ส่ วนที่ 3

ทฤษฎีเกมส์
(Game Theory)

เกมส์ (games) เป็ นเครื่ องมือสําหรับการวิเคราะห์การตัดสิ นใจที่ผลลัพธ์ข้ ึนอยูก่ บการตั

ั ดสิ นใจ
ของฝ่ ายอื่น ในทางเศรษฐศาสตร์แล้วมีประโยชน์มาก เพราะผูท้ ี่เกยวข้ ี่ องในเรื่ องตาง
่ ๆ ไมวาจะเป็
่่ น
เรื่ องการผลิต การบริ โภค การลงทุน การค้า ฯลฯ ไมได้ ่ มีเพียงฝ่ ายเดียว หากแตมี่ ผเู ้ กยวข้
ี่ องหลายฝ่ าย
และการตัดสิ นใจของแตละฝ่ ่ ายตางกมี่ ็ ผลตอการตั
่ ดสิ นใจของฝ่ ายอื่น ๆ อีกด้วย ดังนั้ น การวิเคราะห์การ
ตัดสิ นใจทางเศรษฐศาสตร์ดว้ ยทฤษฎีเกมส์จึงชวยให้ ่ เข้าใจผลลัพธ์ที่จะเกดขึ ิ ้ นในโลกของความเป็ นจริ ง
มากยิง่ ขึ้ น
เนื้ อหาในทฤษฎีเกมส์ที่จะศึกษาในวิชานี้ จะเป็ นพื้นฐานสําหรับการศึกษาทฤษฎีเกมส์ในชั้ นสู ง
่
ตอไป
92 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 93

บทที่ 10
ลักษณะทัว่ ไปของเกมส์
่ ่จะเริ่ มศึกษาทฤษฎีเกมส์ จําเป็ นที่จะต้องทราบลักษณะทัว่ ไปของเกมส์ก่อน ในเรื่ อง
กอนที
่
ดังตอไปนี ่
้ คือ ลักษณะของเกมส์ เวลาของการเลมเกมส์ ผลได้ของการเลือกในเกมส์ Zero-sum Game
กบั Non-zero-sum Game รวมทั้ ง Non-cooperative Game กบั Cooperative Game

10.1 ลักษณะของเกมส์
เกมส์มีลกั ษณะ 5 อยางคื ่ อ
1. กติกา (rules) หมายถึง สิ่ งที่ทาํ ได้และทําไมได้ ่ ในเกมส์
2. ผู้เล่ น (players) หมายถึง ผูต้ ดั สิ นใจในเกมส์ ซึ่งต้องมีต้ งั แต่ 2 ฝ่ ายขึ้ นไป
3. ผลลัพธ์ ที่ผ้ เู ล่ นแต่ ละฝ่ ายจะได้ รับ (payoffs) จะขึ้ นอยูก่ บการกระทํ
ั ่ ายอื่น ๆ
าของผูเ้ ลนฝ่
4. การเลือก หรื อ การตัดสิ นใจได้กระทําอย่างรอบคอบและไตร่ ตรองดีแล้ ว (rational)
5. เป้ าหมายของเกมส์อยูท่ ี่การได้รับผลลัพธ์ที่ทาํ ให้ได้ความพอใจสูงสุดเทาที ่ ่จะสามารถเป็ นไป
ได้ (maximized benefits)

10.2 เวลาของการเล่ นเกมส์

่ หลายรอบหรื อจะเลนรอบเดี
เกมส์สามารถเลนได้ ่ ็ และในแตละรอบนั
ยวกได้ ่ ้ นฝ่ ายตาง ่ ๆ อาจจะ
ตัดสิ นใจพร้อมกนั (simultaneous game) เชน่ การเลนเป่
่ ายิง้ ฉุบ หรื ออาจจะผลัดกนตั
ั ดสิ นใจ (sequential
game) เชน่ การเลนหมากรุ
่ ่ อมกนแตเลนหลาย
ก นอกจากนั้ นยังมีเกมส์ที่เลนพร้ ั ่ ่ ๆ ครั้ ง เรี ยกวา่ repeated
game เชน่ การที่คู่แขงแตละรายตั
่ ่ ั ก ๆ ต้นเดือน เป็ นต้น
้ งราคาพร้อม ๆ กนทุ

10.3 ผลได้ ของการเลือกในเกมส์ (Payoffs)

ในการเขียนผลลัพธ์ของเกมส์สามารถเขียนได้ในรู ปของ Payoffs ซึ่งสามารถเขียนได้ในหลาย
รู ปแบบ ดังนี้

ก. Payoffs ที่แสดงเฉพาะผลได้ ของผู้เล่ นรายเดียว

่
การเขียนตาราง Payoff ที่แสดงเฉพาะผลได้ของผูเ้ ลนรายเดี ่ ่1
ยวมักจะเป็ น Payoff ของผูเ้ ลนที
่
ดังแสดงในตารางที่ 1 ดังตอไปนี
้
94 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

ตารางที่ 10-1 Payoffs ทีแ่ สดงเฉพาะผลได้ ของผู้เล่นที่ 1 ในเกมส์ การขดบ่ ุ อนํา้ มัน
ผ้ เู ล่ นที่ 2
่ ้ ามันเล็ก
บอนํ ่ ้ ามันใหญ่
บอนํ
ผ้ เู ล่ นที่ 1 ่ ้ ามันเล็ก
บอนํ 5,000 8,000
่ ้ ามันใหญ่
บอนํ -3,000 5,000

ข. Payoffs ที่แสดงผลได้ ของผู้เล่ นทุกฝ่ าย

การเขียนตาราง Payoff ที่แสดงผลได้ของผูเ้ ลนทั ่ ้ งสองรายมักจะเขียนในลักษณะของวงเล็บ
โดยทัว่ ไปแล้วตัวเลขแรกในวงเล็บมักจะเป็ น Payoff ของผูเ้ ลนที ่ ่ 1 และตัวเลขหลังมักจะเป็ น Payoff
่ ่ 2 แตอยางไรกตาม
ของผูเ้ ลนที ่ ่ ็ คําอธิบายวาตั ่ วเลขใดเป็ นของผูเ้ ลนรายใดมั
่ กจะแสดงไว้ใต้ตาราง
Payoff นั้ น ๆ ดังแสดงในตารางที่ 2

ตารางที่ 10-2 Payoffs ทีแ่ สดงเฉพาะผลได้ ของผู้เล่นทั้งสองในเกมส์ การขดบ่ ุ อนํา้ มัน

ผ้ เู ล่ นที่ 2
่ ้ ามันเล็ก
บอนํ ่ ้ ามันใหญ่
บอนํ
ผ้ เู ล่ นที่ 1 ่ ้ ามันเล็ก
บอนํ (5,000 , 5,000) (-3,000 , 8,000)
่ ้ ามันใหญ่
บอนํ (8,000 , -3,000) (5,000 , 5,000)
่ ่1
หมายเหตุ : ตัวเลขในวงเล็บ ตัวเลขแรกคือผลได้ของผูเ้ ลนที
่ ่2
และตัวเลขหลังคือผลได้ของผูเ้ ลนที

ค. Payoffs ที่แสดงผลลัพธ์ ของภาพรวม

่
การเลนเกมส์ ่ ่
ที่ผลลัพธ์ปรากฏในภาพรวมจะเขียนออกมาได้ดงั ตัวอยางตอไปนี
้

ตารางที่ 10-3 Payoffs ทีแ่ สดงผลลัพธ์ ในภาพรวม (เวลาของการปะทะกัน)

ฝ่ ายขนของเถือ่ น
เส้นทางในป่ า เส้นทางในเมือง
ฝ่ ายตํารวจ เส้นทางในป่ า 30 นาที 0 นาที
เส้นทางในเมือง 0 นาที 50 นาที
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 95

ฝ่ ายตํารวจทําหน้าที่ตรวจจับฝ่ ายขนของเถื่อน แตละฝ่ ่ ายต้องเลือกเส้นทางการเดินทัพ โดย

่
ผลลัพธ์ของการเลือกแตละแบบปรากฏอยู ใ่ นรู ปของเวลาในการปะทะ (นาที) หากเลือกทางที่ไมตรงกน ่ ั
็
ฝ่ ายขนของเถื่อนกจะรอดไปได้ เพราะไมมี่ การปะทะ แตหากมี ่ ั ่ ิ
การเลือกทางเดินทัพทางเดียวกนยอมเกด
การปะทะ เวลาที่ปะทะมากกวายอมสงผลทํ่ ่ ่ ่
าให้ฝ่ายขนของเถื่อนเสี ยหายมากกวาเพราะเคลื ่อนไหวช้า
และมีขา้ วของพะรุ งพะรัง

ง. Payoffs ที่แสดงผลได้ เมื่อมีการเล่ นหลายรอบ

่
การเลนเกมส์ หลายรอบสามารถเขียนแผนผังของเกมส์ได้ในลักษณะของต้นไม้ (tree) และเขียน
ํ ั ที่จุดสิ้ นสุ ดของเกมส์แตละจุ
ผลได้กากบไว้ ่ ด
ผลลัพธ์ แถวบนเป็ นของผู้เล่ น A และแถวล่ างเป็ นของผู้เล่ น B

-5 -10 0 0 -10 -5 0 -10 -10 0 -5 0 -10 -10 0 -5 -10 0 0 -10

5 10 0 0 10 5 0 10 10 0 5 0 10 10 0 5 10 0 0 10

H T H T H T H T H T H T H T H T

B A A B

Q H T Q H T Q H T
Q H T

A B B A
T H T
H
B
H T
A

เริ่ มต้ น

รปที
ู ่ 10-1 เกมส์ ซึ่งแสดงในรปแบบ
ู ของต้ นไม้
96 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

หากให้มีผเู ้ ลน่ 2 ราย คือ A กบั B แล้วแตละรายสามารถเลื

่ อกที่จะออก หัว (H) หรื อกอย้ (T)
ในเวลาพร้อม ๆ กนั ซึ่งผลกคื็ อหากออกตางกนจะทํ
่ ั ่ ่ ั
าให้ A ชนะ แตหากออกตางกนจะทํ าให้ B ชนะ ใน
่
ลําดับตอไป ่ ่ อหยุด (Q) หากเลนตอกให้
ให้ผแู ้ พ้เลือกที่จะเลนตอหรื ่ ่ ็ เลือกพร้อม ๆ กนอี
ั กครั้ ง แล้วตัดสิ น
แพ้ชนะตามกติกาเดิม
่
เกมส์ลกั ษณะดังกลาวสามารถเขี ยนได้ในรู ปแบบของต้นไม้ดงั แสดงในรู ปที่ 10-1

10.4 Zero-sum Game กับ Non-zero-sum Game

10.4.1 Zero-sum Game

่ ้ งสองรายมีคารวมกนเทากบศู
เกมส์แบบนี้ เป็ นเกมส์ที่ผลได้ของผูเ้ ลนทั ่ ั ่ ั นย์ กลาวคื ่ อ เมื่อ
็ อีกรายหนึ่งเสี ยในมูลคาเทา
มีรายหนึ่งได้กจะมี ่ ่ ๆ กนั
่
ตัวอยางของ Payoff ของเกมส์แบบนี้ แสดงไว้ในตารางที่ 4 โดยในตัวอยางนี ่ ้ มีกติกาวา่
่ ้ งสองเลือกหัวหรื อกอยเหมื
หากผูเ้ ลนทั ้ อนกนั ผูเ้ ลนที ่ ่ 2 จะต้องเสี ย
่ ่ 1 จะได้เงิน 5 บาทในขณะที่ผเู ้ ลนที
่ ็
เงิน 5 บาท อยางไรกตามหากผู ่ ้ งสองเลือกหัวหรื อกอยตางกน
เ้ ลนทั ้ ่ ั ผูเ้ ลนที
่ ่ 2 จะได้เงิน 5 บาทในขณะที่
่ ่ 1 จะต้องเสี ยเงิน 5 บาท
ผูเ้ ลนที

ตารางที่ 4 Payoffs ของ Zero-sum Game

ผ้ เู ล่ นที่ 2
หัว ้
กอย
ผ้ เู ล่ นที่ 1 หัว (5 , -5) (-5 , 5)
้
กอย (-5 , 5) (5 , -5)
่ ่1
หมายเหตุ : ตัวเลขในวงเล็บ ตัวเลขแรกคือผลได้ของผูเ้ ลนที
่ ่2
และตัวเลขหลังคือผลได้ของผูเ้ ลนที

