You are on page 1of 8
LICH Sd c6 TRUNG D4I CH@d @U- NHGONG NET Dgc THO Chau Au 1a chau Iye nhé so voi chau A, chau My, chau Phi, dién tich 10.498,000 km? gém nhiéu ban dio va hai dio. Dan sO khoang 750 triéu ngudi. Toan bé tue dia chau Au a phan kéo dai vé huéng tay cita luc dia chau A. Tit phia bic chau Au (Nauy) tdi phia nam (Hi Lap) dai 4,000 km, ti phfa tay (B6 Dio Nha) dén phia dong (Nga) dai khoing 5.000 km. Trong chau luc ¢6 nhiing nutéc cue Jn nhw nuée Nga. Chi tinh rieng phan dién tich & chau Au cita Nga 1a 4 triéu km? voi dan s6 100 tri¢u ngudi (ton bd dién tich cha Nga hon 17 trigu km? dan s6 150 tridu ngudi). Bien gidi cdc quéc gia chau Au bien dong rat nhiéu. Thdi ky can dai, mgt s6 quéc gia ngdy nay khong t6n tai dgc Mp: Nam Tu, Séc, Slovakia, Hunggari tr thanh quéc gia sau Dai chién thé gidi thir Nhat (1914-1918). Nutéc Ao bi thu hep lanh thé. Chau Au tén tai ba hé ng6n ngit chinh [; Tiéng Duc trong d6 bao gém ngon ngtt Dite, Dan Mach, Thuy Dién va Anh; Hé ngOn ngit Slavo bao gdm ting Ba Lan, Bungari, Séc, Slovenia, Slovakia, Sécbi, Crdatia, Nga; Hé ng6n ngit TS. Cao Van Lien Hoc vién Bdo chi tuyén truyén Latinh bao gém tiéng Italia, Tay Ban Nha, Rumani, Phép. Thit ngon ngit nay duge goi la ngdn ngit Roma vi thdi cd dai duge ding trong dé quée La Ma rong lin. Cac dan t6c chau Au [a dong gidng cita dai ching toc Ion 1a Oropoit bao gém nhiéu tigu chiing va loai hinh nhan ching. Ngo&i ra con rat nhiéu ngui chau A di cu sang day qua cdc thdi ky lich sit. Hon 600 nam qua, ngudi chau Au cling da di cur t6i nhigu luc dja khéc trén thé gidi nhu chau MY, chau Dai Duong, chau A ‘Ton gido chau Au thoi cd dai mot thoi gian khodng gan 1.000 nam theo da than giéo. Tit thé ky I sau CN Thien chia gido ti Can Dong vugt qua Dia Trung Hai tran sang phin Tay clia dé quéc La MA. Cang vé sau vain dé ton gido cang phite tap vi ban than Thién chiia gio cling phan ligt thanh nbiéu gido ph4i. Con c6 nhigu ton gido khéc theo vét chan di cu ciia ngudi chau A du nhap vio. C6 thé thay mién Nam chau Au va Ban Lan phan lon cu dan theo Co déc gido thuge Thién chiia giéo La Ma, mién Bac Au theo dao Tin lanh. © Hi Lap, Nam Tu, Bungari, Nga theo 44 chinh théng gido. Ngoai ra cn ¢6 dao Do. Thai, dao Héi, An DO gido vao chau Au do _ Tan séng ngudi chau A di cu sang. Chau Au 1a chau luc c6 nén kinh té cong ndng nghiép phat trign cao nhit thé gidi, c6 miic sng cao mhait va do thi hod cao nhat. Chau Au trai qua thoi tién sir khé dai va cOng x nguyéh thuy tan 13 mudn, gan nhu khong déng déu trén khdp chau luc. Mai tdi thé ky VIII trudéc CN, tai Hi Lap méi xudt hign giai c&p va hinh thnh nha nuéc, con La Ma bude vao x4 hoi nay & thé ky VI trade CN. Xa hOi dau tién ciia hai quéc gia nay 1a xa hoi chiém hifu n6 Ie, Didu kién dia ly lam cho kinh té Hi Lap, La Ma cé dc trung ritng khac chau A. Trong khi chau A chi don thudn kinh t€ néng nghiép thi kinh t€ cia Hi Lap, La Ma cé dai Ja nén kinh té nbiéu thanh, phén cong néng thuong nghiép va van hanh theo co ché kinh té hang hod thj truémg dic bigt phat trign, bat chap ch€ 46 chinh tri, xd di 14 ché dO chiém hitu né Ie. Nhu vay cong lao phat minh ra kinh t€ hang hod thi trutng khong phai 1 cla chi nghia ur ban thoi ky can dai ma chinh Ja san phdm tat yéu khach quan do nhu cdu cuge séng cita xa hoi Lodi ngudi san sinh ra ngay tir thoi ky ¢6 dai. Nhan t6 kinh t€ hang hod tac dong dén sy phan hod.xé hoi Hi Lap va La Ma. Do nhiéu thanh phan kinh té nén trong giai cp chi no - giai cap thong tri, dp bite, béc 1ot bao gém nhiéu tang lép tong tng: Téng lop chi n6 nong nghiép cdn goi Ja qué toc co (qui NGHIEN CUU CHAU AU'- EUROPEAN STUDIES REVIEW N°9 (84).2007 t6c thi tOc) c6 nguén géc tir cdc quan chifc xa hoi'nguyén thuy nhu t6c truéng, ta trudng bd lac, tha inh lién minh b6 Lac, thé Iinh quan sy. Tiép theo 18 ting I6p qui tc méi, qui tc cong thuong nghiép. Tang Idp nay xuat than tir binh dan gidu cé len nhd sin xudt hang hod, buén bin