Γεωμετρία

Β΄ Λυκείου

✓ Ερωτήσεις Κατανόησης
✓ Ασκήσεις Εμπέδωσης
✓ Αποδεικτικές Ασκήσεις
από το σχολικό βιβλίο με τις λύσεις τους

Σχολικό έτος 2018 - 2019

§ 7.7 Θεώρημα Θαλή
Ερωτήσεις Κατανόησης (σελ. 18)
(1) Στα παρακάτω σχήματα να βρείτε τα x Λύση:
και y.
(α) ε1 //ε2 //ε3 //ε4 x 3
= x=3
2 2
y 2
=  3y = 6  2  3y = 12  y = 4
6 3

(β) ε1 //ε2 //ε3

x 3
= x=3
4 4
y 4
=  3y = 6  y = 2
1,5 3

(γ) ε1 //ε 2 x 9
=  x 2 = 36  x = 6
4 x

(δ) ε1 //ε 2 x 20 x 2
=  =  x = 10
5 10 5 1
8 5 8 1
=  =  y = 16
y 10 y 2

[1]
(ε) x 2
=  3x = 12  x = 4
6 3
y 3 y 1 3
=  =  2y = 3  y =
3 6 3 2 2

(2) Να δικαιολογήσετε γιατί ΑΒ//ΓΔ και ΕΖ//ΚΛ//ΜΝ στα παρακάτω σχήματα.

Λύση:
ΑΟ 3α 1 ΒΟ 2α 1 ΑΟ ΒΟ
(α) = = και = = άρα = ,
ΟΓ 6α 2 ΟΔ 4α 2 ΟΓ ΟΔ
συνεπώς ΑΒ//ΟΓ
(β) ΕΝ = ΚΝ − ΚΕ = 6 − 2 = 4 και
ΛΖ = ΛΜ − ΖΜ = 9 − 6 = 3 Έτσι:
ΚΕ 2 1 ΛΖ 3 1 ΚΕ ΛΖ
= = , = = άρα = , συνεπώς
ΕΝ 4 2 ΖΜ 6 2 ΕΝ ΖΜ
ΚΛ//ΕΖ//ΝΜ
(3) Στο παρακάτω σχήμα είναι:
ΑΕ ΒΖ Να χαρακτηρίσετε ως σωστή (Σ) ή λάθος (Λ) καθεμία από τις
(i) =
ΕΔ ΖΓ διπλανές σχέσεις και να δικαιολογήσετε τις απαντήσεις σας.
(ii) ΕΖ//ΓΔ
Λύση:
ΑΕ ΒΖ ΑΕ ΒΖ
(i) Σ γιατί = 1 και = 1 άρα =
ΕΔ ΖΓ ΕΔ ΖΓ

(ii) Λ γιατί ΑΒ δεν είναι // στην ΓΔ

Ασκήσεις Εμπέδωσης (σελ. 18)

(1) Στο παρακάτω σχήμα είναι ΔΕ //ΒΓ , ΕΖ //ΑΒ και ΖΗ//ΑΓ .
ΔΑ ΗΒ
Να αποδείξετε ότι: = .
ΔΒ ΗΑ
Λύση:
ΔΑ ΕΑ
ΔΕ //ΒΓ άρα: = (1)
ΔΒ ΕΓ
ΕΑ ΖΒ
ΕΖ //ΑΒ άρα: = (2)
ΕΓ ΖΓ
ΖΒ ΕΑ
ΖΗ//ΑΓ άρα: = (3)
ΖΓ ΕΓ
ΔΑ ΗΒ
Από (1), (2) και (3) έχουμε: =
ΔΒ ΗΑ
(2) Από την κορυφή Α παραλληλογράμμου ΑΒΓΔ φέρουμε ευθεία ε η οποία τέμνει τη διαγώνιο
ΒΔ στο Ε, την πλευρά ΒΓ στο Ζ και την προέκταση της ΔΓ στο Η. Να αποδείξετε ότι:
ΑΖ ΑΒ
(α) = (β) ΑΕ2 = ΕΖ  ΕΗ
ΑΗ ΔΗ
Λύση:

[2]
 ΑΖ ΔΓ
(α) ΖΓ //ΑΔ άρα: = όμως ΔΓ = ΑΒ συνεπώς:
ΑΗ ΔΗ
ΑΖ ΑΒ
=
ΑΗ ΔΗ
ΑΕ ΒΕ
(β) ΑΒ//ΔΗ άρα: = και
ΕΗ ΕΔ
ΕΖ ΒΕ
ΑΔ //ΒΖ άρα: =
ΑΕ ΕΔ
ΑΕ ΕΖ
Συνεπώς: =  ΑΕ2 = ΕΖ  ΕΗ
ΕΗ ΑΕ

(3) Οι μη παράλληλες πλευρές ΑΔ, ΒΓ τραπεζίου ΑΒΓΔ τέμνονται στο Ο. Η παράλληλη από
το Β προς την ΑΓ τέμνει την ΑΔ στο Ε. Να αποδείξετε ότι το ΟΑ είναι μέσο ανάλογο των ΟΔ
ΟΔ ΟΑ
και ΟΕ, δηλαδή = .
ΟΑ ΟΕ
Λύση:
ΟΔ ΟΓ
ΑΒ//ΓΔ άρα: = και
ΟΑ ΟΒ
ΟΑ ΟΓ
ΒΕ //ΑΓ άρα: = .
ΟΕ ΟΒ
ΟΔ ΟΑ
Συνεπώς: =
ΟΑ ΟΕ

§ 7.8 Θεωρήματα των διχοτόμων τριγώνου

Ερωτήσεις Κατανόησης (σελ.24)
(1) Να εξηγήσετε γιατί τα ίχνη Δ, Ε της εσωτερικής και εξωτερικής διχοτόμου της γωνίας Α̂ ,
τριγώνου ΑΒΓ, είναι συζυγή αρμονικά των Β και Γ.
Απάντηση:
ΔΒ ΑΒ ΕΒ
Διότι = =
ΔΓ ΑΓ ΕΓ

Ασκήσεις Εμπέδωσης (σελ.24)

(2) Δίνεται τρίγωνο ΑΒΓ με ΑΒ = 6 , ΒΓ = 10 , ΑΓ = 9 . Αν ΑΔ, ΑΕ η εσωτερική και
εξωτερική διχοτόμος της γωνίας Â , να υπολογισθεί το ΔΕ.
Λύση:
ΔΒ ΑΒ ΔΒ 6 ΔΒ 2 ΔΒ 2 ΔΒ 2 ΔΒ 2
=  =  =  =  =  =  ΔΒ = 4
ΔΓ ΑΓ ΔΓ 9 ΔΓ 3 ΔΒ + ΔΓ 2 + 3 ΒΓ 5 10 5
ΕΒ ΑΒ ΕΒ 6 ΕΒ 2 ΕΒ 2 ΕΒ 2 ΕΒ
=  =  =  =  =  = 2  ΕΒ = 20
ΕΓ ΑΓ ΕΓ 9 ΕΓ 3 ΕΓ − ΕΒ 3 − 2 ΒΓ 1 10
Συνεπώς ΕΔ = ΔΒ + ΒΕ = 20 + 4 = 24

