–– lÌV‰ÎÏ‹fiÎflΛH΢ ω…›÷ı ––

ÁΑ ±ZÎfl‰IÁ·ÿÎÁ

≠¿Î¿ — V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃ, ÂÎËÌ⁄Î√, ±‹ÿΉÎÿ - 380 004.

 ±ı‰Î Á_÷fiÌ ⁄Ï·ËÎflÌ
…ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ

≠◊‹ ±ÎT≤ÏkÎ —
⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. Â÷ÎOÿÌ ‹Ë˘IÁ‰,
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi˘ 87‹˘ …L‹…›_÷Ì ‹Ë˘IÁ‰,
‹Î√Âfl Áÿ ±ÎË, ωø‹ Á_‰÷ 2064, ÷Î. 17 ÏÕÁıQ⁄fl 2007

«÷◊˝ ±ÎT≤ÏkÎ —
‹Î«˝, 2008

≠÷ —
20,000 (¿<· ≠÷ — 70,000)

≠¿Î¿ —
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃ
ÂÎËÌ⁄Î√, ±‹ÿΉÎÿ - 380 004.

¿·ÎÏfiÿı˝Âfi —
ÁΑ lÌ∞V‰w’ÿÎÁ

»Ï⁄¿·Î —
ÁΑ ›˘√Ì«flHÎÿÎÁ ÷◊Î
⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹_Ïÿfl, ·_Õfi

¿˘’ÌflÎ¥À —
' V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃ
±Î Á‹√˛ ≠¿ÎÂfifiı ¿ı ÷ıfiÎ ¿˘¥ ’HÎ ¤Î√fiı ¿˘¥ ’HÎ V‰w’ı ≠¿ÎÏÂ÷ ¿fl‰Î,
±◊‰Î ¿˘¥ ’HÎ ≥·ı@Àˇ˘Ïfi¿ ÁΑfi˘ ¶ÎflÎ fl…^±Î÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı
≠¿Î¿fiÌ ·ıϬ÷ ’Ò‰˝‹_…^flÌ ‹ı‚‰‰Ì ±Ïfi‰Î›˝ »ı.

‹ÒS› —
wÎ. 50/-
(V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃfiÎ ±fiÿÎfi◊Ì wÎ. 100/-‹Î_◊Ì CÎÀÎÕı·_ ‹ÒS›)

ISBN:
81-7526-367-9

4
 Á‹’˝HÎ
’ÒHν ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ_
«flHο‹‚‹Î_ Á‹’˝HÎ...
…ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ ÏÿT› ¿S›ÎHοÎflÌ √H΢◊Ì ±·_¿Ú÷
√HÎÎ÷Ì÷ Á_÷fiÌ ±Î ‰Á_‘flÎfiı ¤ıÀ ±Î’Ì...
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ÏÿT› ¿S›ÎHοÎflÌ √H΢fiÎ ‘Îfl¿
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ⁄˛õV‰w’ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…,
⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…, ⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ «flH΢‹Î_ Á‹’˝HÎ,
…ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ ±fi√Î‹Ì ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ±Î ωrfiı ¤ıÀ ±Î’Ì
±fiı ±Î’HÎfiı ¿Ú÷Î◊˝ ¿›Î˝...
’˛‰ı ’Ò‰ı˝
·˘¿˘kÎfl ‹ËÎ’vÊ˘fiı ÂOÿ˘◊Ì ‹Î’Ì Â¿Î÷Î fi◊Ì.
ÂOÿ˘fiÌ› ±ı¿ ‹›Î˝ÿΠˢ› »ı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ωÊı ·¬‰Î ⁄ıÁ˘ I›Îflı ±ıfi˘ ±‰U› ±fi¤‰ ◊Λ.
¬Ò⁄ ÁÎÿ_, Áfl‚, ÁË… T›„@÷I‰, »÷Î_ ±K›ÎI‹fiÌ ÁÎ√flÁ‹Ì ±ÁΑÎflHÎ ¨ÕÎ¥ ±fiı
±Î«flHÎfiÌ ‹ıvÁ‹Ì ¨«Î¥ !
¿ı‰_ ’˛ÂÎ_÷ ±fiı ’˛√S¤ ±ÎK›Î„I‹¿ T›„@÷I‰ !
¬Ò⁄ ±˘»\_ ⁄˘·ı, ’˘÷ÎfiΠωÊı ÷˘ ¤ÎB›ı … !
’fl_÷ ‰HÎ⁄˘S›ı, ±ı‹fiÎ ÔT›„@÷I‰‹Î_◊Ì ±ı¿ ’ωhÎ Œ˘fl‹ Œ˘›Î˝ ¿flı »ı - ’fl‹ Á_÷I‰fiÌ.
±Î‰Î ‹ËÎ’vÊfiı Á_÷ ⁄fi‰_ ’Õ÷_ fi◊Ì, Á_÷I‰ ±ı‹fiı …L‹Ω÷ ÁË… ˢ› »ı.
Á_÷ ¿˘fiı ¿Ëı‰Î› ? ÷ıfiÌ ¿ıÀ·Ì ⁄‘Ì Ï‰¤Î‰fiα˘ !
μ’ÏfiÊÿ˘, lÌ‹ÿ˚ ¤Î√‰÷, lÌ‹ÿ˚ ¤√‰ÿ˚√Ì÷Î, fl΋ΛHÎ ±fiı ±fiı¿ ±ÎK›Î„I‹¿ √˛_◊˘‹Î_ ±ı ωÊı ËΩfl˘ ÂOÿ˘‹Î_
¤_ÕΛ* »ı. ±fiı¿ T›ÎA›Î±˘, ·ZÎH΢, ω¤Î‰fiα˘ »ı. ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ’Îfiı ’Îfiı Á_÷√Ïfl‹Î
√Î¥ »ı. ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı Á_÷‹ÏË‹Îfi˘ ΩHÎı ±Ï‰fl÷ √_√Î’˛‰ÎË ‰ËÎT›˘ »ı.
Á_÷I‰fiÌ ±ı ÷‹Î‹ T›ÎA›Î - ω¤Î‰fiα˘fi˘ Áfl‰Î‚˘ ±ıÀ·ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ….
ÁÒ›˝fiı ’˘÷Îfi˘ ’Ïfl«› ±Î’‰Îfi˘ ˢ÷˘ fi◊Ì. ±ıfiÎ_ ±…‰Î‚Î_ ÁË…÷Î◊Ì ±ıfi˘ ’Ïfl«› ±Î’ı »ı.
±ı‹, ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… @›Îflı› ’˘÷ÎfiÎ Áÿ˚√H΢ ωÊı ¿Ëı÷Î fi◊Ì, »÷Î_ ±ı‹fiÎ ÏfiI› ∞‰fi‹Î_◊Ì
ÁËı…ı ’˛√À÷Î Áÿ˚√H΢ Á˙fiı ±Î·˘Ï¿÷ ¿flı »ı.
‹ÎhÎ Á_÷fiÎ_ ·ZÎH΢ … fiËŸ, ‰ıÿ T›ÎÁ∞ lÌ‹ÿ˚ ¤Î√‰÷‹Î_ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ Áÿ˚√H΢fi_ ’HÎ √Îfi ¿flı »ı.
±Î M≤J‰Ì ’fl ’fl‹ÎI‹Î ω«fl÷Πˢ› I›Îflı ±ı‹fiı ¿›Î_ ·ZÎH΢◊Ì ±˘‚¬‰Î ?
lÌ‹ÿ˚ ¤Î√‰÷ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ_ ÁI›‹˚, Â˙«‹˚, ÿ›Î ‰√ıflı 39 ¿S›ÎHοÎflÌ ÁfiÎ÷fi ·ZÎH΢-Áÿ˚√H΢fi_ √Îfi ¿flı »ı,
÷ı ±fiL› »ı, ±ÿ˚¤÷ »ı, ±·˙Ï¿¿ »ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ±ı‰Î √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷fi˘ ±’fl_’Îfl ‹ÏË‹Î √Λ »ı ¿ı …ı‹fiÎ ∞‰fi‹Î_
6
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ 39 ¿S›ÎHοÎflÌ Áÿ˚√H΢ ’HÎ ÁÎ_√˘’Î_√ V‰÷— ÏÁ© ˢ› !
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi_ √HÎÏ«_÷fi ¿fl÷Î_ ±fi¤‰ ◊Λ »ı ¿ı ÷ı±˘ ±ı‰Î Á_÷ »ı,
…ı‹Î_ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ_ 39 Áÿ˚√H΢-·ZÎH΢ ’ÒHν’HÎı ‹C΋CÎı »ı !
±Î ’V÷¿, ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ T›„@÷I‰‹Î_ ÁË… ’˛√À÷Î ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ±ı Áÿ˚√H΢fiÌ ±ı¿ {Î_¬Ì ¿flΉı »ı.
±ı‹fiÎ ±ı ’˛I›ı¿ √HÎfi_ Ï«_÷fi ’HÎ ±Î’HÎfiı ±ı¿ ‰‘ ¨«Ì ±ÎK›Î„I‹¿ ¨«Î¥±ı ·¥ Ω› »ı,
±ÎI‹˘©Îflfi_ ±ı¿ ‰‘ Á˘’Îfi «œÎ‰ı »ı.
V‰Î‹ÌlÌfi_ ∞‰fi ±ı‰_ ‹ËÎÁÎ√fl Á‹_ »ı ¿ı ±ı¿ ±ı¿ Áÿ˚√HÎfiı μΩ√fl ¿fl÷_ ’˛I›ı¿ ’˛¿flHÎ, ±ı¿ V‰÷_hÎ √˛_◊fiÌ
±’ıZÎÎ flάı »ı, ±ËŸ ÷˘ ◊˘ÕÎ_¿ … M≤WÃ˘‹Î_ ÷ıfi_ ±ı¿ ±Î«‹fi ‹ÎhÎ »ı.
‰‚Ì, ’˛I›ı¿ Áÿ˚√HÎfiÌ ¿ıÀ·Ì ⁄‘Ì ±◊˝»Î›Î±˘ ±fiı ω¤Î‰fiα˘ »ı ! ±ËŸ ÷ı ⁄‘Îfi˘ Á‹Î‰ı Â@› fi◊Ì.
±ËŸ ÷˘ ÷ıfi˘ ±ı¿ ’Ïfl«›‹ÎhÎ »ı. ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ÁI› ∞‰fi’˛Á_√˘◊Ì fl«Î›ı·_ ’˛I›ı¿ Áÿ˚√HÎ-’˛¿flHÎ,
±ËŸ fi ¿Ëı‰Î›ı·Î ¿ıÀ·Î› ’˛Á_√˘fiÎ V‹flH΋Î_ ±Î’HÎfiı ωËÎfl ¿flÎ‰Ì ÿı »ı,
±fiı ’˛÷ÌÏ÷ ¿flΉı »ı ¿ı ¿ıÀ·_ ⁄‘_ ¿Ëı‰Îfi_ ⁄Î¿Ì »ı ! “fiıÏ÷ fiıÏ÷” μÿ˚√Îfl ôÎ‰Ì Ω› »ı.
±ËŸ ÿflı¿ ’˛¿flH΋Î_ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ »Ï⁄±˘fi_ ±ı¿ ÿ½fi »ı.
±·⁄kÎ, ±Î ¿˘¥ ωʛ ‰Îfl »Ï⁄Á_’À fi◊Ì, ¿ı »Ï⁄±˘ ¶ÎflÎ fl…^ ◊÷_ ∞‰fi«ÏflhÎ fi◊Ì. »÷Î_ Áÿ˚√H΢fiÎ
‰HνfifiÌ ÁÎ◊ı ±ı‹fiÌ »Ï⁄±˘fi_ ÿ½fi ±ı¿ ÏÿT› ±ÎË˚·Îÿ ±Î’ı »ı, V‰Î‹ÌlÌ‹Î_ ωÂıÊ VfiıË ’˛√ÀΉı »ı.
’V÷¿fiÎ_ ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ μÿ˚CÎÎÏÀ÷ ◊÷Î_ ’˛¿flH΢ ±Î’HÎfiı ’˛÷ÌÏ÷ ¿flΉı »ı ¿ı
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±ı‰Î ‹ËÎÁ_÷ »ı, …ıfiÎ √HÎı ’fl‹ÎI‹Î flÌ{ı »ı, Ïfifl_÷fl ’˛d„S·÷ flËı »ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿Ëı »ı ¿ı ±Î‰Î Á_÷ ±ıÀ·ı ’fl‹ÎI‹Îfi_ ÁÎZÎÎ÷˚ V‰w’.
÷ı‹fi_ ÿ½fi ±ıÀ·ı ’fl‹ÎI‹Îfi_ ÁÎZÎÎ÷˚ ÿ½fi.
⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊Î ’fl‹ Áÿ˚¤Î√Ì »ı, …ıfiı ±Î √HÎÎ÷Ì÷ ‹ËÎ’vÊfiÌ »hλΛΠ‹‚Ì »ı.
’fl_÷ ÷ı±˘ ¿˘¥ ±ı¿ Á_’˛ÿΛfiÎ ¿ı ¿˘¥ ±ı¿ ¤˙√˘Ï·¿ ÁÌ‹ÎfiÎ fiËŸ, Á‹V÷ ωrfiÌ ‹ËÎfi Á_’ÏkÎ »ı.
¿ÎflHÎ ¿ı Á‹√˛ ωr ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı◊Ì ¿S›ÎHÎfi˘ ‹Î√˝ ’Î‹Ì Â¿ı »ı.
7

μ’˘ÿ˚CÎÎ÷
μ’ÏfiÊÿ˚-‰«fi˘◊Ì ·¥fiı
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ_
‰«fiÎQ≤÷˘ ±fiı ¤@÷-¿Ï‰±˘fiÎ_
¿‰fi‹Î_ …ı Á_÷·ZÎH΢fiÌ ÿËÎ¥
ÿı‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı,
¤Îfl÷‰Ê˝fiÎ ±fiı¿ ‹Ò‘˝L› Á_÷˘
…ı‹fiÎ ‹ÎÀı √˙fl‰fiÌ ·Î√HÎÌ ±fi¤‰ı »ı,
ÿıÂ-ωÿıÂfiÎ ±Á_A› ·˘¿˘±ı …ı‹fiÎ ÏÿT›
T›„@÷I‰fiı fiÎHÎÌ fiÎHÎÌfiı …ı‹Î_ ±fiL› Á‰˘˝E«
Á_÷≠Ï÷¤Î ÏfiËÎ‚Ì »ı,
±ı‰Î Á_÷ω¤ÒÏ÷ »ı,
V‰Î‹Ì fiÎflΛHÎV‰w’ÿÎÁ.
·˘¿Ëˆ›ı …ÕΛı·_ fi΋ - ’fl‹ ’ÒF›
≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ….
≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±ıÀ·ı Á_÷˘fiΛ Á_÷.
±œÎfl‹Ì ÁÿÌfiÎ C΢fl Á΋ÎÏ…¿ ±fiı fiˆÏ÷¿
±_‘¿ÎflfiÎ Á‹›‹Î_ ωfiÎ ÂVhÎı …ı‹HÎı øÎ_Ï÷
¿flÌfiı ÁÿΫÎflfiÎ_ ±…‰Î‚Î_ ’Î◊›Î* Ë÷Î_, ±ı‰Î
’ÒHν ’flÊ˘k΋ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ ÷ı±˘
’Î_«‹Î ±ÎK›Î„I‹¿ ±fi√Î‹Ì »ı.
Â© μ’ÎÁfiÎfiÎ_ ‰ˆÏÿ¿ ‹ÒS›˘fiÌ V◊Î’fiÎ
¿flÌfiı ±fi_÷ ‹‹ZÎ±˘ ‹ÎÀı ›√˘ Á‘Ì ‹˘ZζÎfl
¬S·_ ‹Ò¿fiÎfl ±ı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ
ÏÿT› T›„@÷I‰fiı ±_…Ï· ±Î’÷Î_ ‹ËÎI‹Î
√Î_‘Ì∞±ı ¿èÎ_ Ë÷_ — “…ı ¿Î›˝ ±ı¿ ÁËΩfi_ÿ∞±ı
√…flÎ÷‹Î_ ¿›* ÷ı flÎ…ÿoÕ fi ¿flÌ Â@›˘ fiı fiËŸ
… ¿flÌ Â¿ı.”
√…flÎ÷fiÎ ≠ÏÁ© ÁÎZÎfl «_ƒ‰ÿfi ‹Ëı÷Î
¿Ëı »ı — “ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì fi ˢ÷ ÷˘ ±Î’HÎı
√…flÎ÷fiı “√fl‰Ì” ¿Ë̱ı ±ı‰_ fi ˢ÷,
√…flÎ÷‹Î_ …ı ÁÿΫÎfl »ı ÷ıfiı V◊Îfiı ±ı Ωı‰_
fi √‹ı ±ı‰_ √_ÿ_ ˢ÷.”
“±Î…ı …ı √…flÎ÷fi_ fi΋ ÁÎ_¤‚Ì, ±Î’b_
ˈ›_ ∂»‚ı »ı ÷ıfiı ⁄ÿ·ı ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì fi
ˢ÷ ÷˘, √…flÎ÷fi_ fi΋ ÁÎ_¤‚÷Î_ ±Î’HÎfiı
Âfl‹fiÎ ‹Î›Î˝ fiÌ«_ Ωı‰_ ’Õ÷. ±ıÀ·ı ±Î…ı,
√…flÎ÷‹Î_ …ı ÁÿΫÎfl »ı, ±ÏËoÁÎ »ı, √…flÎ÷
√HΉ_÷_ »ı, ÷ı‹Î_ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ŒÎ‚˘
…ı‰˘ ÷ı‰˘ fi ¿Ëı‰Î›.”
“√…flÎ÷fiı ±‘‹ ÿÂ΋Î_◊Ì μ√ÎflfiÎfl ±fiı
±HÎÌfiı ‰¬÷ı ±Î‰Ìfiı √…flÎ÷fi˘ μ©Îfl ¿flfiÎfl,
±‘‹˘©Îfl¿ fiı ’Ï÷÷’Ήfi ÁËΩfi_ÿ∞fiı ÿflı¿
√…flÎ÷ÌfiÎ_ ‰_ÿfi »ı. √…flÎ÷fi_ ÷ı… {Î_¬_ fi
’ՉΠÿıfiÎfl, F›˘Ï÷‘˝fl ÷flÌ¿ı lÌ ÁËΩfi_ÿ∞fi_
V◊Îfi ’Ëı·Ì Ëfl˘‚‹Î_ … »ı.”
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ¿flı·Ì ±ÎK›Î„I‹¿
øÎ_Ï÷fiÌ ±ı¿ ωÏÂWÀ ⁄Î⁄÷ ±ı Ë÷Ì ¿ı ·˘¿lı›
‹ÎÀı ±ı‹HÎı ±ı‰Î √HÎÎ÷Ì÷ Á÷˚’flÊfiÌ
Ï«fl_∞‰Ì ’fl_’flÎfiÌ ¤ıÀ ±Î’Ì. ±ı Á_÷’fl_’flÎ
±ı‹fiÎ ±‰÷Îfl¿Î›˝fi˘ ‰‘ Á_√Ìfi ’flΉ˘ ⁄fiÌ
flè΢.
÷ı±˘fiÎ ±fi√Î‹Ì ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì, …ı‹HÎı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ Â©
μ’ÎÁfiÎ ±fiı ·˘¿lı›fiÎ_ ¿Î›˝fiı ÿÌ’ÎT›_.
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ±ı Á¿Îfi
Á˘ÓM›_ ≠Î√∞ ¤@÷fiı. …√÷fiı ±Îÿ½ ÁΑ¿
±fiı ÁΑfiÎfi_ ⁄ıfi‹Òfi μÿÎËflHÎ ’Ò fl_ ’ÎÕfiÎfl
⁄˛õV‰w’ ≠Î√∞ ¤@÷ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…
(V‰Î‹Ì ›iÎ’flÊÿÎÁ∞) …ı‰Î ÏÁ_Ë Á‹Î Á_÷fiı
lÌËÏflfiÎ ¿S›ÎH΋Î√˝fiÎ Á¿ÎfiÌ ⁄fiÎT›Î.
⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¶ÎflÎ ≠⁄˘Ï‘÷ lÌ
±ZÎfl’flÊ˘k΋ μ’ÎÁfiÎfiÎ ≠‰÷˝fi ‹ÎÀı
⁄˘«ÎÁHΉÎÁÌ lÌ ±ZÎfl’flÊ˘k΋
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊ÎfiÌ V◊Î’fiÎ ¿flÌ. (Áfiı
1907). ±fiı¿ ¿WÀ˘fiÌ ¿Î_ÀÎ‚Ì ¿ıÕÌ ’fl
«Î·Ìfiı ÷ı±˘±ı μ’ÎÁfiÎfiÎ_ √√fi«_⁄Ì
8
’ÒHν ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
(Áfiı 1781 ◊Ì 1830),
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
(Áfiı 1785 ◊Ì 1867)
‹_Ïÿfl˘fiÎ_ Ïfi‹Î˝HÎ ¿›Î*. ⁄˛õV‰w’
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ⁄ı ‹ËÎ’vÊ˘fiÌ
¤ıÀ ±Î’Ì — ⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ… ±fiı ’˛√À ⁄˛õV‰w’
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ….
÷ı±˘fiÎ ±fi√Î‹Ì ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ…ı ÷˘ ∂√÷Ì ’ıœÌfiı ±ÎK›Î„I‹¿ ‹˘Õ
±Î’Ìfiı ‘ÎÏ‹˝¿ …√÷‹Î_ øÎ_Ï÷ ¿flÌ.
‰ÎIÁS›‹ÒÏ÷˝ ›˘√Ì∞fiÌ ≠ı‹‰Êν‹Î_ ·Î¬˘
·˘¿˘±ı ±fi¤T›_ ¿ı ±ı “ÁÎZÎÎ÷˚ ⁄˛õfi˘
‹ÒÏ÷˝‹_÷ ±Îfi_ÿ” Ë÷Î. ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı ±fiı¿
‰¬÷ ¤@÷˘fiı Ïfiÿı˝ÂÌfiı ¿èÎ_ Ë÷_ —
“≠‹¬V‰Î‹Ì ‹Îfl_ Á‰˝V‰ »ı.”
±ŒÎÀ ±Î¿Î …ı‰Î ±ı ωflÎÀ T›„@÷I‰fiÎ
‘Îfl¿fiÌ ∞‰fi›ÎhÎÎfi˘ ±Îfl_¤ ¿ı‰˘ fi‹˛ Ë÷˘ !
±ı‹fiÎ ÁË… fi‹˛ T›„@÷I‰fiÎ ≠Ï÷Ï⁄_⁄ Á‹˘ !
±ı ωr’flÊfi_ …L‹V◊Îfi, ‰Õ˘ÿflÎ
Ï…S·ÎfiÎ ’ÎÿflÎ ÷η¿Îfi_ «ÎHÎÁÿ √΋.
Ï’÷Î ‹˘÷̤Υ, ‹Î÷Î Ïÿ‰Î‚Ì⁄Î.
¬ı÷Ì ±fiı ≠¤¤„@÷ ÏÁ‰Î› ±Î ’Ïfl‰Îflfiı
∞‰fifi_ ⁄Ì…_\ ¿˘¥ ωÏÂWÀ ’ÎÁ_ fiˢ÷_.
‹Î√Âfl Áÿ 8, Á_‰÷ 1978, ÷Î. 7-12-
1921fiÎ fl˘…, ±Î fiÎfiÎ Áfl¬Î √΋‹Î_
’_«Î›÷fiÎ «˘flÎfiÌ Á΋ıfiÌ œÎ‚‰Î‚Ì √·Ì‹Î_
ÕÎ⁄Î ËÎ◊ı ±Î‰ı·Î ’Ëı·Î CÎfl‹Î_ fiÎfiÎ ±ı‰Î
’Ïfl‰Îfl‹Î_ ≠√ÀuÎ ±ı ‹ËÎ’flÊ. Á΋ÎL›
‰Î÷ΉflH΋Î_ ±‰÷flı·Î ±ı ±Á΋ÎL›
⁄΂¤@÷ ÂÎ_Ï÷·Î·fiÌ ±Î_¬˘‹Î_ ¤„@÷fiÌ,
±K›ÎI‹fiÌ ¿o¥¿ ±fiıflÌ «‹¿ Ë÷Ì. √΋fiÎ
’Îÿflı ±Î‰ı·Î Ëfi‹Îfi‹œÌfiÎ ‹_Ïÿflı Ï⁄flÎ…÷Î
ÁΑ ËÏflÿÎÁı ±Î ⁄΂¿fiÎ ËÌflfiı ’Îfl¬Ì ·Ì‘_
Ë÷_. «˘hÎÌÁ «˘hÎÌÁ ‰Ê˝ ’»Ì ’HÎ ËÏflÿÎÁ ±ı
÷ı…V‰Ì ⁄΂¿fiı ‰ÌÁflÌ Â@›Î fi Ë÷Î.
Ëfi‹Îfi‹œÌ±ı fl΋ΛHÎ, ‹ËΤÎfl÷, ¤Î√‰÷,
Á_÷«ÏflhÎ ±fiı Ïˋη›fiÌ ‰Î÷˘ ◊÷Ì. ±fiı
⁄΂¤@÷ ÂÎ_Ï÷·Î·fi_ ‹fi ⁄ÿflÌ¿ıÿÎflfiÌ

Ï√Ïfl¿oÿflα˘‹Î_ Á_L›ÎÁ-ZÎıh΢‹Î_
±·¬fiÌ ±ÎflΑfiÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı
’Ë˘Ó«Ì …÷_.
±Î¬flı ±ı¿ Ïÿ‰Á ±ı‰˘ ±ÎT›˘.
±œÎfl ‰Ê˝fiÌ ™‹flı √΋fiı ’Îÿfl
Ïø¿ıÀfiÎ_ ÁΑfi˘fiÌ ¬flÌÿÌ ‹ÎÀı
fiÌ¿‚÷Î ÂÎ_Ï÷·Î·fiı √fl ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ
Ï«ßÌ ‹‚Ì — ÁΑ ◊‰Î ±Î‰Ì Ω±˘ !
±fiı ±ı … ZÎHÎı B≤ËI›Î√ ! ¿ÂÌ …
«Ë·’Ë· fiËŸ, ωÿΛ ±Î’fiÎflÎ V‰…fi˘fiÌ
¤ÌÕ fiËŸ ! ¿ÂÌ ‘‹Î· fiËŸ ! ‹Î÷Î-Ï’÷αı
’HÎ ËÁ÷ı ‹˘Ó±ı ’˘÷ÎfiΠˈ›ÎfiÎ À<¿ÕÎ …ı‰Î
·ÎÕ¿‰Î›Îfiı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ «flHÎı ‘flÌ
ÿÌ‘˘ ! Á‹’˝HÎfi_ ·˘ËÌ ±Î ¬ÎfiÿÎfi‹Î_
ÁË…÷Î◊Ì ‰Ëı÷_ Ë÷_.
÷Î. 22-11-1939fiÎ fl˘… ±‹ÿΉÎÿ‹Î_
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı Ï¿Â˘fl‰›fiÎ ¤@÷flÎ…
ÂÎ_Ï÷·Î·fiı ’ÎÊ˝ÿfiÌ ≠Î◊Ï‹¿ ÿÌZÎÎ ±Î’Ì.
÷Î. 10-1-1940fiÎ fl˘… √˘ÓÕ·‹Î_ ¤Î√‰÷Ì
ÿÌZÎÎ ±Î’Ì ±fiı ÷ı‹Î_◊Ì Á˙fiı ‹Y›Î
fiÎflΛHÎV‰w’ÿÎÁ V‰Î‹Ì. ÷ı Á‹›fiÎ ÁÎZÎÌ
±‹ÿΉÎÿfiÎ ËÏfl¤@÷ lÌ ’˛¤ÎÂ_¿fl ’_ÕuÎfiÎ
V‹flH΋Î_ ±ı¿ ’˛Á_√ ÁÿΛ ‹ÎÀı ±_Ï¿÷ ◊¥
√›˘ Ë÷˘. ÷ı‹fiÎ … ÂOÿ˘‹Î_ — “ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ… ±À·Îÿfl΋Î_ Ë÷Î. ±…\˝fi¤Î¥ Ï‹VhÎÌ
±fiı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ÁÎfl_√’flfiÎ ÿfl‰ÎΩfiÌ
⁄‘Ì ‰Î÷˘ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ‹˘÷̤Υ ’HÎ
⁄Î…\‹Î_ … ∂¤Î Ë÷Î. ‹˘÷̤Υ ±ıÀ·ı
≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ’Ò‰Î˝l‹fiÎ Ï’÷ÎlÌ.
‹˘÷̤Υ ÷flŒ Ïfiÿı˝Â ¿flÌfiı ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…ı ±…\˝fi¤Î¥fiı ’Ò»u_ — “±Î ¤√÷fiı
±˘‚¬˘ »˘ ?”
“fiÎ.”
“±ı‹HÎı ÷˘ ±‹fiı »hÎÌÁ ·ZÎH΢ ÿÌ¿fl˘
±ÎM›˘ »ı.” ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ‹˘÷̤ΥfiÌ
±˘‚¬ÎHÎ ±Î’÷Î_ ±Î ‰Î÷ ¿flÌ. Ë_ ’HÎ
⁄Î…\‹Î_ ∂¤˘ Ë÷˘.”
⁄΂‰›◊Ì … Áÿ˚√H΢◊Ì Â˘¤÷Î
fiÎflΛHÎV‰w’ÿÎÁ∞fiÎ ¤Î·-≠ÿı‹Î_, ÷’,
I›Î√, Ï÷Ï÷ZÎÎ, ÁÏËWb÷Î, ÁΑ÷Î, Â©
’_«‰÷˝‹Îfi ±fiı ±fiL› √fl¤„@÷fi˘ ≠¤Î‰
{‚Ë‚‰Î ·ÎB›˘. ‹ÎhÎ ÿÁ … ‰Ê˝‹Î_ ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…fiΠˈ›Îfi_ flIfi ⁄fiÌ √›Î.
Áfiı 1950‹Î_ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı
ÿÌCνº„WÀ◊Ì V◊Î’ı·Ì ω¿Á÷Ì ‘‹˝Á_V◊Î -
±ZÎfl’flÊ˘k΋ Á_V◊ÎfiÎ ≠‹¬ ÷flÌ¿ı ÷ı±˘fiı
Ïfi›@÷ ¿›Î˝ I›Îflı ¿ÿΫ ¿˘¥fiı ¿S’fiÎ ’HÎ
fiËŸ ˢ› ¿ı ±Î fiÎfiÎ Áfl¬Î ÁΑ ’˘÷ÎfiÎ
÷’˘⁄‚ı …√÷¤flfiÌ ±ÎK›Î„I‹¿ ≠Ï÷¤Î±˘‹Î_
’HÎ ≠‹¬ ÃflÂı.
ÁË… ‘Ìfl√_¤Ìfl ≠¿ÚÏ÷ ‘flΉ÷Î
≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ‹ÎÀı …ˆfiΫΛ˝ ‹Ïfi
ÁÂÌ·¿<‹Îfl∞fiÎ ±Î μÿ˚√Îfl˘ ±ËŸ ›Îÿ ±Î‰ı
»ı — “⁄© ±fiı ÷Ì◊*¿fl, fl΋ ±fiı ¿ÚWHÎ, ¿⁄Ìfl
±fiı fiÎfi¿ ‰√ıflı Á_÷˘±ı ±fiı ±‰÷Îfl˘±ı
¤Îfl÷fiı Á_‰Ï‘˝÷ ¿›* »ı. ˉı ¿˘¥ ±Î‰ı ±ıfiÌ
flÎË Ωı¥±ı »Ì±ı ¿ı …ı ¤Îfl÷Ì› Á_V¿ÚÏ÷fiı
ÿ˘flı; ¿˙À<_Ï⁄¿, ±ÎK›Î„I‹¿, Á΋ÎÏ…¿ ±fiı
flÎ…¿Ì› V÷flı ’„WÀ ±Î’ı. ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î◊Ì
±ı‰Î ’flÊ ‹Y›Î »ı. ±ı‹fi_ fi΋ »ı
“≠‹¬V‰Î‹Ì”. ¤Îfl÷fiı ±ı¿ ¿fl‰_ ˢ› ÷˘ ÷ı
≠‹¬V‰Î‹ÌfiÎ fiıI≤I‰ Ëı ±ı¿ ⁄fiÌ Â¿Âı.
≠‹¬V‰Î‹Ì V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛfiÎ ≠‹¬
fi◊Ì, ÏËLÿ ‘‹˝fiÎ ≠‹¬ »ı. ÏËLÿ ‘‹˝fiÎ fiÏË,
¤Îfl÷Ì› Á‹Î…fiÎ ≠‹¬ »ı.”
±ı¿ fiÎfi¿ÕÎ Ï⁄_ÿ‹Î_◊Ì ⁄˘«ÎÁHΉÎÁÌ lÌ
±ZÎfl’flÊ˘k΋ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊Îfiı
9
⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…
(Áfiı 1865 ◊Ì 1951)
ÏËLÿI‰fiΠωrT›Î’Ì ±Î_ÿ˘·fi Á‘Ì
’ˢӫÎÕfiÎfl ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ_
¿Î›˘˝fiÌ Á‹ÌZÎÎ ÂOÿ˘‹Î_ ¿fl‰Îfi_
±Â@› »ı.
» ÿΛ¿Î ¿fl÷Î_› ‰‘ ‰Ê˘˝fiÎ
±ı‹fiÎ ÏfiW¿·_¿ Á_L›V÷ ∞‰fifiÌ
›ÎhÎÎ ’fl fi…fl ¿fḻı »Ì±ı, I›Îflı ‹fi‹Î_
Á‰Î· ◊Λ »ı ¿ı ÷ı±˘fiÎ ÏÿT› T›„@÷I‰fiÎ_
±Á_A› ’Ïfl‹ÎH΢‹Î_ Á˙◊Ì ‰‘ ≠¤Î‰¿
’Ïfl‹ÎHÎ ¿›_ ?
ÏËLÿ Á‹Î…fiÎ ’fiflI◊ÎfifiÎ F›˘Ï÷‘˝fl ?
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±fiı ‰ˆÏÿ¿Ì
Á_V¿ÚÏ÷fiÎ Á‰˝∞‰ÏË÷Î‰Ë Á_ÿıÂfi˘ …√÷fiÎ
50 ¿fl÷Î_› ‰‘ ÿı¢‹Î_ Á‰Î˝Ï‘¿ Œı·Î‰˘
¿flfiÎfl ‘‹˝√fl ?
›√˘ Á‘Ì Á_V¿ÚÏ÷fiÌ ¤Î√Ìfl◊Ìfiı ‰ËΉfiÎflÎ_
750 ¤T› ‹_Ïÿfl˘, flÎ…‘ÎfiÌ ÏÿSËÌ ±fiı
√Î_‘Ìfi√fl‹Î_ ¤T› Á_V¿ÚÏ÷‘΋ “±ZÎfl‘΋”,
·_Õfifi_ ωrωA›Î÷ ±Ω›⁄Ì Á‹_
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹_Ïÿfl ¿ı ÿıÂ-ωÿıÂfiÎ_ ±ı‰Î_
ÁıÓ¿Õ˘ Á_V¿Îfl¤‰fi˘fiÎ Ïfi‹Î˝÷Î ?
ωrT›Î’Ì ⁄˘«ÎÁHΉÎÁÌ lÌ ±ZÎfl-
’vÊ˘k΋ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊ÎfiÎ Á‹◊˝
ÁÒhΑÎfl ?
·Î¬˘ fi‰›‰Îfi˘fiı ±K›ÎI‹fiÎ ‹Î√ı˝
‰Î‚Ìfiı ÷ı‹fiÌ Â„@÷fi˘ fl«fiÎI‹¿ ωÏfi›˘√
¿flfiÎfl ωfl· ›√Á…˝¿ ?
ÿıÂ-ωÿıÂfiÎ 750◊Ì› ‰‘ ÁÏÂÏZÎ÷
fi‰›‰Îfi˘fiı I›Î√Îl‹fiÎ ’_◊ı ‰Î‚Ì, ÷ı‹fiı
±Î∞‰fi Á‹Î…-μ©Îfl‹Î_ ΩıÕfiÎfl, Á‹’˝HÎfi˘
±ΩıÕ ¿ÏflU‹Î ¿flfiÎfl ωø‹Á…˝¿ ‹ËÎ’flÊ ?
lıWÃ÷‹ ωzÎ◊aÁ_¿<·˘, Â΂α˘, ‹ËÎ-
ωzη›˘fiÎ ≠ıfl¿ ±fiı ≠›˘…¿ ?
ÁÎÏËI›, Á_√Ì÷, ¿·ÎfiÎ ’flV¿÷ν ?
Ïÿ‰Á-flÎ÷ Áı‰ÎÂÌ· ±Îfl˘B›‘΋˘fiÎ
Á…˝¿ ?

