Professional Documents
Culture Documents
Techr 2008 5 4 PDF
Techr 2008 5 4 PDF
ΑΝΘΗ Ι. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Δρ Πολιτικός Μηχανικός
Τομέας Γεωτεχνικής Μηχανικής
Εργαστήριο Εδαφομηχανικής, Θεμελιώσεων & Γεωτεχνικής Σεισμικής Μηχανικής
Επταμελής Επιτροπή:
Γ. Αθανασόπουλος, Καθηγητής, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, Παν. Πατρών
Π. Ντακούλας, Αναπλ. Καθηγητής, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, Παν. Θεσσαλίας
Γ. Μάνος, Καθηγητής, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ.
Σ. Τσότσος, Καθηγητής, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ.
Θ. Τίκα, Καθηγήτρια, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ.
Κ. Πιτιλάκης, Καθηγητής, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ.
Θ. Χατζηγώγος, Καθηγητής, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ.
μονοτονικής και ανακυκλικής συμπεριφοράς των ιλυωδών άμμων, με έμφαση στη με-
λέτη της επίδρασης του ποσοστού των λεπτοκόκκων στην αντίσταση ρευστοποίησης και
θεωρείται από τις κυριότερες αιτίες αστοχίας των γεωκατασκευών και των θεμελιώσεων
52 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ
των τεχνικών έργων. Ενώ η συμπεριφορά των καθαρών άμμων, υπό μονοτονική και
ιλυωδών άμμων δεν είναι σαφής, παρά το πλήθος των διεξαχθεισών ερευνών. Επιπλέον
ιλυώδεις άμμοι επικρατούν στο πεδίο και επίσης απαντώνται συχνά σε υδραυλικές κα-
τασκευές, όπως χωμάτινα φράγματα, φράγματα τελμάτων, αλλά και σε πλήθος άλλων
γεωκατασκευών, όπως φυσικά και τεχνητά πρανή. Ειδικότερα, ερωτήματα σχετικά με τις
παραμέτρους μηχανικής συμπεριφοράς, την πιθανότητα, αλλά και την αντίσταση ρευ-
στοποίησης των ιλυωδών άμμων απασχολούν ολοένα και συχνότερα τους μηχανικούς
Επιπλέον, αυξάνει ο αριθμός των νέων περιπτώσεων ρευστοποίησης στο πεδίο, κατά
τη διάρκεια μεγάλων σεισμών, που καταδεικνύουν ότι η παρουσία ιλυωδών άμμων ευθύ-
νεται για τις καταστροφικές αστοχίες πολλών κατασκευών. Στο πλαίσιο της προσπάθειας
κατανόησης της συμπεριφοράς των ιλυωδών άμμων, αλλά και του προσδιορισμού των
μηχανικών τους παραμέτρων που υπεισέρχονται στο σχεδιασμό των τεχνικών έργων,
εκπονήθηκε η παρούσα διατριβή, η οποία και συνιστά μία εργαστηριακή έρευνα της μο-
τάσης και της πυκνότητας στην ανακυκλική συμπεριφορά, όπως εκφράζεται από τον
της υπερπίεσης του ύδατος των πόρων, τεχνητών μειγμάτων άμμου και μη-πλαστικής
β) η μελέτη του είδους της συμπεριφοράς των μελετηθέντων εδαφών υπό μονοτονική
φόρτιση και η σύνδεση της με την αντίστοιχη υπό ανακυκλική φόρτιση. Η Κρίσιμη
Κατάσταση αποτελεί μια από τις χαρακτηριστικές καταστάσεις αναφοράς της συμπερι-
φοράς του εδάφους και η σύνδεση αυτή πραγματοποιείται με τη συνάρτηση της παρα-
Τα μελετηθέντα εδάφη ήσαν καθαρή άμμος και μη-πλαστική ιλύς, καθώς και τα μείγ-
ματά τους (ποσοστά ιλύος 5, 10, 15, 25, 35, 40 και 60%), και τρεις ρευστοποιηθείσες
μελετηθέντων εδαφών, καθώς και η μεταβολή του μέγιστου, emax, και ελάχιστου, emin,
δείκτη πόρων τους, με το ποσοστό λεπτοκόκκων, fc, παρουσιάζονται στα Σχήματα 1 και
2 αντίστοιχα.
SF15
70 SF25 30
SF35
60 SF40 40
50
SF60
50
���� (F)
40 � 60
�
30 70
�
20 80
10 90
0 100
0.001 0.010 0.100 1.000 10.000 100.000
������� ������ (mm) BS 1377 : 1975
����� ���� ������ ����� ���� ������ ����� ���� ������
�������
���� ����� �������
θήκες (CU) και 7 υπό στραγγιζόμενες συνθήκες (CD) και 158 τριαξονικές δοκιμές ανακυ-
κλικής φόρτισης ελεγχόμενης τάσης, υπό αστράγγιστες συνθήκες, για τον προσδιορισμό
της Γραμμής Κρίσιμης Κατάστασης και του λόγου αντίστασης ρευστοποίησης των μελε-
1.8
emax emin
1.6 �������� �����-�����
�
1.4 ������ ����� �
�
1.2
������� �����, e
0.8
0.6
0.4
0.2
0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
������� �����������, f c (%)
Σχήμα 2. Μεταβολή του μέγιστου, emax, και ελάχιστου, emin, δείκτη πόρων
����� 2 �������� ��� ��������,
με το emax, ��� ���������,
ποσοστό λεπτοκόκκων, emin, ������
f , για τα μελετηθένταc ����� �� �� �������
εδάφη
�����������, fc, ��� �� ����������� �����
Χρησιμοποιήθηκε η τριαξονική συσκευή ανακυκλικής φόρτισης του Εργαστηρίου
ανακυκλικής φόρτισης του Ε.Ε.Θ. & Γ.Σ.Μ. έχει σχεδιασθεί και κατασκευασθεί από τη
Η αρχή λειτουργία της βασίζεται στη συνεργασία των δύο κύριων συστημάτων της, του
πρώτον για τον έλεγχο της κίνησης του εμβόλου, με ελεγχόμενη μετατόπιση ή δύναμη,
και δεύτερον για τη ρύθμιση της πίεσης στο εσωτερικό της τριαξονικής κυψέλης.
