Sayı: 2013-23 / 06 Eylü

ül 2013

EKONO
E OMİ NOTLA
N ARI

Türkiye
e’de Asg
gari Ücrret–ÜFE Enflasyo
E onu İlişkissi Üzerine
Am
mpirik Bir Analiz

Yusu
uf Sonerr Başkay
ya Mustafa
M Utku
U Özm
men

In th
his note, the
e link betwe
een minimum
m wages and PPI inflatiion is analyz
zed. The
Abstrract: emp
pirical analy e heterogeneity in the unskilled labor ratio
ysis, which exploits the
across iindustries and the chan
nges in the employer’s
s cost of minimum wagge, indicates
s that an
increase ployer’s cost of minimu m wage yie
e in the emp elds a higher producer pprice increas
se in the
her unskilled labor rati o. This result is robus
sectors with a high st when thee change in
n the net
minimum
m wage is also
a controllled for. Hen
nce, the res
sults sugges
st that for a given net minimum
m
wage increase, a lo
ower employ
yer’s cost of minimum wage
w can be associated with lower producer
price infflation underr such a sce o additional pressure is asserted onn the fiscal balance.
enario that no b

Bu notta,, asgari ücrret ile ÜFE (Üretici Fiyatları Endek

ksi) enflasyoonu arasınd
daki ilişki
Özett: incelenmektedir. Sek
ktörlerin tekn
nolojik özelliklerinin bir sonucu olann kalifiye olm
mayan iş
aylarındaki sektörel
gücü pa s farkllılıklar ve assgari ücretin işveren ma
aliyetlerinde gözlenen de
eğişimler
kullanıla alizler, asgarri ücretin işv
arak yapılan ampirik ana yetindeki arttışın kalifiye olmayan
verene maliy
işçi istih
hdamına daha fazla yer veren sektörlerde yatlarını da ha fazla artırdığını
e üretici fiy a
gösterm
mektedir. Bu sonuçlarrın net assgari ücrett artışları veriyken dde geçerli olduğu
gözlenm
mektedir. Do
olayısıyla, kamu
k esine ek bir yükün orrtaya çıkmaayacağı bir senaryo
maliye
altında, net asgarii ücret artış
şları veri ikken, asgari ücretin işv
veren maliyyetindeki dü
üşüşlerin
on görünümü
enflasyo ünü olumlu etkileyebilec
e ceği düşünülmektedir.

Ekonomi No
otları 1
 Sayı: 2013-23 / 06 Eylül 2013

1. Giriş
Ücretlerle enflasyon arasındaki ilişkinin analizi, fiyat istikrarının sağlanmasını amaçlayan
merkez bankaları bakımından oldukça önemlidir. Türkiye özelinde bakıldığında, ücret
dağılımında önemli bir yere sahip olan asgari ücretteki değişimlerle enflasyon arasındaki
ilişkinin niteliği ve niceliğinin belirlenmesi, gerek enflasyon dinamiklerinin daha iyi anlaşılması
gerekse asgari ücretin arttığı dönemlerde para politikasının iletişimi bakımından potansiyel
öneme sahiptir. Nitekim asgari ücret hem yaygınlığı hem de ekonomi genelindeki ücretlere
referans teşkil etmesi bakımından firmaların iş gücü maliyetlerinin seyrine ışık tutabilecek bir
unsurdur.
Enflasyon ve ücret değişimlerinin hem gerçekleşen hem de beklenen enflasyondan
etkilenme potansiyellerine istinaden ortaya çıkan eş zamanlılık, bu iki değişken arasındaki
nedensellik ilişkisinin tahmin edilmesini güçleştirmektedir. Bu soruna çözüm olarak, bu
çalışmada asgari ücret değişimlerinin ÜFE (Üretici Fiyatları Endeksi) enflasyonu üzerindeki
etkisi, Türkiye ekonomisinin enflasyon dinamiklerinden bağımsız iki özelliğinden yola
çıkılarak tahmin edilmektedir. Bunlardan birincisi, kullanılan teknoloji gereği Türkiye’de
sektörler arasında kalifiye olmayan işçi istihdam etme eğilimlerindeki farklılıklardır. Bu
farklılıkların, kullanılan teknolojiye bağlı yapısal unsurlar tarafından şekillenmeleri itibarıyla,
kısa dönemli enflasyon şoklarından etkilenmediği iddia edilebilir. Bu iddia, incelenen
örneklem döneminin uzunluğu (kısalığı) dikkate alındığında, örneklemimizi teşkil eden 2003-
2012 yılları arasındaki 10 yıllık sürede özellikle geçerli olabilir. Buradan yola çıkarak,
ilerleyen bölümlerde detaylandırılacağı üzere, çalışmanın bir ayağı şu sorunun
cevaplanmasına dayanmaktadır: “Asgari ücret enflasyonundaki 1 puanlık ekstra artış, kalifiye
olmayan işçi çalıştırma eğilimi az olan ve fazla olan iki sektör arasında ne kadarlık bir
enflasyon farkına yol açmaktadır?”

