Epilepsi ve Anksiyete: 


Ameliyat Sonrasında Hastalarımız

Daha mı Kaygılı?
Dr. E.Timuçin Oral
Dr. Nalan Kayrak, Op.Dr. Aykut Karasu,
Dr. Serhat Çıtak, Dr. Çağatay Karşıdağ
 Epilepside Depresyon

▪ Yaşam boyu yaygınlığı %55 civarındadır

▪ Yaşam kalitesini düşürür
▪ Nöbet sıklığı artar: uyku yoksunluğu
▪ Fark edilemezse intihar sebebidir
▪ Antiepileptikler depresyonu ağırlaştırabilir
▪ Genellikle tanınmaz ve iyi tedavi edilmez
 Depresyon-Anksiyete
▪ Epilepside daha fazla depresyon, anksiyete
psikotik bozukluk ve dikkat eksikliği
▪ Temporal lobektomili post-op depresyonu olanlar
pre-op yeterince değerlendirilmemiş olabilirler
▪ Pre ve post-op en sık depresyon görülür
▪ Epilepsi cerrahisi genel psikopatolojik durumu
değiştirmez
▪ Depresyon post-op düzelme gösterir

Jackson-Turkington, 2004
 Anksiyete vd

▪ Konversiyon bozukluğu konvülsiyon alt tipi =

psikojenik / sözde nöbetler (pseudo-seizures)
▪ Konversiyon bozukluğuna sıklıkla anksiyete ve
duygudurum bozuklukları eşlik eder.
▪ Ameliyat sonrası yaşam kalitesi düzelir ama post-
op sözde nöbetler gelişebilir.
▪ Düşük IQ, ciddi pre-op psikopatoloji ve büyük
cerrahi komplikasyonları sözde nöbet için risk
faktörü
Jackson-Turkington, 2004
 Anksiyete
▪ Nöbetle ilişkili ya da interiktal olabilir.
▪ Kısmi nöbetlerin bir kısmına korku eşlik eder ve bu
bazen panik ataktan ayrılamaz
▪ İnter-iktal anksiyete prevalansı %10–25 (YAB)
▪ Anksiyetenin kökeninde nöbetlerin kestirilemezliği
ve “kontrol kaybı” bulunur
▪ Pre-op anksiyete / depresyonu olanlarda post-op
risk daha fazla
▪ Pre-op psikiyatrik değerlendirme çok önemlidir.
Vazquez-Devinsky, 2003
 Epilepsi Tedavisinde Özel(liği olan)
Konular
▪ Mens (“Catamenial” nöbetler)
▪ Evlilik
▪ Cinsel sorunlar
▪ Gebelik
▪ Boşanma ve Ayrılık Anksiyete
▪ İşsizlik
▪ Sosyal sorunlar - Şöförlük
▪ Yorgunuk
▪ Aşırı koruyucu aile
 Anksiyetenin Tedavisi

▪ Epilepside özellikle anksiyete tedavisine atıfta

bulunan çalışma yoktur.
▪ Genellike SSRI’lar kullanılır (CIT, SER)
▪ Bazen çok yoğun anksiyete söz konusu olabilir ve
bu durumda 2–3 hf BDZ verilebilir.
▪ CBT önerildir: belirtilerin iyi ve açık tanımlanıp,
ödevlerle, çarpıtılmış düşüncelere yönelik çalışma

Trimble-Schmitz B, 2002
 Kantitatif MRI ile
Refrakter Parsiyel Epilepsi + Anksiyete tanısı olan
hastaların MT yapılarını inceledik
ve belirgin biçimde sağ üstünlüğü gördük.
Bulgular bu beyin bölgesinin anksiyetede önemli
bir rolü olduğunu gösterdi.
 Olası tehlike algılanır

Anksiyete’de baş rol

oyuncusu amigdala’dır.