και ανακυκλικής φόρτισης με ελεγχόμενη τάση ή μετατόπιση. Για τον έλεγχο της αξιο-
σης, ο κορεσμός πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο του CO2 και η στερεοποίηση ήταν ισό-
συμπίεση με ταχύτητες διάτμησης 0.05 ή 0.1 mm/min για τις μονοτονικές δοκιμές, είτε
τα f=0.1Hz για τις δοκιμές ανακυκλικής φόρτισης. Στις δοκιμές ανακυκλικής φόρτισης,
(Cyclic Resistance Ratio, CRR) προκύπτει από το διάγραμμα του λόγου ανακυκλικής
τάσης, CSR, με τον αριθμό κύκλων φόρτισης, N, και επιλέχθηκε ως η τιμή του λόγου
Τα πρωτότυπα σημεία της διατριβής, όσον αφορά στη μονοτονική συμπεριφορά των
ιλυωδών άμμων, έγκειται κυρίως στον προσδιορισμό του είδους της συμπεριφοράς (συ-
1. Ενισχύεται η διαστολική τάση των εδαφών, με την αύξηση της σχετικής πυκνότητας. Η
ποσοστό των λεπτοκόκκων τους. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι, ενώ η συστολική συμπερι-
φορά, παρατηρείται στην καθαρή άμμο σε τιμές σχετικής πυκνότητας της τάξης (Dr=27-
43%), στα μείγματα της άμμου με 25% έως και 60% ιλύ παρατηρείται σε υψηλότερες
τιμές της σχετικής πυκνότητας (Dr=60-80%). Τούτο σημαίνει ότι τα τελευταία εδάφη
είναι ιδιαιτέρως ασταθή, καθώς εμφανίζουν ρευστοποίηση υπό μορφή εδαφικής ροής,
ακόμη και σε μεγάλες τιμές της σχετικής τους πυκνότητας και ότι στον σχεδιασμό θα
ουσιαστικά αντιπροσωπεύει την αύξηση του βάθους). Έτσι, για την καθαρή άμμο και
τα μείγματά της με 5% ιλύ, η αύξηση της ενεργού τάσης δεν έχει καμία επίδραση στο
είδος της συμπεριφοράς τους, η οποία παραμένει αναλλοίωτη. Στα μείγματα της άμ-
μου με 10% και 15% ιλύ, με την αύξηση της ενεργού τάσης ενισχύεται η συστολική
τους τάση και η συμπεριφορά τους γίνεται περισσότερο ασταθής, με αυξανόμενη ενερ-
γή τάση. Στα μείγματα της άμμου με 25% και 35% ιλύ, η αύξηση της ενεργού τάσης
ενεργή τάση.
Τα παραπάνω αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι το είδος της επίδρασης της ενεργού τά-
σης (ή βάθους), στη συμπεριφορά των εδαφών, εξαρτάται από το ποσοστό λεπτοκόκ-
κων, την κοκκομετρική διαβάθμιση της άμμου και το μέγεθος των κόκκων. Η βελτίωση
της συμπεριφοράς των μειγμάτων με ποσοστά λεπτοκόκκων, από 25% έως 35%, με
την αύξηση του βάθους, έχει ιδιαίτερη πρακτική σημασία, διότι μεγάλος αριθμός των
γιστες και στραγγιζόμενες συνθήκες, προκύπτει μία μοναδική Γραμμή Κρίσιμης Κατά-
στασης για κάθε ένα από τα μελετηθέντα εδαφικά υλικά, η θέση της οποίας εξαρτάται
τιμές μέσης ενεργού τάσης, κάτω από τα 300kPa περίπου, είναι σχεδόν παράλληλες
και έχουν μικρή κλίση, Σχήμα 4α. Αυξάνοντας το επίπεδο της μέσης ενεργού τάσης,
αυξάνεται και η κλίση τους, ενώ συγκλίνουν για τάσεις μεγαλύτερες των 1000kPa
αυξανόμενο ποσοστό λεπτοκόκκων έως την κρίσιμη τιμή 35% και στη συνέχεια προς
τα πάνω.
στό λεπτοκόκκων έως το 35% και στη συνέχεια προς τα κάτω, Σχήμα 4β.
