Guía Da Rehabilitación Enerxética de Edificios de Vivendas PDF

Guía da rehabilitación enerxética de
edificios de vivendas
Obxectivo e uso da guía
A presente guía é unha ferramenta de consulta e debe rehabilitar para finalmente acabar definindo o
traballo principalmente para os técnicos e que se entende por rehabilitación enerxética.
profesionais que participan e interveñen nun
proceso de rehabilitación: arquitectos, aparelladores, O segundo capítulo presenta as necesidades
construtores, administradores de fincas, equipos térmicas e o consumo enerxético de edificios tipo do
técnicos dos axuntamentos e da administración. Non parque edificatorio co obxectivo de poder analiza-lo
obstante, a guía tamén pode ser unha ferramenta potencial de dita rehabilitación enerxética.
orientadora para os particulares que queren
emprender unha rehabilitación da súa vivenda.
Nas actuacións de rehabilitación é importante
coñece-la situación de partida para orienta-las
O obxectivo principal da guía é orientar e fomenta-la accións de acordo coas necesidades de cada edificio.
rehabilitación de edificios para conseguir unha No caso da rehabilitación enerxética, debe
mellora enerxética. É, polo tanto, unha guía para coñecerse o comportamento enerxético dos edificios
que a rehabilitación teña en consideración tamén, existentes para identifica-las súas deficiencias
aínda que non de forma exclusiva, a posible mellora actuais e establecer posibles medidas enerxéticas de
enerxética do edificio e axudar a que o proceso de mellora adaptadas á realidade que existe e ofrece o
rehabilitación que se decidira emprender asegure mercado.
tamén un menor consumo de enerxía unha vez
estea funcionando de novo.
O terceiro capítulo identifica dous niveis ou grandes
grupos de rehabilitación en función de se están
Polo tanto, a guía está orientada á toma de suxeitos a cumpri-la normativa ou non. Cómpre
decisións aportando medidas concretas de mellora, destacar
des aca que tódalas
óda as so
solucións
uc ó s e
expostas
pos as nesta
es a gu
guía
a
mostrando os beneficios enerxéticos e aportando están recomendadas para ambos niveis.
solucións específicas para un amplo abanico de
posibles edificios e seccións construtivas existentes
hoxe en día e que poden ser susceptibles de Os capítulos cuarto e quinto céntranse en propostas
rehabilitarse. e medidas de rehabilitación enerxética, con
orientacións xerais, con recomendacións concretas e
con detalles de solucións para a implantación, co fin
A finalidade que se persegue é canalizar e de axudar na toma de decisións. A rehabilitación
incentivar unha práctica
á de rehabilitaciónó de depende non só de onde se quere chegar, senón
edificios de vivendas con óptimos resultados de tamén do punto de partida, polo que algunhas das
mellora enerxética que, á súa vez, sexan viables medidas, sobre todo da envolvente, preséntanse en
segundo a realidade do mercado da construción. función de seccións construtivas existentes.
A guía estrutúrase en cinco capítulos As medidas que se propoñen son froito dunha busca
exhaustiva de información en base a diferentes
O primeiro capítulo ten por obxectivo situar e fontes: basicamente lexislación existente e consulta
xustifica-la importancia de rehabilitar con obxectivos a diferentes especialistas do sector enerxético e
enerxéticos. Para facelo, preséntanse grandes construtivo.
números enerxéticos do sector, así como o marco
legal que o rexe. A continuación, faise unha
reflexión de cales son as principais carencias
enerxéticas do parque de edificios e de porqué se
Guía da rehabilitación enerxética 3

Obxectivo e uso da guía
A guía de rehabilitación enerxética desenvolveuse no

marco do proxecto Rehenerxía co obxectivo de
proporcionar ás administracións públicas e ós
axentes do sector unha síntese e exposición de
posibles medidas de rehabilitación enerxética no
sector residencial da edificación.
O proxecto Rehenerxía, liderado polo Institut Cerdà,

foi financiado polo Ministerio de Vivenda, o Goberno
Vasco, a Xunta de Galicia, o Goberno de Navarra, a
Generalitat de Catalunya, a Generalitat Valenciana, o
Ajuntament de Barcelona, Renta Corporación, Gas
Natural e o Colexio de Aparelladores e Arquitectos
Técnicos de Barcelona.

Índice
O sector residencial e a enerxía

1.1 Ámbito da enerxía en edificación
1.2 Características dos edificios de vivendas
1 1.3 Problemática dos edificios
1.4 Contexto da rehabilitación
1.5 ¿Que é a rehabilitación enerxética?
Comportamento enerxético dos

edificios existentes
2.1 Segmentación edificatoria
2 2.2 Demanda enerxética do parque de edificios
existentes
2.3 Consumo enerxético do parque de edificios
existentes
Niveis de rehabilitación enerxética

3 3 Rehabilitación
3.1 h bili ió que debe
d b cumpri-la
i l normativa
i
3.2 Rehabilitación que non necesariamente debe
cumpri-la normativa
Medidas e recomendacións para a

rehabilitación enerxética da
envolvente
4 4.1 . Illamento da fachada
4.2 . Illamento da cuberta
4.3. Mellora dos ocos arquitectónicos

rehabilitación enerxética das
instalacións
5.1 Enerxía solar térmica para a produción de ACS
5
5.2. Mellora da eficiencia de equipos e instalacións
térmicas
5.3 Mellora da eficiencia da iluminación
5.4 Mellora da eficiencia electrodomésticos
5.5 Ascensores
Índice
O sector residencial e a enerxía

1.1 Ámbito da enerxía en edificación
1
1.3 Problemática dos edificios
1 5 ¿Que
1.5 ¿Q e é a rehabilitación
ehabilitación enerxética?
ene ética?

2 edificios existentes
3 Niveis de rehabilitación enerxética

4 rehabilitación enerxética da
envolvente

5 rehabilitación enerxética das
instalacións

A enerxía e a vivenda
1.1 Ámbito da enerxía na edificación
O consumo de enerxía final do sector da edificación situouse no punto de mira das políticas de
ascendeu, no ano 2005, a 18.123 ktep, o 17% do contención do crecemento do consumo enerxético,
consumo final nacional. Deste consumo, 10.793 que culminaron nos últimos anos coa aprobación de
ktep corresponden ó sector doméstico, o que normativa dirixida, basicamente, á edificación de
representa un 10% do consumo enerxético obra nova e que tamén afecta a grandes
nacional. Isto implica que no período 2000-2005 o rehabilitacións.
consumo de enerxía final do sector creceu un 5%
(datos Plan de Acción 2008-2012). Este marco normativo do sector baséase en
• DIRECTIVA 2002/91/CE relativa á eficiencia
A este consumo hai que engadirlle o de equipos enerxética dos edificios, aprobada co obxectivo
domésticos e ofimática que representa un 3,8% do de fomenta-la eficiencia enerxética dos edificios
consumo de enerxía final a nivel nacional (datos d Comunidade
da d d Europea, tendo d en conta as
Plan de Acción 2008-2012). condicións climáticas exteriores e as
particularidades locais, así como os requisitos
No período 1990-2005, o sector sufriu un ambientais interiores e a relación custo-
crecemento da superficie construída dun 9,5% eficacia.
anual, chegando, no 2005, ós 2.300 millóns de m2 O seu alcance baséase na
de superficie
p construída ((1.600 millóns m2 – Aplicación de requisitos mínimos de
destinados a vivendas principais, unhas 15.884.170 eficiencia enerxética en grandes edificios
vivendas principais). Este aumento comportou un existentes que sexan obxecto de reformas
crecemento do consumo de enerxía final do 4,8% importantes
(datos Plan de Acción 2008-2012). – Inspección periódica de caldeiras e sistemas
de aire acondicionado de edificios e,
A intensidade enerxética do sector residencial ademais, a avaliación do estado da
(t /f
(tep/fogar)
) en España
E ñ é do
d 60% dad media
di europea, i t l ió de
instalación d calefacción
l f ió con caldeiras
ld i d >
de
que se corresponde con valores próximos a outros 15 anos
países mediterráneos coma Grecia ou Italia. Non • Lei 38/1999, do 5 de novembro, de
obstante, a intensidade de enerxía eléctrica Ordenación da Edificación (LOE) que ten por
acércase á media europea (datos Plan de Acción obxectivo prioritario regula-lo proceso da
2008-2012). edificación actualizando e completando a
configuración
g legal
g dos axentes qque interveñen
O obxectivo de aforro enerxético fixado no Plan no mesmo, fixando as súas obrigas para así
de Acción 2008-2012 representa unha redución no establece-las responsabilidades e cubri-las
consumo de enerxía final sobre o escenario base da garantías ós usuarios, en base a unha
E4 dun 10,1%. Isto significa unha redución de definición dos requisitos básicos que deben
emisións para o 2012 de 10,7 MtCO2 (35,5 MtCO2 satisface-los edificios que desenvolve o
no período). requisito básico de aforro enerxético a nivel
estatal
Como consecuencia do aumento constante no

consumo enerxético, o sector da edificación

1.1 Ámbito da enerxía na edificación
• Código Técnico da Edificación (CTE), construción, aprobado polo Real Decreto

aprobado polo Real Decreto 314/2006 do 17 de 47/2007 do 19 de xaneiro, que ten como
marzo, que ten, entre outros obxectivos, obxectivo principal establece-lo procedemento
conseguir un uso racional da enerxía necesaria básico que debe cumpri-la metodoloxía de
para a utilización dos edificios, reducindo a cálculo da cualificación de eficiencia enerxética,
límites sostibles o seu consumo. co que se inicia o proceso de certificación,
Así mesmo, ten como segundo obxectivo que considerando aqueles factores que máis
unha parte deste consumo proceda de fontes incidencia teñen no consumo de enerxía dos
de enerxía renovable, como consecuencia das edificios de nova construción ou que se
características do seu proxecto, construción, modifiquen, reformen ou rehabiliten nunha
uso e mantemento. extensión determinada. Tamén se establecen
Contén 5 esixencias básicas no seu no mesmo as condicións técnicas e
“Documento Básico do Aforro de Enerxía (DB- administrativas para as certificacións de
HE)”. eficiencia enerxética dos proxectos e dos
edificios terminados.
• Limitación de demanda.
• Rendemento das instalacións térmicas.
Non obstante, considerando o amplo parque de
• Eficiencia enerxética das instalacións de
edificios existentes en España, queda pendente
iluminación.
considera-la posibilidade de incorporar algúns dos
• Contribución solar mínima na produción de requisitos definidos para obra nova nas actuacións
auga quente sanitaria. de rehabilitación. O parque de edificios existentes
• Contribución fotovoltaica mínima de enerxía anteriores a 1990, polo tanto, susceptibles de
eléctrica. rehabilitación, é duns 7,2 millóns de edificios de
• Regulamento de Instalacións Térmicas vivendas.
dos Edificios (RITE), aprobado polo Real
Decreto 1027/2007 do 20 de xullo, que ten
como obxectivo establece-las condicións que
deben cumpri-las instalacións térmicas dos
edificios e destinadas a atende-la demanda de
benestar térmico e hixiene a través das
instalacións de calefacción, climatización e
auga quente sanitaria, co obxecto de conseguir
un uso racional da enerxía que consumen, por
consideracións tanto económicas como de
protección do medio ambiente, e tendo en
conta ó mesmo tempo os demais requirimentos
esenciais que deben cumprirse nos edificios, e
todo isto durante un período de vida
economicamente razoable.
razoable
• Procedemento básico para a Certificación
de eficiencia enerxética de edificios de nova

Existen multitude de parámetros que inciden no cunha actuación de rehabilitación. Non obstante,
comportamento enerxético dun edificio de vivendas: existen dous elementos nos que se pode incidir
situación xeográfica, orientación, arquitectura, … activamente: a envolvente do edificio e as súas
Aspectos que, na súa maior parte, non son instalacións.
modificables
Envolvente do edificio
É o conxunto de cerramentos do edificio que separan os espazos interiores habitables do ambiente

exterior, sexa aire ou terreo, e as particións interiores que separan os espazos habitables dos non
habitables.
Os elementos da envolvente son:

• As fachadas, formadas pola parte opaca e os ocos.
• As cubertas, formadas pola parte opaca e os lucernarios ou patios.
• Os chans, pavimentos en contacto ou non co aire ou o terreo.
• As paredes medianeiras.
• Os muros en contacto co terreo.
terreo
• As divisións interiores.
Na envolvente é onde se produce o intercambio térmico de perdas e ganancias entre o espazo interior e
exterior, modificando as condicións do ambiente interior. É tamén a pel do edificio que dá protección da
choiva e do vento. Ademais, permite o intercambio de aire entre os ambientes exterior e interior para
obter unhas condicións adecuadas de salubridade.
Os materiais e espesores dos elementos da envolvente térmica deben ser diferentes en función do clima.
Un edificio nun clima frío necesita moito illamento ou elementos de gran espesor e masa para traballar con
inercia térmica; ó contrario dun edificio nun clima cálido que necesita, principalmente, cámaras ventiladas
e proteccións solares exteriores.
Por isto, o consumo en calefacción e refrixeración vai directamente relacionado co bo funcionamento da

envolvente do edificio, a súa adecuación ó clima e as súas boas condicións construtivas.
Para realizar unha rehabilitación enerxética de edificios é imprescindible coñece-las

características físicas, de espesor e materiais utilizados nos elementos da envolvente

Instalacións
É o conxunto de equipos que permitirán satisface-las necesidades de cada vivenda, ofrecendo calor,
frío, luz, …
As principais instalacións e equipos consumidores de enerxía dunha vivenda son:

• Calefacción
• Refrixeración
• Auga quente
• Iluminación
• Electrodomésticos
A diferenza entre a enerxía necesaria para satisfacer unha demanda e a que realmente se está a
utilizar depende, en gran medida, das instalacións de calefacción e refrixeración dispoñibles. Esta
diferenza vese influenciada directamente por dous factores:
• Rendemento e eficiencia das instalacións.
• Factor usuario, comportamento do uso de cada usuario.
O tipo de instalación e o seu funcionamento non depende tanto do clima nin das características da
envolvente do edificio, senón que responde, en xeral, á vontade e actitude de cada usuario.
Cómpre destacar tamén que o consumo enerxético das instalacións verase afectado polo tipo de fonte
enerxética de cada instalación xa que afecta directamente sobre o seu rendemento.
Na rehabilitación enerxética de edificios, as instalacións xogan un papel imprescindible

xa que as mesmas melloras tecnolóxicas do mercado permitirán a súa incorporación de
forma natural na renovación continua de equipos.
Non obstante, debe promoverse a renovación da instalación no seu conxunto, non
unicamente do equipo en concreto.

O consumo de enerxía final dunha vivenda tipo é de

1,1 ktep ó ano (Plan de Acción 2008-2012). Dito
consumo distribúese por usos; para unha vivenda
media, segundo indica o gráfico:
Fuente: Plan de Acción 2008-2012
As instalacións térmicas (calefacción e auga quente

sanitaria) representan dúas terceiras partes do
consumo enerxético dunha vivenda. En canto ó
consumo eléctrico, un fogar medio consume uns
4.000 kWh ó ano (Plan de Acción 2008-2012).
O consumo de enerxía final do equipamento

doméstico e ofimático distribúese segundo indica o
gráfico:
Fonte: Plan de Acción 2008-2012
1.700-2.200
kgCO /ano
2
7%
46%
10.000-
13.000
kWh/ano
18%
29%

1.3 Problemática dos edificios
Unha gran parte das vivendas construídas cunha No tocante a instalacións, existe un envellecemento
antigüidade superior ós 20 anos presentan unha do parque de equipos que se ve agravado nos
envolvente térmica do edificio deficiente que principais equipos consumidores de enerxía
provoca un malestar ó usuario: no inverno costa (calefacción e auga quente) fronte á modernización
moito quentar espazos e no verán arrefrialos; tamén máis continua de electrodomésticos,
electrodomésticos ofimática,
ofimática
hai humidades ou condensacións no interior. acondicionadores de aire e iluminación.
Esta situación implica un gran consumo enerxético ¿Por que os edificios se atopan nesta
de calefacción e refrixeración que resulta necesario situación? Existen diferentes razóns que poden
para compensar o que o edificio non aporta. xustificalo.
Os problemas pódense concretar en:

A nivel de envolvente térmica, debe mencionarse
que ata o ano 1979 que se aprobou a Normativa
• Grandes perdas térmicas no inverno
Básica da Edificación NBE-CT-79 sobre condicións
• Exceso de ganancias solares no verán
térmicas dos edificios, deseñábanse e construíanse
• Infiltracións de aire e auga polas carpinterías edificios sen apenas illamento. Así mesmo, naquela
• Humidades e condensacións de auga nas época non se realizaban controis de materiais nin de
paredes e os vidros execución de obra ó nivel actual; finalmente,
finalmente a falla
de mantemento preventivo e correctivo nestes anos
levou ó deterioro dos elementos.
Así mesmo, a normativa actual de aplicación de

As principais causas que provocan estes nova construción e grandes rehabilitacións é moito
problemas son as seguintes:
máis esixente en canto ós requisitos térmicos.
• Inexistencia de illamento térmico nos
elementos da envolvente A esta realidade, cómpre engadir que nas
• Ausencia ou espesor insuficiente do illamento instalacións existe un envellecemento do parque
térmico que non queda cuberto coa renovación constante e
• Baixo uso de materiais con inercia térmica natural debida á vida útil dos equipos.
• Falla de estanquidade
q das carpinterías
p
exteriores As esixencias actuais de confort interior dos
• Vidros das carpinterías exteriores non illantes usuarios son moito máis elevadas que as de fai uns
anos. Isto implica unha continua incorporación de
• Selados deficientes
equipos nas vivendas, como pequenos
• Pontes térmicas electrodomésticos ou aparatos de refrixeración, así
• Insuficiente protección solar como equipos informáticos e audiovisuais.