10.4.2 Non-zero-sum Game

่ ้ งสองรายมีคารวมกนแล้
เกมส์แบบนี้เป็ นเกมส์ที่ผลได้ของผูเ้ ลนทั ่ ั วไมเทากบศู
่ ่ ั นย์
่ อ ไมจํ่ าเป็ นวาเมื
กลาวคื ่ ่อมีรายหนึ่งได้กจะมี
็ อีกรายหนึ่งเสี ยในมูลคาเทา
่ ่ ๆ กนั ตัวอยางของ
่ Payoff ของ
เกมส์แบบนี้ เป็ นในลักษณะเดียวกนกบั ั Payoff ในตารางที่ 2
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 97

10.5 Non-cooperative Game กับ Cooperative Game

10.5.1 Non-Cooperative Game

่ เ้ ลนแตละฝ่
เกมส์แบบนี้ มีกติกาวาผู ่ ่ ายไมสามารถรวมมื
่ ่ อกนได้
ั ่ ายต้อง
ทําให้แตละฝ่
่ ปรึ กษาหารื อกนและไมสามารถทํ
เลือกใช้กลยุทธ์โดยไมได้ ั ่ ่ ั
าการตกลงใด ๆ ระหวางกนเลย

10.5.2 Cooperative Game

่ เ้ ลนแตละฝ่
เกมส์แบบนี้ มีกติกาวาผู ่ ่ ายสามารถรวมมื
่ อกนได้
ั ่ ายสามารถ
ทําให้แตละฝ่
ั
ปรึ กษาหารื อกนและสามารถทํ ่ ั
าการตกลงใด ๆ ระหวางกนได้ เชน่ ตกลงกนวาจะเลื
ั ่ ่ ้ ามันขนา
อกขุดบอนํ
เล็กทั้ งคู่ เป็ นต้น
98 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 99

บทที่ 11
ดลยภาพแนช
ุ (Nash Equilibrium)
ดุลยภาพแนชเป็ นแนวคิดที่สาํ คัญมากที่สุดเรื่ องหนึ่งของทฤษฎีเกมส์ เพราะเป็ นแนวคิดในการ
แกปั้ ญหาของเกมส์ ตั้ งชื่อตาม ศาสตราจารย์ John F. Nash Jr. นักเศรษฐศาสตร์ที่ได้รับรางวัลโนเบล
สาขาเศรษฐศาสตร์ ในบทนี้ จะได้ศึกษาถึงความหมายของอุลยภาพแนชและการวิเคราะห์การเกดขึ ิ ้ นของ
ดุลยภาพแนช

11.1 ความหมายของดลยภาพแนช
ุ

ิ
ดุลยภาพแนช คือ ดุลยภาพที่เกดจากการเลื ่ ่
อกใช้กลยุทธ์ทางที่ดีที่สุดของผูเ้ ลนแตละราย ่
เมื่อตาง
่
ฝ่ ายตางมองการตัดสิ นใจของอีกฝ่ าย

่
ตัวอยางของดุ ลยภาพแนช ศึกษาได้จากตารางที่ 11-1 ดังนี้

ตารางที่ 11-1 Payoffs ของเกมส์ การขดบ่

ุ อนํา้ มัน
บริ ษทั B
่ ้ ามันเล็ก
บอนํ ่ ้ ามันใหญ่
บอนํ
บริ ษทั A ่ ้ ามันเล็ก
บอนํ (10,000 , 10,000) (-3,000 , 8,000)
่ ้ ามันใหญ่
บอนํ (8,000 , -3,000) (6,000 , 6,000)
หมายเหตุ : ตัวเลขในวงเล็บ ตัวเลขแรกคือผลได้ของบริ ษทั A
และตัวเลขหลังคือผลได้ของบริ ษทั B

จากตารางที่ 11-1 เมื่อพิจารณาการเลือกใช้กลยุทธ์ของบริ ษทั A จะเริ่ มพิจารณาจากความ

่ ้ ามันเล็ก แล้ว A จะเลือกบอ่
เป็ นไปได้ของการตัดสิ นใจของบริ ษทั B ดังนี้ คือ ในกรณี ที่ B เลือกบอนํ
่ บั 10,000 ล้านบาท ซึ่งดีกวาการขุ
นํ้ ามันเล็กด้วย เพราะจะทําให้ได้ผลได้เทาก ่ ่ ้ ามันใหญซึ่ ่ งจะให
ดบอนํ
่ ้ น สวนในกรณี
ผลได้เพียง 8,000 ล้านบาทเทานั ่ ่ ้ ามันขนาดใหญ่ แล้ว A กจะเลื
ที่ B เลือกบอนํ ็ อกบอ่
100 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

นํ้ ามันขนาดใหญด้่ วย เพราะจะทําให้ได้ผลได้เทากบ ่ ั 6,000 ล้านบาทซึ่งมากกวาการขาดทุ ่ น 3,000 ล้าน

บาท
เมื่อพิจารณาการเลือกใช้กลยุทธ์ของบริ ษทั B กจะเห็ ็ นได้ในทางเดียวกนวา ั ่ หากบริ ษทั A เลือก
่ ้ ามันขนาดใดกตาม
บอนํ ็ บริ ษทั A ยอมเลื
่ อกบอนํ ่ ้ ามันขนาดเดียวกนด้ ั วย
ดุลยภาพแนชมองได้วาเป็ ่ น แผนการตอบโต้ ที่สอดคล้ องกัน ของผูเ้ ลนทั ่ ้ งสองฝ่ าย กลาวคื
่ อ ใน
ดุลยภาพแรก เมื่อ B เลือกบอนํ ่ ้ ามันเล็ก แล้ว A กจะเลื
็ อกบอนํ ่ ้ ามันเล็ก ในอีกด้านหนึ่ง หาก A เลือก
บอนํ่ ้ ามันเล็ก แล้ว B กจะเลื็ อกบอนํ ่ ้ ามันเล็กด้วย ดังนั้ นดุลยภาพจึงเกดขึ ิ ้ นที่ {บอนํ ่ ้ ามั
่ ้ ามันเล็ก , บอนํ
เล็ก}
อีกดุลยภาพหนึ่งของเกมส์น้ ีคือ เมื่อ B เลือกบอนํ ่ ้ ามันใหญ่ แลว้ A กจะเลื ็ อกบอนํ ่ ้ ามันใหญ่
และในอีกด้านหนึ่ง หาก A เลือกบอนํ ่ ้ ามันใหญ่ แล้ว B กจะเลื็ อกบอนํ ่ ้ ามันใหญด้่ วย ความสอดคล้องก ั
เชนนี่ ้ ทาํ ให้เกดดุิ ลยภาพขึ้ นที่ {บอนํ
่ ้ ามันใหญ่ , บอนํ
่ ้ ามันใหญ}่
ดังนั้ น ดุลยภาพแนชของเกมส์น้ ีจึงมีสองจุด คือ {บอนํ ่ ้ ามันเล็ก} และ {บอนํ
่ ้ ามันเล็ก , บอนํ ่ ้ ามั
ใหญ่ , บอนํ ่ ้ ามันใหญ}่ เมื่อกลยุทธ์แรกในวงเล็บคือกลยุทธ์ของ A และตัวหลังคือของ B

ดลภาพแนช
ุ คือ ดลยภาพที
ุ เ่ กิดจากแผนการตอบโต้ ของทั้งสองฝ่ าย
มีความสอดคล้ องกัน

11.2 การวิเคราะห์ ดุลยภาพแนชด้ วยแผนภาพ

ดุลยภาพแนชยังสามารถศึกษาได้จากแผนภาพที่ 11-1 รู ปที่ 11-1 แสดงการตัดสิ นใจตอบ

่ ษทั B จะเลือกทางตาง
โต้ของบริ ษทั A เมื่อคาดวาบริ ่ ๆ ซึ่งจะเห็นได้วาแผนการตอบโต้
่ คือ { บอนํ่ ้ ามั
่ ้ ามันเล็ก } และ { บอนํ
เล็ก , บอนํ ่ ้ ามันใหญ่ }
่ ้ ามันใหญ่ , บอนํ
รู ปที่ 11-2 แสดงการตัดสิ นใจตอบโต้ของบริ ษทั B เมื่อคาดวาบริ ่ ษทั A จะเลือกทางตาง ่ ๆ ซึ่ง
่
จะเห็นได้วาแผนการตอบโ ่ ้ ามันเล็ก , บอนํ
ต้คือ { บอนํ ่ ้ ามันเล็ก } และ { บอนํ ่ ้ ามันใหญ่ , บอนํ
่ ้ ามันใหญ
}
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 101

บริษัท B
บอนํ
่ ้ ามันเล็ก ่ ้ ามันขนาดเล็ก
บอนํ ่ ้ ามันขนาดใหญ่
บอนํ
บริษัท A

บอนํ
่ ้ ามันใหญ่

รปที
ู ่ 11-1 แผนการตอบโต้ ของบริษัท A

บริษัท B
่ ้ ามันขนาดเล็ก
บอนํ ่ ้ ามันขนาดใหญ่
บอนํ
บอนํ
่ ้ ามันเล็ก
บริษัท A

บอนํ
่ ้ ามันใหญ่

รปที
ู ่ 11-2 แผนการตอบโต้ ของบริษัท B
102 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

บริษัท B
่ ้ ามันขนาดเล็ก
บอนํ ่ ้ ามันขนาดใหญ่
บอนํ
บอนํ
่ ้ ามนั เล็ก
บริษัท A

บอนํ
่ ้ ามันใหญ่

รปที
ู ่ 11-3 ดลยภาพแนช
ุ จํานวน 2 จดุ

ิ
รู ปที่ 11-3 แสดงข้อสรุ ปที่เกดจากแผนการตอบโต้ ของทั้ งบริ ษทั A และ B ซึ่งในเมื่อแผนการ
ตอบโต้ของทั้ งสองฝ่ ายมีความสอดคล้องกนแล้ ็ ่ ่ เกดดุ
ั วกยอมกอให้ ิ ลยภาพแนชขึ้ น ในรู ปจะเห็นวามี ่ ดุลย
่ ้ ามันเล็ก , บอนํ
ภาพแนชขึ้ นถึงสองจุด คือ จุดที่หนึ่ง { บอนํ ่ ้ ามันเล็ก } และจุดที่สอง { บอนํ
่ ้ ามันใหญ่ ,
่ ้ ามันใหญ่ }
บอนํ
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 103

บทที่ 12
กลยทธ์
ุ (Strategy)

่ ่ ายวานาจะเดิ
ในการหาคําตอบของเกมส์จะต้องมีการวิเคราะห์การใช้กลยุทธ์ของผูเ้ ลนแตละฝ่ ่ ่ น
่
เกมส์อยางไร ่ ้ นแล้วจะเกดผลลั
แล้วจากการเลือกเดินเกมส์เชนนั ิ ่ ่ กลยุทธ์ที่จะ
พธ์ของเกมส์ข้ ึนวาอยางไร
นําเสนอในบทนี้ ได้แก่ กลยุทธ์เดน่ กลยุทธ์ดอ้ ย กลยุทธ์แบบ Maximin Minimax และกลยุทธ์สุ่ม

12.1 กลยทธ์
ุ เด่ น
กลยุทธ์เดน่ คือ การตอบโต้ที่ใช้ได้สาํ หรับทุกกลยุทธ์ของอีกฝ่ ายหนึ่ง

่
ตัวอยางของ ่ กษาได้จากเกมส์การขุดเจาะนํ้ ามัน ซึ่งแสดงผลได้ของผูเ้ ลนทั
กลยุทธ์เดนศึ ่ ้ งสองรา
ไว้ในตารางที่ 12-1 ดังนี้

ตารางที่ 12-1 Payoffs ในเกมส์ การขดบ่

ุ อนํา้ มัน
บริ ษทั B
่ ้ ามันเล็ก
บอนํ ่ ้ ามันใหญ่
บอนํ
บริ ษทั A ่ ้ ามันเล็ก
บอนํ (5,000 , 5,000) (-3,000 , 8,000)
่ ้ ามันใหญ่
บอนํ (8,000 , -3,000) (5,000 , 5,000)
หมายเหตุ : ตัวเลขในวงเล็บ ตัวเลขแรกคือผลได้ของบริ ษทั A
และตัวเลขหลังคือผลได้ของบริ ษทั B

ก. กลยุทธ์ เด่ นของบริ ษทั A

จากตารางที่ 12-1 จะเห็นได้วา่ บริ ษทั A หากเลือกบอนํ ่ ้ ามันเล็ก มีโอกาสได้ผลได้สองคา่ คือ
ํ 5,000 ล้านบาท กบขาดทุ
ได้กาไร ั ่
น 3,000 ล้านบาท แตหากเลื ่ ้ ามันใหญ่ มีโอกาสที่จะได้ผลได
อกบอนํ
สองคา่ คือ ได้กาไร
ํ 8,000 ล้านบาท กบั 5,000 ล้านบาท
104 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