Á_V¿ÚÏ÷fiÎ ≠ÁÎfl‹Î_ ωiÎÎfi ±fiı
Àı¿˚fi˘·˘∞fi˘ ÁŒ‚÷‹ ≠›˘√
¿flfiÎfl ωfl· ›˘…¿ ?
√…flÎ÷, ±Î_‘˛≠ÿıÂ, ±˘ÏflVÁÎ ¿ı
‹ËÎflÎWÀˇ ’fl ∂÷flÌ ’Õı·Ì ¿<ÿfl÷Ì
±ÎŒ÷˘ ‰ı‚αı ‹ÿÿ ‹ÎÀı ÿ˘ÕÌ
…fiÎfl ¿vHÎ΋ÒÏ÷˝ Á_÷’vÊ ?
·˘¿ÏË÷ ‹ÎÀı V‰ÎVJ›fiÌ ’fl‰Î ¿›Î˝ ÏÁ‰Î›,
Ïÿ‰Á-flÎ÷ Ωı›Î ÏÁ‰Î› 17,000◊Ì›ı ‰‘
√΋ÕÎ_±˘‹Î_ Á÷÷ ω«flHÎ ¿flfiÎfl ±fiL›
’Ïfl‰˛Î…¿ ?
ÁÎ÷ ·Î¬ ¿fl÷Î_› ‰‘ ’h΢ ¶ÎflÎ ¿ı ±œÌ
·Î¬ ¿fl÷Î_› ‰‘ CÎfl˘fiÌ ‹·Î¿Î÷˘ ¶ÎflÎ ¿ı
·Î¬˘ ·˘¿˘fiı T›„@÷√÷ ‹‚Ì ‹‚Ìfiı ÷ı‹fiÎ
∞‰fifiÌ √Ò_«˘ μ¿ı·fiÎflÎ ±Ï¶÷Ì› V‰…fi ?
’Ïç‹ …√÷‹Î_ Á‰˘˝k΋ Ϭflı ¤Îfl÷Ì›
Á_V¿ÚÏ÷fiΠω…›K‰…fiı ·ËıflΉfiÎfl ±Î ›√fiÎ
Á_V¿ÚÏ÷’flÊ ?
±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ±fiı ÿϬ›ÎflÎ_fiÎ ⁄ı·Ì ?
¿ı ’flΤ„@÷‹Î_ ÷S·Ìfi ◊¥fiı ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ ±ÎiÎα˘‹Î_ ±ZÎHHÎ flËÌfiı
±Î∞‰fi ÏfiW¿·_¿ ∞‰fi ∞‰fiÎfl ±Îÿ½
¤@÷ ?
¿ı Á_÷˘‹Î_ ‹Ò‘˝L› ≠Ï÷¤Î‰_÷ ÁÎZÎÎ÷˚
⁄˛õV‰w’ Á_÷ ?
±ı‹fiÌ Áı‰Î±˘fiÎ ±fiı T›„@÷I‰fiÎ ±fiı¿
±Î›Î‹˘fiı ·Z΋Î_ ·¥fiı μ’flfiΠω¿S’˘‹Î_
⁄ÌΩ_ ¿ıÀ·Î_› ’ÎÁÎ_±˘ μ‹ıflÌ Â¿Î› ÷ı‹ »ı.
±ı CÎb_ ⁄‘_ »ı, ’HÎ Á˙◊Ì ‰‘ ±Î¿Ê˝¿
»ı - Á˙fiÎ V‰…fi Á‹_ ’flΤ„@÷◊Ì »·¿÷_
±ı‹fi_ ±ËoÂÒL› ¤@÷xÿ›Ì T›„@÷I‰.
‹˘ÀÎ¥fi˘ ¿˘¥ ÿ˘fl-ÿ‹Î‹ fiËŸ. ÂOÿ˘fiÌ
¿˘¥ {Õ{‹¿ fiËŸ.
‹˘Ó ’fl ±ÎK›Î„I‹¿÷Îfi_ ¤Îflı¬‹’b_ fiËŸ.
μ’¿Îfl ¿›Î˝fi˘ ·√Îflı¿ ’HÎ ±HÎÁÎfl fiËŸ.
‹ÎÏ·¿Ìfi˘ ¿˘¥ ÿΉ˘ fiËŸ. ¿˘¥ Ëy fiËŸ.
⁄Á !
“⁄ÌΩfiÎ ¤·Î‹Î_ ±Î’b_ ¤·_ »ı, ⁄ÌΩfiÎ_
Á¬‹Î_ … ±Î’b_ Á¬ »ı” - ±Î ∞‰fiÁÒhÎ
ÁÎ◊ı rÎÁı rÎÁı ’flÏË÷fiÌ … flÀfiÎ.
±ı‹fiÌ ’ÎÁı ±Î‰fiÎfl ≠I›ı¿fiı ±fi¤‰ ◊Λ
¿˘¥ ÏfiflÎ‚Ì ±ÎI‹Ì›÷Îfi˘. ±fiı ±ıÀ·ı …
±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiÎ_ {_Ò’ÕÎ_±˘◊Ì ·¥fiı
±‹ıÏfl¿Î‰ÎÁ̱˘fiÌ ‹Ëı·Î÷˘ Á‘Ì ¿o¥ ¿ıÀ·Î_›fiÎ_
ˈ›ı V’Âa √›_ ±Î ’Îfl·˙Ï¿¿ T›„@÷I‰.
ωrωA›Î÷ ‹SÀÌÏ‹Ï՛ΠÏÿBÿÂÛ¿, ÂÎ"‹ıfi
≠Î". ›Îfl˘V·Î‰ Ï¡« V‰Î‹ÌlÌfiÎ V‹flH΋ÎhÎ◊Ì
√‚√‚Î ◊¥ Ω› »ı ! ÷ı±˘ ’˘÷Îfi˘ ±fi¤‰
¿Ëı »ı — “≠‹¬V‰Î‹Ì ωflÎÀ ±fi_÷÷Îfi˘
‹ËÎfi ±_ »ı. ÷ı±˘ ÁΫΠ±◊˝‹Î_ √v »ı,
‹fiı ±fi¤‰ »ı ¿ı ÷ı‹fiÎ ¶ÎflÎ ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ≠√À »ı.” L›Ò›˘¿Û‹Î_ ‹Î≥¿·
ÕL{ fi΋fiÎ ±ı¿ «V÷ Ϭ˛V÷Ì ±‹ıÏfl¿fi
fiÎ√Ïfl¿fiı V‰Î‹ÌlÌ‹Î_ ’˘’◊Ì ’HÎ ‰‘
‹ËÎfi÷Îfi˘ ±fi¤‰ ◊›˘; ωr≠ÏÁ© ’hοÎfl
±fiı ’Ï·I{fl ≠Î≥{ ω…ı÷Î lÌ fl˘fiÎSÕ ’Àı·
V‰Î‹ÌlÌ‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ_ ‰ÎIÁS›‹ÒÏ÷˝ ‹Î÷Î-
Ï’÷Îfi˘ ±fi¤‰ ¿flı »ı. ËÎ"·ıLÕfiÎ Õ« fiÎ√Ïfl¿
Ëfi¿˘’ı V‰Î‹ÌlÌ‹Î_ ›˘√-ZÎı‹fiÎ ‰ÎË¿
√vÿı‰fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î*; ¿ıL›ÎfiÎ ≠Î". ‰˘ÏÂ_BÀfi
±˘¿<‹fiı ÷ı‹fiÎ_ ÿÂÛfi‹ÎhÎ◊Ì ±_÷fl‹Î_ ±ÿ˚¤÷
ÂÎ_Ï÷fi˘ ±fi¤‰ ◊›˘. ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿Î
›Ïfi‰ÏÁ˝ÀÌfiÎ “ÏflÏ·Ï…›fi” ω¤Î√fiÎ ‰ÕÎ
≠Î". ⁄˛Î›fi ËÏ«LÁfiı ÷˘ …√÷fiΠωfl· √v
÷flÌ¿ı V‰Î‹ÌlÌ ’fl Á_¢‘fiÎI‹¿ ‹ËÎÏfi⁄_‘
÷ˆ›Îfl ¿›˘˝ ! ÷˘ ±‹ıÏfl¿fi flÎWÀˇ’˛‹¬ Ï⁄·
„@·LÀfifiı ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î_¬˘‹Î_ ±ı¿
10
⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…
ÁÎ◊ı ÷ı‹fiÎ ·ÎÕÌ·Î Á_÷
fiÎflΛHÎV‰w’ÿÎÁ∞
(≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…)
ωÂ© ¤Î‰fiÎfiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_.
¤Îfl÷fi˘ ÁΑÁ‹Î… ÷˘ ±Î
Á_÷ω¤ÒÏ÷fiı ’˘÷ÎfiÎ ‹V÷¿ Á‹Îfi
√HÎÌfiı ‘L› ◊Λ »ı. ±Î_‘˛≠ÿıÂfiÎ
‘‹Î˝I‹Î lÌ Ï«LfiÎ Ï…±fl V‰Î‹Ìfiı
≠‹¬V‰Î‹Ì‹Î_ “±ÎK›ÎÏI‹¿
ÏÂS’Ì”fiÎ_ ÿÂÛfi ◊Λ »ı. ÏÿT›∞‰fi Á_CÎfiÎ
±K›ZÎ Ï«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì∞fiı “±Î‘Ïfi¿ ›√fiÎ
‹›Î˝ÿÎ’vÊ” ÿı¬Î› »ı. ¤Îfl÷ ÁΑÁ‹Î…fiÎ
‹Ë΋_hÎÌ V‰Î‹Ì lÌ ËÏflfiÎflΛHÎÎfi_ÿ∞±ı
÷ı‹fiı “ÁΑ Á‹Î…fiÎ ‹¿<À‹ÏHÎ Á‹Îfi
±ÎK›ÎÏI‹¿ ‹ËÎ’vÊ” ¿èÎÎ.
fl΋¿ÚWHÎ Ï‹Âfi, flΛ’flfiΠω¶Îfi ±K›ZÎ
V‰Î‹Ì ±ÎI‹Îfi_ÿ∞±ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÂÎ_÷ »÷Î_
ÕÎ¥fiıÏ‹¿ ≠Ï÷¤Î◊Ì ≠¤Îω÷ ◊÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ —
“V‰Î‹ÌlÌ ¿ıÀ·Î ÏÿT› ’vÊ »ı ! ±ıÀ·Î ωfi‹˛
¿ı ±Î…ı ±Î‰Î ‹ËÎ’vÊ ‹‚‰Î ÿ·Û¤ »ı.
÷ı±˘ ±ı¿ ±ı‰Î ’vÊ »ı …ı ‹fiı Á˙◊Ì ‰‘
V’Âı˝ »ı. ÷ı±˘ ±ÎK›ÎÏI‹¿ flÌ÷ı CÎHÎÎ ¨«Î »ı
±fiı ±ıÀ·Î ‹˙fi »ı, »÷Î_ ±ı‹fiÌ ±ÎÁ’ÎÁfiÎ
ËΩfl˘fiı Ïø›Î„L‰÷ ¿flı »ı.”
⁄˙© ‘‹˝√v lÌ ÿ·Î¥ ·Î‹Î, ≥{flΛ·fiÎ
›ËÒÿÌ ‘‹˝‰ÕÎ lÌ ·Îμ ±fiı lÌ ⁄οÂÌÕ˘flfi,
ÿÎμÿÌ ¥V·Î‹ ‘‹˝√v ÕÎ". Áˆ›ÿfiÎ, Â̬
‘‹˝√v lÌ …√Ï…÷ÏÁ_CÎ∞, ≠˘ÀıVÀLÀ Ϭ˛V÷Ì
‘‹˝fiÎ ‰ÕÎ ±Î¿ÛÏ⁄Â’ ±Î˜Œ ¿ıLÀfl⁄flÌ, ¿ı◊˘Ï·¿
Ϭ˛V÷Ì ‘‹˝√v ’˘’ Fˢfi ’˘· ⁄ÌΩ ‰√ıflı
±fiı¿ ωr‘‹˝fiÎ fiı÷α˘±ı V‰Î‹ÌlÌ‹Î_ ±ı¿
±Ï¶÷Ì› ±ÎK›Î„I‹¿ ≠Ï÷¤Î ÏfiËÎ‚Ì »ı.
¤Îfl÷fiÎ ’Ò‰˝ flÎWÀˇ’Ï÷ ÕÎ". ±ı.’Ì.…ı. ±Oÿ·
¿·Î‹◊Ì ·¥fiı πB·ıLÕfiÎ Ï≠LÁ «ÎSÁ˝ ±fiı
‰ÕÎ≠‘Îfi À˘fiÌ O·ıfl, ±‹ıÏfl¿fi flÎWÀˇ’˛‹¬
Ï⁄· „@·LÀfi ±fiı ›fi˘fiÎ ‹Ë΋_hÎÌ ¿˘ŒÌ
±Îfifi ¿ı ⁄ÎËflÌfifiÎ ‹„V·‹ flÎ…‰Ì Âı¬ lÌ
≥ÁÎ Ï⁄fi Á·‹Îfi ±· ¬·ÌŒÎ ±fiı ωrfiÎ
±ı‰Î ±L› ¿ıÀ·Î› ÿı¢fiÎ ‘fl_‘fl˘fiı
V‰Î‹ÌlÌ‹Î_ ±ı¿ ω¤ÒÏ÷-’vÊfiÌ ≠÷ÌÏ÷ ◊Λ
»ı.
ωA›Î÷ ‘ÎflÎÂÎVhÎÌ ±fiı ±◊˝ÂÎVhÎÌ fiÎfiÌ
’η¬Ì‰Î‚αı ÷˘ I›Î_ Á‘Ì ·A›_ »ı ¿ı
“±ZÎfl’vÊ˘k΋ Á_V◊αı …ı ÏÁÏ©±˘ ËÎ_Á·
¿flÌ »ı, ÷ıfiı ¿·‹‹Î_ μ÷Îfl‰Îfi_ ¿Î‹ ‹U¿ı· »ı.
’ÒF› lÌ ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ≠ıflHÎÎ ±fiı
fiıI≤I‰ Ëı Á‹Ï’Û÷ Á_÷˘fi_ ‰Ú_ÿ ±gËÁÎ,
¤˛ÎI≤¤Î‰ ±fiı ±ÎK›ÎÏI‹¿ Ω√ÚÏ÷fiÎ
≠ÁÎflH΋Î_ …ı xÿ›’Ò‰Û¿fiÌ ·√fiÌ◊Ì ΩıÕΛΠ»ı,
÷ı ¤Îfl÷Ì› Á_V¿ÚÏ÷fiÌ ±ı¿ ‹Ë˘fl-»Î’ ⁄fiÂı.”
’˛¬fl ωiÎÎfiÌ ±fiı flÎWÀˇ’Ï÷ ÕÎ". ±ı.’Ì.…ı.
±Oÿ· ¿·Î‹ ÏÿSËÌfiÎ ±ZÎfl‘΋fiı ÏfiË΂÷Î_
V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î — ““Ë_ F›Îfl◊Ì
±ZÎfl‘΋‹Î_ ±ÎT›˘, ’˛‰ı ¿›˘˝ I›Îfl◊Ì ‹fiı
±ı¿ ’˛ë Á÷÷ flèÎÎ ¿fl÷˘ Ë÷˘ ¿ı ±ÎÀ·Î ·Î¬˘
·˘¿˘ ¶ÎflÎ ’Î_« ‰Ê˝‹Î_ ±Î‰_ ¤T› ±fiı ÏÿT›
¿Î‹ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ⁄fiı ! ‹ÎflÎ ‹fi‹Î_ ±Î ’˛ë
«Î·÷˘ … Ë÷˘ ±fiı ‹fiı ±_÷fl‹Î_ ±ıfi˘ …‰Î⁄
‹Y›˘ ¿ı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfiı ±Î’fiÎ
±ÎI‹Î‹Î_ ’˛‰ı ¿›˘˝ »ı. ±fiı Á_’ÒHν ’˛‰ı ¿›˘˝
»ı ±fiı ±ı‹Î_◊Ì … ±Î¬_ ±ZÎfl‘΋ ¬Ì·Ì
∂Ãu_, ÁÎËÏ…¿ flÌ÷ı. ‹Îflı ±Î’fiÌ ÁÎ◊ı ¿Î‹
¿fl‰_ »ı. …ı◊Ì ÁQ≤©, ÁflÏZÎ÷, ±ÎK›Î„I‹¿
¤Îfl÷ ÷ˆ›Îfl ◊Λ. ±Î’ Á_’ÒHν ±ÎK›Î„I‹¿÷ÎfiÎ
’_… »˘. ±Î’fi΋Î_ ±ÎK›Î„I‹¿÷Î ±‰÷flı·Ì
»ı. ±Î’fiÌ ’ÎÁı ±ıÀ·Ì ÏÿT› „@÷ »ı ¿ı ±Î
¿Î‹ Ωı¥fiı ‹fiı ±ı‹ ·Î√ı »ı ¿ı ±Î ÿÏfi›Î‹Î_
⁄‘_ … Â@› »ı.”
Ï⁄˛ÏÀ ’ην‹ıLÀ ¿ı ¿ıfiıÕÎ ’ην‹ıLÀ‹Î_
◊›ı·Î ÷ı‹fiÎ ÂÎfiÿÎfl ÁL‹ÎfiÁ‹Îfl_¤˘,
±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ±fiı¿ ÂËıfl˘±ı ÷ı‹fiı “¿Ì À< ‘
ÏÁÀÌ”fiÎ_ ±’ı˝·Î_ ÁL‹Îfi˘, ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ_ ¿ıÀ·Î_›
flÎF›˘‹Î_ ‹Îfiÿ fiÎ√Ïfl¿I‰ ÷◊Î “≠‹¬V‰Î‹Ì
Ïÿfi” ΩËıfl ¿flÌfiı ÷ı‹fiı ±’Λı·Î_ ωÏÂWÀ
⁄Ë‹Îfi˘ ‰√ıflıfiÌ ÁÿÌCν ›ÎÿÌ ±ı‹fiÌ ‰ˆÏr¿
≠Ï÷¤Îfi_ ÿ½fi ¿flΉı »ı.
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ≠Ï÷¤Î ±ı¿ … flÎ÷‹Î_
fi◊Ì ≠ÁflÌ. »ıS·Î » ÿΛ¿Î ¿fl÷Î_› ‰‘
‰Ê˘˝fiÎ ÷ı‹fiÎ ÁΑ-∞‰fi‹Î_ Á÷÷ ≠¿ÎÂ÷Î_
flËı·Î_ ÷’, I›Î√, Á‹’˝HÎ, ’flΤ„@÷fi˘ ±ı
≠¤Î‰ »ı.
F›Îflı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ‘‹˝‘flÎ
‘ÎflHÎ ¿flÌ I›Îflı ±ı‹HÎı ‰flÿÎfi ‹Î_√÷Î_ ≠Î◊˝fiÎ
¿flÌ Ë÷Ì ¿ı “¤@÷fiı ±ı¿ ‰Ÿ»Ìfi_ ÿ—¬ ◊‰Îfi_
ˢ› ÷˘ ÷ı ‹fiı ±ı¿ ±ı¿ w_‰ÎÕı ¿˘ÏÀ ¿˘ÏÀ
‰Ÿ»Ìfi_ ÿ—¬ ◊α˘ ’HÎ ÷ıfiı ÷ı ◊α˘ fiÏË,
±fiı ÷ıfiı ≠ÎflO‘‹Î_ fl΋’kÎfl ·A›_ ˢ› ÷ı
fl΋’kÎfl ‹fiı ±Î‰ı, ’HÎ ÷ı ±Lfi‰VhÎı ¿flÌfiı
ÿ—¬Ì fi ◊Λ.”
lÌËÏflfiÎ ±¬_Õ ‘Îfl¿ ≠‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…ı ±Î ≠Î◊˝fiÎfiı ZÎHÎı ZÎHÎı ∞‰Ì ⁄÷ΉÌ
»ı. ·˘¿ÏË÷ ‹ÎÀı ’˘÷ÎfiÎ ÂflÌflfiÌ ¿<fl⁄ÎfiÌ
¿flÌ »ı. ±ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ_ ¿WÀfiÌ ¿ÿÌ Ï«_÷Î ¿flÌ
fi◊Ì. ËÏfl¤@÷˘fiı flÎ∞ flά‰Î‹Î_, ±ı‹fiÎ_
Á¬-ÿ—¬‹Î_ ¤Î√ ·ı‰Î ‹ÎÀı V‰Î‹Ìḻı …ı
l‹ ‰ıÃu˘ »ı ±ıfi˘ ÏËÁÎ⁄ fi◊Ì.
Á÷÷ ω«flHÎ ±ı‹fiÌ ±Î√‰Ì ωÂıÊ÷Î »ı.
≠‹¬V‰Î‹Ìfi_ Áflfi΋_ ¿›_ ? ±Î Á‰Î·fi˘ ¿˘¥
¿Î›‹Ì …‰Î⁄ fi◊Ì. ±Î_¬ı ‹˘Ï÷›˘, Ï’kÎΛ
±fiı √Î_Ãfi_ ±˘’flıÂfi, ’√ı ‰Î ±fiı ËÎÀÛ±ıÀı¿
¿ı xÿ›fiÌ ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ... ±Î‰Î_ ±Î‰Î_
ÿÿ˘˝fiı √HοΛÎ* ‰√fl V‰Î‹ÌlÌ
±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiÎ_ {Ò_’ÕÎ_±˘ Á‘Ì ÁkÎfl ËΩfl
¿fl÷Î_› ‰‘ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ‰Ì…‚ÌfiÌ I‰flÎ◊Ì
CÎÒ‹Ì ‰Y›Î »ı.
1985‹Î_ ÂflÌfl‹Î_ ÷Ή Ë÷˘ ±ı‰Ì
’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ ¿Îfi‹‹Î_ ±ı‹HÎı 20 Ïÿ‰Á‹Î_
95 √΋˘‹Î_ ω«flHÎ ¿›*. fl˘…fiÌ ∂¤Î ∂¤Î
30◊Ì 40 ’‘fl΋HÎ̱˘ ◊¥ …÷Ì. ‰ÎÁÿ‹Î_
±ı¿ Ïfi…˝‚Î ±ı¿ÎÿÂÌfiÎ μ’‰ÎÁ‹Î_, 102
ÏÕ√˛Ì ÷Ή‹Î_ ’HÎ Á‰Îfl◊Ì ⁄’˘flfiÎ ÁÎÕÎ hÎHÎ
11
‰ÎB›Î Á‘Ì ±HÎ◊¿ flËÌfiı 121 ’‘fl΋HÎ̱˘
¿flÌ Ë÷Ì !
‹ËÌ¿Î_ÃÎfiÎ_ ¿˘÷fl˘‹Î_ ⁄ÿ·’fl ωV÷Îfl‹Î_
⁄O⁄ı Ï¿·˘‹ÌÀfl «Î·Ìfiı »Î’flı »Î’flı Á‰Îfl◊Ì
÷ı ÁÎ_… Á‘Ì Œfl÷Î. ⁄΋HÎ√΋fiÎ Àı¿flα˘
μ’fl ‰Áı·Î_ »Î’flÎ_±˘fiÌ ’‘fl΋HÎ̱˘‹Î_ ÷˘
…\‰ÎÏfi›Î±˘› ËÎ_ŒÌ Ω›. V‰Î‹ÌlÌ I›Î_ ’HÎ
Àı¿flı Àı¿flı …¥ ±ı ·˘¿˘fiı flÎ∞ ¿flı. ÷‚ΉfiÎ_
Õˢ‚Î_ ’ÎHÎÌ ’Ìfiı ‘˘‹‘¬÷Î ÷Î’‹Î_ ¤Î·
≠ÿıÂfiÌ {ÌHÎÌ ‘Ò‚‹Î_ ‹ÏËfi˘ ‹ÏËfi˘ ÷ı‹HÎı
‰Ê˘˝ Á‘Ì Ï‰«flHÎ ¿›* »ı.
¤Îflı ≠Ï÷¿>‚ Á_Ωı√˘ ˢ›, ¿<ÿfl÷Ì
±ÎŒ÷fi˘ ¿˘’ ˢ› ¿ı Á‹›fiÌ ÷̉˛ ¬ıÓ« ˢ›
÷ı‰Î ≠Á_√˘±ı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌ CÎfl˘CÎfl CÎÒQ›Î »ı.
@›Îflı¿ ¿˘¥fi_ ¤Î_√÷_ ‹fi ÁΫ‰‰Î ’ÌflÁΛı·˘
◊΂ ’λ˘ Ãı·Ìfiı ¤fl ⁄’˘flı ±œÌ ‰ÎB›Î ’»Ì
’HÎ V‰Î‹ÌlÌ ŒflÌ◊Ì ’‘fl΋HÎ̱ı √›Î »ı.
±Ë˘flÎhΠω«flHÎfiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı, ±ı‹HÎı
μ’ÎÕı·Ì ‹Îfi‰-μI¿Ê˝fiÌ ±Á_A› ≠T≤Ïkα˘
÷ÎF…\⁄ ¿flÌ ÿı ÷ı‰Ì »ı. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¿vHÎÎfiÌ
¤Î‰fiαı ±ıfiÎ T›Î’‹Î_ ÿÌfiÿϬ›Î_fiÌ Áı‰Î
μ’flÎ_÷ ∞‰‹ÎhÎfiÌ Áı‰Îfiı ±Î‰flÌ ·Ì‘Ì.
Á‹Î…Áı‰Îfi_ ±ı¿’HÎ ZÎıhÎ ÷ı‹HÎı ‰HÎV’U›*
flÎA›_ fi◊Ì. ±ıÀ·_ … fiÏË, ⁄‘Î_ … ZÎıh΢‹Î_
Ëıfl÷ ’‹ÎÕı ±ı‰Ì „@÷◊Ì ÁŒ‚÷Î’Ò‰˝¿ ¿Î‹
¿›* »ı. ÿW¿Î‚, ’Òfl, ‰Î‰Î{˘ÕÎ_, ¤Ò¿o’ …ı‰Ì
¿<ÿfl÷Ì ±ÎŒ÷˘‹Î_ ‹Îfi‰ÁËΛ ‹ÎÀı ±fiL›
’vÊÎ◊˝ ¿›˘˝ »ı. √΋‹Î_ ’ÕÌ …÷Î ’Z΢fiÎ_
‰ıfl{ıfl Ï‹ÀΉ‰Î_, √΋√΋ ‰E«ıfiÎ_ ‘Ÿ√ÎHÎÎ_
fiÎ⁄Òÿ ¿flΉ‰Î_ ‰√ıflı‹Î_ ±ı ÁÏø› flèÎÎ »ı. ¿˘‹Ì
fl‹¬ÎH΢, ωω‘ ±Î_ÿ˘·fi˘‹Î_ ÂÎ_Ï÷ ‹ÎÀıfiÎ
≠›ÎÁ˘ ±ı‹HÎı ¿›Î˝ »ı. ±ı‹HÎı ¿ı‚‰HÎÌfiÎ
ZÎıh΋Î_ ±Ï¶÷Ì› ›˘√ÿÎfi ±ÎM›_ »ı. ÿËı… …ı‰Ì
¿<wÏœ±˘ fiÎ⁄Òÿ ¿fl‰Î Á‹Î…fiı Œ‚ÿΛ¿ Á‹…
±Î’Ì »ı; ±VM≤U›÷Î ‰√ıflı Á΋ÎÏ…¿ ¿·_¿˘ ÿÒfl
¿fl‰Î‹Î_ ÷ı±˘ Á÷÷ ’vÊÎ◊˝ÂÌ· flèÎÎ »ı;