Çalışmada asgari ücret artışlarından fiyatlarda gözlenen artışa doğru nedensellik ilişkisini
ayrıştırmada kullanılan ikinci gözlem ise incelediğimiz dönemde, iktisadi olarak üretim
maliyetleri açısından daha belirleyici olan asgari ücretin işveren maliyetinin zaman zaman
1
enflasyon dinamiklerinden bağımsız hareket etmesidir. Örneklem boyunca işverene maliyet,
net ve brüt asgari ücretin üzerinde seyretmiştir (Grafik 1). Ancak, işverenin yaptığı sosyal
güvenlik primi katkı paylarında zaman zaman gözlenen değişiklikler net ve brüt asgari ücret
ile asgari ücretin işverene maliyeti arasındaki göreli seyri değiştirmektedir. Örneğin, Ocak-
Aralık 2003 döneminde 16 yaşından büyük çalışanlar için brüt asgari ücret 306 TL olarak
belirlenmiştir. Bu dönemin başında SSK primine esas teşkil eden taban ücret 327,6 TL iken,
Nisan-Haziran 2003 döneminde 393,1 TL, Temmuz-Aralık döneminde ise 458 TL olarak

1
Asgari ücret Türkiye’de düzenli aralıklarla toplanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenmektedir. Net ve brüt asgari ücretin
yanında, sosyal güvenlik prim ödemelerinin varlığı sebebiyle, asgari ücretin işverene maliyeti de açıklanmaktadır.

Ekonomi Notları 2
 Sayı: 2013-23 / 06 Eylül 2013

güncellenmiştir. 2004 yılının ilk altı ayında ise brüt asgari ücret ve SSK primine esas teşkil
eden taban ücret sırasıyla 423 TL ve 549 TL olmuş, ancak her iki ücret Temmuz 2004
tarihinde 444 TL olarak eşitlenmiştir. Söz konusu taban ücretin asgari ücretten daha yüksek
olması durumunda işveren bu farka karşılık gelen bölüm için kanunen hem işçinin hem de
işverenin SSK primini ödemekle mükelleftir. Bu nedenle, söz konusu taban ücretin brüt
asgari ücretin altında (üstünde) arttığı dönemlerde asgari ücretin işveren maliyeti de brüt
asgari ücretten daha yavaş (hızlı) artmıştır (Grafik 2). 2004 yılında brüt asgari ücretle SSK
primine esas teşkil eden taban ücretin eşitlenmesinin nedeni ise, bu uygulamanın enflasyon
üzerindeki olası etkisinden ziyade, istihdam ve kayıtdışılık üzerindeki muhtemel olumsuz
etkileri olmuştur.

2008 yılında ise 5763 sayılı kanun kapsamında işverene bir takım SGK prim teşviki
verilmiş, bu durum karşısında asgari ücretin işveren maliyeti net ve brüt asgari ücrete
2
nazaran daha düşük oranda artmıştır (Grafik 2). Bu bağlamda çalışmada “Asgari ücret
enflasyonundaki 1 puanlık ekstra artış, kalifiye olmayan işçi çalıştırma eğilimi daha yüksek
olan sektörlerde daha yüksek bir enflasyona yol açıyor mu?” sorusuna cevap aranırken, net
asgari ücret artışları veriyken asgari ücretin işveren maliyetinde beklenen veya gerçekleşen
enflasyondan bağımsız olan değişimlerden özellikle faydalanılmaktadır.3

Grafik 1: Türkiye’de Asgari Ücretler Grafik 2: . Türkiye’de Göreli Asgari Ücretler