58 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ
1
(�)
0.8
e 0.6
0.4
0.2
1 10 100 1000 10000
1.4
(�)
1.2
eg 1
�
ef 0.8
0.6
0.4
1 10 100 1000 10000
p' cs (kPa)
CU CD CU CD CU CD
����� (S) SF15 SF40
SF5 SF25 SF60
SF10 SF35 ���� (F)
4. Το είδος της συμπεριφοράς συναρτάται με την τιμή της παραμέτρου Κρίσιμης Κατά-
• Συστολική 0.002<ψ<0.045
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 59
• Διαστολική -0.110<ψ<0.000
Οι όποιες διαφοροποιήσεις μεταξύ των φυσικών ιλυωδών άμμων και των τεχνητών
μειγμάτων οφείλονται στην επίδραση της κοκκομετρικής διαβάθμισης και των χαρα-
κτηριστικών των κόκκων της άμμου και των λεπτοκόκκων, καθώς και στην ορυκτολο-
Όσον αφορά στην ανακυκλική συμπεριφορά των ιλυωδών άμμων, η συνεισφορά της
διατριβής έγκειται στο ότι, λόγω του σχετικά μεγάλου εύρους των παραμέτρων που με-
δοκιμών ανακυκλικής φόρτισης παρέχουν μία πλήρη ολοκληρωμένη εικόνα της συμπε-
Η επιλογή του αριθμού κύκλων φόρτισης, αλλά και του επιπέδου της εDA, ως κριτήριο
ίσες από 100kPa. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η επιλογή του κριτηρίου δεν παίζει σημαντικό
ρόλο στις μικρές πυκνότητες (χαλαρά δοκίμια), εξαιτίας της σημαντικής αύξησης των
Για δεδομένο αριθμό κύκλων φόρτισης, ο λόγος ανακυκλικής τάσης μειώνεται με την
αύξηση της ενεργού τάσης, από 50kPa έως 300 kPa, για τα ποσοστά λεπτοκόκκων έως
το 15%. Η επίδραση της ενεργού τάσης, στον λόγο ανακυκλικής τάσης, εξασθενεί στα
60 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ
ενεργού τάσης και στον λόγο αντίστασης ρευστοποίησης, καθώς για ποσοστά λεπτοκόκ-
κων μεγαλύτερα από το 25% δεν παρατηρείται διαφοροποίηση στον λόγο αντίστασης
Για δεδομένη ενεργό τάση, ο λόγος αντίστασης ρευστοποίησης, μειώνεται με την αύ-
ξηση του δείκτη πόρων, Σχήμα 5, αυξάνεται με την αύξηση της σχετικής πυκνότητας,
Σχήμα 6 και μειώνεται με την αύξηση του δείκτη πόρων του στερεού σκελετού της άμμου
είναι εντονότερη για την άμμο και τα μείγματα με μικρά ποσοστά λεπτοκόκκων από ότι στα
μείγματα με μεγάλα ποσοστά λεπτοκόκκων, όπου η καμπύλη μεταβολής είναι πιο ομαλή.
Το Σχήμα 8 παρουσιάζει την αλλαγή της δομής των μειγμάτων άμμου και λεπτοκόκ-
πτόκοκκα, κυρίως, εγκλωβίζονται μεταξύ των κενών πόρων που σχηματίζονται ανάμεσα
στους κόκκους της άμμου και είναι πιθανόν να μην συνεισφέρουν ενεργά στη μεταφορά
ή την παραλαβή της επιβαλλόμενης τάσης. Με την αύξηση του ποσοστού λεπτοκόκκων,
όμως, τα λεπτόκοκκα όχι μόνο καταλαμβάνουν τον χώρο μεταξύ των κόκκων της άμμου,
αλλά αρχίζουν και παρεμβάλλονται ανάμεσά τους και επιπλέον να εμποδίζουν τη μετα-
ξύ τους επαφή. Η συμπεριφορά του μείγματος καθορίζεται όλο και περισσότερο από τις
επαφές μεταξύ των λεπτοκόκκων, καθώς οι κόκκοι της άμμου είναι διασπαρμένοι μέσα
Για σταθερές τιμές της ενεργού τάσης και του δείκτη πόρων, ο λόγος αντίστασης
ρευστοποίησης μειώνεται με την αύξηση του ποσοστού λεπτοκόκκων, έως μία κρίσιμη
τιμή και στη συνέχεια αυξάνεται με την περαιτέρω αύξηση του ποσοστού λεπτοκόκκων,
Σχήμα 9. Για την ενεργό τάση των 100 kPa, το κρίσιμο αυτό ποσοστό είναι της τάξης του
35% και είναι το ίδιο με αυτό που προσδιορίστηκε από τις Γραμμές Κρίσιμης Κατάστασης.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι το κρίσιμο ποσοστό λεπτοκόκκων μειώνεται με την αύξηση της
ενεργού τάσης.