ÁÎZÎfl÷Î◊Ì ·¥fiı …‚Á_«› ±Ï¤›Îfi
Á‘Ì ¿ı T›Áfi‹„@÷ ±Î_ÿ˘·fi˘ Á‘Ì
T›Î’ı·Ì ±Î‰Ì ÷˘ ¿o¥ ¿ıÀ·Ì›
Á΋ÎÏ…¿ Áı‰Î±˘‹Î_ ÷ı‹HÎı ±Ï¶÷Ì›
≠ÿÎfi ±ÎM›_ »ı. ±ZÎfl‘΋ ±fiı ·_Õfi
‹_Ïÿfl …ı‰Î_ √˙fl‰‰_÷Î_ ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿
Á_¿<·˘ ÷◊Î ÁıÓ¿Õ˘ Á_V¿Îfl‘΋˘-‹_Ïÿfl˘fiÎ_ Á…˝fi˘,
ÿıÂ-ωÿı‹Î_ ËΩfl˘ ›‰¿‹_Õ‚˘ ⁄΂‹_Õ‚˘ -
Ï¿Â˘fl‹_Õ‚˘-‹Ï˷΋_Õ‚˘-›‰÷Ì‹_Õ‚˘-⁄ÎÏ·¿Î
‹_Õ‚˘ ¶ÎflΠωflÎÀ Á_V¿Îfl ±Ï¤›Îfi‹Î_ ÷ı±˘
Á˙◊Ì ‰‘ ÁŒ‚ flèÎÎ »ı. ωÿı‹Î_ ¤Îfl÷Ì›
Á_V¿ÚÏ÷fi˘ μÿ˚CÎ˘Ê ¿fl‰Î‹Î_ ÷ı‹fiÌ ÷·fiÎ ¿˘¥fiÌ
ÁÎ◊ı ◊¥ ¿ı ÷ı‹ fi◊Ì. ÷ı‹HÎı ¿flı·Ì ±Î‰Ì
±fiı¿Ï‰‘ ZÎıhÎfiÌ Ï‰flÎÀ Áı‰Î±˘fiÌ ›ÎÿÌ
‹Ò¿‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ ±ı¿ √˛_◊ ÷ıfiÎ◊Ì … ¤flÎ¥
Ω› !
’fl_÷ ±Î ΩËıfl Áı‰Î≠¿S’˘fiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı
±ı‹fiÌ ±Î√‰Ì ⁄Î⁄÷ ±ı »ı ¿ı ÷ı‹HÎı ·˘¿˘fiÎ
T›„@÷√÷ ≠ë˘ ‹ÎÀı ’HΠωø‹Á…˝¿ ¿Î›˝ ¿›*
»ı ! ·Î¬˘ ·˘¿˘fiÎ T›„@÷√÷ ≠뢋Î_
V‰…fifiÌ ’ıÃı flÁ ·¥fiı ±ıfiÎ μ¿ı· ±ÎHÎÌ
±ÎM›Î »ı. ±fiı ·Î¬˘ T›„@÷±˘fiı T›ÁfifiÌ
«ÒÕ‹Î_◊Ì ‹@÷ ¿flÎ‰Ì »ı.
±Î‹, ·˘¿˘fiÌ T›„@÷√÷ Á‹V›Î±˘
μ¿ı·‰Î ‹ÎÀı ÷ı±˘ fl˘…fiÎ ÁıÓ¿Õ˘fiı ‹‚÷Î flèÎÎ
»ı, ±ıÀ·_ … fiÏË, ÷ı‹fiÎ ’fl fl˘… œ√·Î⁄_‘
±Î‰÷Î ’h΢ ¶ÎflÎ ’HÎ ·Î¬˘ ·˘¿˘±ı ∞‰fifiÌ
T›◊α˘ Ãη‰Ì »ı. ±ı¿ √HÎ÷flÌ ‹…⁄
7,00,000 ¿fl÷Î_› ‰‘ ’h΢ ¶ÎflÎ V‰Î‹Ìḻı
·˘¿˘fiı ϶‘΋Î_◊Ì μ¿ı· ±ÎM›Î »ı, Á·ÎË,
ÁÒ«fi ±fiı ‹Î√˝ÿ½fi ±ÎM›Î_ »ı.
±ZÎfl’vÊ˘k΋ Á_V◊ÎfiÌ Ï‰rT›Î’Ì
‹Îfi‰¿S›ÎHÎ ≠T≤Ïkα˘ ‰E«ı, ¤Îfl÷fiÎ_
√΋ÕÎ_±˘ ¿ı ωrfiÎ ±fiı¿ ÿı¢‹Î_ ω«flHÎ
¿fl÷Î V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ï‰ÂıÊ÷Î ±ı »ı ¿ı ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ±Î’ı·Î ÏÁ©Î_÷˘‹Î_ ±ı‹HÎı
@›Îflı› Á‹Î‘Îfi fi◊Ì ¿›*. ÏÁ©Î_÷˘fiÎ ¤˘√ı
±ı‹HÎı ’√·_ ’HÎ ¤›* fi◊Ì. ω¿ÎÁfiÌ
ËflHΌ΂ ¤flÌ »ı, ’fl_÷ ÂÎr÷ ‹ÒS›˘‹Î_◊Ì
«Ï·÷ ◊›Î ÏÁ‰Î›.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı Á_÷˘fiı ±Î’ı·Î_
’_«‰÷˝‹Îfi‹Î_ ÏfiW¿Î‹ — ±WÀÎ_√ ⁄˛õ«›˝,
Ïfi‹Î˝fi — ‹Îfi-±’‹Îfi ≠I›ı ÿ·˝ZÎ, Ïfi—V‰Îÿ —
V‰Îÿ ÷flŒ Á_’ÒHν μÿÎÁÌfi÷Î, Ïfi·˘˝¤ —
’˘÷ÎfiÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ ‘fi-ÿ˘·÷fi˘ Á_’ÒHν I›Î√,
±fiı Á√Î_‰ËηÎ_±˘ ≠I›ı Ïfi—VfiıËfi˘ Á‹Î‰ıÂ
◊Λ »ı. ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±Î ’_«-
‰÷˝‹Îfi‹Î_ ±Î∞‰fi Â© flèÎÎ »ı ±ıfi˘
±fi¤‰ ·Î¬˘ ÁIÁ_√̱˘fiı »ı.
±ı‹fiÎ ±WÀÎ_√ ⁄˛õ«›˝fi_ ±˘…Á ±ı‹fiÎ
’ωhÎ ‹¬Îflω_ÿ ’fl {‚¿ı »ı. ±fiı ±ı‹fiÎ
Ïfi·˘˝¤Ì ‰÷˝‹Îfifiı Á‹…‰_ ˢ› ÷˘ ±ı¿ …
‰Î@›‹Î_ Á‹∞ ¿Λ — ωrT›Î’Ì Ï‰flÎÀ
Á_V◊ÎfiÎ ÁÒhΑÎfl ˢ‰Î »÷Î_ ÷ı‹fiÌ ‹ÎÏ·¿Ì‹Î_
¿ÎH΢ ’ˆÁ˘ ’HÎ fi◊Ì !
…√÷¤fl‹Î_ ÏËLÿ Á_V¿ÚÏ÷fiÎ √˙fl‰Ï¬fl
Á‹Î …√ωA›Î÷ ·_Õfi ‹_ÏÿflfiÎ ¿ı ωrfiÌ
±Ω›⁄Ì Á‹Î “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋”fiÎ
fl«Ï›÷Î ÷flÌ¿ı ’HÎ ±ı‹HÎı @›Îflı› “Ë_”fiı
Õ˘¿Î‰Î ÿÌ‘˘ fi◊Ì. ±ı‹fiÌ ±ËoÂÒL›÷Î ±fiı
Ïfiÿ˘˝Ê÷Î, ¤·¤·Îfiı V’Âa Ω› ÷ı‰Ì »ı. ±ı¿
≠ÏÁ© ÁÎZÎfl ·¬ı »ı — “¿o«fi ±fiı ¿Î‹◊Ì
‹@÷ ◊›Î ’»Ì ’HÎ ±Ëo¿Îfl◊Ì ‹@÷ ◊‰Î‹Î_
CÎHÎÎ ‘fl_‘fl˘ «Ï·÷ ◊¥ Ω› »ı. ≠‹¬V‰Î‹Ì
±Î Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ ‹Îfi‰Ì› ‹›Î˝ÿÎfiı ±˘‚_√Ì
«Ò@›Î »ı. ±ı Ë¿Ì¿÷ ±ı‹fiÌ ⁄˛õV‰w’ ◊›ÎfiÌ
ÁÎËıÿÌ ’Òflı »ı.”
12
›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı
÷ı‹fiÎ ±fi√΋Ì
V‰Î‹ÌlÌ
‹_⁄¥‹Î_ 1989‹Î_
±ı@›≠ıÂÏflVÀ ÕÎ"@Àfl Áflı¤Υfiı
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹V÷¿ı ‹ÁÎ… ¿fl‰ÎfiÌ
≥E»Î Ë÷Ì. ±ı¿ ‰Îfl ±ı‹fi˘ Á_¿S’
’Òfl˘ ◊›˘. ±ı‹HÎı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹V÷¿
’fl ¬Ò⁄ ¿Î‚∞ ·¥ ¤„@÷’Ò‰˝¿
‹ÁÎ… ¿flÌ ±ÎM›˘.
Áı‰¿ Á_÷ı ’Ò»u_ — “‹Î◊_ Ë‚‰_ ◊›_ ±ı‹
·Î√ı »ı ?”
V‰Î‹Ìḻı ÁË…÷Î◊Ì ‘Ì‹ı flËÌfiı ¿èÎ_ —
“‹Î◊΋Î_ ¿o¥ ¤Îfl ˢ› ÷˘ fiı ? ±Î’HÎı ÷˘
¿ı‰‚ ¤√‰Îfi … flÎA›Î »ı. ‹Î◊_ ÁÿΛ Ë·¿<_
… flËı »ı.”
√_Ω‰fl ≠T≤Ïkα˘ ±fiı ÏÁÏ©±˘ ‰E«ı
≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… Ë‚‰Î e· flËı »ı.
÷ı‹fiÌ ±ı ÁË… Á‹ÎÏ‘ …ı‰Ì V‰÷— ≠ÁLfi÷Îfi_
‹Ò‚ »ı - ÷ı‹fiÌ ±fiL› ’flΤ„@÷.
¿HÎνÀ¿fiÎ ±ÎÏÿ «fi«fiÏ√Ïfl ‹ÃfiÎ ’˛ÏÁ©
Á_÷ V‰Î‹Ì ⁄η√_√ΑflfiÎ◊∞±ı ⁄ıÓ√·˘fl ¬Î÷ı
’‘Îflı·Î ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı ÷Î. 19-8-
2006fiÎ fl˘… ¿èÎ_ Ë÷_ — “…√÷‹Î_ ±Î’ …
±ı¿ ±ı‰_ μÿÎËflHÎ »˘ ¿ı …ı±˘±ı ±ÎÀ·Î_ ⁄‘Î_
‹_Ïÿfl˘ ⁄Î_K›Î_ ˢ› ±fiı ±Î‰Î Á_÷˘ ¿›Î˝ ˢ›.
±Î ⁄Ë … ‹˘ÀÌ ÿıHÎ »ı. ∑ÏÊ‹Ïfi±˘±ı ÷◊Î
‰ıÿ˘±ı ÷˘ √˛_◊˘ ±ÎM›Î »ı. ±ı‹HÎı √˛_◊˘ ¶ÎflÎ …ı
±ÎM›_ »ı ±ıfiı ±Î’ı ÁοÎfl ¿›* »ı. ¤√‰ÎfifiÎ
±‰÷Îfl ˢ› ±ı … ±Î‰_ ¿Î›˝ ¿flÌ Â¿ı. Á˙fiı
‹ÎI≤≠ı‹ ±Î’Ìfiı ±ÎÀ·Î ⁄‘Î ‹ÎHÎÁ˘fiı ¬ıÓ«‰Î
±ı ⁄Ë … ‹˘ÀÌ ‰Î÷ »ı. ±Î’ √΋Õı √΋Õı
…¥fiı ‹…^fl◊Ì ‹Î_ÕÌfiı Á΋ÎL›‹Î_ Á΋ÎL›
‹ÎHÎÁ˘fiı ’HÎ ‹‚˘ »˘. √Ì÷΋Î_ ¿èÎ_ »ı -
•Êà◊flØ ‚fl¸÷ÍÃ·È ÿ— ¬‡ÿÁà ‚ ¬‡ÿÁÖ ±Î’
±ı ¿flÌ flèÎÎ »˘. ±Î’fiÎ_ ÿ½fi ¿v_ »\_ I›Îflı
ÁÎZÎÎ÷˚ ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿ½fi ◊÷Î_ ˢ› ±ı‰_
±fi¤‰_ »\_. ±Î’fiÎ …ı‰Î ÁI’vÊfiÎ_ ÿ½fi
◊‰Î ±ı ÁËı·_ fi◊Ì. ‹fiı ±Î…ı ±ı ÷¿ ‹‚Ì »ı.”
 V‰Î‹Ìḻı fi‹˛÷Î◊Ì ¿èÎ_ — “¤√‰ÎfifiÌ
’˛ıflHÎÎ »ı ±ıÀ·ı ¿Î‹ ◊Λ »ı. ¤√‰Îfifi˘
±Îÿı ‹‚ı »ı ±ı ≠‹ÎHÎı ¿Î‹ ¿fḻı »Ì±ı fiı
±ı ≠ıflHÎÎ ±Î’ı »ı. …ı ¿o¥ ¿flı »ı ±ı ¤√‰Îfi
… ¿flı »ı. ’HÎ ·˘¿˘ ¿Î‹ ¿flı ±fiı ’»Ì ±Ë‹˚
±Î‰Ì Ω› »ı ¿ı ‹ÎflÎ◊Ì … ¿Î‹ ◊Λ »ı.
·ıÏ¿fi Á⁄¿ı ¶ÎflÎ ¤√‰Îfi … ¿Î‹ ¿fl÷ı ˈÓ.”
÷Î. 30-8-2006fiÎ fl˘… «ıLfiÎ¥‹Î_ ±ı¿
÷Ï‹‚ ‹‹ZÎ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ¬ÎÁ ÿ½fiı ±ÎT›Î
Ë÷Î. ÏÿSËÌ‹Î_ ±ZÎfl‘΋fiÎ Á…˝fi ’»Ì
±ZÎfl‘΋fiÎ Á…˝¿ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¿ÌÏ÷˝ ÿÒflÁÿÒfl
Á‘Ì Œı·Î¥ √¥ »ı. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¿ÌÏ÷˝◊Ì
±Î¿Êν¥ ±Î‰ı·Î ±ı ‹‹ZÎ±ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ’˛◊‹
ÿ½fi ¿fl÷Î_ … ¿èÎ_ — “±Î’ ÷˘ ¿Ï‚›√fiÎ
¤√‰Îfi »˘. ±Î’ı ÁıÓ¿Õ˘ ‹_Ïÿfl˘ ⁄Î_K›Î_ »ı. ‹ÎflÎ
¬Ò⁄ ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› ¿ı ±Î…ı ±Î’fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_.”
±ı ÁΉ ±ΩH›Î ÷Ï‹‚ ‹‹ZÎfiı ÷fl÷ …
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “Á⁄ ¤√‰Îfi ¿Ì
≥E»Î Áı ˢ÷Πˈ. Ë‹ ÷˘ ¥LVÀˇ‹ıLÀ ˈ.”
÷ı±˘ ¿Ëı — “±Î’¿Î ‰Ì· ’Ήfl ±ˆÁΠˈ.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “‰Ì· ’Ήfl ÷˘ ¤√‰Îfi
±˙fl √v∞ ÿı÷ı ˈ.”
V‰Î‹Ìḻı ÁÎËÏ…¿ flÌ÷ı ›Â ‹ËÎflÎ…
±fiı √vfiÎ_ «flH΢‹Î_ ‘flÌ ÿÌ‘˘.
flÎ…¿˘À‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ±Î‰ı·Î
±˘ÏflVÁÎfiÎ √‰fi˝fl ›iÎÿkΠ‹ν±ı …L‹˘-
…L‹fiÌ ÂÎ_Ï÷ ‹‚Ì Ω› ±fiı ±Î ÿı‹Î_
Á_÷¤Î‰fiÎfi˘ μÿ› ◊Λ ÷ı‰Î ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ‹ÎB›Î.
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “Ë‹ ¤√‰Îfi ¿˘ ≠Î◊˝fiÎ
¿fl÷ı ˈ_, ÂÎ_Ï÷ Ï‹· Ω›.”
÷ı±˘ ¿Ëı — “±Î’ ¤√‰Îfi Áı ≠Î◊˝fiÎ @›_
¿fl÷ı ˈ_ ? ¤√‰Îfi ÷˘ ±Î’¿ı «flH΢_ ¿Î ÿÎÁ ˈ !”
“fiËŸ fiËŸ, ¤√‰Îfi ¿ı Ë‹ ÿÎÁ ˈ !”
V‰Î‹ÌlÌ ±’flΑ¤Î‰ı ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ.
√‰fi˝flı ¿èÎ_ — “V‰Î‹Ì∞ ! ¤√‰Îfi ÷˘
¤@÷ ¿ı ⁄Á ‹ıÓ Ë˘÷ı ˈ_, ±Î’¿ı ⁄Á ‹ı_
¤√‰Îfi ˈ, ±Î’ ¿Ëı_√ı ÷˘ ‰Ë …wfl Áfiı_√ı.
Ë‹ ’Î’Ì ·˘√ ¤√‰Îfi Áı ¿Ë fiËŸ Á¿÷ı...”
±_÷ı V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ ‰Î@› ⁄˘S›Î — “Ë‹
¤√‰Îfi Áı …wfl ¿Ë÷ı ˈ_ !” …ı‹fiı ¤√‰Îfi
ÁÎ◊ı ≠Ï÷ZÎHÎ ‰Î÷ν·Î’ Á‘Î÷˘ ˢ›, ±ı ωfiÎ
±Î‰_ ⁄Ì…\_ ¿˘HÎ μE«flÌ Â¿ı ?
±ı‹fiÌ ±Î ∞‰fi¤Î‰fiÎ ’‚ı’‚ı ±ı‹fiÌ
’flΤ„@÷‹Î_ ’ÕCÎΛ »ı. ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ «·‹ÒÏ÷˝ - lÌ ËÏfl¿ÚWHÎ
‹ËÎflÎ… ≠I›ı ±ÎI‹Ïfi‰ıÿÌ ¤„@÷ ¿fl÷Î
V‰Î‹ÌlÌfiı ÏfiË΂Ìfiı ÏÿT› ∞‰fi Á_CÎfiÎ
±K›ZÎ V‰Î‹Ì Ï«ÿÎfi_ÿ ÁflV‰÷Ì∞ fi˘Ó‘ı »ı —
“V‰Î‹Ì∞fiı ÷ı‹fiÎ ≥WÀÿı‰fiÌ ÁÎ◊ı Ωı‰Î ±ı
ÿı‰˘ ‹ÎÀı ’HÎ ÿ·˝¤ ºU› »ı. ÷ı‹fiÎ ≥WÀÿı‰◊Ì
÷ı±˘ ¿ÿÌ ±‚√Î ◊÷Î fi◊Ì, ±fiı ÷‹Î‹
‹Ëk‰fiÎ ≠Á_√˘±ı ‹_« ’fl ¿ı T›ÎÁ’Ìà ’fl ¿ı
@›Î_› ’HÎ Ï⁄flÎ…÷Πˢ› I›Î_ ≥WÀÿı‰
(Ãο˘fl∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝) ÷ı±˘ ±√˛V◊Îfiı … flά÷Î
ˢ› »ı. V‰Î‹Ì∞fiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ Ëo‹ıÂÎ_
≥WÀÿı‰fiı … ±√˛ø‹ ±’Î÷˘ ˢ› »ı.”
¤√‰Îfifiı ±’˝HÎ ¿›Î˝ ωfiÎfi_ ’ÎHÎÌfi_ ÀÌ’_
¿ı ’W’fiÌ ’Î_ÿÕÌ ’HÎ ÷ı‹fiı V‰Ì¿Î›˝ fi◊Ì, ÷˘
±ÎÀ·Ì ⁄‘Ì Ï‰flÎÀ ÏÁÏ©±˘fi˘ ›Â ÷˘ ÷ı±˘
¿ı‰Ì flÌ÷ı V‰Ì¿Îflı ? ⁄‘_ … ¤√‰ÎfifiÎ_
«flH΢‹Î_ ±’˝HÎ ¿flı »ı, ±ıÀ·ı … ÷ı±˘ Ë‚‰Î
e· flËı »ı.
±ı‹fiÌ ±Î ±ÎK›Î„I‹¿ „V◊Ï÷fiı ‹ÎHÎ÷Î_
V‰Î‹Ì Ï«ÿÎfi_ÿ∞ ±Î√‚ ¿Ëı »ı — “≠‹¬V‰Î‹Ì
13
‹ËÎflÎ… ±Î’HÎÎ ÿıÂfi˘ ±Ï¶÷Ì› ±ÎK›Î„I‹¿
‹¿<À‹ÏHÎ »ı …ı ±ÎK›Î„I‹¿ ‹√Àfiı ¢¤Î‰÷_
±ı¿ ±Ï¶÷Ì› flIfi »ı.”
’˘÷ÎfiÌ ÷‹Î‹ ÏÁÏ©±˘fi_ ‹Ò‚ V‰Î‹ÌlÌ
“√v¿Ú’Δ … ÿÂν‰ı »ı.
‹_⁄¥‹Î_ ÷_hÎÌ ÷◊Î ’hοÎflı V‰Î‹ÌlÌfiı
≥LÀflT›Ò‹Î_ ’Ò»u_ — “±Î’fiı ±ÎK›Î„I‹¿
±fi¤ÒÏ÷ ◊¥ ˢ› ±ıfi_ ¿o¥ ¿Ëı¢ ? ¿ÎflHÎ ¿ı
±Î…ı „@÷’Î÷ ‰√ıflıfiÌ ’λ‚ ·˘¿˘ CÎı·Î »ı.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±‹Îflı ÷˘ ±fi¤ÒÏ÷fi_
‹A› ¿ÎflHÎ ÷˘ √v¿Ú’Î. ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fi˘
›˘√ ◊›˘ ±ı … ±fi¤ÒÏ÷.”
1977‹Î_ ·_ÕfifiÎ ’˛ÏÁ© ‰ıQ⁄·Ì
¿˘LŒflLÁ ËÎ"·‹Î_ ±ı¿ ’hοÎfl ’ÏflÊÿ‹Î_
V‰Î‹ÌlÌfiı ’˛ë ’»Î›˘ — “±Î’fiÎ ∞‰fi‹Î_
¤√‰Îfifi˘ ±fi¤‰ @›Îfl◊Ì ◊›˘ ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “F›Îfl◊Ì ±‹ÎflÎ √v
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ‹Y›Î, ÷ı‹fiΠωÊı ±ÎI‹⁄Ï©
◊¥ I›Îfl◊Ì ±fi¤‰ ◊›˘.”
’V÷¿‹Î_ ÷ı‹fiÎ ÏÿT› ≠ıfl¿ ∞‰fifiÎ
¿ıÀ·Î¿ xÿ›V’Âa ≠Á_√˘ ≠V÷÷ »ı. ±ı
‰Î_«÷Î_, ÿÏZÎHÎfiÎ ±Õ‹Îfl ‹ÃfiÎ ≠ÏÁ© Á_÷‰›˝
±Î«Î›˝ ω⁄‘ıÂ÷Ì◊˝∞±ı ·¬ı·Î ÂOÿ˘ ›Îÿ
±Î‰ı »ı ¿ı “¿ÿΫ ¤√‰Îfi ’˘÷ÎfiÌ Ï≠›‹Î_
Ï≠› T›„@÷±˘fiÌ ›ÎÿÌ ⁄fiΉ‰Î ⁄ıÁı ÷˘ ÷ı
›ÎÿÌ‹Î_ ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi_ fi΋ «˘yÁ
Á˙◊Ì ≠◊‹ ‹Ò¿ı !”
’˛ı‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì √Λ »ı —
±ı‰Î Á_÷fiÌ ⁄Ï·ËÎflÌ flı,
…ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ flı...
á
±ı‰Î Á_÷fiÌ ⁄Ï·ËÎflÌ flı, …ıfiı √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ flı....±ı‰Î ¸ Àı¿
¿Î‹, øÎı‘, ·Îı¤ ‹fi‹Î_ fi ±ÎHÎı, ÁÎıfi_ fiı ‘Ò‚ ÷ı Á‹ ¿flÌ ΩHÎı;
ËÎ_ flı …ıfiı √Ì÷Î∞ √Λ »ı ’Îı¿ÎflÌ flı....±ı‰Î¸ 1
ËÏfl ωfiÎ ⁄ÌΩı CÎÎÀ fi ·Î√ı, ·Îı¤ ·ËflfiÎı ·ı fi ·Î√ı;
ËÎ_ flı fiÎflÌ fi ¿ı fi›fi ⁄ÎHÎ ‹ÎflÌ flı....±ı‰Î¸ 2
⁄˛õωzÎ …ıHÎı ºœ ¿flÌ ÁΑÌ, Ï’_Õ ⁄˛õÎ_ÕfiÌ ÷∞ flı μ’ÎÏ‘;
ËÎ_ flı ¤Ò÷≠ÎHÎÌ ÷HÎÎ ÏË÷¿ÎflÌ flı....±ı‰Î¸ 3
⁄˛õV‰w’‹Î_ flËı ÏfiI› LËΛÎ, ≠√À ËÏfl √H΋Î_ Ï«kÎÕÎ_ ËflΛÎ_;
ËÎ_ flı ≠ı‹Á¬Ì ±ı‰Î Á_÷ μ’fl ‰ÎflÌ flı....±ı‰Î¸ 4

14
8 μ’˘ÿ˚CÎÎ÷ ‹— ÿ‹— ÷’— 84

ÁI›‹˚ ±ˆr›˝‹˚
18 ⁄·‹˚ ¤√— 90

V‰Î÷_h›‹˚
24 Â˙«‹˚ Â˙›˝‹˚ ÷ı…— 104

28 ÿ›Î VQ≤Ï÷— 110

36 ZÎ΄L÷— ¿˙·‹˚ 122

V◊ˆ›˝‹˚ ’˛Î√S¤›‹˚ ÁË—

44 I›Î√— ‘ˆ›˝‹˚ 130

Á_÷˘Ê—
¿Î„L÷—
48 ±Î…˝‰‹˚ ±˘…— 142

‹Îÿ˝‰‹˚
56 ÁÎQ›‹˚ ’˛l›— 146

62 Ï÷Ï÷ZÎÎ ¿ÌÏ÷˝— ‹Îfi— 154

μ’flÏ÷—
70 ωfl„@÷— ±Î„V÷@›‹˚ 162

l÷‹˚
76 iÎÎfi‹˚ ±fiËo¿ÚÏ÷— 170
15
 ÁI›_ Â˙«_ ÿ›Î ZÎ΄L÷VI›Î√— ÁL÷˘Ê ±Î…˝‰‹˚ –
‹˘ ÿ‹V÷’— ÁÎQ›_ Ï÷Ï÷Z΢’flÏ÷— l÷‹˚ ––
iÎÎfi_ ωfl„@÷flˆr›Ù Â˙›Ù ÷ıΩı ⁄·_ VQ≤Ï÷— –
V‰Î÷_h›_ ¿˙·_ ¿Î„L÷‘ˆ˝›Ù ‹Îÿ˝‰‹ı‰ « ––
≠Î√SP›_ ≠l›— ÂÌ·_ ÁË ±˘Ωı ⁄·_ ¤√— –
√ÎQ¤Ì›Ù V◊ˆ›˝‹Î„V÷@›_ ¿ÌÏ÷˝‹Î˝fi˘ûfiË_¿ÚÏ÷— ––
lÌ‹ÿ˚ ¤Î√‰÷ — 1-16-26-28

±ı ¿S›ÎHοÎflÌ √HÎ ¤√‰ÎfifiÎ »ı ÷ı Á_÷‹Î_ ±Î‰ı »ı...

…ı‹ ¤√‰Îfi Á‰˝ ≠¿Îflı Ïfi⁄Ù‘ »ı ±fiı
…ı «ËΛ ÷ı ¿fl‰Îfiı Á‹◊˝ »ı,
÷ı‹ ±ı ’HÎ ±Ï÷› Á‹◊˝ ◊Λ »ı ±fiı
Ïfi⁄Ù‘ ◊Λ »ı.
- ¤√‰Îfi lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
(‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ’˛◊‹ ’˛¿flHÎ 62)
 …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ

ÁI›‹˚
ωr¤flfiÎ ÷k‰iÎÎfi̱˘ ±fiı Ï«_÷¿˘ ÁI›fiÌ ±fiı¿ T›ÎA›Î±˘ ¿flı »ı.
’fl_÷ ¤Îfl÷Ì› ±K›ÎI‹ ’fl_’flÎ ÁI›fiı Á‰˘˝E« V◊Îfi ±Î’ı »ı.
»Î_ÿ˘B› μ’ÏfiÊÿ ¿Ëı »ı — “Ãàʘ ‚àÿ¢ ‚ •Êà◊Ê–”
±ıÀ·ı ¿ı …ı Á‰˝fi˘ ±ÎI‹Î »ı ÷ı ’fl‹ÎI‹Î ÁI› »ı.” (6-8-7)
‹_Õ¿ μ’ÏfiÊÿ ¿Ëı »ı — “‚àÿ¢ ¬⁄¢ œË◊Á„U– ‚àÿ◊fl ¡ÿÃ–”
±ıÀ·ı ¿ı ’fl‹ÎI‹Î … ÁI› »ı ±fiı ÁI›fi˘ … Á‰˝hÎ …› ◊Λ »ı. (3-1-6)
…ıfiı ±ı ’fl‹ ÁI›fi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl »ı ÷ı Á_÷ ’HÎ ÁI›fi_ V‰w’ »ı.

Á MÀıQ⁄fl 1998‹Î_ ±ıÏÕÁfi ¬Î÷ı ±‹ıÏfl¿ÎfiΠωA›Î÷ ‰÷˝‹Îfi

’hÎ “ÏŒ·ÎÕı„SŒ›Î ≥L@TÎΛflfl”fiÎ ÷_hÎÌ ±fiı ’Ï·IÁfl ’flV¿Îfl
ω…ı÷Î lÌ fl˘fiÎSÕ ’Àı·, ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi˘ ≥LÀflT›Ò ·¥
flèÎÎ Ë÷Î. xÿ›fiÌ ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ¿flÎT›Î ⁄Îÿ V‰Î‹ÌlÌfiÎ
±fi¤‰˘fiı ’¿Õ‰Î ÷ı±˘ ‹◊Ì flèÎÎ Ë÷Î.
fl˘fiÎSÕı ’Ò»u_ — “±Î’ F›Îflı ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ’»Ì ¤Îfi‹Î_
±ÎT›Î ±fiı ±Î’fiı ¤Îfi ◊›_ ¿ı ±Î’ M≤J‰Ì ’fl »˘ I›Îflı ±Î’fiı
Á˙◊Ì ’Ëı·˘ ω«Îfl ¿›˘ Vd›˘˝ Ë÷˘ ?”
’‚fiΛ ω·_⁄ ωfiÎ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “¤√‰Îfifi˘.”
fl˘fiÎSÕı {ÌHÎÌ ±Î_¬˘ ¿flÌ V‰Î‹ÌlÌfiı fiÌfl¬÷Î_ ŒflÌ Á‰Î· ¿›˘˝ —
“Á…˝flÌ ⁄Îÿ ¤Îfi‹Î_ ±ÎT›Î I›Îflı ±Î’fiı ±ı‰˘ ¬ıÿ fi ◊›˘ ¿ı
Ë_ ±ËŸ ’λ˘ ±ÎT›˘ ’fl_÷ ¤√‰Îfi ’ÎÁı ’Ë˘Ó«Ì fi Â@›˘ ?”
“fiÎ, ¤√‰Îfi ±¬_Õ ÁÎ◊ı … »ı.”
V‰Î‹Ìḻı ±ı¿ÿ‹ I‰flÎ◊Ì ±fiı ÁË…÷Î◊Ì μkÎfl ±ÎM›˘.
flÎ …¿˘À‹Î_ ÷Î. 2-11-”91fiÎ fl˘… Á¤Î ⁄Îÿ V‰Î‹ÌlÌ μ÷Îflı
’‘ΛÎÛ I›Îflı ±ı¿ ±ΩH›Î ›‰Îfiı ±Î‰Ìfiı ¿èÎ_ —
“‹Îflı ±ı¿ ≠ë »ı.”
“’Ò».” ±ı¿ ⁄Î…\ ·¥ …¥fiı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_.
“±Î’ı ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿÂÛfi ¿›Î* »ı ?”
“¿›Î* »ı I›Îflı ÷˘ ±Îfi_ÿ »ı, Ωı›Î »ı ±ıÀ·ı ÷˘ ‰Î÷ ¿fḻı
»Ì±ı.”
“÷˘ ±Î’fiı ¤√‰Îfi ÷κ … »ı ?”
“ËÎ, ÷κ … »ı.”
V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±ı ÁË… μkÎfl Ë÷˘.
V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±Î ’˛÷ÌÏ÷¿fl μkÎfl ˈ›ÎfiÌ ±Îfl’Îfl ∂÷flÌ √›˘.
18
ÿˆ Ïfi¿ ±¬⁄Îfl …L‹¤ÒÏ‹-≠‰ÎÁÌfiÎ ≠Ï÷ÏfiÏ‘ lÌ Ï…÷
Á˘‹’flαı ⁄˘flÁÿ ¬Î÷ı ÷Î. 28-2-”85fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌfiı ’˛ë
’Ò»u˘ — “±Î’fiı ¤√‰Îfifi˘ Á‰˝’˛◊‹ ±fi¤‰ @›Îflı ◊›˘ Ë÷˘ ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — “’Ëı·ı◊Ì … ±ı ±fi¤ÒÏ÷ »ı.”
±Î »ı ÁI›fiÎ ÁÎZÎÎI¿ÎflfiÌ Á‰˘˝E« „V◊Ï÷.
…ı ÂOÿ˘‹Î_ fl…^ fi ¿flÌ Â¿Î›, ‹ÎhÎ ±fi¤‰Ì ¿Λ.
…ıfiı ±ÎK›Î„I‹¿ ÁI›fi˘ ±Î‰˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl »ı, ÷ıfi_ ±Î«flHÎ ’HÎ
ÁI›‹› ˢ› »ı. ±ı‰Î ‹ËÎ’vÊfiÎ_ ‹fi-¿‹˝-‰«fi‹Î_ ’ÒHν ±◊˝‹Î_
ÁI› ’˛√Àı »ı.
±fiı F›Î_ ÁÒ›˝ ’˛¿ÎÂı »ı I›Î_ ±_‘¿Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ˢ› ?
÷ı‹ F›Î_ ÁI› ’˛√Àı »ı I›Î_ ±ÁI› ¿ı‰Ì flÌ÷ı ˢ› ?
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ‹fi-¿‹˝-‰«fi‹Î_, ÏfiI›-T›‰ËÎfl‹Î_,
Á‹√˛ ±„V÷I‰‹Î_ ÁI›fi˘ ’˛¿Î ±fi¤‰Î› »ı, I›Î_ ±ÁI›fi˘
±_‘¿Îfl ÷˘ Á_¤‰ı … @›Î_◊Ì ?
¬˘ÀÌ ‰ÎHÎÌ μE«Îfl‰Ì fiËŸ, ¬˘À˘ T›‰ËÎfl ¿fl‰˘ fiËŸ, ¬˘À<_
·ı‰_ fiËŸ, ¬˘À<_ ÿı‰_ fiËŸ, ¬˘ÀÎ_ ‰«fi˘ ±Î’‰Î_ fiËŸ, ‰«fi ±ÎM›Î
’»Ì @›Îflı› ŒflÌ …‰_ fiËŸ, …ı ⁄˘S›Î ÷ı ’˛Ï÷iÎÎfiÌ ’ıÃı ’΂‰_, ◊˘Õ<_
¿fl‰_ ’HÎ ÁΫ_ ¿fl‰_, ’˛ÎHÎfiÎ ¤˘√ı› ’˛Î‹ÎÏHο÷Îfi˘ I›Î√ fi ¿fl‰˘
ó ±Î ⁄‘Ì V‰Î‹ÌlÌfiÎ ·˘ËÌ‹Î_ ‰Ëı÷Î ÁI›fiÌ V‰Î¤Îω¿÷Î »ı.
Á˙ ±fi¤‰ı »ı ¿ı ÁI› ±ı‹fiÌ ±Î_¬˘‹Î_ »·¿ı »ı, ±ı‹fiÎ
rÎÁ˘E»˚‰ÎÁ‹Î_ ‹Ëı¿ı »ı, ’˛I›ı¿ Ïø›Î‹Î_ ‘⁄¿ı »ı. ¿ıfiıÕÎ◊Ì Á_…›
fl‹HΤΥ ’Àı· fi΋fiÎ ±ı¿ Ï¿Â˘flfi˘ ±Î ±fi¤‰ ‰Î_«˘ — “‹fiı
±ı ºU› Ωı¥fiı ±I›_÷ ±Îç›˝ ◊›_. V‰Î‹ÌlÌ ≠Î÷—’ÒΩ ¿flÌ flèÎÎ
Ë÷Î, ¿ıÀ·Î› ‹ÎHÎÁ˘ ±Î‰fi-Ω‰fi ¿fl÷Î Ë÷Î. Á_√Ì÷fi˘,
ËÏfl¤@÷˘fiÌ ‰Î÷«Ì÷fi˘... ±ı‹ C΢ÓCÎÎÀ ◊÷˘ Ë÷˘, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ
Ï÷·¿-«Î_ÿ·˘ ¿flÌfiı ÷fl÷ … ±Î_¬˘ ‹Ÿ«Ì K›Îfi‹Î_ ¨ÕÎ ∂÷flÌ

√›Î. ‹fiı ±I›_÷ ±Îç›˝ ◊›_. V‰Î‹ÌlÌ ±ı‰Ì flÌ÷ı ⁄ıÃÎ Ë÷Î ¿ı
ΩHÎı ±Î…\⁄Î…\ ¿˘¥ »ı … fiËŸ, ’˘÷ı ±fiı ¤√‰Îfi - ⁄Á ⁄ı … !
÷ı‹fiÌ ’ÒΩ‹Î_ ⁄‘_ … ÁI›, ≠΋ÎÏHο ±fiı ±ÿ˚¤÷ ·Î√÷_ Ë÷_...
±Î ±fi¤‰ ’»Ì Ë_ fl˘… - Ïfi›Ï‹÷ ÁIÁ_√ ¿v_ »\_... ‹fiı ⁄Ë
‹Ω ±Î‰ı »ı...”
V‰Î‹ÌlÌ ’˛Î÷—’ÒΩ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î ÷ı‹Î_ ’HÎ ÁI› fiÌ÷fl÷_ Ë÷_.
÷ıfiÌ ±‹ÌÀ »Î’ ’ÎçÎI› ‰Î÷ΉflHÎfiÎ fl_√ı fl_√Λı·Î ±ı ÷vHÎfiÎ
‹ÎfiÁ’À ’fl Áÿo÷fl ±_¿Î¥ √¥.
…ı ¿fl‰_ ÷ı ’˛÷ÌÏ÷’Ò‰˝¿ ±fiı ÁE«Î¥◊Ì ¿fl‰_, @›Îflı› ¿˘¥fiı
ÿı¬ÎÕ‰ÎfiÌ T≤ÏkÎ fiËŸ, ±ı V‰Î‹ÌlÌfi˘ V‰Î¤Îω¿ √HÎ »ı. ‰÷˝fi‹Î_
¿ı ‰ÎHÎÌ‹Î_ @›Î_› ±ÎÕo⁄flfi˘ ±_ fiËŸ, ÿo¤ fiËŸ ¿ı ⁄fiΉÀfi_
‹Ë˘v_ fiËŸ, ±ıÀ·ı … ±ı‹fiÎ ∞‰fifi_ ÁI› Á˙fiı ÁËı…ı ’˛¤Îω÷
¿flı »ı.
Áfiı 1985‹Î_ πB·"LÕ‹Î_ ¤Îfl÷fi_ √˙fl‰ ¿fl÷˘ ¤Îfl÷Ì›
ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ ‹Ë˘IÁ‰ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ïfil΋Î_ ¤Ï@÷¤Î‰’Ò‰Û¿ ∂…‰Î›˘.
·_Õfi‹Î_ ±ı¿ ‹ÏËfiÎ Á‘Ì ·Î¬˘ Ï⁄˛Àfi‰ÎÁ̱˘±ı ±Î ‹Ë˘IÁ‰
ÏfiËÎY›˘. ’fl_÷ ÁΑ-Á_L›ÎÁÌ ’˛I›ı ¿˘¥¿ ’Ò‰Û√˛Ëfiı ·Ì‘ı, ·_Õfi
¬Î÷ıfiÎ ¤Îfl÷Ì› ωzΤ‰fifiÎ «"fl‹ıfi, lÌ ‹ÎHÎı¿ ÿ·Î·
‹Ë˘IÁ‰◊Ì ÿÒfl flèÎÎ Ë÷Î. ›˘√Îfi›˘√ ±ı¿ Á‹Îfl˘Ë‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı
¤Îfl÷Ì› ωzΤ‰fi‹Î_ …‰Îfi_ ◊›_. I›Î_ ±ı¿ fiÎfiÌ ±ı‰Ì Á¤Î ◊¥.
lÌ ÿ·Î· ÷ı‹Î_ μ’ÏV◊÷ Ë÷Î. Á¤Î‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ‰ÎHÎÌ ÁÎ_¤‚÷Î_
… ÷ı‹fiı ·ÎB›_ ¿ı ±Î Á_÷‹Î_ fi›* ÁI› … fiÌ÷flı »ı ! ±fiı
’·¤fl‹Î_ ÷ı‹fi˘ ’Ò‰Û√˛Ë ±˘√‚Ì √›˘. ÷ı±˘ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ —
“’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ¿ı‰Ì Ïfi‹˝‚ ‰ÎHÎÌ ! ¿˘¥ ±ÎÕ_⁄fl fiÏË !
‹ıÓ CÎHÎÎ_fiÎ_ ’˛‰«fi˘ ÁÎ_¤Y›Î_ »ı, ’HÎ ±Î‰Ì ÿo¤flÏË÷ ±fiı ’ωhÎ
‰ÎHÎÌ @›Îflı› ÁÎ_¤‚Ì fi◊Ì !”
± ‹ıÏfl¿ÎfiÎ_ ÷‹Î‹ ‰÷˝‹Îfi’h΢fiÌ flω ±ÎT≤ÏkÎ
±ıÁ˘ÏÁ›ıÂfifiÎ ±K›ZÎ ±fiı “ÏŒ·ÎÕı„SŒ›Î ≥L@‰Î›flfl”fiÎ ÷_hÎÌ
fl˘fiÎSÕ ’Àı·ı ÷Î. 18-9-1998fiÎ fl˘… ±ıÏÕÁfi‹Î_ Ï«yÎfl
Á¤Î‹Î_ Á_⁄˘‘÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “±ı¿ …fiÎ˝Ï·VÀ ÷flÌ¿ı ‹ıÓ ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiı ¿ıÀ·Î› ±À’ÀÎ ≠ë˘ ’Ò»uÎ, ’fl_÷ ⁄‘Ì … ‰¬÷ı, ⁄‘Î
… ≠ë˘fiÎ μkÎfl‹Î_, …ı ‰V÷ ⁄ËÎfl ∂ÃÌ ±Î‰Ì »ı, ÷ı »ı
≠‹¬V‰Î‹ÌfiÎ ±ÎI‹ÎfiÌ ’ωhÎ÷Î-Ïfi‹˝‚÷Î. ±ı¿ …fiÎ˝Ï·VÀ ÷flÌ¿ı
‹ıÓ ¿ıÀ·Î› ·˘¿˘fiÎ ≥LÀflT›Ò ·Ì‘Î »ı, ’HÎ ≠‹¬V‰Î‹Ì‹Î__ ‹fiı …ı
20
“ÁI› ±ı¿ … »ı, ÷ı ωω‘w’ı ’˛√À ◊Λ »ı...”
Ωı‰Î ‹Y›_ »ı ±ı ⁄Ì…ı fi◊Ì Ωı‰Î ‹Y›_. ±ı »ı ±ı‹fiÌ Ïfi‹˝‚÷Î.
±ı‹fiÎ μkÎfl˘‹Î_ ‹Ï·fi÷Î fiˢ÷Ì. ‹Ï·fi÷Îfiı ⁄ÿ·ı ±ËŸ Â© ≠ı‹
±fiı fiflÌ ’ωhÎ÷Î … Ë÷Î_. ÷‹ı ±ı‹fiı √‹ı I›Îflı ≠ë ’Ò»˘, √‹ı
÷ı ≠ë ’Ò»˘, μkÎfl ±ı¿ÿ‹ ’ωhÎ ! ±ı μkÎfl˘‹Î_ @›Î_› ≠ÏÁÏ©fi˘
±Î› fiËŸ ¿ı @›Î_› ¿o¥¿ V‰Î◊˝T≤ÏkÎfi˘ ¤Î‰ fiËŸ !”
Á I› ˢ› I›Î_ V‰Î◊˝ fi ˢ›, ÿo¤ fi ˢ›.
V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ Ïfiÿ*¤÷ÎfiÎ V‰Î‹Ì.
fi ˢ› ÷ı‰_ μ’Ω‰Ìfiı »Î’ ’ÎÕÌ ÿı‰Ì, ¿˘¥fiı ±Î_∞ ÿı‰Î ÿo¤
¿fl‰˘, ±ı‰˘ ÷˘ Á_¿S’ ‹ÎhÎ Á_¤‰ı fiËŸ.
›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ÿıËI›Î√ ’»Ì ÷ı±˘fiÎ ±fi√Î‹Ì ÷flÌ¿ı
V‰Î‹Ìḻı √v’ÿ Á_¤ÎY›_ ÷ı ±flÁÎfiÌ ‰Î÷ »ı. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÁË…
√_¤Ìfl ’˛¿ÚÏ÷ ’fl À¿˘fl ¿fl÷Î_ ±ı¿ ‰¬÷ Áı‰¿ ÿı‰«flHÎ V‰Î‹Ì±ı
÷ı±˘fiı ωfi_÷ÌfiÎ V‰fl‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “÷‹ı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ V◊Îfiı
±ÎT›Î »˘, ÷˘ ÷‹Îflı ˉı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ …ı‹ Á˙fiı ‘O⁄Î
‹Îfl‰Î Ωı¥±ı, ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ …ı‹ Á˙fiı ’˘÷ÎfiÎ Á‹ ÿ¥fiı
±Î√˛Ë ¿flÌ ÷‹ÎflÌ ’ÎÁı fl˘¿‰Î Ωı¥±ı, ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… …ı‹
÷΂̱˘ ’ÎÕÌ ËÁ÷Î_ Õ˘·÷Î_ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î ÷ı‹ ÷‹Îflı ±ı‰Ì flÌ÷ı ⁄‘_
¿fl‰_ Ωı¥±ı. ÷˘ ÁËı…ı Á˙fiı ÷‹Îfl΋Î_ Ëı÷ ◊Âı fiı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…
…ı‰˘ ¤Î‰ ◊Âı.”
÷ı‹fiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹ÌlÌ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î — “±ı ÷˘
›˘√Ì⁄Î’ÎfiÌ flÌ÷ Ë÷Ì. ‹ÎflÌ flÌ÷ ±ı‰Ì fi◊Ì ±ıÀ·ı Ë_ Â_
›˘√Ì⁄Î’ÎfiÌ fi¿· ¿v_ ? Ë_ …ı‰˘ »\_ ÷ı‰˘ »\_. ‹fiı ¿˘¥fiÌ fi¿·
¿fl÷Î_ fi◊Ì ±Î‰Õ÷_. ‹Îfl΋Î_ …ı fi ˢ› ÷ı μ’Ω‰Ìfiı ¿fl‰Îfi_ ‹fiı fi
ŒÎ‰ı. ±fiı Ëı÷ ÷˘ Á˙fiı ›˘√Ì⁄Β΋Î_ ◊›_ »ı ÷ı ⁄flÎ⁄fl »ı.”
ÁI›ÏfiWà ‹ËÎ’vÊfiÌ ±Î‰Ì ω·ZÎHÎ÷α˘ ‰Hν‰÷Î_
‹ËΤÎfl÷¿Îfl T›ÎÁ∞ “‚àÿÊ∑§Ê⁄UÊSòÊÿÙŒ‡Ê—” ¿ËÌfiı ÁI›fiÎ_ ÷ıfl
’ÎÁÎ_ ‰Hν‰ı »ı. (12-156-8,9). V‰Î‹ÌlÌfiÎ ∞‰fi‹Î_ ±Î
’˛I›ı¿ ’ÎÁ_ ÁοÎfl »ı.
Áfiı 1990‹Î_ ⁄˘«ÎÁH΋Î_ ±ı¿ ’˛Á_√ı V‰Î‹ÌlÌ ÁËÁÎ ⁄˘·Ì
∂ÃuÎ Ë÷Î — “‹fiı ÿo¤ ’Ëı·ı◊Ì √‹÷˘ fi◊Ì.”
ÿo¤ ¿ı ⁄fiΉÀfiÌ ’˛T≤ÏkÎ ‹ÎhÎ ’˛I›ı V‰Î‹ÌlÌfiı ¤Îflı ±HÎ√‹˘.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ‹ÎÀı Á÷÷ «Î·÷Ì ‹·Î¿Î÷̱˘fiÌ
¤ÌÕ◊Ì ¿oÀÎ‚Ì …¥fiı …fi‹_√· V‰Î‹Ì±ı ±ı¿ ‰¬÷ fl‹Ò…‹Î_ ¿èÎ_ —
“5,000 ·˘¿˘fiÎ_ ‹Î◊Î_ ’fl ËÎ◊ ‹Ò¿‰Î‹Î_ ËÎ◊ ◊Î¿Ì fi Ω› ?
 ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… …_√‹ fiÎflΛHÎ »ı, Á_÷flIfi »ı.
±ı‹fi_ ÷ı…V‰Ì T›„@÷I‰ fiÌÏ÷‹› ±Îÿ½ ∞‰fifiÎ_ ÏÿT› ±…‰Î‚Î_ ’Î◊flı »ı,
±Î…fiÌ ‹Îfi‰Ω÷fiı ±Î«flHÎfiÌ ÁF…fi÷Î, ¤√‰L‹›÷Î ÷ı‹… ’ÒHν ∞‰fifi˘ μΩÁ ’Òfl˘ ’ÎÕı »ı.
÷ı‹fiÌ Œfl÷ı ÁΑ÷Î, Áxÿ›÷Î ±fiı ωr≠ı‹fi_ ÷ı…‰÷˝‚ ÿı¬Î› »ı.
±Î’HÎı ¤√‰Îfi lÌfl΋fiı “‹›Î˝ÿÎ’vÊ˘k΋” ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Ì±ı »Ì±ı;
’fl_÷ ≠‹¬V‰Î‹Ì∞‹Î_ ±Î’HÎÎ Á‹›fiÎ “‹›Î˝ÿÎ’vÊ”fiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı.
- ’ÒF› V‰Î‹Ì lÌ Ï«ÿÎfi_ÿ ÁflV‰÷Ì∞
(ÏÿT› ∞‰fi Á_CÎ, xÊÌ¿ıÂ)

