You are on page 1of 10

8 BASA SUNDA PANGAJARAN 16 : Sawala

Sawala/ diskusi nyaeta tuker pikiran atawa pamanggih pikeun ngabahas mecarkeun hiji
pasualan kalawan tartib.
Dina diskusi aya a. Kudu aya jejer atawa topik anu di diskusikeun
anu kudu b. Kudu aya nu jadi pangjejer diskusi
diperhatikeun, c. Kudu aya moderator ( panumbu catur )
diantawisna : d. Kudu aya tukang nulis ( notulen )
Tokoh-tokoh dina Jejer pokok bahasan anu rek di diskusikeun
diskusi Pangjejer jalma anu macakeun masalah /medarkeun masalah
Panumbu Jalma nu dipercaya pikeun nyekel kadali atawa ngatur
catur lumnagsung caritaan di antarea pamilon diskusi
/moderator anu ngatur berlangsung na diskusi atawa anu nyadiakeun
pasualan anu rek di diskusikeun
Notulen tukang nuliskeun naon-naon anu di sawalakeun

Tugas panumbu 1. Ngarahkeun pamilon kana bahan pederan nu rek disawalkeun


catur 2. Nampung pamadegan jeung kahayang pamilon
3. Negalelempeng jalanna diskusi sangkan teu mencog tina tujuan nu
dipiharep
4. Nyieun kacindekan hasil sawala nu bisa diatrima ku sakabeh
Hal nu kudu a. Kudu mibdana tata cara sopan santun
dipibanda atawa b. Bisa ngarahkeun pamilon kana pasualan nu rek dipedar
kudu diperhatikeun c. Kudu mibanda sikep no obkejtif
saupama urang jadi d. Kudu bisa meper emosi pamilon saupama aya beda pamadegan
penumbu catur e. Kudu bisa ngagunakeun omongan nu singget tur jelas