(5) Αν ΑΔ, ΒΕ και ΓΖ είναι οι διχοτόμοι των γωνιών ενός τριγώνου ΑΒΓ, να αποδείξετε ότι:
ΔΒ ΕΓ ΖΑ
  = 1.
ΔΓ ΕΑ ΖΒ
Διατυπώστε και αποδείξτε ανάλογη πρόταση για τις εξωτερικές διχοτόμους.
Λύση:

[3]
 ΔΒ ΑΒ
ΑΔ διχοτόμος άρα =
ΔΓ ΑΓ
ΕΓ ΒΓ
ΒΕ διχοτόμος άρα =
ΕΑ ΑΒ
ΖΑ ΑΓ
ΓΖ διχοτόμος άρα =
ΖΒ ΒΓ
Πολλαπλασιάζοντας κατά μέλη τις παραπάνω ισότητες
ΔΒ ΕΓ ΖΑ ΑΒ ΒΓ ΑΓ
έχουμε:   =   =1
ΔΓ ΕΑ ΖΒ ΑΓ ΑΒ ΒΓ

§ 8.1 Όμοια ευθύγραμμα σχήματα & § 8.2 Κριτήρια ομοιότητας τριγώνων

Ερωτήσεις Κατανόησης (σελ. 38)
(4) Στο παρακάτω σχήμα Λύση:
να βρεθεί το μήκος του ΑΕ 2 2 1
= = =
ΔΕ. ΑΒ 3 + 1 4 2
ΑΔ 3 3 1
= = =
ΑΓ 2 + 4 6 2
ΑΕ ΑΔ
Άρα = , συνεπώς τριγ. ΑΕΔ όμοιο του τριγ. ΑΒΓ.
ΑΒ ΑΓ
ΔΕ ΑΕ ΔΕ 1
Έτσι =  =  2ΔΕ = 5  ΔΕ = 2,5
ΒΓ ΑΒ 5 2

Ασκήσεις εμπέδωσης (σελ. 39)

( )
(1) Δίνεται ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ Α̂ = 90ο Από τυχαίο σημείο Δ της ΑΓ φέρουμε ΔΕ ⊥ ΒΓ
Να αποδείξετε ότι:
(α) τα τρλιγωνα ΑΒΓ και ΔΕΓ είναι όμοια,
(β) ΑΓ  ΕΔ = ΑΒ  ΕΓ
Λύση:
(α) Συγκρίνουμε τα τρίγωνα Α Β Γ και Ε Γ Δ :
Α ΒΓ ΕΓ Δ Άρα Α Γ Β  Ε Γ Δ .
 = Ê (=90o)
Γ̂ = Γ̂ (κοινή)
ΑΓ ΑΒ
(β) Αφού Α Γ Β  Ε Γ Δ έχουμε: =  ΑΓ  ΕΔ = ΑΒ  ΕΓ
ΕΓ ΕΔ

(5) Δίνεται το Λύση:

ορθογώνιο τρίγωνο
(α) Συγκρίνουμε τα τρίγωνα Α Β Δ και Α Γ Δ :
ΑΒΓ και το ύψος του
ΑΔ. Να αποδείξετε ότι: ΑΒΔ ΑΓΔ
(α) ΑΔ2 = ΔΒ  ΔΓ Δ̂1 = Δ̂ 2 (=90o)
(β) ΑΒ2 = ΒΔ  ΒΓ = ΔΑΓˆ (οξείες γωνίες με κάθετες
Β̂
(γ) ΑΒ  ΑΓ = ΑΔ  ΒΓ πλευρές)
ΔΒ ΒΑ ΔΑ
Άρα ΔΒΑ  Δ ΑΓ  = = 
ΔΑ ΑΓ ΔΓ
ΑΔ2 = ΔΒ  ΔΓ

[4]
(β) και (γ) Συγκρίνουμε τα τρίγωνα Α Β Δ και Α Β Γ :
ΑΒΔ Α ΒΓ
ΑΒ ΒΔ ΑΔ
Δ̂1 = Α̂ (=90o) Άρα Δ Β Α  Δ Α Γ   = = , οπότε
ΒΓ ΑΒ ΑΓ
Β̂ = Β̂ (κοινή)
ΑΒ ΒΔ
(β) =  ΑΒ2 = ΒΔ  ΒΓ
ΒΓ ΑΒ
ΑΒ ΑΔ
(γ) =  ΑΒ  ΑΓ = ΑΔ  ΒΓ
ΒΓ ΑΓ

§ 9.1-9.2 Μετρικές σχέσεις στο τρίγωνο (Ορθές προβολές – Το Πυθαγόρειο θεώρημα)

Ερωτήσεις κατανόησης (σελ. 46)
(1) Ένα ορθογώνιο τρίγωνο Λύση:
ΒΓ 2 = ΑΒ2 + ΑΓ 2  ΒΓ 2 = 62 + 82  ΒΓ 2 = 36 + 64 
(
ΑΒΓ Α̂ = 60 ο
)
έχει ΑΒ = 6
ΒΓ
ΒΓ 2 = 100  ΒΓ = 10 και ΑΜ = =5.
και ΑΓ = 8 . Ποιο είναι το 2
μήκος της διαμέσου ΑΜ;

(4) Στο παρακάτω σχήμα Λύση:

υπολογίστε τα x και ψ. Επειδή η γωνία Α̂ είναι εγγεγραμμένη σε ημικύκλιο,
θα είναι ορθή.
ΒΓ 2 = 42 + 32  ΒΓ 2 = 16 + 9  ΒΓ 2 = 25  ΒΓ = 5
4
ΒΕ2 = ΒΔ  ΒΓ  22 = 5ΒΔ  4 = 5ΒΔ  ΒΔ =
5
4 21
άρα ΔΓ = 5 − =
5 5
4 21 84 2 21
x 2 = ΒΔ  ΔΓ  x 2 =   x2 = x=
5 5 25 5
21
y 2 = ΒΓ  ΔΓ  y 2 = 5   y 2 = 21  y = 21
5

Ασκήσεις Εμπέδωσης (σελ. 46 & 47)

(1) Σε ορθογώνιο Λύση: ΒΓ 2 = ΑΒ2 + ΑΓ 2  ΒΓ 2 = 32 + 42  ΒΓ 2 = 25 
τρίγωνο ΑΒΓ (Αˆ =1 )
∟
ΒΓ = 5
. φέρουμε το ύψος 9
ΑΒ2 = ΒΓ  ΒΔ  32 = 5  ΒΔ  9 = 5ΒΔ  ΒΔ =
ΑΔ. Αν είναι ΑΒ = 3 5
και ΑΓ = 4, να 9 16
ΔΓ = ΒΓ − ΒΔ  ΔΓ = 5 −  ΔΓ =
υπολογιστούν τα 5 5
μήκη των τμημάτων 9 16 9  16
ΑΔ2 = ΔΒ  ΔΓ  ΑΔ2 =   ΑΔ2 = 
ΒΓ, ΒΔ, ΔΓ και ΑΔ. 5 5 25
34 12
ΑΔ =  ΑΔ =
5 5