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 61
0.6
���=50kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
0 20 40 60 80 100 120
0.6
���=100kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
0 20 40 60 80 100 120
0.6
���=200kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
0 20 40 60 80 100 120
0.6
���=300kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
0 20 40 60 80 100 120
������� ���������, Dr (%)
�����Σχήμα 5. Μεταβολή
6 �������� ��� του λόγου
����� αντίστασης
���������� ρευστοποίησης, CRR
�������������, CRR15, ,με το δείκτη πόρων, e,
15 �� �� ������� ���������,
για τα μείγματα άμμου-ιλύος στις τάσεις (α) 50, (β) 100, (γ) 200 και (δ) 300kPa
Dr (%), ��� �� �������� �����-����� ���� ������ (�) 50, (�) 100, (�) 200 ��� (�) 300kPa
62 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ
0.6
���=50kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
0.6
���=100kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
0.6
���=200kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
0.6
���=300kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
������� �����, e
����� 5 ��������
Σχήμα 6. Μεταβολή���του
�����
λόγου����������
αντίστασης�������������, CRR15
ρευστοποίησης, CRR , ��τη��
, με ������πυκνότητα,
σχετική �����, e, ���
15
�� ��������
Dr (%), �����-����� ����
για τα μείγματα ������ (�)στις
άμμου-ιλύος 50, τάσεις
(�) 100,
(α)(�)
50,200
(β) ���
100,(�)
(γ)300kPa
200 και (δ) 300 kPa
cs
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 63
0.6
���=50kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
0.4 0.8 1.2 1.6 2
0.6
���=100kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
0.4 0.8 1.2 1.6 2
0.6
���=200kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
0.4 0.8 1.2 1.6 2
0.6
���=300kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
0.4 0.8 1.2 1.6 2
eg (f c������� ef (f c>����
����� 7 �������� ��� ����� ���������� �������������, CRR15, �� �� ������ ����� ���
Σχήμα 7. Μεταβολή του λόγου αντίστασης ρευστοποίησης, CRR15, με το δείκτη πόρων
������� ��������
του στερεού��� ������των
σκελετού ���κόκκων
�����,της
eg άμμου,
(fc�35%) �c≤35%)
eg (f ��� �����������, ef (fc>35%), ���
ή των λεπτοκόκκων,
��� ����, ���
ef (fc ��� ���
>35%), για��
την��������
άμμο, την�����-����� ���� ������
ιλύ και τα μείγματα (�) 50,στις
άμμου-ιλύος (�)τάσεις
100, (�)
(α) 200
50, ��� (�)
(β) 100, (γ) 200 και (δ) 300 kPa
300kPa
64 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ
0.3
���=100kPa
e=0.631-0.669
0.2
CRR15
0.1
(�)
(a)
0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
0.3
���=300kPa
e=0.649-0.679
0.2
CRR15
0.1
(�)
(b)
0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
������� �����������, fc (%)
Σχήμα 9. Επίδραση του ποσοστού λεπτοκόκκων, fc (%), στον λόγο αντίστασης ρευστοποίησης,
�����CRR9 , για σταθερό ���
15 ��������
δείκτη��������
πόρων, e, και στις τάσεις, σ΄οf,c (α)
�����������, 100 kPa
(%), ���και����
(β) 300 kPa
����������
�������������, CRR15, ��� ������� ������ �����, e, ��� ���� ������, ���, (�) 100kPa
��� (�) 300kPa
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 65
Για σταθερές τιμές της ενεργού τάσης και του δείκτη πόρων του στερεού σκελετού της
άμμου, ο λόγος αντίστασης ρευστοποίησης αυξάνεται με την αύξηση του ποσοστού λε-
πτοκόκκων, έως το κρίσιμο ποσοστό και στη συνέχεια, για σταθερή πλέον τιμή του δείκτη
πόρων του στερεού σκελετού των λεπτοκόκκων, μειώνεται με την περαιτέρω αύξηση του
ποσοστού λεπτοκόκκων.
Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει ένα κατώτερο όριο του λόγου αντίστασης ρευστοποίησης
O
90 60
O
45
O
60
O O
90 45
O
Σχήμα 10. Διατάξεις κόκκων σε επαφή (α, β και γ) και σε απόσταση (δ, ε και στ)
οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση, s, τότε η σχέση μεταξύ του δείκτη πόρων του στερεού
σκελετού των κόκκων, eg, με τον λόγο της απόστασης διαχωρισμού τους προς τη διάμε-
τρο των κόκκων, s/D, εκφράζεται από την εξίσωση, Σχήμα 11:
s
eg = � � ( +1)3 -1 (1)
D
66 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ
όπου β είναι σταθερά, που ισούται με 1.910, 1.654 και 1.350 για τη χαλαρή (κυβική),
μέτρια (τριγωνική) και πυκνή (τετραεδρική) διάταξη των σφαιρικών κόκκων αντίστοιχα.
Ανάμεσα στο κρίσιμο ποσοστό των λεπτοκόκκων και στον λόγο της διαχωριστικής
n�d
� �( +1)3 - (1+ ec )
fth = D
n�d (3)
��( +1)3
D
8 8
D
7 7
�
6 s 6
5 5
������ �
eg 4 ������ 90� 4
���������
��������� 60�
3 ����������� 45�
3
2 �����������
2
1 1
0 0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s/D
Σχήμα 11. Συσχέτιση ανάμεσα στο δείκτη πόρων του στερεού σκελετού, eg,
και στον λόγο της απόστασης των κόκκων προς τη διάμετρό τους,
s/D, για σφαιρικούς κόκκους ενός μεγέθους
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 67
την εξίσωση (3), εξαρτάται από τον λόγο των μέσων διαμέτρων των κόκκων της ιλύος
και της άμμου, τον δείκτη πόρων του μείγματος, καθώς, επίσης, και από την κοκκομε-
τρική διαβάθμιση, την ορυκτολογική σύσταση και τα χαρακτηριστικά του σχήματος των
κόκκων.