En Europa, a evolución da rehabilitación de edificios Non obstante, en ditas obras o compoñente

foi en aumento de forma moderada no último enerxético non sempre foi considerado. Para que a
período, pero espérase un crecemento exponencial enerxía sexa un elemento máis no proceso de
para os próximos anos. Francia, Italia, Alemaña e rehabilitación, requírese:
Reino Unido son os p
países q
que xeran máis valor coa – a existencia dunha demanda de mercado: o
rehabilitación. que decide (propietario/ promotor/
administrador) debe ter información e coñece-
En España, tras anos de crecemento no sector da las vantaxes/beneficios.
construción de obra nova, o período actual – unha oferta preparada: o executor debe
caracterízase por unha rehabilitación de edificios formarse para normaliza-la súa forma de
que comeza o seu despegue. No período 2004- traballar e os fabricantes deben adaptarse a
2006 a rehabilitación
2006, h bilit ió de
d edificios
difi i en España
E ñ esta
t realidade.
lid d
incrementouse nun 11%. – todo isto baixo un marco legal claro, estable e
sinxelo: a administración debe regular,
No ano 2006, a rehabilitación de edificios supuxo parametrizar e potencia-los esforzos sen
un 17% das obras realizadas en España, complica-lo procedemento e realizando o
equivalente a 35.856 edificios rehabilitados, un control e seguimento necesario.
0,42% do parque de edificios. No diagrama seguinte reflíctese a complexidade do
proceso e o gran número de axentes que
interveñen:
Anteproxecto
Estudio previo
con:
• Análise
Negociación e
Identificación edificio Contratación/ Finalización
aprobación Proxecto Procedemento Seguimento
de posibles • Presuposto compra da Obra da
proxecto de básico administrativo Libro edificio
actuacións • Subvencións rehabilitación rehabilitación
rehabilitación
e axudas
• Empresas
para realizala
Proxecto de
execución
Propietario Propietario Propietario Propietario
Administrador de fincas
Inquilino
Promotor
Proxectista
Proxectista
Construtor
Empresa Empresa
servizos Empresa servizos servizos
enerxéticos enerxéticos enerxéticos
Administración


enerxética?
A rehabilitación enerxética ten como obxectivo calefacción, depende da tipoloxía do edificio e

introduci-lo concepto enerxético nas actuacións de da zona climática onde estea situado. Aínda
rehabilitación de edificios, incorporando o factor así, este aforro pode ser:
enerxético nos diferentes elementos que motiven o • Se se illa a fachada, entre o 6% e o
proceso de rehabilitación,, converténdose nun factor
p 22%,
que se teña en consideración en tódalas actuacións.
• Se se illa a cuberta, entre o 3% e o 7%,
• Se se cambian as ventás, entre o 6% e o
20%,
Seguridade
2. Medidas activas: son as que melloran as

instalacións e favorecen a diversificación de
Saúde
Habitabilidade
fontes de enerxía consumida polo edificio,
dado que o seu rendemento e eficiencia
Enerxía
afecta directamente ó consumo de enerxía
final e primaria
Conservación Cumprimento
da normativa
e mantemento En concreto, o aforro pode ser:
• Se se instala un sistema de enerxía solar
Accesibilidade térmica para a produción de auga
quente, entre un 20% e un 70% do
consumo en auga quente en función da
A rehabilitación enerxética defínese como a dimensión da instalación
aplicación de medidas que permiten a redución da • Se se mellora o rendemento dos equipos
demanda de enerxía e de consumo enerxético sen té i
térmicos, entre
t o 5% e o 15% da d
reduci-lo confort do usuario. enerxía térmica consumida
• Se se mellora o sistema de iluminación,
Existen dous tipos de medidas de rehabilitación de entre un 15% e un 70% do consumo de
edificios encamiñadas a obter aforros enerxéticos: electricidade en iluminación
1. Medidas pasivas: son as que melloran a • Se se mellora a eficiencia dos
envolvente do edificio dado q que o seu electrodomésticos entre o 5% e o 35%
electrodomésticos,
comportamento e capacidades illantes afectan do consumo eléctrico dos equipos.
directamente ó interior habitado e, polo tanto,
ás necesidades de enerxía para chegar a te-
las condicións desexadas dentro da vivenda.
O aforro que se pode conseguir no consumo

d
de climatización,
li ti ió principalmente
i i l t no de
d


enerxética?
O comportamento enerxético actual dos edificios de 1.700-2.200

vivendas é: kgCO /ano
2
7%
• Grandes perdas térmicas no inverno
• Exceso de ganancias solares no verán
• Infiltracións de aire e auga polas carpinterías
46%
• Humidades e condensacións de auga nas 10.000-
13.000
paredes e vidros kWh/ano
18%
29%
¿Que se pode conseguir mediante actuacións de

rehabilitación enerxética?
Illamento cuberta Æ 3-7% aforro

climatización
Illamento fachada Æ 6-22%

aforro climatización
Mellora
aperturas Æ 6-
20% aforro Achega solar á produción de auga
climatización quente Æ 30-70% aforro enerxía
primaria
Mellora iluminación Æ 25-80% aforro

electricidade consumida en
iluminación
Mellora máquinas térmicas (individuais

ou centralizadas) Æ 5-15% aforro
Mellora eficiencia
enerxía térmica
electrodomésticos 10-
35% aforro electricidade
consumida

Índice
1 O sector residencial e a enerxía

2 2.2 Demanda enerxética do parque de edificios
existentes
2.3 Consumo enerxético do parque de edificios
existentes

envolvente

instalacións
Nas actuacións de rehabilitación é importante • as diferentes zonas climáticas definidas no

coñece-la situación de partida para orienta-las Código Técnico da Edificación (CTE), no
accións de acordo coas necesidades de cada Documento Básico DB sección HE-1.
edificio. No caso da rehabilitación enerxética,
debe coñecerse o comportamento enerxético
dos edificios existentes para identifica-las
deficiencias actuais e establecer posibles
medidas enerxéticas de mellora adaptadas á
realidade que existe e ofrece o mercado.
Co obxectivo de poder analiza-lo potencial de

dita rehabilitación
ó enerxética,
é segmentouse e
caracterizouse o parque edificatorio existente.
Ante a imposibilidade de caracteriza-la
totalidade de edificios existentes, considerando
que as necesidades de cada edificio son
particulares e específicas, identificáronse as
tipoloxías máis representativas que permitan
dar unha visión xeral das necesidades
enerxéticas do parque.
A segmentación e caracterización exponse

tanto dende o punto de vista arquitectónico
como das instalacións existentes.
A continuación, preséntanse valores de

demanda e consumo enerxético para as
tipoloxías edificatorias definidas. Valores de
referencia, orientadores da realidade do parque
existente.
Ditos resultados foron obtidos mediante

simulacións e preséntanse parametrizados en
función de:
• a segmentación e caracterización do
parque definido.

A segmentación do parque edificatorio realizouse a

Factores fixos de distribución interior
partir de parámetros que inflúen na demanda • Superficie ocos (% ocos)
enerxética dos edificios residenciais. • Superficie piso
• Tipo de cuberta (plana ou inclinada)
• Existencia e tipo de balcón
Por isto,
isto definíronse 5 formas básicas de edificio • Distribución interior (pasante ou non)
considerando a súa disposición urbana, forma e • Existencia de patios
• Ancho fachada (m)
volume. • Profundidade edificio (m)
• Altura de piso (m)
• Ancho rúa (m)
Disposición urbana do edificio: Illado (I) e Entre
Medianieras (M)
Edificios tipo
Cada un dos edificios tipo caracterizouse tanto

dende o punto de vista da envolvente do edificio
como das instalacións.
5 Formas arquitectónicas: forma e volume
A envolvente do edificio caracterizouse a partir da

Compacto lineal en
disposición illada definición dos seus principais elementos:
• Sección construtiva fachada para

Tipo torre en cada orientación
disposición illada • Sección construtiva cuberta
Envolvente
• Ocos arquitectónicos (marco,
vidro e protección solar)
• Chan
Tipo cubo en
disposición illada
As instalacións caracterizáronse a partir dos equipos

térmicos básicos da vivenda así como dos comúns
Alto en disposición
entre medianeiras do edificio
Baixo en • Auga quente sanitaria

disposición entre • Calefacción
Instalacións
medianeiras • Refrixeración
• Iluminación
Para cada unha das formas básicas, definíronse

diferentes distribucións interiores.
A combinación dos edificios tipo con diferentes tipos
de envolventes e de instalacións xerou 36 tipoloxías
nas que se caracterizou o parque de edificios
existentes.
i t t

Co obxectivo de obter resultados específicos para o Este volume de información permitiu chegar a
territorio, tivéronse en consideración as 12 zonas conclusións e simplificacións que axudan á toma de
climáticas definidas no Código Técnico da decisións.
Edificación, no DB-HE-1, así como as catro
orientacións básicas dun edificio: norte ((N),
), sur ((S),
),
este (E) e oeste (O).
Todo isto dou como resultado uns 1.730 casos de

estudio que se simularon mediante o programa
informático LIDER de cumprimento da esixencia de
limitación da demanda do CTE.
12 9 6 Caracterización
4 2 6 Caracterización
Zonas Seccións construtivas Seccións construtivas ocos arquitectónicos
Orientacións Disposicións Tipoloxías instalacións
Climáticas de fachada de cuberta
A3
A4
B3
Mampostería de
B4 pedra calcárea
Pesada non illada
Mampostería de
C1 pedra granítica ACS
Pesada illada Vidro/ Marco/ Calefacción
Ladrillo macizo Elementos
exteriores
t i Refrixeración
C2 Compacto
lineal Pesada ventilada Iluminación
Ladrillo oco
C3 Torre Lixeira non illada
Ladrillo perforado
C4 Illado Cubo
Lixeira illada
N Ladrillo oco +
Entre illamento
Alto
D1 medianeiras Lixeira ventilada
S
Ladrillo perforado +
Baixo ill
illamento
t
D2 E
Bloque de formigón
O
D3
Panel sándwich
prefabricado
E1

Demanda enerxética do parque de

2.2
A demanda enerxética é a cantidade de enerxía comportamento entre diferentes zonas climáticas e

necesaria de calefacción e refrixeración que precisa as diferenzas entre a demanda de calefacción e
un edificio para alcanzar e manter uns niveis de refrixeración.
confort interior establecidos (temperatura
(temperatura,
humidade, …). Esta demanda resulta das A presentación de resultados de demanda de
características xeométricas, volumétricas e dos calefacción realízase mediante unha escala de
materiais dos cerramentos do edificio. grises que permite compara-las demandas
enerxéticas entre diferentes zonas climáticas.
Os ocos arquitectónicos nas fachadas ou nas
cubertas son os puntos de maior intercambio
térmico. As proteccións solares (fixas como beirís, Demanda de calefacción
ou móbiles como persianas) exercen un papel
kWh/m2 Código cor
fundamental para o control de ganancias e perdas
enerxéticas. <40 <40
40-60 40-60
O valor de demanda enerxética (kWhcalefacción/m2 e 60-80 60-80
kWhrefrixeración
fi ió /m2) é moi importante para obter un
80-100 80-100
valor inicial de comportamento do edificio que
>120 >120
permita definir estratexias ou medidas de
rehabilitación no que se refire á utilización de
Para o caso da demanda de refrixeración, os
medidas pasivas aplicadas sobre a envolvente ó
resultados preséntanse tamén cunha escala de
permiti-la detección dos casos máis deficitarios en
grises que permite identificar canto de grande é a
canto a temas enerxéticos.
demanda de calefacción respecto á de
refrixeración.
Co obxectivo de coñece-la demanda enerxética do
parque de edificios existentes, simuláronse
mediante o programa LIDER, os 1.730 casos Demanda de refrixeración
definidos na segmentación e caracterización do
Nº veces que a calefacción é superior á
parque. Código cor
refrixeración
C l f ió < Refrixeración
Calefacción R fi ió C<R
A continuación preséntanse os resultados da Calefacción >0-3 veces refrixeración C > 0-3 R
demanda enerxética en calefacción e en
Calefacción > 3-6 veces refrixeración C > 3-6 R
refrixeración obtidos para cada unha das formas
Calefacción > + de 6 veces refrixeración C>6R
volumétricas dos edificios tipo. Analízanse en
función da zona climática na que se atopen e do
tipo de sección construtiva de fachada que teñan.
É importante observa-la similitude de


2.2 edificios existentes
A demanda enerxética obtida dos edificios tipo

compacto lineal illado é:
Seccións de fachada sen illamento
Demanda de calefacción
Demanda de refrixeración
kWh/m2
C1, D3 60-80 C > 3-6 R
Zonas climáticas frías D2, D1 80-100 C>6R
E1 >120 C>6R
Zonas climáticas
á temperadas C2 40-60 C > 3-6 R
A4 <40 C<R
Zonas climáticas cálidas A3, B4, B3 <40 C<R
C4, C3 60-80 C > 0-3 R
Seccións de fachada con illamento
kWh/m2
C1, D3 <40 C > 3-6 R
Zonas climáticas frías D2,, D1 40-60 C>6R
E1 60-80 C>6R
Zonas climáticas temperadas C2 <40 C > 0-3 R
A4 <40 C<R
C4, C3 <40 C > 0-3 R


A modo de exemplo: Zona climática A4
Zona climática A3, B4, B3 Zona climática C4, C3
Zona climática C2 Zona climática C1, D3
Zona climática D2, D1 Zona climática E1



torre illado é:
kWh/m2
C1, D3 40-60 C > 3-6 R

Zonas climáticas frías
D2, D1, E1 80-100 C>6R
Zonas climáticas temperadas C2 40-60 C > 0-3 R
A4 <40 C<R
C4, C3 40-60 C > 0-3 R
kWh/m2
C1, D3 <40 C > 0-3 R

D2, D1, E1 40-60 C > 3-6 R
Zonas climáticas temperadas C2 <40 C > 0-3 R
A4 <40 C<R
C4, C3 <40 C > 0-3 R


A modo de exemplo:
Zona climática A4 Zona climática A3, B4, B3
Zona climática C4, C3 Zona climática C2
Zona climática C1, D3 Zona climática D2, D1, E1



cubo illado é:
kWh/m2
Zonas climáticas frías C1, D3, D2, D1, E1 >120 C>6R
Zonas climáticas
C2 >120 C>6R
temperadas
A4 40-60 C > 0-3 R
Zonas climáticas cálidas A3, B4 60-80 C > 0-3 R
B3, C4, C3 C > 3-6 R
kWh/m2
C1, D3 80-100 C > 3-6 R

D2, D1, E1 >120 C>6R
Zonas climáticas
C2 60-80 C > 0-3 R
temperadas
A4, A3 <40 C<R
Zonas climáticas cálidas B4, B3 40-60 C > 0-3 R
C4, C3 60-80 C > 3-6 R


A modo de exemplo:


A demanda enerxética obtida dos edificios tipo alto

entre medianeiras é:
Seccións de fachada con elevada inercia térmica
kWh/m2
C1, D3 60-80 C > 3-6 R

D2, D1, E1 >120 C>6R
Zonas climáticas temperadas C2 40-60 C>6R
A4, A3, B4 <40 C > 0-3 R

Zonas climáticas cálidas
B3, C4, C3 40-60 C > 3-6 R
kWh/m2
D3 60-80 C > 3-6 R
Zonas climáticas frías C1 80-100 C>6R
D2, D1, E1 >120 C>6R
A4 40-60 C > 0-3 R
Zonas climáticas cálidas A3, B4, B3 60-80 C > 0-3 R
C C3
C4, 80 00
80-100 C > 3-6
36R
kWh/m2
C1, D3 60-80 C > 3-6 R

D2, D1, E1 80-100 C>6R
A4 <40 C > 0-3 R
Zonas climáticas cálidas A3, B4, B3 40-60 C > 0-3 R
C4, C3 60-80
60 80 C >0
0-3
3R


A modo de exemplo: Zona climática A4
Zona climática A3, B4, B3 Zona climática C4, C3
Zona climática C2 Zona climática C1, D3
Zona climática D2, D1 Zona climática E1



baixo entre medianeiras é:
S
Seccións
ió d de ffachada
h d con elevada
l d iinercia
i térmica
é i
kWh/m2
C1, D3 80-100 C>6R

D2, D1, E1 >120 C>6R
A4 A3
A4, A3, B4 <40 C >0
0-3
3R
Zonas climáticas cálidas B3 40-60 C > 3-6 R
C4, C3 60-80 C > 3-6 R
kWh/ 2
kWh/m
C1, D3 80-100 C>6R

D2, D1, E1 >120 C>6R
A4, A3, B4 <40 C<R
Zonas climáticas cálidas B3 40-60 C > 3-6 R
C4, C3 60-80 C > 3-6 R
kWh/m2
C1, D3 60-80 C > 3-6 R

D2, D1, E1 80-100 C>6R
A4, A3, B4 <40 C<R
Zonas climáticas cálidas B3 <40 C > 0-3 R
C4, C3 40-60 C > 0-3 R


A modo de exemplo:

Consumo enerxético do parque de

2.3
O consumo enerxético é a cantidade de enerxía

que se utiliza como resultado, non só das
características xeométricas, volumétricas e de
materiais
t i i dosd cerramentos
t d edificio,
do difi i senón
ó
tamén dos equipos e a fonte enerxética utilizada.
Así mesmo, debe considerarse como factor de

intervención no consumo dos edificios o factor
usuario, que pode varia-los valores finais de
enerxía
e e a co seu cocomportamento.
po a e o Nos os resultados
esu ados que
se presentan non se considerou dito factor que só
pode valorarse a partir de facturas ou co monitoreo
de instalacións.
O valor de consumo enerxético (kWhcalefacción/m2 e

ekWhrefrixeración/m2) é moi importante para obter
un valor inicial de comportamento do edificio que

permita definir políticas de rehabilitación no que se
refire á utilización de medidas activas aplicadas
sobre as instalacións ó permiti-la detección dos
casos máis deficitarios en canto a temas
enerxéticos.
A continuación preséntanse os resultados obtidos

para os 1.730 casos de estudio que se definiron na
segmentación e caracterización do parque.
Os resultados preséntanse en función da zona

climática e a sección construtiva de fachada,
separados por usos para identifica-los puntos
críticos en cada tipoloxía e poder enfoca-las
políticas de medidas adecuadas ás necesidades
particulares de cada edificio tipo.


