ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ GREEK MATHEMATICAL SOCIETY

Πανεπιστημίου (Ελευθερίου Βενιζέλου) 34 34, Panepistimiou (Εleftheriou Venizelou) Street

106 79 ΑΘΗΝΑ GR. 106 79 - Athens - HELLAS
Τηλ. 3616532 - 3617784 - Fax: 3641025 Tel. 3616532 - 3617784 - Fax: 3641025
e-mail : info@hms.gr e-mail : info@hms.gr
www.hms.gr www.hms.gr
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ
77ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ
ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ “Ο ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ”
28 Ιανουαρίου 2017

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Πρόβλημα 1

(α) Να βρεθούν όλα τα μη μηδενικά κλάσματα ,  με  ,    μη αρνητικούς

ακέραιους και     4 . 
(β) Για το μικρότερο από τα κλάσματα του προηγούμενου ερωτήματος να βρείτε
   6  2  9 
την τιμή της παράστασης:    2     3    . 
  7   27 

Λύση

(α) Αφού το κλάσμα είναι μη μηδενικό πρέπει   0  και αφού το  είναι

παρονομαστής πρέπει   0 . Αφού  ,  είναι μη αρνητικοί ακέραιοι και
    4 πρέπει να ισχύει   4 και   4 . Επομένως, έχουμε:
   1
  3,   1,  3 ,   2,   2,  1 και   1,   3,  .
                 3  
(β) Το μικρότερο από τα κλάσματα που βρήκαμε στο προηγούμενο ερώτημα είναι
 1
το  , οπότε έχουμε:
 3
  6 2  9  1 6 2 1 9
   2     3(  )   2     3(  )
  7  27  3 7 3 27
7 6 2 1
   3(  )  2  1  1.
3 7 3 3

Πρόβλημα 2
Ο θετικός ακέραιος Α έχει το γινόμενο των ψηφίων του ίσο με 12, το άθροισμα
των ψηφίων του ίσο με 9 και επιπλέον διαιρείται με το 4. Να βρείτε τη μικρότερη
και τη μεγαλύτερη δυνατή τιμή του Α.

Λύση
Επειδή είναι 12  2  2  3 τα δυνατά ψηφία του Α, έτσι ώστε αυτά να έχουν
άθροισμα 9 είναι τα εξής:
(α) 2,6,1 (τριψήφιος αριθμός)
(β) 3,4,1,1 (τετραψήφιος αριθμός)
(γ) 22,2,3,1,1 (πενταψήφιοςς αριθμός)
Ημ μικρότερη δυυνατή τιμή μπορεί να ππροκύψει από α την περίπτωση (α).. Δεδομένου υ
ότι ένα αριθμ μός διαιρείτται με το 4, όταν το ο τελευταίο διψήφιο τμήμα του υ
διαιιρείται με τοτ 4. οι δυυνατές τιμέςς του Α είνναι οι 216 και 612. Ε Επομένως η
μικρρότερη δυνα ατή τιμή του
υ Α είναι 2116.
Η μμεγαλύτερη δυνατή τιμ μή του Α μ μπορεί να προκύψει
π από
α την περρίπτωση (γ)).
Δεδδομένου ότιι ένα αριθμό ός διαιρείτααι με το 4, όταν το τελλευταίο διψ
ψήφιο τμήμα α
του διαιρείται με το 4, οι δυνατές τιμ μές του Α πρέπει
π να έχχουν τελευτταίο διψήφιο
ο
τμήμα το 12 ή το 32. Όμω ως για τον ππροσδιορισμ μό της μεγααλύτερης δυυνατής τιμής
του Α πρέπει το τ πρώτο ψη ηφίο του ναα είναι το 3.
3 Επομένωςς η μεγαλύττερη δυνατή ή
τιμή
ή του Α είνα αι 32112.

Πρόόβλημα 3
Δίνεεται τετράγγωνο ΑΒΓΔΔ πλευράς  . Προεκττείνουμε
την πλευρά ΑΔ ήμα   
Δ κατά τμή  και τηνν πλευρά
ΓΔ κατά τμήμα α    .
 ˆ και
(α) Να βρείτε πόσες μοίρες είναι οοι γωνίες 
ˆ.

(β) Να αποδεείξετε ότι οι ευθείες ΑΓ και ΕΖ Ε είναι
παρράλληλες.
Σημμείωση: Στηην κόλλα σα
ας να κάνετεε το δικό σα
ας σχήμα.

Λύσ
ση

Σχήμα 1
(α) Επειδή     και τέμνονται από την ευ υθεία ΒΕ έχχουν τις ενττός εναλλάξ
γωννίες του ίσεςς, δηλαδή
̂1  ˆ 1 (1))
Επεειδή από υπόόθεση    , το τρ ίγωνο ΔΒΕ Ε είναι ισοσκ
κελές και έχχει:
ˆ ˆ
   2  1ˆ (2))
Απόό τις σχέσεις (1) και (2)) προκύπτειι η ισότητα::
ˆ  ˆ  
 ˆ (3))
2 1

