Bai Giang Mon Thanh Pho Ho Chi Minh Hoc

TRÖÔØNG CAÙN BOÄ TP.
HOÀ CHÍ MINH

KHOA XAÂY DÖÏNG ÑAÛNG
Ñeà cöông baøi giaûng
MOÂN HOÏC
THAØNH PHOÁ HOÀ

CHÍ MINH
Thaønh phoá Hoà Chí Minh thaùng 04 naêm 2011.

LÔØI GIÔÙI THIEÄU
Tröôøng Caùn boä thaønh phoá Hoà Chí Minh laø trung taâm
ñaøo taïo, boài döôõng nguoàn nhaân löïc laõnh ñaïo quaûn lyù
cho heä thoáng chính trò cô sôû, caùc ban ngaønh cuûa Thaønh
phoá, caùc ban ngaønh cuûa Trung öông ñoùng treân ñòa baøn.
Töø naêm 1997, moân Thaønh phoá Hoà Chí Minh hoïc (khôûi
ñaàu töø moân Ñòa phöông hoïc) ñaõ ñöôïc ñöa vaøo giaûng daïy
taïi caùc lôùp Trung caáp chính trò vaø ñaõ khaúng ñònh ñöôïc
giaù trò cuûa boä moân ñoái vôùi ngöôøi hoïc.
Ñeå phuïc vuï cho vieäc thöïc hieän chöông trình ñaøo taïo
Trung caáp Chíùnh trò - Haønh Chính, Khoa Xaây döïng Ñaûng
cuûa Tröôøng Caùn boä ñaõ tieán haønh bieân soaïn vaø xuaát
baûn boä ñeà cöông baøi giaûng moân Thaønh phoá Hoà Chí
Minh hoïc theo höôùng tinh goïn, hôïp lyù vaø ñaùp öùng nhöõng
yeâu caàu thieát thöïc cuûa ngöôøi hoïc.
Taäp theå taùc giaû laø nhöõng giaûng vieân ñaõ tröïc tieáp
tham gia giaûng daïy trong nhieàu naêm. Khoa Xaây döïng Ñaûng
xin traân troïng caûm ôn Thaïc syõ Nguyeãn Syõ Noàng, ngöôøi
coù coâng xaây döïng Boä moân töø nhöõng ngaøy ñaàu vaø
hoâm nay vaãn taän tình giuùp ñôõ trong vieäc bieân taäp vaø
toå chöùc thöïc hieän Boä moân.
Vôùi yù nghóa cuûa boä ñeà cöông baøi giaûng, noäi dung
ñöôïc trình baøy coøn nhieàu vaán ñeà phaûi tieáp tuïc ñöôïc
nghieân cöùu trao ñoåi. Khoa Xaây döïng Ñaûng mong muoán
nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp cuûa caùc nhaø khoa hoïc, hoïc
vieân caùc lôùp ñeå giuùp cho Khoa ngaøy caøng hoaøn chænh
vaø coù theå tieán tôùi xuaát baûn giaùo trình veà Boä moân
Thaønh phoá Hoà Chí Minh hoïc trong thôøi gian saép tôùi.
Khoa Xaây Döïng Ñaûng
NOÄI DUNG CAÙC BAØI
Nguoàn löïc töï nhieân vaø kinh teá – xaõ hoäi

thaønh phoá Hoà Chí Minh
Lòch söû Saøi Goøn – thaønh phoá Hoà Chí

Minh
Lòch söû Ñaûng boä thaønh phoá Hoà Chí Minh
Vaên hoùa, con ngöôøi Saøi Goøn – thaønh

phoá Hoà Chí Minh
Kinh teá Saøi Goøn – thaønh phoá Hoà Chí Minh
NHAÄP MOÂN – GIÔÙI THIEÄU MOÂN HOÏC
TS.NGUYEÃN THAØNH
NAM
1. Muïc ñích – yeâu caàu.

- Moân hoïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trong nhöõng
noäi dung ñöôïc quy ñònh trong khung chöông trình trung caáp
lyù luaän chính trò haønh chính cuûa hoïc vieän.
- Moân hoïc cuõng laø moät trong nhöõng hoïc phaàn quan troïng
thuoäc veà maûng kieán thöùc ñòa phöông hoïc ñaùp öùng nhu
caàu hoïc taäp caû lyù luaän laãn thöïc tieãn ñoái vôùi hoïc vieân
laø caùn boä coâng chöùc Thaønh phoá.
- Nhaän thöùc ñuùng, toaøn dieän, saâu saéc veà nhieàu maët
cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh, nhöõng kieán thöùc cô baûn
cuûa Thaønh phoá ñoái vôùi ñoäi nguõ caùn boä coâng chöùc.
2. Söï caàn thieát cuûa moân hoïc.

- Tìm hieåu, hoïc taäp, nghieân cöùu veà Thaønh phoá Hoà Chí
Minh nhaèm trang bò nhöõng hieåu bieát, tri thöùc, nhöõng vaán
ñeà cô baûn cuûa Thaønh phoá cho caùn boä – coâng chöùc
trong heä thoáng chính trò cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh.
- Ñaùp öùng yeâu caàu nhaän thöùc chính trò, trang bò lyù luaän,
baùm saùt thöïc tieãn vaø thöïc hieän vai troø, vò trí, tình caûm,
traùch nhieäm cuûa ngöôøi caùn boä coâng chöùc - ngöôøi
coâng daân cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh.
3. Ñoái töôïng.
- Nguoàn löïc phaùt trieån, tieàm naêng, thuaän lôïi cuûa Thaønh
phoá Hoà Chí Minh.
- Quaù trình lòch söû hình thaønh phaùt trieån, nhöõng truyeàn
thoáng toát ñeïp, vai troø, vò trí, taâm lyù, tính caùch vaên hoùa
con ngöôøi Saøi Goøn – thaønh phoá Hoà Chí Minh.
- Quaù trình hình thaønh vaø vò trí, vai troø laõnh ñaïo, truyeàn
thoáng, baøi hoïc kinh nghieäm cuûa Ñaûng boä thaønh phoá
Hoà Chí Minh.
- Ñaëc ñieåm, vai troø, vò trí cuûa neàn kinh teá Saøi Goøn –
thaønh phoá Hoà Chí Minh.
4. Phöông phaùp.
- Hoïc taäp treân lôùp, nghe giaûng, ghi cheùp, nhaän thöùc toång
quan vaø hình thaønh heä thoáng nhöõng vaán ñeà cô baûn
cuûa moân hoïc.
- Nghieân cöùu taøi lieäu, saùch vôû, boå sung kieán thöùc, cuï
theå hoùa kieán thöùc.
- Tröïc quan sinh ñoäng, quan saùt thöïc tieãn, tieáp nhaän thoâng
tin.
- Tham quan, khaûo saùt, tìm hieåu thöïc teá, nhaän thöùc thöïc
tieãn.
5. Noäi dung.
- Nhöõng noäi dung cô baûn treân caùc lónh vöïc cuûa Thaønh
- Xaùc ñònh troïng taâm vaø lieân heä, gaén keát vôùi thöïc tieãn,
ñaùp öùng yeâu caàu xaây döïng, baûo veä, phaùt trieån thaønh
LÒCH SÖÛ SAØI GOØN – THAØNH PHOÁ HOÀ
CHÍ MINH
TS. NGUYEÃN THAØNH NAM
A. MUÏC ÑÍCH – YEÂU CAÀU:

* Muïc ñích: Giuùp hoïc vieân thaáy ñöôïc
- Truyeàn thoáng yeâu nöôùc, anh huøng vaø naêng ñoäng saùng taïo cuûa Saøi
Goøn – thaønh phoá Hoà Chí Minh.
- Vai troø, vò trí cuûa Saøi Goøn – thaønh phoá Hoà Chí Minh ñoái vôùi Nam boä
vaø caû nöôùc trong lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån.
* Yeâu caàu:
- Nhaän thöùc ñuùng, theå hieän loøng töï haøo vaø thöïc hieän vai troø, traùch
nhieäm cuûa ngöôøi caùn boä coâng chöùc trong söï nghieäp xaây döïng, baûo
veä vaø phaùt trieån Thaønh phoá.
- Goùp phaàn tuyeân truyeàn trong nhaân daân, giaùo duïc theá heä treû hieåu vaø
ñoùng goùp cho quaù trình xaây döïng, phaùt trieån Thaønh phoá.
B. KEÁT CAÁU NOÄI DUNG, XAÙC ÑÒNH TROÏNG TAÂM CUÛA BAØI:
Baøi Lòch söû Saøi Goøn - thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc boá cuïc thaønh 5
muïc chính sau:
1. Saøi Goøn tröôùc 1698.
2. Saøi Goøn thôøi phong kieán hoï Nguyeãn (1698 – 1859).
3. Saøi Goøn thôøi Phaùp thuoäc (1859 – 1945).
4. Saøi Goøn trong hai cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp vaø
ñeá quoác Myõ (1945 – 1975).
5. Thaønh phoá Hoà Chí Minh treân ñöôøng xaây döïng vaø phaùt trieån (1975
ñeán nay).
* Troïng taâm cuûa baøi: Naèm ôû caùc tieåu muïc quan troïng sau:
1. Muïc 2.1. Naêm 1698, chuùa Nguyeãn laäp Phuû Gia Ñònh vôùi dinh
Phieân Traán ôû Saøi Goøn, ñaët chuû quyeàn leân ñaát Ñoàng Nai-Beán
Ngheù.
2. Muïc 2.4. Saøi Goøn cuoái theá kyû XVIII, ñaàu theá kyû XIX khaúng
ñònh vai troø, vò trí quan troïng laø trung taâm, thuû phuû cuûa Gia Ñònh
Thaønh.
3. Muïc 3.2. Saøi Goøn cuoái theá kyû XIX, ñaàu theá kyû XX theå hieän
vai troø, vò trí trung taâm, laø thuû phuû “lieân bang Ñoâng Döông”.
4. Muïc 5.2. Thaønh phoá Hoà Chí Minh (1986-2010) giöõ vai troø, vò trí
quan troïng laø trung taâm nhieàu maët cuûa caû mieàn, caû nöôùc vaø
khu vöïc.
C. PHÖÔNG PHAÙP GIAÛNG DAÏY VAØ ÑOÀ DUØNG DAÏY HOÏC:
- Phöông phaùp thuyeát trình.
- Phöông phaùp ñoái thoaïi, trao ñoåi vôùi hoïc vieân.
- Söû duïng giaùo aùn ñieän töû, maùy chieáu.
D. TAØI LIEÄU PHUÏC VUÏ SOAÏN, GIAÛNG:
1. Giaùo trình moân hoïc: Nguyeãn Syõ Noàng (chuû bieân), Moân hoïc veà thaønh
phoá Hoà Chí Minh cho caùn boä coâng chöùc, Nxb thaønh phoá Hoà Chí Minh, thaùng
10 naêm 2008.
2. Traàn Vaên Giaøu (chuû bieân), Ñòa chí vaên hoùa thaønh phoá Hoà Chí Minh,
taäp 1: Lòch söû, Nxb thaønh phoá Hoà Chí Minh, 1987.
3. Traàn Vaên Giaøu - Traàn Baïch Ñaèng (chuû bieân), 300 naêm Saøi Goøn -
Thaønh phoá Hoà Chí Minh, Nxb Chính trò quoác gia, Haø Noäi, 1998.
4. http://www.Hochiminhcity.gov.vn
E. NOÄI DUNG CUÏ THEÅ:
1. SAØI GOØN TRÖÔÙC NAÊM 1698.
1.1. Saøi Goøn thôøi hoang sô (tröôùc theá kyû XVII).
- Nhöõng nhoùm cö daân ñaàu tieân ñöôïc xem laø cö daân baûn ñòa (chuû nhaân)
cuûa vuøng ñaát Ñoàng Nai – Beán ngheù coù theå laø nhöõng toäc ngöôøi: Maï,
Stieâng, Mnoâng, Chro…
- Töø theá kyû thöù I (sau coâng nguyeân) ñeán theá kyû thöù VII: Ñoàng Nai –
Beán Ngheù chòu aûnh höôûng, chi phoái bôûi quoác gia Phuø Nam vaø naèm trong
vuøng tranh chaáp giöõa quoác gia Phuø Nam vaø quoác gia Laâm AÁp (Champa).
- Töø theá kyû thöù VII ñeán theá kyû XVI, Ñoàng Nai - Beán Ngheù chòu aûnh
höôûng, taùc ñoäng moät caùch töông ñoái bôûi quoác gia Chaân Laïp.
1.2. Saøi Goøn khi ngöôøi Vieät ñeán khai hoang, laäp aáp.
- Nieân ñaïi: Vaøo khoaûng nöûa cuoái theá kyû XVI trôû ñi, nhöõng nhoùm löu
daân ngöôøi Vieät ñaàu tieân ñeán Ñoàng Nai – Beán Ngheù laäp nghieäp vaø soáng xen
keû vôùi cö daân baûn ñòa.
- Con ngöôøi: Nhöõng ngöôøi Vieät bao goàm taàng lôùp bình daân vaø quan laïi
töø vuøng ñaát Ñaøng Trong vaø moät soá töø Ñaøng Ngoaøi vöôït bieån ra ñi vaø ñaët
chaân leân ñaát Ñoàng Nai - Beán Ngheù tieán haønh coâng cuoäc khai phaù, môû mang
bôø coõi vaø phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi.
- Ñoäng cô muïc ñích: Ngöôøi Vieät ñeán Ñoàng Nai – Beán Ngheù chuû yeáu laø
vì kinh teá. Hoï ñi tìm vuøng ñaát môùi ñeå laøm aên, sinh soáng vaø taïo döïng cô
nghieäp môùi.
1.3. Saøi Goøn trong quaù trình chuaån bò laäp phuû Gia Ñònh.
- Vai troø cuûa löu daân ngöôøi Vieät: Nhöõng ngöôøi löu daân Vieät tieân phong
ñi tröôùc khai phaù, môû mang, laøm bieán ñoåi kinh teá - xaõ hoäi, taïo ra nhöõng tieàn
ñeà, yeáu toá quan troïng cho caùc chuùa Nguyeãn sau naøy ñeán laäp chính quyeàn,
môû mang bôø coõi ñaát nöôùc.
- Vai troø cuûa phong kieán hoï Nguyeãn: Töø ñaàu theá kyû XVII trôû ñi, caùc
chuùa Nguyeãn töøng böôùc chuaån bò nhöõng cô sôû, ñieàu kieän ñeå chuaån bò laäp
phuû Gia Ñònh, ñaët chuû quyeàn leân ñaát Ñoàng Nai – Beán Ngheù.
+ Naêm 1620, chuùa Nguyeãn laäp ñöôïc quan heä maät thieát vôùi trieàu ñình
Chaân Laïp.
+ Naêm 1623, chuùa Nguyeãn laäp traïm thueá thöông chính ôû Saøi Goøn.
+ Naêm 1679, chuùa Nguyeãn laäp ñoàn dinh Taân Myõ ôû Saøi Goøn.
Qua ngoùt moät theá kyû (töø cuoái XVI ñeán cuoái XVII), ngöôøi Vieät ñeán
khai phaù ñaát Ñoàng Nai – Beán Ngheù; sau ñoù caùc chuùa Nguyeãn ñeán xaây döïng
cô sôû laäp chính quyeàn. Cuoái XVII, Saøi Goøn ñaõ “chín muøi” cho söï ra ñôøi moät
boä maùy nhaø nöôùc, ñôn vò haønh chính.
2. SAØI GOØN THÔØI PHONG KIEÁN HOÏ NGUYEÃN (1698 – 1859).
2.1. Phuû Gia Ñònh ñöôïc thaønh laäp (2/1698).
- Nguyeãn Höõu Caûnh laäp phuû Gia Ñònh: Thaùng 2, muøa Xuaân naêm Maäu
Daàn 1698, chuùa Nguyeãn Phuùc Chu cöû Leã Thaønh Haàu Nguyeãn Höõu Caûnh
vaøo Nam kinh löôïc. OÂng “Laáy ñaát Noâng Naïi ñaët laøm phuû Gia Ñònh, laäp xöù
Ñoàng Nai laøm huyeän Phöôùc Long, döïng dinh Traán Bieân, laäp xöù Saøi Goøn laøm
huyeän Taân Bình, döïng dinh Phieân Traán. Moãi dinh ñaët chöùc Löu thuû, Cai boä vaø
Kyù luïc ñeå cai trò”. Sau khi laäp phuû Gia Ñònh, chuùa Nguyeãn coøn cho ñaép chieán
luõy keát hôïp caùc con soâng ñeå boá phoøng, baûo veä Saøi Goøn.
- Saøi Goøn giöõ vai troø, vò trí raát quan troïng: Sau khi phuû Gia Ñònh ñöôïc
thaønh laäp, dinh Phieân Traán (Saøi Goøn) trôû thaønh moät trung taâm chính trò –
haønh chính, trung taâm kinh teá, thöông maïi cuûa caû vuøng, moät chieán luyõ quaân
söï, coù nhieàu phoá chôï buoân baùn, moät beán caûng xuaát nhaäp khaåu lôùn, gaén
boù maät thieát vôùi söï phaùt trieån cuûa toaøn mieàn Nam.
2.2. Saøi Goøn trôû thaønh caên cöù quaân söï ñeå chuùa Nguyeãn choáng quaân
Xieâm xaâm löôïc vaø thieát laäp chuû quyeàn treân toaøn vuøng ñaát môùi (1698-
1776).
- Naêm 1708, Maïc Cöûu ñöa 7 xaõ Haø Tieân veà vôùi chuùa Nguyeãn. Moät
vuøng ñaát môùi, ñôn vò haønh chính môùi cuûa chuùa Nguyeãn ra ñôøi phía Taây Nam
Saøi Goøn, laø traán Haø Tieân. Naêm 1732, chuùa Nguyeãn laäp chaâu Ñònh Vieãn,
döïng dinh Long Hoà. Naêm 1756, chuùa Nguyeãn laäp ñaïo Tröôøng Ñoàn vaø sang
naêm 1757, thieát laäp chuû quyeàn leân toaøn mieàn Nam.
- Naêm 1772, chuùa Nguyeãn cöû thoáng suaát Nguyeãn Cöûu Ñaøm ñaùnh tan
quaân xaâm löôïc Xieâm La vaø xaây döïng Luõy Baùn Bích ôû Saøi Goøn. Ñeán ñaây,
Saøi Goøn trôû thaønh moät caên cöù quaân söï baûo veä caû vuøng ñaát môùi phöông
Nam. Nguyeãn Cöûu Ñaøm tieán haønh quy hoaïch, thuùc ñaåy ñoâ thò Saøi Goøn phaùt
trieån nhanh choùng. Saøi Goøn trôû thaønh moät Thaønh phoá ñuùng nghóa: coù phoá,
coù thaønh, coù chôï… moät ñoâ thò lôùn vaø saàm uaát trong vuøng Nam Ñoâng
Döông.
2.3. Saøi Goøn trong chieán tranh giöõa Taây Sôn vaø chuùa Nguyeãn (1776 –
1801).
- Trong 12 naêm, töø naêm 1776 ñeán naêm 1788: Caùc cuoäc chieán tranh giöõa
Taây Sôn vaø chuùa Nguyeãn dieãn ra aùc lieät. Saøi Goøn giöõ vò trí chieán löôïc, vai
troø trung taâm cuûa caùc cuoäc tranh chaáp giöõa Taây Sôn vaø chuùa Nguyeãn treân
toaøn vuøng ñaát môùi. Trong chieán tranh, Saøi Goøn vaãn cöù phaùt trieån, theå hieän
vai troø, vò trí quan troïng trong caû mieàn Nam.
- Trong 13 naêm, töø naêm 1788 ñeán naêm 1801: Saøi Goøn trôû thaønh caên cöù
ñeå chuùa Nguyeãn xaây döïng löïc löôïng ñaùnh Taây Sôn ôû mieàn Trung, mieàn Baéc.
Nguyeãn Aùnh laäp Gia Ñònh kinh, cho xaây thaønh Gia Ñònh, toå chöùc khoa thi ñaàu
tieân ôû Saøi Goøn…
2.4. Saøi Goøn cuoái theá kyû XVIII ñaàu theá kyû XIX: thuû phuû cuûa Gia
Ñònh Thaønh.
- Thôøi kyø naøy, Saøi Goøn phaùt trieån nhanh, chuyeån bieán treân nhieàu lónh
vöïc. Saøi Goøn giöõ vai troø, vò trí heát söùc quan troïng trong toaøn mieàn Nam, laø
thuû phuû cuûa Gia Ñònh Thaønh, moät trung taâm lôùn veà chính trò, kinh teá, vaên
hoùa, xaõ hoäi, giaùo duïc cuûa caû mieàn, moät phoá thò phoàn hoa, nhoän nhòp, soâi
ñoäng… ñöôïc xem nhö moät “ñaïi ñoâ hoäi khoâng ñaâu saùnh baèng”.
- Saøi Goøn laø trung taâm kinh teá, xuaát khaåu luùa gaïo cuûa caû mieàn. Gia
Ñònh laø vöïa luùa lôùn nhaát nöôùc. Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm coâng nghieäp,
thöông maïi, xuaát nhaäp khaåu quan troïng cuûa caû khu vöïc ñöôïc toå chöùc thaønh ty
thôï, phöôøng thôï chuyeân saûn xuaát vaø kinh doanh nhöõng maët haøng nhaát ñònh.
Phoá chôï hình thaønh caû moät heä thoáng töø trong ra ngoaøi. Taøu buoân nöôùc
ngoaøi vaøo ra taáp naäp, nhoän nhòp, buoân baùn, laøm aên vôùi Saøi Goøn.
- Saøi Goøn laø nôi tieáp caän vaø giao löu phöông Taây töø raát sôùm. Ngöôøi
daân Saøi Goøn linh hoaït, uyeån chuyeån, nhaïy beùn, naêng ñoäng, saùng taïo tieáp
thu, hoïc taäp kyõ thuaät phöông Taây töø vieäc ñuùc suùng, ñoùng taøu, veõ baûn ñoà
ñeán vieäc xaây thaønh Baùt Quaùi.
- Vaên hoùa giaùo duïc ôû Saøi Goøn nhanh choùng phaùt trieån, coù nhöõng bieán
ñoåi quan troïng. Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm vaên hoùa-giaùo duïc, ñaøo taïo
nhaân taøi cho caû mieàn Nam.
- Daân soá Saøi Goøn taêng leân raát nhanh, chuû yeáu laø ngöôøi daân caùc nôi
khaùc ñeán laøm aên, sinh soáng. Xaõ hoäi Saøi Goøn coù söï phaân hoùa thaønh 4 taàng
lôùp: Só, noâng, coâng, thöông.
2.5. Saøi Goøn thôøi kyø töø naêm 1832 ñeán naêm 1859.
- Söï thay ñoåi ñôn vò haønh chính. Naêm 1832, toång traán Leâ Vaên Duyeät qua
ñôøi, trieàu Nguyeãn xoùa boû ñôn vò haønh chính Gia Ñònh thaønh vaø chia nhoû
thaønh 6 tænh tröïc thuoäc trieàu ñình Hueá. Traán Phieân An ñoåi laïi laø tænh Phieân
An (veà sau ñoåi thaønh tænh Gia Ñònh). Naêm 1834, vua Minh Maïng laäp xöù Nam
kyø, 6 tænh ñöôïc goïi laø “Nam kyø luïc tænh”.
- Cuoäc khôûi binh cuûa Leâ Vaên Khoâi (1833-1835). Moät cuoäc khôûi binh
dieãn ra ôû Saøi Goøn trong 2 naêm bò quaân trieàu ñình daäp taét. Sau ñoù, vua Minh
Maïng cho quaân ñaäp phaù, san baèng thaønh Baùt Quaùi. Naêm 1836, vua Minh Maïng
cho xaây laïi thaønh Phuïng.
3. SAØI GOØN THÔØI PHAÙP THUOÄC (1859-1945).
3.1. Quaân Phaùp ñaùnh chieám Saøi Goøn, cuoäc khaùng Phaùp cuûa quaân
vaø daân ta.
- Quaân Phaùp ñaùnh thaønh Gia Ñònh, ñaïi ñoàn Chí Hoøa (Kyø Hoøa), quaân
trieàu ñình khaùng cöï. Saùng 17.2.1859, quaân Phaùp taán coâng thaønh Gia Ñònh. 13
giôø, thaønh Gia Ñònh thaát thuû. Thaùng 8 naêm 1860, vua Töï Ñöùc cöû Thoáng
töôùng Nguyeãn Tri Phöông vaøo thoáng lónh quaân ñoäi khaùng Phaùp ôû Nam kyø.
OÂng taäp trung toaøn löïc quaân daân Nam kyø raùo rieát xaây döïng ñaïi ñoàn Kyø
Hoaø nhaèm chaën ñöùng böôùc chaân quaân xaâm löôïc. Ngaøy 24.2.1861, quaân
Phaùp ñaùnh ñaïi ñoàn Kyø Hoøa. Ngaøy 25/2, quaân Phaùp traøn vaøo ñaïi ñoàn, cuoäc
chieán ñaáu dieãn ra aùc lieät giöõa quaân Phaùp vaø quaân nhaø Nguyeãn. Tröa 25.2,
ñaïi ñoàn Kyø Hoaø thaát thuû.
- Cuoäc khaùng Phaùp cuûa nhaân daân (1859-1862). Quaân Phaùp chieám tænh
Gia Ñònh, môû roäng ñaùnh chieám caùc tænh xung quanh, thoân tính Nam kyø. Nhaân
daân Saøi Goøn vaø khaép Nam kyø ñöùng leân choáng Phaùp vôùi tinh thaàn yeâu
nöôùc cao ñoä, tuyeät vôøi, chieán ñaáu baèng caû traùi tim vaø khoái oùc cuûa mình.
Trong buoåi ñaàu choáng Phaùp, noåi leân nhöõng nhaân vaät tieâu bieåu treân caùc lónh
vöïc: Chính trò coù Hoà Huaán Nghieäp, quaân söï coù Tröông Ñònh, vaên chöông coù
Nguyeãn Ñình Chieåu… Cuoäc khaùng chieán anh duõng cuûa nhaân daân ta trong buoåi
ñaàu Phaùp ñaùnh chieám Gia Ñònh, Nam kyø ñaõ môû ñaàu cho phong traøo choáng
Phaùp, veà sau hình thaønh neân haøo khí anh huøng baát khuaát treân vuøng ñaát môùi:
“haøo khí Ñoàng Nai - Beán ngheù”.
3.2. Nhöõng bieán ñoåi quan troïng ôû Saøi Goøn töø naêm
1862 ñeán naêm 1945.
- Veà chính trò haønh chính: Naêm 1862, hoøa öôùc Nhaâm Tuaát
ñöôïc kyù keát, Phaùp ñaët aùch cai trò leân Saøi Goøn vaø cuûng coá
boä maùy cai trò, chuû tröông xaây döïng moät neàn chính trò “tröïc
trò”, ñoàng hoaù. Phaùp tieán haønh xaây döïng neàn haønh chính ôû
Saøi Goøn theo kieåu phöông Taây: naêm 1867, laäp hoäi ñoàng
thaønh phoá Saøi Goøn, hoäi ñoàng quaûn haït Nam Kyø. Ñeå khaúng
ñònh vò trí trung taâm veà chính trò, kinh teá, haønh chính trong toaøn
mieàn, ngaøy 8.1.1877, toång thoáng Phaùp kyù Saéc leänh thaønh
laäp thaønh phoá Saøi Goøn laø thaønh phoá loaïi I cuûa Phaùp. Ngaøy
20.10.1879, thoáng ñoác Nam kyø kyù Nghò ñònh thaønh laäp thaønh
phoá Chôï Lôùn laø thaønh phoá loaïi II. Saøi Goøn phaùt trieån nhanh
choùng veà nhieàu maët, trôû thaønh moät trung taâm chính trò, kinh
teá, vaên hoaù xaõ hoäi, giao löu quoác teá. Ngaøy 12.11.1887, toång
thoáng Phaùp kyù Saéc leänh choïn Saøi Goøn laøm thuû phuû lieân
bang Ñoâng Döông. Saøi Goøn luùc naøy ñaõ trôû thaønh moät ñoâ thò
lôùn nhaát Ñoâng Döông, moät trung taâm nhieàu maët cuûa caû
mieàn vaø khu vöïc, mang daùng daáp phöông Taây ñöôïc Phaùp xem
nhö “Hoøn ngoïc Vieãn Ñoâng”. Daân soá khoaûng 10 vaïn daân.
- Veà kinh teá: Neàn noâng nghieäp tö baûn chuû nghóa hình
thaønh vôùi nhöõng ñoàn ñieàn, trang traïi cuøng vôùi quaù trình taäp
trung ruoäng ñaát vaøo tay tö baûn Phaùp vaø ñòa chuû. Neàn coâng
nghieäp tö baûn chuû nghóa böôùc ñaàu ñònh hình, chuû yeáu laø
coâng nghieäp nheï, coâng nghieäp thöïc phaåm, cheá bieán, haøng
tieâu duøng. Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm kinh teá, trung taâm
thöông maïi, xuaát nhaäp khaåu cuûa caû Ñoâng Döông. Ngaønh xaây
döïng phaùt trieån khaù nhanh gaén vôùi quaù trình thieát laäp boä
maùy cai trò vaø xaây döïng caùc cô sôû haønh chính cuûa Phaùp. Heä
thoáng giao thoâng vaän taûi phaùt trieån ñoàng boä gaén vôùi quaù
trình môû roäng ñoâ thò Saøi Goøn.
- Veà xaõ hoäi: Cuoái theá kyû XIX, nhieàu nhoùm coâng nhaân Vieät Nam ñaàu
tieân ra ñôøi ôû Saøi Goøn ñaùnh daáu xaõ hoäi coù nhöõng bieán ñoåi saâu saéc. Tieáp
theo ñoù, tö baûn chaâu AÂu taêng cöôøng ñaàu tö vaøo Saøi Goøn, neàn coâng nghieäp
tö baûn chuû nghóa phaùt trieån maïnh daãn ñeán soá coâng nhaân taêng leân raát nhanh,
chieám tæ leä khaù ñoâng trong xaõ hoäi vaø ñaõ trôû thaønh moät giai caáp môùi. Sang
ñaàu theá kyû XX, giai caáp coâng nhaân taêng leân gaáp ñoâi, laø giai caáp cô baûn vaø
chuû yeáu trong xaõ hoäi Saøi Goøn. Giai caáp coâng nhaân Vieät Nam ôû Saøi Goøn phaùt
trieån nhanh veà soá löôïng vaø tröôûng thaønh veà chaát löôïng. Sau chieán tranh theá giôùi
laàn thöù nhaát, Phaùp môû roäng chính saùch kinh teá, taàng lôùp tö saûn Vieät Nam
xuaát hieän vaø lôùn daàn veà soá löôïng, quy moâ trong ñôøi soáng kinh teá - xaõ hoäi,
daàn daàn trôû thaønh moät giai caáp môùi trong xaõ hoäi Saøi Goøn.
- Veà vaên hoaù-tö töôûng: Chöõ quoác ngöõ ñöôïc phoå bieán roäng raõi, trôû
thaønh coâng cuï cuûa khoa hoïc, vaên hoïc, giaùo duïc vaø haønh chính; laø vuõ khí
saéc beùn choáng Phaùp treân maët traän vaên hoùa-tö töôûng. Baùo chí xuaát baûn
baèng chöõ quoác ngöõ ra ñôøi ñaàu tieân ôû Saøi Goøn vaøo naêm 1865: tôø Gia Ñònh
baùo. Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm hoaït ñoäng baùo chí cuûa caû nöôùc. Ngheä
thuaät phöông Taây du nhaäp vaøo Saøi Goøn, dieãn ra quaù trình “giao thoa” giöõa vaên
hoùa Vieät Nam vaø vaên hoùa phöông Taây. Nhieàu toân giaùo môùi du nhaäp vaøo
Saøi Goøn: Cô ñoác giaùo, Tin laønh, Hoài giaùo, AÁn Ñoä giaùo. Ñaïo Cao Ñaøi xuaát
hieän (07.10.1926). Saøi Goøn laø trung taâm tieáp nhaän nhieàu khuynh höôùng tö
töôûng môùi.
3..3 Phong traøo ñaáu tranh choáng Phaùp cuûa nhaân daân Saøi Goøn (1862-1945).
- Caùc cuoäc khôûi nghóa cuûa nhaân daân cuoái theá kyû XIX-ñaàu theá kyû XX.
Suoát nöûa theá kyû naøy, nhaân daân Saøi Goøn lieân tuïc ñöùng leân choáng Phaùp.
Haøng loaït caùc cuoäc ñaáu tranh cuûa nhaân daân döôùi söï laõnh ñaïo cuûa caùc syõ
phu yeâu nöôùc dieãn ra: khôûi nghóa Tröông Ñònh, Nguyeãn AÙnh Thuû, Ñeà ñoác
Nguyeãn Vaên Böôøng, khôûi nghóa 18 thoân vöôøn traàu do Phan Vaên Hôùn vaø
Nguyeãn Vaên Hoùa laõnh ñaïo, khôûi nghóa cuûa Nguyeãn Höõu Trí vaø Phan Xích Long…
Duø thaát baïi, nhöng caùc cuoäc khôûi nghóa ñaõ noùi leân tinh thaàn yeâu nöôùc quaät cöôøng,
truyeàn thoáng ñaáu tranh choáng ngoaïi xaâm kieân cöôøng, baát khuaát, duõng caûm, beàn bæ,
möu trí vaø saùng taïo cuûa nhaân daân.
- Phong traøo ñaáu tranh choáng Phaùp cuûa nhaân daân Saøi Goøn nhöõng naêm
tröôùc khi Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam ra ñôøi. Caùc cuoäc ñaáu tranh dieãn ra soâi
noåi, mang tính quaàn chuùng roäng lôùn vôùi nhöõng ñaëc ñieåm, hình thöùc, noäi dung
phong phuù, ña daïng… Trong ñoù, noåi baät nhaát laø phong traøo coâng nhaân dieãn ra
maïnh meõ, lan roäng, trôû thaønh “laù côø ñaàu”, taám göông cho nhaân daân caû nöùôc
ñöùng leân ñaáu tranh.
- Phong traøo ñaáu tranh cuûa nhaân daân Saøi Goøn khi Ñaûng Coäng saûn Vieät
Nam ra ñôøi, laõnh ñaïo. Caùc cuoäc ñaáu tranh cuûa nhaân daân chuyeån bieán saâu
saéc, töø töï phaùt sang töï giaùc, coù toå chöùc, kyõ luaät, lieân keát chaët cheõ giöõa
thaønh thò vaø noâng thoân, giöõa phong traøo coâng nhaân vaø noâng daân, trí thöùc,
giöõa ñaáu tranh chính trò vaø ñaáu tranh vuõ trang. Phong traøo coù quy moâ ngaøy
caøng lôùn, tính chính trò ngaøy caøng cao, quaàn chuùng tham gia ñoâng ñaûo. Saøi
Goøn trôû thaønh trung taâm, ngoøi noå, daãn daét phong traøo ñaáu tranh caùch maïng
cuûa caû nöôùc.
* Khôûi nghóa Nam kyø buøng noå cuoái naêm 1940: Trang söû voâ cuøng oanh
lieät vaø ñau thöông cuûa nhaân daân Saøi Goøn-Chôï Lôùn-Gia Ñònh: Ngaøy
23.11.1940, khôûi nghóa Nam kyø buøng noå, quaàn chuùng caùch maïng trong vaø
ngoaøi thaønh phoá tieán haønh khôûi nghóa cöôùp chính quyeàn. Do nhieàu nguyeân
nhaân khaùc nhau, cuoäc khôûi nghóa chæ dieãn ra ôû Hoùc Moân, Goø Vaáp, Thuû
Ñöùc, Nhaø Beø vaø nhieàu nôi khaùc vuøng ven, phuï caän Saøi Goøn. Töø ngaøy
23.11 ñeán 31.12.1940, Phaùp ñaøn aùp, khuûng boá daõ man, dìm cuoäc khôûi nghóa
trong bieån maùu.
* Caùch maïng thaùng Taùm ôû Saøi Goøn - 1945: Ñeâm 24.8.1945, caùc löïc
löôïng xung kích: Thanh nieân, Coâng ñoaøn, Binh só… ñoàng loaït chieám giöõ caùc cô
quan coâng sôû. Caùc ñoäi töï veä vuõ trang chieám caùc caây caàu, truïc ñöôøng, laøm
chuû cöûa ngoõ ra vaøo thaønh phoá baûo ñaûm cho löïc löôïng chính trò töø ngoaïi
thaønh tieán vaøo trung taâm trong ñeâm 24.8. Khuya 24.08, cuoäc khôûi nghóa cô baûn
thaønh coâng, ta chieám giöõ ñöôïc thaønh phoá. Saùng 25.8.1945, moät löïc löôïng
chính trò ñoâng ñaûo, huøng haäu coù vuõ trang ôû ngoaïi thaønh Saøi Goøn vaø caùc
tænh laân caän raàm roä keùo vaøo trung taâm thaønh phoá, taïo thaønh cuoäc bieãu tình
vuõ trang lôùn nhaát trong lòch söû Saøi Goøn. Tin khôûi nghóa ôû Saøi Goøn thaéng
lôïi nhanh choùng ra ñeán Haø Noäi, lan ra caû nöôùc taùc ñoäng ñeán nhöõng cuoäc
khôûi nghóa trong toaøn mieàn Nam thaønh coâng troïn veïn.
4. SAØI GOØN TRONG HAI CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG
THÖÏC DAÂN PHAÙP VAØ ÑEÁ QUOÁC MYÕ (1945 - 1975).
4.1. Saøi Goøn trong 9 naêm khaùng chieán choáng thöïc daân phaùp (1945 -
1954).
- Quaân Phaùp taùi chieám Saøi Goøn, cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp cuûa
quaân vaø daân ta. Saùng 23.9.1945, quaân Phaùp ñöôïc quaân Anh haäu thuaãn noå
suùng ñaùnh vaøo trung taâm thaønh phoá, chieám UÛy ban haønh chính Nam boä.
Nhaân daân Saøi Goøn döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Xöù uûy, Thaønh uûy ñaõ ñöùng leân
ñaáu tranh, môû ñaàu cho Nam boä khaùng chieán. Nhaân daân Saøi Goøn ñaõ tích cöïc,
chuû ñoäng ñaáu tranh choáng Phaùp vôùi khí theá soâi suïc khaép noäi thaønh vaø
ngoaïi oâ baèng ñaáu tranh vuõ trang vaø ñaáu tranh chính trò. Suoát 9 naêm khaùng
Phaùp, phong traøo ñaáu tranh caùch maïng cuûa nhaân daân Saøi Goøn dieãn ra lieân
tuïc khoâng ngôùt vôùi nhieàu hình thöùc phong phuù, ña daïng, ñaày saùng taïo. Tinh
thaàn chieán ñaáu anh duõng, kieân cöôøng cuûa nhaân daân Thaønh phoá goùp phaàn
ñaùnh thaéng thöïc daân Phaùp treân chieán tröôøng Ñieän Bieân Phuû.
- Tình hình, ñaëc ñieåm Saøi Goøn töø 1946 ñeán 1954: Suoát 9 naêm naøy, quaù
trình ñoâ thò hoùa dieãn ra nhanh choùng khaép Saøi Goøn-Chôï Lôùn-Gia Ñònh. Daân
cö töø caùc nôi doàn veà ñoâ thò vôùi toác ñoä khaù nhanh. Naêm 1943, Saøi Goøn coù
498.100 ngöôøi, chieám 9% daân soá Nam kyø, ñeán naêm 1953 taêng leân 1.614.200
ngöôøi, chieám 27% daân soá Nam kyø. Saøi Goøn giöõ vò trí quan troïng veà xuaát
nhaäp khaåu cuûa caû mieàn, laø ñaàu moái giao thöông quoác teá cuûa caû nöôùc. Saøi
Goøn vaãn ôû vò theá ñoâ thò lôùn nhaát Nam Ñoâng Döông “Hoøn Ngoïc Vieãn
Ñoâng”, giöõ vai troø, vò trí trung taâm nhieàu maët, taùc ñoäng ñeán söï phaùt trieån
trong toaøn mieàn Nam.
4.2. Saøi Goøn trong cuoäc khaùng chieán choáng ñeá quoác myõ vaø tay sai
(7/1954 - 4/1975).
- Cuoäc ñaáu tranh choáng Myõ vaø tay sai cuûa nhaân daân Saøi Goøn:
+ Ñaáu tranh chính trò: Dieãn ra lieân tuïc, quy moâ, quyeát lieät
vaø soâi noåi, loâi keùo caùc giai caáp, taàng lôùp, löïc löôïng xaõ hoäi
tham gia vôùi caùc phong traøo coâng nhaân, noâng daân, trí thöùc
vaø Phaät giaùo. Saøi Goøn laø trung taâm ñaáu tranh chính trò trong
toaøn mieàn Nam. Söï nhaïy beùn, tính saùng taïo cuûa nhaân daân
theå hieän qua hình thöùc ñaáu tranh phong phuù, ña daïng, noäi dung
ñuùng ñaén, thích hôïp vôùi töøng thôøi kyø. Ñaáu tranh chính trò trôû
thaønh muõi tieán coâng saéc beùn ôû ñoâ thò, goùp phaàn quan
troïng laøm neân thaéng lôïi muøa xuaân naêm 1975
+ Ñaáu tranh vuõ trang: Dieãn ra maïnh meõ, quyeát lieät vaø döõ
doäi caû trong vaø ngoaøi thaønh phoá. Löïc löôïng vuõ trang ñaùnh
thaúng vaøo caùc cô quan ñaàu naõo, saøo huyeät Myõ-Nguïy vôùi
nhöõng traän ñaùnh taùo baïo, baát ngôø, gaây toån thaát raát lôùn,
laøm keû thuø hoang mang, sôï haõi. Ñaáu tranh chính trò vaø ñaáu
tranh vuõ trang coù moái quan heä maät thieát vôùi nhau. Löïc löôïng
chính trò laø choã döïa quan troïng vôùi nhöõng thaéng lôïi to lôùn
cuûa löïc löôïng vuõ trang.
- Nhöõng bieán ñoåi ôû Saøi Goøn trong 21 naêm (1954-1975):
+ Tình hình chính trò vaø boä maùy cai trò tay sai nguïy quyeàn
Saøi Goøn trong 21 naêm luoân baát oån vaø thay ñoåi. Quaù trình
khuûng hoaûng keùo daøi vaø cuoái cuøng suïp ñoå cuûa neàn chính
trò Saøi Goøn laø bôûi tính chaát phaûn ñoäng cuûa noù nhöng
nguyeân nhaân cô baûn vaø chuû yeáu laø söï lôùn maïnh, phaùt
trieån khoâng ngöøng cuûa phong traøo chính trò quaàn chuùng ôû
ñoâ thò, cuûa söï môû roäng, phaùt trieån vuøng giaûi phoùng, chieán
tranh du kích ôû vuøng ven, phuï caän Saøi Goøn.
+ Kinh teá Saøi Goøn thôøi kyø naøy phaùt trieån khaù nhanh,
phong phuù vaø ña daïng treân nhieàu ngaønh ngheà khaùc nhau.
Neàn kinh teá tö baûn chuû nghóa coù söï phaùt trieån nhaát ñònh.
Kinh teá Saøi Goøn gaén boù chaët cheõ vôùi Nam boä vaø theá giôùi
thoâng qua caûng Saøi Goøn cuøng heä thoáng ngaân haøng vaø
thöông maïi phaùt trieån. Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm thöông
maïi, thò tröôøng trao ñoåi haøng hoaù, chi phoái toaøn boä heä
thoáng buoân baùn caû mieàn vaø laø trung taâm taøi chính lôùn;
ñònh höôùng, kích thích söï phaùt trieån cuûa caû Nam boä vaø Nam
Ñoâng Döông.
5. THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH TREÂN ÑÖÔØNG XAÂY DÖÏNG VAØ
PHAÙT TRIEÅN (4/1975 ñeán nay).
5.1 Thaønh phoá 10 naêm caûi taïo, xaây döïng vaø phaùt trieån (1975-1985).
- Ngaøy 2.7.1976, Quoác hoäi Nöôùc Coäng hoøa Xaõ hoäi Chuû nghóa Vieät Nam
(khoùa IV), trong phieân hoïp ñaàu tieân ñaõ nhaát trí thoâng qua nghò quyeát chính
thöùc ñaët teân thaønh phoá Saøi Goøn - Chôï Lôùn - Gia Ñònh laø “THAØNH PHOÁ
HOÀ CHÍ MINH”.
- Thaønh phoá khaéc phuïc haäu quaû chieán tranh, cuûng coá chính quyeàn caùch
maïng, traán aùp boïn toäi phaïm, phaûn ñoäng, nhanh choùng oån ñònh tình hình chính
trò xaõ hoäi, laäp laïi traät töï an ninh vaø thöïc hieän coâng cuoäc caûi taïo, khoâi phuïc
vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi.
- Thaønh phoá tìm caùch thaùo gôõ khoù khaên, chuû ñoäng tìm höôùng ñi môùi
thích hôïp nhaèm thuùc ñaåy saûn xuaát, taïo ñieàu kieän cho caùc thaønh phaàn kinh teá
phaùt trieån. Nhöõng naêm töø 1981 - 1982 trôû ñi laø “ñeâm tröôùc coâng cuoäc ñoåi
môùi”. Thaønh phoá vôùi tinh thaàn caùch maïng kieân cöôøng, truyeàn thoáng naêng
ñoäng saùng taïo, vôùi baûn lónh cuûa moät Thaønh phoá anh huøng ñaõ maïnh daïn
töøng böôùc “bung ra”, thoaùt daàn cô cheá cuõ, roài nhaïy beùn tìm toøi, naêng ñoäng
nghó ra nhöõng höôùng ñi môùi ñeå tieán tôùi “xeù raøo, ñoät phaù” ñöa saûn xuaát
phaùt trieån. Thöïc tieãn Thaønh phoá “… trôû thaønh caên cöù cho laõnh ñaïo Ñaûng
coù nhöõng quyeát saùch, ñeå hoaïch ñònh moâ hình phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi
keå töø Ñaïi hoäi VI, thaùng 12 naêm 1986”; töø ñoù goùp phaàn hình thaønh tö duy ñoåi
môùi quaûn lyù kinh teá cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta.
5.2. Thaønh phoá 26 naêm ñoåi môùi, phaùt trieån, hoäi nhaäp theá giôùi töø
1986 ñeán nay.
- Trong 5 naêm ñaàu ñoåi môùi (1986-1990), kinh teá Thaønh phoá töøng böôùc
phaùt trieån, toác ñoä taêng tröôûng GDP trung bình haøng naêm ñaït 7,8%. GDP bình
quaân ñaàu ngöôøi/naêm taêng töø 384 USD naêm 1984 leân 583 USD naêm 1990. Ñôøi
soáng vaät chaát cuûa nhieàu taàng lôùp nhaân daân ñöôïc oån ñònh vaø böôùc ñaàu
ñöôïc caûi thieän. Nhöõng chuyeån bieán kinh teá - xaõ hoäi cuûa Thaønh phoá trong 5
naêm naøy laø phuø hôïp, ñaùp öùng ñöôïc thöïc tieãn vaø nhöõng ñieàu kieän khaùch
quan cuûa Thaønh phoá neân taïo ra nhöõng böôùc ñoät phaù quan troïng trong cô cheá,
chính saùch kinh teá, goùp phaàn hoaøn thieän hôn nöõa cô cheá, chính saùch ñoåi môùi
kinh teá cuûa ñaát nöôùc.
- 10 naêm taêng toác phaùt trieån ñeå hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi
(1991-2000). Thaønh phoá taäp trung phaùt trieån nhöõng ngaønh kinh teá quan troïng,
chuyeån dòch cô caáu kinh teá hôïp lyù döïa treân vò trí, tieàm naêng, theá maïnh cuûa
Thaønh phoá gaén vôùi cô caáu kinh teá vuøng Nam boä, coát loõi laø vuøng kinh teá
troïng ñieåm phía Nam; trong ñoù, Thaønh phoá Hoà Chí Minh giöõ vai troø trung taâm
nhieàu maët. 10 naêm naøy, kinh teá Thaønh phoá taêng tröôûng lieân tuïc vôùi nhòp ñoä
raát nhanh. Naêm 1995 laø ñænh ñieåm toác ñoä taêng tröôûng: ñeán 15,4% GDP, cao
gaáp 1,8 laàn naêm 1991, gaáp 3 laàn naêm 1985. Trong 5 naêm (1991-1995), toác ñoä
taêng tröôûng bình quaân GDP moãi naêm 12,6%. Ñôøi soáng vaät chaát, tinh thaàn vaø
thu nhaäp cuûa ngöôøi daân töøng böôùc ñöôïc naâng leân. Naêm 1996, bình quaân thu
nhaäp/ngöôøi cuûa Thaønh phoá taêng leân 979 USD, ñeán naêm 1999 laø 1.230 USD,
naêm 2000 ñaït ñeán 1.365 USD. Soá hoä ngheøo, ñoùi giaûm daàn, soá hoä khaù giaû,
hoä giaøu taêng leân. Vaên hoùa-giaùo duïc-y teá ngaøy caøng phaùt trieån.
- Thaønh phoá phaùt trieån nhanh, vöõng böôùc hoäi nhaäp theá giôùi vaø theå
hieän vai troø, vò trí trung taâm Nam boä vaø caû nöôùc töø naêm 2001 ñeán nay.
Thaønh phoá tieáp tuïc ñöa neàn kinh teá taêng tröôûng nhanh, chuû ñoäng hoäi nhaäp
vaøo kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi. Nhieäm vuï troïng taâm trong giai ñoaïn naøy laø
thuùc ñaåy nhanh quaù trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng hieän ñaïi, taêng
daàn tæ troïng caùc ngaønh coù giaù trò kinh teá, haøm löôïng chaát xaùm cao. Ñaåy
maïnh hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu laø nhieäm vuï troïng taâm ñoái vôùi kinh teá
Thaønh phoá. 10 naêm qua, kinh teá Thaønh phoá vaãn giöõ nhòp ñoä phaùt trieån cao,
lieân tuïc, cô caáu kinh teá chuyeån dòch ñuùng höôùng. GDP taêng lieân tuïc, bình
quaân haøng naêm ñaït 11%. Thaønh phoá hoäi nhaäp vaøo kinh teá khu vöïc, theá giôùi
vaø luoân theå hieän, khaúng ñònh vai troø, vò trí trung taâm kinh teá lôùn cuûa caû
nöôùc, ñaàu taøu kinh teá quoác gia. Thu nhaäp bình quaân/ngöôøi naêm 2005 taêng leân
1.800 USD, taêng gaáp 1,5 laàn so vôùi naêm 2000; naêm 2010 taêng xaáp xæ 3.000
USD, taêng gaáp 1,8, laàn naêm 2005. Ñôøi soáng vaät chaát ñöôïc naâng leân ôû möùc
cao hôn. Ñôøi soáng vaên hoùa tinh thaàn phaùt trieån ngaøy caøng ña daïng. Nhöõng
truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa nhaân daân ñöôïc vun ñaép, phaùt trieån thoâng qua caùc
phong traøo vaên hoùa - xaõ hoäi lôùn cuûa Thaønh phoá phaùt trieån roäng raõi, phoå
bieán trôû thaønh moâ hình chung cho caû nöôùc.
 Toùm laïi, thaønh phoá Hoà Chí Minh 36 naêm xaây döïng vaø phaùt trieån coù
nhöõng thuaän lôïi nhöng phaûi ñöông ñaàu vôùi nhieàu khoù khaên, thaùch thöùc.
36 naêm phaùt trieån vôùi hai thôøi kyø noái tieáp nhau cuûa caùch maïng Xaõ hoäi
chuû nghóa: tröôùc vaø sau ñoåi môùi naêm 1986.
- 10 naêm ñaàu sau giaûi phoùng (1975-1985) laø quaù trình oån ñònh, khoâi
phuïc, xaây döïng vaø baûo veä Thaønh phoá. Ñaây laø thôøi kyø Thaønh phoá phaûi
ñöông ñaàu vôùi nhieàu khoù khaên, thöû thaùch: thieân tai, ñòch hoïa, kinh teá-xaõ hoäi
yeáu keùm, nhöõng phöùc taïp vaø taøn dö cuûa moät ñoâ thò lôùn sau chieán tranh keùo
daøi. Thaønh phoá phaûi ñi leân baèng chính ñoâi chaân vaø khoái oùc cuûa mình trong
ñieàu kieän cô cheá cuõ luoân goø boù, troùi buoäc, caûn trôû. Duø coù sai soùt, va vaáp
nhaát ñònh trong caûi taïo, tieán haønh caùch maïng Xaõ hoäi chuû nghóa nhöng vôùi
truyeàn thoáng naêng ñoäng, saùng taïo, vôùi baûn lónh cuûa moät Thaønh phoá anh
huøng vaø vôùi tinh thaàn traùch nhieäm cao, loøng nhieät tình caùch maïng, daùm nghó,
daùm laøm, daùm chòu traùch nhieäm, Thaønh phoá ñaõ vöôït bao khoù khaên, thöû
thaùch ñeå luoân vöôn tôùi. 10 naêm laø chaëng ñöôøng lòch söû maø Ñaûng boä, chính
quyeàn vaø nhaân daân Thaønh phoá maïnh daïn “coù nhöõng böôùc ñoät phaù, thaùo
gôõ nhöõng vöôùng maéc, ñaáu tranh vaø töøng böôùc chieán thaéng nhöõng trôû löïc
cuûa cô cheá cuõ, laøm saùng toû daàn con ñöôøng ñi vaø caùch laøm môùi, tö duy
môùi, goùp phaàn tích cöïc vaøo vieäc hình thaønh ñöôøng loái ñoåi môùi cuûa Ñaûng”.
Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc cuûa quaõng ñöôøng 10 naêm sau giaûi phoùng, ñaëc bieät
trong 5 naêm tröôùc ñoåi môùi (1981-1985) laø cô baûn, coù yù nghóa quan troïng, môû
ñöôøng cho Ñaûng ta thöïc hieän coâng cuoäc ñoåi môùi toaøn dieän, saâu saéc veà kinh
teá-xaõ hoäi töø cuoái naêm 1986 trôû ñi. Boä Chính trò (khoùa IX) khaúng ñònh:
“Thaønh phoá coù nhöõng ñoùng goùp quan troïng trong vieäc hình thaønh, phaùt trieån
ñöôøng loái, chuû tröông, chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc nhö phaùt trieån
kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng Xaõ hoäi chuû nghóa, môû cöûa, hoäi nhaäp kinh teá
nöôùc ta vaøo kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi”.
- Sau 25 naêm ñoåi môùi, phaùt trieån, thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaït ñöôïc
nhöõng thaønh töïu to lôùn veà nhieàu maët, xöùng danh moät Thaønh phoá anh huøng,
naêng ñoäng saùng taïo.
+ Thaønh phoá Hoà Chí Minh phaùt trieån nhanh, lieân tuïc trôû thaønh ñoâ thò
lôùn nhaát nöôùc, giöõ vai troø, vò trí laø trung taâm nhieàu maët cuûa caû mieàn, caû
nöôùc vaø khu vöïc, laø moät trong nhöõng trung taâm chính trò quan troïng haøng ñaàu
cuûa quoác gia. Thaønh phoá taäp trung nguoàn nhaân löïc ña daïng, doài daøo; ñoäi
nguõ lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân moân tay ngheà cao; ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc
kyõ thuaät, chuyeân gia haøng ñaàu treân nhieàu lónh vöïc; taäp trung naêng löïc saûn
xuaát, trang thieát bò kyõ thuaät hieän ñaïi treân nhieàu lónh vöïc khaùc nhau.
+ Vôùi truyeàn thoáng naêng ñoäng, saùng taïo, vôùi tính caùch vaên hoùa-con
ngöôøi cuûa moät vuøng ñaát luoân daùm nghó, daùm laøm vaø daùm chòu traùch
nhieäm, Thaønh phoá laø nôi ñi ñaàu trong caû nöôùc treân nhieàu lónh vöïc. Thaønh
phoá laø nôi ñi ñaàu trong caû nöôùc xoùa boû cô cheá, chính saùch quaûn lyù kinh teá
keá hoaïch hoùa, taäp trung, quan lieâu bao caáp, chuyeån sang neàn kinh teá haøng hoùa
thò tröôøng nhieàu thaønh phaàn, môû ñöôøng cho Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta thöïc hieän
coâng cuoäc ñoåi môùi neàn kinh teá ñaát nöôùc; goùp phaàn quan troïng cho quaù trình
hình thaønh nhöõng suy nghó môùi coù tính ñoät phaù, hình thaønh tö duy ñoåi môùi,
phaùt trieån ñöôøng loái, chuû tröông, chính saùch xaây döïng neàn kinh teá haøng hoùa
thò tröôøng cuûa Ñaûng ta. Thaønh phoá coøn laø nôi ñi ñaàu chuyeån dòch cô caáu kinh
teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa; tìm ra nhieàu moâ hình môùi,
caùch laøm aên môùi treân caùc ngaønh ngheà kinh teá vaø noù trôû thaønh moâ hình
hoïc taäp, vaän duïng, phaùt trieån chung cho caû mieàn, caû nöôùc.
+ Thaønh phoá laø nôi ñi tröôùc caû nöôùc saûn sinh, phaùt trieån nhieàu phong
traøo vaên hoùa - xaõ hoäi lôùn, mang laïi nhöõng keát quaû tích cöïc vaø yù nghóa veà
chính trò, kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi; coù söùc lan toûa maïnh meõ, trôû thaønh ñieån
hình cho caû nöôùc, ñöôïc baïn beø quoác teá traân troïng vaø ñaùnh giaù cao, theå hieän
baûn chaát cuûa moät Thaønh phoá anh huøng, Thaønh phoá nhaân haäu, nghóa tình,
xöùng ñaùng vôùi Thaønh phoá “Xaõ hoäi chuû nghóa, vaên minh vaø hieän ñaïi”.
+ 25 naêm ñoåi môùi, Thaønh phoá trôû thaønh trung taâm coâng nghieäp lôùn
cuûa caû mieàn, giöõ vai troø haït nhaân haäu thuaãn, thuùc ñaåy vaø loâi keùo vuøng
kinh teá troïng ñieåm phía Nam phaùt trieån, taïo thaønh vuøng kinh teá chieán löôïc
cuûa quoác gia coù toác ñoä phaùt trieån nhanh, 11% GDP haøng naêm. Thaønh phoá
coøn laø trung taâm thöông maïi, dòch vuï, du lòch, ngaân haøng, taøi chính, tieàn teä,
böu chính vieãn thoâng… lôùn nhaát nöôùc, laø ñaàu moái giao thoâng vaän taûi caû
mieàn, cöûa ngoõ giao thöông vaø giao löu quoác teá vôùi kim ngaïch xuaát khaåu
chieám bình quaân haøng naêm treân 40% caû nöôùc vaø chieám 77% cuûa vuøng kinh
teá troïng ñieåm phía Nam.
+ 25 naêm ñoåi môùi, Thaønh phoá trôû thaønh trung taâm vaên hoùa - xaõ hoäi,
khoa hoïc - coâng ngheä, giaùo duïc - ñaøo taïo - y teá cuûa caû mieàn, caû nöôùc. Cô
sôû vaät chaát, tieàm naêng, theá maïnh vaø ñoäi nguõ caùn boä cuûa caùc lónh vöïc
naøy ngaøy caøng lôùn maïnh vaø coù vai troø aûnh höôûng, chi phoái trong toaøn
vuøng. Thaønh phoá laø trung taâm giaùo duïc, ñaøo taïo, cung caáp nguoàn nhaân löïc
treân nhieàu lónh vöïc cho caû mieàn, caû nöôùc, hoã trôï chuyeân moân kyõ thuaät cho
caùc tænh thaønh xung quanh vaø cuõng laø nôi cung caáp, ñoùng goùp moät löôïng lôùn
caùn boä cho Trung öông.
+ Thaønh phoá duy trì nhòp ñoä taêng tröôûng kinh teá cao, lieân tuïc, xöùng ñaùng
laø ñaàu taøu kinh teá cuûa caû nöôùc, ñaàu keùo kinh teá cuûa vuøng kinh teá troïng
ñieåm phía Nam. Söùc maïnh kinh teá Thaønh phoá trôû thaønh söùc maïnh kinh teá caû
nöôùc. Nguyeân Toång bí thö Noâng Ñöùc Maïnh nhaän ñònh:“… moãi thuaän lôïi hay
khoù khaên, moãi thaønh coâng hay khoâng thaønh coâng, moãi böôùc ñi nhanh hay
chaäm, beàn vöõng hay thieáu beàn vöõng cuûa Thaønh phoá ñeàu coù aûnh höôûng
tröïc tieáp ñeán nhòp phaùt trieån chung cuûa khu vöïc vaø caû nöôùc…”. 25 naêm
ñoåi môùi, phaùt trieån, Thaønh phoá ñoùng goùp raát lôùn cho söï phaùt trieån kinh teá
cuûa khu vöïc vaø caû nöôùc vôùi gaàn 20% toång saûn phaåm GDP, gaàn 30% giaù trò
saûn phaåm coâng nghieäp, treân 40% kim ngaïch xuaát khaåu, treân 30% toång thu
ngaân saùch quoác gia. Cöù trung bình Thaønh phoá taêng tröôûng 1% GDP laøm cho
caû nöôùc taêng ñöôïc 0,2% GDP, 0,3% giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp, 0,4% kim
ngaïch xuaát khaåu, 0,3% nguoàn thu ngaân saùch…
36 naêm nhìn laïi, quaù trình phaán ñaáu, tröôûng thaønh, nhöõng thaønh quaû
ñaït ñöôïc, nhöõng ñoùng goùp cuûa Thaønh phoá thaät to lôùn, thaät xöùng ñaùng vôùi
danh hieäu “THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH – THAØNH PHOÁ ANH
HUØNG”.
* Caâu hoûi:
1. Saøi Goøn - thaønh phoá Hoà Chí Minh giöõ vai troø, vò trí nhö theá naøo
ñoái vôùi Nam boä vaø caû nöôùc trong lòch söû hình thaønh, phaùt trieån?
2. Ñoàng chí cho bieát qua lòch söû hình thaønh, phaùt trieån, nhaân daân
Saøi Goøn - thaønh phoá Hoà Chí Minh theå hieän tinh thaàn yeâu nöôùc, naêng
ñoäng, saùng taïo nhö theá naøo?
LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ THAØNH PHOÁ HOÀ
CHÍ MINH
TS. NGUYEÃN VIEÄT HUØNG