O consumo enerxético en función da zona

climática é:
– O consumo enerxético depende da demanda enerxética, a dispoñibilidade

de instalacións e os rendementos dos equipos dispoñibles.
– O consumo de calefacción é superior en zonas climáticas severas no
inverno E>D>C>B>A
– O consumo de refrixeración é superior en zonas climáticas severas no
verán 4>3>2>1,
4>3>2>1 aínda que o uso de aparatos de refrixeración vai en aumento,
aumento
independentemente da zona climática.
– A distribución por usos do consumo enerxético de edificio é:
En canto á
zona
climática


O consumo enerxético en función da sección

construtiva de fachada e as instalacións
definidas é:
En canto a sección construtiva de fachada
– Cachotería de pedra, considerando, maioritariamente, equipos eléctricos móbiles ou

centralizados de gasóleo
– Ladrillo macizo considerando, maioritariamente, equipos eléctricos móbiles ou centralizados de
gasóleo
– Ladrillo oco ou perforado considerando, maioritariamente, equipos eléctricos móbiles
– Ladrillo oco ou perforado con illamento considerando, maioritariamente, equipos individuais
de gas natural e eléctricos
– Bloques de formigón considerando, maioritariamente, equipos individuais de gas natural e
eléctricos
– Paneis prefabricados de formigón considerando, maioritariamente, equipos individuais de gas
natural e eléctricos

Índice

Niveis de rehabilitación enerxética

3 3.1 Rehabilitación que debe cumpri-la normativa
3.2 Rehabilitación que non necesariamente debe
cumpri-la normativa

envolvente

instalacións

Niveis de rehabilitación
3.1 Niveis de rehabilitación enerxética
A normativa recentemente publicada a nivel estatal siga unha mesma política.

aprobouse para ser aplicada nos proxectos de obra
nova e grandes rehabilitacións. Considerando esta dobre realidade, pódese falar de
dous grandes tipos de rehabilitación enerxética:
Considérase que unha gran rehabilitación é aquela
que engloba actuacións de modificacións, reformas
ou rehabilitacións de edificios existentes cunha
superficie útil superior a 1000 m2 onde se renoven
máis do 25% do total dos seus cerramentos.
Non obstante, nos casos onde no haxa unha obriga

por parte da normativa, débese
é promover que se
Niveis da rehabilitación enerxética
1 2
Rehabilitación que debe cumpri-la Rehabilitación que non necesariamente
normativa debe cumpri-la normativa
As reformas ou rehabilitacións de edificios As reformas ou rehabilitacións de edificios

existentes cunha superficie útil superior a existentes cunha superficie útil inferior a
1000 m2 onde se renoven máis do 25% do 1000 m2 ou ben nas que se renoven menos
total dos seus cerramentos. do 25% do total dos seus cerramentos.
Esta rehabilitación deberá cumpri-los Para esta rehabilitación, que non debe
requisitos enerxéticos do Documento cumpri-los requisitos enerxéticos da
Básico de Aforro Enerxético (DB-HE) do normativa, nesta Guía fanse
Código Técnico do Edificio (CTE) ou da recomendacións en canto ós niveis e ás
normativa máis restritiva existente melloras a realizar.
(autonómica ou local)

Rehabilitación que debe cumpri

cumpri--la
3.2 normativa
As actuacións de modificacións, reformas ou

rehabilitacións de edificios existentes cunha O obxectivo da limitación da demanda é:
superficie útil superior a 1000 m2 onde se renoven – Conseguir aforro na demanda enerxética do
máis do 25% do total dos seus cerramentos deberán edificio (calefacción/refrixeración).
cumpri-los
cumpri los requirimentos enerxéticos máis restritivos – Obter un maior confort no interior.
interior
descritos no Documento Básico de Aforro Enerxético – Minimizar o risco de xeración de humidades de
(DB-HE) do Código Técnico do Edificio (CTE). Polo condensación.
tanto, deberán cumpri-las esixencias en canto a:
As esixencias de limitación da demanda do CTE,
1. Limitación da demanda requirimentos das características construtivas da
2. Rendemento das instalacións enerxéticas envolvente, diferéncianse en función da zona
3 Eficiencia ene
3. enerxética
ética das instalacións de climática onde se atope o edificio.
edificio
iluminación
4. Contribución solar mínima na produción de
auga quente sanitaria

Rehabilitación que debe cumpri-

cumpri-la
3.2 normativa
En función das zonas climáticas, as esixencias

en limitación do CTE son:
Uhlim (ocos
Zona climática UMlim (fachada) UClim (cuberta)
arquitectónicos)
A4 0,94 0,50 3,4-5,7
A3 0,94 0,50 3,4-5,7
B4 0,82 0,45 2,7-5,7
B3 0 82
0,82 0 45
0,45 2 7-5
2,7 5,7
7
C4 0,73 0,41 2,2-4,4
C3 0,73 0,41 2,2-4,4
C2 0,73 0,41 2,2-4,4
C1 0,73 0,41 2,2-4,4
D3 0,66 0,38 1,9-3,5
1,9 3,5
D2 0,66 0,38 1,9-3,5
D1 0,66 0,38 1,9-3,5
E1 0,57 0,35 1,9-3,1
Fonte: Documento Básico HE Aforro de Enerxía do CTE
FACTOR TRANSMITANCIA LÍMITE OCO U (W/M2k)
Orientación Norte Este / Oeste Sur / Sudeste / Sudoeste
% de ocos en
≤10 ≤20 ≤30 ≤40 ≤50 ≤60 ≤10 ≤20 ≤30 ≤40 ≤50 ≤60 ≤10 ≤20 ≤30 ≤40 ≤50 ≤60
fachada
A (A3,
(A3 A4) 57
5,7 47
4,7 41
4,1 38
3,8 35
3,5 34
3,4 57
5,7 57
5,7 55
5,5 52
5,2 50
5,0 48
4,8 57
5,7 57
5,7 57
5,7 57
5,7 57
5,7 57
5,7
B (B3, B4) 5,4 3,8 3,3 3,0 2,8 2,7 5,7 4,9 4,3 4,0 3,7 3,6 5,7 5,7 5,7 5,6 5,4 5,2
C (C1, C2, C3,

4,4 3,4 2,9 2,6 2,4 2,2 4,4 3,9 3,3 3,0 2,8 2,7 4,4 4,4 4,3 3,9 3,6 3,5
C4)
D (D1, D2, D3) 3,5 3,0 2,5 2,2 2,1 1,9 3,5 3,5 2,9 2,6 2,5 2,3 3,5 3,5 3,5 3,4 3,2 3,0
E (E1) 3,5 3,0 2,5 2,2 2,1 1,9 3,5 3,5 2,9 2,6 2,5 2,3 3,5 3,5 3,5 3,4 3,2 3,0
Fonte: ASEFAVE, O manual da ventá, de acordo ó CTE

Rehabilitación que debe cumpri

cumpri--la
3.2 normativa
O método de cálculo para obte-la

permeabilidade ó aire é:
MÉTODO DE CÁLCULO
NORMATIVA
O obxecto da normativa é mellorar en termos ambientais os edificios e propor unha serie de actuacións para obter unha
cualificación adecuada.
No que afecta ós ocos establécense limitacións en canto a:
• Limita-lo coeficiente máximo de ocos ó valor de transmitancia térmica específico para cada zona climática
• Protexe-los ocos soleados con sistemas de sombra ata un factor solar máximo específico para cada zona climática
CÁLCULO TRANSMITANCIA TÉRMICA DE OCOS
UH = (1-FM) * UH,V + FM * UH,m
onde: UH,v a transmitancia térmica da parte semitransparente [W/m2K];
UH,m a transmitancia térmica do marco da ventá ou claraboia, ou porta [W/m2 K];
FM a fracción do oco ocupado polo marco.
FM= superficie marco/ superficie oco
* No procedemento de cálculo simplificado, a transmitancia térmica UH,v poderá obterse polo procedemento do apéndice G do
documento HE do CTE.
* Se non se dispón de datos, a transmitancia térmica da parte semitransparente UH,v poderase calcular segundo a norma UNE
EN ISO 10 077-1:2001
PASOS A SEGUIR
1. Obte-la superficie de ventás, portas e claraboias.
2. Calcula-la fracción de oco ocupado polo marco (FM)
3. Obte-los valores UH,v i UH,m mediante TABLA
4. Aplica
Aplica-la
la fórmula e obter UH
5. Verificar co valor máximo que marca a normativa
6. Adecua-los materiais para mellora-lo sistema en caso de obter valores de transmitancia térmica superiores ós especificados
PERMEABILIDADE Ó AIRE
Comprobar que a permeabilidade ó aire das carpinterías, medida cunha sobrepresión de 100 Pa, teña uns valores inferiores ós
representados na táboa seguinte
PERMEABILIDADE DO AIRE DE REFERENCIA A 100 Pa I PRESIÓNS MÁX DE ENSAIO RELACIONADAS COA SUPERFICIE
TOTAL, PARA AS CLASES 1 a 4
CLASE PERMEABILIDADE Ó AIRE PRESIÓN MÁX DE ENSAIO Pa
0 NON ENSAIADA
1 50 150
2 27 300
3 9 600
4 3 600


cumpri-la
4.5 normativa
O obxectivo de contribuír con enerxía solar á Para establece-la contribución mínima de enerxía
produción de auga quente é a introdución de solar na produción de ACS, o CTE expón as
enerxías renovables no sector doméstico. Con isto esixencias en función da zona de irradiación solar
obtense unha redución no consumo de enerxías global media diaria anual sobre superficie horizontal
primarias convencionais e das emisións de CO2 que (H).
levan asociadas.
Zona climática MJ/m2 kWh/m2

I H < 13.7 H < 3.8
II 13.7 ≤ H < 15.1 3.8 ≤ H < 4.2
III 15.1 ≤ H < 16.6 4.2 ≤ H < 4.6
IV 16 6 ≤ H < 18.0
16.6 18 0 4 6 ≤ H < 5.0
4.6 50
V H ≥ 18.0 H ≥ 5.0
Fonte: Documento Básico HE Aforro de Enerxía do CTE


cumpri-la
4.5 normativa
Establecéronse dúas metodoloxías de cálculo

para obte-la contribución solar mínima sanitaria.
Contribución solar mínima en %. Caso xeral
Demanda total de ACS do Zona de irradiación solar

edificio (l/d) II III IV
50-5.000 30% 50% 60%
5.000-6.000 30% 55% 65%
6.000-7.000 35% 61% 70%
7 000-8
7.000 8.000
000 45% 63% 70%
8.000-9.000 52% 65% 70%
9.000-10.000 55% 70% 70%
10.000-12.500 65% 70% 70%
12.500-15.000 70% 70% 70%
15.000-17.500 70% 70% 70%
17.500-20.000 70% 70% 70%
>20.000 70% 70% 70%
Contribución solar mínima en %. Caso Efecto Joule
Zona de irradiación solar

Demanda total de ACS
do edificio (l/d)
II III IV
50-1.000 60% 70% 70%

Fonte: Documento Básico
1.000-2.000 63% 70% 70%
HE Aforro de Enerxía do CTE
2.000-3.000 66% 70% 70%
3.000-4.000 69% 70% 70%
4.000-5.000 70% 70% 70%
5.000-6.000 70% 70% 70%
>6.000 70% 70% 70%

Índice


rehabilitación enerxética da
envolvente
l t
4 4.1 . Illamento da fachada
4.2 . Illamento da cuberta
4.3. Mellora dos ocos arquitectónicos

instalacións

Medidas e recomendacións
recomendacións::
envolvente
A rehabilitación enerxética definiuse, nun principio, Nesta guía, as medidas que se propoñen para a
como a aplicación de medidas que permitan a mellora da envolvente son:
redución da demanda e do consumo enerxético sen
reduci-lo confort térmico do usuario.
Neste capítulo preséntanse as recomendacións e as

propostas de medidas de rehabilitación enerxética,
salientando as súas vantaxes e inconvenientes.
Medidas pasivas
Aínda que as medidas descritas trátanse dende o
punto de vista do aforro enerxético que comportan, – Na parte opaca da envolvente
cabe remarcar que tamén aportan unha mellora do – Fachada
confort interior da vivenda e, polo tanto, para o
– Illamento térmico
usuario que é quen realiza a inversión.
– Absorción radiación solar
Non obstante, aínda que se focalice a promoción – Cuberta

nestas medidas, non se deben deixar de considerar – Illamento térmico
outras actuacións que acheguen unha mellora – Nos ocos arquitectónicos
enerxética ó edificio. Este capítulo pretende orientar – Marco
ó usuario, non limitalo.
– Vidro
– Proteccións solares
En concreto, para as medidas de aplicación de
illamento ou de mellora deste, a recomendación
engloba un amplo abanico de posibles solucións co
obxectivo de axudar á súa implantación. As solucións
preséntanse para diferentes seccións construtivas.
construtivas
Para a definición destas soluciones, consideráronse

como valores a conseguir, as esixencias normativas
para obra nova e grandes rehabilitacións, pese a que
non sempre sexan niveis obrigatorios.
En concreto, proponse un mínimo

E í i espesor de
d
illamento térmico para consegui-lo nivel del CTE en
función da sección construtiva inicial e do material
illante.
As medidas identificadas son froito da lexislación

existente e da consulta a diferentes especialistas do
sector enerxético e construtivo.

recomendacións::
envolvente
Para controla-las necesidades enerxéticas, a directa e esta só se produce no verán.

estratexia en:
• inverno é limita-las perdas (con illamento) e Os cerramentos onde o problema é o
promove-las ganancias (orientación ventás, sobrequentamento no verán (fachadas este e oeste e
limitación de perdas) cubertas) é máis eficiente utilizar cámaras de aire
• verán consiste en limita-las ganancias ventiladas que melloren a transmisión térmica e
(protección e control solar) e facilita-las perdas faciliten o control enerxético. Para consegui-los
(ventilación). efectos de arrefriamento dentro da cámara de aire
esta debe estar ben ventilada e asegura-lo tiro
Xeralmente, no clima peninsular, utilizando térmico.
elementos de captación solar no inverno e de
refrixeración e ventilación natural no verán, os Polo tanto, a orientación máis favorable é a sur, xa
edificios consumirían moi pouca enerxía para chegar que permite unha protección fácil da radiación solar
ás condiciones de confort ambiental interior. ó mediodía mediante elementos voados ou lamas
horizontais, e o resto do día ten unha exposición
Cada unha das orientacións xeográficas ten unhas reducida.
condicións de radiación solar e de exposición ó vento
diferentes que afectan á temperatura e humidade,
humidade e As recomendacións xerais en canto ó aproveitamento
que se deben ter en conta para acadar un da inercia térmica dos muros de fachada son as
aproveitamento máximo. Unha correcta orientación seguintes:
da aplicación das medidas minimiza as ganancias – En climas continentais como a meseta, e no
solares no verán. inverno, é desfavorable unha inercia térmica
elevada nas zonas máis soleadas dos edificios
• A superficie
p que máis insolación recibe no
q e pouca inercia nas partes onde non toca o
inverno é a fachada sur, e no verán é a cuberta. sol. Así poderanse quentar rapidamente as
• A fachada sur recibe máis radiación solar no segundas.
verán que non nas demais estacións – En climas continentais e no verán, é bo ter
(aproximadamente tres veces máis). Polo seu inercia térmica elevada para compensa-las
lado, a cuberta recibe aproximadamente 4,5 oscilacións térmicas entre o día e a noite.
veces máis radiación no verán que no inverno.
• A
As fachadas
f h d con orientación
i t ió este
t e oeste
t reciben
ib Finalmente,
Fi l t é importante
i t t considerar
id que en función
f ió
2,5 veces máis radiación no verán que no da cor e rugosidade do acabado exterior das
inverno, por isto é necesario considera-las fachadas, haberá máis absorción da radiación solar
proteccións solares. incidente, pois as cores escuras absorben máis que
• As fachadas de orientación suroeste reciben as claras e, polo tanto, prodúcese unha maior
unha cantidade de radiación moi similar ó longo transmisión no interior.
de todo o ano.
• A fachada norte recibe moi pouca radiación

recomendacións::
envolvente
Cabe insistir en que, para que os sistemas pasivos

funcionen correctamente e se obteñan os beneficios
enerxéticos e de confort ambiental, é importante
unha participación activa e responsable dos usuarios.
Hoxe en día estase desenvolvendo o mercado para p
axudar ó usuario mediante sistemas electrónicos de
domótica e imnótica, que permiten regular e
controlar de forma automática os sistemas pasivos,
facéndoos máis eficientes e se fai falla, que traballen
conxuntamente co resto dos elementos do edificio.

recomendacións::
envolvente
4.1 Illamento de fachada
As principais medidas de rehabilitación enerxética da

parte opaca da fachada dun edificio son:
POLO EXTERIOR
Illamento térmico
POLO INTERIOR
Partes
opacas
de
fachada
CORES CLARAS
Absorción radiación
solar
CORES ESCURAS
Os obxectivos que se perseguen co illamento ou Por outro lado, e aínda que non se teña cuantificado
aumento do illamento dunha fachada son a redución o seu efecto, cabe menciona-la importancia que
da demanda enerxética do edificio adquire a cor de acabado da fachada no que se refire
(calefacción/refrixeración), a obtención dun maior á obtención dunha maior ou menor absorción da
confort no interior e a minimización do risco de radiación solar.
solar
xeración de humidades de condensación.
Polo tanto, buscarase optimiza-la resistencia térmica

da parte opaca da fachada mediante a aplicación dos
sistemas de illamento máis apropiados ó clima, á
orientación da fachada e á composición específica da
mesma.
Á parte do illamento polo exterior e polo interior,

pode considerarse a inxección de material illante no
interior do muro, xa que evita a instalación de
estadas e a redución de superficie útil da vivenda
permitindo actuar sobre edificios con características
que o permitan.

recomendacións::
envolvente
O illamento térmico das partes opacas das fachadas

pode realizarse mediante solucións polo exterior e
polo interior da fachada.
Illamento da fachada polo exterior
Dende o punto de vista da capacidade illante:

• Permite aproveita-la masa térmica interior como acumuladora das ganancias solares obtidas durante o día, evitando
así a perda de calor cara o exterior. O espesor do illamento é función do rendemento do muro acumulador.
• É axeitado para veráns de climas cálidos, permitindo illarse da radiación térmica excesiva.
• Elimina o risco de presentación de condensacións.
É importante ter en conta a necesidade de protexe-lo illamento da intemperie.
Os sistemas que se aplican soen ser de dous tipos:

• Illamento in situ mediante procedementos convencionais: baséase na superposición de capas (panel illante + malla
de protección/reforzo + revoco de acabado con morteiros illantes, impermeables e hidrófugos/dobrado da parede).
• Illamento utilizando paneis prefabricados: trátase de paneis que levan incorporado o acabado final e que intercalan
un armazón de malla metálica para arma-lo panel e asegura-la súa resistencia. Estes suxéitanse á fachada por
medio de fixacións mecánicas.
Outra solución de illamento polo exterior consiste na aplicación dun revoco lixeiro de morteiro feito con aditivos illantes
como a vermiculita ou a perlita. Este sistema pode ser estendido no paramento ou proxectado. Trátase dun sistema
sinxelo e económico, pero eficaz unicamente nos casos nos que só se requira unha pequena mellora do illamento do
muro da fachada.
Illamento da fachada polo interior
Dende o punto de vista da capacidade illante:

• Permite, pola súa baixa inercia térmica, que as superficies interiores alcancen pronto unha temperatura similar á do
ambiente interior e aumenta así, o confort dos ocupantes.
• Esta medida será eficaz, pois, en días fríos e húmidos e nas fachadas orientadas ó norte, xa que nestas condicións
difi il
dificilmente se podera
d aproveitar
i a masa térmica
é i interior
i i xa que a radiación
di ió solar
l é baixa.
b i
Dependendo da demanda enerxética pódense aplicar:

• Revestimentos lixeiros (cortiza, madeira aglomerada) adheridos mediante adhesivos.
• Paneis ríxidos con ou sen acabado incorporado (enlucido de xeso laminado, acabado decorativo, pezas cerámicas,
etc.) adheridos ó tabique.
• Paneis ríxidos autoportantes (lanas minerais) suxeitos á parede mediante ristreis de madeira ou metálicos e
fixacións mecánicas,, deixando unha cámara de aire intermedia qque contribúe ó illamento. A instalación de p
paneis
ríxidos é máis rápida e permite o posterior acabado.

recomendacións::
envolvente
As vantaxes e inconvenientes dos sistemas de

illamento térmico polo interior das partes opacas
das fachadas son:
POLO INTERIOR
SISTEMAS: encolado sobre soporte, con trasdosado autoportante de xeso laminado, encolado
sobre nova parede interior, proxectado sobre muro de soporte
VANTAXES INCONVENIENTES
• Non se condiciona o acabado exterior.

• Son independentes do muro portante,
• Risco de condensacións.
permiten facer reparacións neste e corrixi-los
defectos de derrube. • Interferencia cos habitantes da vivenda.
• Adecuado en vivendas de uso temporal; as • Redución da superficie útil da vivenda.
superficies interiores collen rapidamente a • Non resolve as pontes térmicas lineais
temperatura de ambiente interior. como os cantos de forxados.
• Adecuado en climas fríos e húmidos, e en • Non se aproveita a inercia térmica do
fachadas norte. soporte. Adecuado para vivendas de uso
• Dan continuidade ó illamento polo interior, temporal ou esporádico.
eliminando pontes térmicos de piares e
contornos de ocos.
• Sistema de construción en seco, sen
utilización de auga.
• Posibilidade de desmonta-los elementos nas
solucións de fixacións mecánicas. Facilidade
de recuperar e/ou reciclar.
• Proceso de montaxe rápido e limpo.
Facilidade de execución.
• Permite pasa-las instalacións facilmente polos
elementos do sistema,
sistema sen facer rozas.
rozas
• Aplícase individualmente en cada vivenda
• Son obras menores.
• Non fan falla sistemas auxiliares de
execución como estadas.
• Non fai falla cambiar carpinterías exteriores
aínda que aparece un saliente interior.

recomendacións::
envolvente

illamento térmico polo exterior das partes opacas
das fachadas son:
POLO EXTERIOR
SISTEMAS: sistema de fachada ventilada, revestimento continuo directo sobre illamento
• Eliminación de pontes térmicas.

