ˇu…dæ{Ï, wüß>∑sY düeTdü´ ìj·T+Á‘·D m˝≤ ?

‹qe\dæq$ - Á‘ê>∑e\dæq$
1. yê&Ée\dæq e+≥q÷HÓ\T : ø=ã“] q÷HÓ ø±ì, Äe⁄ HÓsTT´ (Hê≥T Äe⁄) ø±ì, π><Ó HÓsTT´ ø±ì, Ä*yé
ÄsTT˝Ÿ ø±ì, yÓqï ø±ì e÷Á‘·y˚T e+≥≈£î ñ|üjÓ÷–+#ê*.
2. eT+∫˙s¡T : eT+∫˙s¡T s√p ‘·|üŒìdü]>± 4 qT+∫ 5 ©≥s¡T¢ (|ü\Ã{Ï eTõ®>∑‘√ düVü ‰) Á‘ê>∑e˝…qT.
eTõ®>∑˝À ìeTàs¡dü+, n\¢+, ø£]y˚bÕ≈£î y˚düTø=qe#·TÃqT. eTõ®>∑˝À ñ|ü y˚düTø=qsê<äT.
3. ìeTàø±j·T\T : s√E≈£î 3 ìeTàø±j·T\T yê&Ée˝…qT. ≈£Ls¡\˝À yê&Ée#·TÃ, |ü\Ã{Ï eTõ®>∑˝À ø±ì,
eT+∫ ˙{Ï˝À ø±ì ø£*|æ Á‘ê>∑e#·TÃ.
4. {≤u…¢{Ÿ : á &Ó’{Ÿ Áb˛Á>±yéT˝À e÷Á‘·y˚T Á|ü‹s√p 1 eT©º $≥$THt {≤uŸ¢{Ÿ y˚düTø=qe˝…qT.
H√{Ÿ : »q]ø˘ cÕ|ü⁄˝À 15 {≤u…¢{Ÿ‡ Ådæº|t ˇø£ÿø£ÿ{Ï 50/` e÷Á‘·y˚T.
q{Ÿ‡ (|ü|ü⁄Œ\T)
1. u≤<ä+ |ü|ü⁄Œ, nÁ≈£L{Ÿ |ü|ü⁄Œ\T (yê˝Ÿq{Ÿ) 12 >∑+ˆˆ Hêqô|{Ϻq ‘·sê«‘· ô|’q bı≥Tº e*∫ ‹qe#·TÃ.
Ç$ s√E≈£î10 qT+∫ 12 es¡≈£î ‹qe#·TÃqT.
2. |ækÕ Ô` s√E≈£î `10 (Ç$ Hêq ô|≥ºqedüs¡+ ˝Ò<äT)
–+»\T
Á|ü‹ s√p 4 dü÷ŒHé‡ es¡≈£î |ü⁄#·Ã–+»\T, ‘Ó\¢ qTe⁄«\T, n$ôd –+»\T, >∑TeTà&ç –+»\T,
Ábı<äT›‹s¡T>∑T&ÉT –+»\T, me] Äø£*ì ã{Ϻ yês¡T yÓqï˝À ø±ì HÓsTT´˝À ø±ì y˚sTT+#·Tø=ì ñ|ü,
ø±s¡+ ø£\T|ü⁄ø=ì ‹qe#·TÃ. Ç$ @ düeTj·T+˝ÀHÓ’Hê ‹qe#·TÃ. ñ<äj·T+, kÕj·T+Á‘·+ kÕïø˘‡ ˝≤>±
≈£L&Ü ‹qe#·TÃ.
H√{Ÿ : –+»\T Á|ü‹ s√p ‹qe˝…qì ìj·TeTeTT ˝Ò<äT. MT Äø£*ì ã{Ϻ rdüTø=qe#·TÃ. Á|ü‹s√p ‹Hêï ≈£L&Ü |üsê«˝Ò<äT.
yÓõf…]j·THé‡ ‹qe\dæq ÄVü‰s¡+
1. Á|ü‹s√p ‘·|üŒìdü]>± @<√ ˇø£ Ä≈£î ≈£Ls¡ Áô|ò’ #˚düT≈£îì, ≈£Ls¡ >±j·T\˝À kıs¡, ;s¡, bı≥¢, ø±ø£s¡,
<√dü, <=+&É ˝≤+{Ï$ |ü∫Ã$ ø±ì, n˝≤ ‹q˝Òø£b˛‘˚ ñ&çøÏ+∫>±ì, ˝Òø£bı‘˚ ‘ê*+|ü⁄ y˚düTø=ì
ø±ì ‹qe˝…qT. |ü⁄≥º>=&ÉT>∑T\T ‹qe#·TÃqT. ÄVü‰s¡+ ‘·j·÷Ø˝À düeTTÁ <ä|ü⁄ ñ|ü⁄Œ (ø£fi¯óflñ|ü⁄Œ)qT
e÷Á‘·y˚T yê&Ée˝…qT. eT] @ Ç‘·s¡ ñ|ü⁄ŒqT yê&Ésê<äT. ≈£Ls¡\ es¡≈£ î e÷Á‘·y˚T ñ|ü⁄Œ |ü]$T‘·+.
n˝≤π> yÓT+‘·T\T, Äyê\T, ø±s¡+, |üdTü |ü⁄ J\ø£sÁ \¡ qT ñ|üj÷ Ó –+∫ m≥T e+{Ï |ü|⁄ü Œ\T y˚jT· ≈£î+&Ü
ø=ã“]q÷HÓ‘√ ø±ì HÓsTT´‘√ ø±ì ˝Òø£ yÓqï‘√ e÷Á‘·y˚T ‘ê*+|ü⁄ y˚düT ø=qe˝…qT. s√E≈£î ˇø£
≥yÓ÷{≤, ˇø£ ø±´¬s{Ÿ, ˇø£ ñ*¢bÕj·T e÷Á‘·y˚T s¡T∫ ø√dü+ yê&Ée#·TÃ, @ s¡÷|ü+˝ÀHÓ’Hê düπs
s√E≈£î ˇø£{Ï eTT<äTs¡T ø=ã“]∫|üŒ ‹qe#·TÃ. | ô s¡T>∑T MT<ä MT>∑&É ‹qe#·TÃ. s¬ +&ÉT es¡≈î£ ø°s<
¡ √dü
‹qe#·TÃqT.