Επεειδή το τρίίγωνο ΔΒΓ Γ είναι ορρθογώνιο ισ σοσκελές (   , ˆ  90 ) θα


α
έχουυμε:
  3
ˆ 
 ˆ ˆ  45  2  
ˆ  45  
ˆ  22,5
1 2

Με το ίδιο σκεπτικό όπως προηγουμένως έχουμε ότι  ˆ  ˆ , αφού ΔΒ = ΓΖ,

3 1
ˆ  ˆ , αφού  ||  . Επίσης είναι 
ˆ ˆ  ˆ  45 , οπότε λαμβάνουμε
4 1 3 4

ˆ  ˆ  22,5 .
τελικά  1
(β) Επειδή τα τρίγωνα ΔΓΑ και ΔΕΖ είναι ορθογώνια ισοσκελή θα έχουμε
ˆ  
 ˆ  45 , οπότε οι ευθείες ΑΓ και ΕΖ τεμνόμενες από την ευθεία ΑΕ
σχηματίζουν δύο εντός εναλλάξ γωνίες ίσες. Επομένως οι ευθείες ΑΓ και ΕΖ είναι
παράλληλες.

Πρόβλημα 4
Ένας πεζοπόρος περπατάει από το χωριό Α για να πάρει το τρένο στην πόλη Β. Ο
πεζοπόρος σε μία ώρα προχώρησε κατά 4 χιλιόμετρα και τότε διαπίστωσε ότι
περπατώντας με αυτή την ταχύτητα θα έφθανε στο σταθμό μία ώρα αργότερα από
την αναχώρηση του τρένου. Για αυτό το λόγο στο υπόλοιπο της διαδρομής
κινήθηκε με 6 χιλιόμετρα την ώρα και έτσι έφθασε στο σταθμό μισή ώρα
νωρίτερα από την αναχώρηση του τρένου. Να βρείτε την απόσταση του χωριού Α
από το σταθμό του τρένου στη πόλη Β.

Λύση
Έστω ότι η απόσταση του χωριού Α από το σταθμό του τρένου στη πόλη Β είναι
x χιλιόμετρα. Με την ταχύτητα που έτρεχε ο πεζοπόρος θα κάλυπτε την
x
απόσταση σε ώρες, οπότε η ώρα που ξεκινούσε από το χωριό Α και η ώρα
4
x
αναχώρησης του τρένου διέφεραν κατά  1 ώρες.
4
Μετά την πρώτη ώρα ο χρόνος που είχε ο πεζοπόρος για να φθάσει έγκαιρα στο
x  x
σταθμό ήταν   1  1   2 ώρες. Τα χιλιόμετρα που απέμεναν ήταν x  4
4  4
x4
και για να τα καλύψει ο πεζοπόρος χρειάστηκε ώρες. Σύμφωνα με την
6
υπόθεση θα έχουμε την εξίσωση:
x x4 1 x x4 1 x x4 5
2     2  
4 6 2 4 6 2 4 6 2
3 x 2 x  8 30
    3 x   2 x  8   30  3 x  2 x  8  30  x  22.
12 12 12
Επομένως η απόσταση του χωριού Α από το σταθμό του τρένου στη πόλη Β ήταν
22 χιλιόμετρα.

Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Πρόβλημα 1
Να βρείτε την τιμή της παράστασης
4 3
3  3  3  2  3 27
 , αν δίνεται ότι      ,      ,    .
  3  2 16
Λύσση
Έχοουμε
4 4 3
 2  3  881  3 27 27
        ,       ,    ,
 3  2  116  2 8 16
οπόότε οι δύο όρροι του Α γίίνονται:
3 3 3 3 3 3
 81   27   27   3   3   3 
4 3 3
               4   3     4 
3 3 3

6   8   16   2   2   2 
 16
312 39 39 312 23  39 39 312  23  39  3 9
 12  9  12  12  12  12 
2 2 2 2 2 2 212
39   33  23  1 39   27  8  1 39 18 39  32  2 311
   12   11 ,
212 212 2 212 2
4 3 3 10
81  27   27  3 3 3 3
           4  3  4  11
16  8   16  2 2 2 2
Εποομένως, έχουμε:
311
 3   3   3 211 311  211
  10  10 11  3
 3 3 2
11
2

Πρόόβλημα 2
Δίνεεται τετράγγωνο ΑΒΓΔ Δ πλευράς  . Προεκτεείνουμε την
πλευυρά ΑΔ κατά τμήμα     καιι την πλευρ ρά ΓΔ κατά
τμήμα     . Αν Η είναιε το μέέσο του ευθθυγράμμου
τμήματος ΕΖ, τότε:
τ
(α) Να βρείτε τοτ μήκος τοου ευθύγραμ μμου τμήμα ατος ΒΕ.
(β) Να αποδείξξετε ότι το σημείο
σ Δ απ
απέχει ίσες αποστάσεις
α
απόό τις τρεις κοορυφές του τριγώνου ΑΑΓΗ
(γ) Να βρείτε το λόγο τω ων εμβαδώνν των τριγώ ώνων ΒΕΖ
και ΑΓΗ.
Σημμείωση: Στηην κόλλα σα ας να κάνετεε το δικό σα
ας σχήμα.

Λύσ
ση

Σχήμα 1
(α) Από την υπόθεση έχουμε:          και        2 .
Τότε είναι      2 και από το Πυθαγόρειο θεώρημα στο τρίγωνο ΑΒΕ
έχουμε:

   2   
2
   2   2 4  2 2   4  2 2.