[5]
(3) Σε ορθογώνιο Λύση: 25
ΑΒ2 = ΒΓ. ΒΔ  52 = ΒΓ  
τρίγωνο ΑΒΓ 13
( )
Α̂ = 90 . φέρουμε το
ο
25=ΒΓ 
25
 25  ΒΓ = 25  13  ΒΓ = 13 (1)
13
ύψος ΑΔ.Αν είναι
25 169 − 25
25 ΓΔ = ΒΓ – ΒΔ  ΓΔ = 13 −  ΓΔ = 
ΑΒ = 5 και ΒΔ = , 13 13
13
144
να διατάξετε κατά  ΓΔ = (2)
αύξουσα σειρά 13
μήκους τα τμήματα
ΑΓ, ΒΓ, ΓΔ και ΑΔ.
144
ΑΓ 2 = ΓΒ  ΓΔ  ΑΓ 2 = 13   ΑΓ 2 = 144  ΑΓ = 12 (3)
13
25 144 25  144 5  12
ΑΔ2 = ΔΒ  ΔΓ  ΑΔ2 =    ΑΔ2 =  ΑΔ = 
13 13 163 13
60
ΑΔ = (4)
13
Από (1), (2), (3), (4)  ΑΔ  ΓΔ  ΑΓ  ΒΓ

Αποδεικτικές Ασκήσεις (σελ. 47)

(2) Αν ΑΕ, ΑΖ είναι Λύση: Φέρουμε τις χορδές ΓΒ και ΔΒ τότε
αντίστοιχα οι ˆ = 1 (βαίνει σε ημικύκλιο). Έτσι
ΑΓΒ
προβολές δύο
χορδών ΑΓ και ΑΔ το τρίγωνο ΓΑΒ είναι ορθογώνιο με
ενός κύκλου σε μία ύψος προς την υποτείνουσα το ΓΕ.
διάμετρό του ΑΒ,
Συνεπώς ΑΓ 2 = ΑΒ  ΑΕ 
να αποδείξετε ότι ΑΖ
. ΑΓ 2 = ΑΕ . ΑΔ2 .  ΑΖ  ΑΓ 2 = ΑΖ  ΑΒ  ΑΕ (1)
Ομοίως στο τρίγωνο ΔΑΒ θα έχουμε:
ΑΕ  ΑΔ2 = ΑΕ  ΑΒ  ΑΖ (2)
Από τις (1), (2) έχουμε:
ΑΖ  ΑΓ = ΑΕ  ΑΔ .
2 2

§ 9.4 Γενίκευση του Πυθαγόρειου θεωρήματος

Ερωτήσεις κατανόησης (σελ. 55)
(1) Στο διπλανό σχήμα να Λύση: i) ΒΓ2 = ΑΒ2 + ΑΓ2 + 2ΑΒ  ΑΔ
συμπληρώσετε τα κενά: ii) ΒΓ2 = ΑΒ2 + ΑΓ2 + 2ΑΓ  ΑΕ
i)
ΒΓ 2 = + +2ΑΒ 
ii)
ΒΓ 2 = + + 2ΑΓ 

(4) Αν στο παρακάτω σχήμα Λύση: Από τον νόμο των συνημιτόνων
είναι ΑΒ = ΑΓ και Α̂ = 120ο , έχουμε
να δικαιολογήσετε γιατί ˆ 
α2 = β2 + γ2 − 2βγσυνΑ
α = 3β
2 2

1
 α2 = β2 + β2 − 2β  β  συν120ο  α2 = 2β2 − 2β2  −   α2 = 2β2 + β2  α2 = 3β2
 2
[6]
Ασκήσεις Εμπέδωσης (σελ. 55)
(1) Να εξετάσετε αν υπάρχει Λύση:
τρίγωνο ΑΒΓ, α = 6μ , β = 5μ , Γνωρίζουμε ότι τρία τμήματα α, β, γ είναι πλευρές τριγώνου αν
γ = 4μ , όπου μ θετική και μόνο αν ισχύει β − γ  α  β + γ . Διαπιστώνουμε ότι:
παράμετρος. Να εξεταστεί το 5μ − 4μ  6μ  5μ + 4μ  μ  6μ  9μ . Άρα υπάρχει
είδος του τριγώνου ως προς τρίγωνο. Η μεγαλύτερη πλευρά του τριγώνου ΑΒΓ είναι η α με
τις γωνίες του. α2 = 36μ2 και β2 + γ2 = 25μ + 16μ = 41μ . Συνεπώς:
α  β + γ . Αυτό σημαίνει ότι το τρίγωνο ΑΒΓ είναι οξυγώνιο.
2 2 2

(3) Δίνεται τρίγωνο ΑΒΓ με Λύση: ˆ

α2 = β2 + γ2 − 2βγσυνΑ
α = 2 , β =1+ 3 , γ = 2.
( ) ( )
2 2
 2 = 1+ 3 ˆ 
+ 22 − 2  1 + 3  2  συνΑ
Να υπολογισθεί η γωνία Α̂ .
(
ˆ
 2 = 1 + 2 3 + 3 + 4 − 4 1 + 3 συνΑ )
 2 = 8 + 2 3 − 4 1+ ( 3 ) συνΑ
ˆ

( )
ˆ = 8+2 3 −2
 4 1 + 3 συνΑ

(
2 3+ 3 )  συνΑˆ = (3 + 3 )(1 − 3 ) 
( ) ˆ =
ˆ = 6 + 2 3  συνΑ
 4 1 + 3 συνΑ
4 (1 + 3 ) 2 (1 + 3 )(1 − 3 )

ˆ = 3 − 3 3 + 3 − 3  συνΑ
 συνΑ ˆ = −2 3  συνΑ
ˆ = 3  Α̂ = 30ο .
2 (1 − 3 ) 2 ( −2) 2
(4) Δίνεται οξυγώνιο τρίγωνο Λύση: Στο τρίγωνο ΔΑΒ θα έχουμε Α̂ = 60ο
ΑΒΓ με ΑΒ = 4 , ΑΓ = 5 και ˆ 
α2 = β2 + γ2 − 2  β  γ  συνΑ
 α2 = 52 + 42 − 2  5  4  συν600 
ˆ = 30o , όπου ΒΔ το ύψος
ΑΒΔ 1
 α2 = 25 + 16 − 40  
του. Να υπολογισθεί η πλευρά 2
του ΒΓ.
 α = 41 − 20 
2

 α2 = 21 
 α = 21

Αποδεικτικές Ασκήσεις (σελ. 55)