• Aplicable a tódalas fachadas. Existe a posibilidade
de realizar unha fachada ventilada.
• Aforro enerxético elevado en orientacións con gran • Necesidade de estadas coa consecuente
radiación
di ió solarl e no verán.á ocupaciónó da beirarrúa.
ú
• O muro acumula e regula as ganancias caloríficas. • Pode condiciona-lo acabado final.
Aprovéitase a inercia térmica do soporte. Adecuado • Precisa a modificación da carpintería e
para vivendas de uso permanente. embocadura dos ocos, xambas, linteis e peitorís.
• Eliminación de pontes térmicas e risco de • É preciso un proxecto coa aprobación de toda a
condensacións. comunidade de veciños (son traballos que
• Traballo polo exterior sen desaloxa-las vivendas, afectan a todo o edificio).
minimizando molestias ós veciños.
veciños Non se perde • É preciso
i que o proxecto t estea
t aprobado
b d pola l
superficie útil de vivenda. autoridade local.
• Non fai falla preparación previa do soporte. • Deben cambiarse os remates de verteaugas,
• Sistema de construción en seco, necesidade de xambas, linteis, etc, para adaptarse ó groso
subestrutura fixada ó muro portante para montar o superior da fachada.
material de acabado (de material durable). • Son solucións caras.
• Proceso de montaxe rápido e limpo. Fixacións • Incremento do groso da fachada.
mecánicas. Posibilidade de desmonta-los
elementos. Facilidade de recuperar e/ou reciclar.
• Protexe ó muro de soporte e ó elementos
construtivos fronte ás oscilacións térmicas e das
inclemencias climáticas.
• Cambio da imaxe de edificio, mellora da calidade da
paisaxe urbana.

recomendacións::
envolvente

illamento térmico por inxección na cámara de aire
das partes opacas das fachadas son:
POR INXECCIÓN NA CÁMARA DE AIRE
SISTEMAS: poliuretano de baixa densidade
• Non se incrementan os grosos. • Control moi intenso en obra para garanti-la

continuidade da cámara, a inexistencia de
• Con control de execución total pódese fisuras importantes no muro de soporte.
garanti-lo illamento dentro das cámaras de
aire. • A presenza de instalacións.
• Aporta
A t rixidez
i id á fachada
f h d se é poliuretano.
li t • Rigorosidade na posta en obra do material
en obra.

recomendacións::
envolvente
A cor é a calidade da envolvente exterior dos

edificios que define o seu comportamento fronte á
absorción superficial e, polo tanto, o paso da enerxía
procedente da radiación. Esta absorción dáse
basicamente a través dos cerramentos opacos. É
importante ter en conta as seguintes consideracións:
CORES CLARAS
CLARAS::
As cores claras dispoñen dun baixo coeficiente de absorción. A “repercusión lumínica” dun
paramento vertical inflúe, ademais de no propio edificio, nos edificios próximos, posto que reflicte a
radiación lumínica.
A “repercusión climática” está determinada, en xeral, polo feito de que as cores claras son moi
reflectoras, o que comporta pouca captación de enerxía calorífica.
En climas cálidos é aconsellable, sempre que a normativa urbanística o permita, dispoñer de

acabados
b d claros
l nas orientacións
i t ió máis ái soleadas
l d no verán
á (levante,
(l t poñente
ñ t e cuberta
b t dod edificio).
difi i )
CORES ESCURAS
ESCURAS:
Pola contra, as cores escuras teñen un alto coeficiente de absorción, polo que se producirá
moita absorción da radiación solar, indesexable en climas cálidos, especialmente nos cálidos-secos.
A “repercusión climática” está determinada, en xeral, polo feito de que as cores claras son moi
reflectoras, o que comporta pouca captación de enerxía calorífica.

recomendacións::
envolvente
Illar térmicamente fachadas comporta un aforro Debido á vida útil da medida, asimilable á do
enerxético e ambiental edificio, a relación custo/beneficio do illamento
da fachada, e das medidas pasivas en xeral, é
% aforro medio % aforro sobre moi interesante.
sobre consumo consumo do
edificio (% EDIFICIO edificio (%
CLIMA
aforro
f medio
di TIPO aforro
f sobre
b o
sobre consumo consumo de
climatización) climatización) Nas páxinas posteriores preséntanse solucións
para alcanza-los niveis de esixencia establecidos
16% (24%) no CTE a partir de seccións construtivas da
fachada identificadas como típicas no parque
edificatorio existente
8% (21%)
Na definición de ditas solucións considerouse que
Climas • Os coeficientes de condutividade térmica dos
4 -16% (15-24%)
fríos materiais extraéronse segundo AEN/CTC-020
con fecha 7/6/2007
• Os coeficientes de condutividade térmica do
poliuretano son os que aparecen como material
na aplicación LIDER.
4% ((15%))
• MAX:
MAX PUR Prancha
P h con HFC ou Pentano
P t e rev.
Permeable a gases (0,03 W/mk)
• MIN: PUR Prancha con HFC o Pentno e rev.
Permeable a gases (0,025 W/mk)
• MAX: PUR Proxección con CO2 poros
12% (22%) cerrados (0,032 W/mk)
• MIN: PUR Proxección con Hidrofluorcarbonio
((0,028
, W/mk))
Climas 8% (10%)
2-12% (5-22%)
cálidos
2% (5%)
O aforro enerxético e ambiental de illar fachadas é

función da relación entre a superficie de fachada
rehabilitada respecto ó total da envolvente: a maior
relación superficie rehabilitada / total envolvente,
maior aforro

zona a climática A3, A4 zona climátiica B3, B4 zona climática C1, CC2, zona climática D1, D2, z
zona climática E1
tran
nsmitancia límite Uc transmitanc
cia límite Uc C3, C4 transmitanc cia D3 transmitancia límite ttransmitancia límite Uc
lim ((Fachadas): 0,94 lim (Fachadas): 0,82 límite Uc lim (Fachad
das): Uc lim (Fachadas): 0,66 lim (Fachadas): 0,57
W/mm2K W/m K2 0,73 W/m2K W/m2K W/m2K
W
Tipoloxía Transmitancia Sección construtiva M

Material de Condutividade Grosso Transmitancia Groso Tra
ansmitancia Groso Transmitan
ncia Groso Transmitancia G
Groso Transmitancia
construtiva estimada fachadas illlamento térmica λ míniimo estimada mínimo esttimada mínimo estimada mínimo estimada mínimo
m estimada
4.1
fachadas U(W/m2K) (W/mK) (cm)) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K) ((cm) U(W/m2K)
pooliestireno Mín. 0,031 3 0.64 3 0.6

64 3 0.64 3 0.65 4 0.52
exxpandido
eps Máx. 0,047 3 0.83 4 0.6
69 4 0.69 5 0.60 6 0.54
enfoscado Mín. 0,033 2.5 0.74 2.5 0.7

74 5 0.47 5 0.47 5 0.47
mortero cal la
a mineral lm
Máx. 0,044 4.5 0.62 4.5 0.6
62 4.5 0.62 4.5 0.62 6 0.52
pedra
1,73 EXT INT
calcárea
Mín. 0,025 2 0.71 2 0.7
71 2 0.71 3 0.55 3 0.55
45cm pooliuretano
enlucido ip
pur
Máx. 0,035 2 0.85 3 0.6
68 3 0.68 4 0.57 5 0.49
Guía da rehabilitación enerxética

0.015
62 3 0.62 3 0.62 4 0.51
0.03 0.45 0.03
exxtrusionado
xp
ps Máx. 0,037 8 0.36 8 0.3
36 8 0.36 8 0.36 8 0.36

69 3 0.69 4 0.55 4 0.55
exxpandido
eps Máx. 0,047 3 0.91 4 0.7
74 5 0.64 5 0.64 7 0.51
enfoscado Mín. 0,033 2.5 0.80 2.5 0.8

80 5 0.50 5 0.50 5 0.50
mortero cal a mineral lm
la
EXT INT Máx. 0,044 4.5 0.66 4.5 0.6
66 4.5 0.66 5 0.62 6 0.55
ladrillo
1,98
macizo
Mín. 0,025 2 0.77 2 0.7
77 3 0.59 3 0.59 4 0.48
30cm pooliuretano
enlucido ip
pur
Máx. 0,035 2 0.93 3 0.7
73 4 0.61 4 0.61 5 0.52

66 3 0.66 4 0.54 4 0.54
Illamento de fachada
0.015
exxtrusionado
0.03
0.03 0.30 xp
ps Máx. 0,037 8 0.38 8 0.3
38 8 0.38 8 0.38 8 0.38

73 3 0.73 4 0.58 5 0.50
exxpandido
eps Máx. 0,047 4 0.79 4 0.7
79 5 0.68 6 0.60 7 0.54
Enfoscado Mín. 0,033 2.5 0.86 5 0.5

52 5 0.52 5 0.52 5 0.52
la
Máx. 0,044 4.5 0.72 4.5 0.7
71 4.5 0.71 6 0.58 7 0.51
ladrillo EXT INT
2,41
macizo 14
Mín. 0,025 2 0.82 3 0.6
62 3 0.62 3 0.62 4 0.50
cm pooliuretano
enlucido ip
pur
Máx. 0,035 3 0.79 3 0.7
79 4 0.64 4 0.64 5 0.51

71 3 0.71 4 0.57 5 0.47
0.015 exxtrusionado
Máx. 0,037 8 0.39 8 0.3
39 8 0.39 8 0.39 8 0.39
0.03
0.03 0.14 xp
ps

70 3 0.70 4 0.56 4 0.56
exxpandido
Máx. 0,047 3 0.93 4 0.7
76 5 0.66 6 0.58 7 0.52
envolvente
eps
enfoscado Mín. 0,033 2.5 0.82 5 0.5

51 5 0.51 5 0.61 5 0.51
la
Máx. 0,044 4.5 0.68 4.5 0.6
68 4.5 0.68 5 0.64 6 0.56
ladrillo EXT INT
2,12
perforado Mín. 0,025 2 0.79 2 0.7
79 3 0.60 3 0.60 4 0.48
14 cm pooliuretano
recomendacións::
enlucido ip
pur
Máx. 0,035 3 0.75 3 0.7
75 4 0.62 4 0.62 5 0.53

68 3 0.68 4 0.55 4 0.55
0.015 exxtrusionado
Máx. 0,037 8 0.38 8 0.3
38 8 0.38 8 0.38 8 0.38
53
xp
ps
0.03
0.03 0.14
zona a climática A3, A4 zona climátiica B3, B4 zona climática C1, CC2, zona climática D1, D2, z
zona climática E1
tran
nsmitancia límite Uc transmitanc
cia límite Uc C3, C4 transmitanc cia D3 transmitancia límite ttransmitancia límite Uc
lim ((Fachadas): 0,94 lim (Fachadas): 0,82 límite Uc lim (Fachad
das): Uc lim (Fachadas): 0,66 lim (Fachadas): 0,57
W/mm2K W/m K2 0,73 W/m2K W/m2K W/m2K
W
tipoloxía Transmitanccia Sección construtiva M

Material de Condutividade Grosso Transmitancia Groso Tra
ansmitancia Groso Transmitan
ncia Groso Transmitancia G
Groso Transmitancia
construtiva estimada fachadas iillamento térmica λ míniimo estimada mínimo esttimada mínimo estimada mínimo estimada mínimo
m estimada
4.1
fachadas U(W/m2K) (W/mK) (cm)) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K) ((cm) U(W/m2K)
p
poliestireno Mín. 0,031 3 0.51 3 0.5
51 3 0.51 3 0.51 3 0.51
expandido
e
enfoscado eps
e Máx. 0,047 3 0.62 3 0.6
62 3 0.62 3 0.62 4 0.54
mortero cal
ladrillo Mín. 0,032 2.5 0.57 2.5 0.5
57 2.5 0.57 2.5 0.57 5 0.40
perforado lla mineral lm
10 cm EXT INT Máx. 0,044 4.5 0.50 4.5 0.5
50 4.5 0.50 4.5 0.50 4.5
4 0.50
cámara 10 0,99
cm Mín. 0,025 2 0.55 2 0.5
55 2 0.55 3 0.50 2 0.55
p
poliuretano
ladrillo iipur
perforado Máx. 0,035 2 0.63 2 0.6
63 2 0.63 2 0.63 3 0.54

10 cm
enlucido p
50 3 0.50 3 0.50 3 0.50
0.015
extrusionado
e
0.10 0.07 0.10
0.02
0.03
xxps Máx. 0,037 8 0.32 8 0.3
32 8 0.32 8 0.32 8 0.32
p
60 3 0.60 3 0.60 4 0.50
expandido
e
enfoscado eps
e Máx. 0,047 3 0.77 3 0.7
77 4 0.64 4 0.64 6 0.51
mortero de
cal ladrillo Mín. 0,032 2.5 0.69 2.5 0.6
69 2.5 0.69 5 0.45 5 0.45
perforado lla mineral lm
14 cm EXT INT Máx. 0,044 4.5 0.59 4.5 0.5
59 4.5 0.59 4.5 0.59 5 0.55
cámara 5 1,42
cm Mín. 0,025 2 0.66 2 0.6
66 2 0.66 3 0.52 3 0.52
p
poliuretano
tabique iipur
cerámica 4 Máx. 0,035 2 0.78 2 0.7
78 3 0.64 4 0.64 5 0.47
cm
enlucido p
59 3 0.59 3 0.59 4 0.49
Illamento de fachada
0.015 extrusionado
e
0.14 xxps Máx. 0,037 8 0.35 8 0.3
35 8 0.35 8 0.35 8 0.35
0.02
0.05
0.04
p
63 3 0.63 3 0.63 4 0.52
expandido
e
eps
e Máx. 0,047 3 0.81 3 0.8
81 4 0.68 5 0.60 6 0.53
enfoscado Mín. 0,032 2.5 0.72 2.5 0.7

72 2.5 0.72 5 0.47 5 0.47
mortero de lla mineral lm
cal EXT INT
Máx. 0,044 4.5 0.61 4.5 0.6
61 4.5 0.61 4.5 0.61 6 0.52
bloque 1,59
formigón Mín. 0,025 2 0.70 2 0.7
70 2 0.70 3 0.55 3 0.55
p
poliuretano
reblert iipur
enlucido Máx. 0,035 2 0.83 3 0.6
67 3 0.64 4 0.56 4 0.56
p
61 3 0.61 3 0.61 4 0.51
0.015 extrusionado
e
0.215 Máx. 0,037 8 0.36 8 0.3
36 8 0.36 8 0.36 8 0.36
0.02
xxps
0.03
p
63 3 0.63 3 0.63 4 0.52
expandido
e
Máx. 0,047 3 0.81 3 0.8
81 4 0.67 5 0.60 6 0.53
envolvente
eps
e
placa
fixación Mín. 0,032 2.5 0.72 2.5 0.7
72 2.5 0.72 5 0.47 5 0.47
mecánica lla mineral lm
illamento 3 Máx. 0,044 4.5 0.61 4.5 0.6
61 4.5 0.61 4.5 0.61 6 0.52
EXT INT
cm 0,71
ladrillo Mín. 0,025 2 0.69 2 0.6
69 2 0.69 3 0.55 3 0.54
p
poliuretano
perforado
recomendacións::
iipur
14 cm Máx. 0,035 2 0.83 2 0.6
67 3 0.67 4 0.56 4 0.56
Enlucido
p
61 3 0.61 3 0.61 4 0.50
0.02 0.015 extrusionado
e
0.14 Máx. 0,037 8 0.36 8 0.3
36 8 0.36 8 0.36 8 0.36
54
xxps
0.02
0.03
recomendacións::
envolvente
SISTEMA CONSTRUTIVO
Material Como se Onde se Sistema de

Acabado Observacións
illamento presenta coloca fixación
Se se coloca por separado do tabique cerámico,

deben tomarse precaucións durante a súa colocación
Adherido a Tabique para asegurar que o illamento queda na parte quente
Interior
soporte cerámico da fachada. É preferible colocar pezas cerámicas de
gran formato que leven illamento incorporado.
Reduce espazo interior de vivenda.
Poliestireno
expandido EPS- Non é unha solución habitual. Non se pode utilizar en
Placa / amorfo Reparación
0,031-0.047 fachadas con folla única. É necesario un control de
W/mK Interior Inxectado parede
execución importante. Ten a vantaxe de que non se
existente
perde espazo polo interior da vivenda.
É un sistema de illamento polo exterior, con fixacións

Exterior Mecánico Monocapa mecánicas que permite aplicar directamente o
acabado de monocapa
É unha solución habitual, con sistema industrializado

de colocación en seco, rápida execución e pouca
xeración de desfeitos. O illamento colócase entre a
Non
Interior Xeso laminado estrutura de aceiro galvanizada onde se fixan as
adherido
La mineral LM- placas de xeso laminado. Deben reforzarse as zonas
Panel onde se colgaron elementos nas paredes. Reduce
0,033-0.044
semirríxido espazo interior de vivenda
W/mK
É unha solución habitual para fachadas ventiladas,

Fachada
Exterior Mecánico con acabado polo exterior de pedra, panel laminado
ventilada
ou pranchas metálicas.
Non é unha solución habitual. Non se pode utilizar en

Reparación
fachadas con folla única. Fai falla control de
Interior In situ parede
execución importante. Ten a vantaxe de que non se
existente
perde espazo interior de vivenda.
Poliuretano
Espuma amorfa
PUR- 0,025-
/ placa É unha solución habitual para fachadas ventiladas,
0,032 W/mK
con acabado polo exterior de pedra, paneis
Fachada
E t i
Exterior I situ
In it laminados oou pranchas metálicas
metálicas. Ten a vantaxe
anta e da
ventilada
continuidade eliminando as pontes térmicas. Sempre
e cando haxa grandes superficies de parte opaca.
É unha solución habitual, con sistema industrializado

de colocación en seco, rápida de execución e pouca
Xeso laminado xeración de desfeitos. As placas de xeso laminado
Adherido a
Interior con illamento levan enganchado o illamento térmico e fíxanse á
Poliestireno soporte
adherido estrutura de aceiro galvanizado. Deben reforzarse as
extruido XPS- zonas onde se colguen elementos ás paredes.
Placa
0 029-0
0,029 0.037
037 R d
Reduce espazo interior
i t i d de vivenda
i d
W/Mk
É unha solución habitual para fachadas ventiladas,
Fachada
Exterior Mecánico con acabado polo exterior de pedra, paneis
ventilada
laminados ou pranchas metálicas.