±ıÀ·ı ±ı¿ fi¿·Ì ·Î¿ÕÎfi˘ ËÎ◊ ⁄fiΉ˘, ÷ı ËÏfl¤@÷˘fiÎ ‹Î◊Î ’fl
‹˘Àfl ¶ÎflÎ ‹¿Î›Î ¿flı, ±ı‰_ ¿o¥¿ ¿fl˘, ËÏfl¤@÷˘fiı ¬⁄fl ’HÎ fiËŸ
’Õı ¿ı ±Î ±Á·Ì ËÎ◊ »ı ¿ı fi¿·Ì !”
±ı‰˘ ÿo¤ ÂÎ ‹ÎÀı ? V‰Î‹ÌlÌ ±‘‰E«ı … ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “±‹ı
fi¿·Ì ‹Î· flά÷Î … fi◊Ì ! ±‹ÎflÌ ’ÎÁı ÷˘ ±Á·Ì … ‹Î· »ı.”
ÿo ¤ fi◊Ì, ±ÁI› fi◊Ì, I›Î_ ∞‰fi ’HÎ ¬S·Ì Ï¿÷Î⁄ …ı‰_ ¬S·_
flËı »ı. ÁÿÎ ÁI›fiı ‰flı·Î V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’HÎ ±ı ±ı¿ ÁÎËÏ…¿
ωÂıÊ÷Î »ı - Á_’ÒHν ΩËıfl∞‰fi, ±ı¿ÎL÷ÂÒL› ∞‰fi ! Ïÿ‰Á ˢ›
¿ı flÎ÷, ¤˘…fi ˢ› ¿ı ±Îfl΋, ±ı‹fi_ Á_’ÒHν ¬S·_ ∞‰fi. …ı‹fiı
ÁI› ±fiı ±ÁI› ±ı‰Î_ ⁄ı ‹Ë˘flÎ_±˘ fi◊Ì, ±ı‹fiı ¬Îfi√Ì ¿ı ΩËıfl
∞‰fifiÌ Ï«_÷Î ÂÌ Ë˘› !
±ı¿ ‰¬÷ √˘ÓÕ·‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±‹ÿΉÎÿfiÎ ±Î√‹fi ±_√ı
««Î˝ «Î·Ì flËÌ Ë÷Ì. ±ı ÿflQ›Îfi V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ fiÎfiÌ ÕΛflÌ‹Î_ ±ı
±_√ı ÷Îfl̬˘ fi˘Ó‘Ì flèÎÎ Ë÷Î. ωrωËÎflÌ V‰Î‹Ì±ı V‰Î‹ÌlÌfiı
’Ò»u_ — “±Î’fiÌ ’˛Î≥‰ıÀ ÕΛflÌ‹Î_ ÂÌ fi˘Ó‘ ¿flÌ ?”
I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — “±‹Îv_ ±Î¬_ ∞‰fi …√ΩËıfl »ı.
¿Î_¥ ’˛Î≥‰ıÀ fi◊Ì. …ı ’˛Î≥‰ıÀ flάı ±ıfiı μCÎÎÕ<_ ’Õ‰Îfi˘ ¤›. ±‹Îflı
÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ Á΋ı …ı‹ »ı ÷ı‹ ∞‰‰_ !”
…ı ÁI› ˢ› ÷ı ÁfiÎ÷fi ˢ›, ±«‚ ˢ›, ±À· ˢ›.
‰Hν‰÷Î_ ¿Ëı »ı — “⁄UÊ◊Ù ÁmŸÊ¸Á÷÷Ê·Ã” lÌfl΋fiÎ ÏÁ©Î_÷‹Î_ ÷◊Î
T›‰ËÎfl‹Î_ ÁI› Ë÷_, ‹ÎÀı I›Î_ ⁄ı‰ÕÎ_ ‘˘flHÎ fiˢ÷Î_. ÏÁ©Î_÷ ±fiı
T›‰ËÎfl‹Î_ ¿Î›‹ ±ı¿w’÷Î Ë÷Ì.
√‹ı ÷ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_ ’HÎ ⁄ı‰ÕÎ_ ‘˘flHÎ fi ˢ‰Î_, ÁI›fi˘ ¿˘¥
’HÎ ¤˘√ı I›Î√ fi ¿fl‰˘, ±ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ·ÎZÎÏHο÷Î »ı. ÁI›‹Î_
@›Îflı› Á‹Î‘Îfi fi ˢ›, ÁI›fiı Ω‚‰‰Î‹Î_ ‹Ë˘O⁄÷ fi ˢ›,
ÁI› ¿Ëı‰Î‹Î_ ±fiı V‰Ì¿Îfl‰Î‹Î_ @›Îflı› fiÎfi‹ fi ˢ›. V‰Î‹ÌlÌfi_
±Î ±ı¿ ÁË… ‰·HÎ »ı. ⁄ÌΩfi_ ÏË÷ ◊÷_ ˢ› ÷˘ ÁI› ¿Ëı‰Î‹Î_
V‰Î‹Ìḻı @›Îflı› ÂıË, Âfl‹, ‹Ë˘O⁄÷ ¿ı ¤˘ÓÃ’ ±fi¤‰Ì fi◊Ì.
@›Îflı¿ ⁄ÌΩfiı ⁄˘‘ ‹‚ı ÷ı ‹ÎÀı ’HÎ ¿˘¥ T›„@÷ V‰Î‹ÌlÌfiÌ
’˛Â_ÁÎ ¿ı ¬Â΋÷ ‹ÎÀı ’˛Á_√˘ μ’Ω‰Ìfiı ¿Ëı I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ
«˘A¬_ … ¿ËÌ ÿı »ı — “±Î‰_ @›Îflı› ⁄L›Îfi_ ‹fiı ›Îÿ fi◊Ì.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı »ı ¿ı “ÁI›◊Ì ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Λ »ı.”
÷Î. 16-8-2006fiÎ fl˘… ‰Õ˘ÿfl΋Î_ ÿ½fiı ±Î‰ı·Î Ï⁄ËÎflfiÎ
±Î¥.∞.’Ì. flοı ±V◊ÎfiÎfiı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — “…ı ÁΫ_ ⁄˘·ı
»ı ±ı‹Î_ ¤√‰Îfi flÎ∞ »ı …. ±Î’HÎı @›Î_ ¿˘¥fi_ ±ÏË÷ ◊Λ ±ı
‹ÎÀı ¿Ëı‰_ »ı ? ±_÷fl‹Î_ ¿˘¥ ‹ÎÀı flÎ√ ¿ı ¶ıÊ fi◊Ì, ’HÎ ÁΫ_ ˢ›
I›Î_ ¿Ëı‰_ ’Õı. ±ı‹Î_ ÷¿·ÌŒ ±Î‰ı, ’HÎ ±ı‹Î_ ¤√‰Îfi flÎ∞ »ı.
‹ÎÀı ÁËfi ¿fl‰_ ’Õı ’HÎ ±_÷ı ÁI›fi˘ … ω…› ◊Λ »ı.”

V‰Î ‹ÌlÌfiÎ ∞‰fiÁI›fi˘ ±ı ±ı¿ ωÂıÊ ±Î›Î‹ »ı —

ÏÁ©Î_÷ ±fiı ‹ÒS›-ÏfiWÃ΋Î_ ±«‚÷Î. »ıS·Î__ 50 ‰Ê˘˝‹Î_ ÷ı±˘±ı
ωr V÷flı Á_V◊Îfiı ωV÷ÎflÌ »ı, ’fl_÷ ÏÁ©Î_÷‹Î_ Ïfiç· ±fiı ±Õ√
flËÌfiı.
50 Ô¿fl÷Î_› ‰‘ ‰Ê˘˝◊Ì ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı Ïfi¿À÷Î◊Ì
fiÌfl¬÷Î ‹Ëo÷ V‰Î‹Ì fi˘Ó‘ı »ıı — “¿ıÀ·Î› fiı÷α˘ ±fiı
‘‹˝fiı÷α˘fiı Ωı¥±ı »Ì±ı, ÿfl ‰Êı˝ ¿ı @›Îflı¿ ÷˘ ÿfl » ‹ÏËfiı
√vfiÌ ÏŒ·˘ÁÎ"ŒÌ ±fiı ‹ÒS›˘ ⁄ÿ·Î›Î_ ¿flı... ÏÁ©Î_÷˘ ±fiı Ïfi›‹˘
⁄ÿ·Î›Î ¿flı... ’fl_÷ ‘‹˝‘flÎ Á_¤Î‚Ì I›Îfl◊Ì ±Î… Á‘Ì ±ÎÀ·Ì
⁄‘Ì ≠T≤Ïkα˘‹Î_ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi˘ ±Îÿ½ ±fiı ÏÁ©Î_÷
@›Îflı› ⁄ÿ·Î›Î fi◊Ì. ±ı ÷ı‹fiÌ ÁI›ÏfiWÃÎ ±fiı ±ÎK›ÎÏI‹¿
¨«Î¥fi˘ ±ı¿ ‹Î’ÿ_Õ »ı.”
…ı ÁI›fiı ‰flı·Î »ı ÷ıfiÎ_ … ‹ÒS›˘ ±«‚ flËı »ı - √‹ı ÷ı
„V◊Ï÷‹Î_, √‹ı ÷ı Á_Ωı√˘‹Î_. ‰ÎS‹ÌÏ¿ ¤√‰Îfi fl΋«_ƒfiÌ Ï‰ÂıÊ÷Î
21
±Î ‰Î ÁI›‹› ‹ËÎ’vÊ ‹ÎÀı ‹ËÏÊ˝ ’÷_…Ï· ¿Ëı »ı —
“‚àÿ-¬˝ÁÃDÔUÊÿÊ¢ Á∑˝§ÿÊ»§‹-•ÊüÊÿàfl◊˜” (›˘√ÁÒhÎ — 2/36)
±◊ν÷˚ ∞‰fi‹Î_ ÁI›fiÌ ’˛Ï÷WÃÎ ¿flÌ »ı ±ı‰Ì T›„@÷fi_ ’˛I›ı¿
‰Î@› ¿ı ’˛I›ı¿ Ïø›Î ’HÎ ÁI› ⁄fiÌ Ω› »ı.
»Î_ÿ˘B› μ’ÏfiÊÿ ±ZÎfl⁄˛õfiı “ÁI›¿Î‹” ÷◊Î “ÁI›Á_¿S’” ¿Ëı
»ı. (8-1-5) ±◊ν÷˚ ÷ı‹fiÎ Á_¿S’˘ ¿ı ÷ı‹fiÌ ≥E»Î±˘ ÁI› »ı.
V‰Î‹ÌlÌ‹Î_ ÁI›fiÌ ±Î ω¤Î‰fiÎ «Ïfl÷Î◊˝ ±fi¤‰Î› »ı.
÷ı‹fiÎ Á_¿S’ ÁI› ◊Λ »ı, ÷ı‹fiÌ ‰ÎHÎÌ ÁI› Ãflı »ı.
Áfiı 1985‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiΠ϶Â÷ÎOÿÌ ‹Ë˘IÁ‰
’Ëı·Î_ ’ÎHÎÌfiÌ Á¬÷ ÷_√Ì ±fiı ωzÎ◊a ±Î_ÿ˘·fi «Î· Ë÷_.
ÁMÀıQ⁄fl ‹ÏËfi˘ ±Î‰Ì √›˘ »÷Î_ ‰flÁÎÿfi_ Ï«é fiˢ÷_. ±Î‰Î
Á_Ωı√˘‹Î_ Á‹Î…fiÎ ¿ıÀ·Î¿ fiı÷α˘fi˘ ±Ï¤’˛Î› Ë÷˘ ¿ı μIÁ‰ fi
¿fl‰˘. ’HÎ V‰Î‹Ìḻı ’˛Î◊˝fiÎ ¿flÌfiı ‹y‹÷Î◊Ì …HÎÎT›_ ¿ı
“μIÁ‰ ÷˘ ¿fl‰˘ … »ı. ‰flÁÎÿ ’ÕÂı. ËÎÏ◊›˘ (Ë„V÷ fiZÎhÎ)
flı·Âı. ¤√‰Îfi …wfl ÁËΛ ¿flÂı.” ±fiı Á˙fiÎ_ ±Îç›˝ ‰E«ı μIÁ‰
Âw ◊÷Î_ ’Ëı·Î_ … ÁÎfl˘ ‰flÁÎÿ ’Õu˘ fiı T›‰V◊΋Î_ ’HÎ ¤Îflı
flÎË÷ ◊¥ ! Á‰˘˝’flÌ flÌ÷ı μIÁ‰ ∂…‰Î¥ √›˘.
ÏÿSËÌ‹Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋fiÌ …‹Ìfi ’˛ÎM÷ ◊¥ ÷ı
ZÎHÎ◊Ì V‰Î‹ÌlÌ ¿ËÌ flèÎÎ Ë÷Î — “±ZÎfl‘΋fi˘ ’Λ˘ ±ı‰˘ fiά‰˘
»ı ¿ı ËΩfl ‰Ê˘˝ Á‘Ì ±ıfiı ‰Î_‘˘ fi ±Î‰ı.” ’fl_÷ ÏÿSËÌ‹Î_ ¤Ò¿o’fiÌ
‰ˆiÎÎÏfi¿ Á_¤Ï‰÷÷α˘fiı ·Z΋Î_ ·¥fiı ¤Îfl÷fiΠωA›Î÷ VÀˇ@«fl·
±ı„L…Ïfi›fl lÌ ⁄Ì. ‰Ì. «˙‘flÌ ÁÏË÷ ±fiı¿ ÏfiWHÎÎ÷˘ ¿ËÌ flèÎÎ
Ë÷Î ¿ı “›‹fiÎ fiÿÌfiÎ flı÷΂ ’À‹Î_ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ Á_¿S’
‹…⁄ ËΩfl˘ ‰Ê˘˝ Á‘Ì À¿ı ÷ı‰Î ŒÎμLÕıÂfifiÌ ÏÕ{Î≥fi ¿fl‰Îfi˘
’Õ¿Îfl ±ÁΑÎflHÎ Ë÷˘. ±ı ¿Î‹ ±‹ÎflÌ Â„@÷ ⁄ËÎflfi_ ±fiı
±Â@› ·Î√÷_ Ë÷_. ¿˘¥ … ω¿S’ Á_÷˘Ê¿Îfl¿ fiˢ÷˘.”
±Î‹ »÷Î_ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ±Ï¤√‹◊Ì ÏfiWHÎÎ÷˘ V‰Ì¿Îfl ¿flı ÷ı‰Ì
ÏÕ{Î≥fi ÷ˆ›Îfl ◊¥ √¥. ÏÕ{Î≥fi ÷ˆ›Îfl ¿flfiÎfl ‹Ëı¤Υ ÿıÁÎ¥
±fiı «˙‘flÌ ÁÎËı⁄ ¿Ëı »ı — “±ZÎfl‘΋fiÎ ŒÎμLÕıÂfifi˘ ±Î‰˘ Á_ÿfl
μ¿ı· ‹‚‰˘ ±ı ‹fiı ±ı¿ «‹I¿Îfl … ·Î√ı »ı. ±fiı ˉı ±‹fiı
ωrÎÁ »ı, ±ZÎfl‘΋fi˘ ’Λ˘ ËΩfl˘ ‰Ê˘˝ Á‘Ì ±HÎfi‹ flËıÂı.”
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋fiÎ_ ’˛ÿ½fi˘fiÎ ±ı¿ ¤Î√w’ı “fiÌ·¿oÃ-
›ÎhÎΔ ·Î…˝Œ˘‹ı˝À ÏŒS‹fi_ ÂÒÏÀÓ√ ¿fl‰Îfi_ Ë÷_. Áfiı 2003fiÎ ‹Î«˝
‹ÏËfi΋Î_ ’Î_«‹Ì ‹Î«ı˝ fiı’΂‹Î_ Ïˋη›‹Î_ ‹„@÷fiÎ◊◊Ì ÷ıfi˘
’˛Îfl_¤ ◊÷˘ Ë÷˘. ÏfiÏç÷ ÏÂÕu· ‹…⁄ ±‹ıÏfl¿Î◊Ì ±Î‰ı·Ì ÂÒÏÀÓ√
ø^^ ÁÎ◊ı Á˙ hÎÌ∞ ‹Î«ı˝ I›Î_ ’ˢÓE›Î I›Îflı T›Ï◊÷ ◊¥ √›Î. ¿ÎflHÎ
¿ı, Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ ÷¿·ÌŒ ±ı Ë÷Ì ¿ı hÎÌ∞ ‹Î«ı˝ ±Î¿Î‹Î_ √ÎœÎ_
‰Îÿ‚˘ Ë÷Î_, Á÷÷ ‰flÁÎÿ Ë÷˘. ÁÒ›˝ ÿı¬Î÷˘ fiˢ÷˘. ÁÒ›˝’˛¿ÎÂ
ωfiÎ ÂÒÏÀÓ√ Â@› … fiˢ÷_. ±fiı Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ ‰Î÷ ÷˘ ±ı Ë÷Ì ¿ı
‹„@÷fiÎ◊fiÎ ’‰˝÷˘ ’fl ⁄flŒ fiˢ÷˘ ! ¿Î‚Î ÏÕ⁄Î_√ ’J◊fl˘ …
ÿı¬Î÷Î Ë÷Î. V◊ÎÏfi¿ ·˘¿˘ ¿Ëı÷Î Ë÷Î ¿ı “÷‹ı ±Î Á‹›ı ¬˘ÀÎ
±ÎT›Î »˘. ±Î Á‹›ı ⁄flŒ ˢ÷˘ … fi◊Ì.”
ÏÁfiı‹ıÀ˘√˛ÎŒfl ÷◊Î ÏÿBÿ½¿ ’HΠω‹ÎÁH΋Î_ ’ÕÌ √›Î !
T›‰V◊Î’¿˘±ı √˘ÓÕ· Ï⁄flÎ…÷Î ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı Œ˘fi ¶ÎflÎ
±Î ¿<ÿfl÷Ì ‹U¿ı·ÌfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ’˛Î◊˝fiÎ ¿flÌ,
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î — “ÂÒÏÀÓ√ T›‰„V◊÷ ◊¥ …Âı, ¤√‰Îfi ÁËΛ
¿flÂı.” «˘◊Ì ÷Îfl̬ı ⁄ÌΩ V◊‚ı ÂÒÏÀÓ√ ‹ÎÀı ÷’ÎÁ ¿flÌ ’HÎ @›Î_›
‹ı‚ ’Õu˘ fiËŸ, I›Îflı ’fi— Œ˘fi ¶ÎflÎ V‰Î‹ÌlÌfiı ⁄‘Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı
‹ÁÌ⁄÷˘ …HÎÎ‰Ì ¿ı “±Î‰÷̿ηı ÂÒÏÀÓ√ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¿flÌÂ_ ? ±ı ‹˘ÀÌ
ω‹ÎÁHÎ »ı.”
22
V‰Î‹Ìḻı ’fi— ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î ±fiı ¿èÎ_ — “¿Î·ı ÂÒÏÀÓ√
¿flΩı. ‰Î_‘˘ fiËŸ ±Î‰ı.” ÷Î. 4◊Ì ‹Î«ı˝ flÎhÎı ¿˘¥ ±ıÓ‘ÎHÎ ÿı¬Î÷Î_
fi Ë÷Î_. ’fl_÷ Á‰Îflı ∂ÃuÎ I›Îflı ’Ò‰˝‹Î_ ÁÒ›˘˝ÿ› ÿÌÃ˘. ±fiı Á˙fiı
±Îç›˝ ÷˘ I›Îflı ◊›_ ¿ı F›Î_ ÂÒÏÀÓ√ ¿fl‰Îfi_ Ë÷_ I›Î_ ¿Î‚Î ’ËÎÕ˘fiı
⁄ÿ·ı ±Î¬Ì flÎ÷ ÿflQ›Îfi ÏË‹‰Êν◊Ì ⁄flŒ »‰Î¥ √›˘ Ë÷˘ ±fiı
‰Ëı·Ì Á‰Îflı ÷ÎΩı ⁄flŒ ÁÒ›˝’˛¿Î‹Î_ Á˘fiÎfiÌ …ı‹ «‹¿Ì flè΢
Ë÷˘. Á˙ μIÁÎË‹Î_ ±Î‰Ì √›Î. Á˙fiÎ ±Îç›˝ ‰E«ı ÷ı Á‰Îflı
ÁÎfl΋Î_ ÁÎflÎ_ ºU›˘fi_ ÂÒÏÀÓ√ ◊›_. “±ı‰flıVÀ” fi΋fiÌ ±Î≥‹ı@Á
ÏŒS‹ ‹ÎÀı Ïfi‹Î˝÷α˘±ı ‹ÏËfiα˘ Á‘Ì fl˘¿ÎHÎ ¿›* Ë÷_ I›Îflı
±Î‰Î ºU› ‹ÎÀı ‹Î_Õ ‹Î_Õ ÁÎ÷◊Ì ±Îà ϋÏfiÀfi_ ÂÒÏÀÓ√ ¿flÌ Â@›Î
Ë÷Î. F›Îflı ±ËŸ ‹ÎhÎ ±ı¿ … Ïÿ‰Á‹Î_ ¿·Î¿fi_ ÂÒÏÀÓ√ ◊¥ √›_ !
±Î≥‹ı@Á ÏŒS‹ μz˘√fiÎ ’˛¬fl ÏfiWHÎÎ÷ ÏÁfiı‹ıÀ˘√˛ÎŒfl lÌ flÌÕ
V‹ÒÀ ±fiı¿ ‰¬÷ ±Î‰Ì ±Îç›˝¿Îfl¿ CÎÀfiα˘ ÏfiËÎ‚Ì ⁄˘·Ì
∂ÃuÎ Ë÷Î — “±Î ·Î…˝Œ˘‹ı˝À ÏŒS‹fiÎ ÂÒÏÀÓ√fiÌ T›‰V◊Î ¿flfiÎflÎ
⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ.fiÎ 16 ¿Î›˝Ï‰¤Î√˘ μ’flÎ_÷ ±ı¿ 17‹˘ ω¤Î√
’HÎ »ı; ±ı »ı - fiı«fl, ¿<ÿfl÷. ±Î ω¤Î√fi_ Á_«Î·fi ’˛Î◊˝fiÎ◊Ì
◊Λ »ı, ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ’˛Î◊˝fiÎ◊Ì !”
±Î‰Î ±Á_A› ±fi¤‰˘ ·˘¿˘fiÎ ±fi¤‰˘‹Î_ …ÕΛı·Î »ı.
Á I›fiÌ ±ı¿ Á‰˘˝k΋ T›ÎA›Î ¿fl÷Î_ T›ÎÁ∞ ¿Ëı »ı —
“ÿŒ˜÷ÍÃÁ„UÃ◊˜-•àÿãÃ◊ÃØ‚àÿ¢ ¬⁄¢U ◊Ã◊˜–” (ÂÎ_Ï÷’‰˝ — 316-13)
“…ı ’˛ÎHÎÌ‹ÎhÎfi_ ±I›_÷ ÏË÷ ¿flı »ı ÷ı ’fl‹ ÁI› »ı.”
V‰Î‹ÌlÌfiÎ Á‹√˛ ±„V÷I‰fiÎ ¿ıLƒ‹Î_ ∞‰’˛ÎHÎÌ‹ÎhÎfi_ ÏË÷ »ı.
∞‰’˛ÎHÎÌ‹ÎhÎfi_ ÏË÷ ◊Λ ÷ı‰_ … ω«Îfl‰_, μE«Îfl‰_, ±Î«fl‰_,
÷ı V‰Î‹ÌlÌfi˘ ∞‰fi‹_hÎ »ı. “¿˘¥fi_› ±ÏË÷ ¿fl‰Îfi˘ ω«Îfl‹ÎhÎ
‹fiı ±Î… Á‘Ì ±ÎT›˘ fi◊Ì” ±ı ±ı‹fiÎ ∞‰fi-ÁI›fi˘ flHοÎfl »ı.
“⁄ÌΩfiÎ ¤·Î‹Î_ ±Î’b_ ¤·_ »ı, ⁄ÌΩfiÎ ÏË÷‹Î_ ±Î’b_ ÏË÷ »ı,”
±ı ±ı‹fiÌ ∞‰fi¤Î‰fiÎ »ı. ±ı‹fiÌ ’˛I›ı¿ ’˛Î◊˝fi΋Î_ ¤Îfl÷ ±fiı
ωrfiÎ Á˙fi_ ÏË÷Ï«_÷fi ˢ› »ı.
÷Î. 6-4-1985fiÎ fl˘… ‰ıÏÀ¿fi ¬Î÷ı ωrωA›Î÷ fl˘¥ÀÁ˝
Á‹Î«Îfl Á_V◊ÎfiÎ Á_‰ÎÿÿÎ÷ΠόϷ’ ’·ı·Î±ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiı ±ı¿ ≥LÀflT›Ò‹Î_ ’Ò»u_ Ë÷_ — “¿Î·ı ±Î’ ’˘’fiı ‹‚¢
I›Îflı ÂÌ ««Î˝ ¿fl¢ ? ⁄ÌΩ ·˘¿˘ ÷˘ flÎ…¿ÎflHÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flı »ı.”
V‰Î‹Ìḻı ’˛I›kÎfl‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “±‹Îflı flÎ…¿ÎflHÎfiÌ ¿˘¥
‰Î÷ ¿fl‰Ì fi◊Ì. ÿÏfi›Î ÁÎflÎ ‹Î√ı˝ ‰‚ı, ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ◊Λ fiı
ÿÏfi›Î ‰‘Îflı Á¬Ì ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ±ı … ‰Î÷ ¿fl‰Ì »ı.”
Áfiı 1994‹Î_ {ı¿ ÿı‹Î_ ’hοÎfl˘±ı ±Î√‹fifi_ ÏfiÏ‹kÎ ’Ò»u_
I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — “Ï¡« ÁÎËı⁄ ±‹ÎflÎ ÿı‹Î_ ԱΉı·Î.
÷ı‹HÎı ±Î‹_hÎHÎ ±ÎM›_ Ë÷_. ±Î ÿıÂfi_ ÁÎv_ ◊Λ ±fiı Á˙fiı
±ÎI‹Ì›÷Î ◊Λ ÷ı ‹ÎÀı ±ÎT›Î »Ì±ı.”
±Î μkÎfl ‹ÎhÎ ¿Ëı‰Î ’Òfl÷˘ fiˢ÷˘. ÷Îfl̬ 5-8-1994fiÎ
fl˘… V‰Î‹ÌlÌ 14‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ⁄_‘Λı·Î ±ËŸfiΠωA›Î÷ ÁıLÀ Ï⁄À
««˝‹Î_ ’‘Λν I›Îflı ÁÎ◊ıfiÎ Á˙ ÷ıfiÌ ¿·Î-¿˘÷flHÎÌ ±fiı ¤T›÷Î
fiÌfl¬‰Î‹Î_ ·Ìfi Ë÷Î, ±fiı V‰Î‹ÌlÌ ·Î¿ÕÎfiÌ ±ı¿ ÁÎÿÌ ⁄ıL« ’fl
Ï⁄flÎ∞fiı ±Î_¬˘ ‹Ÿ«Ì ’˛Î◊˝fi΋Î_ ·Ìfi ◊¥ √›Î Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌ
‘Ì‹Î ±‰Î…ı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹Ë΋_hÎfiÌ flÀHÎÎ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ⁄˘·Ì
flèÎÎ Ë÷Î — “±Î ÿıÂfi_ ÁÎv_ ◊Λ, ·˘¿˘‹Î_ ‘‹˝¤Î‰fiÎ ‰‘ı, ±ËŸfiÎ
Ï’˛VÀfi_ ¤·_ ◊Λ, ±ËŸfiÌ ’˛Ω Á¬Ì ◊Λ...”
⁄ÌΩfiÎ ¤·Î ‹ÎÀı ’˛Î◊˝fi΋Î_ ·Ìfi ±Î ÏËoÿ ‘‹˝√vfiı fiÌfl¬÷Î
›fl˘Ï’›fi ›ÎÏhο˘ ’HÎ ±Îç›˝«Ï¿÷ Ë÷Î !
÷Îfl̬ 4-9-1999fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ ≥{flΛ·‹Î_ …ıvÁ·ı‹
’‘Λν Ë÷Î. ±ËŸ ¥Á Ϭ˛V÷fiÎ …L‹ V◊Îfi ’fl ÷◊Î ‰ı≥Ï·_√ ‰˘·
÷flÌ¿ı ’˛ÏÁ© ›ËÒÿ̱˘fiΠωA›Î÷ ÷Ì◊˝‹Î_ ÷ı±˘ ’‘Λν. …√÷¤flfiÎ
›ËÒÿ̱˘ ‰ı≥Ï·_√ ‰˘· ’ÎÁı ’˛Î◊˝fiÎ ¿fl‰Î ±Î‰ı »ı. V‰Î‹Ìḻı
’HÎ ’˛Î◊˝fiÎ ¿flÌ — “±ËŸ …ı ¿˘¥ ±Î‰ı ÷ı Á˙fi_ ¤·_ ◊Λ.”
Ïfi—V‰Î◊˝¤Î‰ı ⁄ÌΩfiÎ_ ¤·Î ‹ÎÀı, ⁄ÌΩfiÎ_ ÏË÷ ‹ÎÀı ±fiı¿ ¿WÀ˘
‰ıÃ÷Î V‰Î‹Ìḻı ’˘÷ÎfiÌ Ω÷fiı ’HΠωÁÎflÌ ÿÌ‘Ì »ı.
‰Ê˘˝◊Ì ‹·Î¿Î÷̱˘fi˘ ±Ï‰fl÷ ‘ÁÎfl˘ Ωı÷Î flËı÷Î …fi‹_√·
V‰Î‹Ì±ı ±À·Îÿfl΋Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı fl‹Ò…‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “±ÎÀ·Î ⁄‘Î
·˘¿˘ ‹‚‰Î ±Î‰ı »ı, ˉı ÿ½fifiÌ ŒÌ flά˘ ÷˘ ◊˘Õ˘ ‘ÁÎfl˘ CÎÀı.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “¤¥, ±‹ı …fi‹_√· fi◊Ì, Á‰˝‹_√· »Ì±ı.
ÿflı¿fi_ ÁÎv_ ¿fl‰_ »ı, ÷ı ŒÌ fi fl¬Î›. …fi‹_√· ÷˘ …fifi_ …
¿S›ÎHÎ ¿flı fiı Á‰˝‹_√· ÷˘ Á‰˝fi_ ¿S›ÎHÎ ¿flı ! ±‹Îflı ∞‰’˛ÎHÎÌ-
‹ÎhÎfi_ ÁÎv_ ¿fl‰_ »ı, ±ıÀ·ı ŒÌ fi ˢ› !”
…ı fiı ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl »ı ±ı … Á‰˝fi_ ‹_√· ¿flı »ı, ’fl‹
ÏË÷ ¿flı »ı. ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ±Î‰Î Á_÷fiı “’fl‹ ÏË÷¿ÎflÌ” Ï⁄flÿ
±Î’ı »ı. ’fl‹ ÏË÷fiÌ T›ÎA›Î ¿fl÷Î_ ÷ı±˘ ¿Ëı »ı —
“’˛¤’ÿ ’˛√À ¿flΉ÷ ’˛ÌÏ÷, ¤fl‹ Ï‹ÀΉ÷ ¤ÎflÌ...”
’fl‹ ÏË÷ ±ıÀ·ı ÿıˤΉfi˘ ¤˛‹ ÀÎ‚Ì ⁄˛õ¤Î‰ ¿flΉ‰˘,
23
∞‰fiı ’fl‹ÎI‹Îfi˘ Á_⁄_‘ ¿flΉ‰˘.
1988‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ’ıÏflÁ‹Î_ ’˛‰ÌHΤΥ ¤Î‰ÁÎflfiÎ CÎflı
∂÷›Î˝ Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌ ±ËŸ◊Ì Ï‰ÿΛ ·ı÷Î Ë÷Î I›Îflı ’˛ÁLfi ◊÷Î_
⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î — “÷‹ı ⁄‘αı Áı‰Î ¿flÌ »ı, ÷ıfi_ Œ‚ ±‹ı ⁄Ì…\_
÷˘ Â_ ±Î’̱ı ? ’HÎ ±‹ÎflÌ ’ÎÁı ¤√‰Îfi »ı ÷ı ±Î’̱ı »Ì±ı.”
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹¬ı◊Ì ‰¬÷˘‰¬÷ ±Î μÿ˚√Îfl˘ Á›Î˝ »ı.
±‹ıÏfl¿ÎfiΠωrωA›Î÷ ËÎÀÛÁ…˝fi ÕÎ". Á⁄˛õH›‹˚ …ı‰Î ¿o¥¿fiı
±ıfi˘ ±fi¤‰ »ı. xÿ›fiÌ ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ’»Ì ’˛◊‹ ‰¬÷
ΩËıfl‹Î_ ±Î‰ı·Î V‰Î‹ÌlÌfiı ‰‘Ή‰Î ÷Î. 6-9-1998fiÎ fl˘…
L›Ò›˘¿ÛfiÎ ‰ıVÀ«ıVÀfl ¿ÎμLÀÌ Ë˘·‹Î_ ËÏfl¤@÷˘±ı ±ı¿ ¬ÎÁ
Á‹Îfl_¤ ›˘F›˘ Ë÷˘. ÷ı‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ¿flfiÎflÎ
ωrωA›Î÷ ËÎÀÛÁ…˝fi ÕÎ". Á⁄˛õH›‹˚fiı ’HÎ μÿ˚⁄˘‘fi ¿fl‰Îfi_
Ë÷_. Á⁄˛õH›‹˚fiÎ fi΋-μÿ˚CÎ˘Ê ÁÎ◊ı … Á÷÷ ÷΂̱˘fiÎ √Õ√ÕÎÀ
ÁÎ◊ı ¿ıÀ·Ì› ‰Îfl Á‘Ì Ë˘· »·¿Î÷˘ flè΢. ÕÎ". Á⁄˛õH›‹˚ ’˘÷ÎfiÎ
±ÎÁfi ’fl◊Ì ∂¤Î ◊¥fiı V‰Î‹ÌlÌ Á‹ZÎ ±ÎT›Î, ËÎ◊ ΩıÕÌ ±ı
¤T› Á‹Îfl˘Ë‹Î_, ΩËıfl‹Î_, ‹_« ’fl … ÂflÌflfiı ’Õ÷_ ‹Ò@›_ ó
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ «flH΢‹Î_. ¿˘À-’ıLÀ-ÀÎ¥-◊˛Ì ’ÌÁ ÂÒÀıÕ ±ı ωA›Î÷
Á…˝fi ±Ï÷ fi‹˛÷Î’Ò‰˝¿ V‰Î‹ÌlÌfiı I›Î_ fiı I›Î_ … ‹_« ’fl ÁÎWÀÎ_√
ÿoÕ‰÷˚≠HÎ΋ ¿fl‰Î ‹Î_ÕuÎ. ‹_« ’fl ⁄ıÃı·Î V‰ÿıÂÌ-ωÿıÂÌ Á‰ı˝
‹ËÎfi¤Î‰˘ ±fiı Á¤Î…fi˘ ‹ÎÀı ±Î ±¿SM› Ë÷_. …ı‹HÎı ±Î… Á‘Ì
’˘÷Îfi˘ ’Ïfl«› ±ı¿ fi΄V÷¿ ÷flÌ¿ı ±ÎM›˘ Ë÷˘ ±ı‰Î ÕÎ".
Á⁄˛õH›‹ı μÿ˚⁄˘‘fi ¿fl÷Î_ …HÎÎT›_ —
“…\·Î¥ 7, 1998fiÎ Ïÿ‰Áı ·ıfi˘@Á ÏË· ˢ„V’À·‹Î_ ‹ÎflÎ
±˘’flıÂfi Ï◊›ıÀfl‹Î_ ‹fiı ·ÎB›_ ¿ı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±‰÷›Î˝
Ë÷Î. ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ’»Ì Ë_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ‹·Î¿Î÷ı fl˘… …÷˘ I›Îflı
‹fiı ·Î√÷_ ¿ı ±ı‹fiÎ_ ÿ½fiı Ω™ »\_ - ±ı ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿ½fiı Ω™ »\_.
±ı‹fiÌ ’ÎÁı ÿflfl˘… …÷Î_ ·Î√÷_ ¿ı Ë_ ’ωhÎ ◊¥ flè΢ »\_.”
…ı ‹fiı ’fl‹ ÁI›fi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl »ı, ±ıÀ·ı ±ı‹fiÎ Á_⁄_‘ı ±L›fiı
’HÎ ±ı ÁI›fi˘ ±fi¤‰ ◊Λ »ı. ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ_
‰«fiÎQ≤÷ ÀÎ_¿Ìfiı V‰Î‹ÌlÌ CÎHÎÌ ‰Îfl ¿Ëı »ı — “’fl‹ÎI‹Î ÁI› »ı,
’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ‰ÎHÎÌ ÁI› »ı, ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ‘Îfl¿ Á_÷ - ±ZÎfl⁄˛õ
ÁI› »ı, ±fiı ÷ı‹Î_ …ıfiı l©Î »ı ÷ı ±ı ÁI›fiı ’΋ı »ı.”
≥Ï÷ ÁI›‹˚.
 Â˙«‹˚
…ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ

Â˙«‹˚ ±ıÀ·ı ÂÏ©, V‰E»÷Î, ’ωhÎ÷Î.