Panumbu Catur (Savitri): Assalamualaikum wr.wb. Saderek sadayana, kelompok


Rengrengan OSIS SMPN 1 Cikajang, dina genep ayeuna medar perkawis kabersihan disakola.Nanging sateuacan kelompok
poe senen harita keur ngayakeun rapat. genep ngadugikeun materina simkuring bade ngawenohkeun saurang-saurangna.
- Panumbu catur : Assalamualaikum
warahmatullahi wabarakatuh. Sim kuring Penyaji aya tiluan, nyaeta 1) Saderek Fadhila, 2) Saderek Muhamad Rivai, 3)
ngahaturkeun nuhun ka bapa yadi, salaku Saderek Tina. Anu kabagean pancen notulen nyaeta saderek Fransisca. Atuh
pembina OSIS, oge ka rengrengan simkuring Savitri kapapancen anjanten moderator. Saderek-saderek sadayana
pangurus OSIS SMPN Cikajang. Hapunten supados nyangkolong kana waktos, mangga kasaderek Fadhilla,Rivai, sareng Tina
nu kasuhun rehna sim kuring parantos
kanggo ngadugikeun materina.
ngaganggu kana waktos diajar. ieu sawala
teh bade madungdengekeun perkawis Basa
Sunda. Namung sateuacanna, kumargi sim Panyatur1 (Fadhila): Hatur nuhun kasaderek Savitri, Kaberesihan mangrupa
kuring mah kirang nyangkem kana basa sawaréh ti iman. Tapi, nampakna kaberesihan ditempo acuh teu acuh ku sawatara
sunda, kumaha pami sawala ieu teh golongan. Balukarna jaram-jaram panyakit beuki seueur bersarang sarta kaséhatan
dipupuhuan ku saderek Wahyu. Margi sim
ogé baris kaancam kaganggu.Ku kituna perlu hiji atikan ka generasi ngorapikeun
kuring yakin, saderek Wahyu tiasa mingpin
ieu sawala. Kumaha satuju nu sanesna, hirup bersih.
atanapi kumaha pamendak bapa pembina Panyatur2 (Rivai): Tah kitu, Salah sahijina ngaliwatan atikan di sakola, hususna di
OSIS ? taman kanak-kanak sarta sakola dasar. Dina mangsa-mangsa ieu pisan pikeun
- Ketua OSIS : "Kanggo sim kuring mah nanamkeun pentingna kaberesihan. Kaberesihan kudu dilarapkeun pikeun kabéh
mangga teh teuing mingpin ieu sawala,
namung naha nu sanesna satuju?" aktifitas akademika, mimitian ti guru, siswa, nepika nu ngajaga sakola.
-Pangurus OSIS : "Satuju!"
- Wahyu : "Hatur nuhun ka bapa Pembina Panyatur3 (Tina): Sakola ogé tetep kudu nerapkeun sistem piket. Pancén utama
OSIS oge ka rengrengan pangurusna, nu sistem piket tangtu waé ngabersihkeun rohang kelas sacara gunta-ganti luyu jeung
parantos masihan kapercantenan ka sim
jadwa lséwang-séwangan. Sistem piket bias ngalatih siswa pikeun tanggung jawab,
kuring kanggo mingpin ieu sawala. Maksad
urang ngariung bdi ieu rohangan teh, teu digawé babarengan, sarta berdisiplin. Rasa cape anu dirasakeun kupara siswa baris
aya sanes bade nyawalakeun perkawis basa jadi hiji palajaran pikeun henteu miceun runtah sembarangan.
sunda nu bade dipasanggirikeun di sakola Panyatur1 (Fadhila): Aranjeunana baris mikir deui lamun hoyong miceun runtah
urang." sembarangan alatan, Aranjeunana ogé ngarasakeun capéna ngabersihkeun runtah-
- Wulan : "Muhun atuh supados teu
runtah anu ambacak. Sajaba ti éta, kaberesihan diri ogé sami pentingna. Nganggo
nyangkolong teuing kana waktos uarng
anu rapih sarta bersih tangtu baris leuwih alus.
kawitan we ieu sawala teh!"
- Wahyu :"Hatur nuhun ka saderek wulan, Panumbu Catur (Savitri): Saderek sadayana, penyaji ka-1 nepi ka-3 tos ngadugikeun
mangga urang kawitan wae ieu sawala teh.
Pasanggiri basa sunda teh bade diayakeun pedaranana. Tah salajengna bilih ti para saderek aya anu teu acan jelas dipaparin
ti kaping 10 dugi kaping 25 Oktober. Dupi nu waktos kanggo ngadugikan patalekana.
bade dipasanggirikeun, nyaeta lomba Pamilon: Langkung ti payun simkuring ngahaturkeun nuhun parantos dipaparin
biantara, lomba maca sajak, ngadingeng, waktos kanggo tumaros anu bade ditaroska rerencangan panyatur ti kelompok
sareng pupuh. Upami pendaftaran na mah
genep teh nyaeta kumaha cara ngajaga lingkungan?
dikawitan ti kaping 10 dugi kaping 18
Oktober ka masing-masing ketua kelas.
Saheulaanan dicekapkeun dugi kadieu Panyatur2 (Rivai): sapertos miceun runtah dina tempatna, ngerjakeun pancén piket
heula. Mangga nu sanesna bilih aya nu supados kelas tetep rapih sarta bersih.
bade mairan?" Pamilon: Leres pisan, Hatur nuhun.
- Yuki :"Hatur nuhun, kumaha perkawis
PanumbuCatur (Savitri): Alhamdulillah sawala ti kelompok kuring tos rengse, sakitu
panitiana?"
- Wahyu : "Perkawis panitiana mah urang wae. Hatur nuhun pisan ka sadayana, hapunten bilih aya kalepatan.
bentuk ayeuna we, kumaha upami ketua Wassalamuakumwr.wb.
pasanggiri teh Wulan, Girang serat na mah
iwan, Panata hareta na Yanti, Seksi Kesangtukang:
dokumentasi na salsaa, satuju henteu
saderek?"
- Wahyu : "Supados teu lami teuing Kelompok urang milih judul ieu, kusabab kabersihan teh penting pisan keur
sawalana, urang tutup wae dugi ka dieu kahirupan urang sarerea, jeung sagala rupa hal nu urang jalankeun pasti kudu
heula, atuh ieu sawala teh ku sim kuring ngutamakeunkabersihan.
dipasrahkeun deui ka panumbu catur, hatur
Kaberesihan pangkal kaséhatan.Kecap-kecap ieu tos teu deungeun deui pikeun
nuhun."
- Panumbu catur : "Hatur nuhun ka saderek urang.Di hiji lingkungan sakola remen ogé hiji sakola ngalaman permasalahan
Wahyu, atuh ieu sawala teh ku sim kuring ngeunaan kaberesihan.Hal ieu kusabab ku para siswa anu miceun runtah
ditutup ku bacaan hamdalah. sembarangan.Motivasi nu nulis mengang ka téma ieu alatan pohara kurang sakali
Wassalamualaikum wr.wb" kasadaran siswa-siswa pikeun miceun runtah dina tempat runtah atawa tong runtah
anu tos disadiakeun.