2. bÕ\T, |ü+#·<ës¡ ˝Ò≈î£ +&Ü ^Á Hé {°, ø±|ò” &çø±ø£¸Hé rdüTø=qe#·TÃqT. eT]j·TT ø=ã“]q÷HÓ y˚dTü ø=ì
Á‘ê>∑e#·Tà ˝Ò<ë ø±|ò” &çø±ø£¸Hé˝À yÓqï y˚dæ ãT˝…¢{Ÿ Á|üP|òt ø±|ò”˝≤ #˚düTø=ì Á‘ê>∑e#·TÃ.
3. s√E≈£î 4 qT+∫ 6 kÕs¡T¢ es¡≈£î ˇø=ÿø£ÿ ø£|ü⁄Œ#=|ü⁄Œq dü÷|t Á‘ê>∑e#·TÃ.
 yÓCŸ dü÷|t #˚düT≈£îH˚ $<Ûëq+ : ;s¡ø±j·T ˇø£ eTTø£ÿ, ˇø£ ø±´¬s{Ÿ, ˇø£ eTT\¢+–, kıs¡ø±j·T ˇø£ eTTø£ÿ
ñ*¢bÕj·T eTTø£ÿ dü>∑+, ˇø£ ≥yÓ÷{≤qT eTTø£ÿ\T>± #˚düT≈£îì ≈£îø£ÿsY˝À y˚dæ 1©≥sY eT+∫˙fi¯ófl,
ø±düÔ |üdTü |ü⁄ y˚d,æ 4 $õ˝Ÿ‡ sêì∫à >±´dt Ä|òt #˚jT· e˝…qT. ñ&çøÏ+∫q eTTø£ÿ\ìï+{Ï˙ bÕs¡yj ˚ T· e˝…qT.
ñ&çøÏ+#·>± e∫Ãq ˙{Ïì ñ|ü⁄Œ (ø£fi¯ófl ñ|ü⁄Œ) ø±s¡+ y˚dæ H˚‹‘√>±ì, ø=ã“]q÷HÓ‘√>±ì ‘ê*+|ü⁄
y˚dæ ø=~›ùd|ü⁄ eT]–+∫ ìeTàø±j·T s¡dü+ |æ+&ÉT≈£îì, ø=‹ÔMTs¡qT #· \T¢≈£îì Á‘ê>∑e#·TÃ. ‘ê*+|ü⁄˝À
|ü|ü⁄Œ\T y˚j·Tsê<äT. ø£]y˚bÕ≈£î yê&Ée#·TÃ. ô|’q ‘Ó*|æq$ nìïj·T÷ ‹qe\dæq nedüs¡+ ˝Ò<äT. MT
jÓTTø£ÿ Äø£* ã{Ϻ Äø£* y˚dæq|ü⁄Œ&ÉT e÷Á‘·y˚T ‹qe˝…qT. ˝Òì#√ ‹qe\dæq nedüs¡+ ˝Ò<äT. bòÕ{Ÿ
&Ó’{Ÿ Áb˛Á>±yéT ÁbÕs¡+_Û+∫q|ü⁄&ÉT Á|ü‹s√p 70 Á>±ˆˆ es¡≈£î bòÕ{Ÿ rdüTø=qe˝…qT.
XÊø±Vü‰s¡T\T eT]j·TT e÷+kÕVü‰s¡T\T Çs¡Te⁄s¡T ‹q≈£L&Éq$
1. <äT+|ü\T : 1) ∫\ø£&É<äT+|ü 2) ø£+<ä 3) #˚eT<äT+|ü 4) ã+>±fi¯<äT+|ü 5) ô|+&É\+ 6) ;{Ÿs¡÷{Ÿ
2. ≈£Ls¡>±j·T\T : 1) ;Hé‡ 2) ∫≈£îÿ&ÉT ø±j·T\T 3) |ü∫à ãsƒêDÏ 4) ≈£Ls¡ ns¡{Ï
3. qe<ÛëHê´\T : m˝≤+{Ï _j·T´+ yê&Ésê<äT, nqïeTT ø±ì #·bÕ‹ø±ì, |ü⁄˝≤ÿ>±ì, u§+u≤sTT s¡e«
ñbÕà, Ç&ç¢, <√ôd, >±], |üP] Ç˝≤+{Ï$ @$ ‹q≈£L&É<äT. yÓTTø£ÿC§qï, dü»®\T, C§qï, sê>∑T\T, ø=Ás¡\T
˝≤+{Ï ∫s¡T <ÛëHê´\T ≈£L&Ü‹q≈£L&É<äT.
4. *øÏ«&é‡ : ø=ã“]˙fi¯ófl Á‘ê>∑≈£L&É<äT, ˝Ò‘· ø=ã“] ‹q≈£L&É<äT. nìïs¡ø±\ ≈£L˝ŸÁ&ç+ø˘‡ ‘ê>∑≈£L&É<äT ‘˚ÓHÓ
‘ê>∑≈£L&É<äT. k˛àøÏ+>¥ #˚j·Tsê<äT, bÕHé|üsê>¥ ‹q≈£L&É<äT, eT<ä ´bÕq+ ùd$+#·sê<äT. bÕ\T
‘ê>∑sê<äT, ô|s¡T>∑T ‹qsê<äT.
5. |ü+&ÉT¢ : m≥Te+{Ï |ü+&ÉT¢ ‹qsê<äT. H√{ÏøÏ m≥Te+{Ï r|æ edüTÔe⁄ ‘·>∑\sê<äT . |ü+#ê<ës¡, @
s¡÷|ü+˝ÀqT u…\¢+
‹qsê<äT. ◊dtÁø°yéT ≈£L&Ü ‹qsê<äT. m≥Te+{Ï d”«≥T¢ ‹qsê<äT. d”«{Ÿ qsY, nõqyÓ÷{À (fÒdæº+>¥
kÕ˝Ÿº) yê&Ésê<äT.
eTTK´ >∑eTìø£ : ô|’q ù|s=ÿqï ÄVü≤s¡ |ü<ësêú\T ø=ìï $&ç>± eT+∫ ÄVü≤s¡eTT˝Ò, ø±ì Ç &Ó’{Ÿ˝À e÷Á‘·+ Ç$ ìwæ<Ûä∆+.
