ÖZGEÇMİŞ

Sivas Kangal Kocakurt Köyü’nde dünyaya geldim. İlköğretimi Sivas Kangal Kocakurt
Köyü’nde tamamladım ardından Kangal Yatılı İlköğretim Bölge okulunda ortaöğrenimimi
tamamladım. Sivas Endüstri Meslek Lisesi mezunu olup şu an Cumhuriyet Üniversitesi
Otomotiv Teknolojisi Bölümü’nde öğrenimime devam etmekteyim.
 İÇİNDEKİLER

SAYFA

DİZEL MOTORU NEDİR? NASIL ÇALIŞIR? 1

a) YENİ NESİL DİZEL MOTORLAR NEDEN SESSİZ ÇALIŞIR?

b) TURBO DİZEL MOTOR NEDİR? NE İÇİN KULLANILIR?
c) DİZEL MOTORLARDA İNTERCOOLER NE İŞE YARAR?
d) DİZEL MOTORLAR NEDEN DAHA VERİMLİ?

TURBO ŞARJ NEDİR? 2

a)TURBO ŞARJIN FAYDALARI

b)TURBO ŞARJ NASIL ÇALIŞIR?

TURBO ŞARJ SİSTEMLERİ 3

TURBO MOTORLARDA İNTERCOLOUR NE İŞE YARAR? 4

a)TURBO NEDİR? NASIL ÇALIŞIR?

b)İNTERCOOLER NASIL ÇALIŞIR?
c)KAÇ TİP İNTERCOOLER VARDIR?
 ÖNSÖZ

Geniş bilgi birikimi yol göstericiliği ve tecrübesiyle çalışmamız süresince bizden desteğini ve
yardımını esirgemeyen Sayın Öğr.Gör.Lütfi Akkuş’a sonsuz saygılarımı ve teşekkürlerimi
sunarım.

Cumhuriyet Üniversitesi Otomotiv Teknolojisi Bölümü’nde bana birer kimlik kazandıran

gerek üniversite ve hocalarıma teşekkür ederim.
DİZEL MOTORU NEDİR? NASIL ÇALIŞIR?

Benzin yani Otto motorundan 16 yıl sonra,

1892 yılında Alman mühendis Rudolf Diesel
tarafından bulunmuştur. Benzinli motorlarla
temelde birçok özelliği aynıdır. Tek farkı piston
içerisinde sıkıştırılanın yakıt + hava karışımı
değil sadece hava olmasıdır. Sıkıştırılan hava
belirli bir basınç ve sıcaklığa ulaştığında yüksek
basınçlı enjektörden yakıt püskürtülür ve
sıkışan sıcak havanın içerisinde yakıtın
patlaması ile piston aşağı doğru itilir. Benzin
motoruyla olan temel fark budur fakat bunun avantajları ve dezavantajları vardır. Dizel
motorunun en büyük avantajı, yanmanın hava içerisine enjekte edilen yakıt ile sağlanması
sonucunda daha kusursuz gerçekleşmesi ve buna bağlı olarak daha verimli olmasıdır. Benzin
motorlarının %20 seviyesinde olan motor verimlerinden bahsetmiştik, dizel motorlarda ise bu
verim %40’ın üzerindedir. Bu sayede dizel motorla benzinli motora göre aynı miktar yakıtla
daha fazla yol katedilebilir. Yanma kuvvetli gerçekleştiğinden çekiş yani tork daha fazladır ve
ara hızlanmaları daha iyi gerçekleştirirler fakat fazla devir yapamadıklarından çabuk
kesilirler. Fazla devir yapamamalarının sebebi, dizel motorlarının daha kuvvetli bir motor
bloğuna ve yine daha dayanıklı piston ve silindirlerden oluşmasındandır. Daha dayanıklı
malzeme daha ağır metal anlamına geldiğinden pistonları 4000 devirden daha hızlı
çevirmeleri pek mümkün değildir. Benzinli motorları ise, 6000 devire rahatlıkla çıkabilirler.
Dizel motorlarındaki yüksek basınçlı yanma olayı neticesinde daha kaliteli malzemelerden
üretilen motor parçaları motorun maliyetini de arttırmaktadır. Bunun yanında bakım sıklığı ve
bir arıza durumunda daha ciddi sorunların oluşması da dezavantajlarındandır. Sonuçta dizel
motorlar sağladıkları iyi yanma ve güçlü çekiş ile kamyon ve otobüs gibi fazla güç değil çekiş
gereken alanlarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Benzin motorları ise, daha fazla güç istenen
binek otomobiller ve jipler gibi küçük araçlarda tercih edilmektedir. 1
a)YENİ NESİL DİZEL MOTORLAR NEDEN SESSİZ ÇALIŞIR?

