Köprüler

Golden Gate Bridge, USA

Firth of Forth Bridge, Scotland Sunshine skyway Bridge, USA

Boğaziçi Köprüsü (1973) Fatih Sultan Mehmet Köprüsü

Yavuz Sultan Selim Köprüsü

Körfez Köprüsü
• Köprü tanımı
• Köprü tipi
• Köprü tasarımında estetik
• Köprü tipi belirlemedeki faktörler
• Köprü bileşenleri
 Köprü Nedir?
•Köprü, bir boşluğu dolduran yapıdır.
•Genel olarak köprüler, bir karayolunu veya demiryolunu
taşıyan ve doğal veya yapay engelleri (nehir, kanal veya kesişen
demiryolu veya karayolu) geçer.
•Köprü, serbest akım trafiğinin oluşmasında en önemli yapıdır.
Kanolu ahşap köprü Halat köprüler
Asma köprü prensibi
Köprü sistemin kapasitesini kontrol eder

 Eğer köprü, trafik hacmini taşıyacak yeterli

genişliğe sahip değilse, trafik tıkanmasının önemli
aktörü olacaktır.
Eğer, köprünün yük taşıma kapasitesi, ağır taşıtları
taşıyabiecek kapasitede değilse, ağır taşıtlar köprü
dışına yeniden yönlendirilmelidir.
Köprü, hem trafik hacmini hem de ulaştırma
sisteminin taşıdığı ağırlıpı kontrol eder.
 Yüksek maliyet

Köprüler pahalıdır. Km maliyeti, tipik bir yaklaşım

karayolu maliyetinin çok katıdır.

Köprü, ulaştırma sisteminde anahtar eleman olduğundan,

gelecekteki trafik hacmi ve yükler dikkate alınmalıdır..
 Köprü çökerse, sistem çöker

Örnek: Bir karayolunda bozulma meydana gelirse, bozuk olan

kesim, düşük hızlarla bypass yapılarak geçilebilir; köprü
çökerse trafik akımı tamamen kesilir.
 Köprü Sınıflandırması

Malzeme Çelik, beton, ahşap, melez

(hibrit), taş/tuğla

Kullanım Yaya, karayolu, demiryolu

Açıklık Kısa, orta, uzun

Yapısal form Plak, Kiriş, Kafes,

Kemer, Asma

Yapısal düzenleme
 Kirişli Köprüler

•Oldukça yaygındır
•Genellikle kısa ve orta açıklık için kullanılır
•Kesme ve eğilme yüklerini taşır
Kirişli Köprüler (Girder Bridges)
 Kemer Köprüler

• Kemerleme etkisi eğilme momentini azaltır (yani kesme

gerilmelerini)
• Basit mesnetli kirişli köprü veya kafes kirişli köprülere göre
ekonomiktir
•Görünüşü estetiktir
Kemer Köprüler
 Kafes Kirişli Köprüler

•Kafes elemanları eksenel kuvvete maruzdur

•Açık web sistem, katı web kirişli modele göre daha derin
köprülerin yapılmasına olanak verir.
• Açık web sistem, malzemede ve ölü ağırlığın azaltılmasına
katkı sağlar.
• Bu avantajlar, artan imalat ve bakım maliyetlerini de
beraberinde getirir.
• Rüzgar yükü, boşlukardan geçeceği için, aerodinamik
yapısı kirişli ve kemerli sistemlere göre daha üstündür.
•Küçük kapasiteli ekipmanlarla, hafif ağırlıktaki elemanlar
birleştirilebilir
• Nadiren estetik görünüme sahiptirler.
• Özellikle, büyük açıklıklarda, estetik görnümden uzaktır.
Kafes kiriş köprüler
 Asma Köprüler

• Ana eleman, esnek bir kablodur. Kablo, yükleri kulelere ve

ankraja transfer eder.
• Kablo, genellikle yüksek dayanımlı kablolardan oluşur. İzin
verilme gerilme 600 Mpa mertebesindedir.
• Köprü tabliyesi, çekmedeki yüksek dayanımlı kablolar tarafından
askıda tutulur.
• Büyük açıklıklarda zati ağırlık (keni ağırlığı) önemlidir; o
nedenle ağırlığı daha az olan yüksek mukavemetli halatlar
kullanılır.
•Ankraj maliyeti, temelim zayof olması duurmunda yükselir.
 Kablolu Köprüler

• Aerodinamik stabilite, günümüze kadar problem olmamıştır.

