óïé÷åßïõ ìåáîý ùí õðïóõíüëùí
f ; ; : : : ; ng êáé f ; : : : ; n; n g ïõ óõíüëïõ A. Áõü ðñïöáíþò éó÷ýåé ãéá êÜèå

1 2 2 +1
n 2, áëëÜ äåí éó÷ýåé üáí n = 1. Ôüå, ìïëïíüé üëá á áõïêßíçá óï óýíïëï f g 1
Ý÷ïõí ï ßäéï ÷ñþìá, êáé üëá á áõïêßíçá óï óýíïëï f g Ý÷ïõí ï ßäéï ÷ñþìá, ìðïñåß
2
5
Óå ðéï áõóçñÞ ãëþóóá, ï ðùëçÞò åðé÷åéñåß íá áðïäåßîåé üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n 1, áëçèåýåé
üé ``óå êÜèå óýíïëï n áõïêéíÞùí, üëá á áõïêßíçá Ý÷ïõí ï ßäéï ÷ñþìá''. Ç áðïäåéêÝá ëïãéêÞ ðñüáóç
P (n) åßíáé ç ðñüáóç óá åéóáãùãéêÜ.

íá õðÜñ÷ïõí áõïêßíçá äéáöïñåéêïý ÷ñþìáïò óï óýíïëï f ; g (ð.÷. ìðïñåß ï

1 2 1 íá
åßíáé ðñÜóéíï êáé ï 2 êüêêéíï).

Áõü áêñéâþò ï óçìåßï êáèéóÜ çí åðáãùãéêÞ áðüäåéîç ëáíèáóìÝíç êáé ï óõìðÝñá-
óìÜ çò áâÜóéìï, êáé êááäåéêíýåé ðüóï ðñïóåêéêïß ïöåßëïõìå íá åßìáóå êáÜ ç äéá-
ýðùóç ìéáò åðáãùãéêÞò áðüäåéîçò. Åäþ, áí êáé (á) áëçèåýåé ï P (1), êáé (â) éó÷ýåé üé
ï P (n) óõíåðÜãåáé ï P (n + 1) ãéá êÜèå n 2, ç åðáãùãéêÞ áðüäåéîç äåí åßíáé óùóÞ
(ïäçãåß Üëëùóå óå ðñïöáíþò ëáíèáóìÝíï óõìðÝñáóìá) ãéáß ï P (1) äåí óõíåðÜãåáé ï
P (2). ¸óé õðÜñ÷åé åíäå÷üìåíï íá ìçí áëçèåýåé ï P (2), ï ïðïßï äçìéïõñãåß åíäå÷üìåíï
íá ìçí áëçèåýåé ï P (3), ï ïðïßï äçìéïõñãåß åíäå÷üìåíï íá ìçí áëçèåýåé ï P (4), êïê. ut
1.3 Ï Ñüëïò çò ÅðáãùãéêÞò Õðüèåóçò
Óå üëá á ðáñáðÜíù ðáñáäåßãìáá êáé áóêÞóåéò, ç áðïäåéêÝá ëïãéêÞ ðñüáóç P (n) ðñï-
êýðåé Üìåóá áðü ï æçïýìåíï. ÕðÜñ÷ïõí üìùò ðåñéðþóåéò ðïõ ãéá íá áðïäåßîïõìå ï
æçïýìåíï ìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, ÷ñåéÜæåáé íá äéáõðþóïõìå êáé íá áðïäåßîïõìå åðá-
ãùãéêÜ êÜé éó÷õñüåñï !
Áí êáé óå Ýíá ãåíéêü ðëáßóéï áõü ìðïñåß íá áêïýãåáé ðåñßåñãï (ãéáß íá áðïäåß-
îïõìå êÜé éó÷õñüåñï áðü áõü ðïõ ÷ñåéÜæåáé;), åßíáé áðïëýùò öõóéêü óï ðëáßóéï ùí
åðáãùãéêþí áðïäåßîåùí. Áñêåß íá áíáëïãéóïýìå üé ç ïõóßá ìéáò åðáãùãéêÞò áðüäåéîçò
óõíßóááé óçí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò, äçë. óï íá äåßîïõìå üé ï P (n + 1)
Ýðåáé ëïãéêÜ áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç P (n). Óå áõü äå, óçìáíéêü ñüëï ðáßæåé ç ßäéá
ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç êáé ï ÷åéñéóìüò çò. ¸óé ìðïñåß íá óõìâáßíåé ï P (n + 1) íá åßíáé

äýóêïëï (Þ áäýíáï) íá áðïäåé÷èåß áðü çí õðüèåóç P (n), áí áõÞ äåí åßíáé áñêåÜ éó÷õñÞ.
Óå Ýïéåò ðåñéðþóåéò, äéáõðþíïõìå ùò áðïäåéêÝá ìéá ëïãéêÞ ðñüáóç P (n) éó÷õñüåñç
0
áðü ï P (n) (äçë. ï P (n) åðéëÝãåáé þóå íá óõíåðÜãåáé, óõíÞèùò ìå ðñïöáíÞ ñüðï,
0
ï P (n) ). ¸óé åíéó÷ýåáé ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç! ¸÷ïíáò õðïèÝóåé êÜé éó÷õñüåñï
(Üñá ðéï ÷ñÞóéìï êáé ðéï åýêïëï óï ÷åéñéóìü), ìðïñïýìå ðéá íá áðïäåßîïõìå ï P (n + 1)
0
(ðñïóÝîåå üé áðáéåßáé íá áðïäåßîïõìå ï éó÷õñüåñï P (n + 1) êáé ü÷é ï áóèåíÝóåñï
0
P (n +1) ). ÖõóéêÜ êáèïñéóéêü ñüëï óçí åðéõ÷ßá áõÞò çò ðñïóðÜèåéáò ðáßæåé ç åðéëïãÞ
çò áðïäåéêÝáò ðñüáóçò P (n).
0
áñÜäåéãìá 1.9. Áò åîåéäéêåýóïõìå á ðáñáðÜíù ìå Ýíá åíäéáöÝñïí ðáñÜäåéãìá. Èåù-

ñïýìå ìéá åñÜãùíç óêáêéÝñá äéÜóáóçò 2n 2n n 0
, , çò ïðïßáò Ýíá áðü á Ýóóåñá
êåíñéêÜ åñÜãùíá åßíáé ìáýñï êáé á õðüëïéðá åñÜãùíá åßíáé ëåõêÜ. áñáäåßãìáá
Ýïéáò óêáêéÝñáò åéêïíßæïíáé óï Ó÷Þìá 1.1. Óï åîÞò èá áíáöåñüìáóå óå ìéá Ýïéá
óêáêéÝñá ìå ïí üñï óêáêéÝñá Üîçò n ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï óï êÝíñï.
ÈÝëïõìå íá äåßîïõìå, ÷ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, üé üëá á ëåõêÜ åñÜ-
ãùíá ìéáò Ýïéáò óêáêéÝñáò ìðïñïýí íá êáëõöèïýí áðü ìç åðéêáëõðüìåíá ðëáêßäéá ó÷Þ-
ìáïò L (âë. P (n) ðïõ äçëþíåé üé ``üëá á

Ó÷Þìá 1.2.á). Äéáõðþíïõìå ç ëïãéêÞ ðñüáóç
n ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï óï êÝíñï ìðïñïýí íá

ëåõêÜ åñÜãùíá ìéáò óêáêéÝñáò Üîçò
êáëõöèïýí áðü ìç åðéêáëõðüìåíá ðëáêßäéá ó÷Þìáïò L''.

1.3. Ï Ñüëïò çò ÅðáãùãéêÞò Õðüèåóçò 15
n=0
n=2
n=1
n=3
Ó÷Þìá 1.1. ÓêáêéÝñåò ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï óï êÝíñï Üîçò 0, 1, 2, êáé 3. éá éò óêáêéÝñåò Üîçò 2
êáé 3, óçìåéþíïíáé á êåíñéêÜ åñÜãùíá ìå Ýíïíï ðåñßãñáììá (ãéá éò óêáêéÝñåò Üîçò 0 êáé 1, üëá á
åñÜãùíá èåùñïýíáé êåíñéêÜ).
Ç âÜóç çò åðáãùãÞò, äçë. ï P (0), éó÷ýåé åñéììÝíá, áöïý ç óêáêéÝñá Üîçò 0 äåí
Ý÷åé êáíÝíá ëåõêü åñÜãùíï (âë. Ó÷Þìá 1.1).
éá çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò, ðáñáçñïýìå üé ìéá óêáêéÝñá Üîçò n+
1 ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï óï êÝíñï ðñïêýðåé áí åíþóïõìå 4 óêáêéÝñåò Üîçò n ìå
Ýíá ìáýñï åñÜãùíï óï êÝíñï, áëëÜîïõìå óå ëåõêü ï ÷ñþìá ñéþí áðü á Ýóóåñá
ìáýñá åñÜãùíá ðïõ áõÝò Ý÷ïõí, êáé ìåáêéíÞóïõìå (áí ÷ñåéÜæåáé) ï Ýáñï ìáýñï
åñÜãùíï óï êÝíñï çò óêáêéÝñáò Üîçò n + 1. Ìå áõü ï óêåðéêü, âëÝðïõìå üé ï
P (0) óõíåðÜãåáé ï P (1), áöïý ìðïñïýìå íá åíþóïõìå 4 óêáêéÝñåò Üîçò 0 ó÷çìáßæïíáò

ìéá óêáêéÝñá Üîçò 1, êáé íá êáëýøïõìå á ñßá íÝá ëåõêÜ åñÜãùíá ìå Ýíá ðëáêßäéï
ó÷Þìáïò L (âë. Ó÷Þìá 1.2.â). Ïìïßùò, ï P (1) óõíåðÜãåáé ï P (2). ÓõãêåêñéìÝíá,
ìðïñïýìå íá åíþóïõìå 4 óêáêéÝñåò Üîçò 1 ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï óï êÝíñï þóå á
Ýóóåñá ìáýñá åñÜãùíá íá êááëáìâÜíïõí á êåíñéêÜ åñÜãùíá çò óêáêéÝñáò Üîçò 2

ðïõ ðñïêýðåé. Ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, á ëåõêÜ åñÜãùíá ùí óêáêéÝñùí Üîçò
1 êáëýðïíáé áðü ìç åðéêáëõðüìåíá ðëáêßäéá ó÷Þìáïò L. ÅðåéäÞ á ñßá íÝá ëåõêÜ

åñÜãùíá êááëáìâÜíïõí ãåéïíéêÝò èÝóåéò óå ó÷Þìá L, êáé áõÜ ìðïñïýí íá êáëõöèïýí
áðü Ýíá íÝï ðëáêßäéï ÷ùñßò åðéêáëýøåéò (âë. Ó÷Þìá 1.2.ã).
Áõü ï óêåðéêü äåí áñêåß ãéá íá äåßîïõìå üé ï P (2) óõíåðÜãåáé ï P (3). Ï ëüãïò
åßíáé üé üáí åíþóïõìå 4 óêáêéÝñåò Üîçò 2 ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï óï êÝíñï, (i) á
ñßá íÝá ëåõêÜ åñÜãùíá äåí åßíáé ãåéïíéêÜ, êáé Ýóé äåí ìðïñïýí íá êáëõöèïýí áðü
Ýíá ðëáêßäéï, êáé (ii) ï åñÜãùíï ðïõ ìÝíåé ìáýñï ðñÝðåé íá ìåáíéêçèåß óï êÝíñï çò
óêáêéÝñáò Üîçò 3, ðñïêáëþíáò áëëáãÝò óçí äéÜáîç ùí ðëáêéäßùí (ïõëÜ÷éóïí) ìéáò
óêáêéÝñáò Üîçò 2 (âë. Ó÷Þìá 1.2.ä).
ñïöáíþò, ï óêåðéêü ðïõ áíáðýîáìå äåí áñêåß ãéá çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý
âÞìáïò ãéá n 2. áñáçñïýìå üìùò üé áí ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç åðéñÝðåé íá ïðïèåÞ-
óïõìå ï ìáýñï åñÜãùíï ïðïõäÞðïå óç óêáêéÝñá, üå ìðïñïýìå (ãéá üëåò éò éìÝò ïõ
n) íá åíþóïõìå 4 óêáêéÝñåò Üîçò n þóå á ñßá íÝá ëåõêÜ åñÜãùíá íá êááëáìâÜíïõí

êåíñéêÜ (êáé ãåéïíéêÜ) åñÜãùíá çò óêáêéÝñáò Üîçò n +1 ðïõ ðñïêýðåé. Êáëýðïíáò
( )
( )

( ) ( )
Ó÷Þìá 1.2. (á). Ôï ðëáêßäéï ó÷Þìáïò L ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá íá êáëýøïõìå á ëåõêÜ åñÜãùíá çò
óêáêéÝñáò. (â). P (0) ! P (1) : åíþíïõìå 4 óêáêéÝñåò Üîçò 0 ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï óï êÝíñï, áëëÜæïõìå
óå ëåõêü ï ÷ñþìá ñéþí áðü á Ýóóåñá ìáýñá åñÜãùíá, êáé êáëýðïõìå á ñßá íÝá ëåõêÜ åñÜãùíá
ìå Ýíá ðëáêßäéï ó÷Þìáïò L. (ã). P (1) ! P (2) : åíþíïõìå 4 óêáêéÝñåò Üîçò 1 ìå ìáýñï åñÜãùíï óï
êÝíñï (ùí ïðïßùí á ëåõêÜ åñÜãùíá åßíáé Þäç êáëõìÝíá áðü ðëáêßäéá ó÷Þìáïò L, ëüãù çò åðáãùãéêÞò
õðüèåóçò), êáé áëëÜæïõìå óå ëåõêü ï ÷ñþìá ñéþí ìáýñùí åñáãþíùí. ¸÷ïõìå öñïíßóåé þóå á Ýóóåñá
ìáýñá åñÜãùíá íá êááëáìâÜíïõí á êåíñéêÜ åñÜãùíá çò óêáêéÝñáò Üîçò 2. ÔÝëïò êáëýðïõìå á íÝá
ëåõêÜ åñÜãùíá ìå Ýíá ðëáêßäéï ó÷Þìáïò L. (ä). P (2) 6! P (3) : Áí åíþóïõìå 4 óêáêéÝñåò Üîçò 2 ìå Ýíá
ìáýñï åñÜãùíï óï êÝíñï, á ñßá íÝá ëåõêÜ åñÜãùíá äåí åßíáé ãåéïíéêÜ êáé ï ìáýñï åñÜãùíï äåí
âñßóêåáé óï êÝíñï.
á íÝá ëåõêÜ åñÜãùíá ìå Ýíá ðëáêßäéï ó÷Þìáïò L, êáé åðéëÝãïíáò êáÜëëçëá ç èÝóç
ïõ ìáýñïõ åñáãþíïõ ðïõ áðïìÝíåé, äçìéïõñãïýìå ìéá óêáêéÝñá Üîçò n + 1 ðïõ Ý÷åé ï
ìáýñï çò åñÜãùíï óå ïðïéïäÞðïå óçìåßï.
ÁõÞ ç ðáñáÞñçóç ìáò ïäçãåß íá èåùñÞóïõìå çí ðéï ãåíéêÞ ðåñßðùóç óêáêéÝñáò
äéÜóáóçò 2n 2n n 0
, , ç ïðïßá Ý÷åé Ýíá (ïðïéïäÞðïå) åñÜãùíï ìáýñï êáé á õðüëïéðá
åñÜãùíá ëåõêÜ (âë. Ó÷Þìá 1.3.á). Áíáöåñüìáóå óå ìéá Ýïéá óêáêéÝñá ìå ïí üñï
óêáêéÝñá Üîçò n ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï (ü÷é êá' áíÜãêç óï êÝíñï).
Äéáõðþíïõìå çí (éó÷õñüåñç) ëïãéêÞ ðñüáóç P (n) ðïõ äçëþíåé üé ``üëá á ëåõêÜ
0
åñÜãùíá ìéáò óêáêéÝñáò Üîçò n ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï ìðïñïýí íá êáëõöèïýí áðü ìç
åðéêáëõðüìåíá ðëáêßäéá ó÷Þìáïò L''. Åßíáé öáíåñü üé ç áñ÷éêÞ ðñüáóç P (n) (ðïõ åßíáé
ï æçïýìåíï) ðñïêýðåé ùò åéäéêÞ ðåñßðùóç çò ðñüáóçò P (n). ÄïêéìÜæïõìå ëïéðüí íá

0
áðïäåßîïõìå êÜé éó÷õñüåñï áðü ï æçïýìåíï. Èá áðïäåßîïõìå çí ðñüáóç P (n) ìå
0
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Ôï P 0 (0) áëçèåýåé åñéììÝíá, áöïý ç óêáêéÝñá Üîçò 0 äåí Ý÷åé ëåõêÜ
åñÜãùíá.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : Èåùñïýìå Ýíáí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n 0, êáé

õðïèÝïõìå åðáãùãéêÜ üé éó÷ýåé ï P 0 (n), äçë. éó÷ýåé üé üëá á ëåõêÜ åñÜãùíá ìéáò
óêáêéÝñáò Üîçòn ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï ìðïñïýí íá êáëõöèïýí áðü ìç åðéêáëõðüìåíá

ðëáêßäéá ó÷Þìáïò L.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá áðïäåßîïõìå üé ï ßäéï éó÷ýåé ãéá êÜèå óêáêéÝñá Üîçò n + 1 ìå Ýíá
1.3. Ï Ñüëïò çò ÅðáãùãéêÞò Õðüèåóçò 17

( ) ( ) ( )
Ó÷Þìá 1.3. (á). ÓêáêéÝñá Üîçò 3 ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï. (â). Ç áíÜëõóÞ çò óå 4 óêáêéÝñåò Üîçò 3
ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï. Ïé èÝóåéò ùí ìáýñùí åñáãþíùí óéò óêáêéÝñåò Üîçò 3 åðéëÝãïíáé þóå (i) ï
ìáýñï åñÜãùíï çò áñ÷éêÞò óêáêéÝñáò íá äéáçñåß ç èÝóç ïõ, êáé (ii) á õðüëïéðá ñßá ìáýñá åñÜãùíá
íá êááëáìâÜíïõí êåíñéêÜ åñÜãùíá çò áñ÷éêÞò óêáêéÝñáò. Ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, á ëåõêÜ
åñÜãùíá ùí óêáêéÝñùí Üîçò 2 êáëýðïíáé áðü ìç åðéêáëýðïìåíá ðëáêßäéá ó÷Þìáïò L. (ã). ¸íùóç
ùí 4 óêáêéÝñùí Üîçò 2 êáé êÜëõøç ùí ñéþí íÝùí ëåõêþí åñáãþíùí ìå ðëáêßäéï ó÷Þìáïò L (ï íÝï
ðëáêßäéï óçìåéþíåáé åíïíüåñá óï ó÷Þìá).
6
ìáýñï åñÜãùíï . éá íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, ðñÝðåé íá äåßîïõìå
ðùò ìéá óêáêéÝñá Üîçò n+1 ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï ó÷çìáßæåáé áðü çí Ýíùóç 4
óêáêéÝñùí Üîçò n ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï þóå (i) á ñßá íÝá ëåõêÜ åñÜãùíá íá
êááëáìâÜíïõí êåíñéêÜ (êáé Üñá ãåéïíéêÜ) åñÜãùíá çò óêáêéÝñáò Üîçò n+1 ðïõ
ðñïêýðåé (óõíåðþò, á íÝá ëåõêÜ åñÜãùíá ìðïñïýí íá êáëõöèïýí áðü Ýíá ðëáêßäéï
ó÷Þìáïò L), êáé (ii) ï ìáýñï åñÜãùíï íá âñßóêåáé óçí åðéèõìçÞ èÝóç (Üñá íá ìçí
÷ñåéÜæåáé íá ìåáêéíçèåß).
Èåùñïýìå ìéá ïðïéáäÞðïå óêáêéÝñá Üîçòn + 1 ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï êáé ç äéáé-
ñïýìå óå 4 åáñçìüñéá ßäéáò äéÜóáóçò. ÊÜèå åáñçìüñéï åßíáé ìéá óêáêéÝñá Üîçò n.
Ôï Ýíá ìÜëéóá (áõü ðïõ ðåñéÝ÷åé ï ìáýñï åñÜãùíï) åßíáé ìéá óêáêéÝñá Üîçò n ìå
Ýíá ìáýñï åñÜãùíï (Üñá óå áõÞ åöáñìüæåáé ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç). Óå êáèÝíá áðü
á õðüëïéðá ñßá åáñçìüñéá, áëëÜæïõìå ï ÷ñþìá (áðü ëåõêü óå ìáýñï) óï (ìïíáäéêü)
åñÜãùíï çò ðïõ êááëáìâÜíåé êåíñéêÞ èÝóç óçí áñ÷éêÞ óêáêéÝñá Üîçò n+1 (âë.
Ó÷Þìá 1.3.â). ¸óé ó÷çìáßæïíáé ñåéò áêüìç óêáêéÝñåò Üîçò n ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï
(óéò ïðïßåò åðßóçò åöáñìüæåáé ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç).
Ìå çí áíßóñïöç äéáäéêáóßá, êÜèå óêáêéÝñá Üîçò n+1 ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï
ðñïêýðåé áðü çí Ýíùóç 4 (êáÜëëçëá åðéëåãìÝíùí) óêáêéÝñùí Üîçò n ìå Ýíá ìáýñï
åñÜãùíï. Ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, á ëåõêÜ åñÜãùíá áõþí ùí óêáêéÝñùí
Üîçò n ìðïñïýí íá êáëõöèïýí áðü ìç åðéêáëõðüìåíá ðëáêßäéá ó÷Þìáïò L. ÁðïìÝíïõí
á ñßá íÝá ëåõêÜ åñÜãùíá ðïõ äçìéïõñãïýíáé áðü çí áëëáãÞ ÷ñþìáïò óá ñßá áðü
á Ýóóåñá ìáýñá åñÜãùíá. Åßäáìå üé ç êáÜëëçëç åðéëïãÞ ùí 4 óêáêéÝñùí Üîçò n
åîáóöáëßæåé üé (i) á ñßá íÝá ëåõêÜ åñÜãùíá êááëáìâÜíïõí êåíñéêÜ åñÜãùíá çò
6
Óï åðáãùãéêü âÞìá ðñÝðåé íá áðïäåßîïõìå ï P 0 (n + 1), êáé ü÷é ï áóèåíÝóåñï P (n + 1).
óêáêéÝñáò Üîçò n +1, êáé ìðïñïýí íá êáëõöèïýí áðü Ýíá ðëáêßäéï ó÷Þìáïò L, êáé (ii) ï
ìáýñï åñÜãùíï íá âñßóêåáé óçí åðéèõìçÞ èÝóç, êáé äåí ÷ñåéÜæåáé ìåáêßíçóç. ¸óé
ðñïêýðåé üé üëá á ëåõêÜ åñÜãùíá çò óêáêéÝñáò Üîçò n + 1 ìðïñïýí íá êáëõöèïýí
áðü ìç åðéêáëõðüìåíá ðëáêßäéá ó÷Þìáïò L (âë. Ó÷Þìá 1.3.ã). Áõü ïëïêëçñþíåé çí
áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, üëá á ëåõêÜ åñÜãùíá ìéáò óêá-
êéÝñáò ìå Ýíá ìáýñï åñÜãùíï ìðïñïýí íá êáëõöèïýí áðü ìç åðéêáëõðüìåíá ðëáêßäéá
ó÷Þìáïò L. Áõü âÝâáéá éó÷ýåé êáé óçí åéäéêÞ ðåñßðùóç ðïõ ï ìáýñï åñÜãùíï âñß-
óêåáé óï êÝíñï. ut

