SECTION 1

4 ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
4.1 Σε δύο ∆ιαστάσεις
A
Τρίγωνο
Περίµετρος Π = 2s = a + b + c
c b
'Υψος ha = 2 s ( s − a )( s − b)( s − c)
a h ma

∆ιάµεσος ma 2 = 1 (b 2 + c 2 ) − 1 a 2 u da
2 4
B a C
2 bcs ( s − a )
Εσωτερική διχοτόµος da = Σχ. 4-1
b+c
2 bc( s − b)( s − c)
Εξωτερική διχοτόµος Da = [b ≠ c]
|b−c|

E = 1 ah = 1 ac sin u = s ( s − a )( s − b)( s − c)
Εµβαδό 2 2

Ακτίνα εγγραµµένου κύκλου r = 1 s ( s − a )( s − b)( s − c)

s

Ακτίνα περιγραµµένου κύκλου R= abc

4 s ( s − a )( s − b)( s − c)

A A A'
b A
c R B'
C'
c r b
B a C
B a C B C
Σχ. 4-2 Σχ. 4-3 Σχ. 4-4
Όµοια τρίγωνα (Σχ. 4-3)
A = A' B = B' C = C'
AB = BC = CA
A′B′ B′C ′ C ′A′
2 SECTION

Ορθογώνιο
b
Περίµετρος Π = 2a + 2b
a
Εµβαδό E = ab
Σχ. 4-5

Παραλληλόγραµµο
h b
Περίµετρος Π = 2a + 2b u
a
Εµβαδό E = ah = absinθ
Σχ. 4-6
Τραπεζοειδές
b

Π = a + b + h 
1 + 1 
Περίµετρος 
 sin u sin f  h f
u
Εµβαδό E = !h(a + b) a
Σχ. 4-7
Κανονικό πολύγωνο

Περίµετρος Π = na
u a
Κεντρική γωνία u = 2p
n
cos(p / n)
Εµβαδό E = 1 na 2 cot p = 1 na 2
4 n 4 sin(p / n)
Σχ. 4-8
όπου n το πλήθος των πλευρών και α το µήκος κάθε
πλευράς.
Κανονικό πολύγωνο γραµµένο σε κύκλο

Περίµετρος P = 2nR sin p = 2nR sin 180° u

n n
R
Κεντρική γωνία u = 2p
n

Εµβαδό E = 1 nR 2 sin 2p = 1 nR 2 sin 360° Σχ. 4-9

2 n 2 n
όπου n το πλήθος των πλευρών και R η ακτίνα του
περιγραµµένου κύκλου.
SECTION 3

Κανονικά πολύγωνα γραµµένα σε κύκλο ακτίνας R

Πολύγωνο Πλευρά Απόστηµα Εµβαδό
n=3 3R ! 3R . 3 R2

n=4 2R ! 2R 2R2

n=5 ! 10 − 2 5 R # 6+2 5 R 8 10 + 2 5 R2

n=6 R ! 3R (3/2) 3 R2

n=8 2− 2 R ! 2+ 2 R 2 2 R2

n = 10 !( 5 − 1)R # 10 + 2 5 R (5/4) 10 − 2 5 R2

n = 12 2− 3 R ! 2+ 3 R 3R2

Κανονικό πολύγωνο γραµµένο γύρω από κύκλο

u
Περίµετρος P = 2nr tan p = 2nr tan 180° r
n n

Κεντρική γωνία u = 2p
n
Σχ. 4-10
Εµβαδό E = nr 2 tan p = nr 2 tan 180°
n n
όπου n το πλήθος των πλευρών και r η ακτίνα του κύκλου.
r
Κύκλος
Περίµετρος Π = 2π r
Εµβαδό E = π r2
Σχ. 4-11
όπου r η ακτίνα του κύκλου.

Τοµέας κύκλου
s
Μήκος τόξου s = rθ
u
Εµβαδό E = !r2θ [θ σε ακτίνια] r
όπου r η ακτίνα του κύκλου και θ η γωνία του τοµέα. Σχ. 4-12
4 SECTION

Τµήµα κύκλου

Εµβαδό σκιασµένου τµήµατος E = !r2(θ − sinθ)

u
όπου r η ακτίνα του κύκλου. r
Έλλειψη
Σχ. 4-13
Περίµετρος
p/2

∫
a
P = 4a 1 − k 2 sin 2 u d u ≅ p 2(a 2 + b 2 ) b
0
a O E
Εµβαδό E = πab

όπου k = 1 a 2 − b 2 . Βλέπε σελ. ??? για αριθµητικούς

a Σχ. 4-14
πίνακες.