(TL) (Ocak 2003=1)
Asgari Ücretin İşveren Maliyeti - (16 yaş üstü çalışanlar için, Cari
Fiyatlarla TL) İşveren AÜ / Brüt AÜ
Brüt Asgari Ücret (16 yaş üstü çalışanlar için, Cari Fiyatlarla TL) Brüt AÜ / Net AÜ
İşveren AÜ / Net AÜ
Net Asgari Ücret (16 yaş üstü çalışanlar için, Cari Fiyatlarla TL)
1,15 1,15
1100 1100
1000 1000 1,1 1,1
900 900
800 800 1,05 1,05
700 700
600 600 1 1
500 500
400 400 0,95 0,95
300 300
0,9 0,9
200 200
100 100
0,85 0,85
0 0
0103
0703
0104
0704
0105
0705
0106
0706
0107
0707
0108
0708
0109
0709
0110
0710
0111
0711
0112
0712
0103
0703
0104
0704
0105
0705
0106
0706
0107
0707
0108
0708
0109
0709
0110
0710
0111
0711
0112
0712

Kaynak: ÇSGB Kaynak: ÇSGB

2
Söz konusu işveren SGK prim teşviki, ilk olarak son altı ayda kayıtlı olarak çalışmamış olan 18-29 yaş grubundaki nüfusa ve yaş üst sınırı
aranmaksızın tüm kadınlara sağlanan istihdama yönelik sağlanmış, daha sonra 6111 sayılı kanunla Mart 2011 tarihinden itibaren teşvikler yaş ve
cinsiyete bakılmaksızın uygulanmıştır.
3
Bu çalışmada ekonometrik analizde ortaya çıkan eşanlılık probleminden kurtulabilmek için geliştirilen ayrıştırma stratejisi, sektörler arası kalifiye
iş gücü payındaki farklılığın kullanımını içermektedir. Buna ilişkin verilerin ise ancak üretici fiyatlarının alt sektörleri ile eşleştirilebilmesinden dolayı
çalışmada asgari ücretteki değişimlerin ÜFE enflasyonu üzerine etkisi incelenmektedir.

Ekonomi Notları 3
 Sayı: 2013-23 / 06 Eylül 2013

2. Asgari Ücretler ile Türkiye’de Ücret Dağılımı Arasındaki İlişkiye Hızlı Bir Bakış
Yıllar itibarıyla TÜİK Hanehalkı İşgücü Anketi mikro verileri incelendiğinde, asgari ücretin
hem ücret dağılımının modunu oluşturduğu hem de zaman içinde dağılımı kaydıran unsur
olduğu görülmektedir (Grafik 3). Çalışmada asgari ücretin Türkiye’deki ücret yapısına
etkisinin detaylı bir şekilde ayrıştırılması hedeflenmemekle birlikte, Grafik 3’te sunulan
histogramlardan bu etkinin varlığı, Hanehalkı İşgücü Anketi katılımcılarının Aylık Net Nakdi
Gelir dağılımının modunun yıllar itibarıyla net asgari ücretle oldukça yakın bir biçimde
hareket etmesinden anlaşılmaktadır.

Grafik 3: HİA Aylık Net Nakti Gelir – Tüm Çalışanlar

(Pay)

  2008
2004 
025
.004

.0
.002
.003

015
sity

.0
ensity

en
.002

1
D

.00 -04
.001

5
0.0e

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000
0

Earnings/Month main job cash only

0 200 400 600 800 1000
S69_
1200 1400 1600 1800 2000
 
 
2005  2009 
.0025
.004

.002
.003

.0015
Density

Density
.002

.001
.001

5.0e-04
0

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000
Earnings/Month main job cash only 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000
  Earnings/Month main job cash only
 
 
2006  2010 
.004

.003
.003

.002
Density
Density
.002

.001
.001

0
0

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000
0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000 s69
Earnings/Month main job cash only
 
 
2007  2011 
.0025

.0025
.002

.002
.0015

.0015
Density

Density
.001

.001
5.0e-04

5.0e-04
0

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000
Earnings/Month main job cash only s69_
 
 

Kaynak: TÜİK Hanehalkı İşgücü Anketi kullanılarak yazarların kendi hesaplamaları.