(β) Επειδή Η είναι το μέσο της βάσης ΕΖ του τριγώνου ΔΕΖ η ευθεία ΔΗ θα είναι
μεσοκάθετη της βάσης Το τρίγωνο ΔΖΕ είναι ορθογώνιο ισοσκελές με
     2 , οπότε από το Πυθαγόρειο θεώρημα λαμβάνουμε ότι:
   2  2  2 2  2 2  2 .
Όμως και το τρίγωνο ΔΗΕ είναι ορθογώνιο ισοσκελές, (ΔΗ κάθετη στη βάση ΕΖ
ˆ  45 ), οπότε ότι:        . Έτσι έχουμε        ,
και 
2
οπότε το Δ απέχει ίσες αποστάσεις από τις τρεις κορυφές του τριγώνου ΑΓΗ.

(γ) Η ευθεία ΒΗ είναι μεσοκάθετη της διαγωνίου ΑΓ και έστω ότι την τέμνει στο
σημείο Κ. Ομοίως όπως στο ερώτημα (α), μπορούμε να βρούμε ότι:
BZ   4  2 2   .
Επομένως και το σημείο Β ανήκει στη μεσοκάθετη του ΕΖ, οπότε τα σημεία Β, Δ
και Η είναι συνευθειακά. Τότε είναι

     
 2
 

 2 2  ,        2   ,    2,
2 2
Επομένως, έχουμε
1
       2 

 2  2  2 1 2
 ,
  
2 2 2
1
 
      2     2   2 1  2 ,
2
 
   
οπότε ο ζητούμενος λόγος εμβαδών είναι: 2.
   

Πρόβλημα 3
(α) Να βρείτε πόσα πολλαπλάσια του 9 υπάρχουν μεταξύ των αριθμών 1 και 105 .
(β) Να βρείτε πόσα πολλαπλάσια είτε του 6 είτε του 9 υπάρχουν μεταξύ των αριθμών 1
και 105 .

Λύση
(α) Τα πολλαπλάσια του 9 μεταξύ 1 και 105  100000 είναι της μορφής 9 x, όπου x
θετικός ακέραιος. Έχουμε
1 100000 1 1
1  9 x  100000  x   x  11111   x  1, 2,...,11111 ,
9 9 9 9
αφού ο x είναι θετικός ακέραιος. Επομένως, μεταξύ του 1 και του 100000 υπάρχουν
11111 πολλαπλάσια του 9.
(β) Βρήκαμε στο ερώτημα (α) ότι μεταξύ του 1 και του 100000 υπάρχουν 11111
πολλαπλάσια του 9. Ομοίως βρίσκουμε ότι μεταξύ 1 και 100000 υπάρχουν 16666
πολλαπλάσια του 6. Από τα παραπάνω πολλαπλάσια, μετριούνται δύο φορές αυτά που
είναι κοινά πολλαπλάσια του 6 και του 9. Αυτά είναι τα πολλαπλάσια του ΕΚΠ(6,9) = 18.
Όπως στο ερώτημα (α), βρίσκουμε ότι μεταξύ 1 και 100000 υπάρχουν 5555 πολλαπλάσια
του 18. Επομένως μεταξύ των αριθμών 1 και 100000 υπάρχουν
11111  16666  5555  27777  5555  22222
πολλαπλάσια είτε του 6 είτε του 9.

Πρόβλημα 4
Μια μέρα ο Γιώργος καθώς πηγαίνει από το σπίτι στο σχολείο και έχει διανύσει το
 % της απόστασης, βλέπει ότι έχει αργήσει. Αποφασίζει να γυρίσει πίσω στο
σπίτι, να πάρει το ποδήλατο και να πάει με αυτό στο σχολείο. Αν υποθέσουμε ότι
ο Γιώργος περπατάει με 6 χιλιόμετρα την ώρα, ενώ με το ποδήλατο πηγαίνει με
15 χιλιόμετρα την ώρα, για ποιες τιμές του  συμφέρει να γυρίσει πίσω για να
χρησιμοποιήσει το ποδήλατο;

Λύση (1ος τρόπος)

Έστω x τα χιλιόμετρα είναι η απόσταση από το σπίτι στο σχολείο.
x
Με τα πόδια ο Γιώργος κάνει τη διαδρομή σε ώρες. Αν συνεχίσει την αρχική
6

πορεία του, αφού έχει διανύσει τα θα χρειαστεί ακόμη
100
x  x    x
   1    ώρες
6 100 6  100  6
για να φθάσει στο σχολείο.
 x
Αν επιστρέψει να πάρει το ποδήλατο, θα χρειαστεί  ώρες να φθάσει στο
100 6
x
σημείο που ξεκίνησε και στη συνέχεια θα χρειαστεί άλλες ώρες για να φθάσει
15
στο σχολείο του. Άρα ο συνολικός χρόνος που θα χρειαστεί θα είναι:
x x   1
     x ώρες.
600 15  600 15 
Για να τον συμφέρει η χρησιμοποίηση του ποδηλάτου πρέπει και αρκεί να ισχύει:
  1    x x0  1    1
    x   1      1  
 600 15   100  6 600 15  100  6
 1 100  
      40  100    2  60    30.
600 15 600