จากสองทางเลือกดังกลาว ่ หากมองคราว ่ ๆ จะเห็นได้วาบอนํ ่ ่ ้ ามันใหญเป็

่ นทางเลือกที่ไมมี่ กา
่ ่
ขาดทุน ดังนั้ นจึงเดนกวาทางเลื ่ ้ ามันเล็กแนนอน
อกบอนํ ่ ่ อกบอนํ
ดังนั้ นบริ ษทั A ยอมเลื ่ ้ ามันใหญแนนอน
่ ่
่ ้ ามันใหญ่ เรี ยกวา่ เป็ นกลยุทธ์เดนของ
ดังนั้ น บอนํ ่ A
่ ็
อยางไรกตาม ในทฤษฎีเกมส์ นักวิเคราะห์ยงั ต้องมองไปที่การตัดสิ นใจของฝ่ ายตรงข้าม วา่
หากฝ่ ายตรงข้ามเลือกใช้กลยุทธ์ใด ๆ แล้ว ฝ่ ายเราจะตอบโต้อยางไร ่ ่ หากบริ ษทั B เลือกบอ่
จากตัวอยาง
นํ้ ามันเล็ก การตอบโต้ที่สมเหตุสมผลของบริ ษทั A คือการเลือกบอนํ ่ ้ ามันใหญ่ เพราะจะทําให้ได้กาไรถึ
ํ
8,000 ล้านบาท ซึ่งมากกวาการเลื ่ อกบอนํ่ ้ ามันเล็กซึ่งจะให้กาไรเพี
ํ ยง 5,000 ล้านบาท นอกจากนั้ น
หากบริ ษทั B เลือกบอนํ ่ ้ ามันใหญ่ การตอบโต้กคื็ อเลือกบอนํ ่ ้ ามันใหญด้่ วยมิเชนนั
่ ้ นจะต้องขาดทุนถ
3,000 ล้านบาท แตหากเลื ่ อกบ่อนํ้ ามันใหญจะได้
่ กาไร ํ 5,000 ล้านบาท
่ ่ ษทั B จะเลือกบอนํ
ในทั้ งสองกรณี ไมวาบริ ่ ้ ามันเล็กหรื อใหญกจะปรากฏวาบริ
่ ็ ่ ษทั A จะเลือกบอ่
่
นํ้ ามันใหญเสมอ ่ ้ ามันใหญจึ่ งเป็ นกลยุทธ์เดนของบริ
ดังนั้ น บอนํ ่ ษทั A

ข. กลยุทธ์ เด่ นของบริ ษทั B

จากตารางที่ 6 หากบริ ษทั B เลือกบอนํ ่ ้ ามันเล็กจะมีโอกาสได้ผลได้สองคา่ คือ ได้กาไร ํ 5,000
ั
ล้านบาท กบขาดทุ น 3,000 ล้านบาท แตหากเลื่ ่ ้ ามันใหญ่ มีโอกาสที่จะได้ผลได้สองคา่ คือ ได
อกบอนํ
ํ 8,000 ล้านบาท กบั 5,000 ล้านบาท
กาไร
จากสองทางเลือกดังกลาว ่ ่
จะเห็นได้วาผลได้ ออกมาในลักษณะเดียวกบที ั ่บริ ษัท A เผชิญอยู่
่ ้ ามันใหญ่ จึงนาจ
ดังนั้ น บอนํ ่ ะเป็ นกลยุทธ์เดนของบริ
่ ่ ั
ษทั B เชนกน
็
การพิสูจน์กกระทํ าได้โดยการวิเคราะห์ในแตละทางเลื่ อกของบริ ษทั A แล้วดูการตอบโต้ของ B
ซึ่งในทางเดียวกบทีั ่เคยพิสูจน์แล้วกจะพบวา
็ ่ ไมวา่ ่ A จะเลือกบอนํ ่ ้ ามันขนาดไหนกตา ็ ม บริ ษทั B กจะ
็
่ ้ ามันขนาดใหญเทานั
เลือกบอนํ ่ ่ ้ น ดังนั้ นบอนํ
่ ้ ามันใหญเป็ ่ นกลยุทธ์เดนของบริ
่ ษทั B

กลยทธ์
ุ เด่ น คือ กลยทธ์
ุ ทใี่ ช้ ได้ กบั ทกกลยทธ์
ุ ุ ของอีกฝ่ ายหนึ่ง

12.2 การหาคําตอบด้ วยการตัดกลยทธ์

ุ ด้อย

่ ่ กลยุทธ์เดน่ แตหากสามารถลดรู
เกมส์บางเกมส์อาจจะดูเหมือนวาไมมี ่ ปของเกมส์ลงได้อาจจะ
พบกลยุทธ์เดน่ การลดรู ปของเกมส์ทาํ ได้ดว้ ยการตัดกลยุทธ์ดอ้ ยทิ้งไป
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 105

่
ตัวอยางของการตั ่ ่อที่จะพบกบดุ
ดกลยุทธ์ดอ้ ยกอนเพื ั ลยภาพอันเกดจากกลยุ
ิ ทธ์เดน่ แสดงไว้ใน
ตารางที่ 12-2 ดังนี้

ตารางที่ 12-2 Payoffs ของเกมส์ การขยายกําลังการผลิต

บริ ษทั V
่
ไมขยาย โรงงานเล็ก โรงงานใหญ่
่
บริ ษทั U ไมขยาย ( 30, 30) (18 , 40) (6 , 8)
โรงงานเล็ก (40 , 18) ( 20, 20) (10 , 7)
โรงงานใหญ่ ( 8, 6) (7, 10 ) (0,0)
่
หมายเหตุ : คาแรกในวงเล็ ่ งเป็ นของบริ ษทั V
บคือผลได้ของบริ ษทั U และคาหลั

จากตารางที่ 12-2 ซึ่งเป็ นเกมส์การขยายกาลั ํ งการผลิตอีกครั้ ง ปรากฏวาค

่ ราวนี้ ตลาดคอนข้
่ าง
เล็ก ดังนั้ นหากฝ่ ายใดเลือกโรงงานใหญจะทํ ่ าให้ผลผลิตล้านตลาดทันทีแล้วทําให้ราคาตกตํ่าซึ่งเป็ นผ
ํ
ให้กาไรลดลงอยางมาก่
ในตัวอยางนี่ ้ จะเห็นวา่ การขยายโรงงานขนาดใหญของบริ ่ ํ ่
ษทั U จะให้กาไรอยางมาก 8 ล้าน
่ ้ น ซึ่งกาไรที
บาทเทานั ํ ่นอ้ ยที่สุดของทางเลือกอื่น ๆ ที่เหลือคือ 10 ล้านบาท นัน่ คือ การขยายโรงงาน
ขนาดใหญสู่ ก้ ารเลือกทางอื่นไมได้ ่ นัน่ กคื็ อ การเลือกโรงงานขนาดใหญเป็ ่ น กลยุทธ์ ด้อย (Dominated
strategy)
เมื่อพิจารณาบริ ษทั V กจะเห็็ นอยางเดี ่ ยวกนวาั ่ การเลือกโรงงานขนาดใหญเป็ ่ น กลยุทธ์ ด้อย
(Dominated strategy) ด้วย
่
หลังจากที่พบกลยุทธ์ดอ้ ยแล้วจะสามารถตัดกลยุทธ์ดงั กลาวออกจากกาพิ จารณาไปได้ ทําให้
ตารางผลได้จะเหลือเพียงดังที่แสดงในตารางที่ 12-3 ดังนี้

ตารางที่ 12-3 Payoffs ของเกมส์ การขยายกําลังการผลิตเมื่อลดกลยทธ์ ุ ด้อยออกไปแล้ว

บริ ษทั V
่ ย
ไมขยา โรงงานเล็ก
บริ ษทั U ่
ไมขยาย ( 30, 30) ( 18 , 40)
โรงงานเล็ก ( 40 , 18) ( 20, 20)
่
หมายเหตุ : คาแรกในวงเล็ ่ งเป็ นของบริ ษทั V
บคือผลได้ของบริ ษทั U และคาหลั
106 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

เมื่อลดรู ปของเกมส์แล้ว สามารถวิเคราะห์ได้อยางชั่ ดเจนวาเกมส์

่ ่ อ บริ ษทั U
น้ ีมีกลยุทธ์เดนคื
จะเลือกโรงงานขนาดเล็กไมวาฝ่ ่ ่ ายตรงข้ามจะเลือกอะไร และบริ ษทั V กจะเลื ็ อกโรงงานขนาดเล็ก
่ ั ่ ่ กฝ่ ายจะเลือกอะไร ทําให้ดุลยภาพเกดขึ
เชนกนไมวาอี ิ ้ นที่ {โรงงานเล็ก , โรงงานเล็ก } แล้วทั้ งคู่ได้
ํ ่ ั (20, 20)
กาไรเทากบ
่
อยางไรกตาม ็ ่ นได้ชดั แตแรกแล้
เกมส์ดงั กลาวเห็ ่ ววา่ {โรงงานเล็ก , โรงงานเล็ก } นั้ นเป็ นกล
่ ไมต้่ องตัดกลยุทธ์ดอ้ ยออกไปกอน
ยุทธ์เดนแม้ ่ แตในตั ่ วอยางตอไปนี
่ ่ ิ ญหาขึ้ น
้ จะเกดปั

ปัญหามีอยูว่ าในทศวรรษตอไปมี
่ ่ ความต้องการสิ นค้าเพิม่ ขึ้ นบ้าง ทําให้การขยายโรงงานขนาด
่
ใหญโดยที ่ ํ งการผลิตทําให้ได้กาไรคอนข้
่ฝ่ายตรงข้ามไมขยายกาลั ํ ่ างดี แตหากอี ่ ํ งการ
กฝ่ ายหนึ่งขยายกาลั
ิ นค้าล้นตลาดจนเป็ นผลให้ผผู ้ ลิตเกดการขาดทุ
ผลิตด้วยจะทําให้เกดสิ ิ นได้

ตารางที่ 12-4 Payoffs ของเกมส์ การขยายกําลังการผลิต ในทศวรรษต่ อไป

บริ ษทั V
่
ไมขยาย โรงงานเล็ก โรงงานใหญ่
่
บริ ษทั U ไมขยาย ( 30, 30) (18 , 40) (1 , 45)
โรงงานเล็ก (40 , 18) (20, 20) (2 , 2)
โรงงานใหญ่ (45, 1) (2 , 2) (-30 , -30)
่
หมายเหตุ : คาแรกในวงเล็ ่ งเป็ นของบริ ษทั V
บคือผลได้ของบริ ษทั U และคาหลั

จากตารางที่ 12-4 หากสังเกตโดยทัว่ ไปแล้วจะเห็นวาไมมี ่ ่ กลยุทธ์เดน่ แตถ้่ าสังเกตให้ดีจะ

พบวามี ่ กลยุทธ์ดอ้ ยปะปนอยูด่ ว้ ย กลาวคื
่ อ การขยายโรงงานใหญอาจจะทํ่ าให้ขาดทุนได้ ในขณะที่การ
เลือกทางอื่นจะรับประกนได้ ั วาจะไมมี
่ ่ การขาดทุนอยางแนนอน
่ ่ ่ อ การไมขยายโรงงานจะทํ
กลาวคื ่ าให้
ํ ่ อย 1 ล้านบาท สวนการขยายโรงงานเล็
กาไรอยางน้ ่ ั ่ กาไรอย
กจะรับประกนวาจะมี ํ า่ งน้อยที่สุด 2 ล้านบาท
่
ดังนั้ น ในกรณี น้ ีจะถือวาการเลื ่
อกไมขยายโรงงานหรื อเลือกโรงงานเล็กเหนือกวาการเลื่ อกโรงงานใหญ่
เพราะสามารถรับประกนได้ ั วาจะไมขาดทุ
่ ่ น ดังนั้ น การเลือกโรงงานใหญจึ่ งเป็ นกลยุทธ์ดอ้ ย
(Dominated strategy) และควรถูกตัดออกไป
่
หลังจากที่ตดั กลยุทธ์โรงงานใหญออกไปแล้ ่
ว จะพบวาการเลื อกโรงงานเล็กจะเป็ นกลยุทธ์เดน่
แล้วดุลยภาพจะออกมาเป็ น {โรงงานเล็ก , โรงงานเล็ก } แล้วผูผ้ ลิตทั้ งสองรายได้กาไรเทากบ ํ ่ ั (20, 20)
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 107

่ อาจจะพบวามี
โดยสรุ ปแล้ว ในเกมส์ที่ไมมี่ กลยุทธ์เดน่ หากทําการตัดกลยุทธ์ดอ้ ยออกไปกอน ่
กลยุทธ์เดน่