va cho vay ning lai. Trong giai cp chi no cé hai ting lp déi lap nhau sé anh hung to Ién dén thé ché chinh tri cia nha nuée chiém hitu n6 1 Hi Lap, La Ma sau nay. Giai cap thit hai 6 Hi Lap, La Ma la binh dan bao gém nOng dan va thi dan. Cong x3 nguyén thuy Hi Lap, La Ma tan ra mugn, moi diéu kién 4% chin mudi cho nén cong xa nguyen thuy & day gidi thé mot cach triét dé, tic IR ch€ do tur hiw phat trién manh mé, cong xd néng thon & Hi Lap, La Ma khong cdn ding nghia cita n6, 6 d6 ton tai sé hitu te nhan khong chi cia chi no ma cdn ciia nong dan. Do d6 ndng dan Ia ngudi dan ty do, la nhiing cOng dan cia nha nuéc. Ho duge huéng quyén chinh tri, quyén bau cit, img cir ‘vao cdc chife vu va cdc co quan nha nude, ‘Trong cudc déu tranh chinh tri dé ta chon hinh thie nha nudc, binh dan Ja déng minh cia ting 1ép chit nd cong thuong nghiép, ngan hang. Che do chiém hiw no 1¢ & Hi Lap, La M4 1a dién hinh, biéu hién trude het 6 giai c&p no 1é. NO Ie & Hi Lap, La Ma rat dong. Ho cé tinh chat chung cla n6 Ié thé gidi. Theo phép luat ho khong duge thita nhan la Lich sit 6 trung dai chia Au... 45 con ngudi, bi cudng bite lao dong khé sai, Khong duge huéng phdn nio gid tri ma ho lam ra. Nhung n6 lé & Hi Lap, La Ma déng, vai tr chinh trong viée sn xudt ra cila cai vat chat clia xd hgi. No I¢ lao dong san xuat & khép moi noi, & héu hét cde nganh kinh té. Trong sin xudt nong nghiép, & moi dai dién trang c6 chit nd sit dyng hang van nd 1é. NO Ig lao dong sin xudt trong cdc xuéng thi cong nghigp, n6 Ie bi xigng xich vao nhing thuyén budn dé cho thuyén van tai hang hoa dé chi nd budn ban & cdc thi trvdng Nam Au - Bic Au, Dia Trung Hai... No Ié bi xiéng xich vao céc tau chién dé chto céc chién thuyén trong thuy binh La Ma. N6 1é bi bude phai giao ddu véi nhau hoac véi manh thi cho dén chét 8 cée dau trutmg dé chi nd La M& tieu khién. Hién nhién cing cé mét sé Iugng nhat dinh n6 1é phyc djch hu ha trong cdc gia dinh quyén quf chi no quan lai. Tom Jai voi mét nén kinh t€ cong nong thuong nghiép phat trign, no 1 Hi Lap, La Ma déng vai trd chinh trong sn xudt, Nha nurée va chi nO bbc Lot chi yéu 1A bée 1Ot nd Ie. Dac diém xa hoi chiém htu no 1¢ Hi Lap, La Ma da anh hudng dén thiét ché chinh tri nha nuGc, Trong x4 hoi va trong giai cp chi no da dién ra cudc dau tranh giai cap gitta mét bén 1a tang 16p chit n6 nong nghiép muén thiét lap mét nén quan chi v6i ben kia 14 chi né cOng thuong nghiép duoc binh dan ing ho muén thiét lap nén cong hoa. Trong cude dau tanh dé & Athen, chi nd cong thuong nghiép va binh dan thu dugc thing Igi trigt dé nén da thiét lap duge nha nude cong hoa dan cha chi no. 6 thanh bang Spic (Hi Lap) cling nhwr & La Ma, chit no cong thuong va binh dan thing Igi khong wiét dé, chi nd nong nghiép vin nim mét sé co quan quan trong cia bd may nha nude nén chi thiét Lap duoc nén cong hea quf toc cha nd. Nhu vay néu ché d9 chiém hiru no le chau A thiét lap duge nén quan chi chuyén ché tap quyén thi & Nam Au thiét ché chinh wi 1a nha nude cOng hod. Mai t6i thé ky I trréc CN, La Ma méi thiét lap duge ché d9 doc tai va nén quan cha. Ché do no 1¢ La Ma gin lién véi chit nghia dé quéc binh truéng. Dé quée La Ma ding sie manh quan sy tién hanh chién tranh xam luge mé r6ng [anh thé, né dich béc 16t céc dan tc Kkhéc. Toi thé ky IE truée CN, bién gidi La Ma phia bic vuon ti song Ranh, phia nam giép véi sa mac Sahara (chau Phi), phfa dong nam vuon téi Luong Ha. Nén kinh té cOng thuong nghiép va nén chinh trj dan chi da tgo diéu kign cho van hod Hi Lap phat ign dac sfc, ruc 1. Van hod Hi Lap con anh huéng rong [én den cic quéc gia phuong Dong theo buée chan xm luge ciia quan vién chinh Maxédénia dudi thoi hoang dé Aléchxandro. Sau khi xam luge Hi Lap vao thé kj I tude CN, La Ma tigp thu va phét trién van hod Hi Lap lén mot dinh cao méi, Hi Lap, La Ma thanh hai trung , tam Ién cia nén vin minh thé gidi c6 dai, dat nén tang cho toan bd nén van hod chau Au

You might also like