KASIMPULAN

Jadi, urang sadaya teh kudu ngajaga kabersihan lingkungan sabab lamun urang
sadaya heunteu ngajaga kabersihan lingkungan engke bias nimbulkeun bencana
kaurang sadayana.Contohna global warming. Cara ngajaga lingkungan nu paling
saderhana teh sapertos buang sampah dina tempatna. Jeung, urang sadaya ge kudu
janten jalmi anu kaasup kana jalma anu bersih sadayana, nyaeta aya bersih hate,
bersih jiwa, bersih raga, sareng bersih rohani.

Mikaweruh isitilah organisasi


Istilah  Nya eta sagala rupa hal nu patali jeung OSIS Panata harta
organisasi a. ngaran organisasi, AMPI (Angkatan (bendahara)
b. jalma-jalma nyekar kelungguhan dina organisasi , Muda Rapat anggota
sarta Pembaharuan Anggota
c. kagiatan nu biasa dilakukeun dina organisasi Indonesia) Mufakat
Pupuhu (ketua) Musyawarah
Girang serat ADRT
(sekretaris)

Nu patali jeung OSIS Pupuhu OSIS teh kudu aktif jeung ramah ku murid-murid.
organisasi nu aya di Pramuka Para anggota Pramuka sedunia ngadakeun jamboree di negara Jepang.
sakola hidep PMR PMR ditugaskeun ngarawat murid garing waktos parayaan HUT RI.
Nu patali jeung ngaran PGRI Pak Bambang teh pupuhu PGRI bagean Jabar.
organisasi nu aya di PSII PSSI the gawena naon, Pak?
luareun sakola IDI IDI nyumbangkeun parabot rumah sakit ti Rmah Sakit Cibabat.
Nu patlai jeung jalma- Pupuhu Abdi the hoyong ikut pemilu pupuhu OSIS di sakola.
Neangan conto isitlah organisasi jalam nu nyekel Girang Sahiji tugas girang serat teh, nyatet agenda dina rapat.
kalungguhan (kedudukan serat
) dina Panata Panata harta teh kudu jujur jeung getol .
organisasi/kagiatan harta
organisasi

Anggaran nyaeta dasar sarta aturan anu AD adalah dasar dan peraturan Anggaran dasar the kudu
Dasar (AD) ngabeungkeut hiji jalma atawa yang mengikat seseorang atau diturutkeun ku sakabeh
jumplukan dina sagala rupa kelompok dalam berbagai anggota organisasi.
kagiatan atawa program anu kegiatan atau program yang
maranehanana pigawe atawa mereka lakukan atau yang akan
anu bade di kerjakan di kerjakan
Anggaran boga fungsi ngajelaskeun Anggaran Rumah Tangga Lamun aya pasoalan, anggota
Jentrekun Rumah Tangga perkawis-perkawis anu tacan berfungsi menerangkan hal-hal organisasi dapat nanyakeun
ku hidep (ART) spesifik dina Anggaran Dasar yang belum spesifik pada ku ART organisasi
nu atawa anu henteu dicaangkeun Anggaran Dasar atau yang tidak
dimaksud dina Anggaran Dasar diterangkan dalam Anggaran
istilah- Dasar
istilah Seksi Humas bagean dina struktur bagian dari struktur organisasi Seksi Humas nyiapkeun acara
organisasi anu ngurus atawa yang mengurus atau buka puasa dengan budak
nyambung kalawan mesyarakat berhubungan dengan yatim piatu.
mesyarakat
Rapat anggota Hiji kagaitan organisasi di Satu nkagaitan organisasi di Dina rapat anggota, para
mana para anggota deuheus mana para anggota bertamu anggota boleh masihan
kanggo sawala atawa nyokot untuk berdiskusi atau pamadegan.
kaputusan mengambil keputusan
8 BASA SUNDA PANGAJARAN 17: Tabel jeung grafik