Η σύγκριση των τιμών του κρίσιμου ποσοστού, όπως προσδιορίστηκε από την παραπά-
έρευνας και άλλων στη βιβλιογραφία, όπως αναφέρονται στον Πίνακα 1, δείχνει ότι στο
κρίσιμο ποσοστό, στο οποίο η παρουσία των λεπτοκόκκων αρχίζει και γίνεται καθοριστική
στη συμπεριφορά του μείγματος, η διαχωριστική απόσταση των κόκκων της άμμου είναι
�������: �������
Πίνακας: Κρίσιμα ������� �����������ιλυωδών
ποσοστά λεπτοκόκκων ������� �����
άμμων
��������� � fcth fc
��� ����� ����� ���� d 50 ���������� ��� n=nth
����� ������������
�
�������
������ emax emin D50 emax emin d50 D50 fcth e ��� fc nth
(%) kPa (%)
�������� (77%) 1.5
Toyoura �����
������������ 0.97 0.60 0.17 1.75 0.62 0.01 >30* 0.50 30 0
(1) & �������� SR-SA 0.059 * 100
(22%) 7 0 0 4 0 0 0 35 2.0
Toyoura ����
���������� (3%)* 0
Monterey ��������
No. 0/30 ����� ������������ & 0.82 0.63 0.43 1.72 0.72 0.03 0.68 2.3
(2a) R-SR 0.070 35 100 35
& Yatesville ������ ���� 1 1 0 3 7 0 0 0
���� ����������
1.1
Yatesville ����� 0.97 0.65 0.18 1.72 0.72 0.03 37- 0.76 37 5
(2b) ������ SA-SR 0.167 100
& Yatesville ���� 2 3 0 3 7 0 50 0 50 1.7
2
������
��������-
�������� 1.04 0.66 0.12 1.71 0.66 0.02 0.65 1.2
(3) ��������� SA 0.167 44 200 44
������������ & 0 0 0 0 0 0 0 8
����� & ����
�����������
Foudy 0S00
0.80 0.60 0.25 2.10 0.62 0.01 0.40 32. 2.3
(4) sand & crushed �������� - 0.040 32.5!! -
0 8 0 0 7 0 0 5 0
silica fines
������
Ardebil ����� & 1.09 0.74 0.19 1.72 0.76 0.02 0.78 1.4
(5) �������� & SR 0.132 35 100 35
Ardebil ���� 0 6 0 0 5 5 0 0
������������
�������
�������� ����
Hokksund ����� ������ 0.94 0.57 0.44 1.41 0.73 0.03 0.55 1.4
(6) ������������ & 0.072 30 100 30
& Chengbei ���� 9 2 0 3 1 2 0 0
�����������
A-SA
0.45 1.6
����� (M31) & 0.84 0.58 0.30 1.66 0.65 0.02 0 0
(7) �������� WR-SR 0.067 35 100 35
���� ������� 1 2 0 3 8 0 0.65 2.3
0 0
��������:
(1): Zlatovi� & Ishihara (1995), (2a, 2b): Polito & Martin (2001), (3): Xenaki & Athanasopoulos (2003), (4): Thevanayagam et al. (2002), (5):
Naeini & Baziar, (2004), (6): Yang et al., (2004, 2006) (7): ������� ������
WR: ����-���������������, R: ���������������, SR: ������������������, SA: ������������, A: ���������
*
���� ���������� ��� ���� Verdugo & Ishihara (1996)
**
�� ������� ������ ������� ����������� ��� ��������������
���� ���������� ��� ���� Polito & Martin (2001) ��� Mulilis et al. (1975)
��������� ��� �������� ������������ & ���������� ��� ���� ������������ �������, ���� �� ������������ ������� ����� ���� �������� ����
!!
�� ������� ������ ������� ����������� ��� ��������������. ��������� ��� ����� ������ ��� 25% ��� ��� 40%
68 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ
100
90
80
�������� n=3
70 �������� & ������������
60 n=2
f th e
50 0.450
n=1
(%) 0.650 3
2b
40 0.760 2a
4 5
1 7
30
6
20
10
0
0.01 0.02 0.03 0.04 0.050.06
0.060.07
00.08
.08
0.08
0.1
0.09 0.2 0.3 0.4 0.5 0.60.70.8
0.7 0.9
1
d/D
Σχήμα 12. Μεταβολή του κρίσιμου ποσοστού λεπτοκόκκων, fth (%), με τον λόγο
των διαμέτρων, d/D για τριγωνική διάταξη των κόκκων
(Οι αριθμοί 1 έως 7 αναφέρονται στους ερευνητές που συνοψίζονται στον κάτωθι πίνακα)
Ο λόγος της υπερπίεσης του ύδατος των πόρων προς την ενεργό τάση, Δu/σ΄ο, αυξά-
νεται με την αύξηση του αριθμού κύκλων φόρτισης, με ρυθμό αυξανόμενο όσο αυξάνε-
ται ο λόγος ανακυκλικής τάσης ή όσο μειώνεται η σχετική πυκνότητα, Σχήμα 13.
Για δεδομένη τιμή του λόγου ανακυκλικής τάσης και της σχετικής πυκνότητας, το
είδος της επίδρασης της ενεργού τάσης στον λόγο Δu/σ΄ο, διαφοροποιείται με το ποσο-
στό λεπτοκόκκων.
