UVOD U HIRURGIJU

Hirurgija se dijeli na:

a) opšta i abdominalna hirugija
b) minimalno invazivna hirurgija
c) specijalna hirurgija koja se dijeli na:
-torakalnu hirurgiju
-kardiovaskularnu hirurgiju
-neurohirurgiju
-urološku hirurgiju
-dječiju hirurgiju
-plastičnu hirurgiju

Hirurgija je grana kliničke medicine koja se bavi proučavanjem i liječenjem

bolesti.
1973 god. osnovana je Hiruška akademija u Parizu
Razvoj hirurgije omogućila su otkrića kao što su: asepsa i antisepsa, anestezija,
rentgen, transfuzija krvi i otkriće pencilina.

Hiruški principi liječenja

Pravilna indikacija za operaciju
Adekvatna preoperativna priprema pacijenta
Dobro urađen operativni zahvat-dobra operativna hiruška tehnika
Kvalitetna postoperativna hiruška njega i praćenje pacijenta
Rano otkrivanje i prevencija postoperativnih komplikacija

1
**Indikacije po hitnosti:**
a) Hitne operacije-pneumotoraks, ruptura jetre, epiduralni hematom...
b) Odgođene hitne operacije-apendicitis, otvorena fraktura, ileus...
c) Elektivne operacije-holecistektomija, hernioplastika....

Indikacije prema terapeutskim mogućnostima

Apsolutne-akutni abdomen, ruptura aneurizme, sva krvarenja...
Relativne-duodenalni ulkus
Socijalne ili psihogenog porijekla-razne estetske operacije
Profilaktičke-holecistektomija kod dijabetičara

Zadaci hiruških ustanova

Da je kvalitetan klinički servis koji karakteriše profesionalizam i znanje
Da je edukativan centar za studente, specijalizante i asistente, medicinske sestre
i ostalo medicinsko osoblje
Da je baza mnogobrojnih naučno istraživačkih projekata

Pripreme za elektivne operativne zahvate

-indikacije za operaciju (najteži dio)
-preoperativna dijagnostika
-osnovna laboratorija, krvna grupa, RTG pulmo, EKG-pregled interniste
-preoperativni pregled anesteziologa
-preoperativna priprema pacijenta

ANAMNEZA, PREGLED I DIJAGNOSTIKA U HIRURGIJI

2
Anamneza-razgovor sa pacijentom
Fizikalni pregled
Različite dijagnostičke metode

Anamneza
Generalije
Aktualne-glavne tegobe
Sadašnja bolest
Lična anamneza
Porodična anamneza
Socijalna anamneza

Za sve simptome neophodna je detaljna analiza svakog.

Svi simptomi imaju:

-trajanje
-progresiju
-učestalost:
-pojavljivanja
-težine
-egzacerebracije i smirivanja
-povezanost i udruženost sa drugim simptomima
-Potrebno je pitati pacijente o lijekovima koje trenutno troše i posljednjim
promjenama lijekova od strane osobnog ljekara.

3
-Porodični deficit pseudoholinesteraze - kada pacijent ne može metabolizirati
mišićni relaksans
-Oko 50% svih starijih pacijenata koji trebaju da se operiraju imaju određene
pridružene bolesti koje povećavaju rizik operativnog zahvata

Fizikalni pregled
-inspekcija
-palpacija
-perkusija
-auskultacija
-lokalni nalaz

-Obično se koristi podjela na 4 kvadranta, a nekada na epigastričnu,

periumbilikalnu i pelvičnu regiju
-Anamneza - 70% dijagnoze
-Anamneza + fizikalni pregled – 90% dijagnoze

Inspekcija abdomena
-nivo
-izgled pupka, kožne promjene
-respiratorni pokreti abdomena
-kilni otvori
Palpacija
Dijeli se na: a) površnu
b) duboku

4
Perkusija
-Perkusijom se utvrđuju:
a) granice pojedinih organa
b) prisutnost patoloških nakupina zraka
c) uzrok dilatacije abdomena

Auskultacija
Služi za utvrđivanje:
a) granice patoloških rezistencija
b) prisutnost peristaltike
c) vrsta peristaltike
d) prisutnost izljeva u trbuhu
e) promjene na velikim krvnim žilama

Posebni znaci
-osjetljivost kostovertebralnog ugla na sukusiju
-određivanje nivoa tečnosti u trbuhu