recomendacións::
envolvente
4.2 Illamento de cuberta
A cuberta é o elemento do edificio que sufre en lámina manteña unhas temperaturas menos
maior grado as agresións da intemperie, polo que é extremas tanto no verán como no inverno.
importante darlle o protagonismo que merece, coa
finalidade de consegui-lo suficiente confort interior Outra vantaxe importante da cuberta invertida é que
dos usuarios e a máxima redución p posible da a propia lámina impermeabilizante asume a función
demanda enerxética dos espazos interiores. de “barreira de vapor” na cuberta, co cal garántese a
ausencia de manchas de humidade na cara inferior
Un bo illamento térmico da cuberta plana é, pois, do forxado causadas por posibles condensacións
moi importante para lograr ditos requisitos, pero intersticiais.
tanto o máis importante é a impermeabilización,
posto que é a encargada de mante-la estanquidade
d conxunto.
do t Dita
Dit estanquidade
t id d pode
d verse alterada
lt d
se a impermeabilización non se atopa en bo estado,
esta debe ser capaz, pois, de soporta-los cambios
térmicos.
O concepto de cuberta plana invertida debe

considerarse nas actuacións de rehabilitación.
Baséase na colocación do illamento por enriba da
lámina de impermeabilización. Mentres que no caso
das cubertas planas tradicionais o material illante
sitúase debaixo do material impermeabilizante, neste
caso a orde de estas dúas capas invértese.
A vantaxe principal deste sistema é o bo

comportamento que ofrece ante as variacións
bruscas de temperatura. Este comportamento
depende do coeficiente de dilatación de cada
compoñente da cuberta. O material
impermeabilizante é o que sufre en maior grado os
cambios de temperatura, dando lugar a un
envellecemento acelerado do mesmo.
O feito de coloca-la lámina impermeable por debaixo

do illante, permite que este último a protexa do
ambiente e accións exteriores, de maneira que a

recomendacións::
envolvente

illamento térmico polo interior das partes opacas
das cubertas son:
POLO INTERIOR
SISTEMAS: encolado ou fixado, sobre soporte con trasdosado autoportante de xeso laminado,
panel sándwich, panel semirríxido
• Son independentes do soporte, permiten facer

reparacións neste.
• Adecuado en vivendas de uso temporal, as
superficies interiores collen rapidamente a
temperatura ambiente interior.
• Adecuado en climas fríos e húmidos.
húmidos
• Os paneis sándwich aportan un acabado • Pérdese superficie útil interior.
estético e de confort interior.
• Existe risco de condensacións.
• Dan continuidade ó illamento polo interior
eliminando as pontes térmicas de piares e
contornos de ocos.
• Sistema de construción en seco, sen utilización
de auga.
g
• Posibilidade de desmonta-los elementos nas
solucións de fixacións mecánicas. Facilidade de
recuperar e/ou reciclar.
• Proceso de montaxe rápido e limpo.
• Permite pasa-las instalacións facilmente polos
elementos do sistema.
• Aplícase individualmente na última vivenda.
• Son obras menores.
• No caso de illamento con bufardas non
ocupadas, resulta fácil colocar paneis sobre o
forxado horizontal.

recomendacións::
envolvente

illamento térmico polo exterior das partes opacas
das cubertas son:
POLO EXTERIOR
SISTEMAS: cuberta invertida, illamento proxectado e protección
• Aplicable a tódalas cubertas.

• Canto máis exterior se coloque o illamento,
mellor, xa que antes se frean as ganancias
térmicas da radiación solar.
• Aforro enerxético elevado. A cuberta é o
elemento que recibe máis radiación solar. • Require de preparación previa do soporte.
• Adecuado para vivendas de uso permanente.
permanente • Necesita proxecto coa aprobación
b ó ded toda
d a
• Traballo polo exterior, sen desaloxa-la vivenda. comunidade de veciños (son traballos que
• Non se perde superficie útil da vivenda. afectan a todo o edificio).
• Sistema de construción en seco, excepto no • Debe colocarse barreira de vapor na parte
caso de proxección de poliuretano. quente, xa que poden darse condensacións.
• Proceso de montaxe rápido e limpo. Sen • Sube o nivel da cuberta, e podería darse o
fixacións ou fixacións mecánicas. caso de que se teñan que modifica-los
ampitos.
a p os
• Posibilidade
P ibilid d d
de d
desmonta-los
t l elementos.
l t
Facilidade de recuperar e/ou reciclar.
• Permite colocar pavimento flotante, con cámara
de aire ventilada que axuda a reduci-las
ganancias solares.
• Cambia a imaxe da cuberta.
• Axuda a solucionar problemas de
impermeabilización
impermeabilización.

recomendacións::
envolvente
Illa-la cuberta comporta un aforro enerxético e permeable a gases (0,03 W/mk).

ambiental similar entre zonas climáticas frías, • MIN: PUR prancha con HFC ou pentano e rev.
temperadas e calorosas. permeable a gases (0,025 W/mk).
• MAX: PUR proxección con CO2 poros
pechados (0,032 W/mk).
% aforro
f medio
di EDIFICIO TIPO % aforro
f • MIN: PUR proxección con hidrofluorcarbonio
(0,028 W/mk).
6-7%
3-7%
3-4%
O aforro enerxético e ambiental de illar cubertas é

función da relación entre a superficie de cuberta
rehabilitada respecto ó total da envolvente: a maior
relación superficie rehabilitada / total envolvente,
maior aforro
Debido á vida útil da medida, asimilable á do

edificio, a relación custo/beneficio do illamento de
cuberta, e das medidas pasivas en xeral, é moi
interesante.
interesante
Nas páxinas posteriores preséntanse solucións para

alcanza-los niveis de esixencia establecidos no CTE
a partir de seccións construtivas de cuberta
identificadas como típicas no parque edificatorio
existente.
Na definición de ditas solucións considerouse que:

• Os coeficientes de condutividade térmica dos
materiais extraéronse segundo AEN/CTC-020 con
data 7/6/2007.
• Os coeficientes de condutividade térmica do
poliuretano son os que aparecen como material na
p
aplicación LIDER.
• MAX: PUR Prancha con HFC ou Pentano e rev.
Guia da rehabilitación enerxética 59

zona climática A3, A4 zona climática B3, B4 zona climática CC1, C2, zona climática D1, D2,, zona climática E1
transmitancia límite Uc transmittancia límite Uc C3, C4 transmittancia D3 transmitancia límitte transmitancia límite Uc
lim (Cubertas): 0,5 lim (Cub
bertas): 0,45 límite Uc lim (Cu
ubertas): Uc lim Cubertas): 0,38 lim (Cubertas): 0,35
W/m2K W/m2K 0,41 W/m2K W/m2K W/m2K
4.2
Tipoloxía Transm
mitancia Sección construtiva Material de Condutividade Groso Transmitancia Groso Transmitancia Groso Transm
mitancia Groso Transmitancia Groso Transmitancia
construtiva estima
ada Cubertas illamento térmica λ mínimo estimada mínimo estimada mínimo estimad
da mínimo estimada mínimo estimada
cubertas U(W/mm2K) (W/mK) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/mm2K) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K)
Mín. 0,031 5 0,43 5 0,43 6 0,38
0 7 0,36 8 0,32
poliestireno
expandido
eps Máx. 0,047 7 0,46 8 0,41 9 0,38
0 10 0,34 10 0,34
cuberta plana sen
illamento
plaqueta cerámica EXT
0.02
Mín. 0,033 5 0,45 6 0,41 7 0,36
0 7 0,36 8 0,33
mortero cemento 0.04
0.005 la mineral lm
impermeabilizante 0.10 Máx. 0,044 7 0,44 7 0,44 8 0,40
0 9 0,37 10 0,34

formación 1,4
1
pendentes
0.25
Mín. 0,025 4 0,43 4 0,43 5 0,37
0 5 0,37 6 0,32
forxado reticular poliuretano
entrevigado ipur
cerámico Máx. 0,035 5 0,47 6 0,41 7 0,37
0 7 0,37 8 0,33
Enlucido 0.02
INT Mín. 0,029 4 0,48 5 0,41 6 0,36
0 6 0,36 8 0,29
poliestireno
extrusionado
xps Máx. 0,037 8 0,35 8 0,35 8 0,35
0 8 0,35 10 0,29
poliestireno Mín. 0,031 4 0,49 3 0,37 3 0,37

0 3 0,37 4 0,32
expandido
EXT
cuberta plana con eps Máx. 0,047 7 0,46 3 0,42 4 0,38
0 5 0,35 6 0,33
0.02
2
illamento 0.04
0.04
plaqueta cerámica 0.00
05
Mín. 0,033 5 0,45 2,5 0,40 2,5 0,40
0 5 0,31 5 0,31
0.10
mortero cemento la mineral lm
illamento
Illamento de cuberta
Máx. 0,044 6 0,49 4,5 0,36 4,5 0,36

0 4,5 0,36 6 0,32
impermeabilizante 0.25
0,56
formación
Mín. 0,025 2 0,29 2 0,39 2 0,39
0 3 0,34 3 0,34
pendentes poliuretano
forxado reticular 0.0
02 ipur
INT Máx. 0,035 2 0,43 2 0,43 3 0,38
0 4 0,34 4 0,34
entrevigado
cerámico
enxesado poliestireno Mín. 0,029 4 0,48 3 0,36 3 0,36
0 3 0,36 4 0,32
extrusionado
xps Máx. 0,037 8 0,35 8 0,25 8 0,25
0 8 0,25 8 0,25
EXT Mín. 0,031 5 0,46 6 0,40 6,5 0,40

0 7 0,37 8 0,34
poliestireno
0
0.06 expandido
eps Máx. 0,047 7 0,49 8 0,44 9 0,40
0 10 0,37 11 0,34
0
0.20
cuberta plana
ventilada Mín. 0,033 5 0,48 6 0,43 7 0,38
0 5 0,37 8 0,34
plaqueta cerámica la mineral lm
cámara (tabiques 0
0.25
Máx. 0,044 7 0,47 8 0,42 9 0,39
0 10 0,34 10 0,34
cada 60 cm) 1,73
forxado reticular Mín. 0,025 4 0,46 5 0,39 5 0,39
0 6 0,34 6 0,34
poliuretano
envolvente
entrevigado 0
0.02
cerámico INT
ipur Máx. 0,035 6 0,44 6 0,44 7 0,39
0 8 0,35 9 0,32
enlucido
0 7 0,30 8 0,30
extrusionado
xps Máx. 0,037 8 0,37 8 0,37 8 0,37
0 8 0,37 10 0,31
recomendacións::
60
z
zona climática A3, A4 zona clim
mática B3, B4 zona climática CC1, C2, zona climática D1, D2, zona climática E1
ttransmitancia límite Uc transmittancia límite Uc C3, C4 transmittancia D3 transmitancia límitee transmitancia límite Uc
llim (Cubertas): 0,5 lim (Cub
bertas): 0,45 límite Uc lim (Cubertas): Uc lim Cubertas): 0,38 lim (Cubertas): 0,35
W/m2K
W W/m2K 0,41 W/m2K W/m K2 W/m2K
4.2
Tipoloxía Transmittancia Sección construtiva Material de Condutividade G
Groso Transmitancia Groso Transmitancia Groso Transm
construtiva estimada
a Cubertas illamento térmica λ mínimo
m estimada mínimo estimada mínimo estimad
cubertas U(W/m2KK) (W/mK) ((cm) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K)
poliestireno Mín. 0,031 4 0,48 5 0,42 6,5 0,37

0 6 0,37 8 0.31
EXT expandido
cuberta plana Máx. 0,047 6 0,49 8 0,40 8 0,40
0 9 0,37 10 0.34
eps
ventilada con 0.0
06
falso techo xeso

0.2
20
Mín. 0,033 5 0,44 5 0,44 6 0,40
0 7 0,35 8 0.32
laminado
plaqueta la mineral lm
Máx. 0,044 6 0,48 7 0,43 8 0,39
0 9 0,36 10 0.33

cerámica
cámara (tabiques 1,2
28 0.2
25
cada 60 cm) Mín. 0,025 4 0,42 4 0,42 5 0,36
0 5 0,36 6 0.31
forxado reticular poliuretano
entrevigado ipur Máx. 0,035 5 0,45 6 0,40 6 0,40
0 7 0,36 8 0.33
0.0
02
cerámico INT
falso techo Mín. 0,029 4 0,47 5 0,40 5 0,40

0 6 0,35 8 0.28
laminado poliestireno
extrusionado
xps Máx. 0,037 8 0,34 8 0,34 8 0,34
0 8 0,34 6 0.34

0 6,5 0,37 8 0.32
expandido
eps Máx. 0,047 7 0,45 8 0,41 9 0,38
0 10 0,35 10 0.34
cuberta plana EXT
Mín. 0,033 5 0,44 5 0,44 7 0,36
0 7 0,36 8 0.32
ventilada con 0.06
0
0.01 la mineral lm
falso techo xeso

laminado Máx. 0,044 6 0,48 7 0,43 8 0,39
0 9 0,36 10 0.33
0.225
plaqueta 1,3
31
cerámica Mín. 0,025 4 0,42 4 0,42 5 0,36
0 5 0,36 6 0.32
viga de madeira poliuretano
0.02
0
falso techo xeso INT
ipur Máx. 0,035 5 0,46 6 0,40 7 0,36
0 7 0,36 8 0.33
laminado
0 6 0,36 8 0.28
extrusionado
xps Máx. 0,037 8 0,34 8 0,34 8 0,34
0 8 0,34 8 0.34

0 7 0,37 8 0.33
expandido
eps Máx. 0,047 7 0,49 8 0,44 9 0,40
0 10 0,37 11 0.33
cuberta inclinada
EXT 0.09
forxado cerámico
0.03 Mín. 0,033 5 0,48 6 0,43 7 0,38
0 8 0,34 8 0.34
sen illamento
tella árabe la mineral lm
0.25
5
capa de Máx. 0,044 7 0,47 8 0,42 9 0,39
0 10 0,35 10 0.34
compresión 1,6
69
Mín. 0,025 4 0,46 5 0,39 5 0,39
0 6 0,33 6 0.33
envolvente
forxado reticular
0.02
0 poliuretano
entrevigado
cerámico ipur Máx. 0,035 5 0,49 6 0,43 7 0,39
0 8 0,35 9 0.32
INT
enlucido
0 8 0,30 8 0.30
extrusionado
xps Máx. 0,037 8 0,36 8 0,36 8 0,36

0 8 0,36 10 0.30
recomendacións::
61
zona climática A3, A4 zona climática B3, B4 zona climática CC1, C2, zona climática D1, D2,, zona climática E1
transmitancia límite Uc transmittancia límite Uc C3, C4 transmittancia D3 transmitancia límite transmitancia límite Uc
lim (Cubertas): 0,5 lim (Cub
bertas): 0,45 límite Uc lim (Cu
ubertas): Uc lim Cubertas): 0,38 lim (Cubertas): 0,35
W/m2K W/m2K 0,41 W/m2K W/m2K W/m2K
4.2
Tipoloxía Transmittancia Sección construtiva Material de Condutividade Groso Transmitancia Groso Transmitancia Groso Transm
construtiva estimada
a Cubertas illamento térmica λ mínimo estimada mínimo estimada mínimo estimad
cubertas U(W/m2KK) (W/mK) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/mm2K) (cm) U(W/m2K) (cm) U(W/m2K)

0 3 0,30 8 0.33
cuberta expandido
inclinada eps Máx. 0,047 2 0,36 2 0,36 3 0,33
0 3 0,33 11 0.33
forxado
cerámico con 0.09 Mín. 0,033 1,5 0,35 1,5 0,35 1,5 0,35
0 1,5 0,35 8 0.34
EXT
0.03 lana mineral
illamento 0.03
tella árabe lm Máx. 0,044 2 0,36 4,5 0,29 4,5 0,29

0 4,5 0,29 10 0.34

capa de 0.25
0,4
42
compresión
Mín. 0,025 2 0,31 2 0,31 2 0,31
0 2 0,31 6 0.33
illlamento poliuretano
0.01
15
forxado ipur
reticular Máx. 0,035 2 0,27 2 0,34 2 0,34
0 2 0,34 9 0.32
INT
entrevigado
cerámico poliestireno Mín. 0,029 3 0,29 2 0,29 3 0,29
0 3 0,29 8 0.30
enlucido extrusionado
xps Máx. 0,037 8 0,22 2 0,22 8 0,22
0 8 0,22 10 0.30
poliestireno Mín. 0,031 5 0,47 6 0,41 6,5 0,40

0 8 0,34 8 0.34
cuberta expandido
inclinada eps Máx. 0,047 8 0,45 9 0,41 10 0,38
0 10 0,37 11 0.34
acabado
placas 0.06 Mín. 0,033 5 0,49 6 0,44 7 0,39
0 8 0,35 9 0.32
EXT
fibrocemento 0.03 lana mineral
lm
tella Máx. 0,044 7 0,48 8 0,43 9 0,40

0 10 0,36 12 0.30
0.25
fibrocemento
1,9
91
capa de
Mín. 0,025 4 0,47 5 0,40 5 0,40
0 6 0,34 6 0.34
compresión poliuretano
0.015
5
forxado ipur
reticular Máx. 0,035 6 0,45 7 0,40 7 0,40
0 8 0,36 9 0.32
INT
entrevigado
cerámico poliestireno Mín. 0,029 5 0,45 6 0,39 6 0,39
0 6 0,31 8 0.31
Enlucido extrusionado
xps Máx. 0,037 8 0,37 8 0,37 8 0,37
0 8 0,37 10 0.31
cuberta poliestireno Mín. 0,031 3 0,35 3 0,35 3 0,35