 Grafik nyaeta lukisan pasang surut hiji kaayaan  Grafik adalah lukisan pasang surut suatu keadaan
kalawan gurat atawa gambar. Grafik ngagambarkeun dengan garis atau gambar. Grafik menggambarkan
tenatang tumpak turun na kenging,statistik,sarta tenatang naik turunnya hasil, statistik, dan lain-lain.
sanes-sanes.
 Tabel mangrupa daptar eusina ikhtisar sajumlah data  Tabel merupakan daftar berisi ikhtisar sejumlah
informasi anu biasana mangrupi bilangan atawa data informasi yang biasanya berupa bilangan atau
sanggem-sanggem anu tersusun sacara bersistem kata-kata yang tersusun secara bersistem urut ke
urut ka handap dina lajur sarta jajar nu tangtu bawah dalam lajur dan deret tertentu dengan garis
kalawan gurat pangwates ku kituna kalawan gampil pembatas sehingga dengan mudah disimak.
diregepkeun.
 Bagan nyaeta gambar rarancang,gambar denah,atawa  Bagan adalah gambar rancangan, gambar denah, atau
bagandantabelgrafik,tianPenger

skema. Bagan oge tiasa hartina pakakas peragar skema. Bagan juga dapat berarti alat peragar grafik
grafik kanggo menyajikan data kanggo mempermudah untuk menyajikan data untuk mempermudah
penafsiran. penafsiran.
 Berdasarkan pengertian di luhur,grafik,tabel,atawa  Berdasarkan pengertian di atas, grafik, tabel, atau
bagan anu menyertai teks aosan boga fungsi bagan yang menyertai teks bacaan berfungsi
memperjelas eusi wacana. memperjelas isi wacana.
 Paparan anu rumit sarta pelik bade langkung gampil  Paparan yang rumit dan pelik akan lebih mudah
dipahaman lamun dibarung kalawan tabel,grafik atawa dipahami bila disertai dengan tabel, grafik atau
bagan/diagram. bagan/diagram.
 Teks aosan anu rumit sarta dibarung kalawan  Teks bacaan yang rumit dan disertai dengan tabel,
tabel,grafik atawa bagan/diagram,ngabantuan pamaca grafik atau bagan/diagram, membantu pembaca
kanggo langkung memfokuskeun dina tabel,grafik untuk lebih memfokuskan pada tabel, grafik atau
atawa bagan/diagram anu disajikeun. bagan/diagram yang disajikan.
 Umumna pamaca bade pilari haturan-haturan anu  Pada umumnya pembaca akan mencari bagian-bagian
diperlukeun wae dina tabel,grafik atawa yang diperlukan saja pada tabel, grafik atau
bagan/diagram anu disajikeun. bagan/diagram yang disajikan.
 Eta pisan pentingna naha kompetensi dasar iniharus  Itulah pentingnya mengapa kompetensi dasar
anjeun kuasai. iniharus kamu kuasai.
 Dina pembelajaran di handap ieu anjeun diajak kanggo  Pada pembelajaran berikut ini kamu diajak untuk
tiasa menguraikeun eusi tabel,grafik atawa dapat menguraikan isi tabel, grafik atau
bagan/diagram. bagan/diagram.

Grafik Batang Grafik Garis Tabel

Nu datang Perpustakaan SMP Baktos Bangsa Lombok NUSA Pengunjung Perpustakaan SMP Bakti Bangsa Lombok NUSA
TENGGARA KULON TENGGARA BARAT
Grafik sarta tabel di luhur tiasa uraikan dina kalimah-kalimah Grafik dan tabel di atas dapat uraikan dalam kalimat-kalimat
sepertos di handap ieu seperti berikut ini:

a. Jumlah nu datang perpustakaan pangluhurna a. Jumlah pengunjung perpustakaan tertinggi terjadi


lumangsung dina sasih Maret. pada bulan Maret.
b. Dina sasih Juni teu aya siswa kelas IX anu b. Pada bulan Juni tidak ada siswa kelas IX yang
ngadatangan perpustakaan mengunjungi perpustakaan
c. c. Nu datang kelas VII dina sasih Mei langkung sautik c. c. Pengunjung kelas VII pada bulan Mei lebih sedikit
dibandingkeun kalawan jumlah nu datang kelas VIII dibandingkan dengan jumlah pengunjung kelas VIII