Ekonomi Notları 4
 Sayı: 2013-23 / 06 Eylül 2013

3. Ampirik Analiz

a. Ekonometrik Analiz
Yukarıda bahsedildiği gibi, çalışmada,

“Asgari ücret enflasyonundaki 1 puanlık ekstra artış, kalifiye olmayan işçi çalıştırma
eğilimi az olan ve fazla olan iki sektör arasında ne kadarlık bir enflasyon farkına yol
açmaktadır?” sorusuna cevap aranmakta, buna istinaden ekonometrik olarak farkların farkı
(difference-in-differences) yöntemi uygulanmaktadır. Ampirik olarak, iki farklı modelde asgari
ücretteki değişimin iki farklı yönü değerlendirilmektedir. Bu çerçevede tahmin edilen (1)
numaralı denklemde asgari ücretin işveren maliyetindeki değişimlerin enflasyona etkisi
incelenmektedir.

Ys,t = α0,a Ys,t-1 + α1 ulss x X1,t + α2 ulss x X1,t-1 + γs+ ωt + γs × t + es,t (1)

Burada, Ys,t ÜFE’deki s sektöründe t döneminde gözlenen aylık fiyat artışı, X1,t asgari
ücretin toplam işveren maliyetindeki aylık artışı, ulss s sektöründe kalifiye olmayan işçinin
sektör gelirinden aldığı payı, γs sektörel sabit etkileri, ωt zaman sabit etkilerini ve t ise zamanı
göstermektedir. 4 Asgari ücretin işverene maliyetindeki değişimlerin s sektöründeki ÜFE
enflasyonu üzerindeki etkisi (1)’de “(α1+α2) × ulss” şeklindedir. Örneğin uls değeri 0,20 olan
bir sektörde bu etki “0,20 × (α1+α2)” olarak hesaplanmaktadır.

İkinci olarak ise, yukarıdaki tartışma dahilinde, asgari ücretin işverene maliyeti ile net
asgari ücret arasındaki farklılaşmanın ÜFE enflasyonu üzerine etkisi dikkate alınmıştır. Net
asgari ücretteki aylık artışın X2,t ile gösterildiği bu spesifikasyon (2) numaralı denklemde
sunulmuştur:

Ys,t = α0,aYs,t-1 + β1ulss × X2,t +β2 ulss × X2,t-1

+β3 ulss × (X1,t – X2,t) +β4ulss × (X1,t-1 – X2,t-1)+γs+ ωt + γs × t +es,t (2)

Model 2’de ise, “(β1+β2) × ulss” net asgari ücret değişimlerinin; “(β3+β4) × ulss” ise net
asgari ücret veri iken işverene maliyet ile net asgari ücretin arasındaki değişim farkının s
sektörü ÜFE enflasyonuna etkisini göstermektedir. “(β1+β2+ β3+β4) × ulss” ise s sektörü için,
net asgari ücretteki artışın 1 yüzdelik puan, asgari ücretin işveren maliyetinin ise ekstra 1
yüzdelik puan artması durumunda s sektöründe ÜFE enflasyonun ne kadar artacağını
göstermektedir.

4
Türkiye'deki fiyat katılıklarına yönelik Özmen ve Sevinç (2011) çalışması baz alınarak denklemlerdeki gecikme değeri seçilmiştir. Asgari ücret
verileri aybaşında bilindiğinden, enflasyon ve bir gecikmeli değeri iki aylık bir döneme işaret etmektedir.

Ekonomi Notları 5
 Sayı: 2013-23 / 06 Eylül 2013

b. Veri
Ampirik analizde kullanılan veriler farklı kaynaklardan derlenmiştir. Hedef değişken
kalifiye olmayan iş gücünün toplam faktör gelirleri içindeki payıdır (ulss). Bu değişken, kalifiye
olmayan iş gücünün toplam ücretten aldığı pay ile iş gücü ödemelerinin toplam faktör gelirleri
içindeki payın çarpımına eşittir.

Kalifiye olmayan iş gücünün toplam ücret gelirlerinden aldığı pay, GTAP (Global Trade
Analysis Project) veri tabanından derlenen toplulaştırılmış sektörler bazında kalifiye iş gücü
ücret paylarından elde edilmiştir.5 Bu veri toplulaştırılmış 25 sektör için mevcuttur (Sektörel
sınıflamaya Ek’te yer verilmektedir).