(1) Οι πλευρές ενός Λύση: ΓΔ ⊥ ΑΒ άρα ΒΔ η προβολή της ΒΓ πάνω
στην ΑΒ. Όμως:
τριγώνου ΑΒΓ έχουν μήκη
ΑΓ2 = 122 = 144
ΑΒ=9, ΒΓ=7 και ΑΓ=12. ΑΒ2 + ΒΓ 2 = 92 + 72 = 81 + 49 = 130
Να υπολογισθεί το μήκος Άρα ΑΓ 2 > ΑΒ2 + ΒΓ 2 που σημαίνει ότι Β̂
της προβολής της ΒΓ πάνω αμβλεία.
στην ΑΒ.
14 7
Άρα ΑΓ2 = ΑΒ2 + ΒΓ 2 + 2ΑΒ  ΒΔ  144 = 130 + 2  9  ΒΔ  18  ΒΔ = 14  ΒΔ =  ΒΔ =
18 9

[7]
 (2) Να αποδείξετε ότι σε κάθε Λύση:
τραπέζιο ΑΒΓΔ με βάσεις ΑΒ, ΓΔ Εφαρμόζουμε τη Γενίκευση
ισχύει ότι του Πυθαγορείου
ΑΓ2 + ΒΔ2 = ΑΔ2 + ΒΓ 2 + 2ΑΒ  ΓΔ Θεωρήματος στα τρίγωνα
Α Γ Δ και Β Δ Γ .

Αν Γ̂  90ο και Δ̂  90ο τότε: ΑΓ2 = ΑΔ2 + ΔΓ2 − 2ΓΔ  ΔΕ και ΒΔ2 = ΒΓ2 + ΔΓ2 − 2ΔΓ  ΖΓ
Προσθέτοντας κατά μέλη έχουμε:
ΑΓ2 + ΒΔ2 = ΑΔ2 + ΔΓ2 − 2ΓΔ  ΔΕ + ΒΓ 2 + ΔΓ 2 − 2ΔΓ  ΖΓ =
= ΑΔ2 + ΒΓ 2 + 2ΔΓ2 − 2ΓΔ  ΔΕ − 2ΔΓ  ΖΓ = = ΑΔ2 + ΒΓ 2 + 2ΔΓ ( ΔΓ − ΔΕ − ΖΓ ) =
ΑΔ2 + ΒΓ2 + 2ΔΓ  ΕΖ . Το τετράπλευρο ΑΒΖΕ είναι ορθογώνιο παραλληλόγραμμο, συνεπώς
ΕΖ = ΑΒ . Άρα ΑΓ 2 + ΒΔ2 = ΑΔ2 + ΒΓ 2 + 2ΔΓ  ΑΒ .Αν μια από τις Γ̂ , Δ̂ είναι αμβλεία η
απόδειξη είναι παρόμοια.
§ 10.3 Εμβαδόν βασικών ευθύγραμμων σχημάτων
Ερωτήσεις κατανόησης (σελ. 76)
(2) Ένα τετράγωνο έχει περίμετρο 16. Λύση:
Πόσο είναι το εμβαδόν του; 4x = 16  x = 16 : 4  x = 4
E = 42 = 16

(3) Ένα ορθογώνιο έχει διαστάσεις α = 9 , Λύση:

β = 4 και είναι ισοδύναμο με τετράγωνο α  β = x 2  9  4 = x 2  x 2 = 36  x = 36  x = 6
πλευράς χ. Να βρεθεί το x.

(5) Αν ένας ρόμβος έχει μήκη διγωνίων 4 Λύση:

και 5 αντίστοιχα, με τι ισούται το γινόμενο Ε = δ1  δ2  x  υ = 5  4  x  υ = 20
μιας πλευράς του επί το αντίστοιχο ύψος;

(6) Ένας χωρικός αντάλλαξε ένα αγρό, που Λύση:

είχε σχήμα τετραγώνου πλευράς 60 m, με E = 602 = 360 m2
έναν άλλο αγρό (με, την ίδια ποιότητα 2x + 80 = 4  60  2x + 80 = 240  2x = 240 − 80
χώματος) που είχε σχήμα ορθογωνίου με  2x = 160  x = 160 : 2  x = 80
πλάτος 40 m και περίμετρο ίση με την
E = 40  80 = 320 m2 άρα ο γεωργός έχασε. `
περίμετρο του πρώτου. Έχασε ή κέρδισε ο
χωρικός από την ανταλλαγή αυτή;
Αιτιολογήστε την απάντησή σας.
Ασκήσεις εμπέδωσης (σελ. 76)
(1) Στο εσωτερικό Λύση:
τετράγωνο ΑΒΓΔ ( ΑΒΓΔ ) = α2 = 42 = 16 τ.μ.
πλευράς α=4
α2 3 42 3
κατασκευάζουμε το ( ΑΔΖ ) = = = 4 3 τ.μ.
ισόπλευρο τρίγωνο 4 4
Φέρουμε ΖΙ ⊥ ΑΒ και ΖΗ ⊥ ΑΔ τότε: ΑΗΖΙ
Α Δ Ζ . Να υπολογιστεί ΑΔ 4
το εμβαδόν των ΑΒΓΔ, ορθογώνιο συνεπώς: ΖΙ = ΑΗ = = = 2 μ.
2 2
ΑΔΖ, ΑΒΖ και ΒΖΓ.
β  υ ΑΒ  ΖΙ 4  2
Οπότε ( ΑΒΖ ) = = = = 4 τ.μ. Τα τρίγωνα ΑΒΖ και ΔΓΖ είναι ίσα, οπότε και
2 2 2
ισεμβαδικά, δηλαδή: ( ΔΓΖ ) = ( ΑΒΖ ) = 4 .
Τέλος ( ΒΓΖ ) = ( ΑΒΓΔ ) − ( ΑΔΖ ) − ( ΑΒΖ ) − ( ΔΓΖ ) = 16 − 4 3 − 4 − 4 = 8 − 4 3 τ.μ.
[8]
(3) Δίνεται τρίγωνο ΑΒΓ Λύση: (i) Το τρίγωνο ΑΒΔ είναι ορθογώνιο με
με ΑΒ = 6 , ΑΓ = 8 και Α̂ = 60ο άρα Β̂1 = 30ο . Συνεπώς
Α̂ = 60ο . Να βρεθούν: ΑΒ 6
(i) το ύψος υβ , ΑΔ =  ΑΔ =  ΑΔ = 3 . Έτσι από
2 2
(ii) το εμβαδόν (ΑΒΓ), το Πυθαγόρειο θεώρημα στο ορθογώνιο
(iii) το ύψος υα . τρίγωνο ΑΒΓ έχουμε:
ΑΒ2 = ΑΔ2 + ΒΔ2  62 = 32 + υβ2 

 36 = 9 + υβ2  υβ2 = 36 − 9  υβ2 = 27  υβ = 27  υβ = 3 3

β  υβ 83 3
( ΑΒΓ ) =  ( ΑΒΓ ) =  ( ΑΒΓ ) = 12 3
2 2
(ii) ΔΓ = ΑΓ − ΑΔ  ΔΓ = 8 − 3  ΔΓ = 5
ΒΓ 2 = ΒΔ2 + ΓΔ2  α2 = υβ2 + 52  α2 = 27 + 25  α2 = 52  α = 2 13
α  υα 2 13  υα 12 3 12 39
( ΑΒΓ ) =  12 3 =  12 3 = 13  υα  υα =  υα =
2 2 13 13