* Muïc ñích: Giuùp hoïc vieân thaáy ñöôïc
- Lòch söû hình thaønh, ñaëc ñieåm, vai troø, vò trí cuûa
Ñaûng boä Thaønh phoá tham gia laõnh ñaïo nhaân daân
ñaáu tranh giaønh chính quyeàn, xaây döïng, baûo veä,
ñoåi môùi, môû cöûa, hoäi nhaäp vaøo khu vöïc vaø theá
giôùi.
- Nhöõng truyeàn thoáng toát ñeïp vaø baøi hoïc kinh

nghieäm quyù baùu veà laõnh ñaïo, xaây döïng, phaùt
trieån Ñaûng boä qua caùc thôøi kyø lòch söû.
* Yeâu caàu:
- Naâng cao nhaän thöùc, tình caûm caùch maïng, traùch

nhieäm xaây döïng, chænh ñoán Ñaûng boä trong giai
ñoaïn hieän nay; tin töôûng vaøo söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng
boä thaønh phoá Hoà Chí Minh.
- Vaän duïng vaøo vieäc nghieân cöùu, xaây döïng Ñaûng boä
cuûa töøng ñôn vò, ñòa phöông cuï theå cuûa Thaønh phoá
giai ñoaïn hieän nay.
- Tuyeân truyeàn, giaùo duïc quaàn chuùng hieåu, nhaän