2ος τρόπος
Ας υποθέσουμε ότι ο Γιώργος αποφάσισε να επιστρέψει σπίτι όταν είχε καλύψει
x χιλιόμετρα και ότι από εκείνο το σημείο ως το σχολείο η απόσταση είναι y
χιλιόμετρα. Επομένως, αν συνέχιζε το περπάτημα, για να φτάσει στο σχολείο
y x
ήθελε ακόμη χρόνο (απόσταση προς ταχύτητα). Ενώ τελικά έκανε χρόνο
6 6
x y
μέχρι να γυρίσει ξανά στο σπίτι και επιπλέον μέχρι να φτάσει από το σπίτι
15
στο σχολείο με το ποδήλατο, δηλαδή ο χρόνος που έκανε συνολικά είναι
 x x y
 . Για να τον συμφέρει αυτό, θα πρέπει αυτός ο χρόνος να είναι
6 15
μικρότερος ή ίσος από τον χρόνο που χρειαζόταν αν συνέχιζε με τα πόδια, δηλαδή
η επιλογή του ήταν καλή αν
x x y y x 3
   5 x  2( x  y )  5 y  7 x  3 y  10 x  3x  3 y   ,
6 15 6 x  y 10
δηλαδή αν το ποσοστό είναι μικρότερο ή ίσο του 30% .

Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Πρόβλημα 1
Να λύσετε στους πραγματικούς αριθμούς την εξίσωση
x2  4 x  9  4 x .
Λύση
Για x  0 η εξίσωση γίνεται:
x 2  9  0  x   9  x  3 ή x  3,
από τις οποίες είναι δεκτή μόνο η λύση: x  3 .
Για x  0 η εξίσωση γίνεται
x2  8x  9  0 , (2)
με διακρίνουσα   64  36  100 . Επομένως, η εξίσωση αυτή έχει 2
διαφορετικές μεταξύ τους λύσεις στο  , τις
8  10
x  x  9 ή x  1 ,
2
από τις οποίες είναι δεκτή μόνο η x  9 .
Επομένως, η εξίσωση έχει δύο λύσεις τις x  3 και x  9.

Πρόβλημα 2
Βρείτε όλους τους τριψήφιους θετικούς ακέραιους abc  100a  10b  c που
ικανοποιούν την εξίσωση:
abc   a  b  c   a  b  c .
2

Λύση
Η δεδομένη εξίσωση με αγνώστους τα ψηφία του αριθμού γράφεται:
abc   a  b  c   a  b  c  100a  10b  c   a  b  c   a  b  c
2 2

  a  b  c   99a  9b   a  b  c   9 11a  b  .
2 2

Επειδή 1  a  9, 0  b  9 , από την τελευταία ισότητα μπορούμε να έχουμε έναν

περιορισμό για τον αριθμό  a  b  c  . Πράγματι, έχουμε
2

9  11 1  0   99  9 11a  b   9 11  9  9   972

 99   a  b  c   972  10  a  b  c  31
2

Όμως είναι a  b  c  27, οπότε: 10  a  b  c  27 .

a  b  c  9 11a  b  προκύπτει ότι ο αριθμός
2
Επίσης από την ισότητα
(a  b  c) 2 είναι πολλαπλάσιο του 9, οπότε ο αριθμός a  b  c θα είναι
πολλαπλάσιο του 3. Πράγματι, αν ήταν a  b  c  3k , όπου k θετικός ακέραιος,
τότε θα είχαμε τις περιπτώσεις a  b  c  3k  1 ή a  b  c  3k  2 , k  , από τις
οποοίες έπεται ότι  a  b  c   
..3  1, δηλαδδή  a  b  c    .99 , δηλαδή ο
2 2

αριθθμός (a  b  c) 2 δεν θα ήταν πολλλαπλάσιο του

τ 9, άτοπο ο. Επομένω ως οι δυνατέές
τιμέές του αθροίσματος a  b  c είναι οι: 12, 15, 18, 21, 24, 27.
 Αν a  b  c  12 , τότε 11a  b  16  a  1,, b  5 , οπόττε c  6 και abc  156
 Αν a  b  c  15 , τότε 11a  b  25  a  2, ότε c  10 , άάτοπο.
2 b  3 , οπό
 Αν a  b  c  18 , τότε 11a  b  36  a  3,3 b  3 , οπότε c  12 , άάτοπο.
 Αν a  b  c  21 , τόττε 11a  b  49  a  4, ότε c  12 , άτοπο.
4 b  5 , οπό
 Αν a  b  c  24 , τόττε 11a  b  64  a  5, ότε c  10 , άάτοπο.
5 b  9 , οπό
 Αν a  b  c  27 , τόττε 11a  b  81  a  7, ότε c  16 , άάτοπο.
7 b  4 , οπό
Εποομένως ο ζηητούμενος αριθμός
α είνααι ο 156.