áñÜäåéãìá 1.10. Ôï æçïýìåíï åßíáé íá äåßîïõìå üé ãéá êÜèå n 1,
Sn =
1 + 2 +:::+ n 2
2 2 2
2n
Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ. Ç áðïäåéêÝá ðñüáóç P (n) äçëþíåé üé
Sn 2''. áñáçñïýìå üé S1
`` = 2
1
, Üñá áëçèåýåé ï P (1). ÕðïèÝïíáò åðáãùãéêÜ
üé Sn 2, Ý÷ïõìå :
2
= Sn 2
z }| {
Sn+1 = 12 + 22 + : : : + 2nn + n2n+ 1 2 + n2n+ 1
2 +1 +1
¢ñá ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç Sn 2 äåí óõíåðÜãåáé çí áíéóüçá Sn 2 +1 , ðïõ ðñÝðåé íá
áðïäåßîïõìå óï åðáãùãéêü âÞìá.
éá íá îåðåñÜóïõìå ï ðñüâëçìá, äïêéìÜæïõìå íá áðïäåßîïõìå êÜé éó÷õñüåñï. Óõ-
ãêåêñéìÝíá èá äïêéìÜóïõìå íá õðïëïãßóïõìå çí áêñéâÞ éìÞ ïõ áèñïßóìáïò Sn (êáé ü÷é
áðëÜ Ýíá Üíù öñÜãìá, ðïõ åßíáé ï æçïýìåíï). Õðïëïãßæïíáò ï Sn ãéá ìéêñÝò éìÝò ïõ
n (ð.÷. 1 n 10 ), ðáñáçñïýìå üé ï Sn ðáñáìÝíåé ìéêñüåñï ïõ 2 êáé ðñïóåããßæåé
(ãñÞãïñá) ï 2 üóï ïé éìÝò ïõ n ìåãáëþíïõí. ¸óé óõìðåñáßíïõìå üé ç áêñéâÞò éìÞ ïõ
Sn Ý÷åé ç ìïñöÞ 2 An
, üðïõ An ìéá èåéêÞ ðïóüçá ðïõ åßíåé (ãñÞãïñá) óï 0 üóï áõîÜ-
íåáé ï n. áñáçñþíáò ç äéáöïñÜ 2 Sn ãéá ìéêñÝò éìÝò ïõ n êáé ðåéñáìáéæüìåíïé7,

êááëÞãïõìå üé An =
n+2 .
2n
Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óï n ãéá íá áðïäåßîïõìå ïí éó÷õñéóìü ìáò
óå ó÷Ýóç ìå çí áêñéâÞ éìÞ ïõ Sn . Ç áðïäåéêÝá ðñüáóç P (n) äçëþíåé üé ``Sn = 2
0 n+2 ''
2n
êáé óõíåðÜãåáé çí áñ÷éêÞ ðñüáóç P (n).
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé éó÷ýåé ï P 0 (1), áöïý S1 = 2 = 2

1 3
.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù üé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n 1,
2
éó÷ýåé üé Sn = 2
n+2 .
2n
7
An (Þ éóïäýíáìá çí ðïóüçá Sn ) êáé íá
ÅíáëëáêéêÜ, ìðïñïýìå íá ïñßóïõìå áíáäñïìéêÜ çí ðïóüçá
ëýóïõìå çí áíáäñïìéêÞ åîßóùóç. áñáçñïýìå üé äéáöïñÜ ùí An êáé An+1 åßíáé ßóç ìå 2nn+1
+1 . ÅðïìÝíùò
ç ðïóüçá An äßíåáé áðü ïí ãåíéêü üñï çò áêïëïõèßáò ðïõ ïñßæåáé áðü çí áíáäñïìéêÞ åîßóùóç An+1 =
An 2nn+1 3
+1 ìå áñ÷éêÞ éìÞ A1 = 2 . Éóïäýíáìá, ç ðïóüçá Sn äßíåáé áðü ïí ãåíéêü üñï çò áêïëïõèßáò ðïõ
n+1 1
ïñßæåáé áðü çí áíáäñïìéêÞ åîßóùóç Sn+1 = Sn +
2n+1 ìå áñ÷éêÞ éìÞ S1 = 2 .
1.4. Éó÷õñÞ ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ 19
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé Sn+1 = 2 n +3

2n+1
. ñÜãìáé,
n+1
Sn+1 = Sn + n+1
2
n+2 n+1
= 2 2n + 2n +1
= 2 n2n+ 3 ; +1
üðïõ ç ðñþç éóüçá ðñïêýðåé áðü ïí ïñéóìü ïõ Sn êáé ç äåýåñç éóüçá ðñïêýðåé
áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü
n 1, Sn = 2 n+2
2n
2. ut
1.4 Éó÷õñÞ ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ
Ìéá ãåíéêüåñç ìïñöÞ ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò ðñïêýðåé áí äå÷èïýìå üé ç áðïäåéêÝá
ëïãéêÞ ðñüáóç áëçèåýåé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü k 2 fn ; : : : ; ng, êáé áðïäåßîïõìå üé
0
ï P (n + 1) Ýðåáé ëïãéêÜ áðü áõÞ çí éó÷õñüåñç åðáãùãéêÞ õðüèåóç. ÁõÞ ç ìïñöÞ
åðáãùãÞò ïíïìÜæåáé éó÷õñÞ ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ.
ñüáóç 1.2 (Áñ÷Þ çò Éó÷õñÞò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò). ¸óù P (n) ìéá ëïãéêÞ ðñü-
áóç ðïõ åîáñÜáé áðü Ýíáí öõóéêü áñéèìü n. Áí
(á) ç ðñüáóç P (n0 ) åßíáé áëçèÞò ãéá êÜðïéïí öõóéêü áñéèìü n0 , êáé
(â) ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n n0 , áí ï P (k ) áëçèåýåé ãéá êÜèå k 2 fn ; : : : ; ng, üå
0
áëçèåýåé êáé ï P (n + 1),
üå ç ðñüáóç P (n) åßíáé áëçèÞò ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n n0 .
Ôï íÝï óïé÷åßï óçí áñ÷Þ çò éó÷õñÞò åðáãùãÞò åßíáé üé ãéá çí áðüäåéîç ïõ åðáãù-
ãéêïý âÞìáïò, èåùñïýìå ìéá éó÷õñüåñç åðáãùãéêÞ õðüèåóç (óõãêñßíåå ï óçìåßï (â) çò
ñüáóçò 1.2 ìå ï óçìåßï (â) çò ñüáóçò 1.1). ÄçëáäÞ ìå çí áñ÷Þ çò éó÷õñÞò åðá-
ãùãÞò, êáÜ çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò, ìðïñïýìå íá õðïèÝóïõìå ðåñéóóüåñá
8
ãéá íá êááëÞîïõìå óï ßäéï óõìðÝñáóìá . Ç éó÷õñÞ ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ ÷ñçóéìïðïéåßáé
óõ÷íÜ ãéáß ç éó÷õñüåñç åðáãùãéêÞ õðüèåóç äéåõêïëýíåé êáé áðëïðïéåß ç äéáýðùóç ùí
åðáãùãéêþí áðïäåßîåùí.
áñÜäåéãìá 1.11. Áò îåêéíÞóïõìå ìå Ýíá áðëü ðáñÜäåéãìá éó÷õñÞò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò.

Ôï æçïýìåíï åßíáé íá äåßîïõìå üé êÜèå öõóéêüò áñéèìüò n 2
ðïõ äåí åßíáé ðñþïò
9
8
Áõü åßíáé åíåëþò äéáöïñåéêü áðü çí éó÷õñïðïßçóç çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò ðïõ óõæçÞóáìå óçí
Åíüçá 1.3 (âë. áñáäåßãìáá 1.9 êáé 1.10). Åêåß ç éó÷õñüåñç åðáãùãéêÞ õðüèåóç ïäçãïýóå óå áíßóïé÷á
éó÷õñüåñï óõìðÝñáóìá ðïõ Ýðñåðå íá áðïäåé÷èåß óï åðáãùãéêü âÞìá.

9
Õðåíèõìßæåáé üé Ýíáò öõóéêüò áñéèìüò ïíïìÜæåáé ðñþïò üáí äéáéñåßáé áêñéâþò ìüíï áðü ïí åõáü
ïõ êáé ç ìïíÜäá.

áíáëýåáé óå ãéíüìåíï ðñþùí ðáñáãüíùí. Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå éó÷õñÞ ìáèçìáéêÞ
åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò. Ç áðïäåéêÝá ëïãéêÞ ðñüáóç P (n) äçëþíåé üé ``ï
n åßå åßíáé ðñþïò åßå áíáëýåáé óå ãéíüìåíï ðñþùí ðáñáãüíùí'' (ðáñáçñåßóå üé
áõÞ ç äÞëùóç åßíáé áõïëïãéêÜ éóïäýíáìç ìå ç äÞëùóç ``áí ï n äåí åßíáé ðñþïò, üå
áíáëýåáé óå ãéíüìåíï ðñþùí ðáñáãüíùí'').
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Ôï P (2) áëçèåýåé ãéáß ï 2 åßíáé ðñþïò áñéèìüò.

ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : Èåùñïýìå êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n 2, êáé
õðïèÝïõìå üé êÜèå öõóéêüò áñéèìüò k, 2kn , åßå åßíáé ðñþïò åßå áíáëýåáé óå
ãéíüìåíï ðñþùí ðáñáãüíùí.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé êáé ï n +1 åßå åßíáé ðñþïò åßå ãñÜöåáé ùò ãéíüìåíï
ðñþùí. Áí ï n +1 åßíáé ðñþïò, üå ï P (n +1) áëçèåýåé. Áí ï n +1 äåí åßíáé ðñþïò,
åî´ ïñéóìïý áíáëýåáé óå ãéíüìåíï äýï ðáñáãüíùí m; ` ðïõ åßíáé äéáöïñåéêïß áðü ï n +1
êáé ç ìïíÜäá (áëëÜ äåí åßíáé áíáãêáóéêÜ ðñþïé). ÄçëáäÞ, áí ï n +1 äåí åßíáé ðñþïò,
õðÜñ÷ïõí öõóéêïß m; `, 2 m; ` n, Ýïéïé þóå n + 1 = m `.
Ìðïñïýìå ëïéðüí íá åðéêáëåóïýìå çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, ðïõ éó÷ýåé ãéá êÜèå öõóéêü
áñéèìü k , 2 k n. Åöáñìüæïíáò çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, Ý÷ïõìå üé á m; ` åßå åßíáé

ðñþïé áñéèìïß åßå áíáëýïíáé óå ãéíüìåíï ðñþùí ðáñáãüíùí. ¸óé ï n+1 áíáëýåáé óå
ãéíüìåíï ðñþùí ðáñáãüíùí, ï ïðïßï ðñïêýðåé áðü ï ãéíüìåíï çò áíßóïé÷çò áíÜëõóçò
ùí m; k.
Óýìöùíá ìå çí áñ÷Þ çò éó÷õñÞò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, êÜèå öõóéêüò áñéèìüò ìåãá-
ëýåñïò Þ ßóïò ïõ 2 ðïõ äåí åßíáé ðñþïò áíáëýåáé óå ãéíüìåíï ðñþùí ðáñáãüíùí. ut
Ôï ðáñáêÜù ðáñÜäåéãìá åßíáé áíßóïé÷ï ïõ áñáäåßãìáïò 1.7 êáé çò ¢óêçóçò
Áõïáîéïëüãçóçò 1.7. Óü÷ïò åßíáé íá äåßîïõìå ðùò ç ÷ñÞóç éó÷õñÞò åðáãùãÞò ìðïñåß
íá áðëïðïéÞóåé ç äéáýðùóç êÜðïéùí åðáãùãéêþí áðïäåßîåùí, áëëÜ êáé üé ÷ñåéÜæåáé
éäéáßåñç ðñïóï÷Þ óï é áêñéâþò ðñÝðåé íá áðïäåé÷èåß ùò âÜóç çò åðáãùãÞò üáí ÷ñçóé-
ìïðïéïýìå éó÷õñÞ ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ.
áñÜäåéãìá 1.12 (Áèñïßóìáá ïëëáðëáóßùí ùí 4 êáé 7). Ôï æçïýìåíï åßíáé íá äåß-
îïõìå üé êÜèå öõóéêüò áñéèìüò n 18 ìðïñåß íá ó÷çìáéóåß áðü êïõðüíéá áîßáò 4
êáé 7 ìïíÜäùí. ÄçëáäÞ ðñÝðåé íá äåßîïõìå üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n 18, õðÜñ÷ïõí
öõóéêïß áñéèìïß n ; n 0, Ýïéïé þóå n = 4n + 7n. Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå éó÷õñÞ
åðáãùãÞ óï n.
Áò îåêéíÞóïõìå ìå Ýíá ó÷åäéÜãñáììá çò åðáãùãéêÞò áðüäåéîçò. éá ç âÜóç çò åðá-
ãùãÞò, åðéâåâáéþíïõìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá ìéêñÝò éìÝò ïõ n (ãéá åîÜóêçóç, äï-
êéìÜóå íá åðéâåâáéþóåå ï æçïýìåíï ãéá n = 18; : : : ; 30). éá çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç,
èåùñïýìå Ýíáí öõóéêü áñéèìü n 18, êáé õðïèÝïõìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá êÜèå
öõóéêü k, 18 k n. éá ïí åðüìåíï öõóéêü n + 1, èåùñïýìå ïí áñéèìü n 3
. Ëüãù
çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, ï n 3 ó÷çìáßæåáé áðü êïõðüíéá áîßáò 4 êáé 7 ìïíÜäùí. éá
íá ó÷çìáßóïõìå ïí n + 1, ðñïóèÝïõìå óå áõÜ Ýíá êïõðüíé ùí 4 ìïíÜäùí.

Ôï óçìåßï ðïõ ÷ñåéÜæåáé ðñïóï÷Þ åßíáé üé ãéá íá åöáñìïóåß ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç,
ðñÝðåé ï n 3 íá ïõëÜ÷éóïí 18 , äçëáäÞ íá Ý÷ïõìå n 21. Óõíåðþò ï ðáñáðÜíù óõëëï-

1.4. Éó÷õñÞ ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ 21
ãéóìüò åöáñìüæåáé
10
n + 1 22 ìðïñåß íá ó÷çìáéóåß
ãéá íá äåßîïõìå üé Ýíáò áñéèìüò
áðü êïõðüíéá 4 êáé 7 ìïíÜäùí, èåùñþíáò ùò äåäïìÝíï üé üëïé ïé öõóéêïß k , 18 k n,
ìðïñïýí íá ó÷çìáéóïýí áðü êïõðüíéá 4 êáé 7 11

ìïíÜäùí . ¼ìùò áõüò ï óõëëïãéóìüò äåí
êáëýðåé ïõò öõóéêïýò 18 19 20

, , , êáé 21
. éá íá Ý÷ïõìå ìéá ðëÞñç åðáãùãéêÞ áðüäåéîç,
ðñÝðåé óç âÜóçò çò åðáãùãÞò, íá áðïäåßîïõìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n = 18, 19, 20,
êáé 21.
Óõíïøßæïõìå á ðáñáðÜíù óå ìéá õðéêÜ äéáõðùìÝíç åðáãùãéêÞ áðüäåéîç.
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n = 18 19 20

, 21 , , êáé .
Åéäéêüåñá,18 = 4+7 2 (Üñá 18 = 1 êáé 18 = 2), 19 = 4 3+7 (Üñá 19 =3 =1 êáé 19 ),
20 = 4 5 =5 (Üñá 20 êáé 20 = 0), êáé 21 = 7 3 (Üñá 21 = 0 êáé 21 =3 ).
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç ¸óù áõèáßñåá åðéëåãìÝíïò öõóéêüò áñéèìüò n 21 . ÕðïèÝïõìå
åðáãùãéêÜ üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá êÜèå öõóéêü 18 k n

k, , äçë. üé ãéá êÜèå
k 2 f18; : : : ; ng, õðÜñ÷ïõí öõóéêïß áñéèìïß k ; k 0 k = 4k + 7k

Ýïéïé þóå .
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé êáé ãéá ïí åðüìåíï öõóéêü n+1, äçë.
õðÜñ÷ïõí öõóéêïß áñéèìïß n+1 ; n+1 0 Ýïéïé þóå n +1 = 4n+1 +7n+1 . ÅðåéäÞ n 3
18, ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç åöáñìüæåáé óå áõüí. ¢ñá õðÜñ÷ïõí öõóéêïß n 3 ; n 3 0

Ýïéïé þóå n 3 = 4n 3 + 7n 3. Ïé áíßóïé÷ïé áñéèìïß ãéá ïí n + 1 ðñïêýðïõí áí
èÝóïõìå n+1 = n 3 + 1 êáé n+1 = n 3 (äçë. ðñïóèÝóïõìå Ýíá êïõðüíé ùí 4 ìïíÜäùí
óá êïõðüíéá áðü á ïðïßá ó÷çìáßæåáé ï n 3). ¸óé Ý÷ïõìå :

4n + 7n = 4(n + 1) + 7n
+1 +1 3 3
= n 3
z }| {
= (4n + 7n ) + 4
3 3
= n +1;
üðïõ ç ðñþç éóüçá ðñïêýðåé áðü ïí ïñéóìü ùí n+1 ; n+1 ìå âÜóç á n 3 ; n 3,
êáé ç åëåõáßá éóüçá áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç. Åäþ ïëïêëçñþíåáé ç áðüäåéîç ïõ
åðáãùãéêïý âÞìáïò.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò éó÷õñÞò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé êÜèå öõóéêüò
áñéèìüò n 18 ìðïñåß íá ó÷çìáéóåß áðü êïõðüíéá áîßáò 4 êáé 7 ìïíÜäùí. ut

Ç óýãêñéóç çò ðáñáðÜíù åðáãùãéêÞò áðüäåéîçò ìå éò áðïäåßîåéò ïõ áñáäåßãìá-
ïò 1.7 êáé çò ¢óêçóçò Áõïáîéïëüãçóçò 1.7 åßíáé ðïëý äéáöùéóéêÞ ùò ðñïò á ðëåïíå-
êÞìáá çò éó÷õñÞò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, áëëÜ êáé ùò ðñïò á óçìåßá üðïõ ÷ñåéÜæåáé
éäéáßåñç ðñïóï÷Þ. Óå Ýíá Ýïéï óçìåßï åóéÜæåé ç ðáñáêÜù Üóêçóç áõïîéïëüãçóçò.
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.8 (ÊáíÝíáò åñéüò!). Íá åíïðßóåå ï ëÜèïò óïí ðá-
ñáêÜù óõëëïãéóìü ï ïðïßïò ÷ñçóéìïðïéåß éó÷õñÞ ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ êáé êááëÞãåé óï
(ëáíèáóìÝíï) óõìðÝñáóìá üé üëïé ïé öõóéêïß áñéèìïß åßíáé Üñéïé.
10
éá äïýìå üé ï ðáñáðÜíù óõëëïãéóìüò äåí åöáñìüæåáé ãéá n 20, ðáñáçñïýìå üé ãéá n = 20, Ý÷ïõìå
n 3 = 17, ï ïðïßï äåí ìðïñåß íá ó÷çìáéóåß áðü êïõðüíéá 4 êáé 7 ìïíÜäùí.
11
Óçí ðñáãìáéêüçá äåí ÷ñåéáæüìáóå ìéá üóï éó÷õñÞ åðáãùãéêÞ õðüèåóç. Ï åðáãùãéêüò óõëëïãéóìüò
áðáéåß ìüíï üé ï n 3 ó÷çìáßæåáé áðü êïõðüíéá 4 êáé 7 ìïíÜäùí.

ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Éó÷ýåé üé ï 0 åßíáé Üñéïò.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : Èåùñïýìå êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n 0, êáé

õðïèÝïõìå üé êÜèå öõóéêüò áñéèìüò k, 0 k n, åßíáé Üñéïò.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé êáé ï n + 1 åßíáé Üñéïò. áñáçñïýìå üé ï n + 1
ãñÜöåáé ùò Üèñïéóìá ùí áñéèìþí n êáé 1, ïé ïðïßïé åßíáé Üñéïé, ëüãù çò åðáãùãéêÞò
õðüèåóçò. ¸óé ï n + 1 åßíáé Üñéïò ùò Üèñïéóìá äýï Üñéùí.

2 Áíáäñïìéêïß Ïñéóìïß êáé ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ
ïëëÜ ìáèçìáéêÜ áíéêåßìåíá (ð.÷. óõíáñÞóåéò, óýíïëá, êëÜóåéò ãñáöçìÜùí) ìðïñïýí
íá ïñéóïýí áíáäñïìéêÜ. ¸íáò áíáäñïìéêüò (Þ åðáãùãéêüò) ïñéóìüò åíüò óõíüëïõ (áíßó.
ìéáò óõíÜñçóçò) áðïåëåßáé áðü:
Ôçí âÜóç, üðïõ êáèïñßæåáé ìéá áñ÷éêÞ óõëëïãÞ áðü óïé÷åßá ïõ óõíüëïõ (áíéó.
êáèïñßæïíáé ïé áñ÷éêÝò éìÝò çò óõíÜñçóçò).
Ôï âÞìá, üðïõ êáèïñßæïíáé êáíüíåò ìå ïõò ïðïßïõò íÝá óïé÷åßá ïõ óõíüëïõ ðñï-
êýðïõí áðü óïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí Þäç óï óýíïëï (áíéó. äéáõðþíåáé áíáäñïìéêÞ
åîßóùóç ðïõ åêöñÜæåé éò åðüìåíåò éìÝò çò óõíÜñçóçò ùò óõíÜñçóç ùí ðñïçãïýìå-
íùí).
Óçí ðëåéïøçößá ùí ðåñéðþóåùí, ç âÜóç ïõ áíáäñïìéêïý ïñéóìïý êáèïñßæåé á ``áðëïý-
óåñá'' óïé÷åßá ïõ óõíüëïõ (äçë. áõÜ ðïõ ç ðåñéãñáöÞ ïõò Ý÷åé åëÜ÷éóç ðïëõðëï-
êüçá). éï ``óýíèåá'' óïé÷åßá (äçë. óïé÷åßá ðïõ ç ðåñéãñáöÞ ïõò Ý÷åé áõîçìÝíç
ðïëõðëïêüçá) ðñïêýðïõí ìå çí åöáñìïãÞ ùí êáíüíùí ðïõ êáèïñßæïíáé óï âÞìá
ïõ áíáäñïìéêïý ïñéóìïý. éá ïí ïñéóìü áíáäñïìéêþí áêïëïõèéþí åéäéêüåñá, äåßå éò
åíüçåò 2.6.1 êáé 2.6.2, óåë. 79-90, óï âéâëßï Áñ÷Ýò ÓõíäõáóéêÞò (Óáìáßïõ).
ÔõðéêÜ ðáñáäåßãìáá áíáäñïìéêþí ïñéóìþí óõíüëùí åßíáé ï ïñéóìüò ùí ðñïáóéáêþí
ýðùí (Ïñéóìüò 2.2, óåë. 20), ï ïñéóìüò ùí üñùí çò ðñùïâÜèìéáò ãëþóóáò (Ïñéóìüò 3.2,
óåë. 97), êáé ï ïñéóìüò ùí ýðùí çò ðñùïâÜèìéáò ãëþóóáò (Ïñéóìüò 3.3, óåë. 98) óï
âéâëßï çò ÌáèçìáéêÞò ËïãéêÞò (Äçìçñáêüðïõëïò), êáé ï ïñéóìüò ïõ õðåñêýâïõ, (áñÜ-
äåéãìá 1.9, óåë. 74-77) óï âéâëßï çò Èåùñßáò ñÜöùí (Ìáõñïíéêüëáò). Óïí ïñéóìü ùí
ðñïáóéáêþí ýðùí ãéá ðáñÜäåéãìá, ç âÜóç (á) ïõ ïñéóìïý êáèïñßæåé üé êÜèå ðñïáóéáêÞ
ìåáâëçÞ åßíáé ðñïáóéáêüò ýðïò (ç áðëïýóåñç ìïñöÞ ïõ), êáé ï âÞìá (â) ïõ ïñéóìïý
êáèïñßæåé üé áí ; åßíáé Þäç êááóêåõáóìÝíïé ðñïáóéáêïß ýðïé, üå á (: ), ( _ ),

( ^ ), ( ! ), êáé ( $ ) åßíáé ðñïáóéáêïß ýðïé.
Áêïëïõèïýí ìåñéêÜ áêüìç ðáñáäåßãìáá áíáäñïìéêþí ïñéóìþí.
áñÜäåéãìá 2.1 (Öõóéêïß Áñéèìïß). Ôï óýíïëï ùí èåéêþí öõóéêþí áñéèìþí IN ìðïñåß
íá ïñéóåß áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò:
ÂÜóç: To 1 áíÞêåé óï óýíïëï IN .
ÂÞìá: Áí á x; y áíÞêïõí óï IN, ï x + y áíÞêåé óï IN .