12.3 กลยทธ์ุ แบบ Maximin และ Minimax

กลยุทธ์แบบ Maximin หรื อกลยุทธ์แบบปลอดภัยไว้ก่อน และกลยุทธ์แบบ Minimax หรื อกล
ยุทธ์แบบกนทาั ่ มีประโยชน์สาํ หรับการวิเคราะห์ผลลัพธ์ของเกมส์ซ่ ึงไมมี่ ดุลยภาพเดน่ ดังมีรายละเอียด
่
ดังตอไปนี้

ก. กลยทธ์
ุ ปลอดภัยไว้ ก่อน (Maximin)
กลยุทธ์แบบ Maximin กคื็ อ การเลือกที่ป้องกนไมให้
ั ่ เกดความเสี
ิ ยหายที่รุนแรง หรื อการเลือกที่
จะได้รับความเสี ยหายน้อยที่สุด

ุ อนํา้ มัน
ตารางที่ 12-5 Payoffs ของเกมส์ การขดบ่
บริ ษทั G
่ ้ ามันเล็ก
บอนํ ่ ้ ามันใหญ่
บอนํ
บริ ษทั M ่ ้ ามันเล็ก
บอนํ (10,000 , 10,000) (-3,000 , 8,000)
่ ้ ามันใหญ่
บอนํ (8,000 , -3,000) (6,000 , 6,000)
หมายเหตุ : ตัวเลขในวงเล็บ ตัวเลขแรกคือผลได้ของบริ ษทั M
และตัวเลขหลังคือผลได้ของบริ ษทั G

่
จากตัวอยางในตารางที ่ 12-5 หากบริ ษทั M เลือกบอนํ ่ ้ ามันขนาดเล็ก บริ ษทั M จะมีโอกาส
เสี ยหายมากที่สุดคือขาดทุน 3,000 ล้านบาท หากบริ ษทั G เลือกบอนํ ่ ้ ามันขนาดใหญ่ แตหากบริ
่ ษทั M
่ ้ ามันขนาดใหญ่ จะมีโอกาสได้ผลได้นอ้ ยที่สุดคือได้กาไรเพี
เลือกบอนํ ํ ยง 6,000 ล้านบาท หากบริ ษทั G
่ ้ ามันขนาดใหญด้่ วย ดังนั้ น ความเสี ยหาย (ผลได้ที่นอ้ ยที่สุด) ในแตละทางเลื
เลือกบอนํ ่ อกของ M แสดง
่
ไว้ในตารางที่ 12-6 ดังตอไปนี ้
108 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

ตารางที่ 12-6 ผลได้ ทนี่ ้ อยทีส่ ุ ดของบริษัท M สํ าหรับแต่ ละทางเลือก

ผู้เล่ น ทางเลือก ผลได้ ทนี่ ้ อยทีส่ ุ ด
(ความเสี ยหายทีม่ ากทีส่ ุ ด)
บริ ษทั M ่ ้ ามันเล็ก
บอนํ -3,000
่ ้ ามันใหญ่
บอนํ 6,000
ค่ าทีม่ ากทีส่ ุ ดในบรรดาผลได้ ทนี่ ้ อยทีส่ ุ ด 6,000
สรปุ ดลยภาพของบริ
ุ ษทั M คือ บ่ อนํ้ามันใหญ่
เพราะอย่ างน้ อยบริ ษทั M จะได้ ผลกําไร 6,000 ล้ านบาท

่ ้ ามันขนาดเล็ก บริ ษทั G

เมื่อหันมาพิจารณาทางเลือกของบริ ษทั G บ้าง หากบริ ษทั G เลือกบอนํ
็ โอกาสเสี ยหายมากที่สุดคือขาดทุน 3,000 ล้านบาทหากวาบริ
กจะมี ่ ษทั M เลือกบอนํ ่ ้ ามันขนาดใหญ่ แต
่ ้ ามันขนาดใหญ่ จะมีโอกาสได้ผลได้นอ้ ยที่สุดคือได้กาไรเพี
หากบริ ษทั G เลือกบอนํ ํ ยง 6,000 ล้านบาท
่ ษทั M เลือกบอนํ
หากวาบริ ่ ้ ามันขนาดใหญด้่ วย ดังนั้ น ความเสี ยหาย (ผลได้ที่นอ้ ยที่สุด) ในแตละ
่
ทางเลือกของG แสดงไว้ในตารางที่ 12-7 ดังตอไปนี ่ ้

ตารางที่ 12-7 ผลได้ ทนี่ ้ อยทีส่ ุ ดของบริษัท G สํ าหรับแต่ ละทางเลือก

ผู้เล่น ทางเลือก ผลได้ ทนี่ ้ อยทีส่ ุ ด
(ความเสี ยหายทีม่ ากทีส่ ุ ด)
บริ ษทั G ่ ้ ามันเล็ก
บอนํ -3,000
่ ้ ามันใหญ่
บอนํ 6,000
ค่ าทีม่ ากทีส่ ุ ดในบรรดาผลได้ ทนี่ ้ อยทีส่ ุ ด 6,000
สรปุ ดลยภาพของบริ
ุ ษทั G คือ บ่ อนํ้ามันใหญ่
เพราะอย่ างน้ อยบริ ษทั G จะได้ ผลกําไร 6,000 ล้ านบาท

Maximin คือ ค่ าทีม่ ากทีส่ ุ ดในบรรดาผลได้ ทนี่ ้ อยทีส่ ุ ด

คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 109

โดยสรุ ปแล้ว จากดุลยภาพของบริ ษทั M (จากตารางที่ 8) และ บริ ษทั G (จากตารางที่ 9) ทําให้
่ ้ ามันใหญ่ , บอนํ
ดุลยภาพของเกมส์การขุดนํ้ ามนั ลงเอยที่ {บอนํ ่ ้ ามันใหญ่ } เมื่อกลยุทธ์แรกในวงเล็บ
ปี กกาคือกลยุทธ์ของบริ ษทั M และกลยุทธ์หลังคือกลยุทธ์ของบริ ษทั G ซึ่งทั้ งคู่จะได้ผลได้เทากบ
่ ั
(6,000 , 6,000)

ข. กลยทธ์
ุ การกันท่ าค่ แู ข่ ง ( Minimax)

กลยุทธ์แบบกนทาคู ั ่ แ่ ขง่ หรื อ Minimax ใช้ได้เพียงในเกมส์แบบ Zero-sum Game เทานั ่ ้ น เพราะ

ั ่ แ่ ขงไมให้
การกนทาคู ่ ่ ได้ประโยชน์กยอมหมายความวาจะทํ
็่ ่ าให้ผกู ้ นทาได้
ั ่ ประโยชน์ เชน่ ในเกมส์การ
จับของเถื่อน ่ องการปะทะกบฝ่
ฝ่ ายตํารวจยอมต้ ั ายขนของเถื่อนให้นานที่สุดเพื่อที่จะได้สร้างความ
เสี ยหายให้กบฝ่ ั ายขนของเถื่อนมากที่สุด ในทางตรงกนข้ ั าม ฝ่ ายขนของเถื่อนยอมต้
่ องการให้เวลาในการ
ปะทะกนมี ั นอ้ ยที่สุดเพื่อจํากดความเสี
ั ยหายของฝ่ ายตน (ตารางที่ 12-8)
ั ่ อผูท้ ี่มีจุดประสงค์ที่จะทําให้ผลประโยชน์ของฝ่ ายตรงข้ามมีคาน้
ผูท้ ี่ใช้กลยุทธ์แบบกนทาคื ่ อย
่ ่จะเป็ นไปได้ จากตัวอยางในเกมส์
ที่สุดเทาที ่ ั ่ ็ อฝ่ ายขนของเถื่อน
น้ ี ผูท้ ี่จะใช้กลยุทธ์กนทากคื

ตารางที่ 12-8 Payoffs ทีแ่ สดงผลลัพธ์ ของเกมส์ การจับของเถื่อน

ฝ่ ายขนของเถือ่ น
เส้นทางในป่ า เส้นทางในเมือง
ฝ่ ายตํารวจ เส้นทางในป่ า (30 นาที , -30 นาที) (0 นาที , 0 นาที)
เส้นทางในเมือง (0 นาที , 0 นาที) (50 นาที , -50 นาที)
หมายเหตุ ตัวเลขที่เป็ นบวกหมายถึงเวลาที่กระทําให้ฝ่ายตรงข้ามได้รับความเสี ยหาย
ิ
ตัวเลขที่เป็ นลบหมายถึงเวลาที่ถูกกระทําให้เกดความเสี ยหาย

ั ่ มีหลักอยูว่า่ จะเริ่ มต้นพิจารณาผลได้ของฝ่ ายตรง

การวิเคราะห์การเลือกใช้กลยุทธ์ของฝ่ ายกนทา
่ ่
ข้ามวาในแตละทางเลื อกของฝ่ ายตรงข้ามนั้ น ฝ่ ายตรงข้ามมีโอกาสจะได้รับผลได้สูงสุ ดเทาใด ่ หลังจาก
็ าการเลือกในสิ่ งที่จะทําให้ฝ่ายตรงข้ามได้รับผลได้ที่นอ้ ยที่สุด
นั้ นกจะทํ

Minimax คือ ค่ าทีน่ ้ อยทีส่ ุ ดในบรรดาผลได้ ทมากที

ี่ ส่ ุ ด
110 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

ในลําดับแรก วิเคราะห์การตัดสิ นใจของฝ่ ายขนของเถื่อนจากการพิจารณาผลได้ของฝ่ ายตํารวจ

่
ผลได้ที่มากที่สุดสําหรับแตละทางเลื ่
อกของฝ่ ายตํารวจแสดงไว้ในตารางที่ 12-9 ดังตอไปนี
้

ตารางที่ 12-9 การตัดสิ นใจเลือกแบบ Minimax โดยฝ่ ายขนของเถื่อน

ผู้เล่ น ทางเลือก ผลได้ ทมี่ ากทีส่ ุ ด

ฝ่ ายตํารวจ เส้นทางในป่ า 30 นาที

เส้นทางในเมือง 50 นาที
ค่ าทีน่ ้ อยทีส่ ุ ดในบรรดาผลได้ ทมากที
ี่ ส่ ุ ด 30 นาที
สรุ ป ทางเลือกของฝ่ ายขนของเถื่อนคือ เลือกเส้ นทางในป่ า
เพราะเต็มที่จะปะทะกับตํารวจเพียง 30 นาที

่
ในลําดับตอไป วิเคราะห์การตัดสิ นใจของฝ่ ายตํารวจบ้าง ตํารวจจะพิจารณาการตัดสิ นใจของ
่ ่
ฝ่ ายขนของเถื่อนวานาจะเลื ่ ทําให้เกดความเสี
อกเส้นทางในป่ าเพราะนาจะ ิ ยหายน้อยที่สุด ทําให้ฝ่าย
ตํารวจจะต้องเลือกเส้นทางในป่ าด้วยอยาง ่ แนนอน
่ ั ายขนของเถื่อน ผลลัพธ์ที่เกดขึ
เพื่อที่จะได้พบกบฝ่ ิ ้น
ของเกมส์น้ ีจากการเลือกแบบ Minimax คือ {เส้นทางในป่ า , เส้นทางในป่ า} แล้วจะทําให้เกดการ ิ
ั
ปะทะกนนาน 30 นาที
อนึ่งหากฝ่ ายขนของเถื่อนตัดสิ นใจแบบ Maximin กจะได้ ็ ผลลัพธ์แบบเดียวกนั ดังแสดงไว้ใน
ตารางที่ 12-10

ตารางที่ 12-10 การตัดสิ นใจเลือกแบบ Maximin โดยฝ่ ายขนของเถื่อน

ผู้เล่น ทางเลือก ความเสี ยหายทีม่ ากทีส่ ุ ด

ฝ่ ายขนของเถื่อน เส้นทางในป่ า ่ ่ ั -30

ถูกโจมตีนาน 30 นาที มีคาเทากบ
เส้นทางในเมือง ่ ่ ั -50
ถูกโจมตีนาน 50 นาที มีคาเทากบ
ค่ ามากทีส่ ุ ดในบรรดาผลได้ ทน้ี่ อยทีส่ ุ ด -30 นาที
สรุ ป ทางเลือกของฝ่ ายขนของเถื่อนคือ เลือกเส้ นทางในป่ า
เพราะจะเกิดความเสี ยหายจากการปะทะกับตํารวจเพียง 30 นาที
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 111

ค. การคิดแบบสองชั้น (แผนซ้ อนแผน)