0 3 0,35 4 0.31
inclinada expandido
ventilada sen eps Máx. 0,047 2 0,43 2 0,43 4 0,36
0 4 0,36 5 0.34
illamento
tella árabe Mín. 0,033 1,5 0,42 1,5 0,42 2,5 0,37
0 2,5 0,37 5 0.37
0
0.06
capa de EXT
0.03
0 lana mineral
0.04
0
compresión lm
Máx. 0,044 4,5 0,34 4,5 0,34 4,5 0,34
0 4,5 0,34 4.5 0.34
táboa
0,5
52 1.50
cerámica
Mín. 0,025 2 0,37 2 0,37 2 0,37
0 2 0,37 3 0.32
cámara aire
envolvente
poliuretano
ventilada ipur
forxado 0.25
Máx. 0,035 2 0,40 2 0,40 2 0,40
0 8 0,36 4 0.33
reticular INT
0.015
entrevigado poliestireno Mín. 0,029 3 0,34 3 0,34 3 0,34
0 3 0,34 3 0.34
cerámico extrusionado
enlucido xps Máx. 0,037 8 0,25 8 0,25 8 0,25
0 8 0,25 8 0.25
recomendacións::
62
recomendacións::
envolvente
4.3 Mellora dos ocos arquitectónicos
Substituír as ventás comporta un aforro enerxético e • Criterio técnico: produto e instalación

ambiental. • Criterio económico
% aforro • Adecuación ó uso
medio sobre
consumo
% aforro sobre
edificio (% EDIFICIO
CLIMA consumo do
aforro medio TIPO
edificio
sobre Criterio técnico: produto
consumo
climatización)
Vidro
11%
Transmitancia térmica U (W/m2K): canto
máis baixa, mellor.
Factor solar: en fachadas E/O, canto máis
baixo, mellor.
Marco
8%
Climas fríos
4 -11% (6- Transmitancia térmica U (W/m2K): canto
20%)
máis baixa, mellor.
Permeabilidade ó aire: mellor clasificación de
acordo á UNE-EN 12207:2000.
Estanquidade á auga: mellor clasificación de
4% acordo á UNE-EN 12208:2000.
Resistencia a efectos de vento: mellor
clasificación de acordo á UNE-EN
12210:2000.
10%
Oco de fachada
Porcentaxe de oco cuberto polo marco: en
ventás con marco de menores prestacións
térmicas (maior U) é necesario que sexa o
7%
mínimo posible.
Climas 4 -10% (8- Illamento acústico (dB): canto maior, mellor.
temperados 18%)
5% Criterio técnico: instalación
Valórase a complexidade de instalación, de

forma que se identifican os requisitos e
4% recomendacións para a correcta instalación dos
produtos. Priorízase o uso de produtos de fácil
instalación.
Climas
2-6% (4-10%)
Calurosos En vidros: o ancho total do vidro dobre pode
obrigar ó cambio de marco en ventás con vidro
Co fin de escoller que produto solucións son máis simple
recomendables deben ser considerados:

recomendacións::
envolvente
fachada na que a instalación de estadas sexa

Adecuación ó uso
necesaria para actuacións como o aumento do
illamento en fachada. No caso de que a
Valóranse cualitativamente as limitacións de
rehabilitación inclúa incorporación de illamento
uso para os diferentes produtos:
polo exterior e cambio nos ocos de fachada, as
• En marcos: actuacións coordinaranse de forma que primeiro
• Material preexistente: en ventás con marco actúe sobre os ocos e en último termo sobre o
de madeira recoméndase que o novo illamento en fachada, para así dar resposta ás
marco sexa tamén de madeira. pontes térmicas que se poidan orixinar.
• Tamaño do oco: para cada material,
existen unhas dimensións máximas q que • Priorizarase o uso de produtos que requiran
deben considerarse, aínda que estas non menores condicións de uso e mantemento. En
son limitadoras. Igualmente, para un concreto:
mesmo material, en ventás máis pequenas
a resistencia ó vento do marco sempre é Nas páxinas posteriores preséntanse solucións para
maior. alcanza-los niveis de esixencia establecidos no
• Condicións climáticas específicas: CTE, a partir de seccións construtivas de cuberta
identificadas como típicas no parque edificatorio
•Z
Zonas ventosas:
t características
t í ti d
de
español.
resistencia mecánica.
• Zonas próximas ó mar: aplicación de
tratamentos específicos (anticorrosión).
• En vidros:
• Orientación da fachada: condiciona o uso
de vidros especiais.
especiais
Así mesmo, deben considerarse as sinerxías que se

poden dar na actuación de rehabilitación:
• A rehabilitación dende o interior é a metodoloxía
que se recomenda como prioritaria,
especialmente cando a rehabilitación só inclúa
actuación en ocos de fachada e sempre que a
empresa rehabilitadora actúe de forma conxunta
na totalidade do edificio. Para isto é preciso que
os ocupantes fixen e acorden de forma conxunta
a súa dispoñibilidade para facilita-lo acceso dos
operarios de forma coordinada.
• A rehabilitación dende o exterior é recomendable
cando se desenvolva unha actuación global da

recomendacións::
envolvente
Os ocos teñen un papel moi importante no especialmente en canto ó illamento térmico.

funcionamento térmico e de confort lumínico dos
edificios. Son elementos de captación solar directa, No seguinte esquema preséntanse as diferentes vías
de ventilación natural e de entrada de luz natural, para mellora-las ventás con solucións dispoñibles no
elementos vitais p
para a boa saúde das p
persoas. mercado:
Deixan pasa-lo calor moito máis facilmente e teñen

perdas máis importantes que a parte opaca da pel
exterior. Son unha descontinuidade e unha ponte
térmica importante.
Os principais compoñentes do oco de fachada son ó

vidro (que constitúe a parte semitransparente do
oco) e o marco. Cabe destacar que no mercado
existe un amplo abanico de solucións alternativas
para mellora-las características dos ocos de fachada,
PRODUTOS
Descártase
Acristalamento simple
o seu uso
Vidro Vidros sinxelos
Dobre acristalamento
Baixo emisivo
Vidros especiais
De control solar
Madeira
Aluminio sen RPT1

Marcos Aluminio
Aluminio con RPT
PVC PVC 2 cámaras2
PVC 3 cámaras
Dispositivos de Dispositivos en lamas

protección solar
Dispositivos textís
1 RPT: Rotura de ponte térmica. 2 Cámaras: ocos do perfil do marco.

recomendacións::
envolvente
Proteccións solares de ocos
Para o control da radiación solar recoméndase, na medida do posible, o uso de vidros de control solar como
primeira opción, sempre transparente e con vidro temperado cando tecnicamente sexa necesario para evitar
posibles roturas.
roturas
As proteccións solares dos ocos son imprescindibles para controla-la captación solar directa durante todo o
ano pero especialmente no verán evitando o sobrequentamento. Hai dous grandes sistemas que acompañan
ós ocos, os fixos e os móbiles. Tamén se poden considera-los elementos externos ó edificio, tipo vexetación,
que modifiquen o microclima inmediato mellorándoo. É aconsellable valora-lo tamaño do oco como criterio
para a aplicación dos dispositivos.
É conveniente unha combinación adecuada de proteccións solares fixas e móbiles, especialmente se a

xestión do usuario é a correcta ou hai sistemas domóticos de control. Neste sentido, as proteccións fixas
(tipo beiril ou soportais) son adecuadas en orientacións sur. En orientacións este e oeste conveñen
proteccións verticais tipo pantallas ou “brisoleil”. O dimensionamento das proteccións solares fixas dependen
da orientación da ventá considerada (e tamén da latitude).
As proteccións
A ió móbiles
óbil exteriores
i ( ld
(toldos, persianas
i pórticos,
ó i soleiras,
l i …)) son adecuadas
d d en orientacións
i ió sur
e en orientacións este e oeste (persianas con lamas orientables verticais).
Nos climas temperados, nos que son moi variables as condicións climáticas ó longo do ano, deben
incorporase á fachada os elementos necesarios para adaptarse ó grado de soleamento, ventilación ou
illamento.
No inverno búscase unha protección dos efectos da luz (cegamento,…) e do calor, e por tanto é adecuado
coloca-los elementos de control solar no lado interior do vidro. Polo contrario, no verán débese protexer do
calor e, polo tanto, debe colocarse no lado exterior do vidro, e mellor separado para ter un entorno
inmediato máis fresco.
En localidades moi ventosas evitarase a instalación de dispositivos de protección solar de tipo lixeiro como
toldos cando haxa risco de caída ou desprendemento.
p
Poden existir limitacións urbanísticas en canto á cor ou á lonxitude máxima que poden sobresaír respecto á
fachada (por exemplo en caso de toldos cunha inclinación superior a cero grados respecto á fachada).
En caso de normativa específica de integración paisaxística, en determinados dispositivos de lamas de

protección solar, é necesario que exista un lintel mínimo para que a protección solar quede integrada no
conxunto da fachada,
fachada non representando un elemento que sobresaia.
sobresaia

recomendacións::
envolvente
Ventilación natural
A ventilación favorécese no caso qque se pproduza unha corrente de aire entre diferentes ventás da
vivenda, situadas en fachadas opostas ou na fachada e patios interiores e comunicadas entre elas,
sempre que haxa unha diferenza de temperaturas. Polo tanto, debe controlarse o día en que se realiza e
a duración en función da época do ano (verán- inverno).
A distribución interior (e as carpinterías) dos edificios e das vivendas debe permiti-la circulación dos
fluxos de aire entre as diferentes estancias. Para mante-la calidade do aire dos espazos interiores debe
asegurarse unha renovación mínima que se pode conseguir coas infiltracións das carpinterías exteriores,
a ventilación voluntaria e os sistemas de ventilación mecánicos.
Pontes térmicas
Para evitar pontes térmicas na superficie de contacto entre marco e fachada poden aplicarse materiais
específicos illantes na unión entre marco e superficie de fachada, como por exemplo a espuma de
poliuretano.
Para evita-la ponte térmica no perfil do marco debido á diferenza de temperatura entre o ambiente
exterior e interior, en función do material, poden aplicarse no interior do perfil do marco de
determinados materiais. En marcos de PVC esta ponte térmica rómpese polas propias características do
propio material. En cambio, para o aluminio é necesaria a incorporación no perfil de material adecuado,
tratamento que caracteriza o aluminio
l RPT (ruptura
( ponte térmica).
é )
Dobre ventá
A colocación de dobre ventá consiste no establecemento dun novo acristalamento na parte interior ou
exterior da ventá xa existente.
existente Este sistema é o máis eficiente no illamento do fogar,
fogar xa que reduce as
filtracións por condución e convección e as pontes térmicas en maior medida, ata o 3 W/m² °C. Así
mesmo, deben destacarse os seus importantes resultados contra os problemas de contaminación
acústica.
A instalación dun sistema de dobre ventá reduce nun alto porcentaxe, case na súa totalidade, a perda de
calor do interior do fogar. A cámara de aire existente entre ambas ventás actúa como o mellor illante
para impedi-la
i di l entrada
t d non só ó do
d frío,
f í senón
ó tamén
t é a do d calor
l e a do
d ruído
íd exterior.
t i

recomendacións::
envolvente
4.3 Mellora dos huecos arquitectónicos
TIPOS DE ELEMENTO DEFINICIÓN MELLORAS
Vidro monolítico, incoloro coas dúas caras paralelas Non se recomenda en actuacións de
VIDRO SIMPLE
entre si. rehabilitación
VIDRO LAMINAR
Garante a seguridade en caso de accidente ou

Elemento de seguridade formado por dous ou máis vandalismo que ademais presentan moita
vidros unidos pola interposición de láminas de PVB estabilidade diante os raios ultravioleta e o
Vidro (butiral de polivinilo) mediante procesos térmicos e de asoleamento continuo. Segundo a combinación
presión. No caso de rotura os fragmentos do vidro dos tipos de vidro, podemos obter melloras en
Vidro quedan adheridos ó material plástico e non caen canto a prestacións térmicas. O PVB pode ser de
diminuíndo así o risco de feridas. diferentes cores mellorando así o factor
PVB absorbencia
absorbencia.
VIDRO DOBRE CON

CÁMARA
cámara Acristalamento illante formado por dous ou máis Mellora as condicións térmicas e acústicas dos
vidros, separados entre si por cámaras de aire espazos. Este sistema pode combinar vidros de
deshidratado ou gases pesados, constitúe un control solar, laminares, de baixa emisividade,
illamento térmico e acústico (cos grosores segundo as prestacións que precisemos no
adecuados) ademais de proporcionar confort térmico. edificio.
VIDRO CON CONTROL

SOLAR
Vidro que diminúe o "efecto invernadoiro" no interior Reducen o aumento de temperatura ó interior dos
dos espazos.
espazos A diminución da cantidade de enerxía espazos Propiedade importante a fachadas con
espazos.
solar que entra no local prodúcese grazas a unha orientación sur e este. Reduce ata un 40% a
forte absorción enerxética ou ben unha forte reflexión aporta enerxética respecto a un vidro simple e o
enerxética cara ó exterior. O factor solar, a factor folar un 46% (comparación con vidros
transmitancia térmica e a transmisión luminosa varían neutros). Mellora nun 30% o comportamento dun
en función da coloración da capa de óxidos coa que dobre acristalamento con cámara en réxime de
se trata a superficie do vidro. verán.
VIDRO BAIXA EMISIVIDADE
Vidro neutro con transmisión lumínica elevada, sobre

Colocados en dobre acristalamento permite
o que se depositan capas de metais nobres por
reduci-los intercambios térmicos e mellora-lo valor
pulverización catódica en baleiro, que presentan unha
U (transmitancia térmica do material) respecto a
forte reflexión diante as radiacións infravermellas. A
un vidro simple un 40% e reduci-lo factor solar un
emisividade dun vidro normal monolítico é de 0,89
30% . A capa tratada ten que estar situada na
mentres que a dun vidro de baixa emisividade pode
cara interior do vidro exterior.
ser inferior a 0,10.

recomendacións::
envolvente
TIPOS DE ELEMENTO DEFINICIÓN MELLORAS
CARPINTERÍA CON ROTURA

PONTE TÉRMICA
As carpinterías con rotura de ponte térmica impiden o

Carpinterías que melloran o coeficiente de
aumento de producción de condensacións superficiais, na
transmitancia térmica (U)
situación de inverno ou épocas frías.
CARPINTERIAS PVC CON 2

OU 3 CÁMARAS
Carpinterías que melloran o coeficiente de

Os perfís están provistos de cámaras de aire. transmitancia térmica (U) a medida que
dispoñen de maior número de cámaras.
Relación entre a enerxía solar incidente e a enerxía total Canto menor sexa o factor solar, mellores
FACTOR SOLAR que entra nun local. (Fracción de enerxía transmitida a son as condicións térmicas do interior do
parte absorbida e irradiada ó interior polo vidrio). espacio.
É a propiedade dunha ventá ou porta de deixar pasa-lo aire

Canto menor sexa a permeabilidade,
permeabilidade
PERMEABILIDADE Ó AIRE cando se atopa sometida a unha presión diferencial.
mellores son as condicións térmicas do
DAS CARPINTERIAS Caracterízase pola capacidade do paso do aire, expresada
interior do espazo.
en m3/h, en función das diferentes presións.
Fracción da radiación solar incidente nunha superficie que é Mellóranse as condicións canto máis claras
ABSORCIÓN absorbida pola mesma. A absorción vai dende 0,0% ó sexan as cores dos marcos: BLANCO: 0,20
1,0%. Varía en función da cor da carpintería. e NEGRO:0,96

recomendacións::
envolvente
TRANSMITANCIA TÉRMICA DOS ACRISTALAMENTOS UH,V

Vidros normais Vidro normal + Vidro baixa emisividade
Peso ε=0,89 0,1<ε<=0,2 0,03<ε<=0,1 ε<=0,03
Composición
(kg/m2) (s) UH,V UH,V UH,V UH,V UH,V UH,V UH,V UH,V
Vert. Hor. Vert. Hor. Vert. Hor. Vert. Hor.
ACRISTALAMENTO SINXELO
4 10 0,85 7,1 5,9
6 15 0,82 6,8 5,7
33,1 15,5 0,79 6,8 5,7
33,1a 15,5 0,79 6,8 5,7
44,1a 20,5 0,77 6,8 5,7
DOBRE ACRISTALAMENTO
4-6-4 20,00 0,75 3,70 3,30 2,90 2,70 2,80 2,60 2,70 2,50
4-6-6 25,00 0,74 3,70 3,30 2,90 2,70 2,80 2,60 2,70 2,50
4-6-33,1 25,50 0,73 3,70 3,30 2,90 2,70 2,80 2,60 2,70 2,50
4-6-44,1a 30,50 0,72 3,50 3,20 2,90 2,70 2,80 2,60 2,70 2,50
4-6-55,1a 35,50 0,71 3,50 3,20 2,90 2,70 2,80 2,60 2,70 2,50
4-6-66,1a 40,50 0,70 3,50 3,20 2,90 2,70 2,80 2,60 2,70 2,50
4-9-4 20,00 0,75 3,30 3,00 2,50 2,30 2,20 2,10 2,00 1,90
4-9-6 25,00 0,74 3,30 3,00 2,50 2,30 2,20 2,10 2,00 1,90
4-9-33,1 25,50 0,73 3,30 3,00 2,50 2,30 2,20 2,10 2,00 1,90
4 9 44 1a
4-9-44,1a 30 50
30,50 0 72
0,72 3 30
3,30 3 00
3,00 2 50
2,50 2 30
2,30 2 20
2,20 2 10
2,10 2 00
2,00 1 90
1,90
4-9-55,1a 35,50 0,71 3,30 3,00 2,50 2,30 2,20 2,10 2,00 1,90
4-9-66,1a 40,50 0,70 3,30 3,00 2,50 2,30 2,20 2,10 2,00 1,90
4-12-4 20,00 0,76 3,20 2,90 2,00 1,90 1,90 1,80 1,70 1,60
4-12-6 25,00 0,75 3,10 2,80 2,00 1,90 1,90 1,80 1,70 1,60
4-12-33,1 25,50 0,73 3,10 2,80 2,00 1,90 1,90 1,80 1,70 1,60
4-12-44,1a 30,50 0,73 3,10 2,80 2,00 1,90 1,90 1,80 1,70 1,60
4-12-55,1a 35,50 0,72 3,10 2,80 2,00 1,90 1,90 1,80 1,70 1,60
4-12-66,1a 40,50 0,71 3,10 2,80 2,00 1,90 1,90 1,80 1,70 1,60
4-15-4 20,00 0,76 2,90 2,70 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40
4-15-6 25,00 0,75 2,90 2,70 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40
4-15-33,1 25,50 0,74 2,90 2,70 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40
4-15-44,1a 30,50 0,73 2,90 2,70 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40
4-15-55,1a 35,50 0,72 2,90 2,70 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40
4-15-66,1a 40,50 0,71 2,90 2,70 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40
4-20-4
4 20 4 20 00
20,00 0 76
0,76 2 90
2,90 2 70
2,70 1 90
1,90 1 80
1,80 1 70
1,70 1 60
1,60 1 50
1,50 1 40
1,40
4-20-6 25,00 0,75 2,90 2,70 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40
4-20-33,1 25,50 0,74 2,90 2,70 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40
4-20-44,1a 30,50 0,73 2,90 2,70 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40
4-20-55,1a 35,50 0,72 2,90 2,70 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40
4-20-66,1a 40,50 0,71 2,90 2,70 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40
•A emisividade (ε) é unha característica da superficie dos corpos. Canto máis baixa é a emisividade, menor é a transferencia de calor por radiación.
* a: indica butiral acústico en vidros laminados
Exemplo: 4-6-44, 1a: vidro de 4mm, cámara de 6mm, vidro laminado 4+4mm con 1 butiral acústico
* (S) é o factor solar normal. Só é válido para vidros incoloros normais, sen nengún tipo de tratamento de capa con (ε) =0,89. Non é válido para vidros de
baixa emisividade.
* Vidros en posición horizontal: aqueles que teñan unha inclinación inferior a 60º respecto á horizontal.
* Vidros en posición vertical: aqueles que teñan unha inclinación superior a 60º respecto á horizontal.
* Os valores de UH,v recollidos na táboa correspondente á transmitancia térmica das diferentes composicións segundo a norma europea UNE-EN 673

recomendacións::
envolvente
TRANSMITANCIA TÉRMICA DOS PERFÍS UH,m

TRANSMITANCIA TÉRMICA
MATERIAL DO PERFIL
W/m2K
POLIURETANO CON NÚCLEO METÁLICO. ESPESOR >= 5mm 2,8
PERFÍS PERFORADOS DE PVC (2 cámaras) 2,2
PERFÍS PERFORADOS DE PVC (3 cámaras) 1,8
MADEIRA DURA (densidade=700 kg/m3, λ=0,18 W/mK) espesor do perfil 60 mm 2,2
MADEIRA BLANDA (densidade=500 kg/m3, λ=0,13 W/mK) espesor do perfil 60 mm 2
METÁLICO SEN ROTURA DE PONTE TÉRMICA 5,7