(6) Ένα οικόπεδο έχει Λύση: Το ΑΒΕΔ είναι ορθογώνιο, συνεπώς

σχήμα τραπεζίου ΑΒΓΔ ΔΕ = 12 και ΒΕ = 15 . Επίσεις:
(ΑΔ//ΒΓ) με Α ˆ =Βˆ =1 , ΕΓ = ΒΓ − ΒΔ  ΕΓ = 20 − 15 
ΑΔ = 15 m , ΒΓ = 20 m και  ΕΓ = 5 .
ΑΒ = 12 m . Έτσι:
Ένας καινούργιος δρόμος ΓΔ2 = ΔΕ2 + ΕΓ 2  ΓΔ2 = 122 + 52 
περνάει παράλληλα προς  ΓΔ2 = 122 + 52  ΓΔ2 = 144 + 25 
τη ΔΓ και αποκόπτει μια  ΓΔ2 = 169  ΓΔ = 13
λωρίδα πλάτους 3 m. Πόσα Συνεπώς και ΙΚ = 13 . Άρα: ( ΖΗΚΙ ) = 13  3 = 39 m2 , όμως:
τετραγωνικά μέτρα είναι το
( 20 + 15 ) 12 = 35 12 = 35  6 = 210 m2
οικόπεδο που απομένει; ( ΑΒΓΔ ) = ,
2 2
Τελικώς: Ε = ( ΑΒΓΔ ) − ( ΖΗΚΙ ) = 210 − 39 = 171 m2

Αποδεικτικές Ασκήσεις (σελ. 76)

(1) Αν Σ είναι σημείο Λύση: Αρκεί να αποδείξουμε ότι
μιας πλευράς ( ΣΔΒ ) = ( ΣΓΒ ) . Τούτο συμβαίνει
παραλληλογράμμου διότι έχουν ίδια βάση ΣΒ και
ΑΒΓΔ, να αποδείξετε ότι αντίστοιχα ύψη ίσα, αφού ΓΔ ΣΒ .
( ΣΑΓ ) + ( ΣΒΔ ) = ( ΑΒΓ ) .

§ 10.4 Άλλο τύποι για το εμβαδόν τριγώνου

Ερωτήσεις κατανόησης (σελ. 79)

(1) Με τη βοήθεια του τύπου Λύση:
1 1 1
1 Ε  βγ  βγ  ημΑ  βγ  βγ  ημΑ  βγ  ημΑ  1
Ε = βγ  ημΑ να αποδείξετε ότι 2 2 2
2
(ισχύει)
1 Η ισότητα ισχύει όταν το τρίγωνο είναι ορθογώνιο
Ε  βγ . Πότε ισχύει η ισότητα;
2 στη γωνία Α

[9]
(2) Σε ένα τρίγωνο ΑΒΓ είναι Λύση:
( ΑΒΓ ) = 9 και ρ = 1,5 . Ποια είναι (
ΑΒΓ ) = 9  τρ = 9  1,5τ = 9  τ = 6  2τ = 12

η περίμετρος του;

Ασκήσεις Εμπέδωσης (σελ. 79 & 80)

(3) Δίνεται τρίγωνο ΑΒΓ

με Λύση:
1 1 3
ΑΒ = 4 ΑΓ = 7 και Α̂ = 60ο . Ε = βγ  ημΑ =  7  4  ημ60ο = 7  2  = 7 3 .
2 2 2
Να βρείτε το εμβαδόν του.

(4) Δίνεται ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ ( Α̂ = 90 )

ο Λύση:
1 1
i) Ε=  ΑΒ  ΑΓ =  6  8 = 24
με ΑΒ = 6 και ΑΓ = 8 . Να βρείτε 2 2
ii) Πυθαγόρειο:
i) το εμβαδόν
ΒΓ 2 = ΑΒ2 + ΑΓ2 = 62 + 82 = 36 + 64 = 100
ii) το ύψος υα Άρα ΒΓ = 10
1
iii) την ακτίνα ρ του εγγεγραμμένου Έτσι: Ε = 24   ΒΓ  υα = 24 
2
κύκλου. 1 24
 10  υα = 24  5  υα = 24  υα =
2 5
1 1
iii) τ =  (10 + 8 + 6 ) =  24 = 12
2 2
24
Ε = τρ  24 = 12  ρ  ρ = ρ=2
12

Αποδεικτικές Ασκήσεις (σελ. 80)

(1) Αν σε τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει βγ = αυα , να Λύση:
1 1
αποδείξετε ότι Α̂ = 90ο Είναι Ε=  β  γ  ημΑ και Ε =  α  υα .
2 2
Άρα:
1 1
 β  γ  ημΑ =  α  υα 
2 2
1 1
  α  υα  ημΑ =  α  υα 
2 2
 ημΑ = 1  Α̂ = 90ο

(5) Σε τρίγωνο ΑΒΓ να αποδείξετε ότι: Λύση:

1 1 1 1 1 1 α
+ + = Είναι Ε =  α  υα  2Ε = α  υα  = και
υα υβ υγ ρ 2 υα 2Ε
1 β 1 γ
κυκλικά = , = .
υβ 2Ε υγ 2Ε
1 1 1 α β γ
Άρα + + = + + =
υα υβ υγ 2Ε 2Ε 2Ε
α + β + γ 2τ τ τ 1
= = = = =
2Ε 2Ε Ε τρ ρ

[10]
§ 10.5 Εμβαδόν και ομοιότητα
Ερωτήσεις Κατανόησης (σελ. 83)
(5) Ένα ισοσκελές τρίγωνο ΑΒΓ Λύση:
( ΑΒ = ΑΓ ) είναι ισοδύναμο με ένα ˆ ˆ ( ΑΒΓ ) = ΑΒ  ΑΓ  1 = ΑΒ2  ΑΒ = 6
Α + Α = 2 
τρίγωνο Α΄Β΄Γ΄ που έχει ( ΑΒΓ) ΑΒ  ΑΓ 36
ΑΒ  ΑΓ = 36 . Αν είναι
Αˆ +Α
ˆ  = 2 , ποιο είναι το μήκος
των ίσων πλευρών του ισοσκελούς;

Ασκήσεις εμπέδωσης (σελ. 83)

ˆ 2  ( ΑΔΖ ) = ΑΔ  ΑΖ =
(3) Δίνεται τρίγωνο ΑΒΓ Λύση:
ˆ1 = Α
Α
και τα σημεία Δ και Ζ ( ΑΒΓ ) ΑΒ  ΑΓ
των προεκτάσεων των ΒΑ
2 2 1
και ΓΑ, ώστε ΑΔ = ΑΒ  ΑΒ   ΑΓ
1
3 = 3 2 =
1 ΑΒ  ΑΓ 3
και ΑΖ = ΑΓ. Αν το 1
2 Άρα ( ΑΔΖ ) =  ( ΑΒΓ ) =
εμβαδόν του τριγώνου 3
ΑΒΓ είναι 30 m2 , να 1
=  30 = 10 m2
βρείτε το εμβαδόν του 3
ΑΔΖ.