Yeni nesil dizel yakıt sistemlerinde, motorlarda bir çevrimde enjektörler, yakıtı bir kerede
değil kademeli olarak püskürtmektedirler. Böylece çok iyi bir karışım ve vuruntusuz yumuşak
bir yanma gerçekleşir. Sıkıştırma zamanında yapılan ön ve ana enjeksiyonla yanmanın
kademeli başlatılması sağlanır, basınç kademeli olarak yükselir. Ani basınç yükseltilmesinin
oluşturduğu titreşim azaltılmış olur böylece, motorun daha az titreşimli çalışması sağlanmış
olur.

b)TURBO DİZEL MOTOR NEDİR? NE İÇİN KULLANILIR?

Turbo, egzoz gazındaki atık enerjiyi kullanarak motora ekstra hava destekli güç sağlayan bir
parçadır. Günümüzde dizel motorların tamamı turbo şarjlıdır. Genel bir ifadeyle, egzoz
gazları içindeki atık enerji ile çalışan bir hava pompası olan turbo ünitesi, bir türbin çarkı, bir
kompresör çarkı ve bu ikisini birbirine bağlayan bir milden ibarettir.
Motoru terk eden basınçlı egzoz gazları, turbonun türbin çarkına yönlendirilir. Göbekteki mil
türbinle birlikte dönmeye başlar ve milin diğer ucundaki kompresör çarkını çevirir. Yüksek
hızla dönmeye başlayan kompresör çarkı büyük hacimde havayı emerek motorun
silindirlerine gönderir.
Yakıt içine püskürtülen her bir yakıt zerreciği, yanmak için gerekli olan oksijeni rahatlıkla
bulabilir ve böylece yanma verimliliği de artmış olur Turbo adı verilen sistem yanma verimini
yükseltmek için geliştirilmiştir.

c)DİZEL MOTORLARDA İNTERCOOLER NE İŞE YARAR?

İntercooler, turbo dizel motorlarda bulunan havayı soğutup sıkıştırarak turboya gönderen ve
motoru daha verimli çalışmasını sağlayan düzenek. Bu sistem soğuyan havanın hacminin
azalması mantığıyla geliştirilmiştir.

d)DİZEL MOTORLAR NEDEN DAHA VERİMLİ?

Verimlilik üretilen enerjinin güce çevrim oranıdır, dizeller de benzinlilerden her zaman daha
verimlidir. Bunun sebebi dizel motorun çalışma prensibidir.Dizel motorun en büyük avantajı
,yanmanın hava içerisine enjekte edilen yakıt ile sağlanması sonucunda daha kusursuz
gerçekleşmesi ve buna bağlı olarak daha verimli olmasıdır. Dizel motorlar benzinli motora
göre aynı miktar yakıtla daha fazla yol katedilebilir

Basit bir hesapla dizel motorların yakıt avantajını hesaplayalım;

Bir dizel motorun 4.5lt/100 km yakıt tüketimi üzerinden hesaplama yapılacak olursa; 100
km’de 20 TL yakıt harcanır. (4,47TL/LT baz alınmıştır.)
Bir benzinli motorun 6,5lt/100 km yakıt tüketimi üzerinden hesaplama yapıldığı zaman; 100
km’de 33 TL yakıt harcanır. (5.11TL/LT baz alınmıştır.)
100 km’lik bir mesafe kat edildiği zaman dizel motorlu olan otomobil benzinli araca göre; 33-
20= 13 TL daha az yakıt harcamış olacaktır.
TURBO ŞARJ NEDİR?