thöùc ñuùng vaø theå hieän traùch nhieäm baûo veä, xaây
döïng, phaùt trieån Ñaûng boä thaønh phoá.
Baøi Lòch söû Ñaûng boä thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc boá cuïc vôùi 2 muïc
chính sau:
I. Khaùi quaùt nhöõng chaëng ñöôøng lòch söû Ñaûng boä thaønh phoá Hoà
Chí Minh töø naêm 1930 ñeán nay.
II. Truyeàn thoáng vaø baøi hoïc kinh nghieäm veà xaây döïng, hoaït ñoäng
cuûa Ñaûng boä Thaønh phoá.
* Troïng taâm cuûa baøi: Ñöôïc xaùc ñònh laø:
Nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät, truyền thống, baøi hoïc kinh nghieäm cuûa
Ñaûng boä Thaønh phoá trong 81 naêm ra ñôøi, tham gia laõnh ñaïo nhaân daân
ñaáu tranh giaønh chính quyeàn vaø xaây döïng, baûo veä Thanh phoá.
phoá Hoà Chí Minh cho caùn boä coâng chöùc, Nxb TP. Hoà Chí Minh, thaùng
10 naêm 2008.
2. Ban chaáp haønh Ñaûng boä Ñaûng coäng saûn Vieät Nam thaønh phoá Hoà Chí
Minh, Lòch söû Ñaûng boä Ñaûng coäng saûn Vieät Nam thaønh phoá Hoà Chí
Minh (1930 – 1975), baûn döï thaûo chính thöùc, thaùng 10/2009.
Tìm hieåu, nghieân cöùu Lòch söû Ñaûng boä thaønh phoá Hoà Chí Minh phaûi
döïa treân cô sôû, neàn taûng nhöõng quan ñieåm, ñöôøng loái, chuû tröông, chính saùch
vaø phöông phaùp… caùch maïng cuûa Ñaûng boä Thaønh phoá trong quaù trình Ñaûng
boä ra ñôøi, laõnh ñaïo, thöïc thi caùc nhieäm vuï caùch maïng. Ñoàng thôøi, quaù trình
nghieân cöùu phaûi gaén keát vôùi nhöõng söï kieän, nieân ñaïi, nhaân vaät… quaù trình
dieãn tieán cuûa nhöõng chaëng ñöôøng lòch söû Ñaûng boä.
* Boá cuïc:
1. Khaùi quaùt lòch söû Ñaûng boä thaønh phoá Hoà Chí Minh.
1.1. Thôøi kyø hình thaønh, tham gia söï nghieäp ñaáu tranh giaønh chính
quyeàn caùch maïng (1930-1945).
- Thaønh laäp thaùng 3/1930.
- Ñaûm baûo an toaøn cho caùc cô quan laõnh ñaïo cuûa Trung öông.
- Hoaøn thaønh vai troø laø moät trong nhöõng trung taâm cuûa caùch maïng Vieät
Nam.
- Goùp phaàn quyeát ñònh thaéng lôïi cuûa caùch maïng thaùng Taùm – 1945.
1.2. Thôøi kyø tham gia söï nghieäp chieán tranh caùch maïng choáng thöïc daân
Phaùp, ñeá quoác Myõ (1945-1975).
- Ñi tröôùc, môû ñaàu cho cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp.
- Hoaøn thaønh vai troø laø chieán tröôøng phoái hôïp, goùp phaàn thaéng lôïi cuûa
cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp.
- Hoaøn thaønh xuaát saéc vai troø laø chieán tröôøng chieán löôïc, ñòa baøn troïng
ñieåm trong khaùng chieán choáng Myõ cöùu nöôùc.
- Veà ñích sau cuøng, quyeát ñònh thaéng lôïi cuûa cuoäc khaùng chieán choáng
Myõ cöùu nöôùc baèng chieán dòch Hoà Chí Minh toaøn thaéng.
1.3. Thôøi kyø tham gia söï nghieäp xaây döïng, baûo veä, ñoåi môùi xaõ hoäi
chuû nghóa; coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc (töø 1975 ñeán
nay).
* Các kỳ đại hội của Đảng bộ thành phố Hồ Chí Minh.
I. ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ LẦN THỨ NHẤT (có 2 vòng).
- Vòng 1: Khai mạc 11/11/1976. Bế mạc: 20/11/1976. Có 439 đại biểu.
- Vòng 2: Khai mạc 18/ 4/1977. Bế mạc: 30/4/1977. Có 589 đại biểu thay mặt
28.079 Đảng viên.
- Ban Chấp hành được bầu 49 ủy viên (trong đó có 4 dự khuyết).
- Bí thư: Võ Văn Kiệt.
- Chủ tịch: Mai Chí Thọ.
II. ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ LẦN THỨ HAI.
- Khai mạc: 14/10/1980. Bế mạc: 25/10/1980. Có 547 đại biểu thay mặt cho 37.000
Đảng viên.
- Ban Chấp hành được bầu là 55 ủy viên (trong đó có 4 dự khuyết).
- Bí thư: Võ Văn Kiệt
- Chủ tịch: Mai Chí Thọ
(Đến tháng 12/1981, đồng chí Nguyễn Văn Linh về thành phố làm Bí thư thay
đồng chí Võ Văn Kiệt).
III. ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ LẦN THỨ BA (có 2 vòng).
- Vòng 1: Khai mạc 09/01/1982. Bế mạc 19/01/1982. Có 557 đại biểu.
- Vòng 2: Khai mạc 07/ 11/1983. Bế mạc 11/11/1983. Có 590 đại biểu thay mặt
- Ban Chấp hành được bầu là 58 ủy viên (trong đó có 2 dự khuyết).
- Bí thư: Nguyễn Văn Linh.
- Chủ tịch: Mai Chí Thọ
IV. ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ LẦN THỨ TƯ.
Đảng viên.
- Ban Chấp hành được bầu là 68 ủy viên (trong đó 10 dự khuyết).
- Bí thư: Võ Trần Chí.
- Chủ tịch: Phan Văn Khải.
V. ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ LẦN THỨ NĂM (có 2 vòng).
- Vòng 1: Khai mạc 04/5/1991. Bế mạc 07/5/1991.
- Chủ tịch: Nguyễn Vĩnh Nghiệp.
- Vòng 2: Khai mạc 22/10/1991. Bế mạc 26/10/1991. Có 492 đại biểu thay mặt cho
- Ban Chấp hành được bầu là 51 ủy viên chính thức.
- Chủ tịch: Trương Tấn Sang.
(Hội nghị giữa nhiệm kỳ từ 28/3/1994 đến 31/3/1994 bầu bổ sung 11 ủy viên).
VI. ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ LẦN THỨ SÁU.
Đảng viên.
- Bí thư: Trương Tấn Sang.
- Chủ tịch: Võ Viết Thanh.
(Tháng 12/1996, đồng chí Nguyễn Minh Triết, Bí thư Tỉnh ủy Sông Bé được
Trung ương điều động về làm Phó Bí thư Thành uỷ, đến tháng 12/1997 Trung
ương lại điều động đồng chí Nguyễn Minh Triết đi làm nhiệm vụ khác ở Hà Nội.)
VII. ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ LẦN THỨ BẢY.
- Khai mạc: 19/12/2000. Bế mạc: 23/12/2000. Có 399 đại biểu chính thức.
- Ban Chấp hành được bầu là 51 uỷ viên chính thức.
- Bí thư: Nguyễn Minh Triết.
- Chủ tịch: Lê Thanh Hải.
VIII. ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ LẦN THỨ TÁM.
- Trù bị: Ngày 05/12/2005.
- Khai mạc: 06/12/2005. Bế mạc: 09/12/2005. Có 400 đại biểu chính thức.
- Bí thư: Nguyễn Minh Triết.
- Phó bí thư, Chủ tịch UBND: Lê Thanh Hải.
- Phó bí thư, Thường trực Thành ủy: Lê Hoàng Quân.
- Phó bí thư, Chủ tịch HĐND: Phạm PhươngThảo.
IX. ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ LẦN THỨ CHÍN.

- Truø bò: Ngaøy 04/10/2010.
- Khai maïc: 05/10/2010. Beá maïc: 08/10/2010. Coù 449 ñaïi bieåu chính thöùc
thay maët cho 156.000 Ñaûng vieân.
- Ban Chaáp haønh ñöôïc baàu laø 69 uûy vieân chính thöùc. Ban thöôøng vuï: 17
ñ/c.
- Bí thö: Leâ Thanh Haûi.
- Phoù Bí thö, Chuû tòch UBND: Leâ Hoaøng Quaân.
- Phoù Bí thö thöôøng tröïc: Nguyeãn Vaên Ñua.
- Phoù Bí thö: Nguyeãn Thò Thu Haø.
- Muïc tieâu toång quaùt:
“Tiếp tục đổi mới toàn diện và mạnh mẽ hơn nữa; nâng cao năng lực lãnh đạo và
sức chiến đấu toàn Đảng bộ; phát huy dân chủ và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân
tộc; năng động, sáng tạo, huy động mọi nguồn lực, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu
kinh tế, phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ; xây dựng môi trường văn hóa lành
mạnh; bảo vệ môi trường, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu; không ngừng
nâng cao đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân; bảo đảm quốc phòng - an
ninh, giữ vững ổn định chính trị - xã hội; làm tốt vai trò đầu tàu của vùng kinh tế
trọng điểm phía Nam; đóng góp ngày càng lớn cho cả nước; từng bước trở thành
một trung tâm công nghiệp, dịch vụ, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ của
khu vực Đông Nam Á”.
- 6 chöông trình ñoät phaù:
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Cải cách hành chính.
Hỗ trợ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế
thành phố.
Giảm ùn tắc giao thông.
Giảm ngập nước.
Giảm ô nhiễm môi trường.
- Luoân giöõ vöõng oån ñònh chính trò.
- Xaây döïng phaùt trieån thaønh phoá Hoà Chí Minh thaønh trung taâm kinh teá
haøng ñaàu cuûa ñaát nöôùc.
- Khoâng ngöøng naâng cao ñôøi soáng vaät chaát, tinh thaàn cuûa nhaân daân.
- Xaây döïng, cuûng coá, ngaøy caøng hoaøn thieän heä thoáng chính trò.
2. Truyeàn thoáng, baøi hoïc kinh nghieäm.
2.1. Ñaáu tranh caùch maïng anh duõng, kieân cöôøng; naêng ñoäng, saùng taïo,
chuû ñoäng, tích cöïc.
- Tuyeät ñoái trung thaønh, thaám nhuaàn ñöôøng loái, chuû tröông, chính saùch
cuûa Ñaûng, vaän duïng ñuùng ñaén, saùng taïo, phuø hôïp vôùi ñaëc thuø cuûa
Ñaûng boä TP.
- Hoïc taäp, reøn luyeän, laø “tính Ñaûng” cuûa Ñaûng boä, cuûa töøng caùn boä,
ñaûng vieân.
- Laáy thöïc tieãn cuûa TP laøm tieâu chuaån, laøm thöôùc ño.
2.2. Gaén boù maùu thòt vôùi nhaân daân, laøm troøn chöõ hieáu vôùi nhaân
daân.
- Thaät söï laáy daân laøm goác, vì nhaân daân phuïc vuï.
- Chaêm lo xaây döïng Maët traän, caùc ñoaøn theå quaàn chuùng.
- Xaây döïng vaø phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa nhaân daân.
2.3. Ñoaøn keát, nhaát trí veà yù chí vaø haønh ñoäng trong Ñaûng boä.
- Xaùc ñònh nhieäm vuï chính trò ñuùng ñaén laøm noäi dung, caên cöù cuûa
ñoaøn keát.
- Thöïc hieän ñaày ñuû caùc nguyeân taéc toå chöùc vaø sinh hoaït Ñaûng.
- Xaây döïng tình ñoàng chí yeâu thöông laãn nhau trong Ñaûng boä.
2.4. Nhaân haäu, nghóa tình, vì caû nöôùc, cuøng caû nöôùc.
- Tranh thuû söï laõnh ñaïo, chæ ñaïo cuûa Trung öông; söï giuùp ñôõ cuûa caùc
ñòa phöông trong caû nöôùc.
- Phaùt huy noäi löïc cuûa Ñaûng boä vaø nhaân daân TP laø chính vaø quyeát
ñònh.
- Taêng cöôøng, môû roäng quan heä hôïp taùc quoác teá.
*) Caâu hoûi:
3. Vôùi nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät qua lòch söû 81 naêm ra ñôøi, hoaït
ñoäng, ñoàng chí trình baøy vai troø, vò trí cuûa Ñaûng boä TP.Hoà Chí Minh?
Theo ñoàng chí, vai troø, vò trí cuûa Ñaûng boä Thaønh phoá coù yù nghóa nhö
theá naøo ñoái vôùi söï nghieäp ñoåi môùi cuûa nöôùc ta hieän nay?
4. Ñoàng chí cho bieát qua lòch söû Ñaûng boä thaønh phoá Hoà Chí Minh
ñaõ hình thaønh neân nhöõng truyeàn thoáng caùch maïng vaø nhöõng baøi hoïc
kinh nghieäm naøo? Theo ñoàng chí, truyeàn thoáng caùch maïng naøo quan
troïng nhaát vaø chuùng ta phaûi laøm gì ñeå phaùt huy truyeàn thoáng caùch
maïng naøy? Ñoàng chí haõy lieân heä thöïc tieãn cô quan, ñôn vò coâng taùc
cuûa mình?
NGUOÀN LÖÏC TÖÏ NHIEÂN VAØ KINH TEÁ-
XAÕ HOÄI
THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH
TS. NGUYEÃN THAØNH NAM

* Muïc ñích:
- Hoïc vieân hieåu ñöôïc nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa caùc yeáu toá ñòa lyù
töï nhieân vaø kinh teá – xaõ hoäi cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh.
- Nhaän thöùc ñöôïc nhöõng taùc ñoäng, aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá ñòa lyù
töï nhieân, kinh teá – xaõ hoäi taïo ra nguoàn löïc cho söï phaùt trieån thaønh
phoá Hoà Chí Minh. Nhöõng tieàm naêng, theá maïnh cuûa nguoàn löïc Thaønh
* Yeâu caàu:
- Hoïc vieân suy nghó, nhaän ñònh, ñaùnh giaù nhöõng ñaëc ñieåm, tính chaát cuûa
nguoàn löïc töï nhieân vaø kinh teá – xaõ hoäi cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh.
- Nhaän thöùc vai troø, vò trí vaø nhöõng taùc ñoäng, aûnh höôûng cuûa nguoàn
löïc töï nhieân, kinh teá – xaõ hoäi ñoái vôùi quaù trình coâng nghieäp hoùa,
hieän ñaïi hoùa vaø ñoâ thò hoùa thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Baøi Nguoàn löïc töï nhieân vaø kinh teá – xaõ hoäi cuûa thaønh phoá Hoà Chí
Minh ñöôïc boá cuïc thaønh 2 muïc chính nhö sau:
1. Caùc yeáu toá ñòa lyù töï nhieân cô baûn cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh.
2. Caùc yeáu toá ñòa lyù kinh teá – xaõ hoäi.
* Troïng taâm cuûa baøi: Naèm ôû caùc tieåu muïc 1.1, 1.3 vaø 2.2.
Tieåu Muïc 1.1 vaø 1.3: Xaùc ñònh vò trí ñòa lyù vaø heä thoáng soâng ngoøi taïo
ra nhöõng tieàm naêng, theá maïnh, nguoàn löïc cho söï phaùt trieån TP. Hoà Chí
Minh.
Tieåu Muïc 2.2: Xaùc ñònh ñaëc ñieåm, tính chaát vaø vai troø, vò trí quan troïng
veà nguoàn löïc con ngöôøi cho söï phaùt trieån nhanh, beàn vöõng TP. Hoà Chí
Minh.

- Phöông phaùp ñaët vaán ñeà, ñoái thoaïi, trao ñoåi vôùi hoïc vieân.

phoá Hoà Chí Minh cho caùn boä coâng chöùc, Nxb thaønh phoá Hoà Chí Minh,
(10-2008).
2. Traàn Vaên Giaøu (chuû bieân), Ñòa chí vaên hoùa thaønh phoá Hoà Chí Minh,
taäp 1: Lòch söû, Nxb thaønh phoá Hoà Chí Minh, 1987.
Tìm hieåu, nghieân cöùu nguoàn löïc thaønh phoá Hoà Chí Minh laø taäp
trung tìm hieåu ñaëc ñieåm caùc yeáu toá ñòa lyù töï nhieân vaø kinh teá – xaõ
hoäi taïo ra nhöõng thuaän lôïi, tieàm naêng, theá maïnh, taùc ñoäng ñeán söï
phaùt trieån cuûa Thaønh phoá.
1. CAÙC YEÁU TOÁ ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN.

1.1. Vò trí – ñòa hình.
- Naèm ôû vò trí trung taâm Nam boä, thaønh phoá Hoà Chí Minh giöõ vai
troø gaén keát, noái lieàn Ñoâng – Taây Nam boä vôùi nhau, taïo ra nhöõng ñoäng
löïc quan troïng, taùc ñoäng, thuùc ñaåy söï phaùt trieån toaøn dieän treân nhieàu
maët caû Nam boä. Thaønh phoá coù nhieàu thuaän lôïi trong söï phaùt trieån
chung cuûa caû khu vöïc vaø caû nöôùc.
- ÔÛ vaøo vò trí trung taâm khu vöïc Ñoâng Nam AÙ,
Thaønh phoá naèm trong toång theå söï vaän ñoäng phaùt
trieån cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ (luïc ñòa vaø haûi ñaûo) -
noái lieàn Nam AÙ vaø Ñoâng Baéc AÙ. Thaønh phoá coù nhöõng
thuaän lôïi quan troïng phaùt trieån maïnh ra beân ngoaøi, gaén
keát phaùt trieån cuûa Ñoâng Nam AÙ vaø caû chaâu AÙ.
- Naèm ôû vò trí chieán löôïc - treân haønh lang cuûa truïc
loä giao thoâng haøng haûi quoác teá noái lieàn Thaùi Bình
Döông qua AÁn Ñoä Döông, thaønh phoá Hoà Chí Minh coù tieàm
naêng, theá maïnh raát lôùn ñeå phaùt trieån phong phuù, ña
daïng veà kinh teá bieån.
- Thaønh phoá Hoà Chí Minh thuoäc vuøng ñòa hình ñoàng
baèng chaâu thoå phuø sa, löu vöïc soâng Ñoàng Nai - Beán
Ngheù – Cöûu Long. Moät vuøng ñoàng baèng truõng, thaáp vaø
töông ñoái baèng phaúng. Ñaây laø cô sôû ñòa lyù töï nhieân
heát söùc quan troïng, taïo ra nhöõng tieàm naêng, theá maïnh
cho quy hoaïch, phaùt trieån veà maët ñoâ thò.
1.2. Khí haäu.
- Thaønh phoá Hoà Chí Minh trong toång theå Nam boä mang tính chaát
vaø chòu taùc ñoäng, aûnh höôûng raát maïnh bôûi khí haäu nhieät ñôùi, gioù
muøa, caän xích ñaïo.
- Naèm treân bao lôn cuûa bieån ñoâng, phía Nam keùo daøi, höôùng vaøo
vònh Thaùi Lan neân khí haäu Thaønh phoá coøn chòu aûnh höôûng, taùc ñoäng
maïnh meõ bôûi ñaëc ñieåm, tính chaát khí haäu haûi döông khaù roõ vaø ñaäm
neùt.
- Nhöõng yeáu toá vaø ñaëc ñieåm khí haäu treân ñaõ mang ñeán cho Saøi
Goøn - thaønh phoá Hoà Chí Minh trôû thaønh moät vuøng ñaát coù nhöõng
thuaän lôïi cô baûn, ñöa ñeán söï phaùt trieån nhanh vaø lieân tuïc trong suoát
lòch söû hôn 300 naêm.
1.3. Soâng ngoøi – keânh raïch.
- Thaønh phoá Hoà Chí Minh coù heä thoáng soâng ngoøi -
keânh raïch daøy ñaëc, chia thaønh voâ soá nhöõng nhaùnh
lôùn, nhoû chaèng chòt, chaûy lan toûa khaép ñoàng baèng.
- Heä thoáng soâng - raïch thaønh phoá Hoà Chí Minh aên
thoâng, gaén lieàn vôùi nhau, noái vaøo heä thoáng soâng ngoøi,
keânh raïch Nam boä, taïo ra moái lieân heä, gaén boù maät
thieát trong söï phaùt trieån, trao ñoåi hai chieàu toaøn vuøng
Ñoâng vaø Taây Nam boä.
- Doøng soâng chính Saøi Goøn coù ñoä saâu khaù toát,
thuaän lôïi cho söï phaùt trieån kinh teá - vaên hoùa - xaõ hoäi
vaø quy hoaïch, phaùt trieån ñoâ thò.
Vôùi 3 ñaëc ñieåm cô baûn treân, heä thoáng soâng ngoøi-
keânh raïch thaønh phoá Hoà Chí Minh taïo ra nhieàu tieàm
naêng, theá maïnh cho söï phaùt trieån toaøn dieän treân nhieàu
maët: kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi, moâi tröôøng sinh thaùi,
quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò…
1.4. Heä sinh thaùi. – thoå nhöôõng.
- Heä sinh thaùi - thoå nhöôõng thaønh phoá Hoà Chí Minh
coù ñaëc ñieåm phong phuù, ña daïng, vöøa mang yeáu toá sinh
thaùi - thoå nhöôõng cuûa vuøng ñaát röøng Ñoâng Nam boä,
laïi vöøa mang yeáu sinh thaùi - thoå nhöôõng cuûa vuøng
duyeân haûi Ñoâng Nam boä, Taây Nam boä. Ñaëc ñieåm cô
baûn naøy taïo ra thuaän lôïi cho phaùt trieån kinh teá – xaõ
hoäi.
- Heä sinh thaùi – thoå nhöôõng thaønh phoá Hoà Chí Minh aûnh höôûng,
taùc ñoäng raát lôùn ñeán quaù trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá, quaù trình
quy hoaïch, phaùt trieån ñoâ thò, xaây döïng – thieát keá haï taàng cô sôû…
2. CAÙC YEÁU TOÁ ÑÒA LYÙ KINH TEÁ – XAÕ HOÄI.
2.1. Heä thoáng haï taàng cô sôû.