ิ ้ นในเกมส์การขนของเถื่อนซึ่งวิเคราะห์ดว้ ยการเลือกแบบ Minimax พบวา่
จากดุลยภาพที่เกดขึ
หากฝ่ ายขนของเถื่อนคิดวาฝ่่ ายตํารวจจะต้องคิดวาพวกเขาจะต้
่ องมาในเส้นทางในป่ า ซึ่งทําให้เข้าใจได้
่ ายตํารวจกต้็ องยกพลมาอยูใ่ นเส้นทางในป่ า แบบนี้ ฝ่ายขนของเถื่อนกคงต้
วาฝ่ ็ องปะทะกบตํ ั ารวจนาน 30
นาทีเป็ นแนแท้่ แตหากต้
่ ็ องเสี่ ยงที่จะซ้อนแผน
องการเลี่ยงกคงต้
การซ้อนแผนโดยฝ่ ายขนของเถื่อนทําได้โดยการเลือกทางตรงกนข้ ั ามกบทางที
ั ่วิเคราะห์ได้จาก
่ ็ อการเลือกเส้นทางในเมือง แล้วผลลัพธ์หากตํารวจไมทั่ นคิดวาฝ่
Minimax ซึ่งจากตัวอยางกคื ่ ายขนของ
เถื่อนจะซ้อนแผนกคื็ อ {เส้นทางในป่ า , เส้นทางในเมือง} แล้วจะทําให้ไมเกดการปะทะ
่ ิ
่ ็ การซ้อนแผนเชนนี
อยางไรกตาม ่ ้ มีความเสี่ ยงอยูม่ าก เพราะหากฝ่ ายตํารวจทําการซ้อนแผนบ้าง
็ ิ
แล้วโดยการยกพลมาดักในเมือง กจะเกดการปะทะกน ั นานถึง 50 นาที ซึ่งความเสี ยหายของฝ่ ายขนของ
็ ่ ม
เถื่อนกจะมากกวาเดิ

12.4 กลยทธ์
ุ สุ่ ม (Mixed Strategy)

กลยุทธ์สุ่ ม (Mixed Strategy) ตางจากกลยุ

่ ทธ์เดี่ยว (Pure Strategy) ดังนี้ คือ กลยุทธ์เดี่ยว
่ ดขาด เชน่ เลือกขุดบอนํ
(Pure Strategy) เป็ นการตัดสิ นใจเลือกใช้กลยุทธ์ใดกลยุทธ์หนึ่งอยางเด็ ่ ้ ามั
ขนาดใหญหรื่ อขนาดเล็กกตั็ ดสิ นใจอยางเด็
่ ดขาดลงไปเลยไมมี่ การลังเล การที่ไมต้่ องลังเลเพราะได้คิด
รอบคอบไว้แล้วและได้พบกบดุ ั ลยภาพแนช ในขณะที่ กลยุทธ์สุ่ ม (Mixed Strategy) นั้ นเกดจากความ
ิ
่ ่
ไมแนนอนของการตั ่ ่ ้วาควรจะเอาอยางไรถึ
ดสิ นใจวาไมรู ่ ่ งจะดี เชน่ การที่ฝ่ายขนของเถื่อนไมรู่ ้วาควร
่
็ ่ ้วาตกลงแล้
จะเลือกเส้นทางในป่ าหรื อเส้นทางในเมืองดี เพราะกไมรู ่ วฝ่ ายตํารวจจะมาทางไหน หากโชค
็ ่ องปะทะกนั แตหากโชคร้
ดีกจะไมต้ ่ ็ องปะทะกบตํ
ายกคงต้ ั ารวจ

ตารางที่ 12-11 เกมส์ การจับของเถื่อน

ฝ่ ายขนของเถือ่ น
เส้นทางในป่ า เส้นทางในเมือง
ฝ่ ายตํารวจ เส้นทางในป่ า (60 นาที , -60 นาที) (0 นาที , 0 นาที)
เส้นทางในเมือง (0 นาที , 0 นาที) (90 นาที , -90 นาที)
หมายเหตุ ตัวเลขที่เป็ นบวกหมายถึงเวลาที่กระทําให้ฝ่ายตรงข้ามได้รับความเสี ยหาย
ิ
ตัวเลขที่เป็ นลบหมายถึงเวลาที่ถูกกระทําให้เกดความเสี ยหาย
112 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

การใช้กลยุทธ์สุ่ มจะเกดขึ
ิ ้ นเมื่อไมมี่ ดุลยภาพแนช ดังตัวอยางของเกมส์
่ การจับของเถื่อน (ตาราง
ที่ 12-11)
สังเกตวา่ เมื่อวิเคราะห์ในมุมมองของฝ่ ายขนของเถื่อนแล้ว หากตํารวจจะมาทางเส้นทางในป่ า
็
แล้วฝ่ ายขนของเถื่อนกคงพอใจที ่จะเลี่ยงไปเส้นทางในเมืองมากกวา่ ซึ่งในทางกลับกนั หากตํารวจคิดวา่
็่
ฝ่ ายขนของเถื่อนจะเลือกเส้นทางในเมือง กยอมพอใจจะเลื ่
อกเส้นทางในเมืองด้วย ความไมสอดคล้ อง
่ ้ ทาํ ให้ไมเกดดุ
ของการตัดสิ นใจเชนนี ่ ิ ลยภาพแนช

่ ิ ้ นของดุลยภาพแนชสามารถศึกษาได้จากแผนภาพตอไปนี
การไมเกดขึ ่ ้

รู ปที่ 12-1 แสดงการตัดสิ นใจตอบโต้ของฝ่ ายขนของเถื่อน เมื่อคาดวาฝ่ ่ ายตํารวจจะเลือกทาง

่ ๆ ซึ่งจะเห็นได้วาแผนการตอบโต้
ตาง ่ คือ { เส้นทางในป่ า , เส้นทางในเมือง } และ { เส้นทางในเมือง ,
เส้นทางในป่ า } เมื่อกลยุทธ์แรกในวงเล็บปี กกาเป็ นของฝ่ ายตํารวจ และกลยุทธ์หลังเป็ นของฝ่ ายขนของ
เถื่อน

รู ปที่ 12-2 แสดงการตัดสิ นใจตอบโต้ของฝ่ ายตํารวจ เมื่อคาดวาฝ่่ ายขนของเถื่อนจะเลือกทาง

่ ๆ ซึ่งจะเห็นได้วาแผนการตอบโต้
ตาง ่ คือ { เส้นทางในป่ า , เส้นทางในป่ า } และ { เส้นทางในเมือง ,
เส้นทางในเมือง} เมื่อกลยุทธ์แรกในวงเล็บปี กกาเป็ นของฝ่ ายตํารวจ และกลยุทธ์หลังเป็ นของฝ่ ายขน
ของเถื่อน
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 113

ฝ่ ายขนของเถื่อน
เส้นทางในป่ า เส้นทางในป่ า เส้นทางในเมือง
ฝ่ ายตํารวจ

เส้นทางในเมือง

รปที
ู ่ 12-1 แผนการตอบโต้ ของฝ่ ายขนของเถื่อน

ฝ่ ายขนของเถื่อน
เส้นทางในป่ า เส้นทางในเมือง
เส้นทางในป่ า
ฝ่ ายตํารวจ

เส้นทางในเมือง

รปที
ู ่ 12-2 แผนการตอบโต้ ของฝ่ ายตํารวจ
114 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

่
ความไมสอดคล้ ั
องกนของแผนการตอบโต้ ่ ิ ลยภาพแนช ดังแสดง
ของทั้ งสองฝ่ ายทําให้ไมเกดดุ
ในรู ปที่ 12-3 ดังนี้

ฝ่ ายขนของเถื่อน
เส้นทางในป่ า เส้นทางในเมือง
เส้นทางในป่ า
ฝ่ ายตํารวจ

เส้นทางในเมือง

รปที
ู ่ 12-3 การไม่ เกิดดลยภาพแนช
ุ

่ ิ ลยภาพแนช ทําให้ไมสามารถบอกได้
ในเมื่อไมเกดดุ ่ ่ พธ์ของเกมส์ (Game outcome) จะ
วาผลลั
่ หากแตกลาวได้
ออกมาอยางไร ่ ่ เพียงวาผลลั
่ พธ์ของเกมส์จะออกมาแบบสุ่ ม เพราะแตละฝ่ ่ ายกไมแนวาจะ
็ ่ ่่
เลือกทางไหน นัน่ กคื็ อแตละฝ่
่ ายตางเลื
่ อกแบบสุ่ ม ทําให้ผลลัพธ์ของเกมส์กจะออกมาเป็
็ นแบบสุ่ มด้วย
่ ็ หากใช้กลยุทธ์สุ่ ม (mixed strategy) แล้ว จะมีดุลยภาพแนชเกดขึ
อยางไรกตาม ิ ้ นแนนอน
่ ดังนี้

กลยุทธ์ ส่ ุม คือ กลยุทธ์ ที่แต่ ละฝ่ ายเลือกกลยุทธ์ ของตนเองแบบสุ่มโดยมีเรื่ องของความน่ าจะ

เป็ นเข้ ามาเกี่ยวข้ อง

่ องเกมส์การจับของเถื่อนจากตารางที่ 12-11
ในตัวอยางข ่ ายมีโอกาสที่จะเลือก
หากแตละฝ่
่ นทางเทา่ ๆ กนั คือ ½ กจะทํ
เส้นทางแตละเส้ ็ าให้วิเคราะห์ผลได้ออกมาในตารางที่ 12-12 ดังนี้
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 115

ตารางที่ 12-12 ผลได้ ของเกมส์ การจับของเถื่อนเมื่อความน่ าจะเป็ นในแต่ ละทางเลือกเท่ ากับ 1/2
ฝ่ ายขนของเถือ่ น
เส้นทางในป่ า เส้นทางในเมือง
( prob=1/2) ( prob=1/2)
ฝ่ ายตํารวจ เส้นทางในป่ า ( (1/2*60) , (1/2)*(-60) ) (0 นาที , 0 นาที)
( prob=1/2)
เส้นทางในเมือง (0 นาที , 0 นาที) ( (1/2*90) , (1/2)*(-90) )
( prob=1/2)
หมายเหตุ ตัวเลขที่เป็ นบวกหมายถึงเวลาที่กระทําให้ฝ่ายตรงข้ามได้รับความเสี ยหาย
ิ
ตัวเลขที่เป็ นลบหมายถึงเวลาที่ถูกกระทําให้เกดความเสี ยหาย

่
จากตารางที่ 12-12 สามารถนํามาเขียนเป็ นคาคาดหวั
งได้ ดังแสดงไว้ในตารางที่ 15 และ 16
่
ดังตอไปนี
้

อนึ่ง ่ ่ยแบบคาคาดหวั
คาเฉลี ่ ง Expectation คือ ผลรวมสําหรับทุก ๆ ทางเลือกของผลคูณ
n
่ ั
ระหวางโอกาสกบผลได้ ่
ในแตละทาง เขียนเป็ นสูตรได้วา่ E ( X ) = ∑ Pi X i เมื่อ P คือ โอกาส และ
i =1

X คือผลได้ ในทางเลือกที่ i = 1 ถึง n

ตารางที่ 12-13 ผลได้ ของเกมส์ การจับของเถื่อนเมื่อความน่ าจะเป็ นในแต่ ละทางเลือกเท่ ากับ 1/2
ผู้เล่ น ทางเลือก ค่ าคาดหวังในแต่ ละเส้ นทาง
(คํานวณโดยความน่ าจะเป็ นของฝ่ ายขนของเถื่อน)
ฝ่ ายตํารวจ เส้นทางในป่ า (1/2*60) + (1/2*0) = 30 นาที
เส้นทางในเมือง (1/2*0) + (1/2*90) = 45 นาที
ค่ าคาดหวังทีม่ ากทีส่ ุ ด 45 นาที
ดังนั้น ฝ่ ายตํารวจจะเลือกเส้ นทางในเมือง เพราะมีค่าคาดหวังมากที่สุด
หมายเหตุ ตัวเลขที่เป็ นบวกหมายถึงเวลาที่กระทําให้ฝ่ายตรงข้ามได้รับความเสี ยหาย
ิ
ตัวเลขที่เป็ นลบหมายถึงเวลาที่ถูกกระทําให้เกดความเสี ยหาย
116 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