Tehlikeye yanıt başlatılır

Farkındalık gerektirmez
▪ Lokus seruleus
▪ Amigdala
▪ Akuadukt çevresi gri madde (PAG)
▪ Mediyal hipotalamus
doğrudan uyarıldığında panik hissi
ve belirtileri ortaya çıkar
Panik Bozukluğu: Temporal Lob ve Amigdala’da Bilateral
Volüm Azalması

Vythilingam et al., 2000; Massana et al 2002

Varsayım:
Refrakter Parsiyel Epilepsi + Anksiyete tanısı
alan hastaların MT yapıları Epilepsi olup
psikopatolojisi olmayanlara kıyasla korunmuştur

Yöntem:
▪ Refrakter Parsiyel Epilepsi (± jeneralize) ve
Anksiyete
▪ Refrakter Parsiyel Epilepsi (± jeneralize)
▪ Normal kontrollar
karşılaştırlmış
Anksiyete = SCAN kesme noktası üstü + en az 3
anksiyete belirtisi
ICD-10 tanısı koşul değil.
Gözlem : Epilepsi hastaları nadiren katı tanı
ölçütlerini doldurur
Primer jeneralize epilepsi, orta / ağır LD ve
önceki beyin ameliyatı, diğer psiyatrik tanılar
dışlanmış

66 hastadan 14’ünde anksiyete saptanmış. 10

hasta alınmış, 2’sinin MR kalitesi iyi değil.
8 hasta, 52 karşılaştırma, 15 kontrol
Anksiyete = SCAN kesme noktası üstü + en az 3
anksiyete belirtisi
ICD-10 tanısı koşul değil.
Gözlem : Epilepsi hastaları nadiren katı tanı
ölçütlerini doldurur
Primer jeneralize epilepsi, orta / ağır LD ve
önceki beyin ameliyatı, diğer psiyatrik tanılar
dışlanmış
 Epilepsi Cerrahisi ve Anksiyete

▪ 70 TLE hastası
▪ Pre-op ve Post-op 1, 6 ve 12. ayda SCID
Depresyon %17.2 den %4.3’e (p=0.071)
▪

▪ Anksiyete %21.5 den %14.2’ye (p<0.005) inmiş .

▪ Pre-op psikiyatrik tanı yok = post-op az (p<0.001)

▪ Psikiyatrik tanı ile post-op durum korele değil
▪ TLE cerrahisi genel psikopatolojiyi değiştirmiyor.
Spesifik psikiyatrik değerlendirme önemli

Pintor ve ark, Seizure. 2007

 Epilepsi Cerrahisi ve Anksiyete

▪ 57 hasta Preop ve Post-op 2. ve 8. yıl muayene

Karolinska Kişilik Ölçekleri (KSP)
▪ 47 temporal op ve 10 ekstra-temporal op.
▪ Somatik Anksiyete Ölçeği ↓ (55.4→50.2; p=0.001)
▪ Psişik Anksiyete Ölçeği ↓ (56.2→51.6; p=0.006)
▪ Anksiyeteye yatkınlıkta değişme yok.
▪ Başarılı op = somatik ve psişik anksiyetede ↓

Mattsson ve ark, Seizure 2005

 Epilepsi Cerrahisi ve Anksiyete

▪ 94 TLE hastası 76 cerrahi, 18 tıbbi tedavi

▪ Beck Depresyon, Self-Rating Anksiyete Ölçekleri
Pre-op ve Post-op 12. ayda değerlendirme
▪ Pre-op Depresyon ve Anksiyete puanları yüksek
▪ Post-op depresyon puanı düşük / anksiyete puanı aynı

▪ Depresyon TLE de patolojik epileptik aktiviteye

bağlı sabit yapısal defekt?