(5) Δύο τρίγωνα ΑΒΓ Λύση:

και Α΄Β΄Γ΄ έχουν
ˆ =Α
Α ˆ  άρα: ( ΑΒΓ ) =
βγ
(1)
ˆ ˆ
Α = Α΄ και ( Α΄Β΄Γ΄) β΄γ΄
Βˆ + Β΄
ˆ = 180 .
ο
Να ˆ + Β΄
ˆ = 180ο
Β
αποδείξετε ότι
αβ΄ = α΄β . άρα:
( ΑΒΓ ) =
αγ
(2)
( Α΄Β΄Γ΄) α΄γ΄
Από τις σχέσεις (1) και (2) έχουμε:
βγ αγ β α
=  =  αβ΄ = α΄β
β΄γ΄ α΄γ΄ β΄ α΄

§ 11.1-11.2 Κανονικά πολύγωνα

Ερωτήσεις Κατανόησης (σελ. 94)
(1) Υπάρχουν κανονικά Απάντηση
πολύγωνα των οποίων οι Ναι. Είναι το ισόπλευρο τρίγωνο
εξωτερικές γωνίες είναι
αμβλείες ;

(2) Ποιο είναι το απόστημα Απάντηση

κανονικού πολυγώνου Είναι η ακτίνα του περιγεγραμμένου κύκλου.
περιγεγραμμένου σε κύκλο;

(4) Μεταξύ των λν , αν και R ισχύει: Λύση

α2ν λ2ν
Α. λ ν +
2
= R2 Β. λ2ν + α2ν = 4R2 Το σωστό είναι το Γ διότι : α +
2
ν = R2 
4 4
R2 λ2ν
Γ. λ2ν = 4(R2 − α2ν ) Δ. λ2ν + α2ν =  = R 2 − α2ν  λ2ν = 4(R2 − α2ν )
4 4

[11]
 (5) Μεταξύ των ων, φν ισχύει: Λύση
Α. ων + φν=1└ Β. ων + φν= 2└ 360ο 360ο
Γ. ων + φν=270ο Δ. ων + φν=3└ Β. ων + φν = + 180ο − = 180ο
ν ν

Ασκήσεις Εμπέδωσης (σελ. 94)

(1) Να βρεθεί η γωνία και η Λύση:
κεντρική γωνία ενός κανονικού: 360ο
πενταγώνου, εξαγώνου, Πενταγώνου: ω5 = = 72ο , φ5 = 180ο − 72ο = 108ο
5
δεκαγώνου και δωδεκαγώνου.
360ο
Εξαγώνου: ω6 = = 60ο , φ6 = 180ο − 60ο = 120ο
6
360ο
Δεκαγώνου: ω10 = = 36ο , φ10 = 180ο − 36ο = 144ο
10
360ο
Δωδεκαγώνου: ω12 = = 30ο , φ12 = 180ο − 30ο = 150ο
12

(2) Αν η γωνία ενός κανονικού Λύση:

πολυγώνου είναι 108ο , τότε το (δ) Γιατί:
πλήθος των πλευρών του είναι: φν = 108ο  180ο − ων = 108ο  ων = 180ο − 108ο 
(α) 15, (β) 12, (γ) 10, (δ) 5, (ε) 8 360ο
(Κυκλώστε το γράμμα της σωστής  ω ν = 72ο
 = 72ο   72ο ν = 360ο  ν = 5
απάντησης και αιτιολογήστε την ν
απάντηση σας.)

(4) Αν τα πλήθη ν1, ν2 Λύση:

των πλευρών δύο Με τη βοήθεια του σχήματος Χόρνερ, επιλύουμε την εξίσωση:
κανονικών πολυγώνων ν3 − 3ν2 − 7ν − 15 = 0 
1 -3 -7 -15 5
είναι αντίστοιχα ρίζες
 5 10 15  ( ν − 5 ) ( ν 2 + 2ν + 3 ) = 0 
των εξισώσεων:
1 2 3 0  ν − 5 = 0 ή ν2 + 2ν + 3 = 0
ν − 3ν − 7ν − 15 = 0 ,
3 2

2ν − 9 = ν − 4 .  ν = 5 (η δευτεροβάθμια είναι αδύνατη). Συνεπώς ν1 = 5
Να αποδείξετε ότι τα
πολύγωνα είναι όμοια. Ελέγχουμε αν ο αριθμός 5 είναι λύση της 2ν − 9 = ν − 4 .
2  5 − 9 = 5 − 4  10 − 9 = 1  1 = 1
Έτσι, οι δύο εξισώσεις έχουν κοινή ρίζα μόνο το 5, άρα τα
πολύγωνα είναι κανονικά πεντάγωνα, άρα είναι όμοια.

§ 11.3 Εγγραφή βασικών κανονικών πολυγώνων σε κύκλο

Ερωτήσεις Κατανόησης (σελ. 98)

(1) Να χαρακτηρίστε ως σωστές (Σ) Απάντηση
ή λανθασμένες (Λ) τις παρακάτω i) λ26 + λ23 = R2 + 3R2 = 4R2  2R2 = λ24 (Σ)
προτάσεις δικαιολογώντας την
απάντηση σας . ii) λ 3 + λ 4 + λ 6 = R + R 2 + R 3 =
i) λ6 + λ3 = λ 4
2 2 2

= R(1 + 2 + 3)  3R(1 + 2 + 3) (Λ)

ii) λ 3 + λ 4 + λ 6 = 3R(1 + 2 + 3)
R R R 2 R 3 R
iii) α3 + α4 + α6 = (1 + 2 + 3) iii) α3 + α 4 + α6 = + + = (1 + 2 + 3) (Σ)
2 2 2 2 2

[12]
(2) Αν Α, Β, Γ, Δ διαδοχικά σημεία Απάντηση
ενός κύκλου (Ο, R) ώστε ΑΒ = R 2 ΑΒ = R 2  AB = 90ο ,

ΒΓ = λ12 , ΓΔ = R , να εξηγήσετε γιατί ΒΓ = λ12  BΓ = 30ο και

η ΑΔ είναι διάμετρος του κύκλου. ΓΔ = R  ΓΔ = 60ο

Οπότε AB + BΓ + ΓΔ = 90ο + 30ο + 60ο = 180ο , άρα ΑΔ

διάμετρος

(3) Αν Α, Β, Γ διαδοχικά σημεία Απάντηση

κύκλου ( Ο, R ) , ώστε ΑΒ = 120ο
και ΒΓ = 60ο , η περίμετρος του Έτσι: ΑΒ = λ 3 = R 3 , ΒΓ = λ6 = R και ΓΑ = 2R ,
τριγώνου ΑΒΓ είναι:
( )
(α) 3 + 3 R , (β) 4R
Καταρχήν ΓΑ = 360ο − ΑΒ − ΒΓ =
= 360ο − 120ο − 60ο = 360ο − 180ο = 180ο .
άρα
L = ΑΒ + ΒΓ + ΓΑ = R 3 + R + 2R = R 3 + 3R = R ( )
3 +3 .
Συνεπώς η σωστή απάντηση είναι η (α).