ô|’q #Ó|æŒq ìj·Te÷\T nìïj·T÷ ≈£î&Ü ˇø£ |ü]$T‘· ø±\e´e~Û es¡≈£î e÷Á‘·y˚T. ô|’q ‘Ó*|æq
ìj·Te÷\T nìïj·T÷ Áø£eTã<Ûä›+>± bÕ{ÏùdÔ ˇu…dæ{Ï ‘·–Zb˛sTT wüß>∑s Y ìj·T+Á‹+#·ã&ÉTqT. ô|’q
‘Ó*|æq ÄVü≤s¡ ìj·Te÷\ì ÁbÕs¡+_Û+#·uÀj˚T eTT+<äT MT e´øÏÔ>∑‘· yÓ’<äT´\qT >±ì, &Ó’{°wæj·THéì
>±ì dü+Á|ü~+∫, MT ôV≤˝ŸÔ #Óø£|t #˚sTT+#·Tø=ì yê] dü÷#·q\ y˚Ts¡≈ £î ÄVü‰s¡ ìj·Te÷\ì
ÁbÕs¡+_Û+#·+&ç. á jÓTTø£ÿ ÄVü‰s¡ ìj·Te÷e[ì ˝Àø±sY “` ôV’≤ bòÕ{Ÿ ÄVü≤s¡ Á|üÁøÏj·T nHÓ<äs¡T. Ç~
ÁbÕs¡+_Û+∫q ¬s+&Ée s√Eπø ã¢&é wüß>∑sY ‘·–Zb˛e⁄qT. ø±e⁄q &Éj·÷u… {Ïø˘ ù|ôw+≥T¢ ¬s+&Ée s√E
qT+&˚ wüß>∑sYøÏ dü+ã+~+∫q f…dtº #˚sTT+#·Tø=ì yÓ’<äT´\ dü\Vü≤ y˚ Ts¡≈£î {≤u…¢{ŸqT e÷qe\dæ ñ
+≥T+~. ÇqT‡*Hé ù|wü+≥T¢ yÓ’<äT´\qT dü+Á|ü~+∫ Ä y˚Ts¡≈£î ÇqT‡*Hé yÓ÷‘ê<äT ‘·–Z+#·e˝…qT. _.|æ.
e÷Á‘·\T ‘·|üŒìdü]>± y˚düTø=qe˝…qT. ø=ìï s√E\˝À _.|æ. ‘·π>Z neø±X¯+ ñ+~ ø±e⁄q ìs¡+‘·s¡eTT
_.|æ #Óø˘ #˚sTT+#·T≈£îì yÓ’<äT´\ dü\Vü≤ y˚Ts¡≈£î _.|æ. eT+<äT\ &√dt ‘·–Z+#·e˝…qT.
Ç+ø± $T–*q @<Óq ’ Ç‘·s‘Á¡ ê nHês√>∑´eTT\≈£î yê&ÉT#·Tqï yÓT&çdH æ ‡é nìïjT· ÷ ≈£L&Ü j·T<Ûë$~Û>±H˚
yê&Ée˝…qT. ã¢&é wüß>∑sY ‘·–ZHê ≈£L&Ü u≤&û˝À ñqï ÇqT‡*Hé ¬sdæôdº Hé‡ n˝≤π> ñ+&ÉTqT. <ëìì |üP]Ô>±
øÁ e
£ TãBÛø∆ ]£ +#ê+fÒ 30 qT+∫ 60 s√E\ es¡≈î£ X¯Øs¡‘‘· ê«ìï ã{Ϻ |ü≥TºqT. ø±e⁄q wüß>∑sY yê´~Û>Á d ∑ Tü \Ô T
#ê˝≤ C≤Á>‘∑ >Ô· ± ‘·s# ¡ T· >± wüß>∑sY #Óø˘ #˚dTü ø√e&É+ yÓ< ’ Tä ´\qT ø£*dæ dü\Vü‰\T, dü÷#·q\T rdüTø√e&É+
‘·|Œüìdü]>± #˚jT· e˝…qT. á jÓTTø£ÿ &Ó{ ’ ˝Ÿ À 70% bòÕ{Ÿ, 20% bÁ ı{°H,é 10% ø±s√“Vô ≤’ &
Á {
˚ ‡Ÿ rdüTø√qe˝…qT.
nq>± á ÄVü‰s¡ ìj·Te÷\ì rdüTø=H˚ düeTj·÷\˝À ô|’q ‘Ó*|æq yÓ÷‘ê<äT Á|üø±s¡eTT ÄVü‰s¡eTT
ñ+&ÉTq≥T¢>± #·÷düTø=ì ‹qe˝…qT.
πøe\+ yÓõfÒ]j·THé‡ nqTuÛÑyê\T :
$»j·Tyê&É yêdüÔe⁄´\T Áo Á|ükÕ<é >±s¡T s√EyêØ á &Ó’{Ÿ˝À rdüT≈£îqï ÄVü≤s¡+ á $<ÛäeTT>± ñqï~.
yÓTT<ä{Ï s√E
ñ<äj·T+ 6 qT+∫ 7 >∑+≥\ eT<Ûä´ ns¡©≥s¡T >√s¡TyÓ#·Ãì ˙s¡T eT]j·T T ns¡©≥s¡T ˙{Ï˝À dü>∑+
#Óøÿ£ ìeTàs¡d+ü . 7`8 >∑+≥\ eT<Û´ä ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 8 >∑+≥\≈£î yÓCd Ÿ ÷ü |t. Ç+<äT˝À 20 >Á ±ˆˆ
yÓqï, 9`10 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 10`11 ns¡©≥s¡T |ü\Ã{Ï eTõ®>∑˝À dü >∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+ ø£*|æ
‘ê–Hês¡T.11`12 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T 12`1 ns¡©≥s¡T eT+∫˙{Ï˝À dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+
ø£*|æ Á‘ê–Hês¡T. eT<Ûë´Vü‰ï+ 1.30` 2 >∑+≥˝ eT<Ûä´ yÓCŸ dü˝≤&é (ø°s¡<√dü, ≥yÓ÷{≤, ø±´¬s{Ÿ eTTø£ÿ\T,
ø±´|æø‡ y£ Té , dü>+∑ ìeTàø±j·T, yÓTTˆˆ) Ç+<äT˝À 40Á>±ˆˆ NCŸ ø£*|æ rdüT≈£îì 20 >Á ±ˆˆ yÓqï‘√ ‘·j÷ · s¡T#˚dqæ
kıs¡ø±j·T ø£ÁØ100Á>±ˆˆ rdüT≈£îHêïs¡T. ˇø£ ø£|ü ‘√≥≈£Ls¡¡ ø£ÁØ rdüT≈£îHêïs¡T. kÕj·T+Á‘·+ >∑+ˆˆ 3`30
숈\≈£î ns¡©≥s¡T yê≥s¡T eT]j·TT ˇø£ eT©º$≥$THé {≤u…¢{Ÿ. >∑+ˆˆ 4`30숈\ ≈£î ns¡©≥s¡T |ü\Ã{Ï
eTõ®>∑ dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+‘√ 4 dü÷ŒqT¢ n$ôd–+»\ bı&çì ø£*|æ rdüT≈£îHêïs¡T. sêÁ‹ 7>∑+≥\≈£î
yÓCŸ dü˝≤&é eT]j·TT 20Á>±ˆˆ yÓqï‘√ ô|’q ‘Ó*|æq q{Ÿ‡ (|ü|ü⁄Œ\T nq>± yê˝Ÿq{Ÿ, u≤<ä+, |ækÕÔ)
eT]j·TT bÕ\ø˘150 Á>±ˆˆ ‹ìHês¡T.