Ôï âÞìá óïí ðáñáðÜíù ïñéóìü ìðïñåß íá áíéêááóáèåß áðü ï ``áí ï x áíÞêåé óï IN ,
ï x + 1 áíÞêåé óï IN ''. ut
23
24 2. Áíáäñïìéêïß Ïñéóìïß êáé ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ
áñÜäåéãìá 2.2 (¢ñéïé êáé åñéïß Áñéèìïß). Ôï óýíïëï ùí Üñéùí öõóéêþí áñéèìþí
ìðïñåß íá ïñéóåß áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò:
ÂÜóç: Ôá 02 , åßíáé Üñéïé.
ÂÞìá: Áí á x; y åßíáé Üñéïé, ï x + y åßíáé Üñéïò.

Ôï âÞìá óïí ðáñáðÜíù ïñéóìü ìðïñåß íá áíéêááóáèåß áðü ï ``áí ï x åßíáé Üñéïò, ï
x + 2 åßíáé Üñéïò''.
Ôï óýíïëï ùí ðåñéþí öõóéêþí áñéèìþí ìðïñåß íá ïñéóåß áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò:
ÂÜóç: Ôï 1 åßíáé ðåñéüò.
ÂÞìá: Áí á x; y åßíáé ðåñéïß, ï x + y + 1 åßíáé ðåñéüò.

Ôï âÞìá óïí ðáñáðÜíù ïñéóìü ìðïñåß íá áíéêááóáèåß áðü ï ``áí ï x åßíáé ðåñéüò,
ï x + 1 + 1 åßíáé ðåñéüò''. ut
áñÜäåéãìá 2.3 (Áêïëïõèßá Fibona i). Ç áêïëïõèßá (Þ áñéèìïß) Fibona i Fn , n 2 IN,
ïñßæåáé áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò:
ÂÜóç: F1 = F2 = 1 (áñ÷éêÝò éìÝò).

ÂÞìá: éá êÜèå n 3, Fn = Fn 1 + Fn 2 (áíáäñïìéêÞ åîßóùóç). ut
áñÜäåéãìá 2.4 (Äéùíõìéêïß ÓõíåëåóÝò). éá êÜèå öõóéêü áñéèìü n 1 êáé êÜèå öõ-
óéêü áñéèìük, 0 k n, ïé äéùíõìéêïß óõíåëåóÝò C (n; k) (ðïõ äßíïõí ïí áñéèìü ùí
óõíäõáóìþí k áíéêåéìÝíùí áðü n) ìðïñïýí íá ïñéóïýí áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò :
ÂÜóç: éá êÜèå n 1, C (n; k ) = 1 áí k = 0 Þ k = n (áñ÷éêÝò éìÝò).
ÂÞìá: éá êÜèå n 2 êáé êÜèå k , 0 < k < n, C (n; k ) = C (n 1; k 1) + C (n 1; k)

(áíáäñïìéêÞ åîßóùóç).
Ìéá áðüäåéîç (ìå óõíäõáóéêÜ åðé÷åéñÞìáá) çò ðáñáðÜíù áíáäñïìéêÞò ó÷Ýóçò äßíåáé
óçí ¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.9, óåë. 26, óï âéâëßï Áñ÷Ýò ÓõíäõáóéêÞò (Óáìáßïõ).
ÌÜëéóá á óïé÷åßá ïõ ``ñßãùíïõ ïõ Pas al'', ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßáé ãéá ïí õðïëïãéóìü
ùí äéùíõìéêþí óõíåëåóþí, õðïëïãßæïíáé áðü çí ðáñáðÜíù áíáäñïìéêÞ ó÷Ýóç. ut

áñÜäåéãìá 2.5 (ÌÝãéóïò Êïéíüò ÄéáéñÝçò). Ï ÌÝãéóïò Êïéíüò ÄéáéñÝçò g d(a; b) äýï
öõóéêþí áñéèìþí a; b, ìå a b, ïñßæåáé áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò :

ÂÜóç: Áí b = 0, üå g d(a; b) = a.
ÂÞìá: Áí b > 0, üå g d(a; b) = g d(b; a mod b).
Óïí áíáäñïìéêü ïñéóìü ïõ ÌÝãéóïõ Êïéíïý ÄéáéñÝç âáóßæåáé ï áëãüñéèìïò ïõ
Åõêëåßäç (äåßå áñÜäåéãìá 2.4, óåë. 85, óï âéâëßï ÄéáêñéÜ ÌáèçìáéêÜ (Âïýñïò)). å-
íéêüåñá, ï áíáäñïìéêüò ïñéóìüò ìéáò óõíÜñçóçò ïäçãåß (ìå ðñïöáíÞ ñüðï) óå Ýíáí áíá-
äñïìéêü áëãüñéèìï õðïëïãéóìïý çò. Óå êÜðïéåò ðåñéðþóåéò (âë. áëãüñéèìï ïõ Åõêëåßäç),
áõïß ïé áíáäñïìéêïß áëãüñéèìïé åßíáé õðïëïãéóéêÜ áðïäïéêïß. Óå Üëëåò ðåñéðþóåéò (âë.

2.1. ÄïìéêÞ ÅðáãùãÞ 25
áíáäñïìéêü ïñéóìü ùí äéùíõìéêþí óõíåëåóþí óï áñÜäåéãìá 2.4), êááöåýãïõìå óçí
å÷íéêÞ ïõ äõíáìéêïý ðñïãñáììáéóìïý ãéá ïí áðïäïéêü õðïëïãéóìü çò óõíÜñçóçò ìå
âÜóç çí áíáäñïìéêÞ ó÷Ýóç. ut

áñÜäåéãìá 2.6 (ÄÝíñá). ¸íá (áðëü, ìç êáåõèõíüìåíï) ãñÜöçìá åßíáé äÝíñï üáí åßíáé
óõíäåüìåíï êáé äåí ðåñéÝ÷åé êýêëïõò. Ôï Èåþñçìá 5.1, óåë. 175, óï âéâëßï ùí Äéáêñéþí
Ìáèçìáéêþí (Âïýñïò), êáé ï Èåþñçìá 2.1, óåë. 137, óï âéâëßïò çò Èåùñßáò ñÜöùí
(Ìáõñïíéêüëáò) äßíïõí êÜðïéïõò ðïëý åíäéáöÝñïíåò ÷áñáêçñéóìïýò ùí äÝíñùí. Ôá
äÝíñá åßíáé öýóåé áíáäñïìéêÝò äïìÝò êáé ìðïñïýí íá ïñéóïýí ùò åîÞò :
ÂÜóç: Ìéá áðïìïíùìÝíç êïñõöÞ åßíáé äÝíñï (ï ìïíáäéêü äÝíñï ìå ìßá êïñõöÞ).
ÂÞìá: Áí T1 êáé T2 åßíáé äÝíñá (ìå n1 êáé n2 êïñõöÝò áíßóïé÷á), ï ãñÜöçìá ðïõ
ðñïêýðåé èåùñþíáò á T1 êáé T2 , êáé óõíäÝïíáò ìå áêìÞ ìéá ïðïéáäÞðïå êïñõöÞ
T1 ìå ìéá ïðïéáäÞðïå êïñõöÞ ïõ T2 åßíáé äÝíñï (ìå n1 + n2 êïñõöÝò).

ïõ
Ôï âÞìá óïí ðáñáðÜíù ïñéóìü ìðïñåß íá áíéêááóáèåß áðü ï ``áí T åßíáé äÝíñï (ìå n
êïñõöÝò) êáé v ìéá áðïìïíùìÝíç êïñõöÞ, ï ãñÜöçìá ðïõ ðñïêýðåé óõíäÝïíáò ìå áêìÞ
ç v ìå ìéá ïðïéáäÞðïå êïñõöÞ ïõ T åßíáé äÝíñï (ìå n + 1 êïñõöÝò)''. ut

áñÜäåéãìá 2.7 (¾øïò ÄÝíñïõ). Ôï ýøïò h(T ) åíüò äÝíñïõ T ìå ñßæá ìðïñåß íá ïñéóåß
áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò :
ÂÜóç: Áí ï T h(T ) = 0.
Ý÷åé ìßá ìüíï êïñõöÞ, ç ñßæá, üå
ÂÞìá: ÄéáöïñåéêÜ, Ýóù T1 ; : : : ; Tk á õðïäÝíñá ïõ T ðïõ ïé ñßæåò ïõò åßíáé ðáéäéÜ çò
ñßæáò ïõ T . Ôüå h(T ) = 1 + maxfh(T1 ); : : : ; h(Tk )g. ut
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.1. Íá äþóåå Ýíáí áíáäñïìéêü ïñéóìü ãéá á ðáñáêÜù:
Ôï óýíïëï ùí èåéêþí öõóéêþí áñéèìþí ðïõ åßíáé ðïëëáðëÜóéá ïõ 3.
Ôï óýíïëï ùí öõóéêþí áñéèìþí ðïõ åßíáé äõíÜìåéò ïõ 2.
Ôçí áêïëïõèßá ìå ýðï n = 2 n 2 IN (äçë.

n, çí áêïëïõèßá ùí äõíÜìåùí ïõ 2 ).
Ôçí êëÜóç ùí äõáäéêþí äÝíñùí ðïõ åßíáé ðëÞñç (äçë. êÜèå åóùåñéêüò ïõò êüìâïò
Ý÷åé äýï ðáéäéÜ êáé üëá ïõò á öýëëá âñßóêïíáé óï ßäéï åðßðåäï).
2.1 ÄïìéêÞ ÅðáãùãÞ
Ç áñ÷Þ çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò åöáñìüæåáé ãéá çí áðüäåéîç éäéïÞùí êÜèå ìáèçìá-
éêïý áíéêåéìÝíïõ (ð.÷. óõíüëïõ, óõíÜñçóçò, êëÜóçò ãñáöçìÜùí) ðïõ ìðïñåß íá ïñéóåß
áíáäñïìéêÜ. Óå Ýïéåò ðåñéðþóåéò, ãñÜöïõìå üé ÷ñçóéìïðïéïýìå åðáãùãÞ óç äïìÞ, Þ
óçí ðïëõðëïêüçá, Þ óå êÜðïéá ðáñÜìåñï ðïõ ÷áñáêçñßæåé çí ðïëõðëïêüçá ïõ áíé-
êåéìÝíïõ (ð.÷. ýøïò åíüò äÝíñïõ, áñéèìüò êïñõöþí Þ áêìþí åíüò ãñáöÞìáïò), áíß ãéá

Ç åöáñìïãÞ ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò ãéá çí áðüäåéîç ìéáò éäéüçáò åíüò áíéêåéìÝíïõ
ðïõ ïñßæåáé áíáäñïìéêÜ åßíáé áðïëýùò áíßóïé÷ç ìå çí åöáñìïãÞ åðáãùãÞò óïõò öõ-
óéêïýò áñéèìïýò. éá ðáñÜäåéãìá, Ýóù Ýíá óýíïëï S ðïõ ïñßæåáé áíáäñïìéêÜ, êáé Ýóù
üé èÝëïõìå íá äåßîïõìå (ìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óç äïìÞ ïõ S ) üé üëá á óïé÷åßá ïõ
S Ý÷ïõí ìéá éäéüçá P. ¼ðùò êáé óçí åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò, áêïëïõèïýìå
á ðáñáêÜù âÞìáá :
ÂÜóç ÅðáãùãÞò: Áðïäåéêíýïõìå üé üëá á óïé÷åßá ðïõ áíáöÝñïíáé óç âÜóç ïõ áíá-
äñïìéêïý ïñéóìïý ïõ S Ý÷ïõí çí éäéüçá P .
ÅðáãùãéêÞ Õðüèåóç: ÕðïèÝïõìå üé êÜðïéá Þäç ó÷çìáéóìÝíá óïé÷åßá ïõ S Ý÷ïõí çí
éäéüçá P.
Åðáãùãéêü ÂÞìá: Áðïäåéêíýïõìå üé êÜèå íÝï óïé÷åßï ïõ S ðïõ ðñïêýðåé áðü Þäç ó÷ç-
ìáéóìÝíá óïé÷åßá óýìöùíá ìå ïõò êáíüíåò óï âÞìá ïõ áíáäñïìéêïý ïñéóìïý Ý÷åé
çí éäéüçá P.
ÄçëáäÞ áðïäåéêíýïõìå üé á áñ÷éêÜ óïé÷åßá ïõ S (üðùò áõÜ êáèïñßæïíáé óç âÜóç ïõ
áíáäñïìéêïý ïñéóìïý) Ý÷ïõí çí éäéüçá P , êáé üé ç åöáñìïãÞ ùí êáíüíùí óï âÞìá ïõ
áíáäñïìéêïý ïñéóìïý óå óïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí çí éäéüçá P äßíåé óïé÷åßá ðïõ åðßóçò Ý÷ïõí
çí éäéüçá P (ìå Üëëá ëüãéá, üé ç éäéüçá P éó÷ýåé áñ÷éêÜ êáé ``äéáçñåßáé'' áðü ïõò
êáíüíåò óï âÞìá ïõ áíáäñïìéêïý ïñéóìïý). ÅðïìÝíùò üëá á óïé÷åßá ïõ S Ý÷ïõí çí
éäéüçá P .
Óï ðáñáðÜíù ãåíéêü ðëáßóéï åöáñìïãÞò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, ðáñáçñïýìå üé
á âÞìáá çò åðáãùãéêÞò áðüäåéîçò õðáãïñåýïíáé áðü ïí áíáäñïìéêü ïñéóìü ïõ óõíü-
ëïõ S (áêüìç êáé óå ðåñéðþóåéò ðïõ áõüò äåí áíáöÝñåáé ñçÜ, áëëÜ õðïíïåßáé). Õðü
áõü ï ðñßóìá, åßíáé åíäéáöÝñïí íá óõó÷åßóïõìå ïí áíáäñïìéêü ïñéóìü ùí öõóéêþí
áñéèìþí óï áñÜäåéãìá 2.1 ìå éò áñ÷Ýò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò (ñüáóç 1.1) êáé çò
éó÷õñÞò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò (ñüáóç 1.2). Íá óçìåéþóïõìå áêüìç üé üáí õðÜñ÷åé
ðñïöáíÞò áíéóïé÷ßá ìåáîý ùí öõóéêþí áñéèìþí êáé ùí óïé÷åßùí åíüò óõíüëïõ (Þ ùí
üñùí ìéáò áêïëïõèßáò) ðïõ ïñßæåáé áíáäñïìéêÜ (ð.÷. üñïé çò áêïëïõèßáò Fibona i óï
áñÜäåéãìá 2.3), ç åöáñìïãÞ åðáãùãÞò óç äïìÞ ïõ óõíüëïõ (Þ çò áêïëïõèßáò) äåí Ý÷åé
êáìßá ïõóéáóéêÞ äéáöïñÜ áðü çí åöáñìïãÞ åðáãùãÞò óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò.
áñÜäåéãìá 2.8. Ôï óýíïëï N 4 ùí èåéêþí öõóéêþí áñéèìþí ðïõ åßíáé ðïëëáðëÜóéá ïõ 4
ïñßæåáé ùò N4 = fx 2 IN : x = 4n ãéá êÜðïéï n 2 IN g. Èåùñïýìå åðßóçò ï õðïóýíïëï
ùí öõóéêþí áñéèìþí S ðïõ ïñßæåáé áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò :

ÂÜóç: To 4 áíÞêåé óï S .
ÂÞìá: Áí á x; y áíÞêïõí óï S , ï x + y áíÞêåé óï S .
Áí êáé äéáéóèçéêÜ åßíáé ðñïöáíÝò üé á óýíïëá N4 êáé S áõßæïíáé, èá ï áðïäåßîïõìå
öïñìáëéóéêÜ ÷ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ. éá íá áðïäåßîïõìå üé á äýï óýíïëá
S N4 (äçë. üé êÜèå öõóéêüò ðïõ ðñïêýðåé áðü ïí

áõßæïíáé, ðñÝðåé íá äåßîïõìå üé
áíáäñïìéêü ïñéóìü ïõ S ãñÜöåáé ùò 4n, ãéá êÜðïéï n 2 IN , êáé Üñá åßíáé ðïëëáðëÜóéï

2.1. ÄïìéêÞ ÅðáãùãÞ 27
ïõ 4 ), êáé üé N S

4 (äçë. üé êÜèå öõóéêüò çò ìïñöÞò 4n ðñïêýðåé áðü ïí ðáñáðÜíù
áíáäñïìéêü ïñéóìü, êáé Üñá åßíáé óïé÷åßï ïõ S ).

éá íá äåßîïõìå üé S N , ÷ñçóéìïðïéïýìå åðáãùãÞ óçí äïìÞ ïõ S (äçëáäÞ áêï-
4
ëïõèïýìå á âÞìáá ðïõ õðáãïñåýïíáé áðü ïí áíáäñïìéêü ïñéóìü ïõ S ).

ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Ôï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá ïí áñéèìü 4 (ï ìïíáäéêü óïé÷åßï ïõ S ðïõ
áíáöÝñåáé óç âÜóç ïõ áíáäñïìéêïý ïñéóìïý), áöïý ï 4 åßíáé ðïëëáðëÜóéï ïõ åáõïý
ïõ, êáé Üñá 42N 4.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : Èåùñïýìå äýï áõèáßñåá åðéëåãìÝíá óïé÷åßá x; y 2 S , êáé õðïèÝ-

ïõìå åðáãùãéêÜ üé áõÜ åßíáé ðïëëáðëÜóéá ïõ 4 , äçë. üé x; y 2 N4 .
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï x + y åßíáé ðïëëáðëÜóéï ïõ 4 (óýìöùíá ìå ï âÞìá
ïõ áíáäñïìéêïý ïñéóìïý, ç ðñüóèåóç óïé÷åßùí ïõ S åßíáé ï ìüíïò ñüðïò íá ðñïêýøïõí
íÝá óïé÷åßá ïõ S ). Áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, á x; y åßíáé ðïëëáðëÜóéá ïõ 4. ¢ñá
õðÜñ÷ïõí nx ; ny 2 IN Ýïéïé þóå x = 4nx êáé y = 4ny . Óõíåðþò x + y = 4nx + 4ny =

4(nx + ny ), ïðüå êáé ï x + y åßíáé ðïëëáðëÜóéï ïõ 4. ¢ñá x + y 2 N4 .
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, S N4 .
éá íá äåßîïõìå üé N4 S , ÷ñçóéìïðïéïýìå åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò (ç ïðïßá
áêïëïõèåß ç äïìÞ ùí óïé÷åßùí ïõ N 4 , áöïý áõÜ âñßóêïíáé óå ðñïöáíÞ áíéóïé÷ßá ìå
ïõò öõóéêïýò áñéèìïýò).
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Ôï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n = 1, áöïý ï 4 (ðïõ åßíáé ï ðñþï / åëÜ÷éóï
óïé÷åßï ïõ N 4 ) áíÞêåé óï óýíïëï S.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù üé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n 1, ï
4n n-ïóü óïé÷åßï ïõ N4 ) áíÞêåé óï óýíïëï S .
(ï
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé êáé ï 4(n + 1) (ï (n + 1)-ïóü óïé÷åßï ïõ N4 ) áíÞêåé
óï S . áñáçñïýìå üé ï 4(n + 1) åßíáé Üèñïéóìá ùí 4n, ï ïðïßï áíÞêåé óï S ëüãù
çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, êáé 4, ðïõ åðßóçò áíÞêåé óï S . Óýìöùíá ëïéðüí ìå ï âÞìá ïõ
áíáäñïìéêïý ïñéóìïý ïõ S , ï 4n + 4 = 4(n + 1) áíÞêåé óï S .
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, N4 S .
Áðü á S N4 êáé N4 S , ðñïêýðåé üé S = N4 (äçë. üé ï S åßíáé ï óýíïëï ùí
èåéêþí öõóéêþí áñéèìþí ðïõ åßíáé ðïëëáðëÜóéá ïõ 4). Ìå ðáñüìïéï ñüðï ìðïñïýìå íá
áðïäåßîïõìå öïñìáëéóéêÜ üé ïé áíáäñïìéêïß ïñéóìïß ùí áñáäåéãìÜùí 2.1, 2.2, 2.6, 2.7,
êáé çò ¢óêçóçò Áõïáîéïëüãçóçò 2.1 áíáðïêñßíïíáé óï óü÷ï ïõò. ut
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.2 (Áñéèìïß Fibona i êáé ×ñõóÞ ÔïìÞ). Ïé áñéèìïß Fibona i
Fn , n p2 IN , ïñßæïíáé áíáäñïìéêÜ óï áñÜäåéãìá 2.3. Ç ÷ñõóÞ ïìÞ åßíáé ï áñéèìüò
= 1+2 5 1:618 ðïõ áðïåëåß çí ìïíáäéêÞ èåéêÞ ñßæá çò åîßóùóçò x2 = x + 1. ×ñçóé-
ìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n 1, Fn n 1.
1 3 n 1
5
1
n, 1+pp5 1
n
0:7236 n 1
éá ìåãáëýåñåò éìÝò ïõ ï
2 5 áðïåëåß ìéá ðïëý éêáíïðïéçéêÞ ðñïóÝããéóç
n-ïóïý áñéèìïý Fibona i.