 Tabel : Tabel Pengunjung Bagan di samping dapat diuraikan 1. Kepala sekolah merupakan
Perpustakaan SMP Bakti Bangsa dalam bentuk narasi berikut ini. pemimpin tertinggi di sekolah.
Lombok NUSA TENGGARA BARAT Dalam menjalankan tugasnya
1. Kepala sakola mangrupa pamingpin kepala sekolah dibantu oleh
pangluhurna di sakola. Dina seorang wakil kepala sekolah
ngajalankeun pancen na hulu sakola dan pembantu kepala sekolah.
dibantuan ku saurang wawakil hulu 2. Kedudukan pembantu-pembantu
sakola sarta pembantu hulu sakola. kepala sekolah meliputi urusan
2. Kedudukan pembantu-pembantu hulu kurikulum, kesiswaaan, humas,
sakola ngawengku urusan kurikulum, dan sarana prasarana. Dalam
kesiswaaan, humas,sarta sarana pelaksanaan operasional harian
prasarana. Dina palaksanaan di kelas kepala sekolah dan
operasional poean di kelas hulu wakil kepala sekolah dibantu
sakola sarta wawakil hulu sakola oleh para wali kelas.
dibantuan ku para wali kelas. 3. Dalam merancanakan kegiatan
3. Dalam ngarancanakeun kagiatan sekolah kepala sekolah dapat
sakola hulu sakola tiasa berkoordinasi dengan komite
berkoordinasi kalawan komite sakola sekolah yang beranggotakan
anu beranggotakan wawakil wali perwakilan wali murid atau
Keterangan:
murid atawa inohong balarea. tokoh masyarakat. Kedudukan
___________  : garis komando
Kalungguhan antawis hulu sakola antara kepala sekolah dengan
----------------- : garis koordinasi
kalawan komite sakola sajajar. komite sekolah sejajar.Artinya
Hartina duanana minangka mitra keduanya sebagai mitra kerja
damel dina ngokolakeun sakola. dalam mengelola sekolah.

Miharti kecap
wates patokan, garis nu misahkeun Watas antar desa di Bali dintandakeun ku gapura. batasan
ngatik ngadidik Emak di imah ngatik adi abdi ngecos baju. mendidik
kaparigelan kabisa, kamampuh, Barudak kudu loba kaparigelan. kepandaian
kasanggupan
panceg campleng, pageuh pamadegan Barudak laki-laki kudu panceg jeung henteu rampan teguh/kuat
elmu pengaweruh pangabisa tina rupa=ruap hal Elmu pangaweruh mah loba di internet. ilmu pengetahuan
ngahontal meunangkeun/usaha pikeun Abdi hoyong ngahontal sakola saluhur-luhurna menjangkau
meunangkeun hiji hal
nyangkaruk cicing, aya dina ______ Handap tangkal itu ma, raos nyangkaruk berada di satu
tempat
diberendelkeun diwincik disusun ka handap Ibu guru diberendlkeun materi cahya fisika diuraikan
bagja kasugemen lahir jeung batin Bapa dan Ibu di kampung geus bagja , geus tumpak berbahagia
haji.
lumaku Dipake , keuna, tumiba Bapak Kepala sakola lumaku ke negeri Singapura perjalanan
keur seminar.

Kecap bilangan
Kata Bilangan Anu nuduhkeun Satuan: hiji, dua. tilu, opat, lima, Kuring boga pamajikan hiji, anak lima, incu tilu.
Utama jumlah genep, tujuh, dalapan, salapan, (Saya punya istri satu, anak lima, cucu tiga.)
sapuluh
Belasan: sabelas, dua belas, tilu Nu rék milu wisata ka Pangandaran téh aya lima belas
belas, dst. urang.
(Yang mau ikut wisata ke Pangandaran ada lima belas
orang.)
Lilikuran (1 likur= 21): salikur, dua Kuring ayeuna umur téh geus dalapan likur.
likur, tiga likur, dst. (Saya sekarang berumur 28 tahun.)

Puluhan: sapuluh, dua puluh, tilu Bapa kuring boga mobil sapuluh.
puluh, dst. (Bapak saya punya mobil sepuluh)
Lawean (1 lawe = 25): salawé, dua Ih, duit angsulan genep lawé ogé mani diitung!
lawé, tilu lawé, dst. (Ih, uang kembalian enam lawe juga dihitung segala!)
Ratusan: saratus, dua ratus, tilu Aya tujuh ratus jelema nu rék milu kompanyeu di
ratus, dst. lapang.
(Ada 700 orang yang akan ikut kampanye di lapang.)
Rebuan: sarébu, dua rébu, tilu Poé ieu kuring dagang ngan meunang lima puluh rébu.
rébu, dst. (Hari ini saya dagang hanya dapat 50.000.)
Jutaan: sajuta, dua juta, tilu juta, : Kuring rék nginjeum duit ka bank gedéna tujuh juta.
dst. (Saya mau pinjam uang ke bank sebesar tujuh juta.)
Kecap bilangan Anu nuduhkeun tahapan kahiji, kadua, katilu, kaopat, jst.
tingkatan diwangun ku ngalarapkeun rarangkén awal ka-,
Kecap bilangan Anu nuduhkeun beungkeutan Sagandu salosin, samanggar, sakodi
kumpulan
Kecap bilangan Anu nuduhkeun pecahan Salian saparapat (1/4), aya ogé bilangan pecahan
pecahan Saterusna, bisa diwangun ku cara ngantétkeun dua kecap séjénna, nyaéta satengah (1/2)
bilangan utama diselangan ku per, conto dua per tilu (2/3),
8 BASA SUNDA PANGAJARAN 18 : Guguritan