¬s+&Ée s√E
ñ<äj·T+ 6 qT+∫ 7 >∑+≥\ eT<Ûä´ ns¡©≥s¡T >√s¡TyÓ#·Ãì ˙s¡T eT]j·T T ns¡©≥s¡T ˙{Ï˝À dü>∑+
#Óø£ÿ ìeTàs¡dü+. 7`8 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 8 >∑+≥\≈£î yÓCŸdü÷|t Ç+<äT˝À 20 Á>±ˆˆ yÓqï, 9`10
ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 10`11 ns¡©≥s¡T |ü\Ã{Ï eTõ®>∑˝À dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+ ø£*|æ ‘ê–Hês¡T.
11`12 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T 12`1 ns¡©≥s¡T eT+∫˙{Ï˝À dü>+∑ #Óøÿ£ ìeTàs¡d+ü ø£*|æ ‘Á ê–Hês¡T.
eT<Ûë´Vü‰ï+ 1.30 qT+∫ 2 >∑+≥˝ eT<Û´ä ˝À yÓCd Ÿ ˝ü ≤&é (ø°s<
¡ √dü, ≥yÓ÷≥, ø±´¬s{Ÿ eTTø£ÿ\T, ø±´|æø‡ y £ Té ,
dü>∑+ ìeTàø±j·T) Ç+<äT˝À 40 Á>±ˆˆ NCŸ ø£*|æ rdüT≈£îì ‘·s¡Tyê‘· 20 Á>±ˆˆ yÓqï‘√ ‘·j·÷s¡T#˚dæq
;s¡ø±j·T 150 Á>±ˆˆ rdüT≈£îHêïs¡T. kÕj·T+Á‘·+ 3.30 >∑+≥˝≈£î ns¡©≥s¡T yê≥s¡T eT]j·TT ˇø£
eT©º$≥$THé {≤u…¢{Ÿ. 4.30≈£î ns¡©≥s¡T |ü\Ã{Ï eTõ®>∑ dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+˝À ø£*|æ rdüT≈£îHêïs¡T.
sêÁ‹ 6 >∑+ˆˆ\≈£î yÓCŸ dü˝≤&é eT]j·TT 100 Á>±eTT\ <√düø±j·T ≈£Ls¡ eT]j·TT 100 Á>±eTT\
u…+&Éø±j·T ≈£Ls¡ 30Á>±ˆˆ yÓqï‘√ ô|’q ‘Ó*|æq q{Ÿ‡ (|ü|ü⁄Œ\T nq>± yê˝Ÿq{Ÿ, u≤<ä+, |ækÕÔ) eT]j·TT
4 dü÷ŒqT¢ >∑TeTà&ç –+»\ bı&çì ‹Hêïs¡T.
eT÷&Ée s√E
ñ<äj·T+ 6 qT+∫ 7 >∑+≥\ eT<Ûä´ ns¡©≥s¡T >√s¡TyÓ#·Ãì ˙s¡T eT]j·T T ns¡©≥s¡T ˙{Ï˝À dü>∑+
#Óø£ÿ ìeTàs¡dü+. 7`8 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 8 >∑+≥\≈£î yÓCŸdü÷|t Ç+<äT˝À 20 Á>±ˆˆ yÓqï, 9`10
ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 10`11 ns¡©≥s¡T |ü\Ã{Ï eTõ®>∑˝À dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+ ø£*|æ
‘ê–Hês¡T.11`12 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T 12`1 ns¡©≥s¡T eT+∫˙{Ï˝À dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+
ø£*|æ Á‘ê–Hês¡T. eT<Ûë´Vü‰ï+ 1.30 ` 2 >∑+≥\ eT<Ûä´ ˇø£ ©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 3.30 >∑+ˆˆ\≈£î
yÓCŸdü˝≤&é (ø°s¡<√dü, ≥yÓ÷{≤, ø±´¬s{Ÿ eTTø£ÿ\T, ø±´|æ‡ø£yéT, dü >∑+ ìeTàø±j·T) Ç+<äT˝À 40Á>±ˆˆ NCŸ
ø£*|æ rdüT≈£îì 20 Á>±ˆˆ yÓqï‘√ ‘·j·÷s¡T#˚dæq |ü˙ïs¡T, ø±|æ‡ø£ yéT ø£Á] kÕsTTÁ‘·+ 3.30 ≈£î ns¡©≥s¡T
yê≥s¡T eT]j·TT ˇø£ eT©º$≥$THé {≤u…¢{Ÿ. 10Á>±eTT\ ø=ã“]q÷HÓ‘√ ‘ê*+|ü⁄ y˚düT≈£îqï ‘√≥≈£Ls¡
100Á>±ˆˆ rdüT≈£îHêïs¡T. 4.30 ≈£î ns¡©≥s¡T |ü\Ã{Ï eTõ®>∑˝À dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+‘√ 4 dü÷ŒqT¢
‘Ó\¢qTe⁄«\T bı&çì ø£*|æ rdüT≈£îHêïs¡T. sêÁ‹ 6 >∑+ˆˆ\≈£î yÓCŸ dü˝≤&é eT]j·TT 100 Á>±eTT\
bı≥¢ø±j·T ≈£Ls¡ eT]j·TT 100 >Á ±eTT\ <√düø±j·T ≈£Ls¡, 30 >Á ±ˆˆ yÓqï‘√ | ô q
’ ‘Ó*|æq q{Ÿ‡ (|ü|⁄ü Œ\T
nq>± yê˝Ÿq{Ÿ, u≤<ä+, |ækÕÔ) ‹ìHês¡T. Ç˝≤ ◊<äT s√E\T ÄVü‰s¡+ rdü T≈£îqï ‘·s¡Tyê‘· Äø£*
y˚j·TT≥ Ä–b˛sTT πøe\+ |ü\Ã{Ï eTõ>∑Z, eT+∫ ˙fi¯ófl, ìeTàø±j·T\T e÷Á‘·y˚T rdüT≈£îì ¬s+&É÷,
eT÷&ÉT, s√E\T ñ|üyêdü+ ñ+&˚yês¡T. á düeTj·T+˝À eTq˝À ñqï bòÕ{Ÿ ø£s¡T>∑TqT. Äø£*
y˚j·Tq|ü⁄&ÉT @≥Te+{Ï ÄVü‰s¡+ eT]j·TT bòÕ{Ÿ ≈£L&Ü ‹qe\dæq nedüs¡ + ˝Ò<äT.