1+pp5 n 1 Fn 1:01 1+pp5 n 1 .
ïõ ÓõãêåêñéìÝíá, ÷ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, ìðïñïýìå íá äåßîïõìå
üé ãéá êÜèå n 5, 0:99

2 5 2 5
2.2 ÅöáñìïãÝò óç ÌáèçìáéêÞ ËïãéêÞ
Âáóéæüìåíïé óïõò áíáäñïìéêïýò ïñéóìïýò ùí ðñïáóéáêþí ýðùí (Ïñéóìüò 2.2, óåë. 20),
ùí üñùí çò ðñùïâÜèìéáò ãëþóóáò (Ïñéóìüò 3.2, óåë. 97), êáé ùí ýðùí çò ðñùïâÜè-
ìéáò ãëþóóáò (Ïñéóìüò 3.3, óåë. 98) óï âéâëßï çò ÌáèçìáéêÞò ËïãéêÞò (Äçìçñáêüðïõ-
ëïò), ìðïñïýìå íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå äïìéêÞ åðáãùãÞ ãéá íá áðïäåßîïõìå éäéüçÝò ïõò.
ÔÝïéá ðáñáäåßãìáá õðÜñ÷ïõí áñêåÜ óï âéâëßï çò ÌáèçìáéêÞò ËïãéêÞò, ð.÷. áñÜ-
äåéãìá 2.1, óåë. 23, ¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.1, óåë. 24, ËÞììá 2.1, óåë. 24-25, ¢óêçóç
Áõïáîéïëüãçóçò 3.1, óåë. 101. Ôá ðáñáäåßãìáá ðïõ èá äïýìå óå áõÞ çí åíüçá âáóß-
æïíáé óå åñùÞìáá ðáëáéüåñùí åñãáóéþí êáé èåìÜùí åîåÜóåùí çò ËÇ 20.
áñÜäåéãìá 2.9 (Åñ. 8.á, 5ç Åñãáóßá 04-05). ¸óù T^ ï õðïóýíïëï ùí ðñïáóéáêþí ý-
ðùí ðïõ åßå åßíáé ðñïáóéáêÝò ìåáâëçÝò åßå ðåñéÝ÷ïõí ìüíï ïí ëïãéêü óýíäåóìï ^. Ôï
óýíïëï T^ ïñßæåáé áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò :
ÂÜóç: ÊÜèå ðñïáóéáêÞ ìåáâëçÞ áíÞêåé óï T^ .
ÂÞìá: Áí '; T^ , ï ðñïáóéáêüò ýðïò (' ^ ) áíÞêåé óï T^ .
åßíáé ðñïáóéáêïß ýðïé ïõ
Ôï æçïýìåíï åßíáé íá äåßîïõìå üé ïé ðñïáóéáêïß ýðïé ïõ T^ äåí åßíáé áõïëïãßåò. éá
çí áðüäåéîç, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå åðáãùãÞ óçí ðïëõðëïêüçá ùí ýðùí ïõ T^ .
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Óç âÜóç çò åðáãùãÞò ðñÝðåé íá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá
üëïõò ïõò ðñïáóéáêïýò ýðïõò ðïõ áíáöÝñïíáé óç âÜóç ïõ åðáãùãéêïý ïñéóìïý ïõ
T^ (åí ðñïêåéìÝíù, ãéá êÜèå ðñïáóéáêÞ ìåáâëçÞ). ñÜãìáé, ìéá ðñïáóéáêÞ ìåáâëçÞ
äåí åßíáé áõïëïãßá, áöïý ìðïñåß íá áðïéìçèåß ùò øåõäÞò.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù '; áõèáßñåá åðéëåãìÝíïé ðñïáóéáêïß ýðïé óï óýíïëï T^ .
ÅðáãùãéêÜ õðïèÝïõìå üé ïé ýðïé '; äåí åßíáé áõïëïãßåò.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï ðñïáóéáêüò ýðïò (' ^ ) äåí åßíáé áõïëïãßá
(óýìöùíá ìå ïí áíáäñïìéêü ïñéóìü, ï ìüíïò ñüðïò ó÷çìáéóìïý ýðïõ ïõ T^ áðü Þäç
êááóêåõáóìÝíïõò ýðïõò ïõ T^ åßíáé íá ``óõíäÝóïõìå'' áõïýò ïõò ýðïõò ìå ïí ëïãéêü
óýíäåóìï ^). ñÜãìáé, áöïý ï ðñïáóéáêüò ýðïò ' äåí åßíáé áõïëïãßá (ëüãù çò
åðáãùãéêÞò õðüèåóçò), õðÜñ÷åé áðïßìçóç ðïõ ïí êáèéóÜ øåõäÞ. Ìå âÜóç ïí ðßíáêá
áëÞèåéáò ïõ ëïãéêïý óõíäÝóìïõ ^, áõÞ ç áðïßìçóç êáèéóÜ øåõäÞ êáé ïí ðñïáóéáêü
ýðï (' ^ ) . ¢ñá ï åëåõáßïò äåí åßíáé áõïëïãßá.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, ïé ýðïé ðïõ åßå åßíáé ðñïáóéáêÝò
ìåáâëçÝò åßå ðåñéÝ÷ïõí ìüíï ïí ëïãéêü óýíäåóìï ^ äåí åßíáé áõïëïãßåò. ut
áñÜäåéãìá 2.10 (Åñ. 5, 2ç Åñãáóßá 05-06). éá êÜèå ðñïáóéáêü ýðï, ï áñéèìüò ùí
áñéóåñþí ðáñåíèÝóåùí áð() êáé ï ýøïò ïõ äåíäñïäéáãñÜììáïò õä() ïõ ïñßæïíáé
áíáäñïìéêÜ (ìå âÜóç ïí áíáäñïìéêü ïñéóìü ùí ðñïáóéáêþí ýðùí) ùò åîÞò :
ÂÜóç: Áí ï åßíáé ðñïáóéáêÞ ìåáâëçÞ, üå áð() = 0 êáé õä() = 0.

ÂÞìá: Áí ï åßíáé çò ìïñöÞò (:'), üðïõ ' êÜðïéïò Þäç ó÷çìáéóìÝíïò ðñïáóéáêüò
ýðïò, üå áð() = 1 + áð(') êáé õä() = 1 + õä(').

2.2. ÅöáñìïãÝò óç ÌáèçìáéêÞ ËïãéêÞ 29
Áí ï åßíáé çò ìïñöÞò (' _ ) (' ^ ) (' ! ) (' $ )

, , '; , Þ , üðïõ êÜðïéïé
Þäç ó÷çìáéóìÝíïé ðñïáóéáêïß ýðïé, üå áð () = 1 + (') + ( ) áð áð êáé õä () =

1 + maxf ('); ( )g
õä õä .
Ôï æçïýìåíï åßíáé íá äåßîïõìå üé ãéá êÜèå ðñïáóéáêü ýðï , õä() áð() (äçë.
ï ýøïò ïõ äåíäñïäéáãñÜììáïò ïõ åßíáé ìéêñüåñï Þ ßóï ïõ áñéèìïý ùí áñéóåñþí
ðáñåíèÝóåùí ïõ ). éá çí áðüäåéîç, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óçí
ðïëõðëïêüçá ùí ðñïáóéáêþí ýðùí (äåßå éò åíäåéêéêÝò ëýóåéò çò 2çò Åñãáóßáò 05-06
ãéá ìéá ðñïóÝããéóç ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß åðáãùãÞ óï ýøïò ïõ äåíäñïäéáãñÜììáïò). ¸óé
á âÞìáá çò åðáãùãéêÞò áðüäåéîçò õðáãïñåýïíáé áðü ç äïìÞ ïõ áíáäñïìéêïý ïñéóìïý
ùí ðñïáóéáêþí ýðùí (Ïñéóìüò 2.2, óåë. 20, óï âéâëßï çò ÌáèçìáéêÞò ËïãéêÞò).
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Áí èåùñÞóïõìå Ýíáí ðñïáóéáêü ýðï ðïõ åßíáé ðñïáóéáêÞ ìåá-
âëçÞ, ï æçïýìåíï éó÷ýåé, áöïý õä () = () = 0
áð .
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù '; áõèáßñåá åðéëåãìÝíïé ðñïáóéáêïß ýðïé. ÕðïèÝïõìå üé
ï æçïýìåíï áëçèåýåé ãéá á '; , äçë. éó÷ýåé üé õä(') áð(') êáé üé õä( ) áð( ).
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá êÜèå ðñïáóéáêü ýðï ðïõ
ðñïêýðåé áðü ïõò '; óýìöùíá ìå ï âÞìá ïõ áíáäñïìéêïý ïñéóìïý ùí ðñïáóéáêþí
ýðùí. ÓõãêåêñéìÝíá, èá äåßîïõìå üé áí åßíáé ðñïáóéáêüò ýðïò çò ìïñöÞò (:'),
(' _ ) (' ^ ) (' ! ) (' $ )

, , , Þ () ()
, üå õä áð .
Áí ï ðñïáóéáêüò ýðïò åßíáé çò ìïñöÞò(:') , Ý÷ïõìå üé :
() = 1 + (')
õä õä
1 + (') áð
= () ; áð
üðïõ ïé äýï éóüçåò ðñïêýðïõí áðü ïí ïñéóìü ùí õä () () êáé áð , êáé ç áíéóüçá áðü
çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç üé õä (') (') áð .
Áí ï ðñïáóéáêüò ýðïò åßíáé çò ìïñöÞò(' _ ) (' ^ ) (' ! ) (' $ ) , , , Þ ,
Ý÷ïõìå üé :
() = 1 + maxf ('); ( )g

õä õä õä
1 + (') + ( ) õä õä
1 + (') + ( ) áð áð
= () ; áð
üðïõ ïé äýï éóüçåò ðñïêýðïõí áðü ïí ïñéóìü ùí õä () êáé áð (), ç ðñþç áíéóüçá
áðü ï maxfa; bg a + b a; b 0
, ðïõ éó÷ýåé ãéá êÜèå , êáé ç äåýåñç áíéóüçá áðü çí
åðáãùãéêÞ õðüèåóç üé õä (') (') ( ) ( )

áð êáé õä áð .
Äåßîáìå ëïéðüí üé óå êÜèå ðåñßðùóç, õä () () áð . Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò
ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, ðñïêýðåé üé õä () () áð , äçë. ï ýøïò ïõ äåíäñïäéáãñÜììáïò
åíüò ðñïáóéáêïý ýðïõ åßíáé ìéêñüåñï Þ ßóï ïõ áñéèìïý ùí áñéóåñþí ðáñåíèÝóåùí. ut
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.3 (Åñ. 2.á, ÅîåÜóåéò Éïõëßïõ 06). éá êÜèå öõóéêü áñéèìü
n 1, èåùñïýìå ï óýíïëï ðñïáóéáêþí ýðùí

Tn = f'0 ; '0 ! '1 ; '1 ! '2 ; : : : ; 'n 1 ! 'ng
×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n 1, Tn ` 'n .
éá Üëëá ó÷åéêÜ ðáñáäåßãìáá, äåßå ï Åñþçìá 3 çò 2çò Åñãáóßáò 2006-2007, êáé ï
Åñþçìá 3 çò 2çò Åñãáóßáò 2006-2007.
2.3 ÅöáñìïãÝò óç Èåùñßá ñáöçìÜùí
Ç ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ âñßóêåé ðïëëÝò êáé óçìáíéêÝò åöáñìïãÝò óç Èåùñßá ñáöçìÜ-
ùí. Óçí åéóáãùãéêÞ ðáñÜãñáöï ïõ Êåöáëáßïõ 1, áíáöÝñïíáé áñêåÜ óçìåßá óá âéâëßá
ÄéáêñéÜ ÌáèçìáéêÜ (Âïýñïò) êáé Èåùñßá ñÜöùí (Ìáõñïíéêüëáò) üðïõ åöáñìüæåáé
ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ ãéá çí áðüäåéîç ãñáöïèåùñçéêþí éäéïÞùí. Èá ðáñïõóéÜóïõìå óç
óõíÝ÷åéá ìåñéêÜ áêüìç åíäéáöÝñïíá ðáñáäåßãìáá, á ðåñéóóüåñá áðü á ïðïßá âáóßæï-
íáé óå åñùÞìáá ðáëáéüåñùí åñãáóéþí êáé èåìÜùí åîåÜóåùí çò ËÇ 20. Ç ìåëÝç
ùí ðáñáäåéãìÜùí áõÞò çò åíüçáò ðñïûðïèÝåé åîïéêåßùóç ìå éò âáóéêÝò Ýííïéåò çò
Èåùñßáò ñáöçìÜùí.
áñÜäåéãìá 2.11. Ùò ðñþï ðáñÜäåéãìá, èá äåßîïõìå üé êÜèå äÝíñï ìå n êïñõöÝò Ý÷åé
n 1 áêìÝò. éá çí áðüäåéîç, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óç äïìÞ ùí
äÝíñùí (üðùò áõÜ ïñßæïíáé áíáäñïìéêÜ óï áñÜäåéãìá 2.6). éá çí áðüäåéîç ïõ
åðáãùãéêïý âÞìáïò ðáñáçñïýìå üé üáí ``óõíäÝïõìå'' äýï äÝíñá (Ýíá ìå n1 êïñõöÝò
êáé n1 1 áêìÝò, êáé Ýíá ìå n2 êïñõöÝò êáé n2 1 áêìÝò) ìå ìßá áêìÞ, êááóêåõÜæïíáò
Ýóé Ýíá äÝíñï ìå n1 + n2 êïñõöÝò (óýìöùíá ìå ï âÞìá ïõ áíáäñïìéêïý ïñéóìïý óï
áñÜäåéãìá 2.6), ï áñéèìüò ùí áêìþí ïõ íÝïõ äÝíñïõ åßíáé n1 + n2 1 . Ìå Üëëá ëüãéá,
ç ó÷Ýóç ïõ áñéèìïý êïñõöþí êáé áêìþí ïõ äÝíñïõ ``äéáçñåßáé'' áðü ïõò êáíüíåò óï
âÞìá ïõ áíáäñïìéêïý ïñéóìïý.
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : ñïöáíþò ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá ï äÝíñï ðïõ áðïåëåßáé áðü ìßá
áðïìïíùìÝíç êïñõöÞ, áöïý áõü äåí Ý÷åé êáìßá áêìÞ.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : Èåùñïýìå äýï áõèáßñåá åðéëåãìÝíá äÝíñá T1

T2 ìå n1 êáé n2
êáé
êïñõöÝò áíßóïé÷á. ÅðáãùãéêÜ õðïèÝïõìå üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé ãéá á T1 êáé T2 ,

äçë. üé ï áñéèìüò áêìþí ïõ T1 åßíáé n1 1 êáé ï áñéèìüò áêìþí ïõ T2 åßíáé n2 1.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé ãéá ï äÝíñï T ðïõ ðñïêýðåé
èåùñþíáò á T1 êáé T2 , êáé óõíäÝïíáò ìå áêìÞ ìéá ïðïéáäÞðïå êïñõöÞ ïõ T1 ìå ìéá
ïðïéáäÞðïå êïñõöÞ ïõ T2 (óýìöùíá ìå ï âÞìá ïõ áíáäñïìéêïý ïñéóìïý óï áñÜ-
äåéãìá 2.6). Áöïý ï T Ý÷åé n1 + n2 êïñõöÝò, ðñÝðåé íá äåßîïõìå üé Ý÷åé n1 + n2 1 áêìÝò.
Åê êááóêåõÞò, ï T Ý÷åé ìßá áêìÞ ðáñáðÜíù áðü ï Üèñïéóìá ùí áêìþí ùí T1 êáé T2 .
Ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, á T1 êáé T2 Ý÷ïõí n1 1 êáé n2 1 áêìÝò áíßóïé÷á.

2.3. ÅöáñìïãÝò óç Èåùñßá ñáöçìÜùí 31
¢ñá ï áñéèìüò ùí áêìþí ïõ T åßíáé ßóïò ìå :
áêìÝò T1 áêìÝò T2
z }| { z }| {
(n 1)+ (n 1)+1 = n + n
1 2 1 2 1
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, êÜèå äÝíñï ìå n êïñõöÝò Ý÷åé n 1
áêìÝò. Åßíáé åíäéáöÝñïí íá óõãêñßíåå çí ðáñáðÜíù åðáãùãéêÞ áðüäåéîç ìå ï ðñþï
óêÝëïò çò áðüäåéîçò ïõ ÈåùñÞìáïò 2.1, óåë. 137, óï âéâëßï çò Èåùñßáò ñÜöùí (Ìáõ-
ñïíéêüëáò), üðïõ ÷ñçóéìïðïéåßáé åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò. ut

Ôá ðåñéóóüåñá áðü á ðáñáäåßãìáá ðïõ áêïëïõèïýí ÷ñçóéìïðïéïýí åðáãùãÞ óå êÜ-
ðïéá ðáñÜìåñï ðïõ ÷áñáêçñßæåé çí ðïëõðëïêüçá ïõ ãñáöÞìáïò (ð.÷. ýøïò äÝíñïõ,
áñéèìüò êïñõöþí, áñéèìüò áêìþí). ÅðåéäÞ áõÝò ïé ðáñÜìåñïé åßíáé öõóéêïß áñéèìïß, ïé
áðïäåßîåéò Ý÷ïõí çí õðéêÞ äïìÞ åðáãùãÞò óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò. ¼ìùò ï óõëëïãé-
óìüò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßáé ãéá çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò áöïñÜ óç äïìÞ çò
êëÜóçò ãñáöçìÜùí üðïõ áíáöÝñåáé ï ðáñÜäåéãìá. ÏõóéáóéêÜ ëïéðüí Ý÷ïõìå åðáãùãÞ
óç äïìÞ çò áíßóïé÷çò êëÜóçò ãñáöçìÜùí êáé ü÷é åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò.
áñÜäåéãìá 2.12 (ÉóïññïðçìÝíá ÄõáäéêÜ ÄÝíñá, Åñ. 4, ÅîåÜóåéò Éïõíßïõ 2006). ¸íá
äõáäéêü äÝíäñï ïíïìÜæåáé éóïññïðçìÝíï üáí ãéá êÜèå åóùåñéêÞ êïñõöÞ v:
(á) Áí ç v Ý÷åé Ýíá ìüíï ðáéäß, áõü åßíáé öýëëï.
(â) Áí ç v Ý÷åé äýï ðáéäéÜ, á ýøç ùí äýï õðïäÝíäñùí ìå ñßæåò á ðáéäéÜ çò v äéáöÝñïõí
ï ðïëý êáÜ 1.
Èá äåßîïõìå üé êÜèå éóïññïðçìÝíï äõáäéêü äÝíñï ýøïõò h 0 Ý÷åé ïõëÜ÷éóïí Fh+3 1
êüìâïõò, üðïõ Fh+3 åßíáé ï (h + 3)-ïóüò üñïò çò áêïëïõèßáò Fibona i.
Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå éó÷õñÞ ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óï ýøïò h ïõ äÝíñïõ. Ç áðüäåéîç
ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò âáóßæåáé óï ãåãïíüò üé Ýíá éóïññïðçìÝíï äõáäéêü äÝíñï ýøïõò
h + 1 áðïåëåßáé áðü ç ñßæá, Ýíá õðïäÝíñï ýøïõò h (ìå ïõëÜ÷éóïí Fh+3 1 êüìâïõò),
êáé Ýíá õðïäÝíñï ýøïõò åßå h åßå h 1 (ìå ïõëÜ÷éóïí Fh+2 1 êüìâïõò). ¢ñá Ýíá
Ýïéï äÝíñï Ý÷åé ïõëÜ÷éóïí Fh+4 1 êüìâïõò (ðáñáçñåßóå üé áí êáé ç åðáãùãÞ áöïñÜ
óï ýøïò ïõ äÝíñïõ, äçëáäÞ óå ìéá ðáñÜìåñï ðïõ åßíáé öõóéêüò áñéèìüò, ï óõëëïãéóìüò
ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßáé ãéá çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò áíáöÝñåáé óç äïìÞ ùí
éóïññïðçìÝíùí äõáäéêþí äÝíñùí ìå ïí åëÜ÷éóï áñéèìü êüìâùí).
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Ôï æçïýìåíï áëçèåýåé ãéá éóïññïðçìÝíá äõáäéêÜ äÝíñá ýøïõò 0 êáé 1
(ëüãù ïõ óõëëïãéóìïý ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßáé óçí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò, ðñÝðåé
íá áðïäåßîïõìå ï æçïýìåíï êáé ãéá äÝíñá ýøïõò 1 óç âÜóç çò åðáãùãÞò). Åéäéêüåñá,
ï ìïíáäéêü (éóïññïðçìÝíï äõáäéêü) äÝíñï ýøïõò 0 áðïåëåßáé áðü ìéá êïñõöÞ. Áöïý
F3 = 2, ï æçïýìåíï áëçèåýåé ãéá h = 0. Ôï (éóïññïðçìÝíï äõáäéêü) äÝíñï ìå ýøïò 1 êáé
åëÜ÷éóï áñéèìü êüìâùí áðïåëåßáé áðü ç ñßæá êáé Ýíá öýëëï. Áöïý F4 = 3, ï æçïýìåíï
áëçèåýåé êáé ãéá h = 1.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : Èåùñïýìå Ýíáí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü h 1. Åðá-
ãùãéêÜ õðïèÝïõìå üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü k, 0 k h, êÜèå éóïññïðçìÝíï äõáäéêü
äÝíñï ýøïõò k Ý÷åé ïõëÜ÷éóïí Fk+3 1 êüìâïõò.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé êáé ãéá éóïññïðçìÝíá äõáäéêÜ
äÝíñá ýøïõò h + 1, äçë. èá äåßîïõìå üé êÜèå éóïññïðçìÝíï äõáäéêü äÝíñï ýøïõò h + 1
Ý÷åé ïõëÜ÷éóïí Fh+4 1 êüìâïõò.
¸íá äõáäéêü äÝíñï T áðïåëåßáé áðü ç ñßæá r êáé äýï äõáäéêÜ õðïäÝíñá T1 êáé
T2 ìå ñßæåò r1 êáé r2 , ïé ïðïßåò åßíáé (á ìïíáäéêÜ) ðáéäéÜ çò r. éá íá Ý÷åé ï T ýøïò
h + 1, ðñÝðåé ï Ýíá áðü á õðïäÝíñá (Ýóù ï T1 ) íá Ý÷åé ýøïò h, êáé ï Üëëï (Ýóù ï
T2 ) íá Ý÷åé ýøïò ï ðïëý h (âë. åðßóçò ïí áíáäñïìéêü ïñéóìü ïõ ýøïõò åíüò äÝíñïõ óï
áñÜäåéãìá 2.7, êáé ïí áíáäñïìéêü ïñéóìü ùí äõáäéêþí äÝíñùí ðïõ åßíáé ðëÞñç óçí
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.1). éá íá åßíáé ï T Ýíá éóïññïðçìÝíï äõáäéêü äÝíñï ýøïõò
h + 1 ðñÝðåé åðéðëÝïí (á) á T1 êáé T2 íá åßíáé éóïññïðçìÝíá äõáäéêÜ äÝíñá (þóå ïé
åóùåñéêÝò êïñõöÝò ïõò íá éêáíïðïéïýí ïõò ðåñéïñéóìïýò óïí ïñéóìü ùí éóïññïðçìÝíùí
äõáäéêþí äÝíñùí), êáé (â) ï T2 íá Ý÷åé ýøïò ïõëÜ÷éóïí h 1 (þóå ç ñßæá r íá éêáíïðïéåß
ïõò ðåñéïñéóìïýò óïí ïñéóìü ùí éóïññïðçìÝíùí äõáäéêþí äÝíñùí).
Ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, ï T1 Ý÷åé ïõëÜ÷éóïí Fh+3 1 êüìâïõò êáé ï T2 Ý÷åé
ïõëÜ÷éóïí Fh+2 1 êüìâïõò. ÅðïìÝíùò ï T Ý÷åé ïõëÜ÷éóïí :
êüìâïé T1 êüìâïé T2
z }| { z }| {
(Fh +3 1)+ (Fh +2 1) +1 = Fh +4 1;
üðïõ ç éóüçá ðñïêýðåé áðü ïí áíáäñïìéêü ïñéóìü çò áêïëïõèßáò Fibona i.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, êÜèå éóïññïðçìÝíï äõáäéêü äÝíñï
ýøïõò h Ý÷åé ïõëÜ÷éóïí Fh+3 1 êüìâïõò. ut

¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.4. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé êÜèå
äõáäéêü äÝíñï ýøïõò h 0 Ý÷åé ï ðïëý 2h+1 1 êüìâïõò.
áñÜäåéãìá 2.13 (Åñ. 4.2, 4ç Åñãáóßá 07-08). ¸óù G ç êëÜóç ùí áðëþí ìç êáåõèõíü-
ìåíùí ãñáöçìÜùí ðïõ ïñßæåáé áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò:
ÂÜóç: Ôï K3 (ðëÞñåò ãñÜöçìá 3 êïñõöþí) áíÞêåé óçí êëÜóç G .

ÂÞìá: Áí G åßíáé Ýíá ãñÜöçìá çò êëÜóçò G , ï ãñÜöçìá ðïõ ðñïêýðåé áðü ï G ìå çí
ðñïóèÞêç ìéáò íÝáò êïñõöÞò ðïõ óõíäÝåáé ìå ðåñéóóüåñåò áðü éò ìéóÝò êïñõöÝò ïõ
G, áíÞêåé óçí êëÜóç G .

Ôï æçïýìåíï åßíáé íá äåßîïõìå üé üëá á ãñáöÞìáá çò êëÜóçò G Ý÷ïõí êýêëï Hamilton.
éá çí áðüäåéîç, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óç äïìÞ ùí ãñáöçìÜùí çò
êëÜóçò G. Ç éäÝá ãéá çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò åßíáé üé áí óõíäÝóïõìå ìéá
íÝá êïñõöÞ u óå Ýíá ãñÜöçìá ìå êýêëï Hamilton, ïõëÜ÷éóïí äýï áðü ïõò ãåßïíåò çò u
èá åßíáé äéáäï÷éêÝò êïñõöÝò óïí êýêëï Hamilton. ×ñçóéìïðïéþíáò éò áíßóïé÷åò áêìÝò
ìðïñïýìå íá ``ðáñåìâÜëëïõìå'' çí u óïí êýêëï, äçìéïõñãþíáò Ýóé Ýíáí êýêëï Hamilton
ãéá ï íÝï ãñÜöçìá. ÁíáëõéêÜ :
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ï K3 Ý÷åé êýêëï Hamilton.

ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : Èåùñïýìå Ýíá áõèáßñåá åðéëåãìÝíï ãñÜöçìá G ðïõ áíÞêåé óçí
êëÜóç G , êáé õðïèÝïõìå åðáãùãéêÜ üé ï G Ý÷åé êýêëï Hamilton.