Πρόόβλημα 3
Θεωωρούμε τεττράπλευρο  ώ ώστε  ˆ  ˆ  240 κα αι       . Ναα
μοι των γωνιιών ˆ , ˆ τέέμνονται πάννω στην πλλευρά  .
αποοδείξετε ότιι οι διχοτόμ

Λύσση
Έσττω οι διχοττόμοι των γωνιών
γ ˆ , 
̂ˆ τέμνοντα
αι στο  . Θα
Θ αποδείξξουμε ότι ταα
σημ
μεία Α, Ε κα αι Δ είναι συνευθειακά
σ ά, δηλαδή το
τ Ε βρίσκεεται πάνω σστην πλευρά
ά
ΑΔ.. Έχουμε  ˆ
   ˆ ˆ ˆ
  x και      y με x  y  120 ..Τα τρίγωνα α
,  είνναι ίσα, αφ φού έχουν    ,  κοινή ή και την ππεριεχόμενη
η
γωννία ίση. Επ πομένως θα είναι  ̂  y και από το τρίγωνοτ   έχουμμε
ˆ   180  x  y  60 . Από την ισόττητα των τριγώνω ων έχουμ με
ˆ   ˆ   60 .
Όμοοια τα τρίγωωνα  , 
 είναι ίίσα αφού έχχουν    ,  κοοινή και τηνν
περιιεχόμενη γωωνία ίση λόγγω διχοτόμοου. Άρα θα είναι: ˆ   ˆ   660 .
Εποομένως ˆ   ˆ   ˆ   60  60  60  180 καιι άρα το  αανήκει στηνν
 .

Σχήμα 3
Πρόβλημα 4
Δύο φίλοι Α και Β ανέλαβαν την εκτέλεση ενός έργου. Ο Β ξεκίνησε να εργάζεται
μία ώρα μετά το ξεκίνημα του Α. Τρεις ώρες μετά το ξεκίνημα της εργασίας του
9
Α διαπίστωσαν ότι έχουν ακόμη να εκτελέσουν τα του έργου. Όταν τελείωσε
20
το έργο διαπίστωσαν ότι ο καθένας τους είχε εκτελέσει το μισό του έργου. Να
βρείτε σε πόσες ώρες μπορεί ο καθένας από του δύο φίλους να τελειώσει το έργο,
αν εργάζεται μόνος του.

Λύση.
Έστω ότι για την αποπεράτωση του έργου, ο Α, αν εργάζεται μόνος του,
χρειάζεται x ώρες και ο Β, αν εργάζεται μόνος του, χρειάζεται y ώρες. Τότε σε
1 1
μία ώρα ο Α θα εκτελεί το του έργου, ενώ ο Β θα εκτελεί το του έργου. Έτσι
x y
3
3 ώρες μετά την έναρξη εργασίας του Α αυτός θα έχει εκτελέσει τα του έργου,
x
2
ενώ ο Β θα έχει εργαστεί 2 ώρες και θα έχει εκτελέσει τα του έργου. Σύμφωνα
y
με την υπόθεση, σε 3 ώρες το μέρος του έργου που έχει εκτελεστεί είναι
9 11
1  , οπότε θα έχουμε την εξίσωση
20 20
3 2 11
  (1)
x y 20
Επειδή στο τελείωμα του έργου ο καθένας έχει εκτελέσει το μισό μέρος του
x y
έργου, θα έχουν εργαστεί ο Α ώρες και ο Β ώρες, αντίστοιχα. Επομένως, θα
2 2
έχουμε
x y
 1 (2)
2 2
Άρα έχουμε το σύστημα
 3 2 11 
 x  y  20  20  2 x  3 y   11xy  20  2 x  3 y   11xy 
   
 x  y 1   x y 2   y  x2 
 2 2 
20  2 x  3( x  2)   11x( x  2)  100 x  120  11x 2  22 x 
  
 y  x2   y  x2 
  12  12   12 
11x 2  122 x  120  0   x 2  10   x  10   0   x  10 ή x  
   11  11  11 
 y  x2     
 y  x2   y  x  2
12
  x, y   10,8  , αφού η λύση x  απορρίπτεται, γιατί σύμφωνα με την
11
υπόθεση πρέπει να είναι x  3. Άρα, ο Α τελειώνει μόνος του το έργο σε 10 ώρες
και Β το τελειώνει μόνος του σε 8 ώρες.
 Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Πρόβλημα 1
Να βρείτε τις αναγκαίες και ικανές συνθήκες μεταξύ των παραμέτρων
a, b  , ab  0 , έτσι ώστε η εξίσωση
x 2  ax  b  a x
να έχει δύο διαφορετικές μεταξύ τους λύσεις στο .
Είναι δυνατόν η εξίσωση να έχει τρεις διαφορετικές μεταξύ τους πραγματικές
λύσεις;

Λύση
Σύμφωνα με την υπόθεση είναι a  0 και b  0 .
Για x  0 η εξίσωση γίνεται:
x 2  b  0  x   b , εφόσον b  0 . (1)
Επομένως η εξίσωση έχει μία μόνο θετική ρίζα στο  την x  b , αν, και μόνον αν,
b  0. Αν b  0 η εξίσωση δεν έχει καμία λύση στους πραγματικούς αριθμούς.
Για x  0 η εξίσωση γίνεται
x 2  2ax  b  0 , (2)
με διακρίνουσα   4  a  b  . Επομένως, η εξίσωση (2) έχει 2 ρίζες στο  , αν
2