İşgücü ödemelerinin toplam faktör gelirleri içindeki payı hesaplanırken sektörel ücret
gelirlerinin kendi hesabına çalışanlar için düzeltilmesi gerekmektedir. Bu konuyu ortaya
koyan Gollin (2002), özellikle gelişmekte olan ülkelerde kendi hesabına çalışanların payının
yüksekliği sebebiyle makro ücret gelirleri verilerinin aşağı yönlü yanlı olabileceğini
vurgulamakta ve ulusal hesaplardan kendi hesabına çalışanların aldığı pay (karma gelir)
verilerini kullanan hesaplama yöntemleri önermektedir. Bernanke ve Gürkaynak (2001) ise
karma gelir verisini ulusal hesapları kullanmak yerine toplam iş gücü içinde kendi hesabına
çalışanların oranını kullanarak tahmin etmektedir. Marshall (2012) ekonomi geneli yerine
toplulaştırılmış sektörler için kendi hesabına çalışanlar rasyosunu kullanarak daha etkin bir
ölçüm yöntemi kullanmaktadır. Bu çerçevede, Marshall (2012) çalışmasına istinaden iş gücü
ödemelerinin toplam faktör gelirleri içindeki payı şu şekilde hesaplanmaktadır:

İşgücü Payı=İşgücüne yapılan ödemeler / (Sektörel çıktı - dolaylı vergiler - karma gelir) (3)

Burada karma gelir ise şu şekilde hesaplanmaktadır:

(Sektörel çıktı - dolaylı vergiler)*kendi hesabına çalışanların payı (4)

Bu hesaplamalar için gerekli iş gücüne yapılan ödemeler, sektörel çıktı ve dolaylı vergiler
verileri OECD veri tabanındaki girdi-çıktı tablolarından, kendi hesabına çalışanların payı
verisi ise ILO veri tabanından alınmıştır.6

5
GTAP veri tabanında çok sayıda ülke için kalifiye olan/olmayan iş gücü payları tahmin edilmektedir. Bu hesaplanmalara ilişkin yöntem için bknz:
https://www.gtap.agecon.purdue.edu/resources/download/4183.pdf. Teknik olarak, sektör bazında iş gücü ödemelerinde kalifiye olanların payına
dair anket verileri bulunan ülkeler için kişi başına milli gelir ve eğitim düzeyine ilişkin değişkenler kullanılarak bir ekonometrik denklem tahmin
edilmektedir. Tahmin edilen katsayılar ise diğer ülkeler için iş gücü ödemelerinde kalifiye olanlarının payının tahmin edilmesinde kullanılmaktadır.
Bu çalışmada GTAP 7 veri tabanı kullanılmıştır.
Ayrıca, sektörel sınıflama için bknz: https://www.gtap.agecon.purdue.edu/databases/contribute/concordinfo.asp.
6
ILO’dan alınan kendi hesabına çalışanlar verileri tarım, madencilik, imalat ve enerji sektörleri için mevcuttur. Veriler 2008 İşgücü Anketi’nden
gelmektedir. OECD veri tabanından alınan girdi-çıktı tabloları dönem olarak Türkiye için 2002 verilerini kapsamakta ve 21 alt sektör için
sunulmaktadır. Tüm örneklem için tek bir girdi-çıktı tablosu verileri kullanılmıştır.

Ekonomi Notları 6
 Sayı: 2013-23 / 06 Eylül 2013

Sektörel üretici fiyatları ÜFE’nin alt kalemleri kullanılarak GTAP sınıflamasında yer alan
tanımlama ile uygun 25 alt sektör için hesaplanmıştır. Yukarıda açıklanan ayrıştırma stratejisi
çerçevesinde analizde üretici fiyatları kullanılmıştır. Asgari ücrete ilişkin veriler ise Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan alınmıştır.

c. Tahmin Sonuçları
Model 1 ve 2’ye ilişkin tahmin sonuçları Tablo 1’de sunulmaktadır. Sonuçlar, Türkiye’de
genel itibarıyla, asgari ücret artışlarının kalifiye olmayan işçilerin daha fazla yer aldığı
sektörlerde daha yüksek bir enflasyona yol açtığını göstermektedir. Model 1’e ilişkin
bulgulara rakamsal bir perspektif vermek gerekirse, asgari ücretin işverene maliyetinin 1
yüzdelik puan daha fazla artması, ulss değeri medyan düzeyde olan bir sektör ile (0,097), en
yüksek olan sektör arasında (0,244) arasında yaklaşık 0,22 puanlık bir enflasyon farkına yol
açmaktadır.7