Åðáãùãéêü âÞìá : ¸óù G0 ï ãñÜöçìá ðïõ ðñïêýðåé áðü ï G ìå çí ðñïóèÞêç ìéáò íÝáò
êïñõöÞò u, ç ïðïßá óõíäÝåáé ìå ðåñéóóüåñåò áðü éò ìéóÝò ìïñõöÝò ïõ G. Èá äåßîïõìå
0
üé ï ãñÜöçìá G Ý÷åé êýêëï Hamilton.
¸óù (v1 ; v2 ; v3 ; : : : ; vn ; v1 ) Ýíáò êýêëïò Hamilton óï G (ï ïðïßïò õðÜñ÷åé ëüãù çò
åðáãùãéêÞò õðüèåóçò). Áöïý ç íÝá êïñõöÞ u óõíäÝåáé ìå ðåñéóóüåñåò áðü éò ìéóÝò
êïñõöÝò ïõ G, äýï ïõëÜ÷éóïí áðü ïõò ãåßïíåò çò u åßíáé äéáäï÷éêÝò óïí êýêëï
Hamilton (v1 ; v2 ; v3 ; : : : ; vn ; v1 ). ×ùñßò âëÜâç çò ãåíéêüçáò, èåùñïýìå ëïéðüí üé ç íÝá
êïñõöÞ u óõíäÝåáé ìå éò êïñõöÝò v1 êáé v2 ðïõ åßíáé äéáäï÷éêÝò óïí êýêëï Hamil-
ton (v1 ; v2 ; v3 ; : : : ; vn ; v1 ). Áíéêáèéóþíáò çí áêìÞ fv1 ; v2 g ìå éò áêìÝò fv1 ; ug êáé
fu; v2g óïí ðáñáðÜíù êýêëï (ç u ``ðáñåìâÜëëåáé'' óïí êýêëï), ðñïêýðåé ï êýêëïò
v1 ; u; v2; v3 ; : : : ; vn ; v1 , ï ïðïßïò åßíáé Ýíáò êýêëïò Hamilton ãéá ï ãñÜöçìá G0 .
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, êÜèå ãñÜöçìá çò êëÜóçò G Ý÷åé
êýêëï Hamilton. ut
áñÜäåéãìá 2.14 (×ñùìáéóìüò ñáöçìÜùí, Åñ. 8, 4ç Åñãáóßá 06-07). ¸íáò (ãñáöïèå-
ùñçéêÜ Ýãêõñïò) ÷ñùìáéóìüò åíüò ãñáöÞìáïò åßíáé ìßá áíÜèåóç ÷ñùìÜùí óéò êïñõöÝò
ïõ ãñáöÞìáïò þóå á Üêñá êÜèå áêìÞò íá Ý÷ïõí äéáöïñåéêü ÷ñþìá (âë. åðßóçò ïí ïñé-
óìü ïõ ÷ñùìáéêïý áñéèìïý, óåë. 23, óï âéâëßï çò Èåùñßáò ñÜöùí (Ìáõñïíéêüëáò)).
Ï ìÝãéóïò âáèìüò (G) åíüò (ìç êáåõèõíüìåíïõ) ãñáöÞìáïò åßíáé ï ìÝãéóïò âáèìüò
êÜðïéáò êïñõöÞò ïõ G. Óå áõü ï ðáñÜäåéãìá, èá áðïäåßîïõìå üé ãéá êÜèå ãñÜöçìá G,
õðÜñ÷åé (Ýãêõñïò) ÷ñùìáéóìüò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï ðïëý (G) + 1 äéáöïñåéêÜ ÷ñþìáá.
Ç áðüäåéîç åöáñìüæåé ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óïí áñéèìü ùí êïñõöþí n ïõ ãñáöÞìáïò.
Ç éäÝá ãéá çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò åßíáé íá èåùñÞóïõìå üé ïé êïñõöÝò (ìå
éò áíßóïé÷åò áêìÝò) ðñïóßèåíáé óï ãñÜöçìá ìßá-ìßá. Èåùñïýìå ëïéðüí Ýíáí Ýãêõñï
÷ñùìáéóìü ãéá éò õðÜñ÷ïõóåò êïñõöÝò, êáé ìéá íÝá êïñõöÞ v ðïõ óõíäÝåáé ìå ï ðïëý
áðü éò õðÜñ÷ïõóåò (ëüãù çò õðüèåóçò ãéá ï ìÝãéóï âáèìü). áñáçñïýìå üé ïõëÜ÷é-
óïí Ýíá áðü á +1 ÷ñþìáá ðïõ åßíáé äéáèÝóéìá äåí ÷ñçóéìïðïéåßáé áðü êáíÝíá ãåßïíá
çò v.
Ìå çí áíÜèåóç áõïý ïõ ÷ñþìáïò óç v ï Ýãêõñïò ÷ñùìáéóìüò åðåêåßíåáé óç
2
íÝá êïñõöÞ .
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Ôï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá ãñÜöçìá ìßáò êïñõöÞò (äçë. ãéá n = 1), áöïý
áõÞ ç êïñõöÞ ìå Ýíá ìüíï ÷ñþìá.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : Èåùñïýìå Ýíáí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n 1, êáé

õðïèÝïõìå åðáãùãéêÜ üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé ãéá êÜèå ãñÜöçìá ìå n êïñõöÝò.
Åðáãùãéêü âÞìá : ¸óù G Ýíá áõèáßñåá åðéëåãìÝíï ãñÜöçìá ìå n + 1 êïñõöÝò. Èá
äåßîïõìå üé ïé êïñõöÝò ïõ G ìðïñïýí íá ÷ñùìáéóïýí (ìå Ýãêõñï ñüðï) ÷ñçóéìïðïéþíáò
2
áñáçñåßóå üé ï óõëëïãéóìüò ãéá çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò áöïñÜ óç äïìÞ ùí ãñá-
öçìÜùí, êáé âáóßæåáé óå Ýíáí áíáäñïìéêü ïñéóìü ïõò óýìöùíá ìå ïí ïðïßï Ýíá ãñÜöçìá ìå n êïñõöÝò
ðñïêýðåé áðü Ýíá ãñÜöçìá ìå n 1 êïñõöÝò ìå çí ðñïóèÞêç ìéáò íÝáò êïñõöÞò êáé ùí áíßóïé÷ùí áêìþí.
ï ðïëý (G) + 1 äéáöïñåéêÜ ÷ñþìáá.
¸óùv ìéá ïðïéáäÞðïå êïñõöÞ ïõ G, êáé Ýóù Gv ï ãñÜöçìá ðïõ ðñïêýðåé áðü çí
áöáßñåóç çò êïñõöÞò v êáé üëùí ùí áêìþí ðïõ ðñïóðßðïõí óå áõÞ. Ôï ãñÜöçìá Gv Ý÷åé
n êïñõöÝò, êáé ï ìÝãéóïò âáèìüò ïõ äåí îåðåñíÜ ïí ìÝãéóï âáèìü ïõ G. Óýìöùíá ìå çí
åðáãùãéêÞ õðüèåóç, ïé êïñõöÝò ïõ Gv ìðïñïýí íá ÷ñùìáéóïýí ìå (Gv )+1 (G)+1
äéáöïñåéêÜ ÷ñþìáá ï ðïëý. Èåùñïýìå ëïéðüí Ýíáí Ýïéï (Ýãêõñï) ÷ñùìáéóìü ùí
êïñõöþí ïõ Gv .
Óçí êïñõöÞv áíáèÝïõìå Ýíá ïðïéïäÞðïå ÷ñþìá äéáöïñåéêü áðü á ÷ñþìáá üëùí
ùí ãåéüíùí çò. ¸óé äçìéïõñãïýìå Ýíáí (Ýãêõñï) ÷ñùìáéóìü ïõ G. Ï áñéèìüò ùí
ãåéïíéêþí êïñõöþí çò v åßíáé ìéêñüåñïò Þ ßóïò ïõ (G) (áöïý áõüò åßíáé ï ìÝãéóïò
âáèìüò ïõ G). ¢ñá óï ÷ñùìáéóìü ùí êïñõöþí ïõ Gv , ïé ãåßïíåò çò v ÷ñçóéìïðïéïýí ï
ðïëý (G) äéáöïñåéêÜ ÷ñþìáá. ¢ñá ïõëÜ÷éóïí Ýíá áðü á (G)+1 äéáèÝóéìá ÷ñþìáá
åßíáé äéáöïñåéêü áðü á ÷ñþìáá üëùí ùí ãåéüíùí çò v , êáé ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß
ãéá ï ÷ñùìáéóìü çò. ¢ñá Ý÷ïõìå Ýíáí (Ýãêõñï) ÷ñùìáéóìü ïõ G ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï
ðïëý (G) + 1 äéáöïñåéêÜ ÷ñþìáá.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, ãéá êÜèå ãñÜöçìá G, õðÜñ÷åé Ýíáò
(Ýãêõñïò) ÷ñùìáéóìüò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï ðïëý D (G) + 1 äéáöïñåéêÜ ÷ñþìáá. ut

áñÜäåéãìá 2.15 (Ôýðïò ïõ Euler). ¸óù n ï áñéèìüò ùí êïñõöþí, êáé f ï áñéèìüò
ùí üøåùí åíüò åðßðåäïõ ãñáöÞìáïò. Ï áñéèìüò ùí áêìþí m åíüò Ýïéïõ ãñáöÞìáïò
äßíåáé áðü ç ó÷Ýóç m = n+f 2, ç ïðïßá åßíáé ãíùóÞ ùò ýðïò ïõ Euler (ãéá åðßðåäá
ãñáöÞìáá). Óå áõü ï ðáñÜäåéãìá, èá áðïäåßîïõìå ïí ýðï ïõ Euler ìå åðáãùãÞ óïí
áñéèìü ùí üøåùí f (âë. åðßóçò çí áðüäåéîç ïõ ÈåùñÞìáïò 4.5, óåë. 142-143, óï âéâëßï
ÄéáêñéÜ ÌáèçìáéêÜ (Âïýñïò), ãéá ìéá áðüäåéîç ïõ ýðïõ ïõ Euler ìå åðáãùãÞ óïí
áñéèìü ùí áêìþí).
éá çí áðüäåéîç, áñ÷éêÜ ðáñáçñïýìå üé êÜèå óõíäåüìåíï åðßðåäï ãñÜöçìá ìå ìßá
üøç åßíáé äÝíñï, êáé óõíåðþò åðáëçèåýåé ïí ýðï ïõ Euler (ï áñéèìüò ùí áêìþí åßíáé
n 1 = n+1 2 ). éá çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò, ðáñáçñïýìå üé áí óå
Ýíá óõíäåüìåíï åðßðåäï ãñÜöçìá ðïõ åðáëçèåýåé ïí ýðï ïõ Euler, äéáçñÞóïõìå éò
êïñõöÝò êáé ðñïóèÝóïõìå ìßá íÝá áêìÞ (þóå ï ãñÜöçìá íá ðáñáìåßíåé åðßðåäï), üå
äçìéïõñãåßáé ìéá íÝá üøç (ð.÷. ç ðñïóèÞêç ìéáò áêìÞò óå Ýíá äÝíñï äçìéïõñãåß êýêëï, ï
ïðïßïò ïñßæåé ìéá åóùåñéêÞ üøç). ÅðïìÝíùò üóï ï áñéèìüò ùí áêìþí üóï êáé ï áñéèìüò
ùí üøåùí áõîÜíåáé êáÜ 1, êáé ç éóüçá #áêìþí = #êïñõöþí + #üøåùí 2 äéáçñåßáé.
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Ç âÜóç çò åðáãùãÞò áöïñÜ êÜèå óõíäåüìåíï åðßðåäï ãñÜöçìá ìå
n 1 êïñõöÝò êáé ìßá ìüíï üøç, çí åîùåñéêÞ. ¸íá åðßðåäï ãñÜöçìá ÷ùñßò åóùåñéêÝò
üøåéò äåí ðåñéÝ÷åé êýêëïõò. Ùò óõíäåüìåíï êáé áêõêëéêü, Ýíá Ýïéï ãñÜöçìá åßíáé äÝíñï,
êáé éêáíïðïéåß ïí ýðï ïõ Euler áöïý f =1 êáé m=n 1 (ðáñáçñåßóå üé ç âÜóç çò
åðáãùãÞò áöïñÜ êÜèå äÝíñï ìå n êïñõöÝò).

ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù f 1 Ýíáò áõèáßñåá åðéëåãìÝíïò öõóéêüò áñéèìüò. ÕðïèÝ-
ïõìå åðáãùãéêÜ üé ï ýðïò ïõ Euler éó÷ýåé ãéá êÜèå óõíäåüìåíï åðßðåäï ãñÜöçìá ìå
n 1 êïñõöÝò êáé f üøåéò.

Åðáãùãéêü âÞìá : ¸óù G Ýíá áõèáßñåá åðéëåãìÝíï óõíäåüìåíï åðßðåäï ãñÜöçìá ìå
n 1 êïñõöÝò, êáé f + 1 üøåéò. Èá äåßîïõìå üé ï G éêáíïðïéåß ïí êýêëï ïõ Euler, äçë.
üé ï áñéèìüò ùí áêìþí ïõ m äßíåáé áðü ç ó÷Ýóç m = n + (f + 1) 2.
Áöïý ï G Ý÷åé ïõëÜ÷éóïí äýï üøåéò, ðåñéÝ÷åé êýêëï. ¸óù e ìéá áêìÞ ïõ G ðïõ
áíÞêåé óå êýêëï, êáé Ýóù Ge ï ãñÜöçìá ðïõ ðñïêýðåé áðü çí áöáßñåóç çò áêìÞò e. Ôï
ãñÜöçìá Ge åßíáé óõíäåüìåíï (ç áêìÞ e áíÞêåé óå êýêëï, êáé ç áöáßñåóÞ çò äåí åðçñåÜæåé
çí óõíåêéêüçá ïõ ãñáöÞìáïò), åßíáé åðßðåäï (êÜèå õðïãñÜöçìá åíüò åðßðåäïõ ãñáöÞ-
n êïñõöÝò (üóåò êáé ï G), êáé m 1 áêìÝò (ìßá ëéãüåñç áðü

ìáïò åßíáé åðßðåäï), Ý÷åé
ï G). ÅðéðëÝïí, ç áöáßñåóç çò áêìÞò e ïäçãåß óçí Ýíùóç äýï üøåùí óå ìßá. ÅðïìÝíùò
ï ãñÜöçìá Ge Ý÷åé f üøåéò (ìßá üøç ëéãüåñç áðü ï G).
Áöïý ï ãñÜöçìá Ge åßíáé Ýíá óõíäåüìåíï åðßðåäï ãñÜöçìá ìå n êïñõöÝò êáé f üøåéò,
éêáíïðïéåß ïí ýðï ïõ Euler ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò. Óõíåðþò o áñéèìüò ùí
áêìþí ïõ Ge (m 1 n
) åßíáé ßóïò ìå ïí áñéèìü ùí êïñõöþí ( ) óõí ïí áñéèìü ùí üøåùí
f
( ) ìåßïí 2, äçë. m 1 = n+f 2 . ÁõîÜíïíáò á äýï ìÝëç çò éóüçáò êáÜ 1 (ç
áýîçóç áíéóïé÷åß óçí üøç êáé çí áêìÞ e ðïõ õðÜñ÷ïõí óï G áëëÜ ü÷é óï Ge ), Ý÷ïõìå
üé m = n + (f + 1) 2 . Óõíåðþò ï ãñÜöçìá G éêáíïðïéåß ïí ýðï ïõ Euler.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, ï ýðïò ïõ Euler éó÷ýåé ãéá êÜèå
óõíäåüìåíï åðßðåäï ãñÜöçìá. ut

áñÜäåéãìá 2.16 (Êýêëïò Hamilton óå ëÝãìá, Åñ. 6.2, 4ç Åñãáóßá 05-06). Ôï ðëÝãìá
Üîçò n 1, ï ïðïßï óï åîÞò èá óõìâïëßæïõìå ìå Gn , åßíáé Ýíá áðëü ìç-êáåõèõíüìåíï

ãñÜöçìá ìå n n êïñõöÝò. Ïé êïñõöÝò ïõ Gn ïñãáíþíïíáé óå n ãñáììÝò (ùí n
êïñõöþí) êáé n óÞëåò (ùí n êïñõöþí). ¸óé ðñïêýðåé Ýíá æåýãïò óõíåáãìÝíùí
(i; j ) 2 f1; : : : ; ng f1; : : : ; ng ãéá êÜèå êïñõöÞ, üðïõ ï i äçëþíåé ç óÞëç êáé ï j ç
ãñáììÞ óçí ïðïßá áíÞêåé ç êïñõöÞ. Ïé n êïñõöÝò ìå çí ßäéá åáãìÝíç j óõãêñïïýí çí
ãñáììÞ j , êáé ïé n êïñõöÝò ìå çí ßäéá åìçìÝíç i óõãêñïïýí çí óÞëç i. Ç êïñõöÞ ìå
óõíåáãìÝíåò (i; j ) óõíäÝåáé ìå éò êïñõöÝò (i 1; j ) êáé (i + 1; j ), ïé ïðïßåò âñéóêïíáé

óçí ßäéá ãñáììÞ êáé äéðëáíÝò óÞëåò, êáé ìå éò êïñõöÝò (i; j 1) êáé (i; j + 1), ïé ïðïßåò
âñßóêïíáé óçí ßäéá óÞëç êáé äéðëáíÝò ãñáììÝò. Ôï ðëÝãìá G1 Üîçò 1 áðïåëåßáé
áðü ìéá áðïìïíùìÝíç êïñõöÞ. Ôá ðëÝãìáá G2 , G3 , êáé G4 , Üîçò 2, 3, êáé 4 áíßóïé÷á,
áðåéêïíßæïíáé óï Ó÷Þìá 2.1.á.
Ôï æçïýìåíï óå áõü ï ðáñÜäåéãìá åßíáé íá äåßîïõìå üé êÜèå ðëÝãìá Üñéáò Üîçò
Ý÷åé êýêëï Hamilton. Áõü åßíáé ðñïöáíÝò ãéá ï ðëÝãìá Üîçò 2

, ï ïðïßï åßíáé Ýíáò áðëüò
êýêëïò ìå 4 êïñõöÝò, êáé ìðïñåß íá áðïäåé÷èåß êááóêåõáóéêÜ êáé ãéá ðëÝãìáá ìåãáëý-
åñçò Üîçò. Åäþ èá äþóïõìå ìéá áðëÞ áðüäåéîç ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ
óçí Üñéá Üîç ïõ ðëÝãìáïò. éá çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò, ðáñáçñïýìå
üé ï ðëÝãìá Gn+2 ðñïêýðåé áðü ï ðëÝãìá Gn ìå çí ðñïóèÞêç äýï íÝùí ãñáììþí êáé
äýï íÝùí óçëþí (âë. Ó÷Þìá 2.1.â, ãéá çí åðáýîçóç ïõ ðëÝãìáïò G4 óï ðëÝãìá G6 ), êáé
üé Ýíáò êýêëïò Hamilton óï Gn ìðïñåß íá åðåêáèåß êáé íá åíóùìáþóåé éò íÝåò êïñõöÝò.
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Ôï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n = 2 (ðïõ åßíáé ç åëÜ÷éóç Üñéá Üîç
ðëÝãìáïò), áöïý ï G2 Ý÷åé êýêëï Hamilton (âë. Ó÷Þìá 2.1.á).
(1,6) (2,6) (3,6) (4,6) (5,6) (6,6)

G6
(1,2) (2,2)
(1,5) (2,5) (3,5) (4,5) (5,5) (6,5)
(1,4) (2,4) (3,4) (4,4)
G2 (1,1) (2,1)
(1,4) (2,4) (3,4) (4,4) (5,4) (6,4)
(1,3) (2,3) (3,3) (4,3)
(1,3) (2,3) (3,3) (4,3) (5,3) (6,3)

(1,3) (2,3) (3,3) (1,2) (2,2) (3,2) (4,2)
G4
(1,2) (2,2) (3,2) (4,2) (5,2) (6,2)
(1,2) (2,2) (3,2) G4 (1,1) (2,1) (3,1) (4,1)
(1,1) (2,1) (3,1) (4,1) (5,1) (6,1)

G3 (1,1) (2,1) (3,1) ( )

( )
Ó÷Þìá 2.1. (á). ëÝãìáá Üîçò 2, 3, êáé 4 ìå éò óõíåáãìÝíåò ùí êïñõöþí ïõò. (â). Áðåéêüíéóç çò
áðüäåéîçò ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò ãéá n = 4. Ôï ðëÝãìá G4 (óï óêéáóìÝíï ðáñáëëçëüãñáììï) åðáõîÜíåáé
óï ðëÝãìá G6 ìå çí ðñïóèÞêç ùí ãñáììþí 5 êáé 6 êáé ùí óçëþí 5 êáé 6 (ïé êïñõöÝò ðïõ ðñïóßèåíáé
Ý÷ïõí ãêñé ÷ñþìá). ¼ëåò ïé áêìÝò óçìåéþíïíáé äéáêåêïììÝíåò åêüò áðü éò áêìÝò åíüò êýêëïõ Hamilton
óï G4 êáé éò áêìÝò ïõ êýêëïõ C5;6 óï G6 , G6

ï ïðïßïò êáëýðåé üëåò éò êïñõöÝò ðïõ õðÜñ÷ïõí óï
áëëÜ ü÷é óï G4 (äçë. üëåò éò êïñõöÝò ÷ñþìáïò ãêñé). Ï êýêëïò Hamilton ïõ G4 êáé ï êýêëïò C5;6
ìðïñïýí íá åíùèïýí áíéêáèéóþíáò éò áêìÝò f(1; 4); (2; 4)g êáé f(1; 5); (2; 5)g ìå éò áêìÝò f(1; 4); (1; 5)g
êáé f(2; 5); (2; 4)g (áðåéêïíßæïíáé Ýíïíåò, ïé ðñþåò óõìðáãåßò, ïé äåýåñåò äéáêåêïììÝíåò). Ôï áðïÝëåóìá
åßíáé Ýíáò êýêëïò Hamilton ãéá ï G6 .
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù n 1 Ýíáò áõèáßñåá åðéëåãìÝíïò Üñéïò öõóéêüò áñéèìüò.