(γ) ( )
2 + 3 R , (δ) 3 + 2 R ( )
Δικαιολογήσετε την απάντηση σας.

(4) Στο παρακάτω σχήμα: Απάντηση

R
Σωστή απάντηση είναι η Δ διότι: ΟΗ = = α3 οπότε
Μ 2
ΑΒ = 120ο Επομένως Μ̂ = 60 .
ο

Ο
R
2
Α Β
Η

Η γωνία Μ είναι:
Α. Β. Γ. Δ. Ε.
30ο 45ο 50ο 60ο 75ο

Ασκήσεις εμπέδωσης (σελ. 98 & 99)

(1) Να υπολογίσετε ως συνάρτηση Λύση
2
του R το εμβαδόν ενός Ε = 1 Ρ α = 1  3  λ  α = 3  R  3  R = R 3
3 3 3 3 3
2 2 2 2 4
ισοπλεύρου τριγώνου και ενός 2
1 1 R 3 3R 3
κανονικού εξαγώνου, που είναι Ε 6 = Ρ6 α 6 =  6  λ 6  α 6 = 3  R  =
2 2 2 2
εγγεγραμμένα σε κύκλο (Ο,R).

[13]
 (2) Κανονικό πολύγωνο έχει ακτίνα Λύση
R = 10 cm και απόστημα λ2 λ2 λ2
( )
2
α2ν + ν = R 2  5 3 + ν = 102  75 + ν = 100 
α ν = 5 3 cm. Να βρεθεί η πλευρά 4 4 4
του λ ν και το εμβαδόν του Ε ν . λ2
λ2
 ν = 100 − 75  ν = 25  λ2ν = 100  λ ν = 10 cm
4 4
10 3 R 3
αν = 5 3 = = = α6  ν = 6
2 2
1 1 R 3 3R 2 3
Ε6 = Ρ6α6 =  6  λ 6  α6 = 3  R  = =
2 2 2 2
3  100  3
= = 150 3 cm2
2
(4) Σε κύκλο (Ο,R) παίρνουμε Λύση AB = 60ο  ΑΒ = λ = R 6
1200
διαδοχικά τα τόξα AB = 60 ,o
BΓ = 90  ΒΓ = ΒΓ = λ 4 = R 3
o
Λ
Δ Γ
BΓ = 90o και ΓΔ = 120ο . Να ΓΔ = 120o  ΓΔ = ΓΔ = λ 3 = R 3

υπολογισθούν ως συνάρτηση του

Ο
ΑΔ = 360o − 60o − 90o − 120o = 90o
900
Άρα ΑΔ = ΑΔ = λ 4 = R 2
R οι πλευρές και το εμβαδόν του K
Α Β ΑΔ = BΓ  ΔΓ ΑΒ  ΑΒΓΔ
τετραπλεύρου ΑΒΓΔ. 600
τραπέζιο.
Φέρουμε το ύψος ΛΚ του τραπεζίου από το κέντρο Ο.
R R 3 R
ΛΚ = ΟΛ + ΟΚ = α3 + α6 = +
2 2
=
2
1+ 3 = ( )
R+R 3 R
=
2
 1+ 3 = =
2
R
2
1+ 3 
R
2
(
1+ 3 = ) ( ) ( )
R2
( )
2
1+ 3
4
Αποδεικτικές Ασκήσεις (σελ. 99)
(2) Σε κύκλο (Ο,R) και Λύση ΑΒ = R  ΑΒ = ΑΒ = λ6 
εκατέρωθεν του κέντρου του, 1200
AB = 60ο
θεωρούμε δύο παράλληλες Γ Λ
Δ ΓΔ = R 3  ΓΔ = λ3  ΓΔ = 120ο
ΑΒΔΓ εγγεγραμμένο τραπέζιο 
χορδές του ΑΒ και ΓΔ, ώστε Ο
ισοσκελές.
900 900
ΑΒ = R και ΓΔ = R 3 . Να ΓΑ = ΔΒ  ΓΑ = ΔΒ
K
υπολογισθούν οι μη Α Β Αλλά
600
ΓΑ + ΔΒ = 360ο − 60ο − 120ο = 180ο
παράλληλες πλευρές ΑΓ και
ΒΔ του τραπεζίου ΑΒΔΓ, το Άρα ΓΑ = ΔΒ = 90ο  ΓΑ = ΔΒ =  λ 4 = R 2
ύψος του και το εμβαδόν του ως Φέρουμε το ύψος ΛΚ του τραπεζίου από το κέντρο Ο.
συνάρτηση του R. R R 3 R
ΛΚ = ΟΛ + ΟΚ = = α3 + α6 = +
2 2
=
2
1+ 3 ( )
R+R 3 R
( ΑΒΓΔ ) =
ΑΒ + ΔΓ
2
ΛΚ =
2
 1+ 3 =
2
R
2
1+ 3 ( ) ( )
R2
R
( ) ( )
2
1+ 3 = 1+ 3
2 4
[14]
§ 11.4-11.5 Μήκος κύκλου

Ερωτήσεις Κατανόησης (σελ. 102)

(1) Αντιστοιχίστε κάθε μέγεθος της στήλης Α με την τιμή του στην Απάντηση:
στήλη Β (α)→(ii)
Στήλη Α Στήλη Β (β)→(iii)
(α) Μήκος κύκλου ακτίνας R (i) αR (γ)→(i)
(β) Μήκος τόξου μο σε κύκλο ακτίνα R (ii) 2πR
(γ) Μήκος τόξου α rad σε κύκλο ακτίνα R (iii) πRμ
360ο
(iv) 2αR
(v) πRμ
180

(2) Το μήκος L τόξου ενός κύκλου Απάντηση:

Σωστό είναι το (Γ), αφού η χορδή του τόξου είναι
ακτίνας R με χορδή λ6 είναι
η λ6, το τόξο θα είναι 60ο, άρα το μήκος του
(Α) (B) (Γ) (Δ) (E)
6R πR 1 2πR 1 πRμ πR60ο 1
πR είναι L = = = πR
3 3 180 180ο 3
Κυκλώστε το γράμμα της σωστής
απάντησης και αιτιολογήστε την
απάντηση.

Ασκήσεις εμπέδωσης (σελ. 102)

(1) Πάνω σε ευθεία ε Λύση: L1 + L2 + L3 =
θεωρούμε διαδοχικά τα ΑΒ ΒΓ ΓΔ
σημεία Α, Β, Γ και Δ. Αν 2π  + 2π  + 2π  =
2 2 2
L1 , L 2 , L 3 και L είναι τα ΑΔ
μήκη των κύκλων με Α = ( ΑΒ + ΒΓ + ΓΔ ) = πΑΔ = 2π  =L
Β Γ Δ 2
διαμέτρους ΑΒ, ΒΓ, ΓΔ
και ΑΔ αντίστοιχα, να
αποδείξετε ότι L1 + L 2 + L 3
= L.