 Guguritan asalna tina kecap gurit, tina basa Sansekerta ; Grath anu Contoh Guguritan Pupuh
hartina nyusun karangan. Kinanti !
 Guguritan dina sastra sunda nyaeta karangan wangun ugeran (puisi) anu
pondok ditulisna dumasar kana patokan pupuh. Kabulusan Ku Hujan
 Kecap wangun didieu teh jadi ciri utama pikeun ngabedakeun guguritan Karya : Akmal Syarip
jeung wawacan. Pupuh Kinanti
Guguritan téh mangrupa karya sastra winangun puisi heubeul. Tos jalan-jalan ti Bandung
Kauger pisan ku guru wilangan (jumlah engang dina saban padalisan), Balik keuna naek mobil
guru lagu (sora dina tungtung padalisan), guru gatra (jumlah padalisan Dijalana kahujanan
Harti Guguritan dina unggal pada). Hujana teh gede angin
Guguritan gedé patalina jeung sastra lagu. Nepi keun ka kabulusan
Di masarakat Sunda, guguritan téh sok ditarembangkeun. Eujeung na teh panas tiris
Materi seni sora nu réa patalina jeung guguritan di antarana tembang
wawacan, Cianjuran, Cigawiran, Ciawian, gending karesmén, sétra Ku kituna hayang nginum
karesmén, beluk, jeung sawatara upacara adat. Nginum na teh jeruk mipis
Para ahli miyakin pisan yén lalaguan nu sumberna tina pupuh téh Ditambah cai nu oanas
mangrupa karancagéan seniman Sunda. Ngadadak tiris teh leungit
Dina harti, pupuhna mah bisa jadi kiriman ti Mataram, tapi ana kudu Geus kitu sare teh tibra
jadi lagu mah éstuning karancagéan seniman Sunda baé. Nepikeun ka adan maghrib
 Biasana mangrupa hiji kajadian, kaayaan, atawa poko pikiran.Ku lantaran
pondok tea, umumna pupuh dina guguritan mah henteu gunta ganti.
Eusina
 Sakapeung ngaran pupuhna oge sok diterapkeun dina judul eta
guguritan.
 Nulis naskah Kudu apal heula kana salah sahiji rumpaka
guguritan beda pupuh nu 17 :
jeung sajak, tapi ari 1. Pupuh Kinanti
wanguna mah sarua 2. Pupuh Sinom
ditulis dina wangun 3. Pupuh Asmarandan
ugeran (puisi), ku 4. Pupuh Dangdang gula
kituna supaya teu 5. Pupuh Maskumambang
Nulis Naskah negtog teuing 6. Pupuh Landirng
Guguritan tengetan 7. Pupuh Pucung
katangtuana ieu di 8. Pupuh Lambang
handap: 9. Miji
10. Durma
1. Tangtukeun tema atanapi jejer karangan
2. Tangtukeun pupuh nu luyu jeung temea / jejer karangan
3. Teangan kecap-kecap nu cocog jeung purwakanti pupuh nu digunakeun
4. Caritana bisa ditepikeun dina sababaraha pada, oge bisa sapada.