**Apendicitis – specijalni znakovi**

- Znak obturatora - Ovaj znak nastaje ako je crvuljak u kontaktu sa
musculus obturatorius internus, bol se javlja pri unutrašnjoj rotaciji noge
sa bolom u donjem dijelu trbuha (abdomen). Pokreti rotacije u desnom
kuku pojačavaju bol ileocekalno (pelvični apendix)
- Znak ileopsoasa -Ovaj znak karakterizira bol u desnom donjem kvadrantu
trbuha pri ekstenziji i abdukciji noge jer se pri tom rasteže musculus

5
 psoas. Mišić je osjetljiv jer se upala prenijela sa crvuljka na mišić. Pacijent
zauzima fetalni položaj da bi smanjio bol. Pojačanje boli pri napinjanju m.
psoasa (bolesnik sjedi na rubu stola i povlači desnu nogu dorzalno)-
retrocekalni apendix
- Murphy-ev znak- Pozitivan Marfijev znak (osjetljiva na palpaciju žučna
kesica pri dubokom inspirijumu) ukazuje na holelitijazu i
holedoholitijazu.
- Blumbergov znak - Ovaj znak nije specifičan za upalu crvuljka, već je
odraz nadražaja peritoneja. Izaziva ga se kad prilikom nježne palpacije
trbušne stijenke, u području iznad McBurneyeve tačke, iznenada
popusti pritisak naglim dizanjem ruku s trbušne stijenke.
Ako nakon duboke palapcije trbuha naglo podignemo ruke pacijent će
dobiti bol na mjestu gdje je lociran crvuljak.
- Krugerov znak- Pojačanje boli pri pritisku na mjestu ileocekalne regije pri
podizanju desne noge u extenziji
- Rowsingov znak -Ukoliko počnemo palpirati kolon od lijeve ilijačne jame
u pravcu suprotnom od kazaljke na satu u pravcu gdje se nalazi debelo
crijevo (colon) gurajući sadržaj crijeva prema cekumu povećanjem pritiska
u desnom debelom crijevu izazvat ćemo bol.
- Lanzov znak- Odsutnost refleksa desnog m. cremastera
- Grassmanov znak- Znak bolnosti desnog donjeg dijela trbuha pri laganoj
perkusiji
Fizikalni pregled se završava digitorektalnim pregledom
Dijagnoza hiruških oboljenja
-Biohemijske analize
-RTG dijagnostika
-konvencionalni RTG snimci
-CT
-MRI
-Angiografija

6
-UZ pregled
-Endoskopija
-Laparoskopija
Biohemijske analize
-Osnovni nalazi:
KS, ŠUK, urea, urin, PT, vrijeme krvarenja, dijastaze, bilirubin,
transaminaze, ALP, GGT
-Posebni testovi:
Interleukini, imunologija, hormonalni status, biohemijski markeri infarkta
Koagulacioni status
Endoskopija
-EGD – ezofago-gastro-duodenoskopija
-kolonoskopija
-ERCP, PCT
-cistoskopija
-bronhoskopija

Pretrage koje treba napraviti prije operativnog zahvata

-KKS
-Krvna grupa (ovisno o veličini operacije)
-urea, kreatinin, kalij i GUK u bolesnika > 65 god, dijabetičara, hipertoničara i
onih sa poznatom bubrežnom bolesti
-sediment urina i urinokultura u posebnim indikacijama (podatak o uroinfektu,
urološki, ginekološki i veliki ortopedski zahvati)
-EKG u muškaraca > 40 god. i žena > 50 god.
-kardiološki pregled u osoba sa znacima i simptomima srčane bolesti

7
-RTG pluća u bolesnika > 60 god. i pušača > 40 god, u bolesnika kod kojih se
predviđa veći abdominalni zahvat, u onih sa poznatom srčanom bolešću, te kod
oboljelih od malignih bolesti
-specijalistički i specifični laboratorijski nalazi i propratno pismo

Podjela hiruških pacijenata prema riziku za operativni zahvat (ASA grupa)

GRUPA I - zdravi pacijenti bez pridruženih sistemskih bolesti
GRUPA II - lakše sistemske bolesti
GRUPA III – teške sistemske bolesti
GRUPA IV – teški sa malom šansom za preživljavanje
GRUPA V – moribidni pacijenti