ÕðïèÝïõìå åðáãùãéêÜ üé ï ðëÝãìá Gn Üîçò n Ý÷åé êýêëï Hamilton. áñáçñïýìå
ìÜëéóá üé åðåéäÞ ç êïñõöÞ (1; n) Ý÷åé âáèìü 2, êÜèå êýêëïò Hamilton óï Gn ÷ñçóéìïðïéåß
çí áêìÞ ðïõ óõíäÝåé çí êïñõöÞ (1; n) ìå çí êïñõöÞ (2; n) (ï ßäéï éó÷ýåé êáé ãéá çí áêìÞ
f(1; n); (1; n 1)g, êáèþò êáé ãéá éò áêìÝò ðïõ ðñïóðßðïõí óéò êïñõöÝò (1; 1), (n; 1), êáé
(n; n) , ïé ïðïßåò åðßóçò Ý÷ïõí âáèìü 2 ).
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï ðëÝãìá Gn+2 (ðïõ åßíáé ï ðëÝãìá ìå çí áìÝóùò
ìåãáëýåñç Üñéá Üîç) Ý÷åé êýêëï Hamilton.
áñáçñïýìå üé ïGn+2 ðñïêýðåé áðü ï Gn ìå çí ðñïóèÞêç äýï íÝùí ãñáììþí
êïñõöþí (ùí ãñáììþí n + 1 êáé n + 2, ìå n + 2 êïñõöÝò ç êÜèå ìßá), äýï íÝùí óçëþí
êïñõöþí (ùí óçëþí n + 1 êáé n + 2, ìå n + 2 êïñõöÝò ç êÜèå ìßá), êáé ùí áíßóïé÷ùí
áêìþí (ç åðáýîçóç ïõ ðëÝãìáïò G4 óï ðëÝãìá G6 åðåéêïíßæåáé óï Ó÷Þìá 2.1.â, üðïõ ï
G4 óçìåéþíåáé ìå ï óêéáóìÝíï ðáñáëëçëüãñáììï, ïé êïñõöÝò ïõ G4 Ý÷ïõí ìáýñï ÷ñþìá,

êáé ïé êïñõöÝò ðïõ ðñïóÝèçêáí Ý÷ïõí ãêñé ÷ñþìá). áñáçñïýìå åðßóçò üé õðÜñ÷åé
áðëüò êýêëïò ï ïðïßïò äéÝñ÷åáé áðü üëåò éò íÝåò êïñõöÝò. ¸íáò Ýïéïò êýêëïò îåêéíÜ
áðü çí êïñõöÞ (1; n +1) ðñï÷ùñåß äåîéÜ óç ãñáììÞ n +1 ìÝ÷ñé çí êïñõöÞ (n +1; n +1),
``êáåâáßíåé'' ç óÞëç n+1 ìÝ÷ñé çí êïñõöÞ (n + 1; 1), óõíå÷ßæåé óçí êïñõöÞ (n + 2; 1),
``áíåâáßíåé'' ç óÞëç n+2 ìÝ÷ñé çí êïñõöÞ (n + 2; n + 2), óõíå÷ßæåé áñéóåñÜ óç ãñáììÞ
n + 2 ìÝ÷ñé çí êïñõöÞ (1; n + 2) , êáé åðéóÝöåé óçí êïñõöÞ (1; n + 1). Áò ïíïìÜóïõìå
2.4. ÅöáñìïãÝò óçí ÁíÜëõóç Áíáäñïìéêþí Áëãüñéèìùí 37
áõüí ïí êýêëï Cn+1;n+2 (óï Ó÷Þìá 2.1.â, ïé áêìÝò ïõ êýêëïõ C5;6 ãéá ï G6 áðåéêïíßæïíáé
óõìðáãåßò).
Ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, ï Gn Ý÷åé êýêëï Hamilton (óï Ó÷Þìá 2.1.â, ïé áêìÝò
åíüò êýêëïõ Hamilton ãéá ï Gn áðåéêïíßæïíáé óõìðáãåßò). Åßäáìå ìÜëéóá üé êÜèå
êýêëïò Hamilton ïõ Gn äéÝñ÷åáé áðü çí áêìÞ f(1; n); (2; n)g (áðåéêïíßæåáé Ýíïíç
óï Ó÷Þìá 2.1.â). Åßäáìå åðßóçò üé ï êýêëïò Cn+1;n+2 óï Gn+2 , ï ïðïßïò äéÝñ÷åáé
áðü üëåò éò êïñõöÝò ðïõ õðÜñ÷ïõí óï Gn+2 áëëÜ ü÷é óï Gn , äéÝñ÷åáé áðü çí áêìÞ
f(1; n +1); (2; n +1)g (áðåéêïíßæåáé Ýíïíç óï Ó÷Þìá 2.1.â). ÅðïìÝíùò ïé äýï êýêëïé ìðï-
ñïýí íá ``åíùèïýí'' áíéêáèéóþíáò éò áêìÝò f(1; n); (2; n)g êáé f(1; n +1); (2; n +1)g ìå éò
áêìÝò f(1; n); (1; n + 1)g êáé f(2; n + 1); (2; n)g (áðåéêïíßæïíáé Ýíïíåò êáé äéáêåêïììÝíåò
óï Ó÷Þìá 2.1.â). ¸óé äçìéïõñãåßáé Ýíáò êýêëïò ðïõ äéÝñ÷åáé áðü êÜèå êïñõöÞ ïõ Gn+2
ìßá öïñÜ (ïé êïñõöÝò ïõGn êáëýðïíáé áðü ïí áíßóïé÷ï êýêëï Hamilton, ïé êïñõöÝò
ðïõ åíÜóóïíáé óï Gn+2 áëëÜ ü÷é óï Gn êáëýðïíáé áðü ïí êýêëï Cn+1;n+2 , êáé äåí
õðÜñ÷ïõí åðáíáëÞøåéò êïñõöþí). ¢ñá ï Gn+2 Ý÷åé êýêëï Hamilton. Áõü ïëïêëçñþíåé
çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò. Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò,
êÜèå ðëÝãìá Üñéáò Üîçò Ý÷åé êýêëï Hamilton. ut

¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.5. áñáçñåßóå üé ãéá çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò
óï áñÜäåéãìá 2.16, äåí åßíáé áðáñáßçï ï n íá åßíáé Üñéïò. Éó÷ýåé ëïéðüí üé ãéá êÜèå
n 2 (Üñéï Þ ðåñéü), áí ï ðëÝãìá Üîçò n Ý÷åé êýêëï Hamilton, üå êáé ï ðëÝãìá
Üîçò n + 2 Ý÷åé êýêëï Hamilton. Ìðïñïýìå áðü áõü íá óõìðåñÜíïõìå üé êÜèå ðëÝãìá
ðåñéÞò Üîçò n 3 Ý÷åé êýêëï Hamilton;
éá Üëëá ó÷åéêÜ ðáñáäåßãìáá, äåßå ï Åñþçìá 2.ã çò 5çò Åñãáóßáò 2007-2008,
á ÅñùÞìáá 6.Ä êáé 7.Á çò 6çò Åñãáóßáò 2006-2007, êáé ï Åñþçìá 4 óéò ÅîåÜóåéò
Éïõíßïõ 2007.
2.4 ÅöáñìïãÝò óçí ÁíÜëõóç Áíáäñïìéêþí Áëãüñéèìùí
Ìéá Üëëç, ðïëý óçìáíéêÞ ãéá çí ÅðéóÞìç ùí Õðïëïãéóþí, åöáñìïãÞ çò ìáèçìáéêÞò
åðáãùãÞò áöïñÜ óçí áðüäåéîç ïñèüçáò êáé óçí áíÜëõóç çò õðïëïãéóéêÞò ðïëõðëïêü-
çáò ðïëëþí áëãïñßèìùí (ð.÷. äåßå çí áðüäåéîç ïñèüçáò ïõ áëãüñéèìïõ ïõ Dijkstra,
Èåþñçìá 4.3, óåë. 126-127, óï âéâëßï ÄéáêñéÜ ÌáèçìáéêÜ (Âïýñïò)). Åäþ èá ðåñéïñé-
óïýìå óå Ýíá ðáñÜäåéãìá áíÜëõóçò åíüò áðëïý áíáäñïìéêïý áëãüñéèìïõ. éá Üëëá ó÷åéêÜ
ðáñáäåßãìáá, äåßå ï Åñþçìá 1 çò 4çò Åñãáóßáò 2005-2006, êáé ï Åñþçìá 1 çò 4çò
Åñãáóßáò 2007-2008. åñéóóüåñá ðáñáäåßãìáá åöáñìïãÞò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò ãéá
çí áðüäåéîç ïñèüçáò êáé çí áíÜëõóç çò õðïëïãéóéêÞò ðïëõðëïêüçáò áëãïñßèìùí èá
óõíáíÞóåå óçí ËÇ 30.
áñÜäåéãìá 2.17 (¾øùóç óå Äýíáìç, Åñ. 1, 4ç Åñãáóßá 06-07). Èåùñïýìå ïí ðáñáêÜù
3
n
áíáäñïìéêü áëãüñéèìï ãéá ïí õðïëïãéóìü çò -ïóÞò äýíáìçò ïõ áñéèìïý . x
3
Óç äéáýðùóç ïõ áëãüñéèìïõ, ï bn=2 óõìâïëßæåé ï êÜù áêÝñáéï ìÝñïò çò äéáßñåóçò n äéá 2. Ôï
pow x
( , n)
(1) if n = 1 then return(x);
(2) y := pow(x, bn=2 );
(3) y := y y ;
(4) if n ðåñéüò then
(5) y = y x;
(6) return(y );
Èåùñïýìå üé ç êëÞóç pow x

( , n) äÝ÷åáé óáí åßóïäï Ýíáí èåéêü áñéèìü x êáé Ýíáí
èåéêü öõóéêü áñéèìü n, êáé åðéóñÝöåé Ýíáí èåéêü áñéèìü. ÄéáéóèçéêÜ åßíáé öáíåñü üé
ç éìÞ ðïõ åðéóñÝöåáé áðü çí êëÞóç pow(x, n) åßíáé ßóç ìå ç n-ïóÞ äýíáìç ïõ x. Ôï
æçïýìåíï åßíáé íá áðïäåßîïõìå áõü ïí éó÷õñéóìü öïñìáëéóéêÜ, äçë. íá äåßîïõìå üé ãéá
êÜèå öõóéêü áñéèìü n 1, ç êëÞóç pow(x, n) åðéóñÝöåé çí éìÞ xn . ÁõÞ ç äéáäéêáóßá
óõ÷íÜ áíáöÝñåáé ùò áðüäåéîç ïñèüçáò åíüò áëãüñéèìïõ. éá çí áðüäåéîç ïñèüçáò
ïõ áíáäñïìéêïý áëãüñéèìïõ pow , ÷ñçóéìïðïéïýìå éó÷õñÞ ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óï n.

Áñ÷éêÜ ðáñáçñïýìå üé ç ëåéïõñãßá ïõ pow âáóßæåáé óïí áêüëïõèï áíáäñïìéêü
ïñéóìü çò n-ïóÞò äýíáìçò ïõ x. éá êÜèå öõóéêü áñéèìü n 1, ï ðáñáêÜù ïñéóìüò
n
åêöñÜæåé ï x ùò ãéíüìåíï Üëëùí ìéêñüåñùí áêåñáßùí äõíÜìåùí ïõ x.
ÂÜóç: éá n = 1, ç ðñþç äýíáìç ïõ x åßíáé ßóç ìå x.
ÂÞìá: (¢ñéåò ÄõíÜìåéò) éá êÜèå Üñéï n 2, ç n-ïóÞ äýíáìç ïõ x åßíáé ßóç ìå ï
ãéíüìåíï çò
n -ïóÞò äýíáìçò ïõ x ìå ïí åáõü çò (äçë. xn = xn=2 xn=2 ).
2
(åñéÝò ÄõíÜìåéò) éá êÜèå ðåñéü n 3, ç n-ïóÞ äýíáìç ïõ x åßíáé ßóç ìå x åðß ï
ãéíüìåíï çò
n 1 -ïóÞò äýíáìçò ïõ x ìå ïí åáõü çò (äçë. xn = x x(n 1)=2 x(n 1)=2 ).
2
¸óé, áí êáé ç áðüäåéîç Ý÷åé çí õðéêÞ äéÜñèñùóç çò éó÷õñÞò åðáãùãÞò óïõò öõóéêïýò
áñéèìïýò, ïõóéáóéêÜ ÷ñçóéìïðïéåß åðáãùãÞ óç äïìÞ çò áêïëïõèßáò ùí áêåñáßùí äõíÜ-
ìåùí ïõ x (ïé ïðïßåò âñßóêïíáé óå ðñïöáíÞ áíéóïé÷ßá ìå ïõò öõóéêïýò áñéèìïýò), êáé
á âÞìáÜ çò õðáãïñåýïíáé áðü ïí ðáñáðÜíù áíáäñïìéêü ïñéóìü ïõ x .
n
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Ôï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n = 1, áöïý ç êëÞóç pow(x, 1) ïëïêëçñþíåáé
óï âÞìá (1) åðéóñÝöïíáò çí éìÞ x.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù n 1 Ýíáò áõèáßñåá åðéëåãìÝíïò öõóéêüò áñéèìüò. ÕðïèÝ-

ïõìå åðáãùãéêÜ üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü k , 1 k n, äçë. ç
êëÞóç pow (x, k ) åðéóñÝöåé çí éìÞ x .

k
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé êáé ãéá çí (n + 1)-ïóÞ äýíáìç
ïõ x, äçë. ç êëÞóç pow (x, n + 1) åðéóñÝöåé çí éìÞ x
n+1 .
Áöïý n + 1 2, ç êëÞóç pow (x, n + 1) ðñï÷ùñÜ óï âÞìá (2), üðïõ êáëåß áíáäñï-
ìéêÜ çí pow (x, b(n + 1)=2 ) êáé áðïèçêåýåé çí éìÞ ðïõ áõÞ åðéóñÝöåé óç ìåáâëçÞ
y . ÅðåéäÞ ï b(n + 1)=2 åßíáé Ýíáò öõóéêüò áñéèìüò ìåáîý ïõ 1 êáé ïõ n, ìðïñïýìå
bn=2 åßíáé ßóï ìå n=2 áí ï n åßíáé Üñéïò, êáé ìå (n 1)=2 áí ïn åßíáé ðåñéüò. ÊáÜ çí áðüäåéîç ïõ
åðáãùãéêïý âÞìáïò, ÷ñçóéìïðïéïýìå üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n 1, ï b(n + 1)=2 åßíáé ìéêñüåñï Þ ßóï
ïõ n êáé ìåãáëýåñï Þ ßóï ïõ 1.
2.4. ÅöáñìïãÝò óçí ÁíÜëõóç Áíáäñïìéêþí Áëãüñéèìùí 39
íá åöáñìüóïõìå çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, óýìöùíá ìå çí ïðïßá ç áíáäñïìéêÞ êëÞóç
pow x b(n + 1)=2

( , ) åðéóñÝöåé çí éìÞ xb(n+1)=2 . ¢ñá ìåÜ çí ïëïêëÞñùóç ïõ âÞìá-
ïò (2), ç ìåáâëçÞ y Ý÷åé çí éìÞ x

b(n+1)=2 .
Äéáêñßíïõìå äýï ðåñéðþóåéò áíÜëïãá ìå ï áí ï n +1 åßíáé Üñéïò Þ ðåñéüò (óýìöùíá
ìå ç ëåéïõñãßá ïõ áëãüñéèìïõ êáé ïí áíáäñïìéêü ïñéóìü çò n-ïóÞò äýíáìçò ïõ x).
¢ñéåò äõíÜìåéò: Áí ï n +1 åßíáé Üñéïò, üå b(n + 1)=2 = (n +1)=2. ¢ñá óï âÞìá (3),
ç ìåáâëçÞ y ðáßñíåé çí éìÞ x
(n+1)=2
x(n+1)=2 = xn+1. Ç êëÞóç pow(x, n + 1) äåí
åêåëåß ï âÞìá (5), êáé åðéóñÝöåé çí éìÞ x
n+1 .
åñéÝò äõíÜìåéò: Áí ï n + 1 åßíáé ðåñéüò, üå b(n + 1)=2 = n=2. ¢ñá óï âÞìá (3),
ç ìåáâëçÞ y ðáßñíåé çí éìÞ x
n=2 xn=2 = xn . Óç óõíÝ÷åéá ç êëÞóç pow(x, n + 1)
åêåëåß ï âÞìá (5), üðïõ ç ìåáâëçÞ y ðáßñíåé çí éìÞ x x = x
n n+1 . ÔåëéêÜ ç êëÞóç
pow(x, n + 1) åðéóñÝöåé çí éìÞ xn+1.
Áðïäåßîáìå ëïéðüí üé êáé óéò äýï ðåñéðþóåéò ç êëÞóç pow (x, n + 1) åðéóñÝöåé çí
éìÞ x
n+1 . Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò éó÷õñÞò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, ãéá êÜèå öõóéêü
n 1, ç êëÞóç pow(x, n) õðïëïãßæåé êáé åðéóñÝöåé ç n-ïóÞ äýíáìç ïõ áñéèìïý x. u t
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.6 (¾øùóç óå Äýíáìç, Åñ. 1, 4ç Åñãáóßá 06-07). Óå áõÞ çí
Üóêçóç èá åêéìÞóïõìå çí õðïëïãéóéêÞ ðïëõðëïêüçá ïõ áëãüñéèìïõ pow , áðïäåéêíýï-
íáò Ýíá Üíù öñÜãìá óïí áñéèìü ùí ðïëëáðëáóéáóìþí ðïõ åêåëåß ç êëÞóç pow(x, n).
¸óù M (n) ï óõíïëéêüò áñéèìüò ðïëëáðëáóéáóìþí ðïõ åêåëïýíáé áðü çí êëÞóç
pow(x, n) (êáé üëåò éò áíáäñïìéêÝò êëÞóåéò ðïõ áõÞ ðñïêáëåß) óá âÞìáá (3) êáé (5).
×ñçóéìïðïéþíáò éó÷õñÞ ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óï n, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n 1,
M (n) 2 log2 n.
3 Ïäçãüò ãéá åñáéÝñù ÌåëÝç
Ç áðïäåéêéêÞ å÷íéêÞ çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò ðáñïõóéÜæåáé óå üëá á âéâëßá Äéáêñéþí
Ìáèçìáéêþí, åíþ ó÷åéêÝò åíüçåò õðÜñ÷ïõí óá ðåñéóóüåñá âéâëßá Èåùñßáò Õðïëï-
ãéóìïý êáé Èåùñßáò Áëãïñßèìùí. ÕðÜñ÷ïõí áêüìç âéâëßá ðïõ áöïñïýí áðïêëåéóéêÜ çí
ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ êáé éò åöáñìïãÝò çò (âë. ð.÷. [Pol54, Som63, GY63℄). Óå áõÞ çí
åíüçá, Ý÷ïõìå åðéëÝîåé (ìå âáóéêÜ êñéÞñéá çí åðéóçìïíéêÞ åðÜñêåéá êáé çí êááëëç-
ëüçá ãéá éò áíÜãêåò çò ËÇ 20) êáé ðñïåßíïõìå åíüçåò âéâëßùí áðü çí ÅëëçíéêÞ
êáé äéåèíÞ âéâëéïãñáößá ðïõ áöïñïýí óçí ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ êáé éò åöáñìïãÝò çò.
Áðü çí ÅëëçíéêÞ âéâëéïãñáößá, ðñïåßíïõìå çí Åíüçá 1.5 óï êëáóéêü âéâëßï ïõ
C.L. Liu [Liu94℄, êáé á ÊåöÜëáéá 2 êáé 3 áðü ï âéâëßï ïõ Ç. ÊïõóïõðéÜ [Êïõ08℄. Ôüóï
óçí Åíüçá 1.5 ïõ Liu üóï êáé óá ÊåöÜëáéá 2 êáé 3 [Êïõ08℄ èá âñåßå ðïëëÜ ëõìÝíá
ðáñáäåßãìáá êáé êÜðïéåò åîáéñåéêÝò áóêÞóåéò. ñïåßíïõìå íá äåßå ìå ðñïóï÷Þ á
áñáäåßãìáá 1.3, 1.6, 1.8, êáé 1.10, êáé éò ÁóêÞóåéò 1.31, 1.39-1.45, 1.49, 1.50, êáé 1.52
áðü ï [Liu94℄, êáé á áñáäåßãìáá 2.7, 2.8, 2.9, êáé 3.5, êáé éò ÁóêÞóåéò 2.13, 2.14, 2.15,
3.1-3.5, êáé 3.7 (ðïëëÝò áðü áõÝò ìå éò ëýóåéò ïõò) áðü ï [Êïõ08℄.
Áðü ç äéåèíÞ âéâëéïãñáößá, ðñïåßíïõìå éò Åíüçåò 3.2, 3.3, êáé 3.4 óï êëáóéêü âéâëßï
ïõ K.H. Rosen [Ros98℄, üðïõ èá âñåßå ðëÞèïò åîáéñåéêþí ðáñáäåéãìÜùí êáé ìåãÜëç
ðïéêéëßá áóêÞóåùí, ï ÊåöÜëáéï 1 áðü ï êëáóéêü âéâëßï ùí R.L. Graham, D.E. Knuth,
êáé O. Patashnik [GKP89℄, çí Åíüçá 1.2.1 áðü ï êëáóéêü âéâëßï ïõ D.E. Knuth [Knu73℄,
êáé çí Åíüçá 2.1 áðü ï âéâëßï ùí L. Lovasz, J. Pelikan, êáé K. Vesztergombi [LPV03℄.
Íá åðéóçìÜíïõìå Ýëïò üé ïé åíüçåò ðïõ áíáöÝñïíáé ðáñáðÜíù áöïñïýí áðïêëåé-
óéêÜ óçí ðáñïõóßáóç çò å÷íéêÞò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò. ÅíäéáöÝñïõóåò åöáñìïãÝò
çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, èá óõíáíÞóåé êáíåßò óá ðåñéóóüåñá áðü á êåöÜëáéá ùí
[Liu94, Êïõ08, Ros98, GKP89, Knu73, LPV03℄ , êáé üëùí ùí âéâëßùí Äéáêñéþí Ìáèçìáé-
êþí (áëëÜ êáé Èåùñßáò ñáöçìÜùí, Èåùñßáò Áñéèìþí, Èåùñßáò Õðïëïãéóìïý, Èåùñßáò
Áëãïñßèìùí, êëð.).
Âéâëéïãñáößá
[GKP89℄ R.L. Graham, D.E. Knuth, and O. Patashnik. Con rete Mathemati s. Addison-
Wesley, 1989.
[GY63℄ L.I. Golovina and I.M. Yaglom. Indu tion in Geometry. D.C. Heath, 1963.
41
42 3. Ïäçãüò ãéá åñáéÝñù ÌåëÝç
[Knu73℄ D.E. Knuth. The Art of Computer Programming: Vol. 1, Fundamental Algorithms
(2nd Ed.). Addison-Wesley, 1973.
[Êïõ08℄ Ç. ÊïõóïõðéÜò. Ôá ÌáèçìáéêÜ çò ëçñïöïñéêÞò. Åèíéêü Êáðïäéóñéáêü á-
íåðéóÞìéï Áèçíþí, ÉáíïõÜñéïò 2008. ÄéáèÝóéìï çëåêñïíéêÜ áðü ç äéåýèõíóç
http://theory.di.uoa.gr/Math4CS/math4 s.pdf/view .
[Liu94℄ C.L. Liu. Óïé÷åßá Äéáêñéþí Ìáèçìáéêþí (áðüäïóç óá ÅëëçíéêÜ Ê. Ìðïõò
êáé Ä. ñáììÝíïò). áíåðéóçìéáêÝò Åêäüóåéò ÊñÞçò, 2003.
[LPV03℄ L. Lovasz, J. Pelikan, and K. Vesztergombi. Dis rete Mathemati s: Elementary and
Beyond. Springer, 2003.
[Pol54℄ G. Polya. Indu tion and Analogy in Mathemati s. Prin eton University Press, 1954.
[Ros98℄ K.H. Rosen. Dis rete Mathemati s and its Appli ations (4th Ed.). M Graw-Hill, 1998.
[Som63℄ I.S. Sominskii. The Method of Mathemati al Indu tion. D.C. Heath, 1963.
A Ëýóåéò ùí ÁóêÞóåùí Áõïáîéïëüãçóçò
ÁóêÞóåéò Êåöáëáßïõ 1
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.1. Ôá óçìåßá ðïõ ðñÝðåé íá óõìðëçñþóåå åìöáíßæïíáé õðï-
ãñáììéóìÝíá :
Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò. ¸óù P (n) ç ëïãéêÞ ðñüáóç

1 + 3 + 5 + : : : + (2n 1) = n 2
Èá äåßîïõìå üé áõü áëçèåýåé ãéá êÜèå n1 .
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ï P (1) 1=1

áëçèåýåé, áöïý
2
.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù üé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n1
áëçèåýåé ç ðñüáóç P (n), äçë. éó÷ýåé üé 1 + 3 + : : : + (2n 1) = n 2
.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé áëçèåýåé ç ðñüáóç P (n + 1) . Ï åðüìåíïò (äçë. ï
(n + 1)-ïóüò) ðåñéüò åßíáé ï2n + 1 . ñÝðåé ëïéðüí íá äåßîïõìå üé
1 + 3 + : : : + (2n 1) + (2n + 1) = (n + 1) 2
. ñÜãìáé,
n
= 2
z }| {
1 + : : : + (2n 1)+(2n + 1) = n + 2n + 1 2
= (n + 1) ; 2
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò åðáãùãÞò, ãéá êÜèå n 1, 1 + 3 + : : : + (2n 1) = n2

. ut
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.2. Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò.