Yukarıda bahsedildiği üzere, Model 2, net asgari ücret artışları veri iken, asgari ücretin
işveren maliyetinde gözlenen ek değişimlerin enflasyona etkisini göstermektedir. Bu
sonuçlara göre, ele alınan örneklemde, net asgari ücretteki artış oranı veri iken, asgari
ücretin işveren maliyetinin net asgari ücrete nazaran 1 yüzdelik puan daha fazla artırılması,
ulss değeri medyan düzeyde olan bir sektör ile en yüksek olan sektör arasında 0,65 puanlık
bir aylık enflasyon farkına neden olmaktadır. Bu sonuçlara göre, net asgari ücretin yüzde 1,
asgari ücretin işveren maliyetinin ise bunun üzerine ekstra yüzde 1 artırıldığı bir durumda ise,
bu iki sektör arasındaki aylık ÜFE enflasyonu 0,87 puan kadar farklılaşacaktır. Öte yandan,
sonuçlar net asgari ücret veri iken, asgari ücretin işveren maliyetlerindeki azalışların da
enflasyon görünümünü olumlu etkileyebileceğini ima etmektedir.

Çalışmada elde edilen sonuçlar birkaç açıdan önem arz etmektedir. Öncelikle, yapılan
analiz çerçevesinde asgari ücretteki artışların kalifiye olmayan işçi istihdamına daha fazla yer
veren sektörlerin üretici fiyatlarında daha yüksek artışlara yol açtığı gösterilmekte, bu
bağlamda Türkiye’de asgari ücretlerle enflasyon arasındaki nedensellik ilişkisinin anlaşılması
yolunda önemli bir yol kat edilmektedir. İkinci olarak, sonuçlar asgari ücretin bir üretim
maliyeti unsuru olarak etkisinin anlaşılmasına katkıda bulunmaktadır. Çalışmanın bulguları,
asgari ücretin işveren maliyetindeki ayarlamaların enflasyon için belirleyici olduğunu
göstermektedir. Bununla birlikte, sonuçlara göre asgari ücretin işverene maliyetindeki aşağı
yönlü ayarlamaların net asgari ücret artışlarının olası enflasyonist etkilerini azaltması da
beklenebilir.

7
En yüksek ve ortanca sektörel ulss değerleri arasındaki fark 0,147 puandır (0,244-0,097). Tablo 1’in 3. sütununda görüleceği üzere, β1 ve β2
katsayılarının toplamı 1,51’dir. Dolayısıyla en yüksek ve ortanca sektörler arasındaki enflasyon farkı 0,22 (0,147*1,51) şeklinde hesaplanmaktadır.

Ekonomi Notları 7
 Sayı: 2013-23 / 06 Eylül 2013

Öte yandan, sonuçların yorumlanması açısından iki noktaya daha değinmekte fayda
vardır. Bunlardan birincisi, asgari ücretin işveren maliyetinin azaltılması, bu azalışların kamu
maliyesine veya SGK’ya ek bir yük ortaya çıkarmaması durumunda, enflasyonu azaltıcı bir
etkiye sahip olacaktır. Aksi takdirde, buradan elde edilecek dezenflasyonist kazanımların,
enflasyon beklentilerinde ortaya çıkabilecek muhtemel bir bozulma ile bertaraf edilmesi
olasılıklar dahilindedir.

Son olarak değinilmesi gereken bir diğer husus, asgari ücretteki değişimlerinin maliyet
yönlü etkileri analiz edilirken diğer faktörlerin veri olarak alındığı, dolayısı ile analizin asgari
ücret değişimlerinin genel denge etkilerini içermediğidir. Örneğin, asgari ücretin işveren
maliyetlerindeki azalış, Papps (2012) çalışmasında da bulgulandığı üzere, istihdam talebini
artırabilecektir. Bu durum karşısında, asgari ücretin işveren maliyetinin azaltılması bir
taraftan maliyet yönlü enflasyonu azaltırken, diğer taraftan da bir olasılık olarak talep yönlü
enflasyonu da artırabilecektir. Sonuçlar değerlendirilirken bu noktaların dikkate alınmasının
gerektiği düşünülmektedir.