ตารางที่ 12-14 ผลได้ ของเกมส์ การจับของเถื่อนเมื่อความน่ าจะเป็ นในแต่ ละทางเลือกเท่ ากับ 1/2
ผู้เล่ น ทางเลือก ค่ าคาดหวังในแต่ ละเส้ นทาง
(คํานวณโดยความน่ าจะเป็ นของฝ่ ายตํารวจ)
ฝ่ ายขนของเถื่อน เส้นทางในป่ า (1/2*-60) + (1/2*0) = -30 นาที
เส้นทางในเมือง (1/2*0) + (1/2*-90) = -45 นาที
ค่ าคาดหวังทีม่ ากทีส่ ุ ด -30 นาที
ดังนั้น ฝ่ ายขนของเถื่อนจะเลือกใช้ เส้ นทางในป่ า เพราะมีค่าคาดหวังมากที่สุด
หมายเหตุ ตัวเลขที่เป็ นบวกหมายถึงเวลาที่กระทําให้ฝ่ายตรงข้ามได้รับความเสี ยหาย
ิ
ตัวเลขที่เป็ นลบหมายถึงเวลาที่ถูกกระทําให้เกดความเสี ยหาย

ดุลยภาพแนชจะเกดขึ ิ ้ นที่ { เส้นทางในเมือง , เส้นทางในป่ า } โดยกลยุทธ์แรกในวงเล็กปี กกา

เป็ นของฝ่ ายตํารวจ แล้วผลลัพธ์ของเกมส์กคื็ อ ฝ่ ายขนของเถื่อนรอดจากการปะทะ

่
สังเกตวาการวิ ่ ้ อาจจะทําให้ได้รับดุลยภาพแนชมากจริ
เคราะห์เชนนี ็ ง ่
แตปรากฏวาผลลั่ พธ์
่ างขึ้ นอยูก่ บคาความนาจะเป็
คอนข้ ั ่ ่ ่ ่
น ซึ่งหากคาความนาจะเป็ นมีการเปลี่ยนแปลงไปแล้ว ผลลัพธ์กนาจะ ็ ่
่ ่
เปลี่ยนแปลงไปด้วย ดังตัวอยางตอไปนี ้
่ ายตํารวจมีแนวโน้มที่จะไปในเมืองมากกวาในป่
เมื่อคาดวาฝ่ ่ าจึงให้ความนาจะเป็
่ ่ ั
นเทากบ 2/3
สําหรับเส้นทางในเมือง และ 1/3 สําหรับเส้นทางในป่ า ในขณะที่ฝ่ายขนของเถื่อนกนาจะไปในป่ ็ ่ า
่
มากกวาในเมื อง ทําให้ความนาจะเป็่ ่ ั 2/3 และบน
นของฝ่ ายขนของเถื่อนบนเส้นทางในป่ าเทากบ
เส้นทางในเมืองเทากบ ่ 1/3
ิ ้ นจากการเปลี่ยนแปลงคาความนาจะเป็
ผลลัพธ์ที่เกดขึ ่ ่ ่
น แสดงไว้ในตารางที่ 12-15 ดังตอไปนี ้

ตารางที่ 12-15 ผลได้ ของเกมส์ การจับของเถื่อนในมมมองของฝ่

ุ ายตํารวจ
ผู้เล่ น ทางเลือก ค่ าคาดหวังในแต่ ละเส้ นทาง
(คํานวณโดยความน่ าจะเป็ นของฝ่ ายขนของเถื่อน)
ฝ่ ายตํารวจ เส้นทางในป่ า (2/3*60) + (1/3*0) = 40 นาที
เส้นทางในเมือง (2/3*0) + (1/3*90) = 30 นาที
ค่ าคาดหวังทีม่ ากทีส่ ุ ด 40 นาที
ดังนั้น ฝ่ ายตํารวจจะเลือกใช้ เส้ นทางในป่ า
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 117

ในทางตรงกนข้ั าม เมื่อกนมาพิ
ั จารณาในมุมมองของฝ่ ายขนของเถื่อนบ้าง ผลลัพธ์จะได้แสดง
่
ไว้ในตารางที่ 12-16 ดังตอไปนี้

ตารางที่ 12-16 ผลได้ ของเกมส์ การจับของเถื่อนในมมมองของฝ่

ุ ายขนของเถื่อน
ผู้เล่ น ทางเลือก ค่ าคาดหวังในแต่ ละเส้ นทาง
(คํานวณโดยความน่ าจะเป็ นของฝ่ ายตํารวจ)
ฝ่ ายขนของเถื่อน เส้นทางในป่ า (1/3*-60) + (2/3*0) = -20 นาที
เส้นทางในเมือง (1/3*0) + (2/3*-90) = -65 นาที
ค่ าคาดหวังทีม่ ากทีส่ ุ ด -20 นาที
ดังนั้น ฝ่ ายขนของเถื่อนจะเลือกใช้ เส้ นทางในป่ า
หมายเหตุ ตัวเลขที่เป็ นบวกหมายถึงเวลาที่กระทําให้ฝ่ายตรงข้ามได้รับความเสี ยหาย
ิ
ตัวเลขที่เป็ นลบหมายถึงเวลาที่ถูกกระทําให้เกดความเสี ยหาย

่ ่
โดยสรุ ปแล้ว เมื่อเปลี่ยนคาความนาจะเป็ นทําให้ผลลัพธ์ของเกมส์เปลี่ยนแปลงไป เมื่อ
ิ ั
ดุลยภาพแนชเปลี่ยนเป็ น {เส้นทางในป่ า , เส้นทางในป่ า} ซึ่งจะเกดการปะทะกนระหวางทั่ ้ งสองฝ่ าย
่
นาน 60 นาที (อานจากตารางที ่ 12-11)

่ ายไมมี่ กลยุทธ์เดี่ยว (pure strategy) ที่จะแนใจได้

ท้ายที่สุด เมื่อแตละฝ่ ่ วาจะเกดดุ
่ ิ ลยภาพแนช ก็
จะใช้กลยุทธ์สุ่ ม (mixed strategy) เพื่อวิเคราะห์ผลลัพธ์ของเกมส์ดงั กลาว ่ ซึ่งจากตัวอยางที
่ ่ผานมาแสดง
่
ให้เห็นแล้ววาเมื่ ่อแตละฝ่
่ ายเลือกใช้กลยุทธ์สุ่ มจะทําให้เกดดุ
ิ ลยภาพแนชได้แนนอน ่ แตดุ่ ลยภาพแนชที่
ิ ้ นนั้ นขึ้ นอยูก่ บคาความนาจะเป็
เกดขึ ั ่ ่ ่ ายมองด้วย
นที่แตละฝ่

12.5 ความน่ าจะเป็ นทีท่ าํ ให้ เกมส์ มีคาํ ตอบสํ าหรับการใช้ กลยทธ์
ุ สุ่ ม

ในการวิเคราะห์กลยุทธ์สุ่ ม จะมีคาความนาจะเป็
่ ่ ่ ่ งที่ทาํ ให้เกมส์ไมมี่ คาํ ตอบ เพราะจะ
นคาหนึ
ทํานายไมได้ ่ เลยวาผู
่ เ้ ลนแตละฝ่
่ ่ ายจะเลือกอะไร เพราะคาคาดหวั
่ ่
งของแตละทางเลื ่ ่ ั ทั้ งหมด
อกมีคาเทากน
่ ายนั้ น ๆ ไมมี่ ความแตกตางในการเลื
ทําให้ผเู ้ ลนฝ่ ่ ่
อกแตละทาง ทําให้อาจจะเลือกทางใดกได้ ็ ดังนั้ น
ผลลัพธ์ของเกมส์จึงจะออกมาอยางสุ ่ ่ ม ดังตัวอยางตอไปนี
่ ่ ้
118 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

ตารางที่ 12-17 Payoffs ของเกมส์ การเดาใจคู่รัก

หญิง
ฟุตบอล คาราโอเกะ
ชาย ฟุตบอล ( 10 , 5 ) ( -5 , -5)
คาราโอเกะ (0,0) ( 5 , 10 )
หมายเหตุ : ตัวเลขในวงเล็บ ตัวเลขแรกคือผลได้ของชาย
และตัวเลขหลังคือผลได้ของหญิง

ในเกมส์เดาใจคู่รัก (ตารางที่ 12-17) มีผเู ้ ลนสองฝ่่ ายคือชายและหญิง แตละฝ่ ่ ายจะชวนกนไปทํ

ั า
ิ
กจกรรมสั นทนาการระหวางวั ่ นหยุด แตละฝ่ ่ ายตางมี ่ ความสนใจตางกน ่ ั โดยฝ่ ายชายชอบดูฟตุ บอล
มากกวา่ ในขณะที่ฝ่ายหญิงชอบร้องคาราโอเกะมากกวา่ ดังนั้ น หากฝ่ ายหญิงยอมไปชมฟุตบอลกบฝ่ ั าย
ชายกจะทํ็ าให้ท้ งั คู่ได้รับความพอใจแตฝ่่ ายชายจะได้ความพอใจมากกวา่ ในขณะที่หากฝ่ ายชายยอมไป
ร้องคาราโอเกะกบฝ่ ั ายหญิงกจะทํ็ าให้ท้ งั คูไ่ ด้รับความพอใจแตฝ่่ ายหญิงจะได้รับความพอใจมากกวา่
่
อยางไรกตาม ็ ่ อกสิ่ งที่ตนเองชอบแตฝ่่ ายเดียวกจะทํ
หากทั้ งสองฝ่ ายตางเลื ็ าให้ตอ้ งทะเลาะกนและตางก ั ่ ็
จะเสี ยใจ แตหากเลื ่ ่ ั ่
อกไมตรงกนเพราะตางเอาใจกนกไมเป็ ั ็ ่ นไร
่ ่ ายตางมี
แม้วาตางฝ่ ่ ความสนใจสวนตั ่ ว แตกมี ่ ็ โอกาสที่จะเลือกเพื่อคูร่ ักของตนเองด้วย โดย
่
ความนาจะเป็ นสําหรับการทําเพื่อความสนใจสวนตั ่ วเทากบ ่ ั P ในขณะที่ความนาจะเป็ ่ นที่จะทําเพื่อคู่รัก
เทากบ่ ั R
่
คาคาดหวั งที่ฝ่ายชายจะได้รับจากการเลือกทางเลือกแตละทาง ่ ํ
เมื่อกาหนดความนาจะเป็ ่ นของ
ฝ่ ายหญิง คือ [ PF , RF ] และความนาจะเป็ ่ นของฝ่ ายชาย คือ [ PM , RM ] จะมีคาดั ่ งตอไปนี
่ ้

ก. เมื่อฝ่ ายชายเลือกไปดูฟุตบอล

E ( X M , football ) = RF (10) + PF (−5)

แต่ R F + PF = 1

E ( X M , football ) = RF (10) + (1 − RF )(−5)

คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 119

ข. เมื่อฝ่ ายชายเลือกไปร้ องคาราโอเกะ

E ( X M ,karaoke ) = RF (0) + (1 − RF )(5)

ค. เมื่อฝ่ ายหญิงเลือกไปชมฟุตบอล

E ( X F , football ) = (1 − RM )(5) + RM (0)

ง. เมื่อฝ่ ายหญิงเลือกไปร้ องคาราโอเกะ

E ( X F ,karaoke ) = (1 − RM )(−5) + RM (10)

่ ่
สิ่ งที่ตอ้ งการค้นหาจากปั ญหานี้ คือ คาความนาจะเป็ นที่จะทําให้เกมส์ไมมี่ คาํ ตอบ เริ่ มพิจารณา
จากฝ่ ายชายกอน ่ เกมส์จะไมมี่ คาํ ตอบกตอเมื
็ ่ ่อคาคาดหวั
่ ิ
งของฝ่ ายชายจากการเลือกทั้ งสองกจกรรมไมมี ่
่ ั
ความตางกน

E ( X M , football ) = E ( X M ,karaoke )

R F (10) + (1 − R F )(−5) = RF (0) + (1 − RF )(5)

15 RF − 5 = 5 − 5 RF

1
∴ RF =
2

นัน่ คือ หากฝ่ ายหญิงมีความเห็นแกฝ่่ ายชายครึ่ งหนึ่ง กจะทํ

็ าให้ฝ่ายชายไมรู่ ้จะเลือกอะไรดี
120 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

่ เคราะห์ฝ่ายหญิงบ้าง ดังตอไปนี
ตอมาวิ ่ ้

E ( X F , football ) = E ( X F ,karaoke )

(1 − RM )(5) + RM (0) = (1 − RM )(−5) + RM (10)

5 − 5 RM = 15 RM − 5

1
∴ RM =
2

นัน่ คือ หากฝ่ ายชายมีความเห็นแกฝ่่ ายหญิงครึ่ งหนึ่ง กจะทํ

็ าให้ฝ่ายหญิงไมรู่ ้จะเลือกอะไรดีเชนกน
่ ั

่ ่
เมื่อทราบคาความนาจะเป็ ่ ายไมรู่ ้จะเลือกทางไหนดีไปแล้ว
นที่ทาํ ให้แตละฝ่ ่ ็
ตอไปกจะมา
่ ่ ่
พิจารณาวาหากคาความนาจะเป็ ่ ่ ่ งกลาวกยอมทํ
นไมใชคาดั ่ ็ ่ าให้แตละฝ่่ ายตัดสิ นใจได้ แล้วทําให้เกมส์มี
คําตอบได้