Reuber ve ark, Seizure 2004

 Epilepsi Cerrahisi ve Anksiyete
▪ 112 (59 sağ, 53 sol) Dirençli TLE olan hasta
▪ İktal belirtiler: panik, ölüm korkusu, hava açlığı,
palpitasyon ve uyuşukluk. 72’si ayırdedilememiş
▪ 5’inde Panik Atak öyküsü, EEG’de de sağ ant. ve
mid-temporalde odaklar var.
▪ 4’ünde MRI: sağ MTS
▪ 1’inde sağ temporal gangliogliom
▪ Post-op hiçbirinde panik tablosu yok

Sazgar ve ark, Epileptic Disord 2003

 Epilepsi Cerrahisi ve Anksiyete

▪ 60 hasta
▪ 43 temporal, 17 ekstra-temporal rezeksiyon
▪ Pre-op (her iki grupta da)
▪ Depresyon %33 ve 53 Anksiyete %23 ve18
▪ Post-op nöbet sayıları ↓
▪ İlk ay Depresyon %26 Anksiyete %42 (TR)

Wrench et al, Epilepsia 2004

 Epilepsi Cerrahisi ve Anksiyete

▪ 1978-1997 arasında opere 100 dirençli epilepsi

hastası 2-22 yıl izlenmiş
▪ 70 temporal lobektomi, 20 neokortical focal
rezeksiyon, 10 kallozotomi
▪ Post-op gelişen 4 nörotik 5 psikotik belirti
▪ IQ temporal lobektomi sonrası hastaların %75’inde
artmış (p < 0.01; n= 44).

Mayanagi ve ark, Epilepsia 2001

 Epilepsi Cerrahisi ve Anksiyete

▪ Cerrahiden sonraki 6. hf
▪ 60 hastanın %50’sinde anksiyete ve depresyon
▪ %45’inde emosyonel labilite artışı saptanmış
▪ 3. ayda labilite ve anksiyete kaybolmuş depresyon
yerleşmiş.

Ring ve ark, J Neurol Neurosurg Psychiatry 1998

 Bakırköy Çalışması

▪ 27 sol ve 16 sağ MTS’li 43 (26♂, 17♀) epilepsi

hastası
▪ Pre ve post-op değerlendirme
▪ Pre-op psikotik ve depresif belirtilerinde azalma
▪ Anksiyetede post-op artış
▪ Post-op epileptik nöbet sayısında azalma ve
sözde nöbet sayısında artış
▪ Pre-op IQ 80 ± 14,0
Post-op IQ 85 ± 11,6

▪ Operasyon yaşı ile lezyonun yeri, post-op gerçek

ve sözde nöbetlerin varlığı ilişkili değil

▪ Post-op psikopatoloji oluşumu anlamlı değil

▪ Post-op ilaç kesimi ile sözde nöbetler ortaya
çıkması arasında bağlantı yok
 Pre-op Post-op

18,6
20 16,2

15 11,5 11,6

TANI 10
4,6
5 2,3

0
Psikoz Depresyon Anksiyete

80
58,1 62,7
60
TEDAVİ
40
20,9 20,9 23,2
13,9
20

0
AP AD Yok
Lezyonun yeri ve Post-op Nöbetler

15

10 sol

5
sağ
0
Nöbet Pseudo
 Yaşam Kalitesi Çalışması

▪ Pre-op ve Post-op 6.ayda 26 MTS hastasının

yaşam kalitesi WHOQOL-BREF ile
değerlendirilmiş

▪ Skorlarda belirgin artış saptanmış

▪ Sonuç nöbet sıklığının azalmasıyla ilişkilendirilmiş

Beran Sayman Polat, Uzmanlık Tezi 2004

 When did
neurologists &
psychiatrists stop
talking to each
other?

A.M. Kanner

Epilepsy Behav.
2003 Dec;4 (6) : 597-601
 Son Söz

▪ Epilepside anksiyete ve tedavisi yeterince

çalışılmamıştır
▪ Ameliyat sonrası yaşam kalitesi düzelir ama post-
op sözde nöbetler gelişebilir.
▪ Sözde nöbetler önemlidir, yaşam kalitesini etkiler;
cerrahiden alınan sonuçları gölgeleyebilir
▪ Sözde nöbet ve anksiyete için risk faktörleri
saptanmalıdır