Bir motordan alınabilecek gücü artırmanın en iyi yolu silindirlere gönderilecek yakıt ve hava
karışımının artırılması ile olur.
Bu iki şekilde yapılabilir:
1-Motor hacmini artırmak
2-Süperşarj ya da turboşarj uygulamak

Motor Hacmini Artırmak

Motor hacmini artırarak hava-yakıt oranını yükseltmek mümkündür. Fakat bu; alacağınız
daha fazla güç, kaybedeceğiniz daha fazla yakıt (yakıt için harcayacağınız daha fazla para)
anlamına gelir. Ayrıca bu motorların daha büyük ve ağır olması ve de sürtünmelerinin fazla
olması sayılabilecek
olumsuz etkileridir.
Süperşarj
Süperşarj, içten yanmalı motorlarda güç üretimini artırmaya yönelik uygulanan bir
tekniktir.Normalde bir pistonun pozitif yer değişimi sonucu silindir içerisine hava dolar ve bu
hava sıkıştırılarak yanmada kullanılır. Silindir içerisine ne kadar çok hava gönderilebilirse
üretilen güç o denli yüksek olur. Süperşarj tekniği de bu prensibe dayanır. Bu teknikte hava
silindire gönderilmeden önce bir kompresör ile sıkıştırılır ve yüksek basınç sayesinde aynı
hacimdeki silindir içerisine daha çok hava verilmiş olur.Sonuç olarak daha fazla yakıt
yakılarak aynı motordan süperşarj sayesinde motor hacmini büyütmeden daha fazla güç elde
edilmiş olur.

Turboşarj, egzoz gazı ile çalışan bir süperşarj olarak tanımlanabilir. Gücünü Superşarj gibi
kayışlardan ve dişlilerden değil, egzoz gazının basıncından alır. Turboşarj motora atmosferik
basıncın üzerinde hava vererek, yani zorla doldurum yaptırarak daha küçük hacimli motordan
daha yüksek güç alınmasını sağlatan hareketini egzoz gazının dışarı çıkma basıncından alan
bir çeşit pompadır. Türbin ve kompresör olmak üzere iki adet pervaneye sahiptir. Türbin,
eksoz tarafında yer almaktadır, kompresör emme tarafında. Eksoz gazının çıkma basıncıyla
dönen türbin aradaki bağlantı milinin yardımıyla kompresör pervanesini döndürür. Bu sayede
motor silindirine önemli ölçüde artan bir hava girişi sağlanır.

2
a)TURBO ŞARJIN FAYDALARI

A-Turboşarjlı Motor Verimlidir.

Turboşarjın görevi ihtiyaç olunan gücün daha küçük motor hacimleri ile eldesini sağlamaktır;
bu özelliğin kendi içinde 3 türlü faydası vardır :

1-Daha küçük motor, daha az ağırlık demektir, hareketli aracınızın daha az yük taşıması
demektir.
2-Daha küçük hacim, mevcut araç motorunuzun daha az yer kaplaması anlamına gelir. Bu da
kullanım alanlarınızın daha verimli olmasını sağlar.
3-Daha küçük motorda büyük motorlara göre yüzey alanları daha küçük olacağı için
sürtünmeye harcanan enerji daha az olacaktır ve bu da motorunuzdan daha iyi verim almanızı
sağlayacaktır.

B-Turboşarjlı Motor Çevrecidir.

Turboşarjın ilk kullanılmaya başlandığı yıllarda sadece alınan güç ön planda idi. Daha sonraki
yıllarda egzoz emisyon değerlerinin belli standartlarda tutulmasının zorunluluk haline
getirilmesi motor üreticilerinin motorlarını geliştirmesi hususunda ekstra çaba sarfetmelerine
sebep oldu. Bu motorların bu emisyon değerlerini tutturabilmeleri için turboşarj vazgeçilmez
hale geldi. Günümüzde bu standarttaki motorların (Euro 1-2-3-4) hepsi turboludur
Turbocharger motora daha fazla hava gönderdiği için yakıtın yanması daha kolay, daha
düzgün ve daha temiz olur. Günümüzdeki turboşarjlı dizel motorlar diğer motorlara göre %50
daha az NO x ve CO2 emisyonu üretir.

C-Turboşarlı Motor Güvenli ve Keyifli Sürüş Olanağı Sağlar.

Turboşarjlı motorun ürettiği yüksek tork sayesinde motorun esnekliği artar ve hızlanma tepki
süresi kısalır. Bu da özellikle sollamalarda ya da ani güç istenen anlarda sürücüye büyük
avantaj sağlar. Ayrıca yüksek rakımlı yerlerde hava yoğunluğunun azalması motorun çekişten
düşmesine sebep olur bu sorun turboşarjlı motorlarda fazla hissedilmez.
b)TURBO ŞARJ NASIL ÇALIŞIR?