3
ํ
หากกาหนดให้ ่ เชน่
ฝ่ ายชายมีแนวโน้มที่จะเอาใจฝ่ ายหญิงมากหนอย RM = จะทําให้คา่
5
่
คาดหวังของแตละทางเลื อกของฝ่ ายหญิงจะเป็ นดังนี้

2 3
E ( X F , football ) = (5) + (0) = 2 + 0 = 2
5 5

2 3
E ( X F ,karaoke ) = (−5) + (10) = −2 + 6 = 4
5 5

่ งมากกวา่
แบบนี้ ฝ่ายหญิงจะเลือกไปร้องคาราโอเกะ เพราะได้รับคาคาดหวั

3
็ นวาฝ่
อีกด้านหนึ่งหากฝ่ ายชายกเห็ ่ ายหญิงกเอาใจฝ่
็ ายชายดี เชน่ RF = ็ จารณาคา่
กจะพิ
5
คาดหวังของตนเองดังนี้
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 121

3 2
E ( X M , football ) = (10) + (−5) = 6 − 2 = 4
5 5

3 2
E ( X M ,karaoke ) = (0) + (5) = 0 + 2 = 2
5 5

่ งมากกวา่
แบบนี้ ฝ่ายชายจะเลือกไปดูฟตุ บอล เพราะได้รับคาคาดหวั

แตท้่ ายที่สุดแล้ว เมื่อฝ่ ายหญิงเลือกที่จะบอกฝ่ ายชายวาอยากจะไปร้

่ ั ่
องคาราโอเกะพร้อมๆ กบที
็ ่
ฝ่ ายชายกเอยปากบอกฝ่ ่
ายหญิงวาจะไปดู ่ บจะทําให้ผลลัพธ์ออกมา
ฟุตบอล ซึ่งเป็ นดุลยภาพแนช แตกลั
่ ่ ่
เป็ นวาตางคนตางเอาใจตั ิ
วเอง ทําให้เกดการทะเลาะกนแล้ั วเสี ยใจทั้ งคู่

่ ็
อยางไรกตาม เกมส์น้ ีมีขอ้ สรุ ปวา่ มีคาความนาจะเป็
่ ่ นหนึ่งที่ทาํ ให้เกมส์ไมมี่ คาํ ตอบ แล้วผูเ้ ลน่
่ ายจะเลือกอยางสุ
แตละฝ่ ่ ่ มทําให้ผลลัพธ์ของเกมส์ออกมาอยางสุ ่ ่ มด้วย แตหากคาความนาจะเป็
่ ่ ่ ่ ่ ่
นไมใชคา
่ คาํ ตอบเสมอ
นั้ น ๆ แล้ว เกมส์ยอมมี
122 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 123

บทที่ 13
การร่ วมมือ (Collusion)
่ ้ งคูส่ ามารถได้ผลได้ที่มากกวาเดิ
ในบางกรณี ผูเ้ ลนทั ่ มหากตัดสิ นใจจะร่ วมมือกนั ในบทนี้ จะได้
่ บางเรื่ องเพื่อให้เกดความเข้
แสดงให้เห็นตัวอยาง ิ าใจในเรื่ องนี้

13.1 การร่ วมมือกันในเกมส์ การขดบ่

ุ อนํา้ มัน

ในตารางที่ 13-1 ซึ่งเป็ นเกมส์การขุดบอนํ่ ้ ามันที่เดิมนั้ นหากวิเคราะห์ดว้ ยกลยุทธ์เดนจะทํ

่ าให
่ ้ งสองฝ่ ายตางกขุ
ได้ผลลัพธ์ของเกมส์คือ ผูเ้ ลนทั ่ ็ ดบอนํ
่ ้ ามันขนาดใหญทั่ ้ งคู่ แล้วได้ผลได้เทากบ ่ ั 6,000
ล้านบาททั้ งคู่

ตารางที่ 13-1 Payoffs ของเกมส์ การขดบ่

ุ อนํา้ มัน
บริ ษทั B
่ ้ ามันเล็ก
บอนํ ่ ้ ามันใหญ่
บอนํ
บริ ษทั A ่ ้ ามันเล็ก
บอนํ (10,000 , 10,000) (-3,000 , 8,000)
่ ้ ามันใหญ่
บอนํ (8,000 , -3,000) (6,000 , 6,000)
หมายเหตุ : ตัวเลขในวงเล็บ ตัวเลขแรกคือผลได้ของบริ ษทั A
และตัวเลขหลังคือผลได้ของบริ ษทั B
่
อยางไรกตาม็ หากพิจารณาให้ดีแล้ว หากทั้ งสองฝ่ ายสามารถตกลงกนได้ ั วาตางกจะขุ
่ ่ ็ ดบอนํ่ ้ ามั
็ าให้ได้ผลลัพธ์ถึงฝ่ ายละ 10,000 ล้านบาท
ขนาดเล็ก กจะทํ
ความตกลงที่ทาํ ขึ้ นนั้ นเรี ยกวา่ ข้ อตกลง (Agreement) ซึ่งถือวาเป็
่ นที่ยอมรับในหมู่ผเู ้ ลนทั
่ ้ งสอง
่ ขอ้ ตกลงเชนนั
วามี ่ ้ นอยูจ่ ริ ง และยินดีที่จะไมโกงหรื
่ อทําผิดข้อตกลง
โดยสรุ ปแล้ว หากผูเ้ ลนทั ่ ้ งสองฝ่ ายสามารถสร้างข้อตกลงได้และไมโกงกน ่ ั เองแล้ว ผลลัพธ์
่ อกนจะออกมาเป็
จากการรวมมื ั ่ ้ ามันเล็ก , บอนํ
น {บอนํ ่ ้ ามันเล็ก} ซึ่งทั้ งคูจ่ ะได้ผลได้เทากบ
่ ั (10,000 ,
10,000)
124 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

13.2 ปัญหาเรื่องนักโทษสองคน

่ อกนั คือ ปั ญหาเรื่ องนักโทษสองคน (Prisoners’ Dilemma)

ปัญหาคลาสสิ คของเรื่ องการรวมมื

ปัญหามีอยูว่ า่ นักโทษสองคนถูกจับพร้อมกนแล้
ั วกถู็ กแยกขังทันทีโดยไมทั่ นที่จะตกลงอะไร
ั เลย พนักงานสอบสวนบอกแกนั่ กโทษแตละคนวา
กนได้ ่ ่
่ หากทั้ งคูส่ ารภาพจะติดคุก 5 ปี แตหากคนใด
คนหนึ่งสารภาพแตอี่ กคนหนึ่งไมสารภาพ
่ ่ ่ไมสารภาพจะติ
คนที่สารภาพจะติดคุกเพียง 1 ปี แตคนที ่ ดคุก
่
10 ปี แตกระนั้ นหากทั้ งคู่ไมยอมสารภาพกจะติ
่ ็ ดคุกนานคนละ 2 ปี
ผลได้ของนักโทษทั้ งสองคนแสดงออกมาได้ ดังตอไปนี่ ้

ตารางที่ 13-2 Payoffs ของปัญหาเรื่องนักโทษสองคน

นักโทษหญิง
สารภาพ ่
ไมสารภาพ
นักโทษชาย สารภาพ ( -5 , -5 ) ( -1 , -10 )
่
ไมสารภาพ ( -10 , -1 ) ( -2 , -2 )

จากตารางที่ 13-2 หากวิเคราะห์แล้วจะพบวามี ่ กลยุทธ์เดน่ (Dominant Strategy) คือ การ

สารภาพทั้ งคู่ ดังนี้ คือ หากมองในมุมของนักโทษชายกอน ่ ถ้านักโทษหญิงสารภาพ เขากควรจะเลื ็ อก
สารภาพ เพราะมิเชนนั ่ ้ นจะต้องติดคุกนานถึง 10 ปี แตห่ากนักโทษหญิงไมสารภาพ ่ เขากยั็ งควร
สารภาพ เพราะจะติดแค่ 1 ปี ดังนั้ นไมวานั ่ ่ กโทษหญิงจะทําอยางไร่ ็
นักโทษชายกจะสารภาพอยู ด่ ี การ
สารภาพจึงเป็ นกลยุทธ์เดนของนั ่ กโทษชาย ในทางเดียวกนั การสารภาพกเป็ ็ นกลยุทธ์เดนของนั
่ กโทษ
หญิงด้วย ดังนั้ นดุลยภาพที่เกดขึ ิ ้ นจึงเป็ น {สารภาพ , สารภาพ} แล้วทั้ งคู่กติ็ ดคุกกนนานคนละ
ั 5 ปี
่
อยางไรกตาม ็ ่ ่ พธ์ที่ดีที่สุดของเกมส์น้ ี นักโทษทั้ งคูส่ ามารถติดคุก
การติดคุกนาน 5 ปี ไมใชผลลั
่ ้ นหากรวมมื
ได้นอ้ ยกวานั ่ อกนไมสารภาพ
ั ่ ซึ่งอาจจะทําได้หากทั้ งคู่มีเวลาที่จะตกลงกนั แตในปั ่ ญหานี้
่ กแยกจากกนทั
นักโทษตางถู ั นทีที่ถูกจับทําให้ไมสามารถทํ
่ าความตกลงใด ๆ กนได้ ั ผลลัพธ์กคื็ อต้องติด
คุกนานกวาที ่ ่ควรจะเป็ น
เรื่ องนี้ แสดงให้รู้วา่ บางครั้ งแม้จะมีดุลยภาพที่ดีกวาอั
่ นเกดจากความรวมมื
ิ ่ อ ผูเ้ ลนกไมสามารถ
่ ็ ่
่
ได้ผลลัพธ์น้ นั เพราะไมสามารถรวมมื ่ อกนได้ ั
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 125

่
อยางไรกตาม ็ หากนักโทษทั้ งสองออกจากคุกมาได้แล้วและกออาชญากรรมอี ่ ก คราวนี้ รู้แล้ววา่
่
การไมสารภาพทั ้ งคูจ่ ะชวยทํ
่ าให้ติดคุกน้อยลงได้ พวกเขาทั้ งสองกมี็ แนวโน้มที่จะรวมมื ่ อกนมากขึ
ั ้น
เกมส์ลกั ษณะเชนนี ่ ้ เรี ยกวา่ Repeated game หรื อ เกมส์ เล่ นซํา้ ซึ่งมีลกั ษณะของเกมส์คือ เลนพร้ ่ อมกนั
่ ่
แตเลนหลายครั ่
้ ง ซึ่งผลลัพธ์มกั จะออกมาวาในรอบหลั ่ ่ อกนมากยิ
ง ๆ ผูเ้ ลนจะรวมมื ั ง่ ขึ้ น
่ อกนแล้
การรวมมื ั วทําให้เกดผลลั
ิ ั
พธ์ที่ดีข้ ึนนั้ นแย้งกบความเชื ่อของ Adam Smith ผูเ้ ป็ นบิดาของ
เศรษฐศาสตร์ Adam Smith เชื่อในเรื่ องการแขงขั ่ น เขาจึงชื่อวาหากผู
่ ่ ้ งสองฝ่ ายแขงขั
เ้ ลนทั ่ นกนอยาง
ั ่
่
เต็มที่ดว้ ยความเห็นแกประโยชน์ ส่ วนตน (self-interest) แล้ว จะทําให้ท้ งั คู่ได้รับผลลัพธ์ที่ดีที่สุด แต่
่ John F. Nash Jr. ได้เสนอวาหากผู
ตอมา ่ ่ ่ อกนแล้
เ้ ลนรวมมื ั วจะได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด ความเชื่อใหมนี่ ้ เป็ น
พื้นฐานของทฤษฎีเกมส์และทําให้ John F. Nash Jr. ได้รับรางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร์
126 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 127

บทที่ 14
การตัดสิ นใจแบบย้ อนกลับ (Backward induction)

ั ่ (sequential game) ผูเ้ ลนจะสามารถเลื

ในเกมส์แบบผลัดกนเลน ่ อกกลยุทธ์ที่ดีที่สุดของตนเอง
ได้ดว้ ย การตัดสิ นใจแบบย้ อนกลับ (Backward induction)