Τµήµα παραβολής
A B
Μήκος τόξου AΜΒ
 2 
( AMB ) = 1 b 2 + 16a 2 + b ln  4a + b + 16a 
2 2

2 8a  b  M
Σχ. 4-15
Εµβαδό E = *ab

4.2 Σε τρεις ∆ιαστάσεις

Ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο
c
Εµβαδό επιφάνειας E = 2(ab + ac + bc)
b
Όγκος V = abc a
όπου a, b, c είναι το µήκος, πλάτος και ύψος του Σχ. 4-16
παραλληλεπίπεδου αντίστοιχα.
Πλάγιο παραλληλεπίπεδο
c
Ύψος h = csinφ f h
u b
Όγκος V = Ah = abcsinθsinφ
a
όπου A είναι η οριζόντια διατοµή του παραλληλεπί- Σχ. 4-17
πεδου.
SECTION 5

Πυραµίδα
d
Ύψος h = dsinθ h f
c
Όγκος V = "Ah = %abdsinθsinφ u
a b
όπου A το εµβαδό της βάσης.
Σχ. 4-18
Κανονικά πολύεδρα
Στα 5 κανονικά πολύεδρα του πίνακα είναι a η ακµή, R η ακτίνα της
περιγραµµένης σφαίρας, E το εµβαδό της επιφάνειας, V ο όγκος. Η ακτίνα της
εγγραµµένης σφαίρας είναι πάντα ρ = 3V/E.

Πολύεδρο Ακτίνα R Εµβαδό E Όγκος V

Τετράεδρο (4 ισό-
πλευρα τρίγωνα)
# 6a 3 a2 (1/12) 2 a3

Κύβος
(6 τετράγωνα)
! 3a 6a2 a3

Οκτάεδρο (8 ισό-
πλευρα τρίγωνα)
! 2a 2 3 a2 " 2 a3

∆ωδεκάεδρο (12 κα-

νονικά πεντάγωνα)
#(1+ 5) 3a 3 5(5 + 2 5 ) a2 #(15 + 7 5 )a3

Εικοσάεδρο (20 ισό-

πλευρα τρίγωνα) # 2(5 + 5 ) a 5 3 a2 (5/12)(3 + 5 )a3

Ορθός κυκλικός κώνος

Ύψος h = lsinθ h l

Εµβαδό κωνικής επιφάνειας E = prl = pr r 2 + h 2 u

r
Όγκος V = "πr2h Σχ. 4-19
όπου r η ακτίνα της βάσης και h το ύψος του κώνου.

Ορθός κυκλικός κύλινδρος

Εµβαδό κυλινδρικής επιφάνειας E = 2πrh h

Όγκος V = πr2h r
όπου r η ακτίνα και h το ύψος του κυλίνδρου. Σχ. 4-20
6 SECTION

Πλάγιος κυκλικός κύλινδρος

Ύψος h = lsinθ l h
Εµβαδό κυλινδρικής επιφάνειας E = 2prl = 2prh u
sin u
r
Όγκος V = πr h = πr lsinθ
2 2
Σχ. 4-21
όπου r η ακτίνα της βάσης, h το ύψος και l η γενέτειρα
του κυλίνδρου.
Ορθός κόλουρος κώνος b
l
Ύψος h = l sin u = l 2 − (a − b) 2 h
u
Εµβαδό κωνικής επιφάνειας a
E = p (a + b)l = p (a + b) h 2 + (a − b) 2 Σχ. 4-22
Όγκος V = "πh(a2 + ab + b2)
όπου a, b οι ακτίνες των βάσεων και h το ύψος του κώνου.

Σφαίρα r

Εµβαδό επιφάνειας E = 4πr2

Όγκος V = 43 πr3 Σχ. 4-23

Σφαιρικό τµήµα h
r
Ακτίνα βάσης r = h( 2r − h) r
Εµβαδό σφαιρικής επιφάνειας E = 2πrh

Όγκος σκιασµένου τµήµατος V = "πh2(3r − h)

Σχ. 4-24
όπου r η ακτίνα της σφαίρας και h το ύψος του
τµήµατος. A
c
r
Σφαιρικό τρίγωνο b
B
Εµβαδό τριγώνου ABC E = (A + B + C − π)r2 C
a
όπου r η ακτίνα της σφαίρας και A, B, C οι γωνίες του
σφαιρικού τριγώνου. Σχ. 4-25
SECTION 7

Ελλειψοειδές
4
Όγκος V = 3 πabc
όπου a, b, c οι ηµιάξονες του ελλειψοειδούς. c
a b
Αν a = b > c, τότε
2
Εκκεντρότητα e = 1 − c 2
a Σχ. 4-26

E = 2pa 2 + pc ln 1 + e
2
Επιφάνεια
e 1− e
Αν a = b < c, τότε
2
Εκκεντρότητα e = 1 − a2
c

Επιφάνεια E = 2pa 2 + 2p ac sin −1 e

e

Παραβολοειδές από περιστροφή b

A B
Εµβαδό καµπύλης επιφάνειας
a
4 
( ) 
2 3 /2
E = pb 2  4a2 + 1 − 1
6a  b  M
Όγκος V = !πb2a Σχ. 4-27

Τόρος

Εµβαδό επιφάνειας E = π2(b2 − a2) b

a
Όγκος V = #π2(a + b)(b − a)2
όπου a η εσωτερική και b η εξωτερική ακτίνα.

Σχ. 4-28