HêHé yÓCŸ : (e÷+kÕVü≤s¡eTT) ‹H˚yês¡T rdüTø√yê*‡q ÄVü‰s¡eTT
1. ø√&ç Á>∑T&ÉT¶ : 1 qT+∫ 6 es¡≈£î Á>∑T&ÉT¢ @ s¡÷|ü+˝ÀHÓ’Hê nq>± |üs¡T≥T, ÄyÓT¢{Ÿ ‡, u≤sTT˝Ÿ¶ m>¥ Ç˝≤
s¡ø£s¡ø±\T>± |ü#·Ãkıq‘√ düVü‰ ‹Hê*. Ç~ ≈£L&Ü Äø£*ìã{Ϻ e÷Á‘·y˚T . s√p ‘·|üŒìdü]>± ‹Hê\ì
ìj·TeT+ ˝Ò<äT. MT Äø£*ì ã{Ϻ nq>± ¬s+&ÉT ø±ì Hê\T>∑T ø±ì ◊<ës¡T Á>∑T&ÉT¢ ø±ì ‹qe#·TÃ.
2. e÷+dü+ : s√E≈£î ∫¬øHé 200 Á>±ˆˆ ø±ì, eT≥Hé 200 Á>±ˆˆ ø±ì, s=j·T´\T 200 Á>±ˆˆ ø±ì, #˚|ü\T
3 eTTø£ÿ\T ø±ì M{Ï˝À @<√ ˇø£ e÷+kÕVü‰s¡eTT e÷Á‘·y˚T yê] Äø£*ì ã{Ϻ ‹qe#·TÃ. M{Ï˝À
n\¢+, ñ|ü⁄Œ J\ø£Ás¡, ø±s¡+ y˚düTø=qe#·TÃ. ìeTàs¡dü+ |æ+&ÉTø=qe#·TÃ, Áπ>$ ø=s¡≈£î ˇø£ ñ*¢bÕj·T
yê&ÉTø=qe#·TÃ.
H√{Ÿ : e÷+kÕVü‰s¡T\T ≈£L&Ü s√p 100 >Á ±ˆˆ \ es¡≈î£ ≈£Ls¡>±j·T\T ø±ì, Ä≈£î≈£Ls¡\T>±ì ‹qe˝…qT. ˝Òì#√ $s√#·q+
düeTdü´ e#·TÃqT.
3. uÀHé dü÷|t ‘·j·÷s¡T #˚j·TT $<Ûëq+ : 1 πøõ eT≥Hé uÀHé‡ 1©≥s¡T ˙{Ï˝À ≈£îø£ÿsY˝À y˚dæ 10 $õ˝Ÿ‡
e#˚Ães¡≈£î u≤sTT˝Ÿ¶ #˚dæ Ä ‘·sê«‘· 4 ©≥s¡¢ ˙fi¯ófl ø£*|æ düºyéqT dæyéT˝À ñ+∫ 6 >∑+≥\T ùd|ü⁄ eTs¡>∑
ø±j·÷*. ‘·sê«‘· Ä eTTø£ÿ\T bÕs¡y˚dæ n+<äT˝À e∫Ãq dü÷|tqT, Á|òæCŸ˝À ñ+#·>± n~ C…˝Ÿ ˝≤>±
e÷s¡TqT. <ëìì yê&ÉTø√ e#·TÃqT. ˇø£ ø£|ü⁄Œ˝À ˙fi¯fl˝À 2 ˝Òø£ 3 dü ÷ŒHé‡ y˚dæ ø±∫ Á‘ê>∑e#·TÃqT. bòÕ{Ÿ
&Ó’{Ÿ Áb˛Á>±yéT ÁbÕs¡+_Û+∫q|ü⁄&ÉT Á|ü‹ s√p 70 Á>±ˆˆ es¡≈£î bòÕ{Ÿ rdüTø=qe˝…qT.
H√{Ÿ : Ç$ n˙ï MT e´øÏÔ>∑‘· yÓ’<äT´\qT, &Ó’{°wæj·THé‡qT dü+Á|ü~+∫ #˚j·Te˝…qT.