Για κάθε ένα από τα μελετηθέντα εδαφικά υλικά, για δεδομένη τιμή του λόγου, Ν/Νl,
παρατηρείται ένα εύρος τιμών του λόγου της υπερπίεσης του ύδατος των πόρων, ανά-
Οι υψηλές τιμές αντιστοιχούν στο φαινόμενο της ρευστοποίησης, υπό μορφή εδαφικής
1
(�)
���=100kPa
0.8
0.6
�u/�'�
0.4
0.2
Dr=26-28% Dr=60-61%
0
0.1 0.5
1
(�)
���=200kPa
0.8
0.6
�u/�'�
0.4
0.2
Dr=67-68% Dr=87-91%
0
0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
1
(�)
���=300kPa
0.8
0.6
�u/�'�
0.4
0.2
Dr=46-54% Dr=67-68%
0
0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
CSR
Σχήμα 13. Μεταβολή του λόγου της υπερπίεσης του ύδατος των πόρων, Δu/σ΄ο,
με τον λόγο ανακυκλικής τάσης, CSR, για την άμμο, σε διάφορες τιμές
της σχετικής πυκνότητας, Dr, κύκλων φόρτισης, Ν,
(α) 100kPa, (β) 200 kPa και (γ) 300 kPa
70 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ
1
(�)
���=50kPa
0.8
�u/�'� 0.6
Dr (%) CSR
83 0.47
0.4 70 0.32-0.38
60 0.45
0.2 53 0.22
37 0.15
29 0.23
0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
1
(�)
���=100kPa
0.8
0.6
�u/�'�
0.4
0.2
0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
1 (�)
CSR Dr (%)
���=300kPa 0.24-0.28 68
0.8 0.24 61
0.15 46
0.6
�u/�'�
0.4
0.2
0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
N/Nl
Σχήμα 14. Μεταβολή του λόγου της υπερπίεσης του ύδατος των πόρων, Δu/σ΄ο,
με τον λόγο του αριθμού κύκλων φόρτισης προς τον αριθμό κύκλων φόρτισης,
που απαιτούνται για ρευστοποίηση, Ν/Νl, για την άμμο σε διάφορες πυκνότητες,
(α) 50 kPa, (β) 100 kPa και (γ) 300 kPa
Για κάθε ένα από τα μελετηθέντα εδαφικά υλικά υφίσταται μία μοναδική σχέση ανά-
μεσα στον λόγο αντίστασης ρευστοποίησης και στην παράμετρο Κρίσιμης Κατάστασης,
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 71
ψ, για δεδομένη ενεργό τάση, όπου παρατηρείται μείωση του λόγου αντίστασης ρευ-
στοποίησης, με την αύξηση της τιμής της παραμέτρου Κρίσιμης Κατάστασης, Σχήμα 15.
Τα αποτελέσματα, επίσης, δείχνουν ότι για τάσεις ίσες ή μεγαλύτερες από 100 kPa,
0.6
���=50kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
-0.4 -0.2 0 0.2 0.4
0.6
���=100kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
-0.4 -0.2 0 0.2 0.4
0.6
���=200kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
-0.4 -0.2 0 0.2 0.4
0.6
���=300kPa
(�)
0.4
CRR15
0.2
0
-0.4 -0.2 0 0.2 0.4
���������� �������� ����������, �
0.6
SF15 (�)
� (f c=13%)
0.4
CRR15
0.2
0
-0.4 -0.2 0 0.2 0.4
0.6
SF25 (�)
� (f c=23%)
0.4
CRR15
0.2
0
-0.4 -0.2 0 0.2 0.4
0.6
SF35 (�)
SF40
� (f c=37%)
0.4
CRR15
0.2
0
-0.4 -0.2 0 0.2 0.4
���������� �������� ����������, �
ράς των φυσικών εδαφών είναι όμοια με τα αντίστοιχα για τα μείγματα άμμου-ιλύος.
συμπεριφορά των φυσικών ιλυωδών άμμων, από την αντίστοιχη των μειγμάτων άμ-
μου-ιλύος, Σχήμα 16, μπορούν να αποδοθούν στο γεγονός ότι η κοκκομετρική διαβάθ-
μιση των φυσικών ιλυωδών άμμων επηρεάζεται από πλήθος άλλων παραμέτρων, πέρα
από αυτές που εξετάστηκαν παραπάνω για τα μείγματα με κόκκους δύο διαφορετικών
αστοχίας του εδάφους. Η εκτίμηση της πιθανότητας ρευστοποίησης των εδαφών, υπό
στατική ή δυναμική φόρτιση, είναι αναγκαία στον σχεδιασμό των Γεωτεχνικών έργων
και συνεισφέρει, επίσης, στον διαχωρισμό των εδαφών σε ρευστοποιήσιμα και μη, ώστε
ανάλογα και με τη σημαντικότητα των υπό κατασκευή έργων κατά τον σχεδιασμό να
εκτιμάται η ανάγκη εφαρμογής μεθόδων βελτίωσής τους, στην εκτίμηση των καθιζήσεων
ζονται σε αυτά, αλλά και στη σύνταξη μικροζωνικών χαρτών για την εκτίμηση αστοχιών
Στη φύση, σπάνια απαντώνται καθαρές άμμοι, καθώς η πλειονότητα των αμμωδών
τα εδάφη στη φύση, οφείλεται στις συνθήκες και στις διεργασίες εναπόθεσής τους.
Συνεπώς, έχει μεγάλη πρακτική αξία η ακριβής αποτύπωση της δομής των εδαφών στο
74 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ
πεδίο, συμπεριλαμβανομένων και των επιδράσεων της γήρανσης, του ερπυσμού και της
των οποίων η δομή προσομοιάζει καλύτερα τη φυσική διαδικασία απόθεσης των εδαφών
στο πεδίο, υστερούν, όμως, όσον αφορά στην ομοιογένεια, στη δυνατότητα διαμόρ-
φωσης δοκιμίων σε μεγάλο εύρος πυκνοτήτων, αλλά και στην επαναληψιμότητά τους.