Yanma odasında patlayan hava-yakıt karışımı, egzoz gazına dönüşerek egzoz subaplarından
egzoz manifolduna doğru itilir. Bu aşamada egzoza giden gazın basıncı, yol üzerindeki
turbonun pervanesini döndürür. Yönlü kanatçıklara sahip olan bu pervane sayesinde gazın
önemli bir kısmı türbine girer. Türbin basınçlı gazla dolduğu andan itibaren ters yöndeki
kompresör pervanesi de basınçla dönmeye başlar. Dönen bu pervane kompresor
salyangozunun hava giriş kısmında ters basınç yaratarak emme kuvveti doğurur, bu sayede
emme salyangozunun içine dolan basınçlı hava salyangozun çıkış kısmından emme
manifolduna doğru süratle yollanır. Yanma odasına giren basınçlı havanın yakıtla birlikte
ateşlendiğinde çok daha şiddetli bir patlama gerçekleştirmesini sağlar.

TURBO ŞARJ SİSTEMLERİ

Turboşarj sistemleri temel olarak motordan alınan gücün arttırılmasını sağlar. Silindir
içerisine daha fazla hava göndererek meydana gelen yanmanın daha güçlü olması sağlanır.
Yöntem gerekli olan gücü yanmış egzoz gazlarının dışarı atılması sırasında alır. Bu yönden
süperşarj sistemleri gibi gücünü krank milinden alarak ekstradan benzin tüketilmesine neden
olmazlar. Turboşarj motora atmosfer basıncının üzerinde hava verilmesi sağlar. Piston
içerisine daha yüksek basınçta hava gönderir ve böylece daha küçük hacimli motorlardan
daha yüksek verimler elde edilir.Turboşarj sistemlerinde türbin ve kompresör bölümlerinde
iki adet pervane bulunur. Türbin egzoz manifoldunda yer alır. Yanma sonucu oluşan egzoz
gazları atmosfere atılırken sahip olduğu yüksek enerji ile türbini döndürür. Türbin de aradaki
bağlantı mili aracılığı ile kompresörü döndürür. Bu kompresör ile sıkıştırılan hava pistondan
içeriye gönderilir. Böylece silindir içerisine püskürtülen yakıttan daha yüksek verim elde
edilir. Turboşarj sistemlerinin pek çok yararı vardır bunları sıralayacak olursak:

Turboşarj motorlar daha verimlidir. Aynı performansı elde etmek için daha küçük motorun
kullanılmasına olanak tanır.

Motorun küçük olması daha az yer kaplamasını sağlar. Aracın ağırlığı hafifler.

Aynı performansı elde etmek için harcanan enerjiyi azaltır.

Çevre dostudur. Silindir içerisine daha fazla ve temiz hava gönderdiklerinden dolayı piston
içerisinde yanmış gazlar daha az zararlı olur.

Turboşarjlı dizel yakıt ile çalışan motorlar diğer motorlara göre %50 daha az CO2 ve daha az
NOx emisyonu sağlarlar.

3
Yüksek verimli olduklarından dolayı motorun sahip olduğu esneklik artar. Özellikle kısa
süreli ivmelenmelerde oldukça etkili performanslar gösterir.

Yüksek konumlarda havanın yoğunluğu azalır. Bu da piston içerisine giren hava miktarının
azalmasına ve performansın düşmesine neden olur.

Turboşarj sistemlerinde ise bu durum etkisini çok az bir şekilde gösterir. Yeni gelişmiş bazı
turboşarj motorlarda ise motorun performansını hiç etkilemez.

Turboşarj sistemleri motorun ekstradan güç tüketmesine neden olmaz. Bu yönden süperşarj
sistemlerinden daha üstün özelliktedir. Süperşarj sistemlerinde güç bir kayış kasnak yardımı
ile krank milinin sonunda yer ala volandan alınır.
TURBO MOTORLARDA İNTERCOLOUR NE İŞE YARAR?

Intercooler, aşırı besleme sistemleri tarafından basıncı yükseltilen ve bu nedenle ısınan taze
havanın silindirler içerisine gönderilmeden önce soğutulmasını sağlayan bir ısı değiştiricisi
yani eşanjördür. Aslında farklı bir tip radyatör de denilebilir

a) TURBO NEDİR? NASIL ÇALIŞIR?