- Heä thoáng haï taàng cô sôû thaønh phoá Hoà Chí Minh phaùt trieån mang
tính quy moâ, ñoàng boä vaø toaøn dieän vôùi heä thoáng giao thoâng vaän taûi,
kho taøng, beán baõi, heä thoáng nhaø haøng, khaùch saïn, dòch vuï, du lòch, cô
sôû haï taàng böu chính vieãn thoâng phaùt trieån. Ñaây laø cô sôû, yeáu toá quan
troïng cho thaønh phoá Hoà Chí Minh phaùt trieån nhanh choùng, toaøn dieän, ña
daïng neàn kinh teá.
- Heä thoáng giao thoâng vaän taûi coù tính ñoàng boä, ña daïng: ñöôøng
boä, ñöôøng saét, ñöôøng thuûy – haøng haûi, ñöôøng haøng khoâng… phaùt
trieån nhanh, hieän ñaïi, lieân hoaøn, gaén keát, noái lieàn trong toaøn mieàn, caû
nöôùc, khu vöïc vaø theá giôùi.
2.2. Con ngöôøi – nguoàn nhaân löïc.
- Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø ñoâ thò coù con ngöôøi - nguoàn nhaân
löïc taäp trung, doài daøo, phong phuù, ña daïng vaø chaát löôïng cao. Löïc löôïng
lao ñoäng cuûa Thaønh phoá bao goàm caû lao ñoäng phoå thoâng vaø lao ñoäng
coù trình ñoä chuyeân moân tay ngheà cao, lao ñoäng chaát xaùm chieám tæ leä
raát lôùn trong caû nöôùc. Ñaây laø söùc maïnh phaùt trieån , laø nguoàn voán
quyù baùu cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh.
- Con ngöôøi - nguoàn nhaân löïc thaønh phoá Hoà Chí Minh coù söùc
caïnh tranh raát lôùn so vôùi caùc ñoâ thò, tænh - thaønh trong caû nöôùc. Do
ñoù, con ngöôøi - nguoàn nhaân löïc Thaønh phoá coù tính sieâng naêng, caàn
cuø, thoâng minh, naêng ñoäng saùng taïo.
- Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trung taâm ñaøo taïo, cung caáp
nguoàn nhaân löïc chaát löôïng cao, lao ñoäng chuyeân moân tay ngheà gioûi…
bôûi moät heä thoáng giaùo duïc – ñaøo taïo vôùi maïng löôùi ñaïi hoïc, cao
ñaúng, daïy ngheà quy moâ veà soá löôïng, hieän ñaïi veà chaát löôïng vaø trang
bò cô sôû vaät chaát hieän ñaïi.
* Caâu hoûi:
1. Nguoàn löïc cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc taïo ra bôûi nhöõng yeáu toá
cô baûn naøo? Theo ñoàng chí, nguoàn löïc naøo mang tính quyeát ñònh ñoái
vôùi söï phaùt trieån cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh. Chuùng ta caàn laøm gì
ñeå phaùt trieån nguoàn löïc ñoù?
VAÊN HOÙA, CON NGÖÔØI SAØI GOØN -
ThS. HUYØNH VAÊN SINH
A. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU:

* Muïc ñích:
- Nhaän thöùc ñöôïc vaên hoùa, tính caùch con ngöôøi Saøi Goøn- Thaønh phoá
Hoà Chí Minh laø moät boä phaän cuûa vaên hoùa Vieät Nam vaø ñöôïc hình
thaønh treân neàn vaên hoùa, truyeàn thoáng daân toäc Vieät Nam.
- Naém ñöôïc nhöõng ñaëc tröng cô baûn veà quaù trình phaùt trieån vaø cô sôû
hình thaønh vaên hoùa, tính caùch con ngöôøi Saøi Goøn – Tp. Hoà Chí Minh,
moät soá noäi dung tính caùch con ngöôøi Saøi Goøn – Tp. Hoà Chí Minh.
- Hieåu ñöôïc phöông höôùng xaây döïng, phaùt trieån vaên hoùa Tp. Hoà Chí
Minh trong ñieàu kieän môùi hieän nay. Treân cô sôû ñoù, coù keá hoaïch vaø
vaän duïng cuï theå vaøo coâng taùc chuyeân moân phuø hôïp vôùi yeâu caàu
thöïc tieãn.
* Yeâu caàu:
- Naâng cao hôn nöõa loøng töï haøo, yù thöùc vaø traùch nhieäm cuûa ngöôøi
caùn boä coâng chöùc trong söï nghieäp xaây döïng vaø phaùt huy caùc yeáu toá
vaên hoùa thaønh phoá luoân ñaäm ñaø baûn saéc vaên hoùa daân toäc.
- Goùp phaàn tuyeân truyeàn trong nhaân daân Thaønh phoá, nhaát laø theá heä
treû nhaèm toân vinh vaø baûo toàn caùc giaù trò vaên hoùa ñaëc tröng
cuûaThaønh phoá trong quaù trình xaây döïng, phaùt trieån Thaønh phoá hieän
nay.
Baøi Vaên hoùa, con ngöôøi Saøi Goøn - thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc boá
cuïc thaønh 3 muïc chính sau:
I. Quaù trình phaùt trieån vaø nhöõng yeáu toá taùc ñoäng ñeán söï hình thaønh
vaên hoùa, tính caùch con ngöôøi Saøi Goøn-thaønh phoá Hoà Chí Minh.
II. Moät soá noäi dung tính caùch con ngöôøi Saøi Goøn-thaønh phoá Hoà Chí
Minh.
III. Phöông höôùng phaùt trieån vaên hoùa thaønh phoá Hoà Chí Minh trong thôøi
kyø môùi.
* Troïng taâm cuûa baøi: Naèm ôû caùc chöông, muïc quan troïng sau:
Muïc 1, 2, 3 (Chöông II): Yeâu nöôùc noàng naøn, kieân cöôøng choáng
ngoaïi xaâm; Tính linh hoaït, naêng ñoäng, saùng taïo; Tính troïng nghóa,
khinh taøi.
1. Nguyeãn Só Noàng (chuû bieân-2008), Moân hoïc veà thaønh phoá Hoà
Chí Minh cho caùn boä coâng chöùc, Nxb Toång hôïp thaønh phoá Hoà
Chí Minh.
2. Traàn Vaên Giaøu (1987), Ñòa chí vaên hoùa thaønh phoá Hoà Chí Minh,
taäp 1, Nxb thaønh phoá Hoà Chí Minh, tr. 235-238; 243-247; 262; 323;
391.
3. http://www.hochiminhcity.gov.vn/index_cityweb.
Tìm hieåu, nghieân cöùu Vaên hoùa, con ngöôøi Saøi Goøn-thaønh phoá
Hoà Chí Minh caàn döïa treân neàn taûng chung vaên hoùa truyeàn thoáng Vieät
Nam vaø vuøng vaên hoùa Nam Boä (tính thoáng nhaát, ña daïng vaø khu bieät
cuûa töøng vuøng vaên hoùa). Vieäc tìm hieåu caàn coù caùi nhìn toång theå vaø
toaøn dieän veà tieán trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa vaên hoùa, con
ngöôøi Saøi Goøn – thaønh phoá Hoà Chí Minh trong suoát hôn 310 naêm qua
vôùi vai troø chuû theå cuûa bao lôùp löu daân ngöôøi Vieät ñöôïc tieáp noái töø
caùi noâi vaên hoùa soâng Hoàng nghìn naêm vaên hieán.
I. Quaù trình phaùt trieån vaø nhöõng yeáu toá taùc ñoäng ñeán söï hình
thaønh vaên hoùa, tính caùch con ngöôøi Saøi Goøn-thaønh phoá Hoà Chí
Minh.
1. Quaù trình phaùt trieån vaên hoùa, con ngöôøi Saøi Goøn-thaønh phoá Hoà
Chí Minh.
1.1. Tröôùc khi ngöôøi Vieät ñeán khai hoang laäp aáp.
- Thôøi tieàn söû: (tröôùc coâng nguyeân), xuaát hieän sôùm lôùp vaên hoaù
Ñoàng Nai. Vaên hoaù Ñoàng Nai ñöôïc minh chöùng qua nhöõng di chæ khaûo
coå ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø vuøng phuï caän: Caùc toäc ngöôøi baûn
ñòa ôû ñaây trình ñoä phaùt trieån coøn haïn cheá (Maï, Stieâng, M’Noâng,
K’Ho,...), vôùi nhöõng nöôùc nhoû (Baø Lòa, Xöông Thaønh Tinh, Ñoán Toán,
Xích Thoå,…).
- Thôøi sô söû (ñaàu coâng nguyeân ñeán khi ngöôøi Vieät khai hoang laäp aáp)
xöù Saøi Goøn ñaõ chòu aûnh höôûng vaên hoaù OÙc Eo (Phuø Nam), vaên
hoaù Angkor (Chaân Laïp). Tuy nhieân, veà cô baûn nhöõng toäc ngöôøi baûn
ñòa ôû ñaây vaãn soáng töï trò vaø giöõ nhöõng phong tuïc, taäp quaùn, nhöõng
ñöôøng neùt vaên hoaù rieâng. Töø theá kyû thöù III sau coâng nguyeân xöù
Ñoàng Nai, xöù Saøi Goøn moät phaàn chòu söï taùc ñoäng vaên hoùa Chaêm Pa
(Chieâm Thaønh).
1.2. Giai ñoaïn khai phaù hình thaønh tính caùch con
ngöôøi Saøi Goøn.
- Cuoái theá kyû XVI ñaàu theá kyû XVII, löu daân ngöôøi Vieät ñeán khai hoang
laäp aáp ôû xöù Ñoàng Nai – Saøi Goøn. Hoï mang theo truyeàn thoáng vaên
hoaù Ñaïi Vieät, soáng bao dung, haøi hoaø vôùi boä phaän ngöôøi Minh Höông,
caùc toäc ngöôøi baûn ñòa, daàn daàn hình thaønh nhöõng tính caùch vaên hoaù,
con ngöôøi cuûa vuøng ñaát môùi.
- Khi chuùa Nguyeãn laäp ñôn vò haønh chính treân vuøng ñaát Ñoàng Nai-Beán
Ngheù (1698), ngöôøi Vieät ñaõ ñeán ñaây sinh soáng. Hoï vaãn baûo löu caùc
giaù trò vaên hoùa ñaát Toå, ñoàng thôøi cuõng boû ñi moät soá taäp tuïc khoâng
phuø hôïp cuûa vaên hoaù phong kieán Baéc Haø ñeå hình thaønh tính caùch vaên
hoaù Gia Ñònh - Saøi Goøn. Cuoái theá kyû thöù XVIII, chuùa Nguyeãn sau laø
Trieàu Nguyeãn ñaõ böôùc ñaàu xaùc laäp vaø chuû ñoäng ñöa Nho hoïc vaøo
heä thoáng giaùo duïc ñaøo taïo, goùp phaàn xaây döïng neàn vaên hoaù, tính
caùch con ngöôøi xöù Saøi Goøn – Gia Ñònh. Vaên hoùa Vieät giöõ vai troø chuû
theå.
1.3. Vaên hoùa, con ngöôøi Saøi Goøn phaùt trieån
trong thôøi kyø môû roäng giao löu, hoäi nhaäp vaø lan
toûa.
- Khi Saøi Goøn bò thöïc daân Phaùp xaâm löôïc, vaên hoùa, con ngöôøi Saøi
Goøn cuõng coù nhöõng phaùt trieån quan troïng. Trong luùc vaãn giöõ caùi goác
vaên hoaù Vieät, ngöôøi Saøi Goøn cuõng ñi ñaàu tieáp thu nhöõng yeáu toá tích
cöïc cuûa vaên hoaù phöông Taây: Töø chöõ vieát, trieát hoïc, tö töôûng, myõ
thuaät, kieán truùc, vaên chöông... ñeán neáp soáng caùi aên, caùi maëc, caùi ôû.
Chuyeån töø vaên hoaù noâng nghieäp thaønh vaên hoùa coâng nghieäp.
- Trong thôøi kyø ñeá quoác Myõ xaâm löôïc, chuùng ñaõ ñöa vaøo Mieàn Nam-
Saøi Goøn loái soáng thöïc duïng, töï do caù nhaân, duy taâm, duy lyù, suøng
baùi vaät chaát, bao löïc, höôûng thuï, soáng buoâng thaû... Tuy nhieân, vôùi baûn
lónh vaên hoaù cuûa mình, ngöôøi Saøi Goøn ñaõ bieát tìm caùch haïn cheá
nhöõng maët tieâu cöïc, ñoài truïy, vaên hoaù Myõ vaø choïn loïc tieáp thu
nhöõng maët tích cöïc nhö khoa hoïc kyõ thuaät, quaûn lyù kinh teá, neáp soáng
kyû cöông toân troïng phaùp luaät,...
- Töø 1975 ñeán nay, xaây döïng phaùt trieån ñaát nöôùc duø laø giai ñoaïn khuûng
hoaûng hay giai ñoaïn ñoåi môùi, con ngöôøi Saøi Goøn cuõng giöõ vöõng
nhöõng coát caùch vaên hoaù cuûa mình, tieáp tuïc xaây döïng neàn vaên hoaù
môùi, con ngöôøi môùi, xöùng ñaùng laø nôi hoäi tuï vaên hoaù vaø lan toûa vaên
hoaù, xöùng ñaùng laø moät trung taâm vaên hoaù cuûa caû nöôùc vaø khu vöïc.
2. Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán vieäc hình thaønh, phaùt
trieån cuûa vaên hoùa, tính caùch con ngöôøi thaønh
2.1. Ñieàu kieän töï nhieân.
- Saøi Goøn-Gia Ñònh laø moät ñòa baøn deã laøm aên sinh soáng (khí haäu, thoå
nhöôõng oân hoøa, ít baõo toá), giuùp phaùt huy haønh trang vaên hoùa luùa
nöôùc. Song, phaûi khai phaù, thích öùng vaø caûi taïo ñeå trôû thaønh vuøng
giaøu tieàm naêng, thuaän lôïi phaùt trieån vaên hoùa-kinh teá.
- Saøi Goøn – Gia Ñònh laø vuøng ñaát thuoäc xöù noùng, soâng nöôùc, keânh
raïch chaèng chòt. taïo neân nhöõng neùt khu bieät vaên hoùa so vôùi vôùi vuøng
xuaát phaùt: caùch aên, maëc, neùt ôû vaø phöông tieän ñi laïi; caáu truùc vaên
hoùa “Laøng” truyeàn thoáng cuõng thay ñoåi.
2.2. Yeáu toá veà daân cö, vaên hoùa caùc toäc ngöôøi sinh soáng treân ñòa baøn
Saøi Goøn-thaønh phoá Hoà Chí Minh.
- Ngöôøi Vieät ñeán khai hoang laäp aáp ôû vuøng ñaát môùi ñaõ tieáp thu choïn
loïc “vaên hoaù Ñoàng Nai” cuûa ngöôøi Stieâng, ngöôøi Maï... vôùi phöông
thöùc canh taùc luùa raãy, roài vaên hoaù ngöôøi Khmer, ngöôøi Chaêm.
- Ngöôøi Vieät ñeán xöù Saøi Goøn, Ñoàng Nai ñaõ soáng thuaän hoaø vaø boå
sung cho mình vaên hoùa ngöôøi Hoa Minh höông, nhöõng ngöôøi coù tri thöùc,
coù voán, coù tay ngheà, coù kinh nghieäm quaûn lyù. Tuy nhieân chuû theå vaên
hoaù Saøi Goøn – thaønh phoá Hoà Chí Minh vaãn laø ngöôøi Vieät ,vaãn laø
vaên hoaù daân toäc Vieät Nam. Duø laø nhöõng ngöôøi Vieät ñeán khai hoang
laäp aáp töø theá kyû XVI, XVII hay ngöôøi Vieät ñeán “ nhaäp cö” suoát trong
tieán trình lòch söû caû ñeán ngaøy nay ñeàu laø nhöõng ngöôøi naêng ñoäng,
saùng taïo, muoán tìm caùi môùi, nhöõng ngöôøi tieâu bieåu, nhöõng tinh hoa
cuûa daân toäc.
2.3. Yeáu toá kinh teá.
- Ngöôøi Vieät ñeán Saøi Goøn mang saün trong mình truyeàn thoáng vaên minh
luùa nöôùc, vôùi nhöõng ñieàu kieän veà kinh teá noâng nghieäp thuaän lôïi ñaõ
taïo cho con ngöôøi Saøi Goøn nhöõng taâm lyù tính caùch khaùc vôùi vuøng
ñaát Toå, thoaùt khoûi “töï cung-töï caáp”, kinh teá thöông maïi phaùt trieån
sôùm.
- Chính hoaït ñoäng ngoaïi thöông nhoän nhòp taïo cho Saøi Goøn sôùm trôû
thaønh nôi “ñaïi ñoâ hoäi nhaát nöôùc”. Con ngöôøi Saøi Goøn sôùm naém baét
ñöôïc vaên minh coâng nghieäp, vaên hoùa Saøi Goøn – thaønh phoá Hoà Chí
Minh daàn daàn döïa treân neàn taûng saûn xuaát coâng nghieäp, coâng nghieäp
hieän ñaïi.
2.4. Yeáu toá giao löu vaên hoùa.
- Saøi Goøn laø nôi hoäi tuï, giao löu vaên hoùa vôùi caùc vuøng, caùc mieàn, caùc
khu vöïc vaø caùc nöôùc treân theá giôùi. Tinh hoa vaên hoùa moïi mieàn cuûa
ñaát nöôùc cuõng nhö treân theá giôùi tôùi Saøi Goøn ñöôïc thu naïp ñeå hoäi tuï
roài lan toaû ñi moïi mieàn vaø theá giôùi.
- Ngaøy nay trong ñieàu kieän ña daïng hoùa, ña phöông hoaù quan heä ñoái
ngoaïi, TP.HCM trôû thaønh nôi giao löu vaên hoùa, nôi tieáp xuùc vôùi nhieàu
neàn vaên minh. Con ngöôøi Saøi Goøn töï choïn loïc tieáp thu nhöõng tinh hoa
trong quaù trình giao löu hoäi nhaäp ñeå khoâng ngöøng hoaøn thieän, khoâng
ngöøng phaùt trieån.
II. Moät soá noäi dung tính caùch con ngöôøi Saøi Goøn-thaønh phoá Hoà Chí
Minh.
1. Yeâu nöôùc noàng naøn, kieân cöôøng choáng ngoaïi
xaâm laø tính caùch truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa
ngöôøi daân Saøi Goøn-thaønh phoá Hoà Chí Minh.
- Yeâu nöôùc noàng naøn, kieân cöôøng choáng ngoaïi xaâm cuûa ngöôøi Saøi
Goøn – thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc minh chöùng trong suoát chieàu daøi
lòch söû ra ñôøi vaø phaùt trieån.
- YÙ thöùc daân toäc, tinh thaàn yeâu nöôùc trôû thaønh caùi voán coù, choã
ñöùng cuûa hoï ñeå xöû söï moïi chuyeän treân ñôøi töø moïi keû thuø töø chieám
ñoaït thaønh quaû lao ñoäng ñeán xaâm chieám cai trò.
2. Tính linh hoaït, naêng ñoäng, saùng taïo.