METÁLICO CON ROTURA DE PONTE TÉRMICA, ROTURA: 4mm<=d<12 mm 4
METÁLICO CON ROTURA DE PONTE TÉRMICA,, ROTURA: d>=12 mm 3,2
,
* Fonte Norma UNE-EN ISO 10077-1

* Os valores anteriores poden ser substancialmente reducidos en función das melloras técnicas que se introduzan nos perfís. O
valor 4 W/m2K para os perfís metálicos con rotura de ponte térmica correspóndense ó obtido cunha lonxitude de rotura mínima
de 4mm.
Proteccións solares
Protección solar Aforro
As proteccións solares, tanto interiores como enerxético
exteriores, favorecen unha redución das ganancias
Persiana cor escura 25%
térmicas dunha vivenda no verán.
Persiana cor media 25-29%
• Na orientación sur,, as máis adecuadas son as Persiana cor clara 29-44%

proteccións solares fixas ou semifixas. Recubrimento de plástico 40-50%
• Na orientación oeste ou nordés recoméndase o Vidro escuro (5 mm) 40%
uso de proteccións solares con lamas Persiana máis vidro 47%
horizontais ou verticais móbiles. absorbente
• Na orientación este ou oeste, recoméndanse Árbol non moi tupido 40-50%
proteccións móbiles, permitindo, tanto ó Árbol tupido 75-80%
amencer como ó atardecer,
d a entrada
d da
d luz
l
Cortina cor escura 42%
solar en épocas frías ou temperadas.
Cortina cor media 53%
Na táboa seguinte móstranse os distintos tipos de

Cortina cor clara 60%
proteccións solares e os aforros enerxéticos que se Plástico traslúcido 35%
poden obter con cada un deles. Toldo de lona 85%
Pe siana blanca
Persiana 85 90%
85-90%
Celosía 85-90%
Fonte: AVEN Vidro polarizado 48%

Índice


envolvente
l t

rehabilitación enerxética das
instalacións
5.1 Enerxía solar térmica para a produción de ACS
5
5.2. Mellora da eficiencia de equipos e instalacións
térmicas
5.4 Mellora eficiencia electrodomésticos
5.5. Ascensores

recomendacións::
envolvente
Neste capítulo preséntanse as recomendacións e as

propostas de medidas de rehabilitación enerxética
que afectan ás instalacións, salientando as súas
vantaxes e inconvenientes.
Aínda que as medidas descritas se traten dende o

punto de vista do aforro enerxético que comportan,
cabe destacar que tamén aportan unha mellora do
confort interior da vivenda e, polo tanto, para o
usuario que é quen realiza a inversión.
Non obstante, aínda que se focalice a promoción

nestas medidas, non se debe deixar de considerar
outras actuacións que aporten unha mellora
enerxética ó edificio. Este capítulo, pretende orientar
ó usuario, non limitalo.
As medidas para a mellora das instalacións que se

propoñen e que se explican nesta guía son:
Medidas activas
– Achega de enerxía solar térmica á

produción de auga quente sanitaria.
– Mellora do rendemento de equipos e
instalacións térmicas:
– Calefacción
– Auga quente
– Mellora da eficiencia enerxética da
iluminación.
– Mellora da eficiencia dos
electrodomésticos.

recomendacións::
instalacións
Enerxía solar térmica para a producción

5.1 de ACS
En liña coas políticas de fomento das enerxías non prevalece a que ten requirimentos máis esixentes. En
convencionais que están levando a cabo as calquera caso, as normativas establecidas son de
Administracións nos diferentes sectores, a mínimos de contribución solar e, por conseguinte, á
introdución de enerxías renovables no sector vontade do promotor e/ou usuario, pode deseñarse a
doméstico é unha solución que favorece a redución instalación para cubrir unha porcentaxe máis elevada
de emisións de CO2 ó tempo que fomenta novas de demanda de ACS.
fontes de enerxía non convencionais.
Unha instalación solar térmica é aquela que produce
O obxectivo que persegue o CTE, ó igual que outras enerxía térmica (calor), a partir da radiación solar,
normativas a nivel autonómico ou local, é a que transfire a un fluído, habitualmente auga, e que
obrigatoriedade de realizar unha instalación solar acumula en depósito ou fornece directamente ó
térmica de maneira que exista unha contribución usuario final.
final
solar mínima na produción do ACS nos edificios.
O CTE obriga a unha contribución mínima solar en

edificios de nova construción e rehabilitación de
edificios existentes de calquera uso, nos que exista
unha demanda de ACS e/ou climatización de piscina
cuberta.
Fuente: IDAE
Para o correcto dimensionado e implantación das

instalacións solares, establece:
– Condicións de deseño da instalación solar
térmica.
– E
Establecemento
bl d criterios
de i i e parámetros
á para
os elementos da instalación de enerxía solar.
– Especificación das características mínimas que
deberán ter os compoñentes e materiais das
instalacións.
Establece a obrigatoriedade de presentar un plan de

mantemento e de vixilancia das instalacións. Obriga
que, cunha boa implantación do CTE por parte das
CCAA, permitirá ter un control e seguimento das
instalacións solares.
En caso de ter que aplicar varias normativas,

recomendacións::
instalacións

5.1 de ACS
Os principais aspectos do sistema solar son: promoverse a súa substitución. Os elementos de

• A fonte de enerxía de soporte e a súa xestión das instalacións que permitirán controla-
adaptación ó sistema solar: promover con las garantías definidas polo bo funcionamento do
prioridade sistemas con soporte a gas en sistema, tanto ós usuarios das comunidades como
rehabilitacións, xa que o seu impacto ambiental é ós responsables do seguimento.
menor. Promove-la solución con soporte eléctrico
en comunidades de veciños que xa dispoñen de • A integración arquitectónica do captador
acumuladores eléctricos e non queren desfacerse solar: das tres posibilidades de integración no
deles. edificio (independente, superposto ou integrado)
en rehabilitación, por cuestións non só de impacto
• Aspectos relativos ás instalacións interiores visual, a promoción da enerxía solar é preferible
existentes: as caldeiras instaladas non son en edificios que teñan terrazas visitables,
visitables diáfanas
modulares polo que non son compatibles coa e sen sombraxes.
subministración dunha auga precalentada; debe
Independente Superposto Integrado
Vantaxes
a ta es
• Fácil integración en edificios xa
construídos.
• Non necesita estrutura de soporte
• Facilidade de montaxes e
• Estrutura de montaxe sinxela. xa que é a do edificio.
versatilidade en sistemas
• O impacto visual é menor • O impacto visual é menor porque se
ampliables.
porque se sitúa paralelo á sitúa paralelo á cuberta.
• Inclinación e orientación óptimas
cuberta do edificio. • Fai máis rendible o custo ó substituír
enerxeticamente.
elementos construtivos.
• Facilidade de acceso para o
mantemento.
o
Inconvenientes
• Dificultade de integración en • A inclinación do captador é a da
edificios construídos. cuberta e debe ampliarse a
• A montaxe necesita medidas de superficie de captación.
seguridade. • Dificultade de acceso para
• Pérdese superficie de tellado para • A superficie de captación debe omantemento.
outros usos. incrementarse en función da • Difícil integración en edificios xa
diferenza de inclinación construídos.
respecto á óptima. • A montaxe realízase no momento de
• Dificultade de acceso para o construción da pel do edificio.
mantemento. • Pode afectar á paisaxe urbana.
Fonte: Axencia de enerxía de Barcelona e IC

recomendacións::
instalacións

5.1 de ACS
Para a instalación de placas solares debe

considerarse a realidade de cada tipoloxía
edificatoria:
CASCO ANTIGO
Para a configuración arquitectónica e urbanística,
urbanística a superficie dispoñible de
cuberta é limitada, e está afectada por sombras e ocupada por outras
instalacións.
A integración arquitectónica dun sistema de captadores solares planos é

sinxela nos edificios con tellados planos con cerca perimétrica, pero debe
avaliarse o seu impacto visual final na instalación, posto que acostuman a ser
barrios protexidos.
PREGUERRA
A superficie dispoñible de cuberta é suficiente, aínda que poden estar
afectadas por sombras e ocupadas por outras instalacións.
A integración arquitectónica dun sistema de captadores solares planos é

sinxela porque as cubertas son xeralmente planas e diáfanas.
POSTGUERRA
Nestes edificios,, a superficie
p dispoñible
p de cuberta p
por ocupante
p é limitada
segundo a altura do edificio, e pode estar ocupada por outras instalacións.
As ordenanzas permitiron a construción de áticos e sobreáticos en recuada

respecto á fachada, facendo máis difícil nestes casos a integración dun sistema
de captación solar. No resto de casos, a integración arquitectónica dun sistema
de captación con paneis solares planos é sinxela.
POSTNORMAS TÉRMICAS
Para a súa configuración arquitectónica e urbanística, a superficie dispoñible
de cuberta é limitada en relación ó número de plantas do edificio.
No caso de non dispoñer de patios nin montantes verticais para instalacións, a

incorporación de novas instalacións é pouco viable.

recomendacións::
instalacións

5.1 de ACS
A solución solar nunca será homoxénea pero, os Edificio a rehabilitar

criterios de valoración da máis adecuada sí son susceptible de implantar solar
comúns:
Categoría
• Rendemento enerxético que depende dos
edificio
equipos solares (captador), do deseño e o
consumo. Dispoñibilidade de
superficie
• O custo do sistema.
Sistema xestión
• O impacto visual. posterior Rendemento
enerxético
• A garantía da xestión para o seguimento
posterior á implantación
C t
Custo Configuracións
solares
Impacto
visual
Xestión
Caracterización da
solución solar
Baixo os parámetros urbanísticos de cada municipio
Exemplos de implantación
Equipo prefabricado en Instalación por elementos en
vivenda unifamiliar comunidade de veciños
Superficie de captación 2 m2 38 m2
Produción enerxética 1.245 te/ano 21.300 te/ano
Inversión unitaria por m2 captador (2006) 676 €/m2 591 €/m2
75 €/ano para gas

Aforro estimado segundo enerxía 1.278 €/ano para gas
100 €/ano para gasóleo C
consumida 1.704 €/ano para gasóleo C
137 €/ano
/ para electricidad
p
15 €/m2 ano. 2,2% sobre 10,6 €/m2 ano. 1,8% sobre

Gastos de operación e mantemento
inversión inversión
Fonte: IDAE

recomendacións::
instalacións
Mellora da eficiencia de equipos e

5.2 instalacións térmicas
Os equipos e instalacións térmicos confórmanse cos

aparatos que nos permiten disfrutar de calefacción e
de auga quente. Neste sentido, para a mellora do
rendemento destes sistemas deben considerarse:
• Xerador de calor: caldeiras, quentadores, …
• Sistema de regulación e control: termóstatos,
reloxos de aceso, …
• Sistema de distribución e emisión de calor:
tubaxes, radiadores, …
Equipos colectivos edificio
No edificio, esta medida afectará ás actuacións que contemplen as instalacións térmicas comúns
centralizadas. Os edificios con centralización das instalacións térmicas, aínda que non representan un
porcentaxe maioritario do parque existente, tivéronse en considerción pola súa importancia como
instalación común do edificio.
Unha instalación centralizada consiste en que un xerador ou conxunto de xeradores axustados de calor
(caldeira, bomba de calor) produce auga quente para usos domésticos ou para calefacción e, no caso de
bombas de calor, tamén auga fría (refrixeración), que se distribúe ás vivendas do edificio. Cada vivenda
dispón do seu propio sistema de control da calefacción e refrixeración.
As instalacións centralizadas estanse promovendo dende diferentes institucións xa que:

– T
Teñen
ñ un mellor
ll rendemento
d t grazas á simultaneidade
i lt id d de
d carga que permiten,
it f
funcionando
i d unha
h soa
caldeira.
– Favorecen o mantemento da instalación.
– A súa implantación elimina as instalacións individuais nas vivendas e a súa consecuente ocupación
de espazo.
– O confort que ofrecen é equiparable ás individuais, ou incluso superior, xa que as grandes
instalacións poden ter elementos duplicados que aseguren que,
que se o primeiro falla,
falla non o faga o
segundo.
– Os custos de instalación son inferiores á suma de instalacións individuais nas vivendas de tódolos
veciños dun edificio.
Unha calefacción central colectiva debe incluír sistemas de medición e regulación individualizada para cada
unha das vivendas.

recomendacións::
instalacións

Equipos individuais vivenda
En instalacións de vivenda, esta medida é completamente aplicable ós equipos que producen calefacción e
auga quente.
O mercado nos últimos anos ofrece un gran abanico de equipos eficientes que, en ocasións, están
subvencionadas. Considerando o tipo de combustión, as caldeiras poden ser:
– Atmosféricas: combustión en contacto co aire da estancia onde se atopa a caldeira.
– Estancas: a admisión de aire e a evacuación de gases ten lugar nunha cámara cerrada, sen contacto
co aire do local. Teñen mellores rendementos cas anteriores.
– Modulación automática da chama: minimiza os arranques e paradas da caldeira, aforrando enerxía
mediante o control da potencia térmica aportada.
Así mesmo, existen caldeiras con rendementos superiores ós estándares, como as caldeiras de baixa
temperatura e as caldeiras de condensación. Aínda que sexan actualmente máis caras que as
convencionais, os aforros de enerxía poden ser superiores ó 25%, polo que pode recuperarse o sobrecusto
mediante ditos aforros nun prazo de tempo razoable.
Outros equipos
Existen outros sistemas para producir e distribuí-la auga quente para calefacción como por exemplo:
• Sistemas de chan radiante: a auga
g qquente circula a través dun tubo de material p
plástico instalado no
forxado do chan. A temperatura de quentamento da auga é de 35ºC a 45ºC, inferior ós sistemas de
radiadores.
• Sistemas eléctricos: equipos independentes que funcionan mediante resistencia eléctricas. Non son
aconsellables dende o punto de vista de eficiencia enerxética.
• Sistema de bomba de calor (aire-aire): sirve para quentar e arrefria-la vivenda. Son equipos de certa
eficiencia.
Fonte: ICAEN e IDAE

recomendacións::
instalacións

Á parte de considera-la renovación de equipos, debe

Sistema de auga quente
fomentarse a renovación do sistema mediante o
illamento térmico dos elementos da instalación para Recoméndase que as caldeiras e quentadores de
evitar perdas, e a correcta localización do equipo auga quente que se instalen en substitución dos
xerador e dos puntos de consumo. antigos
g teñan unha ppotencia p
para uso doméstico
entre 15 e 70 kW, adecuados á demanda de cada
vivenda. Debe considerarse:
Sistema de climatización • Caldeiras: microacumulación, aceso
electrónico e seguridade de chama,
Instalar termóstatos ou reloxos programables en modulación e alto rendemento segundo a
zonas representativas e afastadas de fontes de directiva 92/42/CEE.
calor ou frío como elementos de control e
• Quentadores:
Q t d sen chama
h piloto
il t permanente
t e
regulación da temperatura para axusta-las cargas
limitador de potencia máxima.
térmicas ás necesidades de uso.
• Caldeiras de condensación: aparatos con
rendementos superiores ó 105% s/PCI
A localización óptima dos radiadores é debaixo das (rendementos valorados a 30% da carga a
ventás para favorece-la correcta difusión do aire unha temperatura de ida e retorno 40/30 ºC
quente pola habitación. respectivamente).
É conveniente non tapar nin obstruí-los radiadores As tubaxes de auga quente deben estar ben illadas
con mobles para aproveitar ó máximo a calor. para perde-la menor cantidade de calor posible. As
perdas son proporcionais á lonxitude do recorrido e
Se o sistema de calefacción é de gas, a caldeira por iso, recoméndase situa-lo equipo xerador o
debería estar equipada cun aceso electrónico e máis próximo posible ó punto de máximo consumo
elementos
l t d regulación
de l ió como un termóstato
t ó t t
programable. A temperatura de saída da auga quente debe estar
entre 37ºC e 42ºC. Cada ºC por enriba desta
Os aparatos de refrixeración deben instalarse en supón un gasto enerxético extraordinario do 6%.
lugares protexidos do sol e que teñan unha boa En caso de depósitos de acumulación, o termóstato
circulación de aire debe regularse entre 55ºC e 60ºC, xa que
temperaturas
p máis baixas favorecerían o
desenvolvemento de bacterias como a lexionela, e
máis altas favorecerían a formación de cal.
Finalmente, nos puntos finais de consumo

recoméndase instalar elementos de redución do
caudal como perlizadores ou aireadores de billa.
Fonte: ICAEN e IDAE

recomendacións::
instalacións

O obxectivo da medida é a mellora da eficiencia das

instalacións existentes, aumenta-lo rendemento das
instalacións térmicas reducindo o consumo de
enerxía, as emisións, e en consecuencia, a factura
do usuario.
Sistema de calefacción
• Mellora da caldeira: existe unha catalogación por

estrelas (de unha a catro) que compara os rendementos
enerxéticos en caldeiras que utilicen combustibles
líquidos ou gasosos.
Actuacións sobre os equipos • Radiadores: colocación dos radiadores de maneira que
melloren o confort, debaixo das ventás, e que distribúan
o aire quente pola habitación, poñendo radiadores
longos, por exemplo, facendo coincidi-la lonxitude do
radiador coa da ventá.
• Termóstatos: a lexislación actual esixe que as
instalacións individuais os teñan.
• Válvulas termostáticas: sistemas que permiten manter
temperaturas diferentes
dif en función
f ió do
d uso da
d habitación
h bi ió
Regulación da calefacción en que se atope o radiador.
• Reguladores programables: en substitución do
termóstato normal, permiten programa-lo aceso e
apagado e, polo tanto, un funcionamento a
temperaturas máis suaves para adaptar ó ambiente.
• Chan radiante: instálanse uns tubos de material plástico
por debaixo do chan por onde circula a auga quente. A
temperatura á que se quenta a auga é inferior á dos
radiadores.
Outros sistemas de calefacción • Bombas de calor: combinado con refrixeración
considérase un sistema de alta eficiencia.
• Sistemas eléctricos: non son aconsellables dende o
punto de vista de eficiencia enerxética e emisións de
CO2.
Sistema de auga quente
• Mellora da caldeira: existe unha catalogación por

estrelas (de unha a catro) que compara os rendementos
Actuacións sobre os equipos
enerxéticos en caldeiras que utilicen combustibles
líquidos ou gasosos.
Mellora puntos de consumo de • A introdución de sistemas de redución de caudal implica
ACS reducións entre o 30-65%
• Traballar con presións de servizo moderadas 15 mm c.a.
Funcionamento
no punto de consumo

recomendacións::
instalacións
A calor liberada pola iluminación eléctrica é unha das

cargas térmicas importantes para o sistema de
– Cambio de balastros convencionais por
climatización. En consecuencia, a eficiencia da
electrónicos. Os balastros electrónicos de alta
iluminación artificial ten unha dobre influencia no
frecuencia, aplicados ás instalacións de alumeado
consumo enerxético: como consumo eléctrico para
d lámpadas
de lá d fl
fluorescentes,
t permiten
it conseguir
i
satisface-las necesidades de confort visual e como
unha gran eficacia enerxética, obter un mellor
fonte de calor que representa unha carga térmica
factor de potencia e regular amplamente o nivel
para o sistema de refrixeración requirido no verán.
de fluxo luminoso. O aforro enerxético prodúcese
por dous efectos básicos:
As zonas comúns de moitos edificios teñen equipos
de iluminación que se xestionan conxuntamente pola
• As p
perdas p
por indución son mínimas,, o q
que se
comunidade
id d de
d veciños.
iñ Aí d que o seu consumo
Aínda
traduce nunhas perdas moi baixas por efecto
non sexa o máis elevado do edificio, o obxectivo
Joule, e, ademais, as perdas no núcleo son
desta medida é que os edificios dispoñan de
practicamente nulas.
instalacións de iluminación adecuadas ás
necesidades dos seus usuarios, á vez que eficientes • O rendemento da lámpada aumenta case un
enerxeticamente. 25% ó circular corrente de alta frecuencia, o
que permite consegui-la mesma iluminación
cun 25% menos de enerxía.
enerxía
Para isto, consideráronse tres tipos de medidas:
– Implantación de temporizadores. Establecemento