(5) Δίνεται κύκλος (Ο,R) και τα Λύση:

διαδοχικά του σημεία Α, Β, Γ, πR90o πR
AB = R 2  AB = 90o  l AB = =
180o 2
ώστε να είναι ΑΒ = R 2 και πR120 o
2πR
ΒΓ = R 3  BΓ = 120ο  lΒΓ = o
=
ΒΓ = R 3 . Να βρεθούν τα 180 3
πR150o 5πR
μήκη των τόξων AB , BΓ και ΓΑ = 360ο
– 90ο
–120ο
= 150ο
 l = =
ΓΑ
180o 6
ΓΑ ως συνάρτηση του R.

[15]
§ 11.6-11.7 Εμβαδόν κυκλικού δίσκου

Ερωτήσεις Κατανόησης (σελ. 107)

(1) Αντιστοιχίστε κάθε μέγεθος της στήλης Α με την τιμή του στην στήλη Β Απάντηση:
Στήλη Α Στήλη Β (α) → (iii)
(α) Εμβαδόν κυκλικού δίσκου ακτίνας R (i) 2πR2 (β) → (v)
μ (γ) → (iv)
(β) Εμβαδόν κυκλικού τομέα μο σε κύκλο ακτίνας R (ii) πR 2
180ο
(γ) Εμβαδόν κυκλικού τομέα α rad (iii) πR2
1
(iv) αR 2
2
μ
(v) πR 2
360ο

Ασκήσεις εμπέδωσης (σελ. 107)

(3) Δίνεται ισόπλευρο Α Λύση:
τρίγωνο ΑΒΓ πλευράς α. π  α  60ο πα
Γράφουμε τα τόξα των l = =
ΒΓ
180ο 3
κύκλων (Α, α), (Β, α) και πα
(Γ, α) που περιέχονται στις Περίμετρος = 3  lΒΓ = 3  = πα
3
γωνίες Â , B̂ και Γ̂ Β Γ
πα2 60ο α2 3
αντίστοιχα. Να υπολογίσετε ε ΒΓ = Ε ΑΒΓ − ( ΑΒΓ ) = − =
ως συνάρτηση του α την 360ο 4
περίμετρο και το εμβαδόν πα 2 α 2 3
= −
του καμπυλόγραμμου 6 4
τριγώνου ΑΒΓ.  πα2 α2 3  α2 3
Εκαμπ. τριγ. ΑΒΓ = 3  ε ΒΓ + ( ΑΒΓ ) = 3   − + =
 6 4  4
πα2 α2 3 α2 3 πα2 α2 3 πα2 α2 3
3 −3 + = − 2 = − =
6 4 4 2 4 2 2
πα2 − α2 3 α π − 3
=
2
( )
2 2

(5) Τρεις ίσοι κύκλοι Λύση:

ακτίνας R εφάπτονται K Έστω Κ, Λ, Μ τα κέντρα των κύκλων.
εξωτερικά ανά δύο στα Είναι ΚΛ = ΛΜ = ΜΚ = 2R
Γ Β
σημεία Α, Β και Γ. ( 2R )
2
3 4R 2 3
Να βρείτε την Άρα ( ΚΛΜ) = = = R2 3
περίμετρο και το Λ Α
Μ 4 4
2 o
εμβαδόν του πR 60 πR 2
ε ΚΓΒ = =
καμπυλόγραμμου 360o 6
τριγώνου ΑΒΓ, ως Εκαμπ. τριγ. ΑΒΓ = ( ΚΛΜ) − 3  ε ΚΓΒ =
συνάρτηση του R.
πR 2
=R 2
3 −3 =
6
πR 2 2R 2 3 − πR 2 R 2
= R2 3−
2
=
2
=
2
 2 3 −π ( )

[16]
 Αποδεικτικές Ασκήσεις (σελ. 107)

(1) Δίνεται κύκλος (Ο,R) Γ Λύση:

και ακτίνα του ΟΑ. Στην Στο ορθογώνιο τρίγωνο ΓΟΒ είναι
προέκταση της ΟΑ προς ΟΒ
ΟΓ = , άρα Β̂ = 30ο , συνεπώς
το Α παίρνουμε σημείο Ο 2
Β, ώστε ΟΑ = ΑΒ. Αν ΒΓ Α Β
πR60o πR
είναι το εφαπτόμενο Ο̂ = 60ο και l ΑΓ = =
180o 3
τμήμα που άγεται από το
Πυθαγόρειο στο τρίγωνο ΓΟΒ:
Β προς τον κύκλο, να
βρείτε την περίμετρο και ΓΒ = ΟΒ − ΟΓ =
2 2 2

= ( 2R )
2
το εμβαδόν του − R = 4R − R = 3R 2 . Συνεπώς: ΓΒ = R 3 . Έτσι:
2 2 2

μικτόγραμμου τριγώνου πR
ΑΒΓ, ως συνάρτηση του Περίμ. μικτόγραμμ. τριγ. ΑΒΓ = l ΑΓ + ΒΓ + ΑΒ = +R 3 +R
3
R.
=
R
3
( )
π + 3 3 + 3 . Εμβαδόν του μικτόγραμμου τριγώνου ΑΒΓ =

= ( ΓΟΒ) − ΕΟΑΓ =
1 πR 2 60o 1 πR 2  3 π
 ΒΓ  ΓΟ − o
= R 3  R − = R 2  − 
2 360 2 6  2 6

(3) Δύο ίσοι κύκλοι Λύση:

ακτίνας R έχουν Παρατηρούμε ότι: R −R  R 2  R +R
διάκεντρο ίση με
 0  R 2  2R , άρα οι κύκλοι τέμνονται.
R 2 . Να βρεθεί το Έστω Α, Β τα κοινά τους σημεία, τότε:
εμβαδόν του κοινού ΚΑ = ΑΛ = ΛΒ = ΚΒ = R , συνεπώς το
τους μέρους. τετράπλευρο ΑΚΒΛ είναι ρόμβος.

( )
2
Όμως ΚΛ2 = R 2 = 2R 2 και ΑΚ2 + ΑΛ2 = R2 + R2 = 2R2 , που σημαίνει

ότι το τρίγωνο ΑΚΛ είναι ορθογώνιο με Α̂ = 90ο . Συνεπώς το ΑΚΒΛ είναι

τετράγωνο.
Το ζητούμενο εμβαδόν είναι το εμβαδών δύο ίσων κυκλικών τμημάτων.
Έτσι:

 (  )  πR 2 90o R  R 
Ε = 2  ( ΑΒΓ ) = 2  ΚΑΓΒ − ( ΚΑΒ )  = 2 
 360
o
−
2 
 = 2
 πR 2 R 2 

 4
−
2 
=

πR 2 − 2R 2 R ( π − 2)
2

= 2 =
4 2

[17]