και μόνον αν, a 2  b . Όμως για να έχει δύο αρνητικές ρίζες x1  x2  0 στο  ,
πρέπει και αρκεί
  4  a 2  b   0, x1  x2  2a  0 και x1 x2  b  0  a 2  b, a  0, b  0 .
Η εξίσωση (2) έχει μία μόνο αρνητική ρίζα, αν και μόνον αν,
a 2  b και b  0  b  0 .
Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα των δύο προηγούμενων περιπτώσεων έχουμε:
 Η εξίσωση έχει δύο πραγματικές λύσεις, αν και μόνον αν,
a 2  b, a  0, b  0 ή b  0 .
 Η εξίσωση έχει τρεις πραγματικές λύσεις, αν και μόνον αν,
a 2  b, a  0, b  0 και b  0, (αδύνατο).
Άρα η εξίσωση δεν είναι δυνατόν να έχει τρεις διαφορετικές λύσεις στο  .

Πρόβλημα 2
Να λύσετε στους πραγματικούς αριθμούς το σύστημα:
 x1  x2  ...  x2017  2017  0 
 4 .
 x1  x2  ...  x2017    x1     x2   ...    x2017  
4 4 3 3 3

Λύση
Η πρώτη εξίσωση του συστήματος γράφεται:
( x1  1)  ( x2  1)  ...  ( x2017  1)  0 . (1)
Η δεύτερη εξίσωση γράφεται:
x14  x24  ...  x2017
4
  x13  x23  ...  x2017
3

x14  x13  x24  x23  ...  x2017

4
 x2017
3
0
x13  x1  1  x23  x2  1  ...  x2017
3
 x2017  1  0 (2)
Με πρόσθεση κατά
κ μέλη των
τ (1) και (2) λαμβάννουμε:
( x1  1)  x1  1  ( x2  1)  x 23  1  ...  ( x2017  1)  x2017
3 3
 1  0
 ( x1  1) 2  x12  x1  1  ( x2  1) 2  x22  x2  1  ...  ( x2017  1)
1 2  x2017
2
 x 2017  1  0
2
 1 3
ό x  xi  1   xi     0, για κάθε xi  , i  1, 2,..., 2017 ,
Επεειδή ισχύει ότι: 2
i
 2 4
η τεελευταία εξίίσωση αληθθεύει, αν, κααι μόνον ανν,
xi  1  0, i  1, 2,..., 2017
7  xi  11, i  1, 2,..., 2017  x1  x2  ...  x 2017  1.

Πρόόβλημα 3
Δίνεεται τρίγωννο ΑΒΓ εγγγεγραμμένοο σε κύκλο c(O,R) (μεε ΑΒ < ΑΓΓ < ΒΓ) κα αι
τυχόόν σημείο Δ της πλευρράς ΑΒ. Αππό το σημείίο Δ φέρουμε κάθετη σστην ακτίνα
α
ΟΑ, η οποία τέέμνει την ΑΓ
Α στο Ζ. ΑΑν Ε είναι το μέσο της ΑΔ και Μ το μέσο της
ΑΓ,, να αποδεείξετε ότι τα
τ σημεία Β, Ε, Ζ και κ Μ είναι ομοκυκλιικά, δηλαδή ή
ανήκουν στον ίδιο
ί κύκλο.
.
Λύσ
ση

Σχήμα 4
Πρώώτα θα αποδείξουμε ότι το τεττράπλευρο ΒΔΖΓ είνα αι εγγράψιμμο. Από το ο
ισοσσκελές τρίγγωνο ΟΑΒ έχουμε:
έ Α 90° Γ. Από την καθετότητα
κ των ΟΑ κααι
ΔΖ έχουμε: Δ 90° Α . Από τις παραπάνω ισότητες γωνιών,
γ συμμπεραίνουμμε
ότι: Δ Γ και
κ κατά συνέπεια,
σ ττο τετράπλεευρο ΒΔΖΓ Γ είναι εγγγράψιμο (η η
εξω
ωτερική γωνία ισούται με μ την απένναντι εσωτερ
ρική).
Απόό το εγγράψ ψιμο τετράππλευρο ΒΔΖ ΖΓ, έχουμε: Δ Ζ . (η
( ΒΓ φαίννεται από τιις
απένναντι κορυφ φές Δ, Ζ υπό ίσες γωνίίες)
Στο τρίγωνο ΑΔΓ,
Α η ΕΜ συνδέει ταα μέσα τωνν πλευρών τουτ ΑΔ και αι ΑΓ, οπόττε
είνα
αι παράλληλλη προς τηνν πλευρά ΔΓ Γ, δηλαδή ΕΜ∥ΔΓ.
Ε
Απόό την παραλληλία ΕΜ Μ∥ΔΓ, συμππεραίνουμε ότι : Δ Ε (εντός εεκτός επί τα
α
αυτάά γωνίες).
Άρα είναι: Ε Ζ και επομένως τα σημεία Β, Ε, Ζ και Μ είναι ομοκυκλικά,
δηλαδή ανήκουν στον ίδιο κύκλο.
Πρόβλημα 4
Να βρεθούν όλα τα ζεύγη θετικών ρητών ( a , b ) που είναι τέτοια ώστε οι αριθμοί
ab  1 ab  1
και να είναι και οι δύο ακέραιοι.
a b
Λύση
Αφού οι αριθμοί
ab  1 ab  1
 p και q (1)
a b
είναι θετικοί ακέραιοι, και το γινόμενό τους θα είναι θετικός ακέραιος. Δηλαδή,
( ab  1) 2
το κλάσμα είναι θετικός ακέραιος. Θέτουμε ab  x και τότε
ab
( x  1) 2
 k , k  0, k   .
x
H τελευταία γράφεται:
x 2  2 x  1  kx  x 2  (2  k ) x  1  0 . (2)
Ζητάμε η (2) να έχει ρητές λύσεις, επομένως η διακρίνουσα πρέπει να είναι τέλειο
τετράγωνο. Επομένως (2  k ) 2  4  s 2 για κάποιο μη αρνητικό ακέραιο s .
Τότε ( k  2  s )( k  2  s )  4 , επομένως έχουμε τις περιπτώσεις:
k  2  s  1 k  2  s  2
 ή 
k  2  s  4 k  2  s  2
Η μόνη περίπτωση που δίνει λύσεις είναι η δεύτερη όπου s  0 και k  4 .
Τότε η (2) γίνεται ( x  1) 2  0 , οπότε x  1 , δηλαδή ab  1 . (3)
2 2
Αντικαθιστώντας στην (1) έχουμε  p,  q , οπότε η (3) γίνεται pq  4 , με
a b
p, q θετικούς ακεραίους. Έπεται ότι ( p, q )  {(1, 4), (2, 2), (4,1)} , οπότε έχουμε:
 1   1 
(a, b)   2,  , (1,1),  , 2   .
 2   2 

Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Πρόβλημα 1.
Να λύσετε στους πραγματικούς αριθμούς την εξίσωση:
4 x2
x 4  32 x 2  257  2  0.
x  4x  8
Λύση
Η δεδομένη εξίσωση είναι ισοδύναμη με την εξίσωση
4 x2
x 4  32 x 2  257  2 (1)
x  4x  8
Το πρώτο μέλος της (1) γράφεται:
 x 4  32 x 2  257   x 2  16   1  1.
2

Η ισότητα ισχύει όταν x 2  16  0  x 2  16  x  4 ή x  4.

Το δεύτερο μέλος της (1) γράφεται:
4 x2 4 x2 4 x2 4 x2
    1.
x  4x  8  x  2  2
2 2 2 2
x2 2 2
2 x  2 2
Η ισότητα ισχύει όταν x  2  2  x  2  2  x  0 ή x  4.
Επομένως η εξίσωση (1) έχει λύση, αν και μόνον αν, και τα δύο μέλη της είναι
ίσα με 1, δηλαδή αν και μόνον αν x  4.

Πρόβλημα 2.
Να προσδιορίσετε τις τιμές του θετικού ακέραιου n για τις οποίες ο αριθμός
  n  n  182  είναι ρητός.

Λύση
Για να είναι ο αριθμός Α ρητός, πρέπει και αρκεί να υπάρχει k   έτσι ώστε να
ισχύει:
  n  n  182   k  n  n  182   k 2 . (1)
Επειδή ο αριθμός n  n  182  είναι θετικός ακέραιος, ο αριθμός k είναι ακέραιος.

Πράγματι, αν ήταν k  , όπου  ,  * με   ,   1 , τότε θα είχαμε

2   ,  1
 n  n  182    *
  2
 2
      1.
2
Η εξίσωση (1) γίνεται:
n  n  182   k 2  n 2  182n  k 2   n  91  k 2  912
2

  n  91  k  n  91  k   912  7 2 132.
Επειδή n  91  k  n  91  k , η τελευταία εξίσωση είναι ισοδύναμη με τα
συστήματα
 n  91  k  7   n  91  k  13   n  91  k  72   n  91  k  1 
 2
ή ή  2
ή 2
n  91  k  7 13  n  91  k  7 13 n  91  k  13  n  91  k  7 13 
2 2

  n, k    504,588 ή  n, k    234,312 ή  n, k   18,60 ή  n, k    4050, 4140

Επομένως οι δυνατές τιμές του n είναι οι 18, 234, 504 και 4050.

Πρόβλημα 3
Δίνεται τρίγωνο ΑΒΓ εγγεγραμμένο σε κύκλο c(O,R) (με ΑΒ < ΑΓ < ΒΓ) και
τυχόν σημείο Δ του μικρού τόξου ΑΒ. Από το σημείο Δ φέρουμε ευθεία
παράλληλη προς τη ΒΓ, η οποία τέμνει την ΑΒ στο Ε, την ΑΓ στο Ζ και τον
περιγεγραμμένο κύκλο c(O,R) (για δεύτερη φορά) στο Η. Ο περιγεγραμμένος
κύκλος c1 του τριγώνου ΒΔΕ τέμνει την ΒΖ στο Κ και την ΒΓ στο Λ. Ο
περιγεγραμμένος κύκλος c2 του τριγώνου ΓΖΗ τέμνει την ΕΓ στο Μ και την ΒΓ
στο Ν. Να αποδείξετε ότι τα σημεία Κ, Μ, Ζ, Ε βρίσκονται επάνω στον ίδιο
κύκλο, στον οποίο εφάπτεται η ευθεία ΝΖ.
Λύσ
ση