14.1 เกมส์ การขยายกําลังการผลิต

การตัดสิ นใจแบบย้อนกลับสามารถศึกษาได้จากตัวอยางเกมส์ ่ ํ งการผลิต ซึ่งใน

การขยายกาลั
่ ้ เป็ นการเลนรอบเดี
ตัวอยางนี ่ ยว เกมส์น้ ีมีอยูว่ า่ มีผผู ้ ลิตอยู่ 2 ราย คือ บริ ษทั C กบบริ
ั ษทั P ทั้ งสอง
โรงงานทําการผลิตอาหารกระป๋ องเหมือนกนั ปรากฏวาเมื ่ ่อตลาดขยายตัวแล้วทั้ งสองรายกกาลั ็ ํ งคิดวาจะ่
ํ งการผลิตหรื อไม่ โดยมีทางเลือกอยูส่ ามทางคือ ไมขยาย
ขยายกาลั ่ ตั้ งโรงงานเล็กเพิม่ และตั้ งโรงงาน
่ ่ม
ใหญเพิ
ผลได้จากการตัดสิ นใจของทั้ งสองรายมีดงั ตอไปนี ่ ้ คือ หากฝ่ ายใดเลือกโรงงานที่ใหญกวากจะมี่ ่ ็
ํ
โอกาสได้กาไรมากกวา ่ แตหากตั
่ ้ งโรงงานใหญทั่ ้ งคู่กจะเกดผลผลิ
็ ิ ตล้นตลาดทําให้ราคาตกตํ่าและไมเป็ ่
ผลดีแกทั่ ้ งสองฝ่ าย แตหากไมขยายการผลิ
่ ่ ตเลย ราคาสิ นค้ากจะสู ็ งขึ้ นแล้วทําให้ได้ผลดีท้ งั คู่

ตารางที่ 14-1 Payoffs ของเกมส์ การขยายกําลังการผลิต

บริ ษทั P
่
ไมขยาย โรงงานเล็ก โรงงานใหญ่
่
บริ ษทั C ไมขยาย ( 30, 30) (18 , 40) (10 , 38)
โรงงานเล็ก (40 , 18) ( 20, 20) (9 , 15)
โรงงานใหญ่ ( 38, 10) (15, 9 ) (0,0)
่
หมายเหตุ : คาแรกในวงเล็ ่ งเป็ นของบริ ษทั P
บคือผลได้ของบริ ษทั C และคาหลั

่ ก่อน จะสามารถนํามาเขียนเป็ นต้นไม้

จากตารางที่ 14-1 หากให้บริ ษทั C เป็ นผูเ้ ลือกเลนได้
่
แสดงผลลัพธ์ (tree) ได้ดงั ตอไปนี
้
128 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

่
ไมขยาย ( 30, 30 )
เล็ก
( 18, 40 )
P ใหญ่
่
ไมขยาย ( 10, 38 )
่
ไมขยาย ( 40, 18 )
โรงงานเล็ก เล็ก
C P ( 20, 20 )
ใหญ่
( 9 , 15 )
่
ไมขยาย ( 38, 10 )
โรงงานใหญ่
เล็ก ( 15, 9 )
P
ใหญ่
(0,0)

รปที
ู ่ 17-1 ต้ นไม้ ของเกมส์ การขยายกําลังการผลิต

ในการแกปั้ ญหานี้ เริ่ มต้นหาผลได้ที่มากที่สุดของ P สําหรับแตล่ะทางเลือกของ C ซึ่งจะได้วา่

่ ํ งการผลิต แล้ว P จะเลือกโรงงานขนาดเล็ก
หาก C ไมขยายกาลั
หาก C เลือกโรงงานขนาดเล็ก แล้ว P จะเลือกโรงงานขนาดเล็กด้วย
่
หาก C เลือกโรงงานขนาดใหญ่ แล้ว P จะเลือกไมขยายโรงงาน

่
ตอมาให้
พจิ ารณาผลได้ของบริ ษทั C สําหรับแต่ละการตัดสิ นใจของบริ ษทั P ดังนี้ คือ

่ ํ งการผลิต แล้ว P จะเลือกโรงงานขนาดเล็ก แล้ว C จะได้กาไร

หาก C ไมขยายกาลั ํ 18
หาก C เลือกโรงงานขนาดเล็ก แล้ว P จะเลือกโรงงานขนาดเล็กด้วย แล้ว C จะได้ 20
หาก C เลือกโรงงานขนาดใหญ่ แล้ว P จะเลือกไมขยายโ
่ ํ 38
รงงาน แล้ว C จะได้กาไร

่
จากตัวเลขดังกลาวจะเห็ นได้วา่ ภายใต้การตอบโต้ของ P นั้ น บริ ษทั C สามารถทํากาไรสู
ํ งสุ ด
ได้จากการเลือกโรงงานขนาดใหญ่
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 129

โดยสรุ ปแล้ว บริ ษทั C จึงจะเลือกโรงงานขนาดใหญ่ ในขณะที่บริ ษทั P จะเลือกที่จะไมขยาย

่
ํ งการผลิต
กาลั

่
สังเกตวาในเกมส์ ่
ดงั กลาวหากให้ ่ ่ บริ ษทั P กยอมเลื
บริ ษทั P เลือกเลนกอน ็ ่ อกโรงงานขนาด
ใหญ่ แล้วบริ ษทั C กจะเลื ็ อกไมขยายกาลั
่ ํ งการผลิต ประเด็นนี้ ทาํ ให้เห็นได้ชดั ถึงเรื่ องของความ
่ (First-mover advantage)
ได้เปรี ยบของผูท้ ี่เลือกกอน

การเล่นเกมส์ แบบผลัดกันเล่ น (Sequential game)

ฝ่ ายทีไ่ ด้ เล่นก่ อนย่ อมได้ เปรียบ

่ ็ หากให้เล่นพร้อมกนทั
อยางไรกตาม ั ้ งสองฝ่ าย จะวิเคราะห์ได้จากดุลยภาพแนช ดังนี้

ตารางที่ 14-2 การวิเคราะห์ หาดลยภาพแนชในเกมส์

ุ การขยายกําลังการผลิต
ทาง ทางเลือกของ C การตอบโต้ ทางเลือกของ P การตอบโต้ การเกิดขึน้
ของ P ของ C ของดลยภาพ
ุ
แนช
1 ่
ไมขยาย โรงงานเล็ก โรงงานเล็ก โรงงานเล็ก ไมเกด ่ ิ
2 โรงงานเล็ก โรงงานเล็ก โรงงานเล็ก โรงงานเล็ก เกิด
3 โรงงานใหญ่ ่
ไมขยาย ่
ไมขยาย โรงงานเล็ก ไมเกด ่ ิ
ทางเลือกของ P การตอบโต้ ทางเลือกของ C การตอบโต้ การเกิดขึน้
ของ C ของ P ของดลยภาพ
ุ
แนช
4 ่
ไมขยาย โรงงานเล็ก โรงงานเล็ก โรงงานเล็ก ไมเกด ่ ิ
5 โรงงานเล็ก โรงงานเล็ก โรงงานเล็ก โรงงานเล็ก เกิด
6 โรงงานใหญ่ ่
ไมขยาย ่
ไมขยาย โรงงานเล็ก ไมเกด ่ ิ
130 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)

จากตารางที่ 14-2 พบวา่ ดุลยภาพแนชเกดขึ

ิ ้ นจํานวนหนึ่งจุด คือ { โรงงานเล็ก , โรงงานเล็ก }
่ ายจะได้กาไรฝ่
ซึ่งแตละฝ่ ํ ายละ 20 ล้านบาท อยางไรกตาม
่ ็ ดุลยภาพดังกล่าวไมใชดุ ่ ่ ลยภาพที่ดีที่สุดของ
เกมส์ เพราะหากทั้ งคูต่ กลงวาจะไมขยายกาลั
่ ่ ํ งการผลิตด้วยกนทั
ั ้ งคูแ่ ล้ว จะทําให้ได้รับผลกาไรถึ
ํ งฝ่ ายละ
30 ล้านบาท

14.2 เกมส์ การจับค่ หู ัวก้ อย

่ ่
ในตัวอยางตอไปนี ้ จะเป็ นการหาผลลัพธ์ของการจับคูห่ วั กอย
้ ซึ่งมีผเู ้ ลนสองฝ่
่ ายคือ A กับ B ทั้ ง
คูม่ ีทางเลือก 3 ทางคือ เลือกหัว (H) กอย ้ (T) และเลิกเลน่ (Q)

ผลลัพธ์ แถวบนเป็ นของผู้เล่ น A และแถวล่ างเป็ นของผู้เล่ น B

-5 -10 0 0 -10 -5 0 -10 -10 0 -5 0 -10 -10 0 -5 -10 0 0 -10

5 10 0 0 10 5 0 10 10 0 5 0 10 10 0 5 10 0 0 10

H T H T H T H T H T H T H T H T

B A A B

Q H T Q H T Q H T
Q H T

A B B A
T H T
H
B
H T
A

เริ่ มต้ น

รปที
ู ่ 17-1 เกมส์ การจับคู่หัวก้อย
คมสั น สุริยะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ 131

เกมส์น้ ีมีกติกาอยูว่ า่ ให้ A กบั B ออกหัวหรื อกอยพร้ ้ ั

อม ๆ กนในแตละรอบ ่ หากพบวา่
เหมือนกนจะให้ ั A เป็ นผูแ้ พ้แล้วจะเสี ย 5 บาท ในขณะที่ B ได้ 5 บาท ในรอบตอไปผู ่ แ้ พ้ในรอบแรก
สามารถเลือกที่จะเลิกเลนได้ ่ ่
แตหากไมเลิ ่ กกจะถื ็ อวายอมเลนรอบตอไปด้
่ ่ ่ วยกติกาเดิมอีกครั้ งหนึ่ง หาก
แกมื้ อสําเร็ จกจะเสมอตั
็ ว แตหากแพ้ ่ ็ ยเงินรวมแล้วเป็ นสองเทา่
อีกกจะเสี
เกมส์ลกั ษณะเชนนี ่ ้ ยอมไมมี
่ ่ ดุลยภาพแนชอยางแนนอน ่ ่ เพราะฝ่ ายหนึ่งต้องการให้ออกไม่
เหมือนกบคู ั แ่ ขง่ แตอี่ กฝ่ ายหนึ่งกลับอยากให้ออกเหมือนฝ่ ายตรงข้าม ดังนั้ นกลยุทธ์ที่จะใช้คือกลยุทธ์
สุ่ ม (mixed strategy) ด้วยคาความนาจะเป็ ่ ่ นบางคา่
สําหรับเกมส์น้ ี หากเชื่อวาในรอบแรกนั ่ ้ นแตละฝ่่ ายมีความนาจะเป็ ่ นในการออกหัวหรื อกอย ้
เทากบ่ ั ½ เทา่ ๆ กนแล้ ั ว จะทายไมได้ ่ เลยวาแตละฝ่่ ่ ายจะออกอะไร เพราะคาคาดหวั ่ งของการออกหัว
้ ่
หรื อกอยจะไมแตกตางกนเลยสํ ่ ั ่ ่
าหรับผูเ้ ลนแตละคน ทําให้ผลลัพธ์ของเกมส์ออกมาอยางสุ ่ ่ม
่
ในการเลนรอบที ่สอง หากความนาจะเป็ ่ นของการเลือก หัว กอย ้ หรื อ เลิก เทากบ ่ ั 1/3 เทากนอี
่ ั ก
็ านายไมได้
กจะทํ ่ อีกวาในรอบหลั
่ งใครจะเลือกอะไร ทําให้ผลของเกมส์ออกมาอยางสุ ่ ่ มอีกครั้ ง ทําให้
โดยสรุ ปแล้วเกมส์น้ ีจะมีผลลัพธ์ออกมาอยางสุ ่ ่ม
่
อยางไรกตาม ็ หากเกมส์น้ ีเลนกนหลาย ่ ั ๆ ครั้ ง (repeated game) แล้วนับจํานวนครั้ งวาใครชอบ ่
ออกอะไรมากกวากน ่ ั กจะพอสา ็ ่
มารถรู ้ได้วาความนาจะเป็ ่ นของแตละคนมี่ ่ ่
คาเทาใด และหากพบวาคา ่ ่
่
ความนาจะเป็ นในการเลนเกมส์ ่ รอบแรกตางไปจาก ่ ½ แล้วกจะพบวาเกมส์็ ่ มีคาํ ตอบที่สามารถทํานายได้
เสมอ (ดังข้อสรุ ปในหัวข้อที่ 6 เรื่ องความนาจะเป็ ่ นที่ทาํ ให้เกมส์มีคาํ ตอบสําหรับการใช้กลยุทธ์สุ่ ม)
่ ยวกนั เมื่อเลนเกมส์
เชนเดี ่ ในรอบสองด้วยความนาจะเป็ ่ ่ ่ ั 1/3 แล้วกยอมจะทํ
นที่ไมเทากบ ็่ าให้เกมส์มี
คําตอบเสมอ
132 ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ จุลภาค 2 (Econ 302)