πøe\+ HêHé`yÓCŸ ‹H˚yê] nqTuÛÑyê\T
$»j·Tyê&É yêdüÔe⁄´\T Áo s¡M+Á<ä >±s¡T á &Ó’{Ÿ˝À s√p yê] rdüT≈£î qï ÄVü‰s¡+ á $<ÛäeTT>±
ñqï~. ñ<äj·T+ 6 qT+∫ 7 >∑+≥\ eT<Ûä´ ns¡©≥s¡T >√s¡TyÓ#·Ãì ˙s¡T eT]j·TT ns¡©≥s¡T ˙{Ï˝À
dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+. 7`8 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 8 >∑+≥\≈£î HêHéyÓCŸ dü÷|t Ç+<äT˝À 20 Á>±ˆˆ
yÓqï, 9`10 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 10`11 ns¡©≥s¡T |ü\Ã{Ï eTõ®>∑˝À dü >∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+ ø£*|æ
‘ê–Hês¡T.11`12 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T 12`1 ns¡©≥s¡T eT+∫˙{Ï˝À dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+
ø£*|æ Á‘ê–Hês¡T. eT<Ûë´Vü‰ï+ 1.30 ` 2 >∑+≥˝ eT<ä´ yÓCŸ dü˝≤&é Ç+<äT˝À 40 Á>±ˆˆ NCŸ ø£*|æ
rdüT≈£îì (ø°s¡<√dü, ≥yÓ÷{≤, ø±´¬s{Ÿ eTTø£ÿ\T, ø±´|æ‡ø£yéT, dü>∑ + ìeTàø±j·T yÓTTˆˆ) 20 Á>±ˆˆ yÓqï‘√
‘·j÷ · s¡T #˚dq
æ #˚|ü eTTø£ÿ 100 >Á ±ˆˆ rdüT≈£îHêïsT¡ . ˇø£ ø£|ü ‘√≥≈£Ls¡¡ ø£]Á rdüT≈£îHêïsT¡ . kÕj·T+Á‘+·
3.30 >∑+≥\≈£î ns¡©≥s¡T yê≥s¡T eT]j·TT ˇø£ eT©º$≥$THé {≤´u…¢{Ÿ. 4.30 >∑+≥\≈£î ns¡©≥s¡T
|ü\Ã{Ï eTõ®>∑ dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+˝À 4 dü÷ŒqT¢ n$ôd –+»\ bı&çì ø£*|æ rdüT≈£îHêïs¡T. sêÁ‹ 7
>∑+≥\≈£î yÓCŸ dü˝≤&é eT]j·TT 20 Á>±ˆˆ yÓqï‘√ ô|’q ‘Ó*|æq q{Ÿ‡ (|ü|ü⁄Œ\T nq>± yê˝Ÿq{Ÿ, u≤<ä+,
|ækÕÔ) eT]j·TT ∫¬øHé 150 Á>±ˆˆ ‹ìHês¡T.
¬s+&Ée s√E
ñ<äj·T+ 6 qT+∫ 7 >∑+≥\ eT<Ûä´ ns¡©≥s¡T >√s¡TyÓ#·Ãì ˙s¡T eT]j·T T ns¡©≥s¡T ˙{Ï˝À dü>∑+
#Óø£ÿ ìeTàs¡dü+. 7`8 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 8 >∑+≥\≈£î HêHéyÓCŸ dü÷ |t Ç+<äT˝À 20 Á>±ˆˆ yÓqï,
9`10 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 10`11 ns¡©≥s¡T |ü\Ã{Ï eTõ®>∑˝À dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+ ø£*|æ
‘ê–Hês¡T.11`12 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T 12`1 ns¡©≥s¡T eT+∫˙{Ï˝À dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+
ø£*|æ ‘Á ê–Hês¡T. eT<Ûë´Vü≤ï+ 1.30` 2 >∑+≥˝ eT<Û´ä ˝À yÓCdŸ ˝ü ≤&é (ø°s<
¡ √dü, ≥yÓ÷≥, ø±´¬s{Ÿ eTTø£ÿ\T,
ø±´|æ‡ø£yéT, dü>∑+ ìeTàø±j·T) Ç+<äT˝À 40 Á>±ˆˆ NCŸ ø£*|æ rdüT≈£ îì ‘·s¡Tyê‘· 20 Á>±ˆˆ yÓqï‘√
‘·j·÷s¡T#˚dæq ∫¬øHé 150 Á>±ˆˆ rdüT≈£îHêïs¡T. kÕj·T+Á‘·+ 3.30≈£î ns¡©≥s¡T yê≥s¡T eT]j·TT ˇø£
eT©º$≥$THé {≤u…{ ¢ .Ÿ 4.30 ≈£î ns¡©≥s¡T |ü\Ã{Ï eTõ®>∑ dü>+∑ #Óøÿ£ ìeTàs¡d+ü ˝À ø£*|æ rdüT≈£îHêïsT¡ .
sêÁ‹ 6. >∑+ˆˆ\≈£î yÓCŸ dü˝≤&é eT]j·TT 100 >Á ±eTT\ s=j·T´\T eT]j·TT 100 >Á ±eTT\ #˚|e ü TTø£ÿ\T
30 Á>±ˆˆ yÓqï‘√ ô|’q ‘Ó*|æq q{Ÿ‡ (|ü|ü⁄Œ\T nq>± yê˝Ÿq{Ÿ, u≤<ä+, |ækÕÔ) ‘√ ø£*|æ 4 dü÷ŒqT¢ >∑TeTà&ç
–+»\ bı&çì ‹Hêïs¡T.
eT÷&Ée s√E
ñ<äj·T+ 6 qT+∫ 7 >∑+≥\ eT<Ûä´ ns¡©≥s¡T >√s¡TyÓ#·Ãì ˙s¡T eT]j·T T ns¡©≥s¡T ˙{Ï˝À dü>∑+
#Óø£ÿ ìeTàs¡dü+. 7`8 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 8 >∑+≥\≈£î HêHéyÓCŸ dü÷ |t Ç+<äT˝À 20 Á>±ˆˆ yÓqï,
9`10 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T, 10`11 ns¡©≥s¡T |ü\Ã{Ï eTõ®>∑˝À dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+ ø£*|æ
‘ê–Hês¡T.11`12 ns¡©≥s¡T eT+∫˙s¡T 12`1 ns¡©≥s¡T eT+∫˙{Ï˝À dü>∑+ #Óø£ÿ ìeTàs¡dü+
ø£*|æ Á‘ê–Hês¡T. eT<Ûë´Vü‰ï+ 1.30 ` 2 >∑+≥˝ eT<Ûä´ ns¡©≥s¡T eT+∫ ˙fi¯ófl 03.30 >∑+ˆˆ\≈£î
yÓCŸdü˝≤&é (ø°s¡<√dü, ≥yÓ÷≥, ø±´¬s{Ÿ eTTø£ÿ\T, ø±´|æ‡ø£yéT, dü> ∑+ ìeTàø±j·T) Ç+<äT˝À 40 Á>±ˆˆ NCŸ
ø£*|æ rdüT≈£îì 20 Á>±ˆˆ yÓqï‘√ 3 ø√&çÁ>∑T&É¢‘√ ‘·j·÷s¡T#˚dæq ÄyÓT¢{Ÿ, 10 Á>±eTT\ ø=ã“]q÷HÓ‘√
‘ê*+|ü⁄y˚düT≈£îqï ‘√≥≈£Ls¡ 100 Á>±ˆˆ rdüT≈£îHêïs¡T eT]j·TT ˇø£ eT©º$≥$THé {≤u…¢{Ÿ. 4.30 ≈£î
ns¡©≥s¡T |ü\Ã{Ï eTõ®>˝∑ À dü>+∑ #Óøÿ£ ìeTàs¡d+ü ‘√ 4 dü÷ŒqT¢ ‘Ó\¢qTe⁄«\T bı&çì ø£*|æ rdüT≈£îHêïsT¡ .