2 + 4 + 6 + : : : + 2n = n(n + 1)
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ï P (1) 2=12

áëçèåýåé, áöïý .
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù üé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n 1
áëçèåýåé ç ðñüáóç P (n), äçë. éó÷ýåé üé 2 + 4 + : : : + 2n = n(n + 1) .
43
44 A. Ëýóåéò ùí ÁóêÞóåùí Áõïáîéïëüãçóçò
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé áëçèåýåé ç ðñüáóç P (n +1). (n+1)

Ï åðüìåíïò (äçë. ï -
ïóüò) Üñéïò åßíáé ï 2(n +1) . ñÝðåé ëïéðüí íá äåßîïõìå üé 2+4+ : : : +2n +2(n +1) =
(n + 1)(n + 2) . ñÜãìáé,
nn
= ( +1)
z }| {
1 + : : : + 2n +2(n + 1) = n(n + 1) + 2(n + 1)
= (n + 1)(n + 2) ;
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå ãéá êÜèå n 1, 2 + 4 + : : : +

2n = n(n + 1) . ut

1 + 2 + 2 + : : : + 2n = 2n
2 +1
1
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ï P (0) áëçèåýåé, áöïý 1=2 1 1

.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù üé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n 0
áëçèåýåé ç ðñüáóç P (n), äçë. éó÷ýåé üé 1+2+2 +:::+2 = 2 2 n n+1 1.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé áëçèåýåé ç ðñüáóç P (n +1) , äçë. üé 1+2+2 + : : : +
2
2n + 2n = 2n
+1 +2
1 . ñÜãìáé,
=2n+1 1
z }| {
1+2+2 2
: : : + 2n +2n+1 = 2n+1 1 + 2n +1
= 2n +2
1;
üðïõ ç ðñþç éóüçá ðñïêýðåé áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, êáé ç äåýåñç éóüçá áðü
ï ãåãïíüò üé 2n + 2n = 2n
+1 +1 +2
.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå ãéá êÜèå n 0, 1 + 2 + 22 +

: : : + 2n = 2n+1 1 . ut
1 1=0
3
äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 3.
áñéèìüò n 3
n äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 3.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé êáé ãéá ïí åðüìåíï öõóéêü
n + 1, äçë. èá äåßîïõìå üé ï áñéèìüò (n + 1) (n + 1) 3
äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ïí 3.
×ñçóéìïðïéþíáò çí áõüçá (a + b) = a + 3a b + 3ab + b 3 3 2 2 3

, Ý÷ïõìå :
(n + 1) (n + 1) = (n + 3n + 3n + 1) (n + 1)
3 3 2
= (n n) + 3(n + n) ; 3 2
ÁóêÞóåéò Êåöáëáßïõ 1 45
ï ïðïßï äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 3 áöïý üóï ï ðñþïò üñïò n3 n äéáéñåßáé áêñéâþò
áðü ï 3 , ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, üóï êáé ï äåýåñïò üñïò 3(n + n) äéáéñåßáé
2
áêñéâþò áðü ï 3 , ùò áêÝñáéï ðïëëáðëÜóéï ïõ 3 . Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò
åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé ãéá êÜèå n 1, ï áñéèìüò n3 n äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ïí 3. ut
1 1=0
5
äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 5.
áñéèìüò n 5
n äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 5.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé êáé ãéá ïí åðüìåíï öõóéêü
n + 1, äçë. (n + 1) (n + 1)
èá äåßîïõìå üé ï áñéèìüò
5
5 äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï .
(a + b) = a + 5a b + 10a b + 10a b + 5ab + b

×ñçóéìïðïéþíáò çí áõüçá
5 5 4 3 2 2 3 4 5
, Ý÷ïõìå :
(n + 1) (n + 1) = (n + 5n + 10n + 10n + 5n + 1) (n + 1)
5 5 4 3 2
= (n n) + 5(n + 2n + 2n + n) ;
5 4 3 2
5
ï ïðïßï äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï n n
áöïý üóï ï ðñþïò üñïò
5
áðü ï 5 5(n + 2n + 2n + n)
, ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, üóï êáé ï äåýåñïò üñïò
4 3 2
5
äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 5
, ùò áêÝñáéï ðïëëáðëÜóéï ïõ . Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò
n1
ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé ãéá êÜèå n n , ï áñéèìüò
5
áðü ï 5. ut
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.6. Ç áðüäåéîç ÷ñçóéìïðïéåß ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óïí ðëç-
èéêü áñéèìü ïõ óõíüëïõ. Ç ëïãéêÞ ðñüáóç P (n) ðñïêýðåé Üìåóá áðü ï æçïýìåíï êáé
äçëþíåé üé ``êÜèå óýíïëï ìå n óïé÷åßá Ý÷åé 2n äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá''.
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n = 1, áöïý êÜèå óýíïëï ìå
1 ìüíï óïé÷åßï Ý÷åé 2=2 1

äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá (ï êåíü óýíïëï êáé ïí åáõü ïõ).
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç :¸óù üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé ãéá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï
öõóéêü áñéèìü n 1, äçë. éó÷ýåé üé êÜèå óýíïëï ìå n óïé÷åßá Ý÷åé 2n äéáöïñåéêÜ
õðïóýíïëá.
äçë. èá äåßîïõìå üé êÜèå óýíïëï ìå n + 1 óïé÷åßá Ý÷åé 2 äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá.
n+1
¸óù S Ýíá áõèáßñåá åðéëåãìÝíï óýíïëï ìå n + 1 óïé÷åßá, êáé Ýóù x 2 S Ýíá
ïðïéïäÞðïå óïé÷åßï ïõ S. (Ìå óêïðü íá åöáñìüóïõìå çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç,) èåù-
ñïýìå ï óýíïëï Sx = S n fxg , ï ïðïßï Ý÷åé n 1 óïé÷åßá. Óå êÜèå õðïóýíïëï ïõ
A Sx , áíéóïé÷ïýí äýï äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá ïõ S : (á) ï ßäéï ï A (ðïõ äåí ðåñéÝ÷åé
ï óïé÷åßï x), êáé (â) ï A [ fxg (ðïõ ðåñéÝ÷åé ï óïé÷åßï x).
Óõíåðþò ï áñéèìüò ùí äéáöïñåéêþí õðïóõíüëùí ïõ S åßíáé äéðëÜóéïò áðü ïí áñéèìü
ùí äéáöïñåéêþí õðïóõíüëùí ïõ Sx (áöïý óå êÜèå õðïóýíïëï A ïõ Sx áíéóïé÷ïýí
äýï äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá ïõ S ). Åöáñìüæïíáò çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, Ý÷ïõìå üé ï
óýíïëï Sx Ý÷åé 2n äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá. ¢ñá ï áñéèìüò ùí äéáöïñåéêþí õðïóõíüëùí
ïõ S åßíáé 2 2 n =2 n+1 . Åäþ ïëïêëçñþíåáé ç áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé êÜèå ìç êåíü óýíïëï ìå
n óïé÷åßá Ý÷åé 2n äéáöïñåéêÜ õðïóýíïëá. ut

¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.7. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óçí éìÞ ïõ n, èá
äåßîïõìå üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n 12, õðÜñ÷ïõí öõóéêïß áñéèìïß n ; n 0, Ýïéïé
þóå n = 4n + 5n (äçë. üé ï n ìðïñåß íá ó÷çìáéóåß áðü êïõðüíéá áîßáò 4 êáé 5
ìïíÜäùí).
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n = 12, áöïý 12 = 3 4 (Üñá
12 = 3 êáé 12 = 0).
öõóéêü áñéèìü n 12, äçë. õðÜñ÷ïõí öõóéêïß áñéèìïß n ; n 0 Ýïéïé þóå n =
4n + 5n .
äçë. üé õðÜñ÷ïõí öõóéêïß áñéèìïß n+1 ; n+1 0 Ýïéïé þóå n + 1 = 4n+1 + 5n+1 .
éá íá åêìåáëëåõïýìå çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, äïêéìÜæïõìå íá áíéêááóÞóïõìå êÜ-
ðïéá êïõðüíéá ùí 4 êáé ùí 5 ìïíÜäùí þóå íá ðñïêýøåé áýîçóçò çò áîßáò êáÜ 1 ìïíÜäá.
áñáçñïýìå üé áýîçóç çò áîßáò êáÜ 1 ìïíÜäá ðñïêýðåé áí áíéêááóÞóïõìå åßå Ýíá
êïõðüíé ùí 4 ìïíÜäùí ìå Ýíá êïõðüíé ùí 5 ìïíÜäùí ( 5 4=1 ) åßå ñßá êïõðüíéá ùí
5 ìïíÜäùí ìå Ýóóåñá êïõðüíéá ùí 4 ìïíÜäùí ( 44 35 = 1 ). ¸óé äéáêñßíïõìå äýï
ðåñéðþóåéò áíÜëïãá ìå ïí áñéèìü ùí êïõðïíéþí ùí 5 ìïíÜäùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá
íá åêöñÜóïõìå ïí áñéèìü n (äçë. áíÜëïãá ìå çí éìÞ ïõ n ).

Áí ãéá ïí áñéèìü n ÷ñçóéìïðïéïýìå ïõëÜ÷éóïí Ýíá êïõðüíé ùí 4 ìïíÜäùí (äçë. áí
n 1), üå èÝïõìå n+1 = n 1 0 êáé n+1 = n + 1 (äçë. áíéêáèéóïýìå Ýíá
êïõðüíé ùí 4 ìïíÜäùí ìå Ýíá êïõðüíé ùí 5 ìïíÜäùí), êáé Ý÷ïõìå :
4n + 5n
+1 +1 = 4(n 1) + 5(n + 1)
=n =1
z }| { z }| {
= (4n + 5 ) + (5 4)
n
=n+1
Áí ãéá ïí áñéèìü n äåí ÷ñçóéìïðïéïýìå êáíÝíá êïõðüíé ùí 4 ìïíÜäùí (äçë. áí
n =0 ), üå åðåéäÞ n 12, ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéïýìå ïõëÜ÷éóïí ñßá êïõðüíéá ùí 5

ìïíÜäùí (Üñá n 3). Óå áõÞ çí ðåñßðùóç èÝïõìå n+1 = n +4 êáé n+1 = n 3 0
(äçë. áíéêáèéóïýìå ñßá êïõðüíéá ùí 5 ìïíÜäùí ìå Ýóóåñá êïõðüíéá ùí 4 ìïíÜäùí),
êáé Ý÷ïõìå :
4n + 5n = 4(n + 4) + 5(n 3)

+1 +1
= n =1
z }| { z }| {
= (4n + 5 ) + (4 4 3 5)
n
=n+1
Ïëïêëçñþíïõìå çí áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò ðáñáçñþíáò üé, êáé óéò äýï
ðåñéðþóåéò, ç äåýåñç éóüçá ðñïêýðåé áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç üé ãéá ïí áñéèìü
n, õðÜñ÷ïõí öõóéêïß áñéèìïß n ; n 0 Ýïéïé þóå n = 4n + 5n .

Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé êÜèå öõóéêüò áñéèìüò
n 12 ìðïñåß íá ó÷çìáéóåß áðü êïõðüíéá áîßáò 4 êáé 5 ìïíÜäùí.

Íá óçìåéþóïõìå üé ç õðüèåóç n 12 äåí ìðïñåß íá éó÷õñïðïéçèåß, áöïý áí êáé ïé
áñéèìïß 8 9
, , êáé 10 ìðïñïýí íá ó÷çìáéóïýí áðü êïõðüíéá áîßáò 4 êáé 5 ìïíÜäùí, ï
áñéèìüò 11 äåí ìðïñåß. ut

¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.8. Áðü å÷íéêÞ Üðïøç, ï ëÜèïò ãßíåáé öáíåñü åöáñìüæïíáò
ïí óõëëïãéóìü ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò ãéá n = 0. Ùò åðáãùãéêÞ õðüèåóç Ý÷ïõìå üé ï
0 åßíáé Üñéïò (êÜé äüêéìï, áöïý Ý÷åé Þäç áðïäåé÷èåß óç âÜóç çò åðáãùãÞò). Óýìöùíá
ìå ï óõëëïãéóìü ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò, ï 1 åßíáé Üèñïéóìá ïõ 0 , ðïõ åßíáé Üñéïò
ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, êáé ïõ 1. Ôï ëÜèïò åßíáé üé ï 1 äåí ìðïñåß íá èåùñçèåß
Üñéïò, áöïý êÜé Ýïéï äåí ðñïêýðåé áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç (ï æçïýìåíï óå áõÞ
çí ðåñßðùóç åßíáé íá êááëÞîïõìå óå óõìðÝñáóìá ó÷åéêÜ ìå çí áñéüçá ïõ 1).
Áðü ïõóéáóéêÞ Üðïøç, ï ëÜèïò ðñïêýðåé ãéáß ç âÜóç çò åðáãùãÞò äåí åßíáé åðáñêÞò.
ÓõãêåêñéìÝíá, ç âÜóç çò åðáãùãÞò êáëýðåé ìüíï çí éìÞ 0, åíþ ëüãù ïõ óõëëïãéóìïý
ðïõ åöáñìüæåáé óï åðáãùãéêü âÞìá (êáé èåùñåß çí áñéüçá ïõ 1 ùò äåäïìÝíï), ç âÜóç
çò åðáãùãÞò ðñÝðåé íá êáëýðåé êáé çí éìÞ 1 (þóå óçí åðáãùãéêÞ õðüèåóç íá Ý÷ïõìå
n 1, êáé ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç íá êáëýðåé éò éìÝò n êáé 1 ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíáé óçí
áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò). ÖõóéêÜ áí åß÷áìå óõìðåñéëÜâåé çí éìÞ 1 óç âÜóç
çò åðáãùãÞò, èá âëÝðáìå üé ï 1 äåí åßíáé Üñéïò, êáé ï åðáãùãéêüò o óõëëïãéóìüò èá
êáÝññåå.
Êááëáâáßíïõìå ëïéðüí üé üáí ÷ñçóéìïðïéïýìå éó÷õñÞ åðáãùãÞ, ïöåßëïõìå éäéáßåñç
ðñïóï÷Þ óéò éìÝò ðïõ ðñÝðåé íá êáëõöèïýí áðü çí âÜóç çò åðáãùãÞò. ut
ÁóêÞóåéò Êåöáëáßïõ 2
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.1. Ôï óýíïëï ùí ðïëëáðëÜóéùí ïõ 3 (÷ùñßò ï 0) ìðïñåß íá
ïñéóåß áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò :
ÂÜóç: Ôï 3 åßíáé ðïëëáðëÜóéï ïõ 3.
ÂÞìá: Áí á x; y åßíáé ðïëëáðëÜóéá ïõ 3, üå ï x + y åßíáé ðïëëáðëÜóéï ïõ 3.

Ôï óýíïëï ùí äõíÜìåùí ïõ 2 ìðïñåß íá ïñéóåß áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò :
ÂÜóç: Ôï 1 åßíáé äýíáìç ïõ 2.
ÂÞìá: Áí ï x åßíáé äýíáìç ïõ 2, üå ï 2x åßíáé äýíáìç ïõ 2.

Ç áêïëïõèßá n ùí äõíÜìåùí ïõ 2 ìðïñåß íá ïñéóåß áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò :
ÂÜóç: 0 = 1 (áñ÷éêÞ éìÞ).

ÂÞìá: éá êÜèå n 1, n = 2n 1 (áíáäñïìéêÞ åîßóùóç).
Ç êëÜóç ùí äõáäéêþí äÝíñùí ðïõ åßíáé ðëÞñç ìðïñåß íá ïñéóåß áíáäñïìéêÜ ùò åîÞò :
ÂÜóç: Ìéá áðïìïíùìÝíç êïñõöÞ åßíáé Ýíá ðëÞñåò äõáäéêü äÝíñï ìå ñßæá çí ßäéá.
ÂÞìá: ¸óù T1 ; T2 ðëÞñç äõáäéêÜ äÝíñá ìå ñßæá éò êïñõöÝò r1 êáé r2 áíßóïé÷á. Ôï
ãñÜöçìá ðïõ ðñïêýðåé èåùñþíáò á T1 êáé T2 , êáé ìéá íÝá êïñõöÞ r ðïõ óõíäÝåáé
ìå áêìÞ ìå éò êïñõöÝò r1 êáé r2 (êáé ìüíï áõÝò) åßíáé Ýíá ðëÞñåò äõáäéêü äÝíñï ìå
ñßæá çí êïñõöÞ r. ut
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.2. Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå éó÷õñÞ ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óïõò
öõóéêïýò áñéèìïýò (ïõóéáóéêÜ ðñüêåéáé ãéá åðáãùãÞ óç äïìÞ çò áêïëïõèßáò Fibona i,
áöïý õðÜñ÷åé ðñïöáíÞò áíéóïé÷ßá ìåáîý ùí öõóéêþí áñéèìþí êáé ùí áñéèìþí Fi-
bona i). Áñ÷éêÜ èá áðïäåßîïõìå ï êÜù öñÜãìá

3
5
n 1
Fn .
ÂÜóç çò åðáãùãÞò áñáçñïýìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá éò áñ÷éêÝò éìÝò çò áêï-
ëïõèßáò Fibona i. ñÜãìáé, Ý÷ïõìå
3
5
0 = 35
1 = F , êáé 0:97083 1 = F . 1
3
5 2
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç :¸óù áõèáßñåá åðéëåãìÝíïò öõóéêüò n 2. ÕðïèÝïõìå åðáãùãéêÜ

üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé ïí n-ïóü êáé ïí (n 1) -ïóü áñéèìü Fibona i, äçë. éó÷ýåé üé
3
5
n 1
Fn êáé
3
5
n 2
Fn 1.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé êáé ãéá ïí (n + 1) -ïóü áñéèìü
Fibona i, äçë. èá äåßîïõìå üé

3
5
n Fn +1 . ñÜãìáé :
Fn+1 = Fn + Fn 1
35 n 1 + 35 n 2
= 35 n 2( + 1)
= 35 n ;
üðïõ ç ðñþç éóüçá ðñïêýðåé áðü ï âÞìá ïõ áíáäñïìéêïý ïñéóìïý ùí áñéèìþí Fi-
bona i, ç ðñþç áíéóüçá (2ç ãñáììÞ) áðü çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, êáé ç åëåõáßá éóüçá
áðü ï ãåãïíüò üé ç ÷ñõóÞ ïìÞ áðïåëåß ñßæá çò åîßóùóçò x2 = x +1 (Üñá 2 = +1).
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò éó÷õñÞò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé ãéá êÜèå öõóéêü
áñéèìü n 1, 35 n 1
Fn . Ç áðüäåéîç ïõ Üíù öñÜãìáïò Fn n åßíáé áíßóïé÷ç.
ÂÜóç çò åðáãùãÞò áñáçñïýìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá éò áñ÷éêÝò éìÝò çò áêï-
ëïõèßáò Fibona i. ñÜãìáé, Ý÷ïõìå F1 = 1 1 = 0 , êáé F2 = 1 1:618 .
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç :¸óù áõèáßñåá åðéëåãìÝíïò öõóéêüò n 2. ÕðïèÝïõìå åðáãùãéêÜ
üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé ïí n-ïóü êáé ïí (n 1)-ïóü áñéèìü Fibona i, äçë. éó÷ýåé üé
Fn êáé Fn 1 .
n 1 n 2
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï éó÷ýåé êáé ãéá ïí (n + 1)-ïóü áñéèìü
Fibona i, äçë. èá äåßîïõìå üé Fn+1 n . ñÜãìáé :
Fn+1 = Fn + Fn 1
n 1 + n 2
= n 2( + 1)
= n ;
üðïõ ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç ÷ñçóéìïðïéåßáé ãéá çí áíéóüçá óç 2ç ãñáììÞ.
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò éó÷õñÞò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé ãéá êÜèå öõóéêü
áñéèìü n 1, Fn n 1
. ut
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.3. Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò
1
áñéèìïýò . Ç áðïäåéêÝá ðñüáóç P (n)
äçëþíåé üé `` n n ''. T `'
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : éá n = 1 Ý÷ïõìå T1 = f'0 ; '0 ! '1 g. Ç ðáñáêÜù õðéêÞ áðüäåéîç
äåß÷íåé üé T1 ` '1 , äçë. üé ç áðïäåéêÝá ðñüáóç éó÷ýåé ãéá n = 1.
1: '0 õðüèåóç
2: '0 ! '1 õðüèåóç
3: '1 12
, , MP
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : éá êÜðïéïí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü n 1, õðïèÝïõìå

åðáãùãéêÜ üé Tn ` 'n .
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ç áðïäåéêÝá ðñüáóç éó÷ýåé êáé ãéá n + 1, äçë. üé
Tn+1 ` 'n+1 . Tn Tn+1 êáé ï 'n áðïäåéêíýåáé õðéêÜ áðü éò õðïèÝóåéò Tn (ëüãù
Áöïý
çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò), óõìðåñáßíïõìå üé Tn+1 ` 'n . Îåêéíþíáò áðü áõü ï óçìåßï,
ç ðáñáêÜù õðéêÞ áðüäåéîç äåß÷íåé üé Tn+1 ` 'n+1 .
1: 'n Tn+1 ` 'n

2: 'n ! 'n+1 õðüèåóç
3: 'n+1 12
, , MP
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, ãéá êÜèå n 1, Tn ` 'n . ut

¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.4. Áêïëïõèþíáò ï áñÜäåéãìá 2.12, ÷ñçóéìïðïéïýìå éó÷õñÞ
ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óï ýøïò h ïõ äÝíñïõ (ðáñáçñåßóå üé ï óõëëïãéóìüò ãéá çí
áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý âÞìáïò áöïñÜ óç äïìÞ ùí äõáäéêþí äÝíñùí ðïõ åßíáé ðëÞñç).
Ç áðïäåéêÝá ðñüáóç P (h) äçëþíåé üé ``êÜèå äõáäéêü äÝíñï ýøïõò h Ý÷åé ï ðïëý 2h+1 1
êüìâïõò''.
1
Ç åîßóùóç Tn = f'0 ; '0 ! '1 ; '1 ! '2 ; : : : ; 'n 1 ! ' g n 2 IN
n , , ïñßæåé ìéá áêïëïõèßá óõíüëùí. Ç
ßäéá áêïëïõèßá ìðïñåß íá ïñéóåß áíáäñïìéêÜ áðü çí åîßóùóç Tn = Tn 1 [ f'n 1 ! 'n g, n 2, ìå áñ÷éêÞ
éìÞ T1 = f'0 ; '0 ! '1 g. ÕðÜñ÷åé ëïéðüí áíéóïé÷ßá ìåáîý ùí üñùí çò áêïëïõèßáò óõíüëùí Tn êáé ùí
öõóéêþí áñéèìþí. ¸óé ïõóéáóéêÜ ðñüêåéáé ãéá åðáãùãÞ óç äïìÞ çò áêïëïõèßáò Tn .
ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Ôï æçïýìåíï áëçèåýåé ãéá äõáäéêÜ äÝíñá ýøïõò 0 êáé 1
. ñÜãìáé,
ï ìïíáäéêü (äõáäéêü) äÝíñï ýøïõò 0 áðïåëåßáé áðü ìéá ìüíï êïñõöÞ, êáé á äõáäéêÜ
äÝíñá ýøïõò 1 Ý÷ïõí 2 3

Þ êüìâïõò.
ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : Èåùñïýìå Ýíáí áõèáßñåá åðéëåãìÝíï öõóéêü áñéèìü h 1. Åðáãù-
ãéêÜ õðïèÝïõìå üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü k, 0 k h, êÜèå äõáäéêü äÝíñï ýøïõò k
Ý÷åé ï ðïëý 2k +1
1 êüìâïõò.
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé êáé ãéá äõáäéêÜ äÝíñá ýøïõò
h +1, äçë. èá äåßîïõìå üé êÜèå äõáäéêü äÝíñï ýøïõò h +1 Ý÷åé ï ðïëý 2h+2 1 êüìâïõò.
¸íá äõáäéêü äÝíñï T áðïåëåßáé áðü ç ñßæá r êáé äýï äõáäéêÜ õðïäÝíñá T1 êáé
T2 r1 êáé r2 áíßóïé÷á, ïé ïðïßåò åßíáé (á ìïíáäéêÜ) ðáéäéÜ çò r. éá íá Ý÷åé

ìå ñßæåò
ï T h + 1 ðñÝðåé ï Ýíá áðü á õðïäÝíñá (Ýóù ï T1 ) íá Ý÷åé ýøïò h. Ôï Üëëï