- Saøi Goøn laø nôi giao löu vaên hoaù moïi mieàn, giao löu vaø choïn loïc. Saøi
Goøn tieáp thu löu giöõ nhöõng ñieàu hôïp lyù, vaän duïng ñeå thay ñoåi nhöõng
ñieàu khoâng coøn hôïp lyù vaø söï thay ñoåi ñoù dieãn ra raát nhanh choùng.
Noù ñöôïc khaúng ñònh, boå sung, nhaân leân gaáp boäi trong ñieàu kieän haøng
traêm naêm kinh teá haøng hoùa, kinh teá thò tröôøng phaùt trieån nhaát nöôùc.
- Trong lónh vöïc choáng giaëc ngoaïi xaâm, ngöôøi Saøi Goøn – thaønh phoá Hoà
Chí Minh nhaïy caûm trong ñaùnh giaù keû thuø vaø kieân quyeát choáng laïi
chuùng; saùng taïo nhieàu hình thöùc, phöông phaùp ñaáu tranh phuø hôïp.
- Ngaøy nay, trong xaây döïng ñaát nöôùc coâng nghieäp hoùa-hieän ñaïi hoùa,
ngöôøi Saøi Goøn – thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ saùng taïo nhieàu phong
traøo xaõ hoäi ñi ñaàu trong caû nöôùc.
3. Tính troïng nghóa, khinh taøi.
- Trong quaù trình phaùt trieån, khoâng chæ ñöông ñaàu vôùi thuù döõ, ñieàu kieän
töï nhieân hoang sô maø coøn choáng laïi keû thuø hai chaân ñeå toàn taïi. Töø
ñoù tính caùch cuûa ngöôøi Saøi Goøn laø troïng ngöôøi bieát hy sinh cho coäng
ñoàng, duõng caûm, anh huøng, khoâng sôï khoù khaên, ñuøm boïc töông trôï
nhau.
- Tính caùch troïng nghóa, khinh taøi, trong giai ñoaïn hieän nay coù nhieàu bieán
ñoåi do ñieàu kieän kinh teá, giao löu vaên hoùa, khoa hoïc - kyõ thuaät. Con
ngöôøi TP.HCM caàn bieát quyù troïng söùc lao ñoäng, tieàn cuûa voán lieáng
tích luõy ñeå coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc.
- Tuy nhieân trong quaù trình phaùt trieån noù cuõng naûy nôû maët traùi cuûa
vaán ñeà neáu khoâng nhaän thöùc ñuùng vaø vaän duïng phuø hôïp.
4. Tính phoùng khoaùng, hieáu khaùch.
- Ngöôøi Saøi Goøn phoùng khoaùng vì khoâng bò bao quanh bôûi luõy tre laøng
truyeàn thoáng. Ngöôøi Saøi Goøn laø ngöôøi “töù chieáng”, soáng phoùng
khoaùng, töï do cho baûn thaân mình, hoï cuõng chaáp nhaän söï khaùc bieät veà
phong tuïc taäp quaùn cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, khoan dung vôùi nhöõng
ngöôøi laøm khaùc mình, soáng khaùc mình.
- Trong giai ñoaïn hieän nay, phoùng khoaùng hieáu khaùch laø moät tính caùch
raát coù yù nghóa trong vieäc xaây döïng ñaïi ñoaøn keát daân toäc, trong vieäc
ñeà xuaát vaø thöïc hieän nhieàu chính saùch xaõ hoäi, phong traøo xaõ hoäi,
trong vieäc keâu goïi vaø tieáp nhaän ñaàu tö.
- Tuy nhieân caàn chuù yù maët traùi chính laø vöôït quaù phoùng khoaùng seõ laø
loái soáng tuyø tieän, giaûi quyeát coâng vieäc khoâng chuù yù khuoân pheùp
nguyeân taéc.
5. Tính caùch dung hôïp, haøi hoøa.
- Vaên hoùa Saøi Goøn laø keát quaû cuûa söï hoäi tuï nhieàu neàn vaên hoùa trong
ñoù vaên hoùa daân toäc laø coát loõi. Töø ñoù coù moät tính caùch vaên hoùa
laø dung hôïp haøi hoøa, cho pheùp ngöôøi Saøi Goøn “gaïn ñuïc khôi trong” ñeå
choïn loïc, tieáp thu vaên hoùa caùc mieàn, vaên hoùa caùc nöôùc.
- Ngöôøi Saøi Goøn coù phaàn dung hoøa veà lyù thuyeát nhöng laïi thuaàn nhaát
veà haønh ñoäng. Loái soáng ngöôøi Saøi Goøn vöøa chaát phaùc, giaûn dò vöøa
phoùng khoaùng, vöøa coù neùt thoaûi maùi töï do cuûa ngöôøi noâng daân Nam
Boä vöøa coù kyû cöông toân troïng phaùp luaät cuûa xaõ hoäi coâng nghieäp.
- Dung hôïp, haøi hoøa ñöôïc hình thaønh phaùt trieån vöøa coù caên cöù khaùch
quan töï nhieân, xaõ hoäi, giao löu kinh teá, vaên hoùa vöøa do con ngöôøi nhaän
thöùc giaùo duïc boài döôõng neân. Ñaây laø ñieàu kieän thuaän lôïi xaây döïng
khoái ñaïi ñoaøn keát daân toäc, cho quaù trình hoäi nhaäp quoác teá.
6. Tính thöïc teá.
- Ngöôøi Saøi Goøn troïng noäi dung hôn troïng hình thöùc, troïng thöïc haønh
nhieàu hôn troïng lyù thuyeát. Ngöôøi Saøi Goøn tin vaøo tính thieän neân boäc
tröïc thaúng thaén. Khoâng tính kyõ, khoâng nghó saâu maø thaáy vieäc laø laøm
ngay nhöng roõ raøng khoâng chaáp nhaän loaïi “soïc döa”, khoâng chaáp nhaän
loái soáng “soïc döa”, “ñaù caù, laên döa”.
- Ngöôøi Saøi Goøn ñaùnh giaù con ngöôøi thöôøng caên cöù vieäc laøm, troïng
nhöõng ngöôøi laøm gioûi hôn laø noùi nhieàu. Töø tính caùch troïng laøm hôn
troïng noùi, ngöôøi Saøi Goøn – TP.HCM chuù yù nhieàu ñeán laøm kinh teá
buoân baùn, laøm thôï, thuû coâng nghieäp, coâng nghieäp hôn laø vaên chöông,
lyù thuyeát.
- Tuy nhieân do troïng thöïc haønh hôn troïng lyù thuyeát cho neân coù luùc ngöôøi
Saøi Goøn khoâng nghieân cöùu tính toaùn kyõ, khoâng suy nghó saâu.
III. Phöông höôùng phaùt trieån vaên hoùa thaønh phoá Hoà Chí Minh trong
thôøi kyø môùi.
1. Nhöõng ñieàu kieän môùi.
- Thôøi kyø khoa hoïc coâng ngheä phaùt trieån nhö vuõ baõo, con ngöôøi Thaønh
phoá cuõng phaûi chuyeån tính caùch cho phuø hôïp. Phuø hôïp vôùi kinh teá tri
thöùc, xaõ hoäi thoâng tin; phuø hôïp vôùi kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng
xaõ hoäi chuû nghóa.
- Thôøi kyø xaây döïng nhaø nöôùc phaùp quyeàn xaõ hoäi chuû nghóa, môû roäng
daân chuû. Veà maët naøy Thaønh phoá coù nhöõng thuaän lôïi trong quaù trình
phaùt trieån nhöng cuõng coøn nhöõng ñieàu ngoån ngang caûn ngaïi trong vieäc
xaây döïng neáp soáng vaên hoùa, con ngöôøi môiù; caàn toán nhieàu coâng söùc
ñeå tieán tôùi ñôøi soáng “vaên minh, hieän ñaïi”.
- Xaây döïng vaên hoùa, con ngöôøi Thaønh phoá trong xu theá toaøn caàu hoùa,
hoäi nhaäp quoác teá. Thaønh phoá voán coù quan heä roäng môû vôùi khu vöïc
vaø theá giôùi. Ñieàu kieän ñoù noù seõ chi phoái nhieàu ñeán söï hình thaønh
tính caùch, vaên hoùa con ngöôøi Thaønh phoá.
2. Phöông höôùng phaùt trieån vaên hoùa, con ngöôøi
thaønh phoá Hoà Chí Minh
- Phaùt trieån vaên hoùa cuûa Thanh phoá theo höôùng vaên minh, hieän ñaïi, giöõ
gìn vaø phaùt huy baûn saéc vaên hoùa daân toäc vaø caùc giaù trò tinh thaàn
mang neùt ñaëc tröng cuûa nhaân daân Thaønh phoá. Taäp trung xaây döïng moâi
tröôøng vaên hoùa ñoâ thò laønh maïnh, vaên minh, neáp soáng thò daân, toân
troïng phaùp luaät, kyû cöông, taùc phong coâng nghieäp. Xaây döïng yù thöùc
giöõ gìn moâi tröôøng vaø vaên minh nôi coâng coäng.
- Ñaåy maïnh giaùo duïc truyeàn thoáng yeâu nöôùc, tinh thaàn töï haøo, töï toân
daân toäc, danh döï cuûa ngöôøi Vieät Nam, coâng daân Thaønh phoá mang teân
Baùc. Duy trì thöôøng xuyeân cuoäc vaän ñoäng tu döôõng ñaïo ñöùc, loái soáng;
xaây döïng vaên hoùa trong laõnh ñaïo, quaûn lyù vaø trong kinh teá.
- Hoaøn thieän quy hoaïch, huy ñoäng caùc nguoàn löïc ñaàu tö xaây döïng thieát
cheá vaên hoùa, chuù troïng vaên hoùa ôû ngoaïi thaønh; taäp trung ñaàu tö cho
nhöõng cô sôû vaên hoùa tieâu bieåu, coù vai troø quan troïng trong ñôøi soáng
vaên hoùa cuûa Thaønh phoá vaø caùc tænh phía Nam. Taêng cöôøng hoaït ñoäng
giao löu vaên hoùa, ñoàng thôøi tích cöïc ñaáu tranh vaø ngaên chaën coù hieäu
quaû söï xaâm nhaäp cuûa vaên hoùa ngoaïi lai, ñoäc haïi.
- Phaùt trieån vaên hoùa theo höôùng vaên minh, giöõ gìn, phaùt huy baûn saéc
vaên hoùa daân toäc vaø caùc giaù trò tinh thaàn mang neùt ñaëc tröng cuûa
nhaân daân thaønh phoá; keát hôïp haøi hoøa giöõa phaùt trieån kinh teá vôùi
phaùt trieån vaên hoùa; xaây döïng moâi tröôøng vaên hoùa laønh maïnh, neáp
soáng vaên minh trong giao tieáp, trong vieäc cöôùi, vieäc tang, leã hoäi; hoaøn
thieän cô cheá, toå chöùc baûo ñaûm cho hoaït ñoäng vaên hoùa coù hieäu quaû;
thöôøng xuyeân ñaáu tranh pheâ phaùn vaên hoùa ñoài truïy, phaûn ñoäng, ngoaïi
lai khoâng phuø hôïp vôùi vaên hoùa daân toäc; naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng
cuûa caùc thieát cheá, coâng trình vaên hoùa; ñònh höôùng, hoã trôï saùng taùc
caùc taùc phaåm vaên hoïc - ngheä thuaät tieân tieán, ñaäm ñaø baûn saéc daân
toäc, giaøu tính nhaân vaên; khoâng ngöøng naâng cao ñôøi soáng vaên hoùa
cuûa nhaân daân.
* Caâu hoûi:
1. Ñoàng chí trình baøy khaùi quaùt tính caùch vaên hoùa noåi troäi cuûa ngöôøi
Saøi Goøn - thaønh phoá Hoà Chí Minh? Theo ñoàng chí, tính caùch vaên hoùa
noåi troäi ñoù theå hieän nhö theá naøo trong giai ñoaïn hieän nay?
2. Truyeàn thoáng naêng ñoäng, saùng taïo cuûa nhaân daân thaønh phoá theå
hieän nhö theá naøo? Trong ñieàu kieän hoäi nhaäp vaø giao löu hieän nay,
chuùng ta caàn coù nhöõng ñònh höôùng gì ñeå phaùt huy truyeàn thoáng naøy?
(lieân heä coâng taùc thöïc tieãn).
KINH TEÁ SAØI GOØN -

ThS. HUYØNH VAÊN SINH
A. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU:

* Muïc ñích:
- Hieåu ñöôïc nhöõng ñaëc ñieåm phaùt trieån cuûa caùc ngaønh ngheà kinh teá
Saøi Goøn-thaønh phoá Hoà Chí Minh qua quaù trình phaùt trieån cuûa töøng
thôøi kyø lòch söû.
- Thaáy ñöôïc nhöõng ñaëc ñieåm, vai troø vò trí vaø nhöõng thuaän lôïi (tieàm
naêng, theá maïnh) vaø khoù khaên, thaùch thöùc cuûa kinh teá thaønh phoá Hoà
Chí Minh hieän nay.
- Nhaän thöùc ñöôïc phöông höôùng, muïc tieâu vaø bieän phaùp phaùt trieån kinh
teá thaønh phoá Hoà Chí Minh.
* Yeâu caàu:
- Naâng cao hôn nöõa yù thöùc vaø traùch nhieäm cuûa ngöôøi caùn boä coâng
chöùc trong söï nghieäp xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá Thaønh phoá ñoái
vôùi coâng cuoäc CNH-HÑH cuûa ñaát nöôùc ta hieän nay.
- Goùp phaàn tuyeân truyeàn, cuûng coá veà vò trí vai troø ñaàu taøu cuûa kinh teá
Thaønh phoá trong toång theå neàn kinh teá quoác gia (nôi xuaát hieän sôùm neàn
kinh teá haøng hoùa, khu kinh teá trung taâm cuûa vuøng kinh teá troïng ñieåm
phía Nam, chæ soá taêng tröôûng luoân oån ñònh, tæ troïng GDP cao nhaát
nöôùc,...).
Baøi Kinh teá Saøi Goøn - thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc boá cuïc thaønh 2
muïc chính sau:
I. Kinh teá Saøi Goøn-thaønh phoá Hoà Chí Minh trong quaù trình
phaùt trieån.
II. Ñaëc ñieåm, thuaän lôïi, thôøi cô-thaùch thöùc vaø phöông höôùng
phaùt trieån cuûa kinh teá thaønh phoá Hoà Chí Minh trong thôøi
gian tôùi.
* Troïng taâm cuûa baøi: Naèm ôû caùc chöông, muïc quan troïng sau:
Muïc 1, 3 (Chöông II): Ñaëc ñieåm, vai troø vò trí, tieàm naêng, theá
maïnh cuûa kinh teá Hoà Chí Minh; Phöông höôùng, muïc tieâu vaø giaûi phaùp
phaùt trieån.


4. Nguyeãn Só Noàng (chuû bieân-2008), Moân hoïc veà thaønh phoá Hoà
Chí Minh cho caùn boä coâng chöùc, Nxb Toång hôïp thaønh phoá Hoà
Chí Minh.
5. Traàn Vaên Giaøu (1987), Ñòa chí vaên hoùa thaønh phoá Hoà Chí Minh,
taäp 1, Nxb thaønh phoá Hoà Chí Minh, tr. 157-162, 187-191, 213, 260-
262.
6. UÛy Ban Nhaân daân Tp.HCM-Vieän Kinh teá (2005), Kinh teá thaønh
phoá Hoà Chí Minh 30 naêm xaây döïng vaø phaùt trieån (1975-2005), tr.
17-37, 59-85, 88-99, 307-313.
7. http://www.hochiminhcity.gov.vn/index_cityweb.
Tìm hieåu, nghieân cöùu kinh teá Saøi Goøn-thaønh phoá Hoà Chí Minh
caàn döïa treân neàn taûng chung veà hoïc thuyeát kinh teá chính trò hoïc, lòch
söû kinh teá Vieät Nam. Vieäc tìm hieåu caàn coù caùi nhìn toång theå vaø toaøn
dieän veà tieán trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa kinh teá Saøi Goøn –
thaønh phoá Hoà Chí Minh trong suoát hôn 310 naêm qua chính laø nôi xuaát
hieän neàn kinh teá haøng hoùa sôùm, thoaùt khoûi neàn kinh teá ”töï cung, töï
caáp”, ”tieåu noâng” cuûa neàn kinh teá noâng nghieäp truyeàn thoáng, hình
thaønh moät neàn kinh teá naêng ñoäng nhaát nöôùc caû trong quaù khöù cuõng
nhö hieän taïi.
I. Kinh teá Saøi Goøn-thaønh phoá Hoà Chí Minh trong quaù trình phaùt
trieån.
1. Thôøi kyø töø khi ngöôøi Vieät khai hoang laäp aáp ñeán
1975.
1.1. Kinh teá Saøi Goøn thôøi kyø phong kieán nhaø
Nguyeãn (1698 - 1859).
-
Noâng nghieäp: Dieän tích ruoäng ñaát taêng nhanh, neàn noâng
nghieäp troàng luùa phaùt trieån, giöõ vai troø chuû ñaïo trong
neàn kinh teá. Cheá ñoä tö höõu veà ruoäng ñaát phaùt trieån,
noâng daân bò phaân hoùa thaønh 2 taàng lôùp : chuû ruoäng
vaø ñieàn noâ.
- Thuû coâng nghieäp: Caùc ngaønh ngheà TCN ra ñôøi, phaùt
trieån ngaøy caøng chuyeân moân hoùa vaø gaén vôùi vaên
hoùa cuûa ngöôøi Vieät. Caùc ngaønh ngheà TCN phuïc vuï
chieán tranh phaùt trieån maïnh.
- Thöông maïi, tieàn teä vaø thueá khoùa: Phaùt trieån maïnh ôû
thôøi kyø naøy. Chôï phaùt trieån thaønh heä thoáng. Saøi Goøn
laø trung taâm mua baùn, trao ñoåi haøng hoùa saàm uaát nhaát
Nam Ñoâng Döông. Tieàn teä vaø thueá khoùa ra ñôøi, neàn kinh
teá phaùt trieån nhanh.
1.2. Kinh teá Saøi Goøn thôøi kyø Phaùp thuoäc (1859-
1945).
- Noâng nghieäp: Neàn noâng nghieäp phaùt trieån theo höôùng
xuaát khaåu. Moâ hình kinh teá trang traïi TBCN hình thaønh vaø
phaùt trieån. Trong neàn noâng nghieäp Saøi Goøn, hình thaønh
2 vuøng chuyeân canh.
- Coâng nghieäp-thuû coâng nghieäp: Neàn coâng nghieäp TBCN
baét ñaàu xaùc laäp ôû SG coù moái lieân heä maät thieát, gaén
boù chaët cheõ vôùi noâng nghieäp Nam boä. CN ñieän-nöôùc ra
ñôøi vaø phaùt trieån gaén vôùi quaù trình phaùt trieån ñoâ thò.
CN xaây döïng phaùt trieån gaén vôùi quaù trình phaùt trieån
kieán truùc, myõ thuaät vaø ngheä thuaät ñieâu khaéc phöông
Taây.
- Thöông maïi-dòch vuï-giao thoâng vaän taûi: Caùc hoaït ñoäng
thöông maïi (ñaëc bieät laø ngoaïi thöông) ñeàu naèm trong tay
tö baûn Phaùp vaø Hoa kieàu. Heä thoáng GTVT ôû Saøi Goøn
thôøi Phaùp phaùt trieån: Theo höôùng töø trong ra ngoaøi, gaén
vôùi quaù trình môû roäng, phaùt trieån ñoâ thò. Chuû yeáu theo
höôùng Baéc-Nam.
1.3. Kinh teá Saøi Goøn thôøi kyø 1954 – 1975.
- Coâng nghieäp-thuû coâng nghieäp: Neàn coâng nghieäp TBCN
phaùt trieån vôùi söï gia taêng soá löôïng, quy moâ cô sôû coâng
nghieäp. Caùc ngaønh coâng nghieäp phuïc vuï quaân ñoäi
chieán tranh phaùt trieån nhanh, laøm thay ñoåi haün boä maët
coâng nghieäp ôû Saøi Goøn - Chôï Lôùn - Gia Ñònh.
- Thöông maïi: Phaùt trieån maïnh, haøng hoùa doài daøo, ngoaïi
thöông ôû Saøi Goøn giöõ vai troø, vò trí heát söùc quan troïng
ñoái vôùi kinh teá caû mieàn Nam vaø vuøng Nam Ñoâng Döông.
- Dòch vuï, ngaân haøng, taøi chính, tín duïng: Heä thoáng ngaân
haøng ñöôïc toå chöùc chaët cheõ töø trung öông xuoáng cô sôû,
coù moái quan heä maät thieát vôùi heä thoáng ngaân haøng
theá giôùi.
- Heä thoáng giao thoâng vaän taûi: Ñöôøng boä phaùt trieån
maïnh ra vuøng ngoaïi vi vaø phuï caän SG. Phöông tieän vaän
taûi trong noäi thaønh ñöôïc cô giôùi hoùa. Ñöôøng haøng
khoâng hình thaønh vaø ngaøy caøng phaùt trieån.
2. Thôøi kyø töø naêm 1975 ñeán nay.