φορων παραμέτρων της συμπεριφοράς του εδάφους και η αξία των αποτελεσμάτων τους
συνίσταται στην πληρέστερη κατανόηση της συμπεριφοράς του εδάφους, καθώς και
έρευνας, αφορά στον προσδιορισμό του είδους της συμπεριφοράς τους (συστολική,
της παρούσας έρευνας, η διαστολική τάση των εδαφών ενισχύεται με την αύξηση της
λεπτοκόκκων διαφοροποιείται με την αύξηση της ενεργού τάσης, που ουσιαστικά αντι-
προσωπεύει την αύξηση του βάθους. Έτσι, για την καθαρή άμμο και τα μείγματά της
με 5% ιλύ, η αύξηση της ενεργού τάσης δεν έχει καμία επίδραση στο είδος της συμπε-
ριφοράς τους, η οποία παραμένει αναλλοίωτη με το βάθος. Στα μείγματα της άμμου με
10% και 15% ιλύ, με την αύξηση της ενεργού τάσης, ενισχύεται η συστολική τους τάση
και η συμπεριφορά τους γίνεται περισσότερο ασταθής με το βάθος. Στα μείγματα της
άμμου με 25% και 35% ιλύ, η αύξηση της ενεργού τάσης ενισχύει τη διαστολική τους
σης του βάθους στη συμπεριφορά των εδαφών εξαρτάται από το μέγεθος των κόκκων
και την κοκκομετρική διαβάθμιση της άμμου , καθώς και από το ποσοστό λεπτοκόκκων.
Η βελτίωση της συμπεριφοράς των μειγμάτων με ποσοστά λεπτοκόκκων από 25% έως
35%, με την αύξηση του βάθους, έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι μεγάλος αριθμός των
φυσικών αμμωδών εδαφών εμπίπτουν σ’ αυτή την κατηγορία. Παρόλα αυτά, τα πα-
ιδιαιτέρως ασταθή, καθώς εμφανίζουν ρευστοποίηση υπό μορφή εδαφικής ροής ακόμη
και σε μεγάλες τιμές της σχετικής τους πυκνότητας, γεγονός που οφείλεται στο ότι τα
ποσοστά λεπτοκόκκων που περιέχουν είναι κοντά στο κρίσιμο ποσοστό, όπως αυτό έχει
προσδιορισθεί από τις μονοτονικές και ανακυκλικές δοκιμές και για τον λόγο αυτό θα
διατμητική αντοχή στην Οιωνεί Σταθερή Κατάσταση, η οποία ουσιαστικά αποτελεί ένα
είδος παραμένουσας αντοχής, και εξαρτάται από τη δομή, τη σχετική πυκνότητα, το πο-
σοστό λεπτοκόκκων των εδαφών και την από την ενεργό τάση. Η ευρέως χρησιμοποιού-
διορθωμένο αριθμό των κτύπων της δοκιμής πρότυπης διείσδυσης, (Ν1)60, (Seed, 1987,
Stark & Mesri, 1992), υιοθετεί την άποψη ότι η επίδραση του ποσοστού των λεπτοκόκ-
κων είναι θετική, με την έννοια ότι η παρουσία τους αυξάνει την αντοχή των εδαφών.
Η τρέχουσα πρακτική, όσον αφορά στην εκτίμηση του δυναμικού ρευστοποίησης των
(NCEER 1997, Eurocode-8, ΕΑΚ 2000), βασίζεται στις επιτόπου δοκιμές. Εκτός από το
γεγονός ότι οι επιτόπου δοκιμές είναι οι μόνες που αποτυπώνουν τη δομή των εδαφών
στο πεδίο, επιπλέον υπάρχει μεγάλη εμπειρία στη χρήση τους, καθώς και στην αξιολόγη-
ση και στην εμπειρική συσχέτιση των αποτελεσμάτων τους διεθνώς. Η πιο διαδεδομένη
είναι η δοκιμή πρότυπης διείσδυσης (SPT), όπου η αντοχή του εδάφους εκφράζεται μέσω
76 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ
του αριθμού κτύπων NSPT, και με βάση αποτελέσματα της οποίας από περιοχές, όπως οι
Η.Π.Α., η Ιαπωνία και η Κίνα, συντάχθηκε το εμπειρικό διάγραμμα εκτίμησης του δυνα-
μικού ρευστοποίησης των Seed et al. (1983, 1985), (NCEER 1997). Σύμφωνα με το δι-
άγραμμα αυτό, η αντοχή των εδαφών, όπως εκφράζεται, μέσω του αριθμού των κτύπων
της δοκιμής πρότυπης διείσδυσης, διορθωμένου ως προς το επίπεδο της ενεργού τάσης
και της ενέργειας, καθώς και άλλων παραμέτρων (διάμετρος γεώτρησης, μήκος διατρητι-
κή φόρτιση, μέσω του CSR (τcyc/σ΄νο), η οποία έχει κανονικοποιηθεί ως προς το μέγεθος
του σεισμού (Μ=7.5) και ως προς την ενεργό τάση των 100 kPa, για εδάφη με διάφορα
Κα, για την εκτίμηση της αντίστασης ρευστοποίησης σε ενεργές τάσεις μεγαλύτερες από
τα 100 kPa και σε περιπτώσεις συνθηκών κεκλιμένου εδάφους στο πεδίο, οι οποίοι έχουν