Birçok insan intercoolerın turbo sistemini soğuttuğunu düşünür ancak intercooler sadece
emilen havanın soğutulması işelemini görür. Turbo motor yağı ve rüzgarın etkisi ile soğur.
Diğer taraftan su soğutmalı oldukça pahalı ve sonradan monte edilen soğutma sistemleri de
vardır. Ancak birçok otomobil modelinde turbo su ile soğutulmaz.

Turbo veya kompresör (supercharger) tarafından çok yüksek bir basınçla emilen
taze havanın sıcaklığının artması temel bir formül ile açıklanabilir.

PV=nRT

Bu formülde bizi ilgilendiren 2 adet değişken vardır. P (Pressure) yani Basınç ve T

(Temperature) yani Sıcaklık değişkenleri. Bu formülden basıncın ve sıcaklığın doğru orantılı
olarak arttığı görülebilir. Basıncın artması demek sıcaklığın artması demektir. Yani aşırı
basınç sistemi ne kadar yüksek basınçla hava emerse o havanın sıcaklığı da o oranda artar.
Emilen havanın sıcaklığının artması ise istenmeyen 2 durumun oluşmasına neden olur.
Bunlar,

Yüksek sıcaklık havanın yoğunluğunun düşmesine neden olur bu da birim havada bulunan
oksijen miktarının daha az olması anlamına gelir. Daha az oksijen silindirler içinde
gerçekleşen yanmanın daha verimsiz olmasına dolayısı ile elde edilecek gücün düşmesi
anlamına gelir.

4
Silindirler içerisine giren sıcak hava motor ısısının daha da yükselmesine neden olur. Motorun
aşırı ısınması ise vuruntulu bir şekilde çalışmasına ve çabuk yıpranmasına ayrıca gücün
düşmesine neden olur.

b)İNTERCOOLER NASIL ÇALIŞIR?

Aşırı besleme tarafından emilen ve basıncı yükselen taze havanın sıcaklığı artar.

Sıcaklığı artan taze hava intercoolera gönderilir.

Intercooler araç yol alırken rüzgar vasıtasıyla soğuyan bir radyatördür.

intercooler içerisine yaklaşık 250 derece sıcaklık ile giren hava burada 60 dereceye kadar
soğutulur.

Intercooler çıkışı emme manifolduna bağlıdır ve sıcaklığı düşürülen hava buraya gönderilir.

Emme manifolduna giren soğumuş hava silindirler içerisine gönderilir.

c)KAÇ TİP İNTERCOOLER VARDIR?

Hava soğutmalı ve su soğutmalı olarak 2 tipi mevcuttur.

Hava soğutmalı sistemlerde intercooler rüzgar ile soğutulur. Bir çok otomobil modelinde hava
soğutmalı intercooler bulunur. Su soğutmalı tipler ise otomobil motorlarını soğutan radyatör
sistemine benzer. Pahalı bir sistemdir ve genellikle yüksek performanslı, pahalı ve özel
otomobillerde bulunur.
 SONUÇ
Teknolojinin gelişimi insana verilen değerin bir göstergesidir. Bu çalışmada dizel motorların
nasıl çalıştığını nasıl en iyi verim alındığını çeşitli turbo kompresör soğutma sistemi
intercooler ile motorun en verimli ve yakıt tasarrufu nasıl sağlandığı değerlendirildi. Soğutma
sisteminin motorda oluşturduğu yararlı ve zararlı etkenler belirlendi ve değerlendirildi. Turbo
ve intercooler in turbosuz motorlara göre yakıt ve performansı incelendi ve değerlendirildi.
Turbosuz motorlara göre turbolu ve intercooler motorların daha verimli zararsız ve tasarruflu
olduğu öğrenildi. Turbosuz ve turbolu motorların turbosuz motorlara göre daha az yakıt
kullandığını ve turbolu motorların daha çok soğutulmuş hava kullanıldığı öğrenildi.
 KAYNAKÇA

https://forum.memurlar.net/konu/759226/

http://www.bilgiustam.com/dizel-motoru-nedir-nasil-calisir/

https://www.sekizsilindir.com/2016/07/turbo-motorlarda-intercooler-ne-ise.html