Σχήμα 5
Το τραπέζιο ΒΓΗΔ είναι ε σκελές (διιότι είναι εγγεγραμμμένο
ισοσ στονν
υ τριγώνου ΑΒΓ), οπότε ΔΒ=ΗΓ και Δ Η.
περιιγεγραμμέννο κύκλο του
Το τραπέζιο ΒΔΕΛ είναι ε ισοσ
σκελές (διιότι είναι εγγεγραμμμένο στονν
περιιγεγραμμέννο κύκλο του
υ τριγώνου C1(ΒΔΕ), οπότε
ο ΔΒ=EEΛ και Λ 180° Δ.
Το τραπέζιο ΖΗΓΝ είναι ε ισοσσκελές (διιότι είναι εγγεγραμμμένο στονν
περιιγεγραμμέννο κύκλο το
ου τριγώνουυ C2(ΖΗΓ), οπότε ΖΝ==ΗΓ και Ν
Ν 180°
Η. ΆΆρα είναι: Λ Ν .

Απόό το εγγεεγραμμένο τετράπλευυρο ΒΕΚΛ Λ, έχουμε: Κ Λ . Από το ο

εγγεεγραμμένο τετράπλευρρο ΓΖΜΝ, έχουμε: Μ Ν . Αππό τις τρειςς τελευταίεες
ισόττητες γωνιώ
ών, συμπερα
αίνουμε ότι::
Κ Μ ⇔ 180° Κ 180° Μ ⇔Κ Μ .
Άρα
α τα σημεία
α Κ,Μ,Ε,Ζ βρίσκονται
β εεπάνω στονν ίδιο κύκλο
ο.
ˆ  ˆ  ˆ  
Απόό το εγγεγρραμμένο τεετράπλευρο ΓΖΜΝ, έχουμε: 
 ˆ . .
1 1

αλληλία ΕΒ και ΗΓ έχουμε: ˆ 1  

Απόό την παρα ˆ  
ˆ  ˆ . Επομένω
1 ως
έχουυμε ότι:  ˆ  
 ˆ  , δηλαδή η εγγεγραμμένη γωνίία 
ˆ σττον κύκλο c
1

ισούύται με τη γωνία
γ  που έχει πλευρές τηη χορδή ΜΖ
Ζ του κύκλοου c1 και τηνν
ευθεεία ΝΖ και επιπλέον περιέχει
π  . Άρα η ΖΝ
το αντίστοιχο τόξο  Ν εφάπτετα αι
στονν κύκλο πουυ ανήκουν τα
τ σημεία Κ
Κ, Μ, Ζ, Ε.
Πρόόβλημα 4
συνάρτηση f :    ικανοποιεί
Ησ ι ττην ισότητα
α
f  2xf  y   y   f  2 x  y  1   f  2 x  y   4xy
x , (1)
για κάθε x, y  .
 (i) Να αποδείξετε ότι υπάρχει a   τέτοιο ώστε f  a   1 .
(ii) Να βρείτε τον τύπο της f .

Λύση
(i) Παρατηρούμε ότι υπάρχουν τιμές των x, y τέτοιες ώστε 2 x  y  1  2 x  y .
Πράγματι,
1
2 x  y  1  2 x  y  2 xy  2 x  2 x  y  2 xy  y  x  , y   ή x  , y  0.
2
Επειδή θέλουμε να βρούμε ζευγάρι  x, y  τέτοιο ώστε 4 xy  1 , παίρνουμε τις
1 1
τιμές x  , y  . Με αυτές τις τιμές η σχέση (1) γίνεται:
2 2
 1 1 3 3  1 1
f  f      f    f    1  f  f      1,
 2 2 2 2  2 2
1 1
δηλαδή για το a  f    ισχύει ότι: f  a   1.
2 2
1 
Διαφορετικά, αν θεωρήσουμε το ζευγάρι με  , y  , y   στη σχέση (1), τότε
2 
λαμβάνουμε την σχέση
f  f  y   y   2 y, για κάθε y  ,
από την οποία έπεται ότι η συνάρτηση είναι επί του  . Επομένως, το σύνολο
τιμών της f είναι το  , οπότε παίρνει και την τιμή 1. Αυτό εύκολα προκύπτει
1
από την παραπάνω σχέση για y  .
2
(ii) Από τη σχέση (1) για y  a και x   , λαμβάνουμε:
f  2 x  a   f  2 x  a  1   f  2 x  a   4 xa  f  2 x  a  1   4 xa. (2)
Παρατηρούμε ότι είναι a  1, αφού αν ήταν a  1 , τότε f  0   2 x, για κάθε
t
x  , άτοπο. Επομένως μπορούμε να θέσουμε στη σχέση (2) x  ,t  
2  a  1
,οπότε λαμβάνουμε:
 2a  2a
f t     t  ct , t  , c  .
 a 1 a 1
Επειδή η συνάρτηση f πρέπει να ικανοποιεί τη σχέση (1), έχουμε:
c  2 xcy  y   2cxy  2cx  2cx  cy  4 xy, για κάθε x, y  
 2  c 2  c  2  xy  0, για κάθε x, y    c  1 ή c  2.
Άρα οι ζητούμενες συναρτήσεις είναι οι: f  x   x, x   ή f  x   2 x, x  .