ýøïò
õðïäÝíñï (Ýóù ï T2 ) åßå åßíáé êåíü (áí ç r Ý÷åé Ýíá ìüíï ðáéäß), åßå õðÜñ÷åé êáé Ý÷åé
ýøïò ìéêñüåñï Þ ßóï ïõ h. Ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, á T1 êáé T2 Ý÷ïõí ï ðïëý
2h+1 1 êüìâïõò (áí ï T2 Ý÷åé ýøïò k h, ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò, Ý÷åé ï ðïëý
2k+1 1 2h+1 1 êüìâïõò). ÅðïìÝíùò ï áñéèìüò ùí êüìâùí ïõ T äåí îåðåñíÜ ï :
êüìâïé T1 êüìâïé T2
z }| { z }| {
(2 h+1 1)+ (2 h+1 1)+1 = 2h +2
1
Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, êÜèå äõáäéêü äÝíñï ýøïõò h Ý÷åé
ï ðïëý 2h+1 1 êüìâïõò. ut
¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.5. Ç áðÜíçóç åßíáé ü÷é (Üëëùóå êÜé Ýïéï äåí éó÷ýåé,
êáíÝíá ðëÝãìá ðåñéÞò Üîçò äåí Ý÷åé êýêëï Hamilton). Ï ëüãïò ðïõ äåí ìðïñïýìå (êáé
åßíáé ëÜèïò) íá êááëÞîïõìå óå áõü ï óõìðÝñáóìá åßíáé üé äåí Ý÷ïõìå áðïäåßîåé çí
âÜóç çò åðáãùãÞò (ç ïðïßá óç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðùóç äåí éó÷ýåé).
Óýìöùíá ìå çí áñ÷Þ çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò (âë. ñüáóç 1.1), ãéá íá áðïäåßîïõìå
åðáãùãéêÜ üé êÜèå ðëÝãìá Gn ðåñéÞò Üîçò n 3 Ý÷åé êýêëï Hamilton ðñÝðåé íá äåßîïõìå
(á) üé ï G3 Ý÷åé êýêëï Hamilton, êáé (â) üé ãéá êÜèå ðåñéü n 3, áí ï Gn Ý÷åé êýêëï
Hamilton, üå êáé ï Gn+2 Ý÷åé êýêëï Hamilton. Åäþ ï (â) éó÷ýåé (Ý÷åé áðïäåé÷èåß óï
áñÜäåéãìá 2.16, üðùò áíáöÝñåáé óçí åêöþíçóç çò Üóêçóçò). ¼ìùò äåí éó÷ýåé ï
(á), áöïý ï G3 äåí Ý÷åé êýêëï Hamilton. Áõü äåí ìáò åðéñÝðåé íá êááëÞîïõìå óï
(ëáíèáóìÝíï) óõìðÝñáóìá üé á ðëÝãìáá ðåñéÞò Üîçò Ý÷ïõí êýêëï Hamilton. ut

¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 2.6. Ç áðïäåéêÝá ðñüáóç äçëþíåé üé ``ï óõíïëéêüò áñéèìüò
ðïëëáðëáóéáóìþí M (n) ðïõ åêåëïýíáé áðü çí êëÞóç pow(x, n) óá âÞìáá (3) êáé (5)
äåí îåðåñíÜ ï 2 log2 n'', Þ öïñìáëéóéêÜ üé ``M (n) 2 log2 n''. ¼ðùò êáé óï áñÜ-
äåéãìá 2.17, ç áðüäåéîç áêïëïõèåß çí õðéêÞ äïìÞ çò éó÷õñÞò åðáãùãÞò óïõò öõóéêïýò
áñéèìïýò. ¼ìùò ïõóéáóéêÜ ÷ñçóéìïðïéåß åðáãùãÞ óïí ñüðï ìå ïí ïðïßï ï áëãüñéèìïò
pow õðïëïãßæåé ç n-ïóÞ äýíáìç ïõ x (âë. åðßóçò ïí áíáäñïìéêü ïñéóìü ïõ xn óï
áñÜäåéãìá 2.17). ¸óé ç äïìÞ çò åðáãùãéêÞò áðüäåéîçò åßíáé ðáñüìïéá ìå áõÞò çò
áðüäåéîçò óï áñÜäåéãìá 2.17.

ÂÜóç çò åðáãùãÞò : Ôï æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá n =1

, áöïý ç êëÞóç pow x 1
( , ) ïëïêëçñþ-
íåáé óï âÞìá (1) ÷ùñßò íá åêåëÝóåé êáíÝíá ðïëëáðëáóéáóìü. ¢ñá ï óõíïëéêüò áñéèìüò
ðïëëáðëáóéáóìþí M (1) åßíáé ßóïò ìå ï 2 log2 1 = 0.

ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù n 1 Ýíáò áõèáßñåá åðéëåãìÝíïò öõóéêüò áñéèìüò. ÕðïèÝ-
ïõìå åðáãùãéêÜ üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü k , 1 k n, ï óõíïëéêüò áñéèìüò ðïëëá-
ðëáóéáóìþí ðïõ åêåëïýíáé áðü çí êëÞóç pow(x, k ) åßíáé ìéêñüåñïò Þ ßóïò ïõ 2 log2 k ,
äçë. üé M (k ) 2 log2 k .
Åðáãùãéêü âÞìá : Èá äåßîïõìå üé ï æçïýìåíï áëçèåýåé êáé ãéá ïí õðïëïãéóìü çò (n +
1)-ïóÞò äýíáìçò ïõ x áðü çí êëÞóç pow(x, n + 1). ÄçëáäÞ èá äåßîïõìå üé ç êëÞóç
pow(x, n + 1) åêåëåß ï ðïëý 2 log2(n + 1) ðïëëáðëáóéáóìïýò.
áñáçñïýìå üé ç êëÞóç pow (x, n + 1) åêåëåß ï ðïëý äýï ðïëëáðëáóéáóìïýò åðéðëÝïí
(Ýíáí óï âÞìá (3) êáé Ýíáí óï âÞìá (5), ìüíï üáí ï n + 1 åßíáé ðåñéüò) ùí ðïëëá-
ðëáóéáóìþí ðïõ åêåëïýíáé áðü çí áíáäñïìéêÞ êëÞóç pow(x, b(n + 1)=2 ) óï âÞìá (2).
Ëüãù çò åðáãùãéêÞò õðüèåóçò (ðïõ ìðïñåß íá åöáñìïóåß, áöïý ï b(n + 1)=2 åßíáé Ýíáò
öõóéêüò áñéèìüò ìåáîý ïõ 1 êáé ïõ n), ï áñéèìüò ùí ðïëëáðëáóéáóìþí ðïõ åêåëïýíáé
áðü çí êëÞóç pow (x, b(n + 1)=2 ) åßíáé ìéêñüåñïò Þ ßóïò ïõ :
n+1
2 log2 2 log n = 2 log (n + 1) 2 ;
2 2
+1
2 2
üðïõ ç ðñþç áíéóüçá ðñïêýðåé áðü ï b(n + 1)=2 (n +1)=2, êáé ç äåýåñç áíéóüçá
áðü çí éäéüçá ùí ëïãáñßèìùí log(a=b) = log a log b êáé áðü ï ãåãïíüò üé log 2 = 1
2 .
ÅðïìÝíùò, ï óõíïëéêüò áñéèìüò ðïëëáðëáóéáóìþí ðïõ åêåëïýíáé áðü çí êëÞóç
pow x n + 1
( , ) åßíáé ìéêñüåñïò Þ ßóïò ïõ :
2 + 2 log (n + 1) 2 = 2 log (n + 1)
2 2
¢ñá M (n + 1) 2 log (n + 1)
2 , ìå ï ïðïßï ïëïêëçñþíåáé ç áðüäåéîç ïõ åðáãùãéêïý
âÞìáïò. Ùò óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò éó÷õñÞò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, ãéá êÜèå öõóéêü
áñéèìü n 1, ç êëÞóç pow(x, n) åêåëåß ï ðïëý 2 log2 n ðïëëáðëáóéáóìïýò. ut

Mathimatiki Epagogi Fotakis PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mathimatiki Epagogi Fotakis PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÅËËÇÍÉÊÏ ÁÍÏÉÊÔÏ ÁÍÅÉÓÔÇÌÉÏ

ËÇ 20 -ÄÉÁÊÑÉÔÁ ÌÁÈÇÌÁÔÉÊÁ

ÔìÞìáïò Ìç÷áíéêþí ëçñïöïñéáêþí êáé Åðéêïéíùíéáêþí ÓõóçìÜùí

1 ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ óïõò Öõóéêïýò Áñéèìïýò 1

1.2 ÅöáñìïãÝò çò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1.2.1 ÁëãåâñéêÝò Ôáõüçåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.2.2 ÅöáñìïãÝò óå ÓõíäõáóéêÞ, ËïãéêÞ, êáé Èåùñßá Áñéèìþí . . . . . . . . . 8

1.3 Ï Ñüëïò çò ÅðáãùãéêÞò Õðüèåóçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

1.4 Éó÷õñÞ ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2 Áíáäñïìéêïß Ïñéóìïß êáé ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ 23

2.2 ÅöáñìïãÝò óç ÌáèçìáéêÞ ËïãéêÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

2.3 ÅöáñìïãÝò óç Èåùñßá ñáöçìÜùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

2.4 ÅöáñìïãÝò óçí ÁíÜëõóç Áíáäñïìéêþí Áëãüñéèìùí . . . . . . . . . . . . . . . 37

3 Ïäçãüò ãéá åñáéÝñù ÌåëÝç 41

A Ëýóåéò ùí ÁóêÞóåùí Áõïáîéïëüãçóçò 43

IN . Ç ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ üìùò åöáñìüæåáé óå êÜèå ìáèçìáéêü áíéêåßìåíï ðïõ ìðïñåß

íá ïñéóåß áíáäñïìéêÜ. Åöáñìüæïíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ ìðïñïýìå, ìåáîý Üëëùí, íá

áñÜäåéãìá 1.1. éá íá äåßîïõìå ç âáóéêÞ éäÝá çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, áò îåêéíÞóïõìå

íá äåßîïõìå üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n  1, éó÷ýåé üé

n = 3, Ý÷ïõìå üé 1 + 2 + 3 = 6 = 2 , ãéá n = 4, Ý÷ïõìå üé 1 + 2 + 3 + 4 = 10 = 2 , êïê.

¸óé êááöÝñíïõìå íá åðáëçèåýóïõìå çí éóüçá (1.1) ìÝ÷ñé êÜðïéïí öõóéêü n  1

(êáèÝíáò ìáò åðéëÝãåé áõèáßñåá ðïõ èá óáìáÞóåé ç äéáäéêáóßá åðáëÞèåõóçò, ïðüå

éó÷ýåé ãéá êÜðïéïí (áõèáßñåá åðéëåãìÝíï) öõóéêü n  1. Ùò åðüìåíï âÞìá, èåùñïýìå ï

áíßóïé÷ï Üèñïéóìá ìå üñéï ïí åðüìåíï öõóéêü áñéèìü n + 1. ×ñçóéìïðïéþíáò üé ï

Üèñïéóìá ùí öõóéêþí áðü 1 ìÝ÷ñé n åßíáé ßóï ìå n(n+1)

(á) Ç (1.1) éó÷ýåé ãéá n = 1.

1.1 Ç Áñ÷Þ çò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò

åðáãùãÞò. ñéí ðñï÷ùñÞóïõìå óå êÜðïéá ðéï óýíèåá êáé åíäéáöÝñïíá ðáñáäåßãìáá,

ï P (n + 1) (äçë. áðïäåéêíýïõìå üé ï P (n) óõíåðÜãåáé ï P (n + 1)). ÁõÞ ç ìÝèïäïò

êáé ç õðüèåóç üé ç ðñüáóç P (n) åßíáé áëçèÞò ùò åðáãùãéêÞ õðüèåóç.

Óå äéáéóèçéêü åðßðåäï, èá ìðïñïýóáìå íá ðáñáëëçëßóïõìå çí áñ÷Þ çò ìáèçìáéêÞò

1.2 ÅöáñìïãÝò çò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò

Ç äéáýðùóç ìéáò áðüäåéîçò ìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò óõíÞèùò

áêïëïõèåß á ðáñáêÜù âÞìáá:

1. ÎåêéíÜìå áíáöÝñïíáò üé ÷ñçóéìïðïéïýìå åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò .

2. Äéáõðþíïõìå ñçÜ çí áðïäåéêÝá

æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá çí éìÞ n0 ).

P (1) ! P (2); P (2) ! P (3); P (3) ! P (4); : : : ; P (n) ! P (n + 1); : : : .

ðñüáóç óçí ðñáãìáéêüçá åßíáé ``8n  n0 ; P (n)''.

âÞìáïò ðñÝðåé íá óçìåéþíåáé ìå óáöÞíåéáï óçìåßï (Þ á óçìåßá) üðïõ ÷ñçóéìïðïéåß-

áé ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç.

6. ÓõìðÝñáóìá : Ïëïêëçñþíïõìå çí áðüäåéîç ðáñáçñþíáò üé ï æçïýìåíï áðïåëåß

Üìåóç óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò.

áñÜäåéãìá 1 (óõíÝ÷åéá). Ìå âÜóç á ðáñáðÜíù, ç ëýóç ïõ áñáäåßãìáïò 1.1 ìðïñåß

Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò. ¸óù P (n) ç ëïãéêÞ ðñüáóç

P (n+1), äçë. üé 1+: : :+n+(n+1) =

ÂÜóç çò åðáãùãÞò : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù üé : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : áëçèåýåé ç ðñüáóç P (n),

¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.3. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá

¢óêçóç 1.1. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n  1,

¢óêçóç 1.2. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n  1,

1 2 + 2 3 + : : : + n(n + 1) = n(n + 1)(

1.2.1 ÁëãåâñéêÝò Ôáõüçåò

áñéèìþí. ÔÝïéá ðáñáäåßãìáá áðïåëïýí ï áñÜäåéãìá 1.1, êáé ïé ÁóêÞóåéò Áõïáîéï-

Áõïáîéïëüãçóçò 1.4 êáé 1.5 ðáñáêÜù.

ìåáó÷çìáßæåáé þóå íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç. Áõü ï ÷áñáêçñéóéêü

äåéãìÜùí åßíáé ï áíáãíþóçò íá êááíïÞóåé á âáóéêÜ âÞìáá áðü á ïðïßá áðïåëåßáé

áñÜäåéãìá 1.2 (¢èñïéóìá ¼ñùí åùìåñéêÞò ñïüäïõ). ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ

ïé ðñþïé n + 1 üñïé + r + r + : : : + r óï ðáñáðÜíù Üèñïéóìá åìöáíßæïíáé óçí

Óå áõü ï ðáñÜäåéãìá, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ ãéá íá äåßîïõìå üé

ãéá êÜèå öõóéêü n  0,

áðïäåéêÝá ðñüáóç P (n) ). Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò

ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ç áíéóüçá éó÷ýåé ãéá n = 0, áöïý H1 = 1 = 1 + 0.

ÅËËÇÍÉÊÏ ÁÍÏÉÊÔÏ ÁÍÅÉÓÔÇÌÉÏ

ËÇ 20 -ÄÉÁÊÑÉÔÁ ÌÁÈÇÌÁÔÉÊÁ

ÔìÞìáïò Ìç÷áíéêþí ëçñïöïñéáêþí êáé Åðéêïéíùíéáêþí ÓõóçìÜùí

1 ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ óïõò Öõóéêïýò Áñéèìïýò 1

1.2 ÅöáñìïãÝò çò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1.2.1 ÁëãåâñéêÝò Ôáõüçåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.2.2 ÅöáñìïãÝò óå ÓõíäõáóéêÞ, ËïãéêÞ, êáé Èåùñßá Áñéèìþí . . . . . . . . . 8

1.3 Ï Ñüëïò çò ÅðáãùãéêÞò Õðüèåóçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

1.4 Éó÷õñÞ ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2 Áíáäñïìéêïß Ïñéóìïß êáé ÌáèçìáéêÞ ÅðáãùãÞ 23

2.2 ÅöáñìïãÝò óç ÌáèçìáéêÞ ËïãéêÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

2.3 ÅöáñìïãÝò óç Èåùñßá ñáöçìÜùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

2.4 ÅöáñìïãÝò óçí ÁíÜëõóç Áíáäñïìéêþí Áëãüñéèìùí . . . . . . . . . . . . . . . 37

3 Ïäçãüò ãéá åñáéÝñù ÌåëÝç 41

A Ëýóåéò ùí ÁóêÞóåùí Áõïáîéïëüãçóçò 43

IN . Ç ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ üìùò åöáñìüæåáé óå êÜèå ìáèçìáéêü áíéêåßìåíï ðïõ ìðïñåß

íá ïñéóåß áíáäñïìéêÜ. Åöáñìüæïíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ ìðïñïýìå, ìåáîý Üëëùí, íá

áñÜäåéãìá 1.1. éá íá äåßîïõìå ç âáóéêÞ éäÝá çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò, áò îåêéíÞóïõìå

íá äåßîïõìå üé ãéá êÜèå öõóéêü áñéèìü n 1, éó÷ýåé üé

n = 3, Ý÷ïõìå üé 1 + 2 + 3 = 6 = 2 , ãéá n = 4, Ý÷ïõìå üé 1 + 2 + 3 + 4 = 10 = 2 , êïê.

¸óé êááöÝñíïõìå íá åðáëçèåýóïõìå çí éóüçá (1.1) ìÝ÷ñé êÜðïéïí öõóéêü n 1

(êáèÝíáò ìáò åðéëÝãåé áõèáßñåá ðïõ èá óáìáÞóåé ç äéáäéêáóßá åðáëÞèåõóçò, ïðüå

éó÷ýåé ãéá êÜðïéïí (áõèáßñåá åðéëåãìÝíï) öõóéêü n 1. Ùò åðüìåíï âÞìá, èåùñïýìå ï

áíßóïé÷ï Üèñïéóìá ìå üñéï ïí åðüìåíï öõóéêü áñéèìü n + 1. ×ñçóéìïðïéþíáò üé ï

Üèñïéóìá ùí öõóéêþí áðü 1 ìÝ÷ñé n åßíáé ßóï ìå n(n+1)

1.1 Ç Áñ÷Þ çò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò

åðáãùãÞò. ñéí ðñï÷ùñÞóïõìå óå êÜðïéá ðéï óýíèåá êáé åíäéáöÝñïíá ðáñáäåßãìáá,

ï P (n + 1) (äçë. áðïäåéêíýïõìå üé ï P (n) óõíåðÜãåáé ï P (n + 1)). ÁõÞ ç ìÝèïäïò

êáé ç õðüèåóç üé ç ðñüáóç P (n) åßíáé áëçèÞò ùò åðáãùãéêÞ õðüèåóç.

Óå äéáéóèçéêü åðßðåäï, èá ìðïñïýóáìå íá ðáñáëëçëßóïõìå çí áñ÷Þ çò ìáèçìáéêÞò

1.2 ÅöáñìïãÝò çò ÌáèçìáéêÞò ÅðáãùãÞò

Ç äéáýðùóç ìéáò áðüäåéîçò ìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò óõíÞèùò

áêïëïõèåß á ðáñáêÜù âÞìáá:

1. ÎåêéíÜìå áíáöÝñïíáò üé ÷ñçóéìïðïéïýìå åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò .

2. Äéáõðþíïõìå ñçÜ çí áðïäåéêÝá

æçïýìåíï éó÷ýåé ãéá çí éìÞ n0 ).

ðñüáóç óçí ðñáãìáéêüçá åßíáé ``8n n0 ; P (n)''.

âÞìáïò ðñÝðåé íá óçìåéþíåáé ìå óáöÞíåéáï óçìåßï (Þ á óçìåßá) üðïõ ÷ñçóéìïðïéåß-

áé ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç.

6. ÓõìðÝñáóìá : Ïëïêëçñþíïõìå çí áðüäåéîç ðáñáçñþíáò üé ï æçïýìåíï áðïåëåß

Üìåóç óõíÝðåéá çò áñ÷Þò çò ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò.

áñÜäåéãìá 1 (óõíÝ÷åéá). Ìå âÜóç á ðáñáðÜíù, ç ëýóç ïõ áñáäåßãìáïò 1.1 ìðïñåß

Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò. ¸óù P (n) ç ëïãéêÞ ðñüáóç

P (n+1), äçë. üé 1+: : :+n+(n+1) =

ÂÜóç çò åðáãùãÞò : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

ÅðáãùãéêÞ õðüèåóç : ¸óù üé : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : áëçèåýåé ç ðñüáóç P (n),

¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.3. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá

¢óêçóç 1.1. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n 1,

¢óêçóç 1.2. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n 1,

1.2.1 ÁëãåâñéêÝò Ôáõüçåò

áñéèìþí. ÔÝïéá ðáñáäåßãìáá áðïåëïýí ï áñÜäåéãìá 1.1, êáé ïé ÁóêÞóåéò Áõïáîéï-

Áõïáîéïëüãçóçò 1.4 êáé 1.5 ðáñáêÜù.

ìåáó÷çìáßæåáé þóå íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç. Áõü ï ÷áñáêçñéóéêü

äåéãìÜùí åßíáé ï áíáãíþóçò íá êááíïÞóåé á âáóéêÜ âÞìáá áðü á ïðïßá áðïåëåßáé

áñÜäåéãìá 1.2 (¢èñïéóìá ¼ñùí åùìåñéêÞò ñïüäïõ). ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ

ïé ðñþïé n + 1 üñïé + r + r + : : : + r óï ðáñáðÜíù Üèñïéóìá åìöáíßæïíáé óçí

Óå áõü ï ðáñÜäåéãìá, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ ãéá íá äåßîïõìå üé

ãéá êÜèå öõóéêü n 0,

áðïäåéêÝá ðñüáóç P (n) ). Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò

ÂÜóç çò åðáãùãÞò : áñáçñïýìå üé ç áíéóüçá éó÷ýåé ãéá n = 0, áöïý H1 = 1 = 1 + 0.

üñïé 1 + + : : : + n óï Üèñïéóìá-ïñéóìü ïõ H2n äßíïõí ï H2n . Ç åðáãùãéêÞ õðüèåóç

üé ïé 2n üñïé áðü

áðüäåéîçò áöÞíåáé ùò Üóêçóç. ut

1.2.2 ÅöáñìïãÝò óå ÓõíäõáóéêÞ, ËïãéêÞ, êáé Èåùñßá Áñéèìþí

¼ëá á ðñïçãïýìåíá ðáñáäåßãìáá ìáèçìáéêÞò åðáãùãÞò óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò áöï-

ñïýóáí óçí áðüäåéîç áëãåâñéêþí áõïÞùí. ×áñáêçñéóéêü ïõò Þáí ï ðñïöáíÞò

ï ðñüâëçìá. ÌÝ÷ñé áõü óçìåßï, ï áíáãíþóçò ðñÝðåé íá Ý÷åé åîïéêåéùèåß ðëÞñùò ìå á

óýíèåá ðáñáäåßãìáá áõÞò çò åíüçáò.

åðáãùãÞ óïõò öõóéêïýò áñéèìïýò.

÷ñçóéìïðïéÞóïõìå çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç, èá ðñïóðáèÞóïõìå íá ãñÜøïõìå ïí áñéèìü

ðñÝðåé íá äéáéñåßáé áðü ï 3 (n + 1)

çí áõüçá (a + b) = a + 3a b + 3ab + b

ï ïðïßï äéáéñåßáé áêñéâþò áðü ï 3 n + 2n

åðáãùãÞò, Ý÷ïõìå üé ãéá êÜèå n1 n + 2n

¢óêçóç Áõïáîéïëüãçóçò 1.4. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá

¢óêçóç 1.6. ×ñçóéìïðïéþíáò ìáèçìáéêÞ åðáãùãÞ, íá äåßîåå üé ãéá êÜèå n 2, ï

áñÜäåéãìá 1.5 (Áñéèìüò Õðïóõíüëùí ìå 2 Óïé÷åßá). Óå áõü ï ðáñÜäåéãìá èá áðïäåß-

2 P (n) áëçèåýåé ãéá êÜèå n 1 (äåí

èåùñïýìå çí ðåñßðùóç ïõ n = 0 äéüé ï æçïýìåíï áíáöÝñåáé óå ìç êåíÜ óýíïëá).

ïðïéïäÞðïå óïé÷åßï ïõ S. Ìå óêïðü íá áîéïðïéÞóïõìå çí åðáãùãéêÞ õðüèåóç (èõìç-