4. Sonuç
Çalışmada elde edilen sonuçlar, Türkiye’de asgari ücretin maliyet kanallı bir üretici
enflasyonu etkisinin var olduğuna işaret etmektedir. Asgari ücretteki artışlar, kalifiye olmayan
işçi istihdamının daha yüksek olduğu sektörlerde daha fazla bir ÜFE enflasyonuna yol
açmaktadır. Buna ek olarak, çalışmada Türkiye’de net asgari ücret değişimleri kadar, alınan
ek prim ve vergilerin işverene ne kadar maliyet olarak yansıdığının da üretici fiyatlarının seyri
açısından önemli olduğu gösterilmektedir. Net asgari ücret artışları veri iken, asgari ücretin
işveren maliyetindeki artışın daha düşük (yüksek) belirlenmesi, ÜFE enflasyonunu düşürücü
(artırıcı) yönde bir etkiye sahip olabilecektir.

Ekonomi Notları 8
 Sayı: 2013-23 / 06 Eylül 2013

Tablo 1. Tahmin Sonuçları

Bağımlı Değişken: Aylık ÜFE Enflasyonu (Y)
(1) (2) (3) (4) (5)
α0,a 0,229 - 0,229 - -
(0,042)*** - (0,041)*** - -
α0,b - 1,245 - 1,244 1,234
- (0,293)*** - (0,291)*** (0,293)***
α1 0,893 1,046 - - -
(0,659) (0,642) - - -
α2 0,597 0,628 - - -
(0,382) (0,400) - - -
β1 - - 0,897 1,047 1,072
- - (0,677) (0,659) (0,653)
β2 - - 0,615 0,649 0,675
- - (0,379) (0,396) (0,397)
Β3 - - 2,123 2,191 2,243
- - (1,476) (1,459) (1,430)
β4 - - 2,371 2,57 2,624
- - (1,156)** (1,351)* (1,331)**
Sektör sabit etkiler Evet Evet Evet Evet Evet
Zaman sabit etkiler Evet Evet Evet Evet Evet
Sektörel doğrusal zaman trendi Hayır Hayır Hayır Hayır Evet
2
R 0,21 0,18 0,21 0,18 0,18
Gözlem Sayısı 2825 2825 2825 2825 2825
α1+α2 1,49 1,67 - - -
standart hata (0,79) (0,78) - - -
H0: α1+α2=0 için t değeri 1,88 2,14 - - -
H0: α1+α2=0 için olasılık değeri 0,06 0,033 - - -
β1+β2 - - 1,51 1,70 1,75
standart hata - - (0,80) (0,79) (0,79)
H0: β1+β2=0 için t değeri - - 1,88 2,14 2,22
H0: β1+β2=0 için olasılık değeri - - 0,06 0,03 0,03
β3+β4 - - 4,49 4,76 4,87
standart hata - - (1,87) (1,97) (1,91)
H0: β3+β4=0 için t değeri - - 2,41 2,41 2,55
H0: β3+β4=0 için olasılık değeri - - 0,02 0,02 0,01
β1+β2+β3+β4 - - 6,01 6,46 6,61
standart hata - - (2,37) (2,47) (2,39)
H0: β1+β2+β3+β4=0 için t değeri - - 2,53 2,61 2,77
H0: β1+β2+β3+β4=0 için olasılık değeri - - 0,01 0,01 0,01
Notlar: (1) 1 ve 3 numaralı sütunlarda sektörel ÜFE enflasyonundaki birinci derece otoregresyon katsayısının sektörler
arası değişmediği spesifikasyon kullanılmıştır. 2, 4 ve 5 numaralı sütunlardaki spesifikasyonlarda bu katsayının sektörler
arasında değişiklik göstermesine izin verilmiştir. (2) İlk 4 sütunda sektör ve zaman sabit etkileri kontrol edilmiş, 5, sütunda
buna ek olarak sektörlerin enflasyonunda farklı doğrusal eğilimler olabileceği olasılığına da yer verilmiştir. (3)
Regresyonlarda veriler sektörlerin ÜFE’deki ağırlıkları ile ağırlıklandırılmıştır. Standart hatalar sektör düzeyinde
toplulaştırılarak raporlanmıştır. (4) *,** ve *** sırasıyla %10, %5 ve %1 anlamlılık seviyelerini ifade etmektedir.

Ekonomi Notları 9
 Sayı: 2013-23 / 06 Eylül 2013

Kaynakça
Bernanke, B., Gürkaynak, R.S., (2001), "Is growth exogenous? Taking Mankiw, Romer and
Weil seriously", Bernanke, B.S., Rogoff, K. (Editörler.), NBER Macroeconomics
Annual 2001. MIT Press, Cambridge, 11–72.