¤Îfl÷Ì› ÂÎVh΢ ’Î_« ’˛¿ÎflfiÎ_ Â˙« ‰Hν‰ı »ı —
‹fi—Â˙«, ¿‹˝Â˙«, ÂÌ·Â˙«, ‰Î¿˚Â˙« ±fiı ÂÎflÌflÂ˙«.
¤√‰ÎfifiÌ ’ωhÎ÷ÎfiÎ ‘Îfl¿ √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷ ±Î ’Î_«ı› Â˙«◊Ì …√÷‹Î_ ’ωhÎ÷Îfi˘ ±Îÿ½ ’Òfl˘ ’ÎÕı »ı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ∞‰fi‹Î_ ±ı ’Î_«ı› ’ωhÎ÷α˘fiÌ Á˙fl¤ ‹Ëı¿ı »ı.

‹ fi‹Î_ flÎ√-¶ıÊ ‰√ıflı fi ˢ‰Î ÷ı ‹fi—Â˙« »ı.

flÎ√-¶ıÊ, »‚-¿’À◊Ì flÏË÷ ±ı‰_ ’ωhÎ xÿ› ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiÎ ‹fi—Â˙«fi_ ’˛Ï÷Ï⁄_⁄ ’ÎÕı »ı.
ÏfiW¿Î‹¿‹˝ ¿fl‰_ ÷ı ¿‹˝Â˙« »ı.
¤√‰ÎfifiÌ ’˛ÁLfi÷Î ÏÁ‰Î› Œ‚‹ÎhÎfiÌ ≥E»Î ωfiÎ, 87 ‰Ê˝fiÌ
™‹flı ’HÎ ÏfiW¿Î‹¿‹˝ ¿fl÷Î V‰Î‹ÌlÌfi_ ∞‰fi ¿‹˝Â˙«fi_ ’˛÷Ì¿ »ı.
√‹ı ÷ı‰Ì ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ ÁÿΫÎflfi_ ’ηfi ¿fl‰_ ÷ı ÂÌ·Â˙« »ı.
¤√‰Îfiı ±Î’ı·Î ÁÿΫÎflfiÎ Ïfi›‹˘‹Î_ ±Î∞‰fi ±ÏHÎÂ©
flËÌfiı V‰Î‹ÌlÌ ÂÌ·Â˙«fiΠϬflı Ï⁄flÎ…ı »ı.
ÁI›, Ï’˛› ±fiı ÏË÷¿fl ‰ÎHÎÌ ⁄˘·‰Ì ±ıÀ·ı ‰Î¿˚Â˙«.
∞‰’˛ÎHÎÌ‹ÎhÎfiı Á¬ ◊Λ ÷ı‰Ì Ïfi‹˝‚ ‰ÎHÎÌ ±ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ
‰Î¿˚Â˙«fi_ ÁÿÎ ‰Ëı÷_ {flb_ »ı.
VfiÎfiÎÏÿ¿ ÂÏ© ÷ı ÂÎflÌflÂ˙«.
±fiı ÂflÌflfiÌ ÂÏ© ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÁÿÎfiÌ Œ˘fl‹ »ı.
lÌ‹ÿ˚ ±ÎÏÿ Â_¿flΫΛ˝ ±Î ’Î_«ı› Â˙«fiı ⁄ı ’˛¿Îfl‹Î_ Á‹Î‰ı
»ı — ⁄ÎèÎ Â˙« ±fiı ±Î_÷fl Â˙«. ÂflÌfl ÷◊Î ±ÎÁ’ÎÁfiÎ
’ÏflÁflfiÌ ÂÏ© ÷ı ⁄ÎèÎ Â˙« »ı. ±fiı ‹fi flÎ√-¶ıÊ ‰√ıflı ‹‚◊Ì
‹@÷ ˢ‰_ ÷ıfiı ±Î_÷fl Â˙« ¿Ëı »ı.
Á‰˝ ’˛¿Îflı ±Î_÷fl-⁄ÎèÎ Â©, ’ωhÎ flËı‰_ fiı ⁄ÌΩfiı Â© ¿fl‰Î,
Â˙«QÎ˚fiÎ ±Î ±ÎK›Î„I‹¿ √HÎfiı ÏfiI› T›‰ËÎfl‹Î_ ‹Ò¿‰˘ ±ı
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î√‰Ì ·ÎZÎÏHο÷Î »ı.
V‰E» ÂflÌfl, V‰E» ‹fi, V‰E» ±Î«Îfl, V‰E» ω«Îfl, V‰E»
T›‰ËÎfl, V‰E» T›„@÷, V‰E» ’Ïfl‰Îfl, V‰E» CÎfl, V‰E» ‹_Ïÿfl,
V‰E» √΋, V‰E» flÎWÀˇ. ±Î‹, Á˙ ¿˘¥fiı ±Î_÷fl-⁄ÏËfl˚ ’ωhÎ
¿fl‰Î ±ı ±ı‹fi_ ∞‰fiK›ı› »ı.
’ fl_÷ ±Î_÷fl-⁄ÏËfl˚ V‰E»÷Îfi_ ’˛◊‹ ’√Ï◊›_ ÁÒ«‰÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ
¿Ëı »ı — “±_÷fl «˘A¬_ ¿fl‰_ ˢ› ÷˘ ’Ëı·Î_ ⁄ËÎflfiÌ «˘A¬Î¥◊Ì
Âw±Î÷ ¿fl‰Ì ’Õı.”
25
‹ÎhÎ ⁄˘‘ fiËŸ, ±fiı¿ ‰¬÷ Ω÷ CÎÁÌfiı ±ı‹HÎı ±ı «˘A¬Î¥fiı
’˛Ï÷„WÃ÷ ¿flÌ »ı. ’˛Á_√˘ ’ÎflΉÎfl »ı.
1960fiÎ ÿΛ¿ÎfiÌ ±Î ‰Î÷ »ı. ÁÎfl_√’fl‹Î_ …·{Ì·HÎÌ
±ı¿ÎÿÂÌfi˘ μIÁ‰ ’Òfl˘ ◊›˘ Ë÷˘. ÿÒfl ÿÒfl◊Ì ±Î‰ı·Î ËÏfl¤@÷˘
⁄ÎflÁfiÎ_ ’ÎflHÎÎ_ ¿flÌ ‰Ì¬flΛÎ. ◊οı·Î Á˙ Á_÷˘-¤@÷˘ ⁄’˘flı
±Îfl΋‹Î_ √›Î. V‰Î‹Ìḻı ’HÎ Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ·_⁄ÎT›_. ◊˘Õ˘ Á‹›
’»Ì ⁄Î…\‹Î_ ÁÒ÷ı·Î ‘‹˝∞‰fi V‰Î‹ÌfiÌ ¨CÎ ±«Îfi¿ ∂ÕÌ √¥.
÷ı‹fiÌ fi…fl V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’◊ÎflÌ ’fl ’ÕÌ. ’◊ÎflÌ ¬Î·Ì ÿÌÃÌ. @›Î_
√›Î V‰Î‹ÌlÌ ? Ï…iÎÎÁÎ ÁÎ◊ı ÷ı±˘ ÷’ÎÁ ¿fl‰Î fiÌ¿Y›Î.
¢‘÷Î_ ¢‘÷Î_ ÷ı±˘ ‹_ÏÿflfiÎ ÁΉ ’λ·Î ¤Î√ı ±ÎT›Î ±fiı
±ËŸ ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ ¬Î‚¿>‰Î-Á_ÕÎÁ ÷flŒ Ωı÷Î_ «˘Ó¿Ì √›Î. I›Î_
±ı¿·Î V‰Î‹ÌlÌ ‹‚◊Ì ∂¤flÎ¥ √›ı·Î_ Á_ÕÎÁfiı ÁÎŒ ¿flÌ flèÎÎ
Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ‹‚fiÌ Õ˘· ¤flÌfiı ¨«¿÷Î V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ —
“±flı V‰Î‹Ì ! ±Î’ ±Î Â_ ¿fl˘ »˘ ?”
V‰Î‹Ìḻı fiο ’fl ±Î_√‚Ì ‹Ò¿Ì ¿èÎ_ — “±‰Î… fi ¿fl¢.
⁄ÌΩ ÁÒ÷Î »ı, Ω√Ì …Âı !”
Áı‰¿ Á_÷ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ËÎ◊‹Î_◊Ì ÁΉflH΢ ±fiı Õ˘· ·¥ ·ı‰Î
‹ÎÀı ±Ï÷ ±Î√˛Ë ¿›˘˝ I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±ı flËı‰Î ÿ˘,
±ı¿◊Ì ⁄ı ¤·Î. ÷‹ı ’ÎHÎÌ ·Î‰˘ ±fiı Ë_ ÁΉflH΢ Œıfl‰_ !”
±ı‹ ¿Ëı÷Î ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊ÎfiÎ ±ı ±K›ZÎ
μIÁÎË◊Ì Á_ÕÎÁ ÁÎŒ ¿fl÷Î flèÎÎ, V‰E»÷Îfiı ’˛Ï÷„WÃ÷ ¿fl‰Î !
±Î‰Î ÷˘ ÁıÓ¿Õ˘ ’˛Á_√˘fiÌ ÂÚ_¬·Î »ı.
√œÕ΋Î_ Áfiı 1961‹Î_ μ…‰Î›ı·˘ ¿‚ …›_÷Ì μIÁ‰
Á_V◊΋Î_ ±ı¿ ¿‰÷a CÎÀfiÎ Ë÷Ì. ÷ı μIÁ‰ ’˛Á_√ı Á_V◊ÎfiÎ ’˛‹¬
ˢ‰Î »÷Î_ ±ıÃÎ_ ’÷flΉ‚Î_ μ’ÎÕÌfiı ÷ı±˘ V‰E»÷Î ¿fl‰Î‹Î_ ·Î√Ì
√›Î Ë÷Î. Áfiı 1971‹Î_ ‘‹˝…‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ …L‹…›_÷Ì ‹Ë˘IÁ‰fiÎ
Ïÿfiı …, Á‰ÎflfiÎ ’ˢfl‹Î_ ËÏfl¤@÷˘±ı ŒıÓ¿ı·Ì ±ıÃÌ ÿÎ÷HÎfiÌ
«Ìfḻ˘ Ω÷ı μ’ÎÕÌfiı V‰Î‹Ìḻı V‰E»÷Î ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ Ë÷Ì.
⁄˘«ÎÁH΋Î_ ±ı¿ ‰Îfl ‹_Ïÿfl ’ÏflÁfl‹Î_ ’ÁÎfl ◊÷Î_ V‰Î‹Ìḻı

‰E«ı ±Î‰÷Î ⁄Î◊w‹ ’fl ÁËı… ◊˘¤Ì …¥fiı Õ˘Ï¿›_ ¿›*, CÎHÎÌ ÿ√*‘
±Î‰÷Ì Ë÷Ì. ¿ıÀ·Î› Á‹›◊Ì ÁÎŒ fi ◊›_ ˢ‰ÎfiÌ ±ı ÏfiÂÎfiÌ Ë÷Ì.
¿ÂÌ› ‘Î_‘· ωfiÎ V‰Î‹ÌlÌ ⁄Î◊w‹‹Î_ ±_ÿfl √›Î. ⁄Î◊w‹
±_ÿfl◊Ì ⁄_‘ ¿›*. ÁÎ◊ıfiÎ Á_÷˘fiı ◊›_ ¿ı V‰Î‹ÌlÌ ·CÎÂ_¿Î ‹ÎÀı
±_ÿfl √›Î »ı. ’HÎ ±_ÿflfiÌ ‰Î÷ ¿o¥¿ ±·√ Ë÷Ì. √Î÷Ïfl›_ ±ı¿
¬ŸÀ̱ı ·À¿ÎT›_, ‘˘Ï÷›Îfi˘ ¿»˘À˘ ‹Î›˘˝ ±fiı ÁΉflH΢ ·¥fiı
÷ı±˘ ⁄Î◊w‹ ÁÎŒ ¿fl‰Î ·ÎB›Î ! ±ı √_ÿÌ ÀÎ≥SÁ «˘A¬Ì «HÎο
fi ◊¥ I›Î_ Á‘Ì CÎV›Î … ¿›*... ⁄ËÎfl V‰Î‹ÌlÌfiÌ ≠÷ÌZÎÎ ¿fl÷Î
Á_÷˘-›‰¿˘fiı I›Îflı … ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı F›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ÁŒÎ¥ ¿flÌfiı
⁄ËÎfl ±ÎT›Î. ±ı¿ ÂOÿ ’HÎ μE«Î›Î˝ ÏÁ‰Î› V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ±Î√‚
«Î·‰Î ·ÎB›Î, Á˙fiı ÁËı…ı … V‰E»÷Îfi˘ Á_ÿı ‹‚Ì √›˘ Ë÷˘.
±ı¿ ‰¬÷ ±ÎHÎ_ÿ‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfi˘ F›Î_ μ÷Îfl˘ Ë÷˘ ÷ı ±ı¿ fi‰_
… CÎfl Ë÷_. Â˙«Î·› ±fiı ⁄Î◊w‹‹Î_ ÀÎ≥SÁ ’fl Ë…\ ÏÁ‹ıLÀ ±fiı
fl_√fiÌ ÕÎCÎÎ-Õ>CÎÌ ±ı‹ fiı ±ı‹ Ë÷Ì. V‰Î‹ÌlÌ ⁄Î◊w‹‹Î_ VfiÎfi ‹ÎÀı
√›Î I›Îflı ÷ı‹HÎı Ω÷ı … ÀÎ≥SÁ ’fl ’ÎHÎÌ fiÎ_¬Ìfiı ÀÎ≥SÁfiÌ
ÁÎŒÁÒŒÌ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ. Áı‰Î‹Î_ flËı·Î fiÎflΛHΫflHÎ V‰Î‹Ì±ı ÷fl÷
÷ı±˘fiı fl˘@›Î — “V‰Î‹Ì ! ±Î’ flËı‰Î z˘. ±‹ı ¿flÌ fiÎ_¬ÌÂ_. ±ËŸ
ÿ˘œ Ïÿ‰Á flËı‰_ fiı @›Î_ ±ÎÀ·Ì ⁄‘Ì ‹Ëıfi÷ ¿fl‰Ì !”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±ı‹ fi «Î·ı. ±Î’HÎı ÁÎŒ ¿fl‰_ … Ωı¥±ı.
±Î’HÎı F›Î_ flèÎΠˢ¥±ı I›Î_◊Ì …¥±ı I›Îflı ±ıfiı ÁÎŒ ¿flÌfiı
‹¿Îfi ±Î’‰_ Ωı¥±ı. ±ıHÎı …ı‰_ ±Î’HÎfiı ±ÎM›_ ˢ› ±ıfiÎ◊Ì
‰‘Îflı V‰E» ¿flÌfiı, ‘˘¥fiı ±Î’‰_ Ωı¥±ı. B≤ËV◊˘fiı ÷˘ ÁÎŒ
¿fl‰Îfi˘ Á‹› ’HÎ fi ‹‚ı. ±Î’HÎÌ Áı‰Î ◊¥ Ω› fiı !”
V‰Î‹ÌlÌ ±fiı¿ ‰¬÷ ¿Ëı »ı — “CÎfl ±fiı ‹_Ïÿfl ¤√‰Îfifiı √‹ı
÷ı‰Î_ «˘A¬Î_ ˢ‰Î_ Ωı¥±ı. I›Î_ √_ÿ¿Ì ˢ› ÷˘ ¤√‰Îfi ¿ı‰Ì flÌ÷ı
flËı ? ‹_Ïÿfl V‰E» ˢ› ÷˘ ⁄‘Îfiı ’˛ıflHÎÎ ‹‚ı. ±fiı ⁄‘Î … ·˘¿˘
’˘÷ÎfiÎ_ CÎfl, ±Î_√b_ V‰E» flάı ÷˘ ±Î¬˘ ÿı V‰E» ◊¥ Ω›.”
V‰Î ‹ÌlÌfiÎ ±Î‰Î ∞‰fi‹Î_◊Ì ’˛ıflHÎÎ ·¥fiı ¿ıÀ·Î_› VhÎÌ-
’vÊ ÁIÁ_√̱˘±ı V‰E»÷ÎfiÌ Áı‰Î ¿fl‰ÎfiÌ ‘ÒHÎÌ ‘¬Î‰Ì »ı !
±‹ıÏfl¿ÎfiÎ «"flÌÏË·fiÎ ÁQ≤© ÷⁄Ì⁄ ÕÎ". flÎ∞‰ T›ÎÁfiÌ fiÌ«ı
800 ‹ÎHÎÁ˘ ¿Î‹ ¿flı »ı ±fiı 38 ÕÎ"@Àfl˘ ±ı‹fiÎ ÁËΛ¿ ÷flÌ¿ı
¿Î‹ ¿flı »ı. ’fl_÷ «"flÌÏË· ‹_Ïÿfl‹Î_ fl˘… Á‰Îflı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fiı
±Î‰Ìfiı ¤„@÷¤Î‰’Ò‰˝¿ ÿflfl˘… ‹_ÏÿflfiÎ_ Á_ÕÎÁ-⁄Î◊w‹ ÁÎŒ
¿fl‰ÎfiÌ Áı‰Î ÷ı±˘ ¿flı »ı !
26
±fiı¿ ±‘‹ ·˘¿˘fiÎ_ ∞‰fi ’Ïfl‰÷˝fi ¿flÌfiı
V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı ±Î_÷fl-⁄ÎèÎ ’ωhÎ ¿›Î˝ »ı.
Áfl÷‹Î_ ·Î¬˘ wÏ’›Îfi˘ T›Î’Îfl ¿flfiÎflÎ ›‰Îfi˘fiÌ ±ı¿ À<¿ÕÌ
ÿfl flω‰Îflı ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. ‹_Ïÿfl‹Î_ Á_ÕÎÁ-⁄Î◊w‹ V‰E» ¿fl‰Î
fiÌ¿‚Ì ’Õı »ı. ·_ÕfifiÎ ÁQ≤© ±fiı ’˛Ï÷„WÃ÷ ÕÎ". fl˘ÏË÷ ’Àı·, ÕÎ".
ÿÌ’¿ ’Àı·, ±fi’ ‹˘fl{Ïfl›Î ‰√ıflı »ıS·Î_ 22 ‰Ê˘˝◊Ì ‹_ÏÿflfiÎ_
‰ÎÁHÎ V‰E» ¿fl‰ÎfiÌ Áı‰Î ¿flı »ı ! ±Î‰Î ÷˘ ¿o¥¿ ÏÕ√˛Ì‘Îfḻ˘
V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±Îÿ½ fi…fl Á‹ZÎ flάÌfiı V‰E»÷ÎfiÌ Áı‰Î‹Î_ ·Î√Ì
Ω› »ı. ‹Îfi‹fl÷⁄˘ »˘ÕÌfiı V‰E»÷Î …ı‰Ì ÷E» …HÎÎ÷Ì ’˛T≤Ïk΋Î_
ΩıÕÎ÷Î ±Î ›‰Îfi˘fiı Ωı¥fiı V‰Î‹ÌlÌ Ëfl¬Î¥ ∂Ãı »ı. ÷ı±˘
’˛ÁLfi÷Î ‰flÁΉ÷Î_ ¿Ëı »ı — “÷‹ı ±Î‰Ì flÌ÷ı ⁄ËÎflfi_ V‰E» ¿fl˘
»˘ ÷ı◊Ì ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Λ »ı fiı ÷ı ÷‹Îv_ ±_÷fl V‰E» ¿flı »ı.”
±Î ‰Ì ’˛Ï÷⁄©÷Î ÁÎ◊ı ÿıÂ-ωÿı‹Î_ ±ZÎfl‘΋ ÷ı‹…
⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. ‹_Ïÿfl˘fiÎ_ ωÂ΂ ’ÏflÁfl˘‹Î_ V‰Î‹Ìḻı …ı V‰E»
±ÎK›Î„I‹¿ ‰Î÷ΉflHÎ ÁF›* »ı ±ı ’˛ıfl¿ μÿÎËflHÎ ⁄L›_ »ı.
V‰Î‹ÌlÌ F›Î_ ’HÎ Ï⁄flÎ…÷Πˢ› I›Î_ ’ωhÎ÷Îfi_, V‰E»÷Îfi_ ±ı¿
±Î¤Î‹_Õ‚ »‰Î›ı·_ ˢ›. ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. Á_V◊ÎfiÎ_ ±ZÎfl‘΋ …ı‰Î_
±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ’ÏflÁfl◊Ì ·¥fiı ’˛I›ı¿ ‹Ë΋_ÏÿflfiÌ V‰E»÷Î
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î Áÿ˚√HÎfiı ±Î¤ÎflÌ »ı. √Î_‘Ìfi√fl ±ZÎfl‘΋fiÌ
‹·Î¿Î÷ı ‰Ê˝‹Î_ ±ı¿Îÿ-⁄ı ‰¬÷ ±ÎT›Î ˢ› I›Îflı ÷ı‹HÎı ±«Îfi¿
Â˙«Î·›˘ ±fiı ‹÷flÕ̱˘fiÌ V‰E»÷Î ±‰U› ÷’ÎÁÌ Ë˘›.
‹_Ïÿfl˘fiÌ ‹·Î¿Î÷ı ±Î‰ı I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ »ÎÂ-ÿÒ‘fiÎ ¤_ÕÎfl◊Ì ·¥fiı
√¤˝B≤Ë Á‘Ì ‰Ì…‚ÌfiÎ ‰ı√ı ŒflÌ ‰‚ı ±fiı ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı V‰E»÷Î
·Ÿ’Î÷Ì Ω›. ÿflı¿ ‹_Ïÿfl‹Î_ Á_«Î·fi-¿÷ν±˘fiı V‰E»÷Î ±_√ı
V‰Î‹ÌlÌfiÌ À¿˘flfi˘ ±‰U› ±fi¤‰ ˢ›. V‰Î‹ÌlÌfiÌ «¿˘fl
fi…fl‹Î_◊Ì ¤ÎB›ı … ¿˘¥ »À¿Ì Â@›_ ˢ›. ‰S·¤Ï‰zÎfi√fl‹Î_
»ÎhÎη›‹Î_ @›Îflı¿ »Îh΢fiÌ w‹˘‹Î_ ±«Îfi¿ ±Î‰ı I›Îflı Á˙
ÿ˘ÕÎÿ˘ÕÌ ¿flÌfiı ±V‰E»÷Î ¿ı ±V÷T›V÷÷Î »\’Ή‰Î ‹«Ì ’Õı,
’fl_÷ flËÌ √›ı·Ì ZÎÏ÷±˘fiı V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ … fi…fl‹Î_ ’Î‹Ì Ω›
±fiı ÷ı‹fiı ’˛ı‹◊Ì V‰E»÷Îfi˘ ±Îÿ½ Â̬‰ı. ±fiı …ıHÎı V‰E»÷ÎfiÌ
«Ì‰À flÎ¬Ì Ë˘› ÷ıfiı ’˛ÁLfi÷Îfi˘ ’˛ÁÎÿ ’HÎ ±‰U› ‹‚Ì Ω›.
ÁÎfl_√’fl‹Î_ ÷Î. 3-10-1997fiÎ fl˘… ‹_ÏÿflfiÎ ÏfiflÌZÎH΋Î_
fiÌ¿‚ı·Î V‰Î‹ÌlÌ Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ ±«Îfi¿ Â˙«¿Z΋Î_ ’ˢÓE›Î. ’√·_
‹Ò¿÷Î_ … T›‰V◊Î’¿˘fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ —
“‰ÎË ! ±Î‰˘ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’̱ı. «˘A¬Î¥ ÁflÁ »ı. ±Î‰_ ¿Î›‹
flËı‰_ Ωı¥±ı. ±Î O·˘¿‹Î_ ±Î‰÷Î_fiÌ ÁÎ◊ı Á‹ÎÏ‘ ◊¥ …‰Ì
Ωı¥±ı, ±ı‰Ì «˘A¬Î¥ Ωı¥±ı. ÁflÁ »ı. ⁄‘ı … ±Î‰_ flά‰_.”
ÏfiI› ·Î¬˘ ‹ÎHÎÁ˘fiı ±Î¿Ê˝÷Î ‹Ë˘IÁ‰˘‹Î_ ±fiı¿ T›V÷÷Î
‰E«ı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌ ‹Ë˘IÁ‰ V◊‚fiÌ V‰E»÷Î fiÌfl¬‰Î √‹ı I›Îflı
fiÌ¿‚Ì ’Õı. {ÌHÎ΋Î_ {ÌHÎÌ √_ÿ¿Ìfiı ÷ı±˘ fi˘Ó‘Ìfiı ÷ıfi˘ Ïfi¿Î·
¿flΉÕΉı. flÁ˘ÕÎ_±˘ ±fiı flÁ˘¥fiÌ Á΋√˛Ì‹Î_ ¿ı ‰ÎÁH΢‹Î_ ’HÎ
V‰E»÷Î ±_√ı ÷ı‹fiÌ «Ì‰À ±fiL›. ÷ı‹Î_› Ãο˘fl∞fiÎ flÁ˘ÕÎfiÌ
V‰E»÷Î V‰Î‹ÌlÌfiı ‹ÎÀı ±Ï÷ ‹Ëk‰fiÌ ⁄fiÌ flËı. ·Î¬˘
‹ÎHÎÁ˘fiÎ ¤˘…fi Á‹Îfl_¤‹Î_ ±fiÎ…-¿Ïfl›Îb_ ÁÎŒ flά‰Î◊Ì
‹Î_ÕÌfiı ‰ÎÁHÎ-’Îh΢ ±_√ı ÷ı±˘ Ëo‹ıÂÎ_ ÷¿ıÿÎflÌ flάı ±fiı fl¬Î‰ı.
¿˘ÃÎflÌ ±fiı ¤_ÕÎflÌ Á_÷˘fiı ÷˘ ÷ıfi˘ ’Ïfl«› ˢ› …, ’fl_÷
¬Îz-Á΋√˛Ìfi˘ ‰ı’Îfl ¿flfiÎflÎ ÁIÁ_√Ìfiı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌ ±‰U›
À¿˘fl ¿flı. Áfiı 2004‹Î_ L›Ò›˘¿Û‹Î_ Á⁄˘‘¤Î¥ ’Àı· (‰Ëı·Î·)
÷◊Î ÷ı‹fiÎ ›ËÒÿÌ ¤Î√ÌÿÎflfiı V‰Î‹Ìḻı À¿˘fl ¿flÌ Ë÷Ì ¿ı ÷‹ı
ÿËŸ, ÿÒ‘fi_ …ı ¿o¥ ⁄fiΉ˘, ±ı‹Î_ «˘A¬Î¥ ¬ÎÁ flάΩı. ±Î’b_
F›Îflı ¿Î_¥ ’HÎ ¿fl‰Îfi_ ˢ› I›Îflı ÷‹Îflı ∂¤Î flËÌfiı …ı ¿o¥
‰ÎÁHο>ÁHΠˢ›, ‘˘‰flΉ‰Î_, ÁÎŒÁÒŒÌ ¿flΉ‰Ì... ÷‹ı ‰Ëı·Î·fiÎ
»˘ ±fiı ‰¬÷⁄ÎfiÎ ‰_ÂfiÎ »˘ ±ıÀ·ı ±ÎÀ·_ ÷˘ ¿fl‰_ ’Õı fiı !”
‘ÎÏ‹˝¿ ωϑ-ÏÔ‰‘Îfi˘‹Î_ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiı V‰E»÷Îfi˘ ±I›_÷
±Î√˛Ë. ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷‹Î_ ÁΑfiÂÏ© fi ˢ› ÷˘ ¿ı‹ «Î·ı ?
‹_Ïÿfl‹Î_ ¤√‰ÎfifiÎ_ √¤˝B≤ˢ, Ãο˘fl∞fiÎ_ ‰ÎCÎÎ ÷◊Î ’Îh΢,
Ãο˘fl∞fiÌ flÁ˘¥ ±fiı ±ı flÁ˘¥ ¿flfiÎflÎ flÁ˘¥›Î±˘ ÁÏË÷ ⁄‘_
… Â© ±fiı ’ωhÎ Ωı¥±ı, ±ı‰˘ V‰Î‹ÌlÌfi˘ Á÷÷ ±Î√˛Ë.
V‰Î‹ÌlÌ CÎflfiı ’HÎ ‹_Ïÿfl …ı‰_ ’ωhÎ ⁄fiΉ‰ÎfiÌ ’˛ıflHÎÎ ±Î’ı
»ı. CÎfl˘CÎfl CÎÒ‹ı·Î V‰Î‹ÌlÌ B≤ËV◊˘fiı V‰E»÷Î ±_√ı ¿Ëı »ı — “¤·ı
fiÎfi_ ˢ› ’fl_÷ CÎfl T›‰„V◊÷ ±fiı V‰E» Ωı¥±ı. ’Ëı·Î_ ±Î’HÎı
Ωı T›‰„V◊÷ ˢ¥±ı ÷˘ ⁄΂¿˘ ’HÎ T›‰„V◊÷ ◊Λ. ±Î ÷˘
±Î’HÎı … √˘⁄flΠˢ¥±ı, CÎfl ±V÷T›V÷ ˢ›; ⁄ıÿw‹fiÌ ‰V÷
flÁ˘Õı ˢ› fiı flÁ˘¥fiÌ ‰V÷ ⁄ıÿw‹‹Î_ ˢ› ! ’HÎ CÎflfi_
‰Î÷ΉflHÎ V‰E» ±fiı T›‰„V◊÷ ˢ› ±fiı ¤√‰Îfifi_ fi΋ ’HÎ
ˢ› ÷˘ CÎH΢ ·Î¤ ◊Λ »ı.”
±Î ◊¥ ±ı‹fiÌ ⁄ÏËfl˚ V‰E»÷ÎfiÌ ‰Î÷. flÎ√-¶ıÊ Ï‰¿Îfl˘◊Ì
ÁÿÎ ‹@÷ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î_÷fl Â˙«fiÌ ‰Î÷˘ ˉı ’»ÌfiÎ_ ’˛¿flH΢‹Î_
»·¿ı »ı. ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ’˘÷ÎfiÎ ÁË… ÁIÁ_√‹Î_ ±Î‰fiÎflfiı ’HÎ
±Î_÷fl Â˙«fiÌ ’˛ıflHÎÎ ±Î’ı »ı.
27
V‰Î‹ÌlÌfiı Á‹Î…Áı‰¿˘fiÎ_ ±Î«flHÎ ’HÎ Â© ˢ› ÷ıfiÌ Á÷÷
¬ı‰fiÎ flËı »ı. ±ı¿ fi√fl’ÎÏ·¿ÎfiÎ ÁP›˘fiı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ —
“…ı Á‹Î…fi˘ ¿Î›˝¿fl »ı ±ıfiı ÷˘ Â© … flËı‰_ Ωı¥±ı, ÷˘ …
Á‹Î…‹Î_ ±ıfiÌ ±Áfl ’Õı. √΋ ±Îÿ½ ⁄fiΉ‰ÎfiÌ …‰Î⁄ÿÎflÌ
÷‹Îflı ‹Î◊ı »ı.” ±Î‰Î ¿o¥¿ fi√flfiÎ ‘fl_‘fl˘fiı Â© ¿flÌfiı
V‰Î‹Ìḻı Á΋ÎÏ…¿ Â˙«fi˘ ±Îÿ½ Â̬T›˘ »ı.
±À·Îÿfl΋Î_ ¿ıÀ·Î¿ ›‰¿˘ ±ı.ÁÌ. Ïfl’ıfl ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ÷ı‹fiı
Ωı÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±ı.ÁÌ.‹Î_ ¿«fl˘ ¤flΛ˘ ÷˘ fiÌ«ı μ÷Îfl‰_
’Õu_, ±ı‹ ∞‰fi‹Î_ ÿ√˝H΢fi˘ ¿«fl˘ ¤flΛ ÷˘ ±ı› ¬flÎ⁄ ◊¥
Ω› fiı ∂÷flÌ …‰_ ’Õı. ‹ÎÀı ±ıfiı «˘A¬_ flά‰_.”
’˘ ÷Îfi˘ ’˛Á_√ ¿flfiÎfl ¤@÷fi_ ±_÷fl «˘A¬_ flά‰Îfi˘ ¿Á⁄
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î√‰Ì Ë◊˘ÀÌfiÌ ‰Î÷ »ı. ±Á_A› ·˘¿˘fiı ÷ı‹HÎı
ÿ√˝H΢ ±fiı ω¿Îfl˘◊Ì ‹@÷ ¿›Î˝ »ı, ’ωhÎ ¿›Î˝ »ı, ±Á_A›
·˘¿˘fiÎ_ ±Î‹Ò· ∞‰fi-’Ïfl‰÷˝fi ¿›Î˝_ »ı. ÷ıfiÎ ’fl ÷˘ √˛_◊˘fiÎ √˛_◊˘
±ÎflÏZÎ÷ ¿fl‰Î ’Õı ±ıÀ·Ì Á΋√˛Ì ≥Ï÷ËÎÁfiÎ ¬˘‚ı ’ÕÌ »ı.
μ⁄ıflfiÎ ±ı¿ ËÏfl…fi ⁄_‘±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ·A›_ Ë÷_ —
“‹ıÓ ±Î’fiÎ_ ÿ½fi ±À·ÎÿflÎ ¿›Î* ±fiı Ë_ ’˘÷ı Áÿo÷fl ‹Îfi÷˘
fi Ë÷˘, ’fl_÷ ±Î’fiÌ º„WÀ ‹‚Ì ±fiı ΩHÎı Ωÿ ◊¥ √›˘. Ë_ ÷◊Î
¿<À<_⁄ ‹Î_Á ¬Î÷Î_ Ë÷Î_ ±fiı ÷ı ’HÎ ÿfl hÎÌΩ Ïÿ‰Áı Ωı¥±ı ….
ÁÎ◊ı ÿÎw ’HÎ Ωı¥±ı. ÁÎ◊ı ÏÁ√ÎflıÀ ’HÎ ’Ì÷˘. ¬Ò⁄ ø˘‘ Ë÷˘. …ı
±Î’fiÎ_ ÿ½fi ◊‰Î◊Ì ±Î…ı ±Îà ‹ÎÁ ◊‰Î ±ÎT›Î 100 À¿Î
Áÿo÷fl »^ÀÌ √›_ »ı. ±ıfi˘ ω«Îfl Áfl¬˘ ’HÎ ±Î¬Î ¿<À<_⁄fiı
±Î‰÷˘ fi◊Ì... ‹ÎflÌ T›Ï¤«ÎflfiÌ Àı‰ ’HÎ Áÿo÷fl fiΠ’Î‹Ì √¥
»ı. ±Î’fi˘ flÎ∞’˘ ‹ı‚‰Ì Ë_ ¬Ò⁄ … ‘L›÷Î ±fi¤‰_ »\_.”
±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÷Î. 18-7-”96fiÎ fl˘… Õ·ÎÁ‹Î_ ±ı¿ ÁÏø›
ÁIÁ_√Ì ›‰¿ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›˘. ÷ıfiÎ ÁÁflÎ ÏfiWÃΉÎfi
ÁIÁ_√Ì Ë˘‰Î◊Ì ’IfiÌ ’ZÎı◊Ì ÁIÁ_√fi˘ fl_√ ·ÎB›˘ Ë÷˘. ÷ı ’√ı
·Î√Ìfiı ¿Ëı — “⁄Î’Î ! √›ı ‰¬÷ı ±Î’ı ‹Îflı ‹Î◊ı ËÎ◊ ‹Ò@›˘
I›Îfl◊Ì ‹Îfl˘ ø˘‘ √›˘ ! fiËŸ ‹Î_Á, fiËŸ Ï«¿fi, ±Î …L‹ı ÷˘ Ë_
fi΄V÷¿ ‹À÷ … fiËŸ, ’HÎ ⁄‘˘ ±Î’fi˘ Ωÿ »ı...”
V‰Î‹Ìḻı ¿flı·Î ±Î_÷fl Â˙«fiÎ ±Î‰Î ·Î¬˘ «‹I¿Îfl˘ »ı.
…ı V‰›_ Â© »ı, ’ωhÎ »ı, Ïfiÿ˘˝Ê »ı, ±ı … ⁄ÌΩfiı ±Î_÷fl-
⁄ÏËfl˚ V‰E»÷Î, ’ωhÎ÷Î, Ïfiÿ˘˝Ê÷Î ⁄ZÎÌ Â¿ı »ı. V‰Î‹ÌlÌfiÎ ›˘√ı
±Á_A› ·˘¿˘ ±ı ’ωhÎ÷Î ’ÎQ›Î »ı ±fiı ±Á_A› ’Î‹Ì flèÎÎ »ı.
ÿ›Î …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ...
 ‹ËΤÎfl÷¿Îfl Á_÷fi_ ·ZÎHÎ ‰Hν‰÷Î_ ¿Ëı »ı —
“ŒÿÊflã× ‚ã× ∑§L§áÊflÁŒŸ—–”
±◊ν÷˚ Á_÷ ÿ›Î‰Îfi ±fiı ¿vHÎÎ’ÒHν ˢ› »ı.
lÌ‹ÿ˚ ¤Î√‰÷ ±ı¿Îÿ V¿o‘‹Î_ Á_÷fiÎ_ ·ZÎH΢‹Î_ “¿Ú’΂÷Δ ±ıÀ·ı ¿ı ÿ›Îfiı
Á‰˝’˛◊‹ ø‹ı ‹Ò¿ı »ı, ÷˘ ‹Î÷Î ÿı‰ËÏ÷fiı ⁄˘‘ ±Î’÷Î_ ¿Ï’·‹Ïfi ’HÎ
Á_÷fiÎ_ ·ZÎH΢‹Î_ ÿ›Îfiı ±√˛÷Î ø‹ ±Î’ı »ı.
÷·ÁÌÿÎÁ∞ fl΋«Ïfl÷‹ÎfiÁ‹Î_ ¿Ëı »ı —
“‚¢Ã NUŒÿ ŸflŸËà ‚◊ÊŸÊ... ¬⁄UŒÈπ º˝flÒ ‚Ù ‚¢Ã ¬ÈŸËÃÊH”
’flÿ—¬ı …ıfi_ ‹Î¬HÎÁ‹ ˈ›_ ÿ›Î◊Ì ’Ì√‚Ì Ω› »ı ÷ı Á_÷ »ı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ı‰_ ‹Î¬HÎÁ‹ ˈ›_ »ı
…ı ’flÿ—¬ı ¿vHÎÎ◊Ì ’Ì√‚Ì Ω› »ı.

± ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı »ı —

“¤√‰Îfi ÿ›Îfi˘ ÁÎ√fl »ı. Á‰˝ Ãı¿ÎHÎı ÿ›Î
I›Î_◊Ì … ±Î‰ı »ı.”
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ ÿ›Î‚ ’˛¿ÚÏ÷fi˘
±P›ÎÁ ¿fl÷Î_ V‰Î‹ÌfiÎ ±Î ¿◊fifiÌ ’˛÷ÌÏ÷ ◊Λ
»ı. ∞‰fi‹Î_ ‹ÎhÎ ±ı¿ … ‰¬÷ √v ’ÎÁı
‰flÿÎfi ‹Î_√‰Îfi˘ ±‰Áfl ±ÎT›˘ I›Îflı ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı μE«Îflı·Ì ’˛Î◊˝fiÎ …√÷fiÎ
≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ ÿ›Î-¿vHÎÎfi˘ ±ı¿ ±ΩıÕ ±K›Î›
⁄fiÌ flè΢ »ı — “¤@÷fiı ±ı¿ ‰Ÿ»Ìfi_ ÿ—¬ ◊‰Îfi_
ˢ› ÷˘ ÷ı ‹fiı ±ı¿ ±ı¿ w_‰ÎÕı ¿˘ÏÀ ¿˘ÏÀ ‰Ÿ»Ìfi_
ÿ—¬ ◊α˘ ’HÎ ¤@÷fiı ÷ı ◊α˘ fiÏË; ±fiı
¤@÷fiÎ ≠ÎflO‘‹Î_ fl΋’kÎfl(ϤZÎÎ’ÎhÎ) ·A›_
ˢ› ÷ı fl΋’kÎfl ‹fiı ±Î‰ı ’HÎ ¤@÷ ±Lfi-
‰VhÎı ¿flÌfiı ÿ—¬Ì fi ◊Λ..”
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ Á‹¿Î·Ìfi
’fl‹ËoÁ˘ ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊fiÎ ’˛Îfl_¤‹Î_ ÷ı‹fiÎ
ÿ›Î‚ T›„@÷I‰fiı ‰Hν‰÷Î_ ·¬ı »ı — “@›Îflı¿ ÷˘
¿˘¥ ≠ÎHÎÌfiı ÿϬ›˘ ÿı¬Ìfiı ±◊‰Î ÁÎ_¤‚Ìfiı
÷I¿Î‚ ÿ›Î±ı ›@÷ ◊¿Î “fl΋ fl΋ fl΋” ±ı‰Ì
flÌI›ı ⁄˘·‰Îfi˘ V‰¤Î‰ »ı. ±fiı ‰‚Ì @›Îflı¿ ÷˘
29
Ëfl¿˘¥ ‹fiW›fiı ÿϬ›˘ ÿı¬Ìfiı, ÿ›Î±ı ¿flÌfiı
’˘÷ÎfiÎ Ï«k΋Î_ ¬ıÿfiı ’΋÷Î ◊¿Î ≠ÁLfi ◊¥fiı,
÷ı ‹fiW›fi_ ÿ—¬ À‚ı ±ı‰Ì flÌI›ı ±Lfi-‰VhÎÎÏÿ¿
’ÿÎ◊ı˝ ¿flÌfiı μ’¿Îfl ¿flı »ı. ±fiı @›Îflı¿ ÷˘
¿˘¥¿fiı ¿˘¥ ‹Îfl÷_ ˢ› ÷ıfiı ÿı¬Ìfiı ÿ›Î±ı ¿flÌfiı
÷ıfiı fi ÿı¬Ì ¬‹÷Î ◊¿Î ÷I¿Î‚ Ë˘Ó¿Îfl ¿flÌfiı ÷ıfi_
Ïfi‰ÎflHÎ ¿flı »ı...”
‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’HÎ ÷ı±˘±ı ’˘÷ÎfiÌ ÿ›Î‚
’˛¿ÚÏ÷ ωÂı …HÎÎT›_ »ı.
¤ √‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi˘ ±Î ¿vHÎ΋›
Áÿ˚√HÎ, ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi˘ ’HÎ ±ı¿
±Î√‰˘ ’Ïfl«› ⁄fiÌ flè΢ »ı.
…ıfiÎ_ xÿ›‹Î_ ∞‰’˛ÎHÎÌ‹ÎhÎ ’˛I›ı ÁΫ˘ ’˛ı‹
ˢ› ±ıfiÎ_ … ˈ›ı◊Ì ÿ›ÎfiÌ √_√Î ‰Ëı »ı.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ fl˘‹ı fl˘‹‹Î_ ±Î ÁΉ˝Ïhο ‰ÎIÁS›
Œ˘flı »ı. ±fiı ±ıÀ·ı …, “’ÌÕ ’flÎ¥ ΩHÎı flı” - ±ı
’_„@÷fiı ÷ı±˘ ∞‰Ì flèÎÎ »ı. ⁄ÌΩfiÌ ’ÌÕÎ◊Ì
’Ì√‚Ì …‰_ ±fiı ÷ı‹fiı ÿ—¬-’ÌÕÎ◊Ì ‹@÷ ¿fl‰Î
T›Î¿<‚ ◊¥ …‰_ ±ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ‹ÎÀı
rÎÁ˘E»˚ ‰ÎÁ …ı‰Ì ±ı¿ ÁË… ⁄Î⁄÷ »ı.

÷ı‹fiÎ ¿vHÎΤÌfiÎ T›„@÷I‰fiı Ïfiw’÷Î_ »ıS·Î ’Î_« ’Î_«
ÿΛ¿ÎfiÎ ±fiı¿ ’˛Á_√˘ fi…fl Á‹ZÎ ÷fl‰flı »ı. ÿW¿Î‚ ˢ› ¿ı ’Òfl
ˢfiÎfl÷, ¤Ò¿o’ ˢ› ¿ı ÁfiÎ‹Ì ÿCνÀfiÎ, T›Áfi‹„@÷ ˢ› ¿ı
‹Î_ÁÎËÎfl‹„@÷, ’ÎÏfl‰ÎÏfl¿ ¿·Ë ˢ› ¿ı Á΋ÎÏ…¿ ÿΉÎfi‚,
’ÌÏÕ÷ T›„@÷ ¿ı Á‹Î…fiı ‹@÷ ¿fl‰Î V‰Î‹ÌlÌfiı ±Î¿<‚-T›Î¿<‚
◊÷Î fiÌflA›Î »ı. ’ÌÏÕ÷˘fiÌ Áı‰Î‹Î_ ËΩfl˘ V‰›_Áı‰¿˘fiı Ω√˛÷
¿flÌfiı, ÷ı‹HÎı T≤© ‰›ı ’HÎ Áı‰ÎfiÎ_ ωflÎÀ ¿Î›˘˝fiÎ ⁄˘… ¨«@›Î »ı.
@›Îflı¿ ÷˘ ’ÌÏÕ÷˘ ‹ÎÀı ÷ı‹fiΠˈ›ı ¿vHÎÎfi˘ ±ı‰˘ μ»Î‚ ∂Ãı »ı ¿ı
±Õ‘Ì flÎhÎı ∂ÃÌ ∂ÃÌfiı ’HÎ ÷ı‹HÎı ÿ—¬Ì ·˘¿˘fiÎ_ ÿ—¬ À΂‰Î
’˛Î◊˝fiα˘ ¿flÌ »ı. Áfiı 1990fiÎ Á˙flÎWÀˇfiÎ ÿW¿Î‚ ‰¬÷ı ‹‘flÎ÷ı
⁄ı ‰Î√ı ’˛Î◊˝fiÎ ¿fl÷Î V‰Î‹ÌlÌfiÌ VQ≤Ï÷ Áı‰¿˘fiı ±Î…ı› ±ı‰Ì fiı
±ı‰Ì ÷Î∞ »ı.
1990fiÌ Áη‹Î_ «˘‹ÎÁ_ ·√¤√ ÏfiWŒ‚ … √›_ Ë÷_. ±ÊÎœ
±fiı ±Õ‘˘ lΉHÎ ‰Ì÷Ì √›˘ Ë÷˘. Áfl¿Îflı ¿ÚÏh΋ ‰flÁÎÿfiÎ
’˛›˘√˘ ’HÎ ¿flÌ ·Ì‘Î Ë÷Î ±fiı ±»÷ Ïfi‰ÎflHÎ ÁÏ‹Ï÷±˘ ’HÎ
fl«Î¥ √¥ Ë÷Ì. ±Î ⁄‘Ì … ÏfiflÎÂα˘fiÌ ‰E«ı ·_Õfi Ï⁄flÎ…÷Î
V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ … ±ÎÂΉÎfi Ë÷Î. ÷ı±˘fiı ±’Îfl ±ÎV◊Î Ë÷Ì.
±ıÀ·ı … Á˙fiÎ_ ÿ—¬fiı Ïfi‰Îfl‰Î ‹ÎÀı ÷ı±˘±ı Á˙’˛◊‹ μΩ√flÎ
‰ıÉΠÂw ¿›Î˝ Ë÷Î. ±Õ‘Ì flÎhÎı ¿˘¥ ΩHÎı fiËŸ ÷ı‰Ì flÌ÷ı ∂ÃÌfiı
÷ı±˘ ÿW¿Î‚ ÿÒfl ◊Λ ÷ı ‹ÎÀı ’˛Î◊˝fiÎ ¿fl÷Î Ë÷Î. ±ı¿ ‰¬÷
‹‘flÎhÎı ⁄ı ‰ÎB›ı Áı‰¿ Ω√Ì √›Î I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfiı ’˛Î◊˝fiÎ ¿fl÷Î
ÿÌÃÎ. Áı‰¿ı ÂÎ_Ï÷◊Ì fiÌflA›Î ¿›*. ◊˘Õο Á‹› ’»Ì V‰Î‹ÌlÌfiı
’Ò»u_ I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ÷ıfiÌ ΩHÎ ¿flÌ. ’»Ì ÷˘ Áı‰¿ ’HÎ ÏfiI›
‹‘flÎ÷fiÌ ±Î ’˛Î◊˝fi΋Î_ ΩıÕÎ¥ √›Î.
Á΋ÎL› flÌ÷ı ±Î‰Ì ‰Î÷fi˘ ¿ÿÎÏ’ μS·ı¬ fi ¿fl÷Î V‰Î‹Ìḻı,
÷ı ‰¬÷ı ·_Õfi◊Ì ±ı¿ ’h΋Î_ ·A›_ Ë÷_ — “±ÊÎœ fiı ±Õ‘˘ lΉHÎ
…÷Î_ ÿflı¿fiÎ_ ‹fi ¨«Î_ flËı ÷ı V‰Î¤Îω¿ »ı, ’HÎ ‹ËÎflÎ… flάı
÷ı‹ flËı‰Îfi_ »ı... flÎhÎı ¿·Î¿ ∂ÃÌ ∂ÃÌ ±ZÎfl ÿıflÌ‹Î_ ⁄ıÁÌ ‘ÒL›
¿v_ »\_. lÌ∞‹ËÎflÎ…, V‰Î‹Ì, ›˘√Ì⁄Î’Î, ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ÿ›Î
¿flÂı. Ë∞ ÀÎ≥‹ »ı...”
’flÿ—¬ı ’ÌÕÎ¥fiı ‹‘flÎ÷ı ’˛Î◊˝fiÎ ¿fl‰ÎfiÌ ±ÎÀ·Ì ¬ı‰fiÎ ¿˘fiı
ˢ› ! Á‹Î… ¿ı flÎWÀˇ ’fl F›Îflı F›Îflı ’˛Î¿ÚÏ÷¿ ±Î’ÏkÎfiÎ ±˘‚Î
∂÷flı »ı, I›Îflı ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±Î ¿vHÎÎ’˛‰ÎË ±fiı¿Â— ‰ı√◊Ì
‰Ëı‰Î ·Î√ı »ı, ±fiı ’ÌÏÕ÷˘fiÎ_ ÿ—¬ ÿÒfl ¿fl‰Î ÷ı±˘ ‹fi-¿‹˝-‰«fiı
¿ÏÀ⁄© ◊¥ Ω› »ı.
30
ÿ<W¿Î‚‹Î_ ’Â±˘fiÌ Áı‰Î‹Î_, ¿ıÀ·¿ıQ’
flΛÁHÎ, Áfiı 2001
Á fiı 1979‹Î_ ‹˘fl⁄Ì‹Î_ ‹E»\ Õı‹ ÷ÒÀ‰Î◊Ì ’Òfl ˢfiÎfl÷ ÁΩ˝¥
I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı¿ … Ëο·ı ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ‘˘flHÎı 1,500
V‰›_Áı‰¿˘ ±fiı Á_÷˘ Áı‰Î‹Î_ ·Î√Ì √›Î Ë÷Î. ¿˘Ë‰Î¥ √›ı·Î
Q≤÷ÿıˢ ±fiı ¿Îÿ‰◊Ì ∂¤flÎ÷Ì √·Ì±˘‹Î_ CÎÒ‹÷Î V‰Î‹ÌlÌ,
’ÌÏÕ÷˘fiÌ ’ÌÕÎ◊Ì ¿ı‰Î ±Î¿<‚-T›Î¿<‚ Ë÷Î ! I›Îflı Áı‰Î ¿fl÷Î
V‰›_Áı‰¿˘fiı ±ı ºU› Ë…\› ›Îÿ »ı.
Áfiı 1987fiÎ ¿’flÎ ÿW¿Î‚‹Î_ flÎ…¿˘À fi∞¿ fl÷fi’fl‹Î_ ±ı¿
Áfl¿ÎflÌ œ˘fl‰ÎÕ΋Î_ ’Î_«ı¿ ËΩfl ‰Î»flÕÎ_ flά‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_ Ë÷Î_.
V‰Î‹ÌlÌ Ωı‰Î ’‘Λν I›Îflı ÷ı‹fiı Ωı÷Î_ … ¤Ò¬ı À‚‰‚÷Î_,
ËÎÕÏ’_…fl ⁄fiÌ √›ı·Î_ ±ı ËΩfl˘ ‰Î»flÕÎ_ ¿o¥¿ ¬˘flοfiÌ ±ÎÂαı
÷ı‹fiÎ ÷flŒ ‘ÁÌ ±ÎT›Î_. ÷ı‹fiÌ ±ı ÿÂÎ Ωı÷Î_ … V‰Î‹ÌlÌ ƒ‰Ì
∂ÃuÎ. V◊ÎÏfi¿ ¿Î›˝¿flı ¿èÎ_ ¿ı ±Î ⁄‘Î_fiı ⁄ı-hÎHÎ Ïÿ‰Á◊Ì ¿Î_¥
¬Î‰Î … ‹Y›_ fi◊Ì. ÷ı◊Ì ±Î ¤ÒA›Î_ ‰Î»flÕÎ_ …ı ¿˘¥ ±ËŸ ±Î‰ı
÷ıfiÌ ’λ‚ ’λ‚ ±Î flÌ÷ı Œflı »ı, ΩHÎı ÷ı‹fiı ¿Î_¥ ±Î’‰Î fi
±ÎT›Î ˢ› ! ±ı ºU› fiÌfl¬÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ‹˙fi ◊¥ √›Î, ±Î_¬˘
±Î_Á◊Ì »·¿Î¥ √¥. √˘ÓÕ· ±Î‰Ìfiı iÎÎfi’˛ÁÎÿ V‰Î‹Ìfiı
⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ ¿ı “fl÷fi’fl‹Î_ …ı flÌ÷ı ‰Î»flÕÎ_ ’λ‚ ÿ˘Õ÷Î_ Ë÷Î_,
÷ı Ë_ Ωı¥ … fi Â@›˘. ±I›Îflı fiı ±I›Îflı … ±Î’HÎı CÎÎÁfiÎ
¬ÀÎflÎ I›Î_ ‹˘¿·Î‰Ì ÿ¥±ı.”
ÿW¿Î‚fiÎ ±ı Ïÿ‰Á˘‹Î_ Ïfl⁄Î÷Î_ ’Â±˘ ±fiı ·˘¿˘fiÎ_ ÿ—¬ Ωı¥
V‰Î‹ÌlÌ CÎHÎÌ ‰Îfl ±ı‰Î ƒ‰Ì …÷Î ¿ı ¿ıÀ·Ì› ‰Îfl ÁÒfi‹Òfi ⁄fiÌfiı
¨ÕÎ ‹_◊fi‹Î_ √fl¿Î‰ ◊¥ …÷Î. ±ı¿ ‰Îfl ‰Î÷‰Î÷‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ
¿Ëı — “±I›Îflı ÷˘ ‹fiı ¿Î_¥ … ≥E»Î fi◊Ì. ±I›Îflı ÷˘ ‰flÁÎÿfiÌ
±ı¿ ≥E»Î ¿fḻı »Ì±ı. ¬Î÷Î_-’Ì÷Î_, ∂Ã÷Î_-⁄ıÁ÷Î_ ±ı … ≥E»Î
flËı »ı. ±Î¬˘ ÿËÎÕ˘ ∞‰ ⁄΂‰Î …ı‰_ ◊Λ »ı.”
±ı ¿vHÎΤÌfiÎ ‹_◊fi‹Î_, ’Â±˘ ‹ÎÀı ◊˘ÕÌ Àˇ¿˘ CÎÎÁ«Îfl˘
’ˢӫÎՉΠ’Òfl÷Ì ‹›Î˝Ïÿ÷ ·Î√HÎÌ fiˢ÷Ì. V‰Î‹ÌlÌfiΠˈ›ı ÷˘
’Â±˘fi˘ ±ı‰˘ Ïfi¤Î‰ ◊Λ ¿ı ÿW¿Î‚ ’»Ì ’HÎ ¬ıÕ>÷˘fiı ÿ—¬ fi
flËı ÷ıfi_ ±Î›˘…fi «Î·Ì flèÎ_ Ë÷_. ÷ı‹Î_◊Ì … ·˘¿Áı‰Îfi˘ ±ı¿
±Ï‰V‹flHÎÌ› ±K›Î› fl«Î›˘ Ë÷˘.
¤Ò¬ı ÷flŒÕ÷Î_ ‹fl÷Î_ ’˘÷ÎfiÎ_ œ˘flfiı Ωı¥fiı, ±ı‹fiı ‰ı«Ì ÿı‰Î
÷ˆ›Îfl ◊›ı·Î ±fiı¿ ’Â‹ÎÏ·¿˘fiÎ ¿¿‚÷Î ±ÎI‹Îfiı V‰Î‹Ìḻı
ÁÎ_¤Y›˘ Ë÷˘. ÷ı‹fiÌ T›◊Î ΩHÎı V‰Î‹ÌlÌfiΠˈ›ÎfiÌ T›◊Î ⁄fiÌ
flËÌ Ë÷Ì. V‰Î‹Ìḻı ÷ı Á˙fiı ¿èÎ_ Ë÷_ — “fiÎ, fiÎ, œ˘fl ‰ı«‰Îfi˘
ω«Îfl … fi ¿fl÷Î. Á_V◊αı ±Î›˘…fi ¿›* »ı. √΋‹Î_ ’HÎ
…ıÀ·Îfiı ±Î‰˘ ω«Îfl ˢ› ±ıfiı› ‰Î÷ ¿flΩı ¿ı œ˘fl ‰ı«ı fiÏË.
±Î‰÷Ì Áη ’Î»Ì ±˘¤Î‹HÎ ◊Λ. ±‹fiı ÁΫ‰‰Î ±Î’Ωı. ±‹ı
ÁΫ‰Ìfiı ÷‹fiı ’λÎ_ ±Î’ÌÂ_... œ˘flÎ_fiı ±‹ÎflÎ ¿ıQ’‹Î_ ‹Ò¿Ì …
…Ωı. ÷‹Îflı ¬ıÕ>÷˘fiı ÷˘ œ˘fl ±ıÀ·ı ’˛ÎHÎ !”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ¿vHÎÎfiÎ ’ÏflHÎ΋w’ı …, ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ.
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊ÎfiÌ ‰ˆiÎÎÏfi¿ œ⁄ı V◊’Λı·Ì ’ÂÏÂÏ⁄fl˘ ÷ı‹…
ωÂ΂ ’ΛΠ’fl ±fiı¿Ï‰‘ ÿW¿Î‚ flÎË÷¿Î›˘˝ ‘⁄¿÷Î_ flèÎÎ_. ÷ıfiÎ
»hÎ ÷‚ı ∞‰fi À¿Î‰Ìfiı ¿Îfl‹Î ÿW¿Î‚‹Î_ ’HÎ ·Î¬˘ ·˘¿˘ ±fiı
ËΩfl˘ ’Â±˘ ÂÎ_Ï÷fi˘ ±fi¤‰ ¿flÌ Â@›Î_. ‰Ê˝ ’»Ì ’Â±˘fiı
ÁÂ@÷ ±fiı ÷ÎΩ_-‹ÎΩ_ ¿flÌfiı V‰Î‹Ìḻı ’λÎ_ ±ÎM›Î_ I›Îflı ±ı
’Â‹ÎÏ·¿˘ ÷˘ √ÿ˚√ÿ ◊¥ √›Î Ë÷Î. ‰Îœı‚Î √΋fiÎ ’˛‰ÌHÎÏÁ_Ë
÷˘ ’˘÷ÎfiÎ_ ÷ÎΩ_-‹ÎΩ_ ’Â±˘fiÌ ‹Î‰…÷ Ωı¥fiı ‘˛Á¿ı ‘˛Á¿ı flÕÌ
’ÕuÎ Ë÷Î, ÷˘ ‹Î‘’fl √Ìfl √΋fiÎ ¿ÎÁ‹¤Î¥±ı √ÿ˚√ÿ ¿oÃı ¿èÎ_
Ë÷_ — “±Î ¿ıÀ· ¿ıQ’‹Î_ ±ÎT›Î ’»Ì ‹fiı ÷˘ ±ı‰_ ·Î√ı »ı ¿ı
’˛‹¬V‰Î‹Ì … ‹ÎflÎ ¬ÿÎ »ı. ±Î ‹Îv_ ±_÷fl ⁄˘·ı »ı.”
1987fiÎ ±ı ¤›_¿fl ÿW¿Î‚‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿flı·Î flÎË÷¿Î›˝‹Î_
Á_V◊ÎfiÎ Á_÷˘fi˘ ’vÊÎ◊˝ ’HÎ ¬Ò⁄ Ë÷˘. ’˘÷ÎfiÎ ±Î Á_÷ÏÂW›˘±ı
¿flı·Ì ±Î Áı‰Î◊Ì ΩHÎı ’˘÷ı μ’¿ÎflfiÎ ¤Îfl Ëı ±ÎT›Î ˢ› ÷ı‰Ì
·Î√HÎÌ V‰Î‹ÌlÌ ±fi¤‰÷Î Ë÷Î. ±Î ·Î√HÎÌ T›@÷ ¿fl÷Î_
V‰Î‹Ìḻı Á_÷˘fiı Á_⁄˘‘Ìfiı ±ı¿ ’h΋Î_ ·A›_ Ë÷_ — “...±Î’ı
ÿW¿Î‚‹Î_ ¬Ò⁄ ÿÎ¬Õ˘ ¿flı· »ı fiı ±Î’ ⁄‘Î Á_÷˘±ı ÷fi÷˘Õ Áı‰Î
¿flÌ »ı ÷ıfi˘ ⁄ÿ·˘ Á˘ …L‹ı ’HÎ ±Î’Ì Â¿Î› ÷ı‹ fi◊Ì.”
V‰Î ‹ÌlÌfiÎ ¿vHÎÎ’˛‰ÎËfiı ’˛Î_÷fiÌ ÁflËÿ˘ fi◊Ì fiÕÌ.
√…flÎ÷ ±fiı ¤Îfl÷fiÎ ÁÌ‹ÎÕα˘ ±˘‚_√Ìfiı ±L› ’˛Î_÷˘‹Î_ ’HÎ
±ı‹HÎı Áı‰Îfi˘ ËÎ◊ ·_⁄ÎT›˘ »ı. Áfiı 1993fi˘ ‹ËÎflÎWÀˇfi˘ ¤Ò¿o’,
⁄ı ÿkο √΋˘fiÎ_ Ïfi‹Î˝HÎ ÁÏË÷ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±fiı¿ ¿vHÎ΋›
Áı‰Î±˘fiÌ Ï‰ÏÂWÀ VQ≤Ï÷w’ ⁄fiÌ flè΢ Ë÷˘. V‰Î‹Ìḻı ÿkο
·Ì‘ı·Î_ ¤Ò¿o’√˛V÷ Á‹ƒÎ· ±fiı ¿˘ÓÕ∞√œ √΋˘‹Î_ ±Î…ı› ·˘¿˘
V‰Î‹ÌlÌfiÌ Áı‰ÎfiÎ √HÎ√Îfi √Î÷Î_ ◊ο÷Î_ fi◊Ì. ÷˘, Áfiı
1999‹Î_ ±˘ÏflVÁ΋Î_ ‰Î‰Î{˘ÕÎfiÌ ÿCνÀfi΋Î_ ’HÎ ÿkο ⁄ı √΋˘fi_
Ïfi‹Î˝HÎ ±fiı ±L› ±fiı¿Ï‰‘ flÎË÷¿Î›˘˝fi˘ ËÎ◊ V‰Î‹Ìḻı
·_⁄ÎT›˘ Ë÷˘. V‰Î‹Ìḻı ¿flı·Ì ÁËΛ‹Î_ ±˘ÏflVÁΉÎÁ̱˘fiı
…√LfiÎ◊fi˘ ËÎ◊ ±fi¤‰Î›˘ Ë÷˘.
31
¤Îfl÷fiÎ ÁΉ ÿÏZÎHÎ »ıÕı «ıLfiÎ¥◊Ì ·¥fiı »ı¿ ¿L›Î¿<‹ÎflÌfiÎ
ÿÏZÎHÎ-’Ò‰˝ Ï¿fiÎflı ±fiı ±Î_ÿ΋Îfi Ïfi¿˘⁄ÎflfiÎ ÀÎ’±˘ ÷◊Î lÌ·_¿Î
Á‘Ì Áfi΋Ì-’ÌÏÕ÷˘ Á‘Ì V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¿vHÎÎ√_√Î ‰ËÌ »ı. Áfi΋Ì-
√˛V÷ √΋˘fiı ÿkο ·¥ ÷ıfi_ ÷ı‹HÎı ’fiÏfi˝‹Î˝HÎ ¿›* »ı. Áfiı
2006fiÎ Áfl÷fiÎ …‚’˛·›◊Ì ·¥fiı fiˆfl˘⁄Ì-ÿÎflıÁ·Î‹fiÎ ’ÌÏÕ÷˘
fiı ¿ıÏ·Œ˘Ïfi˝›ÎfiÎ ¤Ò¿o’’ÌÏÕ÷˘ Á‘Ì V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¿vHÎΠωV÷flÌ »ı.
ÿflı¿fi_ ‰Hνfi ±ı¿ V‰÷_hÎ √˛_◊fiÌ √fl… ÁÎflı »ı. ±Î ÿflı¿ ’˛Á_√ı
¤Î_√÷Ì ÷Ï⁄›÷ı ’HÎ V‰Î‹Ìḻı, »ı¿ ÷ÎÏ‹·fiÎÕ<, ±˘ÏflVÁÎ ±fiı
‹ËÎflÎWÀˇfiÎ_ ±_÷Ïfl›Î‚ √΋˘ Á‘Ì Ω÷ı …¥fiı Á˙fiı ËÒ_Œ ±Î’Ì »ı.
Á fiı 2001fiÌ 26‹Ì ΩL›±ÎflÌfiÌ Á‰Îfl ÷˘ √…flÎ÷̱˘ ‹ÎÀı
ÁÿΛ ±Ï‰V‹flHÎÌ› flËıÂı. ÷ı Á‰Îflı ωfiο ¤Ò¿o’ı √…flÎ÷fiÌ
‘fl÷Ìfiı ÷ËÁ-fiËÁ ¿flÌ fiÎ_¬Ì Ë÷Ì. ¤Ò¿o’◊Ì ±ÎCÎÎ÷‹Òœ Á‹Î…
’Ïfl„V◊Ï÷fiı Á‹…‰Î Ë…\ ÷˘ ÁF… ’HÎ fiˢ÷˘ ◊›˘ I›Îflı, ÷ı …
Ïÿ‰Áı ⁄’˘flı ¤…‹Î_ ¤Ò¿o’’ÌÏÕ÷˘fiı ¤˘…fifi˘ ’Ëı·˘ ¿˘Ï‚›˘
V‰Î‹Ìḻı ’ˢӫÎÕu˘ Ë÷˘. ÷ı ±Î¬˘ Ïÿ‰Á V‰Î‹ÌlÌ ¤Ò¿o’-
’ÌÏÕ÷˘fiÌ Á_¤Î‚‹Î_ T›V÷ flèÎÎ ±fiı ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı VfiÎfi
¿fl‰Î …÷Î_ ’Ëı·Î_◊Ì ¤Ò¿o’√˛V÷˘fiÌ ‹ÿÿ ‹ÎÀı ÷ı±˘ Œ˘fi‹Î_ T›V÷
◊¥ √›Î Ë÷Î. ¤Ò¿o’ ’»Ì Á÷÷ ±ı¿ ‰Ê˝ Á‘Ì ‹˘ÕÌ flÎhÎı 11-30
¿ı 12-00 ‰ÎB›ı› V‰Î‹ÌlÌ Œ˘fi ¿flÌ ¿flÌfiı ¤Ò¿o’-’ÌÏÕ÷˘fiÌ
T›‰V◊Î ‹ÎÀı Á÷÷ ’˛T≤kÎ flèÎÎ. ÷ı‹fiÎ ±ÎÿıÂ◊Ì ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ.
¶ÎflÎ ¤Ò¿o’’ÌÏÕ÷˘ ‹ÎÀı fl˘… 40,000 ·˘¿˘fiı √fl‹ ±fiı ’˙„WÀ¿
¤˘…fi ±Î’÷Î_ flÁ˘ÕÎ_±˘ ‘‹‘‹÷Î_ Ë÷Î_ I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ¿ıÀ·Ì
ÁÒZ‹ Á_‰ıÿfiÎ◊Ì ⁄˘«ÎÁH΋Î_ ‰ıÿiÎ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»Ì flèÎÎ Ë÷Î —
“¤Ò¿o’fiÎ_ flÎË÷ flÁ˘ÕÎ_±˘ ‹ÎÀı ±fiÎ… ÿ‚Λ »ı ÷ı ⁄flÎ⁄fl Ωı¥fiı
ÁÎŒ ¿›* »ı fiı ? ¬ÎÁ ¿Î‚∞ flάΩı, ¿o¥ ¿«v_-¿Î_¿v_ flËÌ fi
Ω›.” ±À·Îÿfl΋Î_ ¤Ò¿o’’ÌÏÕ÷˘ ‹ÎÀı eÕ’ı¿ıÀ˚Á ÷ˆ›Îfl ◊¥ flèÎÎ_
Ë÷Î_ I›Îflı Ω÷ı I›Î_ ∂¤Î flËÌfiı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ Ë÷_ — “eÕ’ı¿ıÀ˚Á‹Î_
⁄_ÿÌ ±fiı √Î_ÏÛΠÁÎ◊ı ⁄ı ⁄ı ±Î◊ı·Î_ ‹fl«Î_ ‹Ò¿Ωı. ¿E»‹Î_ ·˘¿˘fiı
‹fl«Î_ ¤Î‰ı fiı ¬Î‰Î‹Î_› ÁÎv_ ·Î√ı.” ZÎ‘Î’ÌÏÕ÷ ¤Ò¿o’√˛V÷˘fiı
A›Î· ’HÎ fiËŸ ˢ› ¿ı ¿˘¥ ±ı¿ ωfl@÷ ‹ËÎ’vÊ ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı
¿ıÀ·˘ ÁÒZ‹ ω«Îfl ¿flÌ flèÎÎ »ı ! 500 …ıÀ·Î_ ¤Ò¿o’√˛V÷ √΋˘‹Î_
flÎË÷¿Î›˘˝ μ’flÎ_÷, ÿ‰Î¬ÎfiÎ_±˘ ±fiı Â΂α˘◊Ì ·¥fiı ÿkο
·Ì‘ı·Î_ ’_ÿfl √΋˘-‰ÁÎË÷˘fiÎ_ Ïfi‹Î˝HÎ Á‘Ì, V‰Î‹Ìḻı Áı‰Î‹Î_
¿˘¥ … ‹HÎÎ fi »˘ÕÌ. ËΩfl˘ ’ÌÏÕ÷˘fiı ËÒ_Œ ±Î’‰Î V‰Î‹ÌlÌ Ω÷ı
 ¤Ò¿o’‹Î_ K‰V÷ ◊›ı·Î_ √΋˘‹Î_ ’‘Λν, ∂⁄Õ-¬Î⁄Õ …‹Ìfi˘ ’fl ËÎ◊fi˘ Àı¿˘ ·¥fiı
√·Ì±ı √·Ì±ı Œ›Î˝, ¤Î_√Ì ’Õı·Î_ ¿o¥¿ ˈ›Î_±˘ V‰Î‹ÌlÌfi_ ±Î ’˛ı‹ÎQ≤÷ ’΋Ìfiı ∞‰_÷
◊¥ ‘⁄¿÷Î_ ◊¥ √›Î_. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¿vHÎÎfiÎ ’˛÷Ì¿w’ı ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. Á_V◊αı ÿkο
·Ì‘ı·Î_ √΋˘, √…flÎ÷fiÎ_ ±Îÿ½ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ √HÎfiÎ ’ÎQ›Î_ »ı.

±Î ·˘¿Áı‰Î ’λ‚ V‰Î‹ÌlÌfi˘ º„WÀ¿˘HÎ ¿ıÀ·˘ V’WÀ »ı ! Áı‰Î ±ıÀ·ı Áı‰Î.