– Substitución de lámpadas e fluorescentes. A súa
dun dispositivo automático de aceso e apagado
vida útil implica unha renovación constante por
que evite a dependencia do factor humano no
parte da comunidade de veciños, polo que, a
aceso e apagado de luces. Permiten controlar e
implantación de elementos máis eficientes non
limita-la duración da iluminación nos diferentes
implica un cambio de hábitos
á senón
ó a introdución
ó
circuítos do alumeado no aceso de luces.
do concepto de eficiencia no seu comportamento
habitual.
Na vivenda, o propio consumo de iluminación ten un
Proponse cambia-las lámpadas incandescentes maior peso polo que é importante considera-la
por lámpadas de baixo consumo segundo criterios aplicación de medidas enerxéticas. Neste sentido, a
de mantemento preventivo. renovación ppropia
p dos equipos
q p p permite incorpora-los
p
dous primeiros tipos de medidas, substitución de
lámpadas e cambio de balastros, ós procesos actuais
Os fluorescentes convencionais son equipos de
de renovación.
iluminación máis eficientes que as lámpadas
incandescentes, pero existen fluorescentes de alta
eficiencia que son capaces de ofrece-la mesma O mercado ofrece na actualidade un amplo abanico
intensidade e calidade lumínica utilizando unha de equipos eficientes.
potencia menor e reducindo o seu consumo
enerxético.

recomendacións::
instalacións
Pintar con cores claras os teitos e paredes permitirá

aproveitar ó máximo a luz natural e reducir así o
consumo de luz artificial.
Una lámpada tradicional de incandescencia só

consume en forma de luz un 5% da enerxía que
consume, ó resto pérdese en forma de calor.
É conveniente instalar lámpadas de baixo consumo,

e aínda que o prezo de compra sexa máis alto que as
de incandescencia, gastan 5 veces menos e duran 10
veces máis, resultando rendibles a longo prazo.
Os tubos fluorescentes tradicionais consumen 5

veces menos que as lámpadas de incandescencia e
duran moito máis tempo. Por isto recoméndase
utilizalos en lugares con gran necesidade de luz e
que estean moitas horas acesas,
acesas como as cociñas.
cociñas

recomendacións::
instalacións
Debido á renovación constante dos equipos de

iluminación, debe promoverse a implantación de
eficiencia enerxética en novas instalacións que
renoven as antigas lámpadas así como a orientación
do mercado cara ós equipos máis eficientes.
As medidas en iluminación (cambio de lámpadas e

fluorescentes, temporizadores, …) comportan
grandes aforros enerxéticos (25-80%) na
electricidade consumida para a iluminación.
Tipo de lámpada doméstica
• Son as de maior consumo eléctrico, as máis baratas e as de menor duración (1000

Lámpada horas).
incandescente • Teñen unha eficacia luminosa de 12-20 lm/W.
• Só aproveitan o 5% de enerxía eléctrica en iluminación, o resto transfórmase en calor.
• Maior duración cas incandescentes.

• No caso de necesitar un transformador, os de tipo electrónico diminúen a perda de
Lámpada
enerxía respecto ós convencionais.
halóxena
• O consumo de electricidade da lámpada e o transformador pode ser un 30% inferior ó
das lámpadas convencionais.
• Ten unha eficacia luminosa maior cas incandescentes.

• Son máis caros cas lámpadas pero consumen ata un 80% menos que as incandescentes
Tubo
e teñen unha duración entre 8 e 10 veces superior.
fluorescente
• Os equipos con reactancia electrónica de alta frecuencia son máis eficientes.
• Teñen unha eficacia luminosa de 40-100 lm/W.
• Son máis caras cas convencionais pero teñen unha vida útil máis longa (8.000-10.000
horas).
horas)
Lámpada de
• Consumen un 75-80% menos de electricidade cas convencionais polo que se amortiza a
baixo consumo
diferenza de custos antes de que remate a súa vida útil.
• Non recomendables en zonas de aceso e apagado frecuente.

recomendacións::
instalacións
A substitución de lámpadas convencionais pode

supoñe-los seguintes aforros:
Lámpada de Aforro en
Aforro en
baixo custo de
Bombilla kWh
consumo coa electricidade
convencional durante a
mesma durante a
a substituír vida da
intensidade vida da
lámpada
de luz lámpada (€)
40 W 9W 248 35
60 W 11 W 392 55
75 W 15 W 480 67
100 W 20 W 640 90
150 W 32 W 944 132
Custos considerando 0,14€/kWh

Fonte: Guía práctica da enerxía. IDAE
A substitución de balastros convencionais e

electrónicos poden supoñe-los seguintes aforros:
Luminaria con tubos Luminaria con tubos

fluorescentes 2x58W fluorescentes 2x58W
con balastro con balastro
convencional electrónico
Potencia absorbida
Lámpadas (2 x 58W) 116W (2 x 51W) 102W
Balastro Convencional 30 W Electrónico 11 W
TOTAL 146W 113W
Diminución consumo enerxético 22,6%
Fonte: AVEN

recomendacións::
instalacións
Dende o ano 1992 os electrodomésticos da liña A clasificación establécea o fabricante en función da

branca –lavalouzas, lavadoras, secadoras, enerxía que gasta o seu modelo seguindo un proceso
lavadoras/secadoras combinadas, frigoríficos e e unhas condicións normalizadas. De acordo coas
conxeladores- identifícanse cunha etiqueta características de cada aparato, a normativa europea
enerxética. marca que nivel de eficiencia ou letra lle
corresponde.
De forma xeral, as normativas que definen os
criterios de etiquetaxe enerxética son a Directiva A partir dos datos que constan nas etiquetas
92/75/CEE do Consello do 22 de setembro de 1992 e enerxéticas, pódese compara-lo consumo de enerxía
o Real Decreto 124/1994 do 28 de xaneiro, relativos anual de cada aparato, o tempo de amortización e o
á indicación do consumo de enerxía e de outros aforro enerxético que representa.
recursos dos
d aparatos
t electrodomésticos
l t d é ti mediante
di t a
etiquetaxe que permite presenta-los datos dos É importante poñer especial énfase nos
produtos de forma uniforme. electrodomésticos que son responsables dun
importante consumo na vivenda: lavalouzas,
A etiqueta enerxética informa do consumo de enerxía lavadoras, secadoras, frigoríficos e conxeladores.
do aparato, permitindo a comparación de modelos no
momento da compra.
p
Asígnase unha letra e unha cor de clasificación

enerxética en función do consumo de electricidade e
das súas características (como o ruído, capacidade,
gasto de auga, …). A clasificación enerxética consta
de 7 categorías dende a A, que é a máis eficiente e
consume menos enerxía,í ata a G, que gasta máis.
á
Fonte: ICAEN, IDAE

recomendacións::
instalacións
Lavadora Secadora
A lavadora, despois do frigorífico, é o A secadora é un electrodoméstico que consume

electrodoméstico que máis enerxía consume. O moita enerxía, con resistencias ó redor dos 3.000
90% da enerxía que utiliza unha lavadora é para W, e o tempo normal dun programa de secado é
quentar a auga, é dicir, un programa de 90ºC d 60 minutos. Por isto, para evitar problemas
de bl
consume 4 veces máis ca un programa a 40ºC. derivados da limitación de potencia contratada,
Sempre que se poida, debe lavarse en frío. debe considerarse que aparatos funcionan
simultaneamente coa secadora.
A lavadora é un electrodoméstico cunha potencia
eléctrica importante, normalmente duns 2.000W. Existen dous tipos de secadoras, as de evacuación,
Considerando que a maioría de vivendas que dispoñen dun conduto que extrae a humidade
acostuman a ter potencias contratadas de 3.300- cara ó exterior, e as de condensación, que
4.400 W, cando utilicen a lavadora cun programa recollen a humidade nunha bandexa que despois
de auga quente. debe baleirarse.
As lavadoras bitérmicas (con dúas entradas de O etiquetado enerxético das secadoras informa do
auga, unha para a auga quente e outra para a fría) consumo enerxético, a capacidade de carga, a
permiten aforrar enerxía xa que ó entrar auga tipoloxía e o nivel de ruído destes
quente sanitaria á lavadora, as resistencias electrodomésticos.
eléctricas deben traballar menos. Non obstante,
non se recomenda o uso destas lavadoras cando Se se dispón de espazo suficiente, o mellor sistema
se dispoña dun sistema eléctrico de produción de de secado sempre será o tendido da roupa nun
auga quente sanitaria. sitio adecuado e a ser posible soleado.
A etiquetaxe enerxética das lavadoras infórmanos

dos niveis de eficiencia de lavado e secado por
separado (no caso de equipos combi), o consumo
de auga, o ruído (tanto na centrifugación como no
lavado) e a velocidade da centrifugación (esta
proporciona un secado máis rápido pero á súa vez
consume máis
ái enerxía)
í )
Fonte: ICAEN e IDAE

recomendacións::
instalacións
Lavalouzas Frigoríficos e conxeladores
O principal consumo do lavalouzas débese ó Aínda que a potencia do frigorífico e o conxelador

funcionamento das resistencias encargadas de non sexan moi importantes, están ó redor de
quentar a auga nos programas de lavado, que 150W, o feito de que funcionen
teñen unha potencia aproximada de 2.500W. ininterrompidamente as 24 horas do día fai que
sexan dos electrodomésticos que máis consumen
Lavar a man con auga quente pode ser ata un na vivenda ó longo dun ano.
60% más caro que facelo co lavalouzas.
As prestacións enerxéticas do frigorífico dependen
A etiquetaxe enerxética informa do consumo do lugar onde se sitúe. Debe favorecerse a
enerxético
éti no programa universal,
i l o consumo de
d circulación do aire pola parte posterior do equipo,
equipo
auga e o nivel de ruído. afastándoo de focos de calor ou de radiación solar
directa. A parte posterior do frigorífico e o
conxelador debe estar limpa e ventilada; en
Unha boa opción é adquirir un equipo bi-térmico, é condicións deficientes estes aparatos poden
dicir, un equipo con conexión ó circuíto de auga consumir ata un 15% máis.
quente. Con isto, as resistencias deben traballar
menos porque aproveitan a auga quente sanitaria
xa producida. A etiquetaxe enerxética dun aparato de
refrixeración de alimentos depende de diferentes
parámetros. Os principais son a tipoloxía e o
volume de cada compartimento. Hai dez tipoloxías
no mercado, cada unha das cales ten unha
clasificación enerxética e un consumo propios.
A temperatura do frigorífico debe manterse entre 3

e 5ºC; no caso do conxelador non convén reduci-la
temperatura por debaixo dos -18ºC. Por cada
grado máis de frío, o consumo aumenta un 6%.
Desconxelando o conxelador para evitar que se

forme xeada de máis de 3 milímetros poden
conseguirse aforros de ata o 30%
Fonte: ICAEN e IDAE

Medidas e recomendacións:
instalacións
A comparativa de clases de eficiencia enerxética A comparativa de clases de eficiencia enerxética

entre frigoríficos: entre secadoras:
Consumo de Custo Aforro ó Consumo de Custo Aforro ó

enerxía en económico substituílo enerxía en económico substituílo
Clase Clase
15 anos en 15 anos por un de 10 anos en 10 anos por un de
(kWh) (€) clase A++ (€) (kWh) (€) clase A (€)
A++ 2.956 414 - A 1.672 234 -
A+ 4.138 579 165 B 1.976 277 43
A 5.420 759 345 C 2.508 351 117
B 6.406 897 483 D 3.040 426 192
C 8 130
8.130 1 138
1.138 724 E 3 192
3.192 447 213
D 9.855 1.380 966 F 3.572 500 266
E 10.348 1.449 1.035 G 3.800 532 298
F 11.580 1.621 1.207 Custos considerando 0,14€/kWh

G 12.319 1.725 1.311
Custos considerando 0,14€/kWh

A comparativa de clases de eficiencia enerxética A comparativa de clases de eficiencia enerxética

entre lavadoras: entre lavalouzas:
Consumo de Custo Aforro ó Consumo de Custo Aforro ó

enerxía en económico substituílo enerxía en económico substituílo
Clase Clase
10 anos en 10 anos por un de 100 anos en 10
0 anos por un de
d
(kWh) (€) clase A (€) (kWh) (€) clase A (€)
A 2.508 351 - A 2.544 356 -
B 2.964 415 64 B 2.784 390 34
C 3.762 527 176 C 3.240 454 97

D 4.560 638 287 D 3.720 521 165
E 4 788
4.788 670 319 E 4 200
4.200 588 232
F 5.358 750 399 F 4.680 655 299
G 5.700 798 447 G 4.920 689 333
Custos considerando 0,14€/kWh Custos considerando 0,14€/kWh

Fonte: Guía práctica da enerxía. IDAE Fonte: Guía práctica da enerxía. IDAE

recomendacións::
instalacións
5.5 Ascensores
O consumo enerxético dun ascensor é un dos máis Un ascensor eléctrico eficiente consume ata un
importantes dentro do global do edificio. 40% menos que o eléctrico e un 55% menos que o
Historicamente, as melloras nos ascensores hidráulico convencional equivalente.
orientáronse a consegui-la maior seguridade e as
prestacións máis elevadas posibles. Non obstante, Unha comunidade de p propietarios,
p , con dous
nos últimos anos orientouse a reducir custos de ascensores eléctricos convencionais, podería aforrar
fabricación, de instalación e de mantemento que 1.900 kWh anuais na factura da compañía eléctrica
desembocaron nunha mellora da súa eficiencia se os cambiasen polos de última xeración.
enerxética.
Nun ascensor de tipo medio, a elección da
iluminación da cabina e o seu aceso intelixente
Tipos
p de ascensores pode aforrar ata 400 kWh anuais.
anuais
Hidráulicos
A cabina móvese impulsada directa ou indirectamente por un émbolo ou pistón que, a súa vez, ascende por
presión de aceite. Esta presión obtense polo bombeo dun motor eléctrico.
Consumen unha elevada cantidade de enerxía ó subir porque non teñen contrapeso, pero non consumen
nada ó baixar.
baixar Non obstante,
obstante non queda compensada a diferenza de consumos enerxéticos.
enerxéticos
Eléctricos convencionais
Móvese por adherencia entre os cables de suspensión e a polea tractora dunha máquina situada
normalmente na parte alta do buraco, e mediante a actuación dun motor eléctrico axudado por un
contrapeso.
O motor consume enerxía mentres o desequilibrio entre cabina e contrapeso sexa desfavorable, pero non a
consume cando é favorable. De feito, nalgúns casos é capaz de xerar enerxía que retorna ó edificio.
Nos ascensores eléctricos de tracción hai dúas maneiras de controlar o movemento da cabina, mediante:
• Un motor de 1 ou 2 velocidades: as súas revolucións dependen do desequilibro e da dirección de viaxe.
• Motores alimentados a frecuencia e tensión variables: arrancan e frean progresivamente, aumentando ou
diminuíndo suavemente a velocidade. Mediante a variación da tensión regúlase o par do motor, e co
cambio de frecuencia , a velocidade.
Eléctricos de última xeración
Os ascensores de última xeración son eléctricos, movidos por máquinas de tracción directa e con motores
alimentados a frecuencia e tensión variables, polo que non necesita redutor (sistema de engrenaxes).
O motor require menos potencia e, polo tanto, consume menos ca un convencional.
A redución da medida da máquina favorece tamén o feito de non precisar a sala de máquinas, podendo situa-
los diferentes elementos no propio buraco do ascensor.
Fonte: Dirección Xeral de Industria e Minas.
Comunidade de Madrid

Guía Da Rehabilitación Enerxética de Edificios de Vivendas PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Guía Da Rehabilitación Enerxética de Edificios de Vivendas PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Guía Da Rehabilitación Enerxética de Edificios de Vivendas PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Guía da rehabilitación enerxética de

Guía da rehabilitación enerxética 3

A guía de rehabilitación enerxética desenvolveuse no

O proxecto Rehenerxía, liderado polo Institut Cerdà,

Guía da rehabilitación enerxética 4

O sector residencial e a enerxía

Comportamento enerxético dos

Niveis de rehabilitación enerxética

Medidas e recomendacións para a

Medidas e recomendacións para a

O sector residencial e a enerxía

Comportamento enerxético dos

3 Niveis de rehabilitación enerxética

Medidas e recomendacións para a

Medidas e recomendacións para a

Guía da rehabilitación enerxética 7

1.1 Ámbito da enerxía na edificación

Como consecuencia do aumento constante no

Guía da rehabilitación enerxética 8

1.1 Ámbito da enerxía na edificación

• Código Técnico da Edificación (CTE), construción, aprobado polo Real Decreto

Guía da rehabilitación enerxética 9

1.2 Características dos edificios de vivendas

É o conxunto de cerramentos do edificio que separan os espazos interiores habitables do ambiente

Os elementos da envolvente son:

Por isto, o consumo en calefacción e refrixeración vai directamente relacionado co bo funcionamento da

Para realizar unha rehabilitación enerxética de edificios é imprescindible coñece-las

Guía da rehabilitación enerxética 10

1.2 Características dos edificios de vivendas

As principais instalacións e equipos consumidores de enerxía dunha vivenda son:

Na rehabilitación enerxética de edificios, as instalacións xogan un papel imprescindible

Guía da rehabilitación enerxética 11

1.2 Características dos edificios de vivendas

O consumo de enerxía final dunha vivenda tipo é de

Fuente: Plan de Acción 2008-2012

As instalacións térmicas (calefacción e auga quente

O consumo de enerxía final do equipamento

Fonte: Plan de Acción 2008-2012

Guía da rehabilitación enerxética 12

1.3 Problemática dos edificios

Os problemas pódense concretar en:

Así mesmo, a normativa actual de aplicación de

Guía da rehabilitación enerxética 13

1.4 Contexto da rehabilitación

En Europa, a evolución da rehabilitación de edificios Non obstante, en ditas obras o compoñente

Propietario Propietario Propietario Propietario

Guía da rehabilitación enerxética 14

1.5 ¿Que é a rehabilitación enerxética?

A rehabilitación enerxética ten como obxectivo calefacción, depende da tipoloxía do edificio e

2. Medidas activas: son as que melloran as

O aforro que se pode conseguir no consumo

Guía da rehabilitación enerxética 15

1.5 ¿Que é a rehabilitación enerxética?

O comportamento enerxético actual dos edificios de 1.700-2.200

¿Que se pode conseguir mediante actuacións de

Illamento cuberta Æ 3-7% aforro

Illamento fachada Æ 6-22%

Mellora iluminación Æ 25-80% aforro