Miharti kecap
Mungpang Teu nurut, baha , ngalawan Barudak SMP henteu rempan mumpang aturan. Melanggar
Dipapaler Disina poho, sina teu nginget- Jasa pahlawan henteu tiasa dipapaler. Dilupakan
nginget
Kuru Begang, kurang dageng regeng Nini kuru pisan sabab oge kolot jeung garing. Kurus
Katilar Katinggaleun, kakantun Anak ucing katilar ibuna di payun imah. Ditinggalkan
Tonggoy Jongjon, teu merhatikeun nu lian Sabab kantuk, rerencangan abdi tonggoy guru. Tidak
memperhatikan
Ngadaweung Diuk , ngumbar ingeten bari nenjo Abdi resep ngadaweung. Ngalamun
kajauhna
Talajak Kalakuan, tingkah laku Talajak barudak SMP ayeuna bangor pisan. Kelakuan
Waas Rasa hate waktu inget kana Abdi waas kalawan kado ti nini. Terkesan
pangalaman nu matak resep
Ngancik Cicing matuh, reureuh heula Ulah ganggu abdi atos ngancik di sini Betah di satu
tempat
Pahatu Teu boga indung Dekeut imah, aya imah pahatu barudak Piatu
awewe.
Dikisat Disangsara , teu dibere cukup dahar Anjing tatangga the diskisat oleh barudak Dibuat sengsara
tunggara.
Telenges Resep nganiaya, teu boga rasa Ulah migawe telenges ka rerencangan mu! Jahat
karunya, gangas
Hakan Dahar, negasupkeun barang kana Doni, barudak pahatu, hakan sangu jeung lauk Dimakan
sungut terus diketap keur lahap
Laip Hina, handap/rendah martabatna Baheula mah awewe mah dianggap laip Hina
Ditampik Ditolak, dipungkir, teu diterima Para pengemis ditampik di Gedung Sate. Ditolak

Mikaweruh jeung nyusun guguritan


Mikaweruh Nurutkeun  Asal kecapna tina gurit, ngagurit hartina
guguritan kamus ngadangdang, ngarang tembang
 Guguritan bisa dihartikeun hasil ngagurit
Tegesna nu  Sesebutan pikeun nuduhkeun sapada atawa
dimaksud sabaraha pada wangun puisi nu biasa dilagukeun
Wangun puisi  Disebutna pupuh nu ngawengku 17 rupa (di
bawah)

Nyusun
guguritan

17 Macam Pupuh Sunda

Pupuh adalah bentuk puisi tradisional bahasa Sunda yang memiliki jumlah suku kata dan rima tertentu di setiap barisnya.
Terdapat 17 jenis pupuh, masing-masing memiliki sifat tersendiri dan digunakan untuk tema cerita yang berbeda.