÷ı‹Î_ ¿˘¥ V‰Î◊˝ fiËŸ ¿ı ’˛ÏÁÏ©fi˘ ±Î› fiËŸ, ‹ÎhÎ ¤√‰Îfifiı flÎ∞ ¿fl‰Îfi˘ ±Î›.
÷Î. 18-8-2006fiÎ fl˘… Áfl÷‹Î_ ’Òfl’ÌÏÕ÷˘fiÌ Áı‰Î‹Î_ ΩıÕΛı·Î Á_V◊ÎfiÎ
¿Î›˝¿fl˘fiı V‰Î‹Ìḻı ⁄ıÓ√·˘fl◊Ì Œ˘fi ¶ÎflÎ ¿èÎ_ Ë÷_ — “÷‹ı ‹U¿ı·Ì ‰ıÃÌfiı ¿Î‹ ¿fl˘
»˘ ÷˘ ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Âı. ±Î’HÎı ±Î’HÎÌ ‹ËkÎÎ ‹ÎÀı ±Î Áı‰Î ¿fl÷Î fi◊Ì. ±Î ÷˘
‹Îfi‰Áı‰Î »ı. ¤√‰Îfifiı flÎ∞ ¿fl‰Î ±Î Áı‰Î »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı ¿ı …ı ÿ—¬Ì
ˢ› ±ıfiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì. ‹ÎÀı ÷‹ı ⁄‘Î ¿Î‚∞ flάΩı ±fiı ÁÎflÌ flÌ÷ı flÎË÷Á΋√˛Ì
‰ËıӫΛ ±ı ΩıΩı. ±Î’HÎı ±fiÎ…fiÌ Ï¿À ±Î’̱ı »Ì±ı ±ıfiÌ ‰ËıÓ«HÎÌ‹Î_ ’HÎ @›Î_›
‰ıfl˘±Î_÷fl˘(¤ıÿ¤Î‰) flά¢ fiËŸ. ⁄‘Îfiı ±Î ±fiÎ…fiÌ Ï¿À ‰ËıÓ«Ωı. ⁄‘Îfiı flÎ∞
¿flΩı.”
F›Î_ ‹ËkÎÎ ‹ı‚‰‰ÎfiÌ T≤Ïk΋ÎhÎ fi◊Ì,
F›Î_ ¿˘¥ ¤ıÿ¤Î‰ fi◊Ì, ‹Îfi‰‹ÎhÎfiÌ ’ÌÕÎ
ÿÒfl ¿fl‰Îfi˘ … ±Î› »ı, I›Î_ ¿ıÀ·Ì ¨«Ì
Á_‰ıÿfiÂÌ·÷Î ËÂı !
Áfiı 1985‹Î_ ¿˘‹Ì fl‹¬ÎH΢‹Î_
√…flÎ÷ ÏËoÁΫÎfl ±fiı ·Ò_ÀfiÌ ±Î√‹Î_
Á’ÕΛ_ Ë÷_. I›Îflı ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ±fiı¿
±√˛HÎÌ ‘‹˝√v±˘ ÷◊Î Á΋ÎÏ…¿
±√˛HÎ̱˘fiı ‹‚Ìfiı V‰Î‹ÌlÌ ÂÎ_Ï÷ Á·ıË
‹ÎÀı flÎ÷-Ïÿ‰Á ’˛›Ifi ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ±Î
‹ÌgÀ√˘fiÌ T›V÷÷Îfiı ·Ì‘ı CÎHÎÌ ‰Îfl
…‹‰Îfi_› Ãı¿Îb_ flËı÷_ fiˢ÷_. @›Îflı¿ ÷˘
⁄’˘flı …Q›Î ’»Ì «Îfl-«Îfl ‰ÎB›Î Á‘Ì
‹ÌgÀ√˘ «Î·÷Ì. ±ı¿ Ïÿ‰Á ‹˘Õı Á‘Ì
‹ÌgÀ√ «ÎS›Î ⁄Îÿ V‰Î‹ÌlÌ {Õ’◊Ì …Q›Î
±fiı ŒflÌ ‹ÌgÀ√‹Î_ ⁄ıÁ‰Î …÷Î Ë÷Î I›Î_
CÎΛ· ÁˆÏfi¿fiı ±ÎI‹Ì› ËÒ_Œ, 2002, ±‹ÿΉÎÿ
Áı‰¿ Á_÷ı ’Ò»u_ — “±Îfl΋ fi◊Ì ¿fl‰˘ ?”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “·˘¿˘ Ï⁄«ÎflÎ ±ÎÀ·Î ÿ—¬Ì ◊Λ »ı ! ±Î‰Ì „V◊Ï÷‹Î_ ±Îfl΋
¿ı‰˘ ?” ±ıÀ·_ ⁄˘·÷Î_ ÷ı±˘ ZÎHΤfl √‹√Ìfi ⁄fiÌ √›Î.
’flÿ—¬ı Ω÷fiı ÷’Ή÷Î V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ‹Î¬HÎ Á‹ Á_‰ıÿfiÂÌ·÷Î »ı ! ’flÿ—¬ı
’Ì√‚Ì …‰_ ! ÷Î. 30-4-2004fiÎ fl˘… ·_Õfi‹Î_ ËÏfl¤@÷˘-‹·Î¿Î÷̱˘fiı ‹‚÷Î_
‹‚÷Î_ 10-00 ‰Î√Ì √›Î. I›Îfl ⁄Îÿ …‹‰ÎfiÎ ±ÎÁfi μ’fl … Ï⁄flÎ∞fiı V‰Î‹Ìḻı
±ı¿ ·Î_⁄˘ ’hÎ ‰Î_«‰Îfi_ Âw ¿›*. ’hÎ ’Òfl˘ ◊÷Î_ ±ı¿ √fl‹ μE»˚‰ÎÁ ‹Ò¿÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ
⁄˘S›Î — “±ı¿ ’HÎ Á¬fi˘ ’hÎ fi◊Ì, ⁄‘Î … ÿ—¬ fiı ÿ—¬fiÎ … ’h΢ ±ÎT›Î »ı. ±Î
ÿı‹Î_ ’HÎ ‹Îfl{ÒÕ ¿ı‰Ì ◊Λ »ı ?! ÁÎ_¤‚Ìfiı hÎÎÁ ◊Λ »ı.”
⁄ÌΩfiÎ ÿ—¬fiÌ ‰Î÷‹ÎhÎ◊Ì ‰ıÿfiÎ ±fi¤‰÷Î V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î_¬˘‹Î_, ¤ÌfiÎÂ
⁄fiÌfiı »‰Î¥ …÷Ì ¿vHÎÎfiı ±fiı¿ ·˘¿˘±ı fiÌfl¬Ì »ı.

‹Î fi‰ ˢ› ¿ı ’Â-’_¬Ì, ÷ı‹fiÌ ’ÌÕÎ ¿ı ÷ı‹fiÎ ’fl ◊÷Î ±I›Î«Îflfiı V‰Î‹ÌlÌfi_

ÿ›Îƒ˝ xÿ› ÁËÌ Â¿÷_ fi◊Ì. ÷Î. 7-5-”77fiÎ fl˘… ’ıÀ·Îÿ‹Î_ ‹ÒÏ÷˝’˛Ï÷WÃÎ ’˛Á_√ı
32
 ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±Î’HÎÎ ÿıÂfiÎ ±Ï¶÷Ì› ±ÎK›ÎÏI‹¿ ‹¿À‹ÏHÎ »ı.
±ÎK›ÎÏI‹¿ ∞‰fi Á΋ÎL›÷— ±_÷‹˝¬Ì ˢ› »ı, ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎZÎÎI¿Îfl ÁÎ◊ı Á_¿‚Λı·_ ˢ› »ı.
±Î‰Ì ±·˙Ï¿¿ T›„@÷ ±ı‹ ÁËı·Î¥◊Ì ‹‚÷Ì fi◊Ì. ÷ı Á‰˝hÎ ≠√À÷Ì fi◊Ì.
F›Îflı F›Îflı ±Î‰Î Á_÷fi_ ≠Î√Àu ◊Λ »ı I›Îflı Á‹√˛ ‹Îfi‰Ω÷ μI¿Ê˝fiı ’΋ı »ı.
V◊ÎÏfi¿˘±ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÂÎfiÿÎfl ¢¤Î›ÎhÎÎ ›˘∞ Ë÷Ì. V‰Î‹ÌlÌ
‹ÎÀı ÁŒıÿ C΢ÕÎfiÌ Á_ÿfl ⁄√Ì ÷ˆ›Îfl flÎ¬Ì Ë÷Ì. fi√fl›ÎhÎÎ ±Î√‚◊Ì
«Î·‰ÎfiÌ Âw ◊¥, ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ⁄√ÌfiÎ C΢ÕÎ ÁËı… ’HÎ «Î·ı
fiËŸ ! ⁄√̉΂˘ C΢ÕÎfiı «Î⁄¿ı «Î⁄¿ı ‹Îfl‰Î ·ÎB›˘. V‰Î‹ÌlÌ◊Ì
±Î ÁËfi ◊¥ Â@›_ fiËŸ. ⁄√̉΂Îfiı fl˘¿÷Î_ ÷ı±˘ ⁄Ò‹ ’ÎÕÌfiı
¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “¤”¥, C΢ÕÎ fi «Î·ı ÷˘ ‰Î_‘˘ fiËŸ, ’HÎ ±ıfiı ‹Îfl¢
fiËŸ !” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÁÎ◊ıfiÎ Á_÷˘fiı ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “«Î·˘ «Î·˘,
±Î’HÎı fiÌ«ı ∂÷flÌ …¥±ı ±fiı «Î·‰Î ‹Î_Õ̱ı, ±ı‹Î_ Â_ ?”
±ËŸfiÎ ‹A› ËÏfl¤@÷ ‹˘Ëfi¤Î¥ ¿Ëı — “⁄Î’Î ! ±Î ÷˘
±Î’fiÌ Â˘¤Î›ÎhÎÎ »ı, ±Î’ «Î·÷Î Ω±˘ ±ı ÁÎv_ fi ·Î√ı.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “÷˘ ±Î ÁÎv_ ·Î√ı »ı ?” ±Î‹ ⁄˘·÷Î_ ÷ı±˘
⁄√Ì‹Î_◊Ì ∂÷flÌ √›Î Ë÷Î.
∞‰’˛ÎHÎÌ‹ÎhÎ ’˛I›ı ±Î‰Ì Á_‰ıÿfiÎ ±fi¤‰÷Î V‰Î‹ÌlÌ,
gËÁ¿T≤ÏkÎ ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·Î ‹Î_ÁÎËÎflfiÌ ’˛T≤ÏkÎ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ÁËfi ¿flÌ
¿ı ? ÷ı±˘ CÎHÎÌ ‰Îfl ¿Ëı »ı ¿ı “ÿflı¿fiı ∞‰‰Îfi˘ ±Ï‘¿Îfl »ı.
¿˘¥fiı ‹ÎflÌfiı ∞‰‰_ ±ı ‹Îfi‰÷Î … fi◊Ì.” ±Î ÁÒhÎ ÁÎ◊ı ÷ı‹HÎı
·Î¬˘ ·˘¿˘fiı ‹‚Ìfiı ‹Î_ÁÎËÎfl »˘ÕÎT›˘ »ı. ±Á_A› ·˘¿˘fiı
T›„@÷√÷ flÌ÷ı Á‹Ω‰Ìfiı V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fi΋Î_ ‹Ò¿ ’˛ÎHÎ̱˘ ’˛I›ı
ÿ›Î ±fiı Áÿ˚¤Î‰fiÎ gÁ«Ì »ı.
ÁÁ·Î_-’Îflı‰Î_ ‰√ıflı Ïfiÿ˘˝Ê ’Â-’_¬Ìfi˘ Ï¿Îfl ¿flÌfiı
‹Î_ÁÎËÎflfiΠ¢¬‹Î_ flΫ÷Î ±ı¿ ZÎÏhΛ ›‰Îfifiı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_
Ë÷_ — “±Î’HÎfiı ∞‰‰Îfi˘ ±Ï‘¿Îfl »ı ÷˘ ±ıfiı fiËŸ ? ±Î‰_ ’Î’
Ωı¥±ı … fiËŸ. Ïfiÿ˘˝Êfiı Â_ ¿Î‹ ‹Îfl‰Î ? ±ı ÷˘ Ï⁄«ÎflÎ_ CÎÎÁ
¬Î¥fiı ∞‰fiÎflÎ_ »ı. ±ı ¿˘¥fiı ‹Îflı »ı ? ±Î’HÎfiı ¿˘¥ ‹Îflı ÷˘
ÿ—¬ ◊Λ »ı ¿ı fiËŸ ? ±ıfiı› ‹Î-⁄Î’ »ı. ‹ÎÀı ±Î…◊Ì ’˛Ï÷iÎÎ ·˘.
⁄‚ ‹‚Âı, ±Îfi_ÿ ◊Âı.”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’˛ıflHÎÎ◊Ì ±ı ›‰Îfiı Ïfi›‹ ÷˘ ·Ì‘˘, ¿oÃÌ ’ËıflÌ,
’HÎ ¿Ëı‰Î ·ÎB›˘ ¿ı “Ï¿Îfl ‰√fl flËÌ fiËŸ ¿Λ.”
V‰Î‹Ìḻı ÂÎ_Ï÷◊Ì Á‹ΩT›_ — “±ı‰_ ¿ı‰_ ? fi flËÌ Â¿Î› ±ı‰_
»ı … fiËŸ. ±ı ω«Îfl … ‹Ò¿Ì ÿ˘. ÁIÁ_√◊Ì ⁄‚ flËıÂı. Ï¿Îfl
¿fl‰Î‹Î_ ±ıfiı ¿ı ÷‹fiı ¿˘¥fiı ·Î¤ fi◊Ì. Ï⁄«Îv_ ÷flŒÕÌfiı ‹flı.
±ıfiı ’HÎ ∞‰ »ı. ¤√‰Îfiı ±ı‹fiı ’Âfi˘ ±‰÷Îfl ±ÎM›˘ »ı fiı
±Î’HÎfiı ‹ÎHÎÁfi˘, ZÎÏhΛfi˘. ZÎÏhΛfi˘ ‘‹˝ »ı ¿ı flZÎHÎ ¿fl‰_.
ÏËoÁÎ ÷˘ ±Áflfi_ ¿Î‹ »ı. ±Î …ıÀ·_ ¿fl¢ ±ıÀ·Ì ±ÂÎ_Ï÷ ‰‘Âı.”
±Î_¬˘‹Î_ ±Î_¬˘ ’fl˘‰Ìfiı ¿vHÎÎ ‰ËΉ÷Î_ V‰Î‹Ìḻı, ±ı
33
’fl_÷ ÷ı‹ »÷Î_ …fiÁı‰Î ±‰fl˘‘Î÷Ì fi◊Ì.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±Î ‰Î÷fi_ Á«˘À ºWÀÎ_÷ »ı.
- ’ÒF› ‰flÿ ›Ï÷flÎ… Ï…±fl V‰Î‹Ì
(fl΋Îfi… Á_≠ÿΛfiÎ ‰ÕÎ, lÌ ’ıvQ⁄ÿfl)
›‰ÎfifiÌ ‹Î_ÁÎËÎfl ÷◊Î Ï¿ÎflfiÌ ’Î’T≤ÏkÎfiı ‘˘¥ fiάÌ.
T› ÁfiÌfiı Ωı÷Î_ … V‰Î‹ÌlÌfi˘ ‹Î_èη˘ ¿vHÎÎ◊Ì Á‚‰‚Ì ∂Ãı
»ı. ±I›Îfl Á‘Ì‹Î_ V‰Î‹Ìḻı T›„@÷√÷ flÌ÷ı ±Î‰Î ·Î¬˘ ·˘¿˘fiı
Ω÷ı Á‹Ω‰Ì Á‹Ω‰Ìfiı T›Áfi˘‹Î_◊Ì ‹@÷ ¿›Î˝ »ı. T›Áfi˘ ¿fl÷Ì
T›„@÷ ‹‚ı I›Îflı ±Ï÷ T›V÷÷Î ‰E«ı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌ √‹ı ÷ı‹ ¿flÌfiı
Á‹› ¿Îœı ±fiı ¿vHÎ΃˝ ◊¥fiı ÷ıfiı T›Áfi ‹¿Î‰‰Î ·Î√Ì Ω›.
¿ıÀ·Î›fiı ±ı¿ ‰¬÷ T›Áfi »˘ÕÎT›Î ’»Ì V‰Î‹ÌlÌ ‰Ê˘˝ Á‘Ì
÷ıfiı ›Îÿ flάÌfiı ÷ıfiı Á÷÷ ⁄‚ ±ÎM›Î ¿flı »ı. ±«ÎflÕÎfiÎ
¤fl÷gÁË {ηÎfiı ±ı¿ ‰¬÷ T›Áfi ‹¿ÎT›Î ’»Ì V‰Î‹Ìḻı ’h΢
¶ÎflÎ ±fiı T›„@÷√÷ flÌ÷ı ‹‚Ìfiı T›Áfi◊Ì ÿÒfl flά‰Î Á÷÷
’˛ıflHÎÎ’˛‰ÎË ‰ËÎT›ı … flÎA›˘.
@›Îflı¿ T›Áfi‹Î_ fiÎÿÎfl ◊¥ √›ı·Î ∞‰ ’fl ±Îø˘Â Ãη‰Ìfiı
’HÎ V‰Î‹ÌlÌ ÿ›ÎfiÎ ‹ıCÎ ‰flÁΉı »ı.
±‹ÿΉÎÿ‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ËÏfl¤@÷˘fiı ‹‚÷Î_ ‹‚÷Î_ …^fiÎ
Á¤Î‹_Õ’ ÷flŒ ’‘ÎflÌ flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı ±ı¿ ›‰¿ V‰Î‹ÌlÌfiÎ
’√‹Î_ ’ÕÌ √›˘. ±ı¿ Á_÷ı ±ıfiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ±Î’Ì I›Îflı V‰Î‹Ìḻı
¿èÎ_ — “±ıfiı ±˘‚¬_ »\_. ¿ı‹ »ı ±÷· ÷Îflı ? Ë∞ «Î· »ı ?”
“Â_ ?”
“⁄˛Îμfi Â√fl.”
›‰¿ ‹˙fi flè΢. V‰Î‹ÌlÌ ±ıfiÎ ËΉ¤Î‰ ‰Î_«Ì ¿÷Î Ë÷Î —
“Ë∞ T›Áfi «Î· »ı fiı ! ÷fiı ±fiı¿ ‰Îfl ¿èÎ_. ±Î‹Î_ ÂÌ
¿‹ÎHÎÌ ¿flÌ ? ⁄˛Îμfi Â√fl ¬¥ ¬¥fiı fifl¿‹Î_ …‰_ ·Î√ı »ı !
⁄‘Î ÷fiı T›Áfi ‹Ò¿‰Î ¿Ëı »ı ±ı ÷fiı ‹ÎflÌ fiά‰Î ¿Ëı »ı ?
T›Áfi ‹Ò¿‰Î◊Ì fi◊Ì ‹flÌ …‰Î÷_. ÷_ Ïfiç› ¿fl. ¿ıÀ·Îfi_ ·ıı »ı ?”
“200 wÏ’›Îfi_ fl˘….”
“wÏ’›Î ·Î‰ı »ı @›Î_◊Ì ?”
“Áfl¿ÎflÌ fi˘¿flÌ »ı ±ıÀ·ı ‹‚Ì flËı »ı.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±Î ’Î»Ì ⁄Ì∞ «˘flÌ ! ±ı¿ ⁄Î…\ ±Î «˘flÌ
¿fl‰Ì ±ı ’Î’ fiı ±ıfiÎ ‹ÎÀı ·˘¿˘ ’ÎÁı◊Ì ·ı‰Î ±ı ⁄Ì…\_ ’Î’. ±ËŸ
ÿ—¬ fiı ‹›Î˝ ’»Ì ’HÎ ÿ—¬.” ±ÎÀ·_ ⁄˘·÷Î_ ÷˘ V‰Î‹ÌlÌ ¿vHÎÎ◊Ì
±Î¿<‚-T›Î¿<‚ ◊¥ √›Î Ë÷Î. ±ı¿ ω‘‰Î ‹Î÷ÎfiÎ ±ı ’hÎfiı
Á‘Îfl‰Î ‹ÎÀı V‰Î‹Ìḻı ±ÎÃ-±Îà ‰Ê˝◊Ì ±_√÷ Á_¤Î‚ ·Ì‘Ì
Ë÷Ì »÷Î_ ±ıfiÌ fiÎÿÎflÌ V‰Î‹ÌlÌ◊Ì ¿¥ flÌ÷ı ÁËfi ◊Λ ?
±Î‰Î ÷˘ ·Î¬˘fiı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¿vHÎÎfi˘ Á_V’½ ◊›˘ »ı.

’ flÿ—¬ı ÁËÎfi¤ÒÏ÷ ±fi¤‰Ìfiı, ÿ›ÎfiÌ ±Î‰Ì »Î·¿˘◊Ì
V‰Î‹Ìḻı ¿o¥¿ ÷M÷ ∞‰˘fiÎ Á_÷Î’ ÃΛν »ı. ·Î¬˘ ’Ïfl‰Îfl˘fiÎ
’˛ë˘fiı V‰Î‹Ìḻı ¿vHÎÎ ‰flÁΉÌfiı μ¿ıS›Î »ı. ¿o¥¿fiÎ_ ±Î_Á
V‰Î‹Ìḻı Ω÷ı ·Ò»uÎ_ »ı, ‹Î_ÿ√ÌfiÎ Ï⁄»Îfiı ’Õı·Î ÿÿa±˘ ¿ı
‹flHΈ›Î ’fl ÁÒ÷ı·Î »ıS·Î rÎÁ ·ı÷Î ‹Îfi‰˘ Á‘Ì ±Á_A› ‰¬÷
ÿ˘ÕÌ …¥fiı V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı ±ÎI‹Ì›÷ÎfiÌ ËÒ_Œ ±Î’Ì »ı. fl˘…
ÁıÓ¿Õ˘ T›„@÷±˘fiı ’˛I›ZÎ ‹‚Ìfiı, ‘Ìfl…’Ò‰˝¿ ÷ı‹fiÎ ∞‰fifiÎ ’˛ë˘
Ë· ¿flÌfiı, ±fiı ±ıÀ·Î … ·˘¿˘fiı ’h΢ ¶ÎflÎ ’HÎ ’˛I›kÎfl ±Î’Ìfiı
V‰Î‹Ìḻı ¿fl˘Õ˘ ·˘¿˘ ’fl ¿vHÎÎ ‰flÁÎ‰Ì »ı.
¤@÷˘ ÿ—¬Ì ◊Λ »ı I›Îflı ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı “Â_ ¿flÌ fiά_ ?”fi˘
¤Î‰ V‰Î‹ÌlÌfiı fl˘‹ı fl˘‹‹Î_ flËı »ı. ‰Ê˘˝◊Ì Áı‰Î ¿fl÷Î ›‰¿ ËÊ˝ÿ
«Î‰ÕÎfiı √_¤Ìfl ±¿V‹Î÷ fiÕu˘ ±fiı V‰Î‹ÌlÌfiı ±Î ‰Î÷fiÌ ΩHÎ
◊¥ ±ıÀ·ı ‰ÌÁ ’ÎfiÎ_ ¤flÌfiı xÿ›fiÌ ·Î√HÎ̱˘ T›@÷ ¿fl÷Î_
V‰Î‹Ìḻı ·A›_ Ë÷_ — “...±Î’fiÎ Á‹Î«Îfl◊Ì ÿ—¬ flËı »ı. ±Î’fiı
…·ÿÌ ±Îfl΋ ◊¥ Ω› ÷ı ‹ÎÀı V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı ’˛Î◊˝fiÎ ¿v_ »\_.
’ÒΩ‹Î_ ’HÎ ’˛Î◊˝fiÎ «Î·ı »ı. ÷ÎflÎ ÿ—¬◊Ì Ë‹˘fiı ’HÎ ÿ—¬ »ı.
÷ÎflÎ ±Î ÿ—¬‹Î_ ‹Îflı Áı‰Î ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıÓ Ïfi—V‰Î◊˝
¤Î‰ı ±¬_Õ μIÁÎË◊Ì ±ı¿‘ÎflÌ flÎ÷-Ïÿ‰Á, ¤Ò¬-÷flÁ, ÂflÌflfiı
Ωı›Î ÏÁ‰Î› ‹ÏË‹Î◊Ì Áı‰Î ¿flÌ »ı. ±ıÀ·ı ÷ÎflÎ ‹ÎÀı …ıÀ·_ ◊Λ
÷ıÀ·_ ±˘»\_ »ı. ±ıÀ·ı ±Î‰Î ’˛Á_√ı (‹ÎflÎ◊Ì) Áı‰Î fi ◊Λ ÷ı
ÁËı…ı ÿ—¬ flËı »ı...”
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ Á‹›fiÎ ’Ìœ ËÏfl¤@÷ ≠¤ÎÂ_¿fl¤Î¥
’_ÕuÎ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ı¿ VQ≤Ï÷ ‰Î√˘‚÷Î_ √‚√‚Î ◊¥
…÷Î. ÷ı‹fiÎ … ÂOÿ˘‹Î_ ÷ı VQ≤Ï÷ ±Î flËÌ —
““±À·Îÿfl΋Î_ ‰Á_÷’_«‹Ìfi˘ Á‹ˆ›˘ Ë÷˘. ¿Õ¿Õ÷Ì ÃoÕÌfiÎ
Ïÿ‰Á˘ Ë÷Î. Ë_ ±‹ÿΉÎÿ◊Ì flÎhÎı ‹˘Õ˘ ’ˢÓE›˘. ⁄‘Î ÁÒ¥ √›Î
Ë÷Î. ±fiı ‹fiı ¿˘¥ …B›Î±ı μ÷Îfl˘ ¿ı ’Î√flHÎ fi ‹‚÷Î_
Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ÿÎÿflÎ ±Î√‚ ◊ı·Ìfi_ ±˘ÂÌ¿<_ ¿flÌfiı Ë_ ÁÒ¥ √›˘.
Á‰Îflı ·√¤√ 5-30 ‰ÎB›ı ≠√À ¤√÷ ‹ÎflÌ ’ÎÁı ±ÎT›Î. ‹fiı
μÃÎÕu˘ ±fiı ¿èÎ<_ ¿ı “’_ÕuÎ ∂Ã˘ !” Ë_ ±ı¿ÿ‹ {⁄¿Ìfiı ΩB›˘ I›Îflı
‹ÎflÎ ÂflÌfl μ’fl flΩ¥ Ë÷Ì. ‹ıÓ ’Ò»u_ ¿ı “±Î flΩ¥ ‹fiı ¿˘HÎı
±˘œÎÕÌ ?” I›Îflı ≠√À ¤√÷ı ¿èÎ_ ¿ı “≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… flÎhÎı
±Î‰Ìfiı ’˘÷ÎfiÌ flΩ¥ ÷‹fiı ±˘œÎÕÌ √›Î Ë÷Î !””
±ÁèÎ μfi΂ÎfiÌ ±ı¿ ⁄’˘flı Áfiı 1971‹Î_ fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ¤T›
34
¤Ò¿o’’ÌÏÕ÷˘fiÌ Áı‰Î‹Î_, ¤…, 2001
fi√fl›ÎhÎ΋Î_ V‰Î‹ÌlÌ fl◊‹Î_ Ï⁄flÎF›Î Ë÷Î. ÷Õ¿Îfiı ¿ÎflHÎı ÁÕ¿˘
÷’Ì √¥ Ë÷Ì. fiÎflΛHÎ’˛ÁÎÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ’√fl¬Î_ fi Ë÷Î, ÷ı◊Ì
¬S·Î ’√ı ÿÎ{÷Î_ ÷ı±˘ «Î·Ì flèÎÎ Ë÷Î. ±«Îfi¿ ÷ı‹fiÎ fi΋fiÌ
⁄Ò‹ ’ÎÕÌfiı V‰Î‹Ìḻı «Î· ¢¤Î›ÎhÎαı fiÌ«ı ‹˘…ÕÌ fiάÌ, fiı
÷ı‹fiı ¿èÎ_ — “’ËıflÌ ·˘ ! μCÎÎÕÎ ’√ı fi flËı‰_. ±Î_¬˘ ÿ{Λ,
±Î_¬˘fi_ ÷ı… CÎÀÌ Ω›.”
÷ı‹HÎı ÷˘ ‹˘…ÕÌ ’ËıflÌ ·Ì‘Ì. ⁄ı-«Îfl Ï‹ÏfiÀ ’»Ì ÷ı‹fiı
±HÎÁÎfl ±ÎT›˘ ¿ı ±Î ÷˘ V‰Î‹Ìḻı ’˘÷ÎfiÌ ‹˘…ÕÌ ¿ÎœÌfiı
±Î’Ì ÿÌ‘Ì ! ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ÷fl÷ ¿ÎœÌ fiάÌ. V‰Î‹Ìḻı ±ı Ωı¥
¿èÎ_ — “’ËıflÌ ·˘ ! ±ı ¿Î_¥ ËÎ◊‹Î_ {η‰Î ◊˘ÕÌ ±Î’Ì »ı ?”
Áfiı 1977‹Î_ Ï›΂ÎfiÌ ±ı¿ flÎhÎı ω«flHÎ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_
V‰Î‹ÌlÌ ±‹ÿΉÎÿ ’‘Λν Ë÷Î. ÁÎ◊ı Œfl÷Î ›‰¿˘fi˘ μ÷Îfl˘
V‰Î‹ÌlÌfiÎ …^fiÎ μ÷ÎflÎfiÎ μ’flfiÎ ‹Î‚ı ËÎ"·‹Î_ flÎA›˘ Ë÷˘. Ã_ÕÌ
±ÁèÎ Ë÷Ì, ’fl_÷ ±˘œ‰Îfi_ ¿o¥ fiˢ÷_. fiflıLƒ’˛ÁÎÿ V‰Î‹Ì ⁄Ì‹Îfl
›‰¿ …√ÿÌ (Ëη, fiÎflΛHΫflHÎ V‰Î‹Ì) ‹ÎÀı flΩ¥ ¢‘‰Î
fiÌ¿Y›Î, ’fl_÷ @›Î_› ±˘œ‰Î ‹ÎÀı flΩ¥fi˘ ‹ı‚ ’Õu˘ fiËŸ. flÎhÎı
12 ‰Î√Ì √›Î Ë÷Î. ÷ı±˘ ‹Ò_{Î÷Î Ë÷Î I›Î_ V‰Î‹ÌlÌ ›‰¿˘fiÎ
μ÷Îfl΋Î_ ±ÎT›Î. ËÎ◊‹Î_ flΩ¥ Ë÷Ì ±fiı ¿Ëı — “·˘ ±˘œÎÕÌ ÿ˘.”
flΩ¥ ±Î’Ìfiı V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ÷fl÷ …÷Î flèÎÎ. Á‰Îflı ΩHÎ ◊¥ ¿ı
V‰Î‹ÌlÌ ’˘÷ÎfiÌ flΩ¥ ·¥fiı ±Î’Ì √›Î Ë÷Î ! ’˘÷ı ±Î¬Ì flÎ÷
’Î÷‚_ √Î÷Ïfl›_ (μ’‰VhÎ) ±˘œÌfiı ÁÒ¥ flèÎÎ !
Áfiı 1986‹Î_ ±·ÎËÎ⁄Îÿ‹Î_ Á˙flÎWÀˇ◊Ì ±Î‰ı·Î ›ÎÏhο˘fiı
Ωı÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ’˘÷ÎfiÎ ‹ÎÀı ·Î‰ı·Ì ¤˘…fi-Á΋√˛Ì ±’ΉÌ
ÿÌ‘Ì Ë÷Ì.
¿ Õ¿Õ÷Ì ÃoÕÌ‹Î_ ’˘÷ı ¬S·Î‹Î_ ÁÒ¥fiı ¿ı ’˘÷ı ¤ÒA›Î flËÌfiı
⁄ÌΩfiÌ Áı‰Î ¿fl‰ÎfiÌ ±fiı ⁄ÌΩfiı ÷ıfiÌ ΩHÎ ’HÎ fi ◊Λ ÷ıÀ·Ì
ÁË…÷Î◊Ì Áı‰Î ¿fl‰ÎfiÌ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ï‰·ZÎHÎ÷Î flËÌ »ı.
Áfiı 2000fiÌ ±Î ‰Î÷ »ı. Á_V◊ÎfiÎ ±ı¿ μIÁ‰ ’˛Á_√ı ¿˘¥¿
±¿V‹Î÷‹Î_ ‰·ÁÎÕfiÎ ±ı¿ ÁÎ√fl¬ıÕ< ¬Îfl‰Îfi˘ fiÎfi˘ ⁄΂¿
CΉΛ˘ Ë÷˘. ±ıfiı ÷ÎI¿ÎÏ·¿ Áfl÷fiÌ ‹ËΉÌfl …fifl· ˢ„V’À·‹Î_
ÿά· ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›˘. V‰Î‹ÌlÌ ±ı Ïfiÿ˘˝Ê ⁄΂¿fiÌ ’Ïfl„V◊Ï÷
ÁÎ_¤‚Ì ƒ‰Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î. ±ı … Ïÿ‰Á˘‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı Áfl÷
±Î‰‰Îfi_ ◊›_. ±ı¿ Á‰Îflı ±«Îfi¿ … ÷ı ⁄΂¿fiı ‹‚‰Î …‰ÎfiÌ
÷ı‹HÎı ≥E»Î ÿÂν‰Ì. ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ÷ı±˘ fiÌ¿Y›Î. ’fl_÷ flV÷ı …÷Î_
¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı I›Î_ Á‘Ì ‹˘Àfl ’Ë˘Ó«Ì Â¿ı ÷ı‹ fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı fl˘ÕfiÌ
⁄_fiı ⁄Î…\±ı ¬˘ÿ¿Î‹ ◊›_ Ë÷_. ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ◊˘P›Î fiÏË, »ı¿
Á‘Ì «Î·Ìfiı …‰ÎfiÌ ÷ı‹HÎı ≥E»Î ÿÂν‰Ì.
T≤© ‰›ı Áı‰¿˘fi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌfiı ⁄ı ⁄Î…\ ¬ÎÕΉ΂Πfl˘Õ ’fl
¬ÎÕα˘ ±˘‚_√÷Î_ ±fiı ‹ÎÀÌfiÎ œ√·Î ¬Ò_ÿ÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ËÎ"„V’À·
’ˢÓE›Î. ±Î¥.ÁÌ.›.‹Î_ …¥fiı ±ı ⁄΂¿fiÎ ‹V÷¿ ’fl Q≤ÿ ≠ı‹Î‚
ËÎ◊ Œıfl‰÷Î_ Œıfl‰÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ÷ıfiı ⁄˘·Î‰‰Îfi˘ ≠›Ifi ¿flÌ flèÎÎ
Ë÷Î — “≠ÂÎ_÷, …› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ...” Ωı¿ı ≠ÂÎ_÷ ÷˘ √Îœ ÷_ƒÎ‹Î_
¬˘‰Î¥ √›˘ Ë÷˘. ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiı l©Î Ë÷Ì ¿ı ±ı ⁄΂¿ …wfl
÷ı‹fi˘ V‰fl ÁÎ_¤‚Ì flè΢ »ı. V‰Î‹Ìḻı ±ıfiı Ãο˘fl∞fi˘ ËÎfl
’ËıflÎT›˘. ±ıfiÎ Ï’÷Î ÂÎ_Ï÷·Î·fiı ±ÎrÎÁfi ±ÎM›_. ±ı¿ V‰…fi
¿fl÷Î_› ωÂıÊ ‹‹÷Î ÿά‰Ì.
ˢ„V’À·‹Î_◊Ì ⁄ËÎfl ±Î‰Ìfiı ŒflÌ◊Ì ±œÌ-±œÌ eÀfiÎ ¬ÎÕα˘
‘˛Ò…÷Î_-‘˛Ò…÷Î_ ±˘‚_√Ìfiı V‰Î‹ÌlÌ ’Î ±ı¿ Ï¿.‹Ì. ±_÷fl ¿Î’Ìfiı
‹˘Àfl Á‘Ì ’ˢÓE›Î. ’fl_÷ ±Î ÷¿·ÌŒ ‰ıÃuÎ ’»Ì, ±ı‹fiı ˉı
±_÷flı Á_÷˘Ê Ë÷˘ - ±ı¿ Ïfiÿ˘˝Ê, ±⁄‘ ±fiı √flÌ⁄ ⁄΂¿fiÎ
ÿ—¬‹Î_ ¤Î√ ·Ì‘Îfi˘ !
Ω Ï÷-’Î_Ï÷, ÿıÂ-ωÿıÂ, V‰‘‹a ¿ı ω‘‹a ±ı‰Ì ¿˘¥ ÁflËÿ
ωfiÎ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¿vHÎÎ ‰flÁ÷Ì flËÌ »ı. ±À·Îÿfl΋Î_ ±ı¿ ‰¬÷
…fi‹_√· V‰Î‹Ì±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ Ë÷_ — “Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi
¿fl÷Ì ‰¬÷ı ±Î’ ÂÌ ’˛Î◊˝fiÎ ¿fl˘ »˘ ?”
V‰Î‹ÌlÌfi˘ ÁË… ’˛I›kÎfl Ë÷˘ — “±Î’HÎı ‰‚Ì ⁄Ì∞ ÂÌ
’˛Î◊˝fiΠˢ› ? ⁄‘Î Á¬Ì ◊Λ, ¿˘¥fiı ¿Î_¥ ÿ—¬ fi flËı, ¤…fi-
¤„@÷ ¿flı ±fiı Á˙fiÎ ÿı¿΂ ÁÎflÎ ◊Λ.”
Á÷÷ ±fiı ±Ï‰fl÷ ’flÏË÷ ‹ÎÀı … …ı‹fiÌ fiÁ˘‹Î_ ·˘ËÌ ÿ˘Õı
»ı, ±ı ‹ËÎfi¤Î‰ ÿıËÎ÷Ì÷ »ı. …ı ÿıËÎ÷Ì÷ »ı, ÿıˤΉ◊Ì ’fl »ı ÷ı
… ⁄ÌΩfiÌ Á‰˘˝k΋ ’fl‰Î ¿flÌ Â¿ı »ı. ÷ı … ω«ÎflÌ Â¿ı, μE«ÎflÌ
¿ı, ±Î«flÌ Â¿ı —
“⁄ÌΩfiÎ Á¬‹Î_ ±Î’b_ Á¬ »ı.
35
⁄ÌΩfiÎ μI¿Ê˝‹Î_ ±Î’H΢ μI¿Ê˝ »ı.
⁄ÌΩfiÎ ¤·Î‹Î_ ±Î’b_ ¤·_ »ı.”
V‰ ›_ ⁄˛õV‰w’’HÎÎfiÌ μE« ±ÎK›Î„I‹¿ ¤ÒÏ‹¿Î±ı Ï⁄flÎ…÷Î
ˢ‰Î »÷Î_, 87 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌ ⁄ÌΩfi_ ¤·_ ¿fl‰Î ‹ÎÀı
Ïÿ‰Á-flÎ÷ ’vÊÎ◊˝ ¿¥ flÌ÷ı ¿flÌ flèÎÎ ËÂı ?
…ı‹fiı ∞‰fi‹Î_ ¿˘¥ ÁΑfiÎ ⁄Î¿Ì fi◊Ì ±ı‰Î ⁄˛õV‰w’ Á_÷
±Î‰˘ T›‰ËÎfl ·¥fiı ±fi_÷ ’˛T≤ÏkÎ ¿flı, ±ı … ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ ‹÷ı ±ı‹fiÌ ‹ËÎfi ÿ›Î »ı. ÷ı±˘ ¿Ëı »ı — “±ı‰Î
±Ï÷› …ı ‹˘ÀÎ ÷ı‹fiı …ı T›Î‰ËÎÏfl¿ º„WÀ±ı ‰÷˝‰_ ÷ı ¿ı‰‚ ∞‰˘
μ’fl ÿ›Î±ı ¿flÌfiı »ı...”
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±Î‰Î ⁄˛õV‰w’ Á_÷fiÌ ÿ›Îfiı ¬Ò⁄
Á_ÿfl »HÎΉÀ ÁÎ◊ı Ïfiw’ı »ı — “¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ÷˘ ‹ÎÏ›¿
μ’ÎÏ‘fi˘ Á_√ ‹ÀÌ Ω› »ı ÷˘’HÎ ¿˘¥ flÌ÷ı ÿ›Î ÷◊Î ≠ÌÏ÷ À‚÷Ì
fi◊Ì, ±¬_Õ flËı »ı.” (‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ±_I› ’˛¿flHÎ — 3)
’Îfl¿Îfi_ ÿ—¬ Ωı¥fiı ƒ‰Ì …‰Î ’Òfl÷Ì … ±Î ÿ›Î ‹›Î˝Ïÿ÷
fi◊Ì. ±Î ÿ›Î‹Î_ ±ı¿ ωflÎÀ ¿ÎvH› »ı. ¤Îfl÷Ì› ∑Ïʱ˘ ±ıfiı
“±¿ÎflHÎ ÿ›Î” ±◊‰Î “±Ëˆ÷¿Ì ÿ›Î” ¿Ëı »ı. ⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ… ±ıfiı “±ÎI›_Ï÷¿ ÿ›Î” ¿Ëı÷Î.
±ÎI›_Ï÷¿ ÿ›ÎfiÌ Ï‰ÏÂWÀ T›ÎA›Î ⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…
±Î‹ ¿fl÷Î — “∞‰˘fiı …L‹‹flHÎfiÎ_ ÿ—¬‹Î_◊Ì ‹@÷ ¿fl‰Î ÷ı
±ÎI›_Ï÷¿ ÿ›Î »ı.”
lÌ‹ÿ˚ ±ÎÏÿ Â_¿flΫΛ˝ ·¬ı »ı —
“‡ÊÊãÃÊ ◊„UÊãÃÙ ÁŸfl‚Áãà ‚ãÃÙ fl‚ãÃflÑUÙ∑§Á„Uâ ø⁄Uã×–
ÃËáÊʸ— Sflÿ¢ ÷Ë◊÷flÊáʸfl¢ ¡ŸÊŸ„UÃÈŸÊãÿÊŸÁ¬ ÃÊ⁄Uÿã×H”
(ω‰ı¿«ÒÕ΋ÏHÎ, 37)
‰Á_÷∑÷fiÌ …ı‹ ¿˘¥ ’HÎ V‰Î◊˝ ωfiÎ, ¿ı‰‚ ’fl˘’¿Îfl ⁄Ï©◊Ì
·˘¿˘fi_ ÏË÷ ¿flfiÎflÎ, ÂÎ_÷Ï«kÎ, μÿÎflxÿ›, ·˘¿˘fiı ¤‰ÁÎ√fl◊Ì
’Îfl μ÷ÎflfiÎflÎ Á_÷ ±Î …√÷‹Î_ ‰Áı »ı, ±ı◊Ì ‹˘À<_ ±Î …√÷fi_
¿›_ Áÿ˚¤ÎB› ˢ¥ ¿ı ?
 …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ

ZÎ΄L÷— ZÎ΄L÷ ±ıÀ·ı Z΋Î.