Στην ουσία, το διάγραμμα των Seed et al. (1985) είναι ένα σχήμα γεωλογικής τα-
ξινόμησης, το οποίο ελάχιστα λαμβάνει υπόψη τις φυσικές ιδιότητες των εδαφών και
αντιμετωπίζει το ποσοστό των κόκκων μεγέθους ιλύος ως δείκτη κλειδί της αναμενό-
μενης συμπεριφοράς τους, για δεδομένη αντίσταση σε διείσδυση. Παρά το γεγονός ότι
υψηλής σεισμικότητας και δεν λαμβάνεται υπόψη κάποια πιθανολογική ανάλυση των
διαβάθμιση, τα χαρακτηριστικά του σχήματος των κόκκων τους, καθώς και η πλαστικό-
τητα, αλλά και η γεωλογική τους προϊστορία, τα οποία επηρεάζουν την αντίστασή τους
σε ρευστοποίηση, δεν υπεισέρχονται στο διάγραμμα των Seed et al. (1985). Συνεπώς,
κάθε εκτίμηση της αντίστασης ρευστοποίησης, με βάση μόνο το (Ν1)60, και το ποσοστό
ποίησης με τα αποτελέσματα και άλλων επιτόπου δοκιμών, όπως με την αντοχή κώνου
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 77
σε διείσδυση, qc, (Robertson and Wride, 1997) και με την ταχύτητα των διατμητικών
σας έρευνας φαίνεται να υπάρχει μία ανάλογη σχέση ανάμεσα στο, λόγο αντίστασης
ρευστοποίησης και στο (Ν1)60, (NCEER, 1997), με αυτή ανάμεσα στο, λόγο αντίστασης
ρευστοποίησης και στον δείκτη πόρων του στερεού σκελετού της άμμου, eg. Έτσι για
δεδομένο eg, παρατηρείται αύξηση του λόγου αντίστασης ρευστοποίησης με την αύ-
ξηση του ποσοστού λεπτοκόκκων, μέχρι το κρίσιμο ποσοστό το οποίο είναι το 35%
για την ενεργό τάση των 100 kPa. Στο πλαίσιο αξιοποίησης των αποτελεσμάτων των
χαρακτηριστικά των κόκκων, όπως το μέγεθός τους, D50, και τη διαφορά της τιμής
του μέγιστου από τον ελάχιστο δείκτη πόρων τους, emax-emin, (Cubrinovski & Ishihara,
μελέτες, μία δεδομένη τιμή του (Ν1)60, αντιστοιχεί σε μεγαλύτερες σχετικές πυκνότητες
γου αντίστασης ρευστοποίησης. Όμοια, για σταθερή τιμή του eg, αύξηση του ποσοστού
λεπτοκόκκων αντιστοιχεί σε αύξηση της σχετικής πυκνότητας και συνεπώς αύξηση του
ρόλος των λεπτοκόκκων αρχίζει να γίνεται κυρίαρχος στη συμπεριφορά των εδαφών,
καταλληλότερη παράμετρος έκφρασης της πυκνότητάς τους είναι ο δείκτης πόρων του
στερεού σκελετού των λεπτοκόκκων, ef. Στην περίπτωση αυτή, από τα αποτελέσματα της
παρούσας έρευνας προκύπτει ότι, για σταθερή τιμή του ef, ο λόγος αντίστασης ρευστο-
βάλλεται με την αύξηση της ενεργού τάσης, η οποία αντιστοιχεί στην αύξηση του βάθους
στο πεδίο. Για τα μείγματα με ποσοστά λεπτοκόκκων έως και το 15% ο λόγος αντίστα-
την αύξηση του βάθους. Υπάρχουν ενδείξεις ότι και το κρίσιμο ποσοστό λεπτοκόκκων
μειώνεται από 35% σε 25%, με την αύξηση της ενεργού τάσης από 100 kPa σε 300 kPa.
Επιπλέον, στην τάση των 300 kPa, δεν παρατηρείται επίδραση του ποσοστού λεπτοκόκ-
του ύδατος των πόρων υπό αστράγγιστες συνθήκες. Κατά τον σχεδιασμό έναντι ρευ-
στοποίησης έχει σημασία να γνωρίζουμε εάν η συσσώρευση της υπερπίεσης του ύδατος
υπερπίεση του ύδατος των πόρων εξαρτάται, τόσο από το μέγεθος της εφαρμοζόμενης
ανακυκλικής τάσης, που αντιπροσωπεύει το μέγεθος της σεισμικής φόρτισης, όσο και
από τη σχετική πυκνότητα των εδαφών. Υπάρχουν ενδείξεις ότι στην τάση των 300 kPa,
φή ανακυκλικής κινητικότητας, γεγονός που σημαίνει ότι σε βάθη της τάξης των 30 m
ριφορά των εδαφών υπό μονοτονική και ανακυκλική φόρτιση. Η παράμετρος Κρίσιμης
ριφοράς των εδαφών, λαμβάνοντας υπόψη τη συνδυασμένη επίδραση και των δύο παρα-
πάνω παραμέτρων. Ειδικότερα, στην πράξη, γνωρίζοντας την πυκνότητα και την ενεργό
τάση μίας εδαφικής μάζας στο πεδίο, μέσω της Γραμμής Κρίσιμης Κατάστασής του, είναι
ακά αποτελέσματα, στα μελετηθέντα εδάφη της παρούσας έρευνας εδάφη, με ψ<-0.11