Gollin, D., (2002) "Getting income shares right", Journal of Political Economy 110, 458–474.

GTAP (Global Trade Analysis Project) veri tabanı, Küresel Ticaret Analiz Merkezi, Purdue
Üniversitesi.

Marshall, K. G., (2012), "International productivity and factor price comparisons", Journal of
International Economics, 87, 386–390.

Özmen, M. U., Sevinç, O. (2011), "Price rigidity in Turkey: Evidence from micro data", TCMB
Çalışma Tebliği, 2011/25.

Papps, K. (2012), "The effects of social security taxes and minimum wages on employment:
Evidence from Turkey", Industrial and Labor Relations Review, 65(3), 686-707.

TÜİK Hanehalkı İşgücü Anketi, 2004-2011.

Ek

Tablo Ek.1. GTAP Sınıflaması

Kod Tanım
AGRI Tarım, hayvancılık, ormancılık
COA Kömür çıkarımı
OIL Petrol çıkarımı
GAS Doğalgaz çıkarımı
OMN Mineraller
MEAT Et ürünleri
MIL Süt ürünleri
PCR İşlenmiş pirinç
OFPD Yağ, şeker ve bys* gıdalar
B_T İçecekler ve tütün ürünleri
TEX Tekstil ürünleri
WAP Giyim eşyası
LEA Deri ürünler
LUM Ağaç ürünleri
PPP Kağıt ürünleri
P_C Petrol ve kok kömürü
CRP Kimyasal, kauçuk ve plastik ürünler
NMM Mineral ürünler bys
I_S Demir çelik
NFM Metaller bys
FMP Metal ürünleri
TRAN Motorlu araçlar, parçalar ve ulaştırma ekipmanları
OMEQ Elektronik aletler ve makine teçhizat bys
OMF İmalat bys
ELGW Elektrik, gaz, su
*bys: Başka yerde sınıflandırılmayan.

Ekonomi Notları 10
 Sayı: 2013-23 / 06 Eylül 2013

Grafik Ek 1. İşgücü Ödemelerinde Kalifiye Olmayan İşgücünün Payı

(Yüzde)

AGRI
100

95
COA
90 LUM OMF
GASOMN MIL B_TTEXWAPLEA
MEAT PCR NMMI_S
NFMFMP CNS
85 OIL OFPD
PPP
P_CCRP
TRAN
OMEQ
80

75

70 ELGW

65
0 5 10 15 20 25 30
Kaynak: GTAP.
Dikey eksen yüzde değerleri, yatay eksen ise Tablo Ek.1’de sunulan sektör numaralarını göstermektedir.

Grafik Ek 2. Toplam Faktör Ödemelerinde Kalifiye Olmayan İşgücünün Payı (ulss)

(Yüzde)

30
COA
GAS
25 OIL OMN

20 AGRI TRAN

15 PPP
NMM
WAP CRP FMP
TEX LEA OMEQ
OMF
10 PCR LUM I_S NFM
MEAT MIL OFPD
ELGW
B_T
5 P_C

0
0 5 10 15 20 25 30
Kaynak: Yazarların hesaplamaları.
Dikey eksen yüzde değerleri, yatay eksen ise Tablo Ek.1’de sunulan sektör numaralarını göstermektedir.

Ekonomi Notları, ekonomik gelişmelere dair tartışmalara zamanlı bir katkıda bulunmak ve TCMB bünyesinde Türkiye
ekonomisi ve para politikası üzerine yapılan çalışmaların sonuçlarını kamuoyuyla paylaşmak amacıyla hazırlanan bir
yayındır. Burada sunulan görüşler tamamıyla yazarlara aittir, dolayısıyla TCMB’nin ya da çalışanlarının görüşlerini temsil
etmeyebilir. Bu seri Yusuf Soner Başkaya’nın editörlüğünde yayımlanmaktadır. Burada yer alan metnin tamamının başka bir
yerde yayımlanabilmesi için TCMB’den yazılı izin alınması gerekmektedir. Görüş ve öneriler için:
Editör, Ekonomi Notları, TCMB İdare Merkezi, İstiklal Cad, No: 10, Kat:15, 06100, Ulus/Ankara/Türkiye.
E-mail: ekonomi.notlari@tcmb.gov.tr

Ekonomi Notları 11