• Kablolar, tek bir düzlemde düzenlendiği zaman, yapının görünümü
sadeleşir ve kablo kesişmelerini önler.
Açıklık (Span)

Küçük açıklıklı köprü(15 mt ye kadar)

Orta açıklıklı köprüler ( 50 mt ye kadar)
Büyük açıklıklı köptüler (150 mt ye kadar)
Ekstra uzun açıklıklı köprüler (> 150 mt)
 Küçük Açıklı Köprüler (15m ye
kadar)
Menfez köprü
Döşeme köprü
T- kiriş köprü
Ahşap kiriş köprü
Öngermeli beton kutu kiriş köprü
Öngermeli beton I- kiriş köprü
Hareket mesnetli çelik kiriş köprü
 Orta Açıklıklı Köprüler(50m ye
kadar)
Öngermeli beton kutu kiriş ve öngermeli beton I-kiriş
köprüComposite Rolled Steel Beam Bridge
Kompozit çelik plak kirişli köprü
Yerinde döküm betonarme kutu kiriş köprü
Yerinde döküm sonradan germeli beton kutu kiriş köprü
Kompozit çelik kutu kiriş köprü
Kutu Kesitli Kiriş
Köprü
 Büyük Açıklıklı Köpüler(50 ile
150m arasındaki açıklık)
Kompozit Çelik Plaka Kirişli Köprü
Yerinde döküm sonradan germeli beton kutu kirişli
köprü
Sonradan germeli beton segman yapımlı köprü
Beton kemer ve çelik kemer
 Ekstra Uzun Açıklıklı Köprüler
(150m den uzun açıklıklı)
Kablo ile sabitlenmiş köprüler

Asma köprüler
 Köprü Tipini Belirleyen Faktörler

•Arazinin geometrik durumu

•Arazinin altyapı durumu
•Fonksiyonel gereksinimler
•Estetik
•Ekonomi ve bakım
•Yapım kısıtları
•Kanuni yaptırımlar
 Geometric Conditions of the Site
•Köprü tipi seçimi, karayolunun yatay ve düşey konumuna,
platformun altındaki ve üstündeki açıklığa bağlıdır.
• Örneğin: Örneğin, bir karayolu bir yatay kurba üzerinde ise,
sürekli kutu kirişli ve plakalı kirişler iyi seçeneklerdir; görünüşü
zariftir ve kolayca yapılabilir ve göreceli olarak yüksek burulma
dayanımına sahiptir.
• Su yolu üzerinde göreceli yüksek ve uzun açıklıklı özel köprü
yapımı gerektirebilir.
• Saha geometrisi, yapım esnasında trafiğin nasıl yönlendirileceğini
belirleyecektir. Bu planlama, önemli güvenlik problemi olup,
planlama aşamasında düşünülmelidir.
 Zemin Durumu
•Sahadaki zeminin durumu, köprü aykalarının temellerinin tekil temel,
kazıklı temel olmasını belirleyecektir.
•Zeminin potansiyel oturma problemi varsa, farklı oturmaları tölore
edebilecek köprü tipi seçimi yapılmalıdır.
•Yüzey ve yüzeyaltı drenaj durumu iyi bilinmelidir; zira, toprak
basıncının büyüklüğünü, dolguların hareketini ve arma dolguların
stabilitesini etkileyecektir.
• Örneğin: Eğik ayak çerçeveli köprü hem yatay hem de düşey
kuvvete karşı koyan sağlam temele gereksinim duyacaktır. Mümkğn
değilse, başka tip köprü seçilmelidir.
 Zemin Durumu
•Sahadaki sismik hareketler, diğer araştırılması gereken bir
konudur. Sismik aktivite fazla ise, altyapı özellikleri
değişecektir, dolayısıyla, üstyapının yükü de değişecektir.
 Fonksiyonel Gereksinimler
•Köprü, mevcut ve gelecekteki trafik hacmini taşıyabilmelidir.
•Şerit sayısı belirlenirken, kaldırımlar, bisiklet şeritleri varsa refüj,
drenaj yapıları, kar mücadelesi dikkate alınmalıdır.
 Estetik Görünüm