2.1. Tình hình phaùt trieån kinh teá thaønh phoá Hoà Chí
Minh giai ñoaïn 1975 – 1985.
- Kinh teá Thaønh phoá ñöùng tröôùc nhieàu khoù khaên, thöû
thaùch, naêng ñoäng vaø nhaïy beùn, tìm caùch thaùo gôõ khoù
khaên trong saûn xuaát, ñôøi soáng, xoùa boû cô cheá quaûn lyù
taäp trung quan lieâu, haønh chính bao caáp chuyeån sang cô
cheá quaûn lyù haïch toaùn kinh teá vaø kinh doanh XHCN.
Thaønh phoá ñaõ coù böôùc phaùt trieån veà kinh teá, oån ñònh
xaõ hoäi.
-
10 naêm naøy, chuû yeáu laø giai ñoaïn choáng ñôõ, giaûi
quyeát nhöõng coâng vieäc böùc baùch tröôùc maét, chöa böôùc
vaøo thôøi kyø phaùt trieån maïnh, taêng tröôûng kinh teá chöa
ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu cuûa daân sinh. Töø cuoái naêm
1985 kinh teá – xaõ hoäi cuûa Thaønh phoá ñöùng tröôùc nhöõng
thöû thaùch nghieâm troïng, ñaët ra nhöõng vaán ñeà vöøa caáp
baùch vöøa cô baûn, ñoøi hoûi phaûi taäp trung söùc löïc, trí
tueä ñeå giaûi quyeát, ñoøi hoûi phaûi thoáng nhaát cao veà
quan ñieåm trong Ñaûng, chính quyeàn caùc caáp töø Trung
öông ñeán ñòa phöông.
2.2. Tình hình kinh teá thaønh phoá Hoà Chí Minh töø
naêm 1986 ñeán nay.
- Sau Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù VI vaøo cuoái naêm
1986 ñaõ ñeà ra ñöôøng loái ñoåi môùi toaøn dieän, ñoàng boä
vaø maïnh meõ nhaèm oån ñònh tình hình kinh teá – xaõ hoäi,
vöôït qua khuûng hoaûng, tieáp tuïc xaây döïng nhöõng tieàn
ñeà caàn thieát ñeå ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, thöïc hieän
nhaát quaùn vaø laâu daøi chính saùch kinh teá nhieàu thaønh
phaàn vaän haønh trong cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù
cuûa nhaø nöôùc theo ñònh höôùng XHCN.
- Caùc thaønh phaàn kinh teá tieáp tuïc phaùt trieån. Kinh teá
nhaø nöôùc ñöôïc saép xeáp laïi theo chöông trình troïng ñieåm,
hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn. Kinh teá taäp theå töøng böôùc
ñöôïc cuûng coá. Kinh teá tö nhaân vaø khu vöïc coù voán ñaàu
tö nöôùc ngoaøi tieáp tuïc taêng tröôûng khaù. Söï naêng ñoäng,
saùng taïo trong hoaït ñoäng kinh teá Thaønh phoá ñöôïc phaùt
huy, ñoùng goùp tích cöïc vaøo söï phaùt trieån Thaønh phoá. Vò
trí vai troø trung taâm kinh teá cuûa Thaønh phoá ñoái vôùi khu
vöïc vaø caû nöôùc tieáp tuïc ñöôïc khaúng ñònh. Song, kinh teá
Thaønh phoá cuõng boäc loä nhöõng yeáu keùm cuûa trong giai
ñoïan naøy ”Chuyeån dòch cô caáu noäi boä caùc ngaønh kinh
teá coøn chaäm; hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh vaø naêng
löïc caïnh tranh chöa cao”.
II. Ñaëc ñieåm, thuaän lôïi, thôøi cô-thaùch thöùc vaø phöông höôùng phaùt
trieån cuûa kinh teá thaønh phoá Hoà Chí Minh trong thôøi gian tôùi.
1. Ñaëc ñieåm, theá maïnh cuûa neàn kinh teá thaønh phoá
Hoà Chí Minh.
Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø trung taâm kinh teá lôùn
nhaát nöôùc, ñaàu taøu kinh teá quoác gia, naèm trong khu kinh
teá troïng ñieåm phía Nam cuûa ñaát nöôùc, coù nhöõng ñaëc
ñieåm rieâng so vôùi caùc ñòa phöông khaùc:
- Tröôùc heát, Saøi Goøn - thaønh phoá Hoà Chí Minh sôùm ñi vaøo
kinh teá haøng hoaù, sôùm phaùt trieån kinh teá thò tröôøng.
- Söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa neàn kinh teá Saøi Goøn -
thaønh phoá Hoà Chí Minh trong hôn 300 naêm qua laø lieân
tuïc, duø laø chieán tranh hay hoaø bình, duø laø thöïc daân cuõ
hay thöïc daân môùi, duø laø thôøi bao caáp hay thôøi ñoåi môùi.
- Neàn kinh teá Thaønh phoá laø kinh teá ”môû”, gaén keát vôùi
khu vöïc vaø quoác teá. Do ñieàu kieän ñòa lyù lòch söû vaø giao
löu maø kinh teá Thaønh phoá phaùt trieån trong söï quan heä
chaët cheõ vôùi kinh teá cuûa mieàn Ñoâng Nam Boä, mieàn
Taây Nam Boä vaø Taây Nguyeân. Thöôøng xuyeân quan heä
tröïc tieáp vôùi kinh teá quoác teá. Söï phaùt trieån kinh teá
Thaønh phoá khoâng chæ laø yeâu caàu noäi taïi maø coøn giöõ
vai troø ñoäng löïc, vai troø ñaàu taøu cho caû khu vöïc.
2. Thôøi cô vaø thaùch thöùc cuûa thôøi kyø phaùt trieån
môùi.
- Thôøi cô lôùn nhaát ñoái vôùi chuùng ta laø söï môû roäng maïnh
meõ thò tröôøng roäng lôùn vaø ña daïng cuûa caùc nöôùc treân
theá giôùi ñoái vôùi saûn phaåm cuûa neàn kinh teá Vieät Nam.
Söï ra ñôøi cuûa heä thoáng thoâng tin toaøn caàu, caàn khai
thaùc ngay thaønh quaû cuûa coâng ngheä thoâng tin nhaèm
sôùm nhanh choùng vaø tieáp caän hieäu quaû ñeán vôùi neàn
kinh teá tri thöùc.
- Vôùi haï taàng cô sôû toát, TP.HCM coù ñuû tieàm naêng trôû
thaønh trung taâm taøi chính cuûa caû nöôùc vaø khu vöïc cuõng
nhö öu tieân phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp coù giaù
trò gia taêng cao.
- Hieän taïi, cô caáu kinh teá treân ñòa baøn Thaønh phoá ñang
giaûm daàn söùc caïnh tranh; caùc ngaønh coâng nghieäp chuû
yeáu mang tính chaát cuûa moät neàn saûn xuaát gia coâng döïa
vaøo nguoàn taøi nguyeân ngoaïi nhaäp vaø löông thöïc, thöïc
phaåm trong nöôùc vôùi haøm löôïng giaù trò gia taêng trong cô
caáu giaù trò saûn phaåm raát thaáp. Nhöõng vaán ñeà treân
ñaõ ñöôïc Thaønh phoá nhìn thaáy töø nhieàu naêm qua vaø ñaõ
ñeà ra caùc chöông trình muïc tieâu chuyeån dòch cô caáu noäi
boä caùc ngaønh kinh teá, nhöng do thieáu caùc giaûi phaùp,
bieän phaùp vaø söï taäp trung nguoàn löïc ñuû maïnh khaû dó
taùi caáu truùc neàn kinh teá theo höôùng caïnh tranh, neân
chöa mang laïi keát quaû.
- Taùi caáu truùc kinh teá laø ñoøi hoûi caáp baùch cuûa TP.HCM
trong giai ñoaïn töø nay ñeán naêm 2020. Ñaây laø vieäc phaûi
laøm ñeå TP.HCM tieáp tuïc giöõ vöõng vai troø ñaàu taøu kinh
teá cuûa caû nöôùc vaø thöïc söï laø thaønh phoá coâng nghieäp
theo höôùng hieän ñaïi vaøo naêm 2015, sôùm hôn 5 naêm so
vôùi caùc ñòa phöông khaùc trong caû nöôùc. Tuy nhieân, quaù
trình thöïc hieän khoâng heà ñôn giaûn: qui moâ kinh teá nhoû
beù, trình ñoä neàn kinh teá coøn thaáp, khoa hoïc coâng ngheä
laïc haäu, naêng löïc quaûn lyù coøn yeáu.
3. Phöông höôùng, muïc tieâu vaø giaûi phaùp phaùt trieån.
- Chuû ñoäng hoäi nhaäp vaø taêng toác phaùt trieån: Ñoåi môùi
toaøn dieän vaø maïnh meõ hôn nöõa; chuû ñoäng hoäi nhaäp
kinh teá khu vöïc vaø quoác teá; thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh
teá nhanh, hieäu quaû vaø beàn vöõng, khoâng ngöøng naâng
cao ñôøi soáng nhaân daân; giöõ vöõng oån ñònh chính trò – xaõ
hoäi; xaây döïng TP.HCM ngaøy caøng vaên minh, hieän ñaïi,
töøng böôùc trôû thaønh moät trung taâm coâng nghieäp, dòch
vuï, khoa hoïc coâng ngheä cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ; goùp
phaàn quan troïng vaøo söï nghieäp ñoåi môùi, xaây döïng vaø
baûo veä Toå quoác Vieät Nam xaõ hoäi chuû nghóa.
- Muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá khoâng chæ chuù troïng ñeán
soá löôïng, maø ñaët troïng taâm vaøo chaát löôïng cuûa taêng
tröôûng vaø phaùt trieån. Taêng tröôûng kinh teá phaûi gaén
lieàân vôùi coâng baèng vaø tieán boä xaõ hoäi, caûi thieän moâi
tröôøng soáng, boá trí laïi daân cö theo quy hoaïch vaø xaây
döïng ñoâ thò vaên minh.
- Thoâng qua caùc chöông trình muïc tieâu hoã trôï chuyeån dòch
cô caáu kinh teá ñeå khuyeán khích caùc doanh nghieäp ñaàu tö
chuyeån dòch sang caùc ngaønh coâng nghieäp hieän ñaïi, kyõ
thuaät cao, nhöõng ngaønh saûn xuaát coù giaù trò gia taêng
cao phuïc vuï xuaát khaåu; phaùt trieån caùc ngaønh dòch vuï
cao caáp, dòch vuï hoã trôï saûn xuaát, nhaèm taïo söï chuyeån
bieán veà chaát cô caáu kinh teá treân ñòa baøn.
- Thaønh phoá tieáp tuïc môû roäng ñaàu tö phaùt trieån treân
ñòa baøn theo höôùng xaõ hoäi hoùa; khai thaùc coù hieäu quaû
caùc coâng cuï vaø hình thöùc huy ñoäng voán thoâng qua thò
tröôøng voán treân ñòa baøn ñeå ñaàu tö phaùt trieån. Nguoàn
voán ñaàu tö cuûa ngaân saùch chuû yeáu taäp trung vaøo caùc
chöông trình haï taàng kyõ thuaät vaø xaõ hoäi, ñaøo taïo
nguoàn nhaân löïc cho caùc döï aùn veà phaùt trieån ñoâ thò vaø
phuïc vuï cho muïc tieâu chuyeån dòch cô caáu kinh teá. Ñaåy
maïnh vieäc xaõ hoäi hoùa ñaàu tö treân taát caû caùc lónh vöïc
kinh teá vaø dòch vuï ñoâ thò.
*) Moät soá giaûi phaùp lôùn nhaèm thuùc ñaåy phaùt
trieån kinh teá trong thôøi gian tôùi goàm:
- Moät laø, khai thaùc toát nhaát tieàm naêng, lôïi theá, tieáp tuïc
ñaåy maïnh chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng naâng
cao chaát löôïng, hieäu quaû vaø söùc caïnh tranh. Chuyeån ñoåi
moâ hình taêng tröôûng kinh teá töø phaùt trieån theo chieàu
roäng sang phaùt trieån theo chieàu saâu, taêng naêng suaát
toång hôïp, tieán boä khoa hoïc - coâng ngheä, nguoàn nhaân
löïc chaát löôïng cao.
- Hai laø, tieáp tuïc thuùc ñaåy phaùt trieån 9 nhoùm ngaønh dòch
vuï: taøi chính - tín duïng - ngaân haøng - baûo hieåm; thöông
maïi; vaän taûi, kho baõi, dòch vuï caûng - haäu caàn haøng haûi
vaø xuaát nhaäp khaåu; böu chính - vieãn thoâng vaø coâng
ngheä thoâng tin - truyeàn thoâng; kinh doanh taøi saûn - baát
ñoäng saûn; dòch vuï thoâng tin tö vaán, khoa hoïc - coâng
ngheä; du lòch; y teá; giaùo duïc - ñaøo taïo.
- Ba laø, tieáp tuïc taäp trung phaùt trieån 4 ngaønh coâng
nghieäp coù haøm löôïng khoa hoïc - coâng ngheä vaø giaù trò
gia taêng cao: cô khí, ñieän töû - coâng ngheä thoâng tin, hoùa
döôïc - cao su, cheá bieán tinh löông thöïc thöïc phaåm vaø caùc
ngaønh coâng ngheä sinh hoïc, coâng nghieäp saïch, tieát kieäm
naêng löôïng, coâng nghieäp phuï trôï.
- Boán laø, phaùt trieån noâng nghieäp ñoâ thò hieän ñaïi, hieäu
quaû, beàn vöõng; taêng cöôøng öùng duïng coâng ngheä sinh
hoïc, coâng taùc döï baùo, taäp trung saûn xuaát gioáng caây
troàng, gioáng vaät nuoâi, rau an toaøn, caây kieång, caù
kieång. Tieáp tuïc ñaåy maïnh vieäc thöïc hieän chieán löôïc
bieån. Chæ ñaïo xaây döïng moâ hình noâng thoân môùi vaên
minh, giaøu ñeïp.
- Naêm laø, taïo moâi tröôøng thuaän lôïi vaø bình ñaúng ñeå
phaùt trieån caùc thaønh phaàn kinh teá; tieáp tuïc saép xeáp,
ñoåi môùi, naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng doanh nghieäp
Nhaø nöôùc; boå sung cô cheá, chính saùch hoã trôï phaùt
trieån, naâng cao chaát löôïng kinh teá taäp theå vôùi noøng
coát laø caùc hôïp taùc xaõ; taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho kinh
teá tö nhaân phaùt trieån; hoã trôï caùc doanh nghieäp nhoû vaø
vöøa tieáp caän nguoàn voán, thoâng tin coâng ngheä vaø thò
tröôøng. Phaùt trieån ñoàng boä 5 loaïi thò tröôøng chính yeáu:
taøi chính, haøng hoùa - dòch vuï, coâng ngheä, baát ñoäng
saûn, lao ñoäng; ñoåi môùi, naâng cao vai troø, hieäu löïc quaûn
lyù Nhaø nöôùc trong cô cheá kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng
xaõ hoäi chuû nghóa. Phaùt huy vai troø cuûa thaønh phoá trong
Vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam.
- Saùu laø, huy ñoäng, söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc,
ñaëc bieät laø phaùt huy ñoäi nguõ trí thöùc ñeå khoa hoïc -
coâng ngheä thöïc söï laø ñoäng löïc naâng cao chaát löôïng
taêng tröôûng; boå sung cô cheá, chính saùch öu tieân thu huùt
ñaàu tö vaøo coâng nghieäp coâng ngheä cao, coâng ngheä
saïch; Phaùt trieån thöông maïi ñieän töû; caùc moâ hình phaân
phoái, giao dòch hieän ñaïi vaøo hoaït ñoäng thöông maïi. Quy
hoaïch phaùt trieån trung taâm hoäi chôï trieån laõm thöông maïi
coù taàm côõ khu vöïc.
- Baûy laø, taäp trung xaây döïng, taïo böôùc ñoät phaù veà heä
thoáng keát caáu haï taàng. Ñoåi môùi, naâng cao chaát löôïng,
hieäu löïc, hieäu quaû coâng taùc quy hoaïch, thieát keá ñoâ thò,
quaûn lyù quy hoaïch - kieán truùc, quy hoaïch xaây döïng noâng
thoân môùi, quaûn lyù ñoâ thò. Naâng cao chaát löôïng caùc
dòch vuï ñoâ thò theo höôùng xaõ hoäi hoùa.
- Taùm laø, ñoåi môùi maïnh meõ cô cheá quaûn lyù, toå chöùc,
hoaït ñoäng khoa hoïc - coâng ngheä, gaén keát giöõa caùc cô
sôû nghieân cöùu, ñaøo taïo vaø saûn xuaát - kinh doanh. Taêng
cöôøng nghieân cöùu, öùng duïng vaø chuyeån giao coâng
ngheä. Taêng ñaàu tö ñeå phaùt trieån khoa hoïc - coâng ngheä,
ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc chaát löôïng cao vaø xaây döïng
nhöõng trung taâm khoa hoïc coâng ngheä tieâu bieåu. Coù
chính saùch boài döôõng, thu huùt, troïng duïng caùc chuyeân
gia khoa hoïc - coâng ngheä trong vaø ngoaøi nöôùc.
* Caâu hoûi:
1. Vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån 10 KCN, 3 khu cheá xuaát taïi thaønh phoá ta
ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu vaøo thaønh quaû chung cho neàn kinh teá thaønh
phoá trong thôøi gian qua, nhöng cuõng mang laïi moät soá hieåm hoïa tieàm aån
cho coäng ñoàng. Vaäy hieän taïi noåi leân vaán ñeà ñoù laø gì cho caùc KCN vaø
KCX?
2. Ñoàng chí haõy phaân tích, trình baøy ñaëc ñieåm, vai troø vò trí cuûa neàn kinh
teá thaønh phoá Hoà Chí Minh ñoái vôùi Nam boä vaø caû nöôùc? Haõy phaân
tích, chöùng minh thaønh phoá Hoà Chí Minh laø trung taâm kinh teá lôùn cuûa
caû nöôùc? Theo ñoàng chí, caàn laøm gì ñeå phaùt huy vò trí trung taâm kinh teá
cuûa Thaønh phoá?
Thoáng suaát, Tröôûng cô, Leã Thaønh Haàu
Nguyeãn Höõu Caûnh - laäp ra Phuû Gia Ñònh, H. Taân
Bình, D. Phieân Traán (S.G. ngaøy nay).
* Chaám döùt thôøi kyø töï phaùt cuûa löu daân.
* Cheá ñoä quaûn lyù ruoäng ñaát ñöôïc hình thaønh.
* Chính saùch toå chöùc, chieâu moä löu daân.
* Chính saùch quaûn lyù tích cöïc, tieán boä.
* Dinh Phieân Traán trôû thaønh dinh quaân söï.
2. Saøi Goøn trôû thaønh caên cöù choáng quaân
Xieâm xaâm löôïc, ñeå chuùa Nguyeãn töøng böôùc
phaân thieát vuøng ñaát môùi phöông Nam (1698-
1776).
2.1. Naêm 1708: Maïc Cöûu ñöa 7 xaõ Haø Tieân veà
vôùi chuùa Nguyeãn.
Moät vuøng ñaát môùi, ñôn vò haønh chính môùi
cuûa chuùa Nguyeãn ñöôïc ra ñôøi ôû phía Taây Nam
S.Goøn. Ñoù laø Traán Haø Tieân.
2.2. Naêm 1732: Chuùa Nguyeãn ñaùnh tan giaëc
Satoát.
 Taïo cô sôû thieát laäp quyeàn cai trò treân
toaøn mieàn.
 Moät vuøng laõnh thoå môùi, ñôn vò haønh
chính môùi cuûa chuùa Nguyeãn ñöôïc ra ñôøi noái
lieàn Saøi Goøn vôùi Haø Tieân.
2.3. Naêm 1772: Quaân xaâm löôïc Xieâm La bò
ñaùnh tan vaø nhöõng chuyeån bieán quan troïng ôû
Saøi Goøn.
 Saøi Goøn trôû thaønh caên cöù quaân söï ñeå
baûo veä toaøn mieàn Nam ñaát môùi.
 Ñoâ thò Saøi Goøn nhanh choùng phaùt trieån,
trôû thaønh ñoâ thò lôùn nhaát trong toaøn mieàn
Nam vaø baùn ñaûo Trung-AÁn.
3. Saøi Goøn trong cuoäc chieán giöõa Taây Sôn-
chuùa Nguyeãn töø 1776 ñeán 1801.
3.1. Töø 1776 ñeán 1788: Saøi Goøn laø trung taâm
cuûa caùc cuoäc tranh chaáp giöõa chuùa Nguyeãn
vaø Taây Sôn treân toaøn vuøng ñaát môùi phöông
Nam.
- S.Goøn giöõ vò trí chieán löôïc, vai troø trung
taâm trong toaøn vuøng.
- Trong chieán tranh, SG khoâng ñieâu taøn, ñi xuoáng
maø vaãn phaùt trieån.
3.2. Töø 1788 ñeán 1801: Saøi Goøn laø caên cöù ñeå
chuùa Nguyeãn xaây döïng löïc löôïng ñaùnh ra Trung
- Baéc, thoáng nhaát laõnh thoå quoác gia:
* Nguyeãn AÙnh coù cô sôû thuaän lôïi:
- Saøi Goøn laø trung taâm kinh teá
- Quaân Phaùp haäu thuaãn, giuùp söùc
- Nguyeãn Hueä khoâng trôû laïi Gia Ñònh
* Naêm 1790: Nguyeãn AÙnh laäp Gia Ñònh kinh
vaø cho xaây thaønh Gia Ñònh.
* Naêm 1791: Nguyeãn AÙnh môû khoa thi ñaàu tieân
ôû Gia Ñònh, choïn ñöôïc 12 tieán só.
4. Saøi Goøn cuoái theá kyû XVIII-ñaàu theá kyû XIX:
laø thuû phuû cuûa Gia Ñònh Thaønh.
4.1. Veà kinh teá:
Neàn noâng nghieäp troàng luùa phaùt trieån
maïnh, gaïo ñöôïc SX ngaøy caøng nhieàu - laø haøng
hoùa chuû löïc baùn ñi caùc nöôùc.
Saøi Goøn laø trung taâm coâng nghieäp vaø
thöông maïi cuûa caû mieàn.
Saøi Goøn laø nôi ñaàu tieân trong caû nöôùc tieáp
thu kyõ thuaät phöông Taây.
4.2. Veà vaên hoùa - giaùo duïc:
Nhanh choùng phaùt trieån; Saøi Goøn trôû
thaønh trung taâm vaên hoùa-giaùo duïc cuûa caû
mieàn
- Chöõ quoác ngöõ baét ñaàu ñöôïc phoå bieán;
Saøi Goøn laø nôi ra ñôøi vaø laø trung taâm truyeàn
baù chöõ quoác ngöõ cuûa caû mieàn.
- Giaùo duïc hình thaønh,phaùt trieån. Saøi Goøn
laø trung taâm giaùo duïc, ñaøo taïo nhaân taøi cuûa
caû mieàn.
- Trí thöùc mieàn ngoaøi vaøo Saøi Goøn laøm
vieäc.
- Vaên ngheä ra ñôøi vaø phaùt trieån.
4.3. Veà xaõ hoäi:
* Xaõ hoäi SG phaân hoùa thaønh 4 taàng
lôùp:só,noâng,coâng,thöông.
* Daân soá ôû SG taêng nhanh vaø xaõ hoäi
phöùc taïp.
5. Saøi Goøn thôøi kyø “Nam kyø luïc tænh” (1832-
1859).
5.1. Söï thay ñoåi ñôn vò haønh chính:
• Töø sau naêm 1832, Gia Ñònh Thaønh bò
xoùa boû ñeå chia thaønh 6 tænh: 3 tænh mieàn
Ñoâng Nam kyø: Bieân Hoøa, Gia Ñònh, Ñònh Töôøng;
3 tænh mieàn Taây Nam kyø: Vónh Long, An Giang,
Haø Tieân.
5.2. Cuoäc khôûi binh cuûa Leâ Vaên Khoâi (1833-
1835)
Naêm 1836: vua Minh Maïng haï leänh phaù
Thaønh Gia Ñònh vaø cho xaây laïi thaønh khaùc:
Thaønh Phöôïng (Thaønh Phuïng).
III. Saøi Goøn thôøi phaùp thuoäc (1859-1945)

1. Quaân Phaùp ñaùnh chieám Saøi Goøn, cuoäc
khaùng Phaùp cuûa quaân vaø daân ta (1859 - 1862)
1.1. Quaân Phaùp ñaùnh Thaønh Gia Ñònh vaø Ñaïi
ñoàn Chí Hoøa, quaân trieàu ñình khaùng cöï.
* Quaân Phaùp ñaùnh Thaønh Gia Ñònh vaøo
muøa xuaân naêm Kyû Muøi – 2/1859.
Saùng 17.02.1859, lieân quaân Phaùp – Taây Ban
Nha ñaùnh chieám Thaønh Gia Ñònh.
* Quaân Phaùp ñaùnh Ñaïi ñoàn Chí Hoøa
vaøo muøa xuaân naêm Taân Daäu – 2/1861.
Saùng 24.02: Quaân Phaùp noå suùng doàn daäp

vaøo maët chính Ñaïi ñoàn Chí Hoøa
1.2. Cuoäc khaùng Phaùp cuûa nhaân daân (1859-
1862)
* Quaàn chuùng nhaân daân.
* Thanh nieân (noâng daân).
* Trí thöùc (só phu).
Trong buoåi ñaàu choáng Phaùp, treân caùc lónh
vöïc khaùc nhau, noåi leân caùc nhaân vaät tieâu
bieåu
*Quaân söï: Tröông Ñònh
*Chính trò: Hoà Huaán Nghieäp
*Vaên chöông:Nguyeãn Ñình Chieåu
2. Nhöõng bieán ñoåi ôû Saøi Goøn töø 1862 ñeán
1945.
2.1.Chính trò:
Phaùp thieát laäp aùch cai trò theo loái quaân
quaûn vôùi neàn chính trò tröïc tieáp vaø toaøn dieän
(tröïc trò) treân caùc maët: CT, HC, QS, KT, VH, XH…
2.2. Haønh chính:
Phaùp thieát laäp neàn haønh chính ôû Saøi
Goøn theo kieåu phöông Taây vaø xaây döïng cô sôû
haï taàng phuïc vuï neàn haønh chính.
2.3. Kinh teá: Neàn kinh teá TBCN ra ñôøi.
* Neàn noâng nghieäp troàng luùa xuaát khaåu
phaùt trieån maïnh; Saøi Goøn laø trung taâm xuaát
khaåu luùa gaïo vaø laø trung taâm kinh teá quan
troïng cuûa caû mieàn.
* Neàn coâng nghieäp TBCN xaùc laäp ôû SG, coù
moái quan heä maät thieát vôùi söï phaùt trieån
noâng nghieäp cuûa caû Nam boä.
* Heä thoáng ñöôøng boä trong noäi thaønh ñöôïc
môû mang xaây döïng môùi, ñöôøng saét xuaát hieän,
ñöôøng thuûy phaùt trieån.
2.4. Xaõ hoäi:
* Cuoái theá kyû XIX, g/c coâng nhaân Vieät
Nam ra ñôøi ñaàu tieân ôû SG; sang ñaàu theá kyû
XX, phaùt trieån nhanh choùng veà soá löôïng vaø
tröôûng thaønh veà chaát löôïng.
* Ñaàu theá kyû XX, giai caáp tö saûn Vieät Nam ra
ñôøi.
2.5. Vaên hoùa:
* Chöõ quoác ngöõ ñöôïc phoå bieán roäng raõi, 
coâng cuï cuûa VH, GD vaø haønh chính.
* Baùo chí xuaát baûn baèng chöõ quoác ngöõ ra
ñôøi ñaàu tieân ôû Saøi Goøn naêm 1865, ñoù laø
tôø Gia Ñònh Baùo.
* Ñaây laø thôøi kyø giao thoa giöõa vaên hoùa
Vieät Nam vaø vaên hoùa phöông Taây.
* Nhieàu heä tö töôûng, khuynh höôùng tö
töôûng khaùc nhau lieân tuïc vaø doàn daäp doäi
vaøo Saøi Goøn.
* Hoaït ñoäng vaên hoùa-tö töôûng ôû Saøi Goøn
mang neùt phöông Taây.
3. Phong traøo ñaáu tranh choáng Phaùp cuûa nhaân
daân Saøi Goøn töø 1862 ñeán Caùch maïng thaùng
Taùm-1945.
3.1. Caùc cuoäc khôûi nghóa cuûa nhaân daân thôøi
kyø 1862-1918.
Chöùng toû truyeàn thoáng yeâu nöôùc noàng
naøn, tinh thaàn chieán ñaáu choáng ngoaïi xaâm
kieân cöôøng, baát khuaát, beàn bæ, möu trí, saùng
taïo cuûa quaàn chuùng ND.
3.2. Phong traøo ñaáu tranh cuûa NDSG thôøi kyø
1918-1930:
* Chuyeån töø k/n vuõ trang sang ñaáu tranh KT
keát hôïp vôùi ñaáu tranh CT, trong ñoù chuû yeáu
noåi leân phong traøo coâng nhaân.
* NDSG ñaàu theá kyû XX ñaáu tranh choáng
Phaùp theo khuynh höôùng XH phöông Taây vôùi hình
thöùc phong phuù, ña daïng.
* Phong traøo coù tính quaàn chuùng, coù söï tham
gia töï phaùt cuûa nhaân daân.
3.3. Phong traøo ñaáu tranh cuûa NDSG khi coù
Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam laõnh ñaïo thôøi kyø
1930-1945.
* Phong traøo chuyeån töø töï phaùt sang töï
giaùc,coù toå chöùc,lieân keát.
* Phong traøo coù quy moâ ngaøy caøng
lôùn,tính chính trò ngaøy caøng cao, quaàn
chuùng tham gia ñoâng ñaûo.
* Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm ñaáu
tranh CM cuûa caû nöôùc.
IV. SAØI GOØN TRONG HAI CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN

CHOÁNG THÖÏC DAÂN PHAÙP VAØ ÑEÁ QUOÁC
MYÕ
(1945-1975)
1. Saøi Goøn trong 9 naêm
khaùng chieán choáng thöïc daân phaùp
(1945-1954).
1.1. Cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp
cuûa quaân vaø daân Saøi Goøn.
* Saøi Goøn: môû ñaàu Nam boä khaùng chieán,

laø nôi ñi tröôùc caû nöôùc trong cuoäc khaùng
chieán choáng thöïc daân Phaùp, can thieäp Myõ.
* Nhaân daân SG chuû ñoäng toå chöùc khaùng
chieán quyeát lieät, bao vaây, coâ laäp quaân Phaùp
trong noäi thaønh.
* ND SG naêng ñoäng, saùng taïo laäp caùc caên
cöù khaùng chieán choáng Phaùp.
* ND SG phaùt huy cao nhaát söùc maïnh cuûa
chieán tranh nhaân daân vôùi nhöõng hình thöùc
ñaáu tranh ñoäc ñaùo vaø phong phuù, ña daïng.
1.2. Tình hình, ñaëc ñieåm Saøi Goøn

trong 9 naêm 1946-1954.
* Veà Chính trò:
- Quaù trình khuûng hoaûng lieân tuïc boä maùy
cai trò cuûa Phaùp ôû SG.
- Söï phöùc taïp veà chính trò ôû SG trong nhöõng
naêm 1946-1954.
* Veà kinh teá - xaõ hoäi:

- Böôùc ñaàu dieãn ra quaù trình xaâm nhaäp kinh
teá TBCN cuûa Myõ vaøo Saøi Goøn.
- Daân soá ôû Saøi Goøn taêng leân nhanh choùng.
- Ñoâ thò hoùa dieãn ra raát nhanh.
* Veà vaên hoùa – tö töôûng:

- Phong traøo Phaät giaùo phuïc höng vaø phaùt
trieån.
- Baùo chí yeâu nöôùc phaùt trieån soâi noåi,
ñoùng goùp cho phong traøo ñaáu tranh choáng
Phaùp cuûa nhaân daân Saøi Goøn.
- Heä thoáng giaùo duïc ôû SG töøng böôùc phaùt
trieån vaø hoaøn chænh.
2. Saøi Goøn trong 21 naêm ñaáu tranh choáng ñeá

quoác Myõ vaø tay sai (1954-1975)
2.1. Nhaân daân Saøi Goøn ñaáu
tranh choáng ñeá quoác Myõ vaø tay sai.
* Ñaáu tranh chính trò:

- Dieãn ra soâi noåi vaø quyeát lieät, lieân tuïc,
daøy ñaëc vaø keùo daøi.
- Ph/traøo coù tính quaàn chuùng maïnh meõ vôùi
söï keát hôïp cuûa caùc giai caáp, taàng lôùp xaõ
hoäi…
- SG laø ngoøi noå vaø laø trung taâm ñaáu tranh
CT treân caû MN.
- Ph/traøo coù tính saùng taïo vôùi nhöõng hình
thöùc phong phuù, ña daïng vaø ñoäc ñaùo.
* Ñaáu tranh vuõ trang:

- Dieãn ra lieân tuïc, quyeát lieät vaø maïnh meõ
caû trong vaø ngoaøi TP.
- Trong ñaáu tranh, löïc löôïng vuõ trang TP hình
thaønh, phaùt trieån vaø ngaøy caøng lôùn maïnh.
- Ñaáu tranh vuõ trang vôùi nhöõng caùch ñaùnh
bí maät, baát ngôø, taùo baïo, vôùi hình thöùc phong
phuù, ña daïng vaø ñaày saùng taïo cuûa quaàn
chuùng nhaân daân.
2.2.Nhöõng bieán ñoåi ôû Saøi Goøn trong

21 naêm (1954-1975)
* Veà chính trò:
- Nhöõng thay ñoåi, khuûng hoaûng lieân tuïc,
keùo daøi cuûa boä maùy chính trò ôû Saøi Goøn.
- Söï baát oån veà tình hình chính trò ôû Saøi Goøn
keùo daøi suoát 21 naêm 1954-1975.
* Veà Kinh teá:

- Neàn kt TBCN phaùt trieån nhanh, giöõ vò trí quan
troïng trong ñôøi soáng kinh teá-xaõ hoäi ôû Saøi
Goøn.
- Neàn kt TBCN taùc ñoäng maïnh ñeán söï bieán
ñoåi caùc lónh vöïc khaùc ôû Saøi Goøn vaø mieàn
Nam.
- Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm kinh teá, trung
taâm thöông maïi, taøi chính cuûa caû mieàn.
* Veà vaên hoùa – xaõ hoäi:

- Dieãn ra cuoäc ñaáu tranh giöõa vaên hoùa truyeàn
thoáng daân toäc VN vôùi loái soáng, vaên hoùa Myõ.
- Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm giaùo duïc, ñaøo
taïo ñaïi hoïc, laø trung taâm y teá cuûa caû mieàn.
V. THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH TREÂN ÑÖÔØNG
XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN (1975-2005)
1. Thaønh phoá 10 naêm caûi taïo, xaây döïng vaø

phaùt trieån (1975-1985)
1.1. Tình hình, ñaëc ñieåm cuûa Thaønh phoá sau
chieán tranh.
 Nhöõng khoù khaên vaø thuaän lôïi:
- Khoù khaên: khaùch quan vaø chuû quan treân
nhieàu maët…
- Thuaän lôïi: Cô sôû kinh teá - vaät chaát kyõ
thuaät + Con ngöôøi.
1.2. Quaù trình caûi taïo, khoâi phuïc vaø phaùt trieån
(76-80).
- TP tieán haønh coâng cuoäc caûi taïo xhcn, phaùt
trieån kinh teá vaø nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc…
- (1979-1980): Kinh teá TP khuûng hoaûng, giaûm
suùt  taùc ñoäng maïnh ñeán ñôøi soáng XH. TP
maát vai troø, vò trí trung taâm cuûa caû mieàn
Nam.
1.3. Thaønh phoá “ñeâm tröôùc cuoäc ñoåi môùi”

(1981-1985).
- TP “thoaùt ra” töø cô cheá cuõ, chuû ñoäng, maïnh
daïn vaø nhaïy beùn tìm höôùng môùi phaùt trieån
phuø hôïp.
- TP vöôït qua khoù khaên, khuûng hoaûng, taïo cô
sôû ñieàu kieän cho neàn kinh teá haøng hoùa thò
tröôøng töøng böôùc hình thaønhthuùc ñaåy söï
chuyeån bieán treân nhieàu maët.
TP laø nôi môû ñaàu cho coâng cuoäc ñoåi môùi
cuûa Ñaûng ta.
2. Thaønh phoá 20 naêm ñoåi môùi phaùt trieån

vaø hoäi nhaäp (1986-2005)
2.1. Thaønh phoá 5 naêm ñaàu ñoåi môùi
(1986-2000).
- TP tieán haønh coâng cuoäc ñoåi môùi  taïo
böôùc ñoät phaù quan troïng trong cô cheá,chính
saùch quaûn lyù kinh teá.
- TP vöôït qua khuûng hoaûng, oån ñònh, phaùt
trieån kt-xhböôùc ñaàu chuyeån bieán khaúng
ñònh ñöôøng loái ñoåi môùi phuø hôïp vôùi thöïc
tieãn TP.HCM.
2.2. Thaønh phoá 10 naêm taêng toác phaùt
trieån, chuaån bò hoäi nhaäp khu vöïc-theá giôùi
(1991-2000).
- TP ñi tröôùc caû nöôùc chuyeån dòch cô caáu KT,
phaùt huy tieàm naêng, theá maïnh - vò trí, vai troø
cuûa 1 TP trung taâm cuûa caû mieàn, caû nöôùc…
- TP ñi ñaàu caû nöôùc phaùt trieån caùc moâ hình
môùi veà kt, laøm ñieån hình  moâ hình chung cho
caû nöôùc.
- KTTP taêng tröôûng lieân tuïc,nhòp ñoä ngaøy
caøng cao  chuyeån bieán xh…
2.3. TP hoäi nhaäp vaøo khu vöïc vaø theá

giôùi (2001-2005).
- TP ñaåy maïnh chuyeån dòch cô caáu KT theo
höôùng hieän ñaïi, taêng tröôûng nhanh, beàn vöõng,
chuû ñoäng hoäi nhaäp vaøo kinh teá khu vöïc vaø
theá giôùi.
- TP coù nhöõng chuyeån bieán treân nhieàu lónh
vöïc  khaúng ñònh vai troø, vò trí trung taâm nhieàu
maët cuûa caû mieàn, caû nöôùc, laø ñaàu taøu kinh
teá quoác gia.
Caâu hoûi:
• 1. Vôùi nhöõng söï kieän, tö lieäu lòch söû coù
choïn loïc, anh (chò) phaân tích, chöùng minh vai
troø, vò trí trung taâm cuûa Saøi Goøn – Thaønh
phoá Hoà Chí Minh trong lòch söû phaùt trieån.
• 2. Anh (chò) phaân tích, chöùng minh truyeàn
thoáng yeâu nöôùc, choáng xaâm laêng vaø caùch
maïng kieân cöôøng cuûa nhaân daân Saøi Goøn
– Thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Cách mạng tháng Tám tại Sài Gòn
Năm 1945, hoàn cảnh khách quan có nhiều thuận lợi. Trong nước,
Thực dân Pháp bị Nhật đảo chính ngày 9/3/1945. Trên thế giới, Đức
quốc xã đầu hàng. Lợi dụng tổ chức công khai hợp pháp là Thanh
niên Tiền Phong, Thanh niên Tiền phong trong các ban, xí nghiệp tích
cực hoạt động chuẩn bị cho khởi nghĩa tháng 8/1945.
Khi Nhật tuyên bố đầu hàng Đồng minh vô điều kiện, ngay tối ngày
15/8/1945, Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ được thành lập do ban Bí
thư xứ ủy Trần Văn Giàu làm Chủ tịch. Đêm 20/8/1945, Mặt trận Việt
Minh ra mắt công khai tại rạp Nguyễn Văn Hảo; cờ đỏ búa liềm treo
đầu tiên trước nhà bác sĩ Phạm Ngọc Thạch. Sau khởi nghĩa thí
điểm Tân An thành công, Ủy ban Khởi nghĩa chỉ thị các cơ quan, nhà
máy phải giành chính quyền trước 0 giờ ngày 25/8/1945. Thực tế
những công sở trong thành phố đều do ta làm chủ ngày 24/8. Đặc
biệt dinh Khâm sai (nay là Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh ) là nơi
đầu tiên ở Sài Gòn, cờ quẻ ly bị hạ xuống, cờ đỏ sao vàng được kéo
lên, tung bay trong không khí thắng lợi.
Ngay từ sáng sớm 25/8/1945, cả triệu quần chúng nhân dân Sài Gòn
– Chợ Lớn và các tỉnh lân cận mang theo giáo mác, tầm vông vạt
nhọn…rầm rập kéo về nội thành Sài Gòn tham gia khởi nghĩa giành
chính quyền, biểu dương lực lượng. Đoàn người hô vang những
khẩu hiệu: “Việt nam hoàn toàn độc lập”, “Mặt trận Việt Minh muôn
năm”, “Độc lập hay là chết”, “Đảng Cộng sản Việt Nam muôn năm”…
Cờ đỏ sao vàng ngập đường phố, phấp phới bay hiên ngang tên các
công sở.
1. Tổ chức Thanh niên Tiền phong:
Ngày 9 – 3 – 1945, Nhật đảo chính Pháp, lúc này chính phủ Nhật chủ
trương muốn tập hợp lực lượng thanh niên để chống lại Đồng minh
nên đã cử một viên tướng Nhật là Iđa đến gợi ý với bác sĩ Phạm
Ngọc Thạch (Nhật không biết bác sĩ Phạm Ngọc Thạch là người của
cách mạng). Xứ ủy Nam Bộ muốn lợi dụng đề nghị này để nhanh
chóng xây dựng lực lượng rộng rãi của ta, đã đồng ý để bác sĩ Phạm
Ngọc Thạch cùng một số người có cảm tình với cách mạng: Nha sĩ
Nguyễn Văn Thủ, kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát, sinh viên Huỳnh Văn
Tiểng đứng ra lập một tổ chức thanh niên do Đảng Cộng sản lãnh
đạo. Cờ, khẩu hiệu đều do ta đặt ra. Tổ chức Thanh niên Tiền phong,
ra đời vào ngày 1 – 6 – 1945.
Sau khi ra đời, Thanh niên Tiền phong với trang phục quần soọc
xanh hoặc màu sậm, áo sơ mi trắng, dép cao su quai tréo, mũ bành
vành rộng, huy hiệu mũi tên thẳng đứng. Được trang bị tầm vông vạt
nhọn, đeo dao găm và cuộn dây thừng ngang lưng. Kiểu chào là co
bàn tay trái ngang ngực, xòe ba ngón tay tượng trưng cho ba lời thề
(Trung thành với tổ quốc, với nhân dân, giữ gìn phẩm chất cao đẹp).
Khẩu lệnh là hô “Thanh niên!” và đáp “Tiến!”. Cơ quan ngôn luận là
báo Tiến ! ra hàng ngày. Trụ sở đóng ở số nhà 14 đường Charner
(đường Nguyễn Huệ nay).
Hoạt động của Thanh niên Tiền phong do các ban chuyên môn phụ
trách như: Ban Tuyên truyền cổ động tổ chức, Ban Hoạt động xã hội,
Ban Phát thanh, Ban Huấn luyện quân sự, Ban Biên tập báo Tiến,
Ban Văn nghệ, nòng cốt trong hoạt động các ban chuyên môn này có
hàng trăm anh chị em công nhân, trí thức, học sinh – sinh viên. Hoạt
động của Thanh niên Tiền phong rất sôi nổi, ngày đêm tổ chức canh
gác, giữ gìn an ninh trật tự, tổ chức dạy bình dân học vụ, quyên góp
cứu đói đồng bào miền Bắc, miền Trung, tổ chức lấy súng của Nhật,
của Pháp trang bị cho mình và tổ chức huấn luyện quân sự.
Đầu tháng 8/1945, Thanh niên Tiền phong trở thành một mặt trận
dân tộc thống nhất lôi cuốn hầu hết các tầng lớp nhân dân, các tôn
giáo thành cao trào cách mạng toàn dân. Các công, tư sở, các xí
nghiệp, các nhà máy điện, nước, bưu điện, các bót cảnh sát…đều có
cơ sở Thanh niên Tiền phong nắm chắc. Ngày 16/8/1945, Thanh niên
Tiền phong tuyên bố gia nhập Mặt trận Việt Minh. Ở Sài Gòn và các
tỉnh Nam bộ, không khí khởi nghĩa sôi nổi. Thanh niên các giới phần
lớn đứng trong hàng ngũ Thanh niên Tiền phong sẵn sàng tham gia
các tổ chức khởi nghĩa.
Sau khi ra đời tháng 6 – 1945, tổ chức Thanh niên Tiền phong Sài
Gòn – Chợ Lớn – Gia Định đã có hai cuộc tuyên thệ lớn tại vườn
Ông Thượng (nay là công viên văn hóa Tao Đàn).
Cuộc tuyên thệ lần thứ nhất diễn ra vào ngày 15 – 7 – 1945, tập hợp
được 20.000 người. Các nhà lãnh đạo Thanh niên Tiền phong đọc lời
kêu gọi: “Thanh niên hãy nhận thức rằng: Thời của đất nước đang
đến, Thanh niên Việt Nam phải sẵn sàng phải hiệp lực để cứu nước,
để phụng sự dân tộc, phụng sự nhân dân”. Sau lời tuyên thệ, Thanh
niên cùng nhau hát hai bài Lên Đàng và Tiếng gọi Thanh niên.
Lần tuyên thệ thứ hai vào ngày 18/8/1945 lực lượng Thanh niên Tiền
Phong mang vũ khí thô sơ, gậy tầm vông trên vai, dây thừng và dao
găm ở thắt lưng, chào nhau bằng câu: “Thanh niên! Tiến!” với nội
dung kêu gọi “Thời cơ giành độc lập đã đến! Thanh niên hãy siết chặt
hàng ngũ, sẵn sàng chiến đấu”. Nhạc sĩ Lưu Hữu Phước đứng trên
bục cao chỉ huy đồng ca Quốc dân hành khúc do ông sáng tác (tức
Thanh niên hành khúc được sửa lời lại cho phù hợp với tình hình
mới sau khi tuyên thệ).
2. Mít tinh của đồng bào Sài Gòn đón nghe Tuyên ngôn độc lập
của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày (2/9/1945)
Cách mạng Tháng 8 thắng lợi. Ngày 2/9/1945, hàng vạn đồng bào từ
nhiều tỉnh và tại Sài Gòn kéo về quảng trường Norodom (gần nhà
thờ Đức Bà) chờ được nghe Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn
độc lập từ quảng trường Ba Đình (Hà Nội). Nhưng do thời tiết xấu và
trình độ kỹ thuật lúc đó, những lời tuyên bố trịnh trọng của Hồ Chủ
Tịch trước quốc dân và dư luận thế giới không đến được với đồng
bào dự mít tinh. Đồng chí Trần Văn Giàu, Chủ tịch Lâm ủy hành
chính Nam Bộ đã bước lên khán đài kêu gọi nhân dân đoàn kết
chung quanh chính phủ Hồ Chí Minh, nâng cao cảnh giác, sẵn sàng
đập tan mưu đồ của thực dân, đế quốc trở lại xâm lược nước ta lần
nữa.
Khi cuộc mít tinh chuyển sang biểu tình tuần hành, từ trên những
tầng lầu cao xung quanh, thực dân Pháp đã nổ súng bắn vào đoàn
biểu tình tuần hành, từ trên những lầu cao xung quanh, bọn thực dân
pháp đã nổ súng bắn làm 47 người chết và bị thương. Hành động
gây hấn của thực dân Pháp được sự tiếp tay của thực dân Anh đã
gây căm phẫn cao độ, dấy lên lòng yêu nước và lòng quyết tâm bảo
vệ Tổ quốc trong các tầng lớp nhân dân.

Bai Giang Mon Thanh Pho Ho Chi Minh Hoc

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai Giang Mon Thanh Pho Ho Chi Minh Hoc

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRÖÔØNG CAÙN BOÄ TP.

HOÀ CHÍ MINH

Ñeà cöông baøi giaûng

THAØNH PHOÁ HOÀ

Thaønh phoá Hoà Chí Minh thaùng 04 naêm 2011.

NOÄI DUNG CAÙC BAØI

Nguoàn löïc töï nhieân vaø kinh teá – xaõ hoäi

Lòch söû Saøi Goøn – thaønh phoá Hoà Chí

Lòch söû Ñaûng boä thaønh phoá Hoà Chí Minh

Vaên hoùa, con ngöôøi Saøi Goøn – thaønh

Kinh teá Saøi Goøn – thaønh phoá Hoà Chí Minh

NHAÄP MOÂN – GIÔÙI THIEÄU MOÂN HOÏC

1. Muïc ñích – yeâu caàu.

2. Söï caàn thieát cuûa moân hoïc.

A. MUÏC ÑÍCH – YEÂU CAÀU:

A. MUÏC ÑÍCH – YEÂU CAÀU:

- Nhöõng truyeàn thoáng toát ñeïp vaø baøi hoïc kinh

- Naâng cao nhaän thöùc, tình caûm caùch maïng, traùch

- Tuyeân truyeàn, giaùo duïc quaàn chuùng hieåu, nhaän

IX. ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ LẦN THỨ CHÍN.

A. MUÏC ÑÍCH – YEÂU CAÀU:

C. PHÖÔNG PHAÙP GIAÛNG DAÏY VAØ ÑOÀ DUØNG DAÏY HOÏC:

D. TAØI LIEÄU PHUÏC VUÏ SOAÏN, GIAÛNG:

1. CAÙC YEÁU TOÁ ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN.

2. CAÙC YEÁU TOÁ ÑÒA LYÙ KINH TEÁ – XAÕ HOÄI.

2.1. Heä thoáng haï taàng cô sôû.

A. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU:

2. Tính linh hoaït, naêng ñoäng, saùng taïo.

KINH TEÁ SAØI GOØN -

A. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU:

C. PHÖÔNG PHAÙP GIAÛNG DAÏY VAØ ÑOÀ DUØNG DAÏY HOÏC:

D. TAØI LIEÄU PHUÏC VUÏ SOAÏN, GIAÛNG:

E. NOÄI DUNG CUÏ THEÅ:

2. Thôøi kyø töø naêm 1975 ñeán nay.

III. Saøi Goøn thôøi phaùp thuoäc (1859-1945)

Saùng 24.02: Quaân Phaùp noå suùng doàn daäp

IV. SAØI GOØN TRONG HAI CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN

* Saøi Goøn: môû ñaàu Nam boä khaùng chieán,

1.2. Tình hình, ñaëc ñieåm Saøi Goøn

* Veà kinh teá - xaõ hoäi:

* Veà vaên hoùa – tö töôûng:

2. Saøi Goøn trong 21 naêm ñaáu tranh choáng ñeá

* Ñaáu tranh chính trò:

* Ñaáu tranh vuõ trang:

2.2.Nhöõng bieán ñoåi ôû Saøi Goøn trong

* Veà Kinh teá:

* Veà vaên hoùa – xaõ hoäi:

1. Thaønh phoá 10 naêm caûi taïo, xaây döïng vaø

1.3. Thaønh phoá “ñeâm tröôùc cuoäc ñoåi môùi”

2. Thaønh phoá 20 naêm ñoåi môùi phaùt trieån

2.3. TP hoäi nhaäp vaøo khu vöïc vaø theá

Cách mạng tháng Tám tại Sài Gòn

1. Tổ chức Thanh niên Tiền phong:

You might also like