1 Bertemakan cinta kasih, birahi. PIWURUK SEPUH


Ngariung di tengah bumi,
Guru wilangan dan guru lagu: pun biang sareng pun bapa,
8-i, 8-a, 8-é/o, 8-a, 7-a, 8-u, jisim abdi diuk mando,
Asmarandana
8-a husu ngupingkeun pituah,
piwejang ti anjeunna,
pituduh laku rahayu,
piwejang sangkan waluya.
2 Bertemakan lawak, banyolan DAYEUH BANDUNG
Dayeuh Bandung kiwari teuing ku rame-araheng,
Balakbak
Guru wilangan dan guru lagu: gedong-gedong pajangkung-jangkung wangunna-alagreng,
15-é, 15é, 15-é tutumpakan-tutumpakan balawiri lalar liwat-garandeng.
3 Dangdanggula Bertemakan ketentraman, MILANG KALA
keagungan, kegembiraan Dinten ieu estu bingah ati,
ku jalaran panceg milang kala,
Guru wilangan dan guru lagu: kenging kurnia ti Alloh,
10-i, 10-a, 8-é/o, 7-u, 9-i, 7-a, rehing nambahan taun,
6-u, 8-a, 12-i, 7-a tepung taun umur sim abdi,
henteu weleh neneda,
ka Gusti Nu Agung,
malar umur teh mangpaat,
tebih bahla turta pinarinan rijki,
sumujud ka Pangeran.
4 Bertemakan kemarahan, LEMAH CAI
kesombongan, semangat Nagri urang katelah Indonesia,
diriksa tur dijaring,
Durma Guru wilangan dan guru lagu: sumirat komarana,
12-a, 7-i, 6-a, 7-a, 8-i, 5-a, 7-i berkahna Pancasila,
ageman eusining nagri,
yu sauyunan,
ngawangun lemah cai.
5 Bertemakan kesedihan, KADUHUNG
kesusahan, kesakitan Kaduhung sagede gunung,
kuring sakola teu jucung,
Gambuh
Guru wilangan dan guru lagu: lalawora resep ulin,
7-u, 10-u, 12-i, 8-u, 8-o hanjakal tara ti heula,
ayeuna kari peurihna.
6 Bertemakan khayalan SI KABAYAN
Si Kabayan lalamunan,
Guru wilangan dan guru lagu: pangrasa bisa nyetiran,
Gurisa 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, motor atawana sedan,
8-a poho keur eundeuk-eundeukan,
na dahan emplad-empladan,
gujubar kana susukan.
7 Bertemakan kebingungan ADIGUNG
Lolobana mungguh jalma,
Guru wilangan dan guru lagu: embung hina hayang agung,
Jurudemung
8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i hayang hirup mukti,
tapina embung tarekah,
tinangtu mo bakal nanjung.
8 Bertemakan penantian KANYAAH INDUNG
Kanyaah indung mo suwung,
Guru wilangan dan guru lagu: lir jaladri tanpa tepi,
Kinanti 8-u, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i lir gunung tanpa tutugan,
asihna teuing ku wening,
putra teh didama-dama,
dianggo pupunden ati.
9 Bertemakan lawak dengan WANGSALAN
aspek renungan Dialajar wawangsalan,
saperti tatarucingan,
Guru wilangan dan guru lagu: cik naon atuh maksudna,
Lambang
8-a, 8-a, 8-a, 8-a teangan naon wangsalna,
gedong ngambang di sagara,
ulah kapalang diajar,
keuyeup gede di lautan,
kapitineung salawasna.
10 Bertemakan penyesalan KASAR - LEMES
Dupi irung lemesna teh nya pangambung,
Guru wilangan dan guru lagu: pipi mah disebat damis,
Magatru
12-u, 8-i, 8-u, 8-i, 8-o upami buuk mah rambut,
ceuli sok disebat cepil,
kasarna angkeut mah gado.
11 Bertemakan kesedihan yang BUDAK JAIL
mendalam Anak manuk dikatepel budak jail,
Maskumambang
jangjangna getihan,
rek hiber teu bisa usik
duh manusa kaniaya.
12 Bertemakan kesedihan yang NUNGTUT ELMU
menimbulkan harapan Najan cicing nya di tepiswiring,
kade ulah bodo,
Mijil Guru wilangan dan guru lagu: kudu tetep nungtut elmu bae,
10-i, 6-o, 10-é, 10-i, 6-i, 6-u sabab jalma nu loba pangarti,
hirup tangtu hurip,
mulus tur rahayu.
13 Bertemakan perasaan sebelum KA SAKOLA
mengemban sebuah tugas Seja miang ka sakola,
berat rek diajar nambahan elmu pangarti,
pigeusaneun bekel hirup,
Pangkur
Guru wilangan dan guru lagu: sabab mungguhing manusa,
8-a, 11-i, 8-u, 7-a, 12-u, 8-a, 8-i kudu pinter beunghar ku elmu panemu,
komo jaman pangwangunan,
urang kudu singkil bakti.
14 Bertemakan rasa marah pada TATAKRAMA
diri sendiri Mangka inget tatakrama sopan santun
Pucung tanda jalma iman,
Guru wilangan dan guru lagu: nyarita jeung amis budi,
12-u, 6-a, 8-é/o, 12-a da basa mah lain barang anu mahal.
15 Bertemakan kegembiraan TATAR SUNDA
Tatar Sunda estu endah,
Guru wilangan dan guru lagu: lemah cai awit jadi,
8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 7-i, 8-u, 7-a, sarakan asal gumelar,
8-i, 12-a amanat Ilahi Robbi,
Sinom
titipan nini aki,
wajib dijaga dijungjung,
basa katut budayana,
padumukna luhung budi,
insya-Allah tatar Sunda karta harja.
16 Bertemakan rasa malu akan SIEUN DORAKA
tingkah laku sendiri Kuring moal deui-deui,
Guru wilangan dan guru lagu: gaduh panata nu awon,
Wirangrong 8-i, 8-o, 8-u, 8-i, 8-a, 8-a ngabantah nu jadi indung,
sieun dibendon ku Gusti,
kawas Dalem Boncel tea,
doraka ti ibu-rama.
17 Bertemakan sindiran MOKAHAAN
Aya hiji anak bangkong leutik,
Guru wilangan dan guru lagu: mokahaan, mokahaan
10-i, 4-a (2x), 8-i, 12-a maksudna ngelehkeun sapi,
nahan napas antukna bitu beuteungna.
Ladrang
AKI DARTAM
Aki Dartam leumpangna ngagidig
Gencang pisan, gencang pisan
Bari aya nu dijingjing
Mawa kisa eusina ucing anakan

You might also like