sêÁ‹ 6. >∑+ˆˆ\≈£î yÓCŸ dü˝≤&é eT]j·TT 100 Á>±eTT\ #˚|üeTTø£ÿ\T 30 Á>±ˆˆ yÓqï‘√ ô|’q ‘Ó*|æq q{Ÿ‡
(|ü|ü⁄Œ\T nq>± yê˝Ÿq{Ÿ, u≤<ä+, |ækÕÔ) eT]j·TT ∫¬øHé 150 Á>±ˆˆ ‹ìHês¡T. Ç˝≤ Hê\T>∑T s√E\T
ÄVü‰s¡+ rdüT≈£îqï ‘·s¡Tyê‘· Äø£*y˚j·TT≥ Ä–b˛sTT πøe\+ HêHéyÓCŸ dü÷|t ø±ì, |ü\Ã{Ï eTõ®>∑,
eT+∫˙fi¯ófl, ìeTàø±j·T\T e÷Á‘·y˚T rdüT≈£îì ¬s+&É÷, eT÷&ÉT, s√E\T ñ|üyêdü+ ñ+&˚yês¡T. á
düeTj·T+˝À eTq˝À ñqï bòÕ{Ÿ ø£s¡T>∑TqT. Äø£* y˚j·Tq|ü⁄&ÉT @˝≤+{Ï ÄVü‰s¡eTT ‹qe\dæq
nedüs¡+ ˝Ò<äT. ñ|üyêdü+ qT+&ç ãj·T{ÏøÏ e#·TÃq|ü⁄&ÉT eTT+<äT>± m>¥ ‹qsê<äT. yÓqï eT]j·TT
q{Ÿ‡qT eTT+<äT>± rdüT≈£îì ø=+‘· düeTj·T+ ‘·sê«‘· $T–*q ÄVü‰s¡+ rdüTø=qe˝…qT.
ÄVü‰s¡+ rdüTø=H˚ $<Ûëq+˝À s√E≈£î |òüTD≤Vü≤s¡+ ¬s+&ÉTkÕs¡T¢, eT÷&√kÕ] Á<äyêVü‰s¡+ e÷Á‘·y˚T
rdüTø=e˝…qT. s√E˝À 6 qT+&ç 8 >∑+≥\ eT<Ûä´ ô|’q ‘Ó*|æq ¬s+&ÉT |ò üTD≤Vü‰s¡eTT\T rdüTø√e˝…qT.
$T>∑‘ê 18 >∑+≥\T Á<äyêVü≤s¡+‘√ e÷Á‘·y˚T ñ+&Ée˝…qT nq>± ñ<ëVü‰s¡ D≈£î |òüTD≤Vü‰s¡+ nq>±
‹H˚$ ñ<äjT· + 8 >∑+≥\≈£î ‹q≥+ bÁ Õs¡+_Û+∫q#√ nø£ÿ&ç qT+∫ 8 >∑+≥\˝À|ü⁄ nq>± eT<Ûë´Vü‰ï+
2 ˝Òø£ 4 >∑+≥\ düeTj·T+˝À|ü⁄ H√{Ï‘√ ‹H˚ |òüTD≤Vü‰s¡+ eTT–+#·e˝… qT. $T–*q |ü<äVü‰s¡T
>∑+≥\T Á<äyêVü‰s¡+ e÷Á‘·y˚T Á‘ê>∑e˝…qT. Äø£* y˚j·Tì#√ m≥Te+{Ï |òüTD≤Vü‰s¡+ ‹qe\dæq
nedüs¡+ ˝Ò<äT. πøe\+ ˙{Ï‘√ ø±ì |ü\#·{Ï eTõ®>±‘√ ø±ì, yÓCŸ dü÷|t ˝Òø£ HêHé`yÓCŸ dü÷|tqT ø±ì
rdüT≈£î+fÒ dü]b˛e⁄qT. Bì e\q ã¢&é wüß>∑sY, _.|æ. ‘·>∑TZqT. eT]ø=ìï Ç‘·s¡ ôV≤˝ŸÔ u…ì|òæ{Ÿ‡ e#·TÃqT.
ô|’q ‘Ó*Œq ‹qe\dæq ÄVü‰s¡ ìj·Te÷e[˝Àì ÄVü‰s¡ |ü<ës¡úeTT\qT+∫ MT s¡T∫ì ã{Ϻ, MT
Äø£*ì ã{Ϻ düeTj·T+‘√ dü+ã+<Ûä+˝Ò≈£î+&Ü MTs¡T ‹q>∑*Zq ÄVü‰sêìï ‘·j·÷s¡T #˚düT≈£îìï ‹q
e#·TÃ. MT <ëVü‰ìï ã{Ϻ, düeTj·÷ìï ã{Ϻ s√E≈£î ‘·|üŒì dü]>± Hê\T>∑T qT+∫ ◊<äT ©≥s¡¢ eT+∫
˙fi¯ófl (eTõ®>∑‘√ düVü‰) ‘·|üŒø£ rdüTø=e˝…qT.
>∑eTìø£ : ô|’q ‘Ó*|æq ÄVü‰s¡ |ü<ä∆‘·T\qT MT e´øÏÔ>∑‘· yÓ’<äT´\qT dü+Á|ü~+∫ e÷Á‘·y˚T ÁbÕs¡+_Û+#·+&ç.
BMR: Basal Metabolic rate: calculation
X = (6.25 x m‘·TÔ ôd+{°MT≥s¡¢˝À) +(10 x ãs¡Te⁄ πøJ\˝À) - (5 x ej·TdüT‡ dü+e‘·‡s¡eTT\˝À)
Åd”Ô\≈£î Bmr = (x-161) x 1.2 Calories,
|ü⁄s¡Twüß\≈£î Bmr = (x+5 ) x 1.2 Calories
ô|’q ‘Ó*|æq Á|üø±s¡+>± _myéTÄsY ø=qkÕ>∑e˝…qT. n<˚ Á|üø±s¡+>± ø±´\Ødt nedüs¡+ n>∑TqT.