•Her tasarımcı, seçilen köprü tipinin estetik ve beğeni

toplamasını hedef almalıdır.
• Köprüyü güzel yapacak ne bir denklem, ne bilgisayar yazılımı
ne de şartname mevcuttur.
• Estetik tasarımın başlangıcından itibaren bir kısım olmalıdır.
Tasarım sonunda, tasarımı güzel yapacak ilavelerin yapılması
oldukça zordur ve çok geçtir. Tasarımcı, başlangıçtan itibaren
estetiği etkileyecek açıklık, kiriş derinliği ve ayaklar ile ilgili
seçimleri dikkatli yapmalıdır.
 Ekonomik ve Bakım Kolaylığı
• İlk yapım ve bakım maliyetlerini içeren ömür-döngü maliyeti
değişik köprü alternatiflerinin değerlendirilmesinde kullanılır.
•Genel bir kural olarak, minimum sayıda açıklıklı, az derzli ve fazla
kiriş aralığı olan köprüler en ekonomik olanıdır.
• Genel olarak, beton yapılar çelik yapılara göre daha az bakım
gerektirir. Maliyet ve çelik yapıların boyanmasındaki tehlike dikkate
alınmalıdır.
• Köprü maliyetlerini azaltmak için, tasarımcıya alterantif projeler
üretmesine olanak verilmelidir.
 Yapım
•Köprülerin yapım süresi önemli olup, köprü tipine göre
değişkenlik gösterir.
•Genel olarak, öngerilmeli elemanların kullanımı yapım süresini
kısaltır. Ancak, büyük elemanların taşınması ve kaldırılması
zordur.
•Mevcut işgücü ve malzemeler de köprü seçimini etkiler.
•Örneğin: Yakında öngerilmeli kiriş üretecek bir fabrika yok ise,
buna karşın çelik eleman üretimi yapan fabrika varsa, çelik yapı
daha ekonomil olabilir.
 Köprü Bileşenleri
•Bilinen köprü bileşenleri
•Bir kirişli köprü bileşenleri
•Asma köprü bileşenleri
 General Bridge Components
Köprü yatakları (bridge bearings): Kiriş mesnetlerindeki hareketleri
kontrol eden ve köprü ağırlığını taşıyan, köprü mesnetlerindeki
hareketleri kontrol eden, köprü ayakları üzerindeki mesnetlerdir.
Bunlar,;metal rockers, kauçuk veya lamine kauçuk (üzerine çelik plaka
yapıştırılmış kauçuk)şeklindedir.
Köprü enerji sönümleyiciler ve izalatörler: (Brdige dampers and
isolators) Köprü enerji sönümleyiciler deprem dalgaları ve yatay
yüksten dolayı oluşan enerjiyi absorbe eden cihazlardır.
 Köprü ayakları (Bridge Pier): Köprüyü taşıyan, geniş bir kolon veya
kısa kargir veya beton/betonarme duvar; nehir çamurunun altında sağlam
zemine oturur.
 Genel Köprü Bileşenleri

Köprü şapkası (Bridge Cap): Yatakları ve hareketli

mesnetleri taşıyan bir köprü ayağının en üst kısmıdır; taş,
tuğla veya beton/betonarme olabilir.
Köprü tabliyesi (Bridge Deck): Yükleri taşıyan ve ana
kirişlere aktaran, bir köprünün tabliyesidir. Betonarme,
öngerilmelibeton veya kaynaklı çelik vb. olabilir.
Kenar ayak (Abutment): Yatay kuvvete ilave olarak ağırlığı
taşıyan, kemer veya köprü için bir destek.
Genleşme derzleri (Expansion Joints) : Sıcaklık
değişiminen dolayı oluşan genleşme ve büzülmeyi olanak
sağlamak için yapılır.
Components of a Girder bridge (Beam Bridge)
 Asma Köprü Bileşenleri
Sabitleme Bloğu (Anchor Block): Ağırlığı ile halatların hareketini sabitler.
Askı kirişi (Suspension girder): Yükleri üniform bir şekilde dağıtmaya yaar; aynı
zamanda noktasal yükleme durumunda lokal efleksiyonları azaltır.
Askı halatları( Suspenders): Düşey bir askı
Kule (Tower): Basınç kuvvetlerini ayaklar aracılığyla temele transfer eder.
Saddles: Kabloların üzerinden geçmesi için bir yatak görevi yapan çelik bir blok
Kablolar (Cables): Çekme gerilmelerini alan ve saddless aracılığıyşa kulelere
ileten eleman
Asma Köprü Bileşenleri
GIRDER BRIDGE
GIRDER BRIDGE
GIRDER BRIDGE
GIRDER BRIDGE
Bridge Cap and Damper
Truss bridge
Truss Bridge
Truss Bridge
Truss Bridge
Truss Bridge
Truss Bridge
ARCH BRIDGE
ARCH BRIDGE
ARCH BRIDGE
ARCH BRIDGE
Suspension Bridge
Suspension Bridge
Suspension Bridge