ãs¡Te⁄ ‘·>±Z\+fÒ 500 qT+∫ 1000 ø±´\Ø\ es¡≈£î |ü]$T‹ nedüs¡+.
ø±´\Ø\ ìwüŒ‹Ô á $<Ûä+>± ñ+&Ée˝…qT 1) ø±s√“ôV’≤Á&˚{Ÿ `10% jÓTTø£ ÿ _myéTÄsY 2) Ábı{°Hé `
20% jÓTTø£ÿ _myéTÄsY 3) bòÕ{Ÿ ` 70% jÓTTø£ÿ _myéTÄsY
á &Ó{
’ Ÿ bÁ ıÁ>±yéTqT Ä|üe˝…qT n+fÒ _.myéT.◊. ‘·|Œü ìdü]>± 18.5 qT+∫ 25 eT<Û´ä ˝À ñ+&Ée˝…qT.

_myéT◊ R ãs¡Te⁄ πøJ\˝À R _myéT◊ 18.5 qT+∫ 25 eT<Ûä´ ˝À

(m‘·TÔ MT≥s¡¢\˝À) (m‘·TÔ MT≥s¡¢\˝À)

ñ<ëVü‰s¡D≈£î 100 πøJ\ ãs¡Te⁄, m‘·TÔ 162 ôd.MT nq>± 1.62 MTˆˆ
M] _myéT◊ R 100/(1.62)(1.62) R 38.1
á &Ó{’ Ÿ dü+|üPs¡+í >± |üP]Ô nsTTq ‘·sT¡ yê‘· eTq+ eTq ÄVü‰sêìï ø±s√“Vô ≤’ &
Á {
˚ ˝‡Ÿ ÀøÏ e÷s¡TÃø√e#·TÃ.
◊‘˚ ‘·≈î£ ÿe >¬ d
ôÌ¢ $Tø˘ Ç+&Óø‡˘ (Glycemic Index) ø£*–q ÄVü‰sê\T nq>± eTT&ç_j·T´eTT, yÓTT\ø£\T,
∫s¡T<ÛëHê´\T, |ü+&ÉT,¢ ‘˚H,Ó ø=ã“] rdüTø=qe#·TÃ. ø±ì q{Ÿ,‡ bÕ\T, bÕ\ |ü<ë∆sêú\T e÷Á‘+· |ü]$T‘·+>±
rdüTø=qe˝…qT. (ˇø£ Á>±eTT ø±s√“ôV’≤Á&˚{Ÿq≈£î 4 ø±´\Ø\T, ˇø£ Á>±eTT Áb˛{°Hé≈£î 4 ø±´\Ø\T, ˇø£
Á>±eTT bòÕ{Ÿ≈£î 9 ø±´\Ø\T).
Áø£eT ◊≥yéT ù|s¡T Á>±eTT\T bòÕ{Ÿ bÁ ˛{°Hé ø±s√“ôV≤’ &Á {
˚ ‡Ÿ
1. yÓqï 100 81% 9% 0%
2. ø=ã“] 100 100% 9% 0%
3. Ä©yé ÄsTT˝Ÿ 100 100% 0% 0%
4. NCŸ 100 33% 25% 0%
5. ∫¬øHé 100 14% 27% 0%
6. |òæwt 100 12% 22% 0%
7. eT≥Hé 100 21% 25% 0%
8. yê˝Ÿq{Ÿ 100 65% 15% 14%
9. u≤<ä+ 100 49% 21% 22%
10. |ækÕÔ 100 45% 20% 28%
11. s=j·T´\T 100 0% 24% 0%
12. >∑T&ÉT¢ 100 11% 13% 0%
13. ø±¬s{Ÿ‡ 100 0% 0% 10%
14. ñ*¢ 100 0% 0% 9%
15. ≥yÓ÷≥ 100 0% 0% 40%
16. ø°s¡<√dü 100 0% 0% 3.6%
17. bÕ\≈£Ls¡ 100 0% 0% 3.6%
18. ø±´uÒõ 100 0% 0% 6%
19. ø±©|òe¢ü sY 100 0% 0% 5%
20. u≤j·T´+, >√<ÛäTeT e¬>’sê 100 0% 0% 60`70%

Ç$ πøe\+ ne>±Vü≤q ø=s¡≈£î e÷Á‘·y˚T ô|’ ù|s=ÿqï ÄVü‰s¡ ìj·Te÷e[ì ÁX¯<äú>± #·<äe+&ç
ns¡ú+ ø±ì jÓT&É\ &Ó’{Ïwæj·THé‡ dü\Vü‰\T, yÓ’<äT´\ dü\Vü‰\T, dü÷#·q\T ‘·|üŒø£ bÕ{Ï+#·+&ç.
Ä ‘·s¡Tyê‘· eT∞fl j·T<ë$~Û>± e÷eT÷\T ÄVü≤s¡+ nq>± <ä+|ü⁄&ÉT _j· T´+ nq>± eTT&ç
_j·T´+‘√ #˚dæq nqï+˝À m≈£îÿe>± ≈£Ls¡\˝À ˇø£ |üP≥, Ç+<äT˝À Á>∑T&ÉT¢, ø=~›>± HêHé yÓ» é,
m|ü⁄Œ&Ó’Hê ∫s¡T <ÛëHê´\‘√ nq>± C§qï\T, sê>∑T\T e¬¬>’sê\‘√ s=f… º\T˝≤+{Ï$ ‹qe#·TÃ. ø=ã“]
q÷HÓ e+≥\≈£î yê&Ée#·TÃ. yÓTT\ø£\T ˇø£ |üP≥ (yÓTT\ø£\qT u≤>± ô|s¡>∑ì∫à Á|ü‹s√E eT+∫
˙{Ï‘√ ø£&ç– Á|òæCŸ˝À ñ+#·Tø√e\˝…qT) |ü+&ÉT¢ ˇø£ |üP≥ ‹qe˝…qT. Ç$ nìïj·T÷ ≈£L&Ü ˇu…dæ{Ï
eT]j·TT wüß>∑sY ‘·–Zq ‘·s¡Tyê‘· e÷Á‘·y˚T ‹qe˝…qT.

The above information is extracted from below Publications & Doctors:

1. Dr. Jason Fung (Cenadian Nephrologist)
A) The Obasity Code
B) The Complete Guide to Fasting
2. Dr. P.V.Satyanarayana (Cardiothoracic Surgeon) z
3. Dr. Eric Berg (Nutritionist) - USA