Z΋ΠÁ‹◊˝ ±fiı μÿÎflÏ«kÎ ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ±ÁΑÎflHÎ √HÎ »ı, Á_÷fiÌ ±ı¿ ÏÿT› Á_’ÏkÎ »ı.
⁄Ò fl_ ≥E»‰_, ⁄Ò fl_ ¿fl‰_, ±’‹Îfi ¿fl‰_, ±ÎCÎÎ÷ ±Î’‰˘, ±’ÂOÿ ±fiı ¿Ã˘fl ÂOÿ˘ ¿Ëı‰Î,
Ïfi_ÿÎ ¿fl‰Ì, «ÎÕÌ ¬Î‰Ì, ‘fi ‰√ıflı ±Î_«¿Ì ·ı‰_, {ıfl ±Î’‰_, ‹ÎflÌ fiά‰_,
’˛I›ZÎ ¿ı ’fl˘ZÎ’HÎı ¿˘¥ ’HÎ V‰w’ı ËÎÏfi ’ˢӫÎÕ‰Ì - ±ı‰Î ¿˘¥ ’HÎ ’˛¿Îflfi˘ ƒ˘Ë ¿flfiÎfl T›„@÷ ’˛I›ı
⁄ÿ·˘ ·ı‰ÎfiÌ T≤ÏkÎ fi flά‰Ì ÷ıfi_ fi΋ Z΋Î. ÷ı T›„@÷fiı ±◊‰Î ’˛ÎHÎÌfiı
±Î ·˘¿ ±◊‰Î ’fl·˘¿‹Î_ ¿˘¥ ’HÎ ’˛¿Îflfi˘ ÿoÕ ‹‚ı - ±Î‰˘ ¤Î‰ fi ˢ‰˘,
÷ıfi_ fi΋ Z΋Î.

’˘ ÷Îfi˘ ±’flΑ ¿flfiÎflfiÎ ±’flΑ˘fiı, ¬flı¬fl ÷ı ±’flΑ »ı

… fiËŸ ÷ı‹ ‹ÎfiÌfiı Ëo‹ı ‹ÎÀı ¤Ò·Ì …‰_ ÷ı Z΋ÎfiÌ ±ı¿ ‰‘
μE«÷fl ¿ZÎÎ »ı. ±fiı, ÷ı◊Ì› ±Î√‚ ‰‘Ìfiı, ±’flΑ ¿flfiÎflfiÎ
±’flΑ˘fiı Áÿo÷fl ¤Ò·Ì …¥fiı ÷ıfi_ ¤·_ ≥E»‰_, ¤·_ ¿fl‰_, ±ı ÷˘
Z΋ÎfiÌ Á‰˘˝E« ¿ZÎÎ »ı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… Z΋ÎfiÎ ±ı Á‰˘˝E« Ϭfl ’fl Ï⁄flÎ…ı »ı.
⁄΂‰›◊Ì … ±ı‹fiÌ ÂÎ_÷-√_¤Ìfl ’˛¿ÚÏ÷ ÁÎ◊ı Z΋ÎÂÌ·÷Î
±Ï‰„E»Lfi ±_√ w’ı ΩıÕΛı·Ì »ı. ¿˘¥ ÷ı‹fiı ‰œı ¿ı ‹Îflı, ’fl_÷
‹Ò_√ı ‹˘Ó±ı ÁËfi ¿flÌ ·ı‰Îfi_ ±ı‹fiÌ ’˛¿ÚÏ÷‹Î_ ⁄΂‰›◊Ì ÁË…
Ë÷_. @›Îflı¿ Â΂΋Î_ ⁄ÌΩ Ï‰zÎ◊a±˘±ı ¤Ò· ¿flÌ Ë˘›, ÷ıfiı ÁΩ
◊Λ ±fiı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ÷ı‹fiı› ¤Ò·‹Î_ ‹Îfl ’ÕÌ Ω›, ÷˘ ‹Ò_√ı
‹˘Ó±ı ÁËÌ ·ı‰Îfi_ ÷ı‹fiı ‹ÎÀı ÁΉ ÁË… Ë÷_.
ÁΑ ◊›Î ’»Ì ÁΑ÷ÎfiÌ «fl‹ÁÌ‹Î ⁄fiÌfiı V‰Î‹ÌlÌ‹Î_
Z΋ÎÂÌ·÷Î ±fiı ÁÏËWb÷Îfi˘ ±Î √HÎ ÁωÂıÊ ‹Ëı¿‰Î ·ÎB›˘.
Áfiı 1950‹Î_ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiÌ ‹ÎhÎ 28 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı
Á_V◊ÎfiÎ ’˛‹¬’ÿı Ïfi›@÷ ¿›Î˝, I›Îflı ¿ıÀ·Î¿fiÎ ±_÷fl‹Î_ ¶ıÊfiÌ
F‰Î‚α˘ ¤Õ¿÷Ì ◊¥ Ë÷Ì. Áfiı 1954‹Î_ ¶ıÊ‹Î_ ⁄‚Ì flËı·Ì
±ı‰Ì ±ı¿ T›„@÷±ı V‰Î‹ÌlÌfiı {ıfl ±Î’‰Î ≠›Ifi ¿›˘˝ Ë÷˘, ’fl_÷
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹¬ Á‘Ì ±Î‰Ì √›ı·_ ±ı {ıfl ÷ı‹fiÎ ÂflÌfl‹Î_ ’ˢӫı
36
±ı ’Ëı·Î_ … ‰Î÷ eÀÌ √¥. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±¿SM› flZÎÎ ◊¥.
Á_V◊ÎfiÎ ≠‹¬ ÷flÌ¿ıfiÌ ’˘÷ÎfiÌ ÁkÎÎfiÎ ±Î‘Îflı V‰Î‹ÌlÌ ±ı
T›„@÷fiÌ Ë¿Î·’|Ì ¿flÌ Â¿÷, ’fl_÷ V‰Î‹Ìḻı ±ı‹ fi ¿›Ù.
÷ı‹fiı Z΋Π±Î’Ì ÿÌ‘Ì ±fiı ÷ı‹fiı ∞‰fi¤fl Á_V◊΋Î_ fi¤ÎT›Î.
‰Î÷ ±ıÀ·ı◊Ì ±À¿Ì fiˢ÷Ì, ±Î ’˛Á_√fiÎ ÁÎZÎÌ ±ı‰Î ±ı¿-⁄ı
±√˛HÎÌ ÀˇVÀÌ ±fiı ±ı¿ Á_÷fiı V‰Î‹Ìḻı ±ı … ‰¬÷ı ËÎ◊‹Î_ …‚
±Î’Ìfiı ¿èÎ_ Ë÷_ — “∞‰fi¤fl ÷‹ı ±Î ’˛Á_√fiÌ ΩHÎ @›Î_› ¿fl¢
fiËŸ. ±Î ’˛Á_√ ±Î…ı fiı ±Î…ı ±ËŸ … ÿÎÀÌ ÿıΩı.” ±fiı ¬flı¬fl !
V‰Î‹Ìḻı @›Îflı› ±ı ’˛Á_√ μ¬ı‚‰Î … ÿÌ‘˘ fiËŸ.
Ωı¿ı ’ı·Ì ¶ıÊÌ T›„@÷fiı ÷ıfi˘ ¿˘¥ √HÎ fiˢ÷˘. »÷Î_ Áfiı
1983‹Î_ T≤© ™‹flı ÷ıfi_ ±‰ÁÎfi ◊›_ I›Î_ Á‘Ì V‰Î‹Ìḻı ’ı·Ì
‰Î÷fi˘ ±HÎÁÎfl ’HÎ ·ÎT›Î ÏÁ‰Î› ’˛ı‹’Ò‰˝¿ ±ı‹fiÌ ÁÎflÁ_¤Î‚
flάÌ.
±ı T›„@÷fiÎ Q≤I› ’»Ì » ‰Êı˝ »ı¿ Áfiı 1989‹Î_, ±ı CÎÀfiÎfiÎ
ÁÎZÎÌ ‘‹˝∞‰fi V‰Î‹Ì±ı ‹˙fi ¬˘S›_. ±ı¿ Á_÷ÏÂÏ⁄fl‹Î_ Á_÷˘
Á‹ZÎ 1954fiÌ ±ı CÎÀfiÎfi˘ ÷ı‹HÎı ’˛◊‹ ‰Îfl μS·ı¬ ¿›˘˝ I›Îflı
Á˙ ±Îç›˝«Ï¿÷ ◊¥ √›Î, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ◊Ì ±ı ÁËfi ◊¥ Â@›_
fiËŸ. ÷ı‹fiÌ ±Î_¬˘ ±Î_Á◊Ì »·¿Î¥ ∂ÃÌ, ‘‹˝∞‰fi V‰Î‹Ìfiı
fl˘¿÷Î_ ÷ı±˘ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î — “±ı ⁄‘Ì ‰Î÷˘ ¤Ò·Ì Ω±˘, ±ıfiÌ

¿˘¥ … …wfl fi◊Ì. ±ı‹HÎı Áı‰Î ¿flÌ Ë÷Ì, ±ı … ‰Î÷ ¿fl˘.”
Z΋Îfi˘ ±ÎfiÎ ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı √fl‰˘ ÿά·˘ ¿›˘ ˢ¥ ¿ı ?!
’˘÷Îfiı Ë·ÎË· ±Î’fiÎfl ±I›Î«ÎflÌfiı› ±ÎÀ·Ì ¿ZÎαı Z΋Î
±Î’‰Ì ±ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı¿ ±ΩıÕ ±K›ÎI‹‰Ìfl÷Î »ı !
±Î‰˘ ±Î ±ı¿ … ’˛Á_√ fiˢ÷˘. ÷ıΩı¶ıÊfiÌ ±Î‰Ì ÷˘ ±fiı¿
Ë·ÎË· ¿À˘fḻ˘fiı V‰Î‹ÌlÌ ÁË…÷Î◊Ì ’«Î‰Ì √›Î »ı.
Á fiı 1971‹Î_ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ±fi√Î‹Ì ÷flÌ¿ı ÷ı‹HÎı
Á_V◊Îfi_ √v’ÿ Á_¤ÎY›_ I›Îfl ’»Ì …ı‹ …ı‹ Á‹Î… ±fiı
·˘¿∞‰fi ’fl ÷ı‹fi˘ ÏÿT› ±fiı ÂÎ_÷ ’˛¤Î‰ ’◊flΉΠ·ÎB›˘, ÷ı‹
÷ı‹ ¿ıÀ·Ì¿ T›„@÷±˘fiΠˈ›ı ÷ı‹fiÎ ’˛I›ı ÷ıΩı¶ıÊ ’HÎ ‰‘‰Î
·ÎB›˘. ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÁΑ÷Î ±fiı Z΋ÎÂÌ·÷Îfi˘ fl_√ ’HÎ ‰‘ fiı
‰‘ fi̬flÌ ∂Ãu˘ Ë÷˘. ±fiı¿ ‰¬÷ ‰√fl ‰Î_¿ı ±’‹Îfi, ±ÎZÎı’
±fiı ±’’˛«Îfl ◊›Î_. V‰Î‹Ìḻı ÂÎ_÷ flËÌfiı ËÁ÷ı ‹˘Ó±ı ÷ı ÁËÌ
·Ì‘_, ±ıÀ·_ … fiËŸ, √HÎÎ÷Ì÷ xÿ›ı ÷ı ·˘¿˘fi_ ¤·_ ’HÎ ¿›* !
±ı¿ ‰¬÷ ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ≠Î÷¤˛˝‹HÎ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î ±ı
‰¬÷ı ±L› Á_V◊ÎfiÎ ⁄ı ÁΑ±˘ ±ı‹fiÌ ’ÎÁı ±ÎT›Î. V‰Î‹ÌlÌ
Ë∞ VfiÎfiÎÏÿ◊Ì ’fl‰Î›Î˝ ’HÎ fiˢ÷Î, »÷Î_ ±ı ⁄ı ÁΑ±˘±ı
V‰Î‹ÌlÌfiı ±ı … ‰¬÷ı ‹‚‰Îfi˘ ±Î√˛Ë flÎA›˘. ±ı‹fiÌ ≥E»Î
‹…⁄ VfiÎfiÎÏÿ¿ »˘ÕÌfiı V‰Î‹ÌlÌ ±ı … ‰¬÷ı ±ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ⁄ıÃÎ.
‰Î÷ ±ı‹ Ë÷Ì ¿ı ⁄ÌΩı ¿˘¥ ±Îfl˘ fi ˢ‰Î◊Ì ±ı ÁΑ±˘
’˘÷ÎfiÎ ±ı¿ ≠˘…ı@À ‹ÎÀı V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ±ÎÏ◊˝¿ ÁËΛfiÌ ±’ıZÎÎ
·¥fiı ±ÎT›Î Ë÷Î. ±Î ±ı … ·˘¿˘ Ë÷Î …ı‹HÎı V‰Î‹ÌlÌ ±fiı
Á_V◊Îfi˘ ωfl˘‘ ¿fl‰Î‹Î_ ¿_¥ ⁄Î¿Ì flÎA›_ fiˢ÷_ ! ±Î ÁC΂Ì
Ë¿Ì¿÷ ΩHÎ÷Πˢ‰Î »÷Î_, ±ı ‰Î÷fi˘ ÁËı… ±HÎÁÎfl ’HÎ ±ÎM›Î
‰√fl V‰Î‹Ìḻı ±ı‹fiı Á_V◊Î ¶ÎflÎ μÿÎfl÷Î’Ò‰˝¿ ±ÎÏ◊˝¿ ÁËΛ
¿flÌ, I›Îflı ÷ı±˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Z΋ÎÂÌ·÷Î ’fl ±˘‰ÎflÌ √›Î.
Áfiı 1977‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ¶ıÊ̱˘±ı ±ı¿ ’˘·ÌÁ ≥LV’ı@Àflfiı
ÁΑÌfiı V‰Î‹ÌlÌfiı …ı·‹Î_ ’Òfl‰Îfi_ ¿Î‰÷v_ ¿›*. V‰Î‹ÌlÌ √œÕÎ
’ˢÓE›Î ±fiı ·Z‹Ì‰ÎÕÌ‹Î_ ÿ½fi ¿fl÷Î Ë÷Î ÷ı … Á‹›ı, ÏfiÏç÷
±Î›˘…fi ‹…⁄ ’ı·Î ≥LV’ı@Àflı V‰Î‹ÌlÌfiı ‘fl’¿Õfi˘ ±ÎÿıÂ
Á_¤‚ÎT›˘. V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ÂÎ_Ï÷◊Ì, ‘Ìfl…◊Ì ∂¤Î flèÎÎ. ÁÎ◊ıfiÎ
ËÏfl¤@÷ı ÷ı‹fiı ·ıϬ÷ ‰˘fl_À fl…^ ¿fl‰Î …HÎÎT›_. ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ±ı‰_
÷˘ ¿o¥ Ë÷_ … fiËŸ. ±Î◊Ì, V‰Î‹Ìḻı ÷ıfiı ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. ‹_Ïÿflı
ÁÎ◊ı ±Î‰‰Î ¿èÎ_.
38
≥Ï÷ËÎÁ¿Îfl ’˛˘. ‹¿fl_ÿ ‹Ëı÷Îfiı V‰Î‹ÌlÌfiÌ
Z΋ÎÂÌ·÷Îfi˘ ’ωhÎ V’½ ◊›˘ I›Îflı...
Á˙ ‹_Ïÿflı ±ÎT›Î. ±ËŸ◊Ì ±√˛HÎ̱˘±ı ÁI› ω√÷ ΩHΉÎ
μE« ±Ï‘¿Îfḻ˘fiı Œ˘fi ¿›˘˝. ÷fl÷ … ¿Î‰÷flÎfiÌ ⁄‘Ì ’˘· ⁄ËÎfl
’ÕÌ √¥. ≥LV’ı@Àfl √¤flÎ¥ √›˘. “ˉı Â_ ◊Âı ?” ÷ı ‘˛Ò∞ ∂Ãu˘.
’fl_÷ V‰Î‹Ìḻı ÷ıfiı ’˛ı‹◊Ì ’ÎÁı ⁄˘·ÎT›˘ ±fiı fiÏ«_÷ flËı‰Î ¿èÎ_.
I›Îflı ⁄’˘flfi˘ …‹‰Îfi˘ ‰¬÷ ◊¥ √›˘ Ë÷˘. V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ —
“÷‹ı √¤fl΢ fiËŸ, ÂÎ_Ï÷◊Ì ¤˘…fi ¿flÌfiı …Ωı.” V‰Î‹ÌlÌ …‹‰Î
⁄ıÃÎ ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ⁄Î…\‹Î_ … ≥LV’ı@Àflfiı …‹‰Î ⁄ıÁÎÕuÎ. ’˘÷ı
…‹÷Î Ë÷Î ÷ı◊Ì Ï‰ÂıÊ flÁ ·¥ V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ ‹Îfi‰_÷Î ±Ï÷Ï◊fiÌ
…ı‹ ≥LV’ı@Àflfiı …‹ÎÕ÷Î flèÎÎ.
±ı ≥LV’ı@Àfl ∞‰fi¤fl ±Î ‰ÎIÁS›‹ÒÏ÷˝fi˘ ∑HÎÌ ⁄fiÌ flè΢.
±Î ’˛Á_√fiı fi…flı ÏfiË΂fiÎflα˘‹Î_ ¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ì ’HÎ
Ë÷Î. ÷ı±˘±ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ Z΋ÎT≤ÏkÎfiı ±fiı¿ ‰¬÷ ÏfiËÎ‚Ì »ı.
÷ı±˘ ±ı‰Î ±ı¿ ’˛Á_√fi_ ‰Hνfi ¿fl÷Î_ ¿Ëı »ı —
““±ı¿ ‰¬÷ 1966‹Î_ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ±fiı ≠‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ… ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ Ï⁄flÎ…÷Î Ë÷Î. ÁÎ_…fi˘ Á‹› Ë÷˘. ‹_ÏÿflfiÎ
«˘¿‹Î_ ÁIÁ_√Á¤Î ¤flÎ¥ Ë÷Ì. ±ı ‰¬÷ı ωzÎfi√fl◊Ì ¿ıÀ·Î¿
·˘¿˘ ±ı¿Î±ı¿ ±‹ÿΉÎÿ ±Î‰Ì ’ˢÓE›Î. fiı ÷ı±˘ ±ı¿ÿ‹
V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î. ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹ÌlÌ
‹_Ïÿfl ’λ‚fiÎ …^fiÎ Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı √›Î. ±ı ·˘¿˘
√ıflÁ‹…◊Ì ¬Ò⁄ μU¿ıflΛı·Î Ë÷Î. ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ËÎ…flÌ‹Î_
V‰Î‹ÌlÌfiı …ı‹ ÷ı‹ ¤Î_ՉΠ·ÎB›Î. ±ı¿-⁄ı ¤@÷˘ ±Î Ωı¥ √›Î.
÷ı◊Ì ±‹fiı ¿èÎ_. ±‹ı Á˙ I›Î_ ¤ı√Î ◊¥ √›Î.
±Ë_, ‹‹I‰ fiı ±‰‚Î ’ZÎfiı ¿ÎflHÎı ±ı ·˘¿˘ ÏÿÂÎ ¤ÒS›Î Ë÷Î.
fiı ‹›Î˝ÿÎ «Ò¿Ìfiı ≠‹¬V‰Î‹Ìfi_ C΢fl ±’‹Îfi ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ±Î
ÂOÿ˘◊Ì ¿ıÀ·Î¿ ›‰Îfi ¤@÷˘ μU¿ıflÎ¥ √›Î ±fiı ÁÌ‘Î …
±˘flÕÎfiÎ_ ⁄ÎflHÎÎ_fiı ‘y˘ ‹ÎflÌ ±_ÿfl ≠‰ıU›Î. V‰Î‹ÌlÌfi_ ±Î‰_
ËÕËÕ÷_ ±’‹Îfi Ωı¥fiı ¿˘¥ {ÎS›Î flèÎÎ fiËŸ. fiı ÷ı ±Î√_÷¿˘fi˘
I›Î_ fiı I›Î_ … ∂‘Õ˘ ·Ì‘˘. ±ı Ωı¥fiı ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±‹fiı
Á˙fiı ‰Îfl‰Î ·ÎB›Î — “÷‹ı ⁄‘Î ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì Ω‰. ÷‹Îflı ¿Î_¥
¿fl‰Îfi_ fi◊Ì. ±Î ·˘¿˘ ‹ÎflÌ ÁÎ◊ı ‰Î÷ ¿fl‰Î ±ÎT›Î »ı, ÷˘ ‰Î÷
’ÒflÌ ¿fl‰Î z˘. ÷‹ı ⁄‘Î …÷Î flˢ.” ±ı‹ V‰Î‹ÌlÌ ’˘÷Î◊Ì ⁄fi÷Ì
⁄‘Ì … „@÷◊Ì ±‹fiı ’λΠ¿Îœ÷Î Ë÷Î. ’HÎ Á˙‹Î_ μU¿ıflÎÀ CÎH΢
… Ë÷˘. ÷ı◊Ì I›Î_ … ‹ÌgÀ√ ’ÒflÌ ◊¥ √¥. ωzÎfi√fl◊Ì ÿ˘ÕÎÿ˘Õ
±Î‰ı·Î ωfl˘‘̱˘ ‰Î÷ΉflHÎfiı ’΋Ìfiı ÷fl÷ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì √›Î.
’fl_÷ ⁄ËÎfl ’HÎ ÷ı‹fiı ¿˘¥ ¿Î_¥ ¿flı fiËŸ ±ı Ëı÷◊Ì ≠‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı Ãıà ÿfl‰ÎΩ Á‘Ì ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿ ‹Ò¿‰Î √›Î fiı ±‹fiı
Á˙fiı ⁄fiı ÷ıÀ·Î ΩıÂ◊Ì ’λΠ‰ÎY›Î. I›Îflı ’Ïfl«› ◊›˘ ¿ı
ËÕËÕ÷_ ±’‹Îfi ¿ı ωƒ˘Ëfiı ’HÎ ±Î ’vÊ ¬Ò⁄ … V‰V◊÷Î◊Ì fiı
ÂÎ_Ï÷◊Ì √‚Ì …¥ ¿ı »ı. fiı √‹ı ÷ıÀ·Î ωfl˘‘ ¿ı ±’‹Îfi…fi¿
T›‰ËÎflfiı ’HÎ ÁË…÷Î◊Ì ±Îÿfl ±Î’Ì Â¿ı »ı.
÷ı ‰¬÷fiÎ CÎHÎÎ ≠Á_√˘‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Z΋Î, V‰V◊÷Î,
ÂÎ_÷Ï«kÎ÷Î fiı iÎÎfi√Ïfl‹Îfi˘ ±ÿ˚¤÷ ±fi¤‰ ◊›˘. ωfl˘‘̱˘fiÎ
±Îø˘Âfiı ’HÎ μ¶ı√flÏË÷’HÎı ±Î‰¿ÎflÌfiı, ±ı‹fiÎ ±Ï‰«ÎflÌ’HÎÎfiı
ÂÎ_Ï÷◊Ì ÁËÌ ·¥fiı, ¿_¥¿ Á‹Î‘Îfi¿ÎflÌ ÁÎv_ ’ÏflHÎ΋ ·Î‰‰ÎfiÌ
÷ı‹fiÌ ÷I’fl÷Î ±Ï÷ ω’flÌ÷ Á_Ωı√˘‹Î_ ’HÎ ÁËı…ı ⁄ËÎfl ±Î‰÷Ì
I›Îflı ±Îç›˝‹Î_ ¬˘‰Î¥ …‰Î÷_ Ë÷_.””
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î‰Î ¿ıÀ·Î› ±fi¤‰˘◊Ì ≥Ï÷ËÎÁ »·¿Î› »ı.
Áfiı 1994‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ μkÎfl √…flÎ÷‹Î_ ¿fl∞ÁHÎ ’‘Λν
Ë÷Î. ÕÎ_√fl‰ÎfiÎ ‰÷fiÌ ±fiı Ëη ›.±ıÁ.±ı.‹Î_ flËı÷Î fiÀ<¤Î¥
’Àı·fiı ±ËŸ◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiı ’˘÷ÎfiÎ √΋ ÕÎ_√fl‰Î ·¥ …‰ÎfiÌ ¬Ò⁄
≥E»Î Ë÷Ì. ’fl_÷ ÷ı‹fiÎ √΋fiÎ ±ı¿ ‰√ı˝ ÷ı ‰Î÷fi˘ ωfl˘‘ ¿›˘˝.
±Î◊Ì ±Î¿<‚T›Î¿<‚ ◊¥fiı fiÀ<¤Î¥±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “±ı‹fiÎ
‘‹˝V◊Îfi‹Î_ ±I›Îfl Á‘Ì Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ ±ÎÏ◊˝¿ ÁËΛ ‹ıÓ … ¿flÌ »ı,
’HΠˉı◊Ì ±ı ⁄‘_ ⁄_‘.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “÷‹Îflı ±ı‰_ fi ω«Îfl‰_. ±ı ⁄‘Ì Áı‰Î ÷˘
±Î’HÎı ¤√‰Îfi ‹ÎÀı ¿flÌ »ı. ¿˘¥fiı ‹ÎÀı ¿flÌ fi◊Ì. ‹ÎÀı ±‹fiı
⁄˘·ÎT›Î ¿ı fi ⁄˘·ÎT›Î ±ıfiÌ ÷‹Îflı Ï«_÷Î fi ¿fl‰Ì !”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î Ïfi‰ı˝Ïfl÷Î Á˙fiÎ_ ˈ›ı V’Âa √¥.
√ …flÎ÷ ≥Ï÷ËÎÁ ’ÏflÊÿfiÎ ’Ò‰˝ ±K›ZÎ ±fiı ¤Îfl÷ ≥Ï÷ËÎÁ
’ÏflÊÿfiÎ ‹Ë΋_hÎÌ ≥Ï÷ËÎÁωÿ˚ ÕÎ". ‹¿fl_ÿ¤Î¥ ‹Ëı÷Îfiı
V‰Î‹ÌlÌfiÌ Z΋ÎÂÌ·÷Îfi˘ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ±fi¤‰ »ı. V‰Î‹ÌlÌfiÌ
’˛ıflHÎÎ◊Ì ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. Á_V◊Î ¶ÎflÎ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
϶Â÷ÎOÿÌ ’˛Á_√ı, ›˘Ω›ı·Ì ÁÎÏËI› ’ÏflÊÿfiÌ ‹¿fl_ÿ¤Î¥±ı
“±◊ν÷˚” fi΋fiÎ ±ı¿ Á΋ϛ¿‹Î_ ÀÌ¿Î ¿flÌfiı, ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ T›„@÷I‰fiı ω¿Ú÷ flÌ÷ıı fl…^ ¿›* Ë÷_.
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfi ±_√ı ω¿Ú÷ flÌ÷ı ·¬Î›ı·Î ·¬ÎHÎ◊Ì ¬Ò⁄
fl˘Êı ¤flÎ¥fiı ±L› Á_V◊ÎfiÎ ¿ıÀ·Î¿ ·˘¿˘ ±Î‰ı‹Î_ ±Î‰Ì √›Î.
‘ο‘‹¿Ì ÷ı‹… ¿˘ÀÛ-¿«ıflÌ ‰√ıflı ‹ÎK›‹˘◊Ì ÷ı‹HÎı «Îflı ÷flŒ◊Ì
‹¿fl_ÿ¤Î¥fiı ¤ŸÁ‹Î_ ·ı‰Î ‹Î_ÕuÎ. ’fl_÷ ±ı‰Î ’˛›ÎÁ˘fiı Á÷÷
39
‰¬˘ÕÌ fiÎ_¬Ìfiı ¤Îfl÷¤flfiÎ_ ⁄‘Î_ … ‰÷˝‹Îfi’h΢ ÷◊Î Á΋ϛ¿˘
‹¿fl_ÿ¤Î¥fiÌ ÷flŒıHÎ ¿flÌ flèÎÎ_ Ë÷Î_. ±Î ÷flŒÿÎflÌ◊Ì, ‹¿fl_ÿ¤Î¥
±fiı ÷ı‹fiÎ_ ωÿÊÌ ’IfiÌ ’HÎ ‰‘ Ωı‹’Ò‰˝¿ Á΋fi˘ ¿flÌ flèÎÎ_ Ë÷Î_.
Ωı¿ı ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊Î ¿ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…
±ı‰Î ±Îø˘Â‹Î_ fiˢ÷Î, ’fl_÷ ⁄‘Î … V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊Îfi ±ı¿
Á‹∞fiı ‹¿fl_ÿ¤Î¥fiı V‰Î‹ÌlÌ ’˛I›ı ’HÎ fl˘Ê T›ÎM›˘ Ë÷˘.
±ı ±flÁ΋Î_ …, ‹¿fl_ÿ¤Î¥fiı T›ÎA›Îfi ±◊ı˝ ·_Õfi …‰Îfi_ ◊›_.
“±ı¿ ‹ÏËfiÎ Á‘Ì ±ËŸ ¿˘fiı I›Î_ fl˘¿Î‰_ ?” ÷ı‹fiı Á‹V›Î Ë÷Ì.
÷ı‹fiı ›Îÿ ±ÎT›Î …^fiÎ Ï‹hÎ, lÌ …›_÷̤Υ ’Àı·. …ı. ¿ı. ÷flÌ¿ı
ΩHÎÌ÷Î ±Î ÁIÁ_√ÌfiÎ CÎflı ÷ı±˘ ’ˢÓE›Î I›Îflı ÷ı‹fiı ΩHÎ ◊¥ ¿ı
…ı. ¿ı. ’Àı· ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ¬ÎÁ ¤@÷ Ë÷Î ! ‹¿fl_ÿ¤Î¥fiı CÎH΢
Z΢¤ ◊›˘, ’fl_÷ ÷ı±˘ ‹˙fi flèÎÎ. ÷ı‹fiı ±Îç›˝ ÷˘ ±ı ‰Î÷fi_ ◊›_
¿ı ±ı¿ ‹ÏËfiÎ Á‘Ì ±ËŸ fl˘¿Î›Î ˢ‰Î »÷Î_, V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÏÿT›
’˛ıflHÎÎ◊Ì …ı.¿ı.±ı ±ı¿ ’HÎ ‰¬÷ ’ı·Î ’˛¿flHÎfi˘ μS·ı¬ ÁK‘Î_ fi
¿›˘˝ ! …ı.¿ı.fiÌ ±Î ÂηÌfi÷Î◊Ì, V‰Î‹ÌlÌ Ï‰Âı ¿ıÀ·Ì¿ ωÂıÊ
‹ÎÏË÷Ì ‹ı‚‰Ìfiı ‹¿fl_ÿ¤Î¥fiı V‰Î‹ÌlÌ ’˛I›ı ÁË… ¤Î‰ ΩB›˘.
±ËŸ◊Ì ÷ı±˘ ’IfiÌ ÁÎ◊ı ≥Àη̋Î_ fl˘‹ ¬Î÷ı ±ı¿
›Ïfi‰ÏÁ˝ÀÌ‹Î_ T›ÎA›Îfi ±Î’‰Î √›Î. I›Î_ ÿˆ‰›˘√ı ÷ı‹fiÎ ’ÎÁ’˘ÀÛ
±fiı ’ˆÁÎ «˘flÎ¥ √›Î, ÷ı±˘ ±ı¿ ÿ¤ı˝z ±Î’Ïk΋Î_ ŒÁÎ¥ √›Î.
÷ı‹Î_◊Ì ¿˘¥ Á_Ωı√˘‹Î_ ÷ı±˘ ⁄ËÎfl ±Î‰Ì ¿ı ÷ı‹ fiˢ÷Î. ÷ı±˘
¤Îfl÷fiÎ flÎ…ÿÒ÷ΉÎÁ◊Ì ·¥fiı ’˘·ÌÁ ◊ÎHÎÎ_ Á‘Ì ⁄‘ı … ŒflÌ
‰Y›Î, ’fl_÷ ¿Î_¥ … ‰Y›_ fiËŸ ! ±ÁËΛ÷Î◊Ì ’ÌÕÎ÷Î ÷ı±˘ flÎhÎı
’˘÷ÎfiÌ Ë˘À·‹Î_ flÕÌ flèÎÎ Ë÷Î. ±ı ÿ›Î…fi¿ ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_
‹¿fl_ÿ¤Î¥fiı V‰Î‹ÌlÌ ›Îÿ ±ÎT›Î. ÷ı‹HÎı √ÿ˚√ÿ ¿oÃı ‹fi˘‹fi
¬Ò⁄ ’˛Î◊˝fiÎ ¿flÌfiı Z΋Π‹Î_√Ì, ±fiı «‹I¿Îfl‹Î_ @›Îflı› fi
‹ÎfifiÎflÎ ‹¿fl_ÿ¤Î¥ ¬flı¬fl «‹I¿ÎÏfl¿ ±Îç›˝¿Îfl¿ flÌ÷ı ±Î
±Î’Ïk΋Î_◊Ì ⁄ËÎfl ±ÎT›Î. ¿˘¥ Á΋ı «Î·Ìfiı ’ÎÁ’˘ÀÛ ÷ı‹fiÎ
ËÎ◊‹Î_ ±Î’Ì √›_ ! ÷ı‹fiı ·ÎB›_; ±Î ’˛÷Î’ V‰Î‹ÌlÌfi˘ … »ı,
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î ∑HÎ◊Ì ÷ı±˘ ±Ï¤¤Ò÷ ◊¥ √›Î.
±Î ›ÎhÎÎfiΠωV‹›¿Îfl¿ ±fi¤‰˘ ·¥fiı ÷ı±˘ ¤Îfl÷ ±ÎT›Î
±fiı ÁÌ‘Î … ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ±ÎT›Î. ’ı·Î ±ZÎQ›
ƒ˘Ë ’»Ì ‹¿fl_ÿ¤Î¥fiı ‰‘ ±Îç›˝ ÷˘ I›Îflı ◊›_, F›Îflı ÷ı±˘
’˛◊‹ ‰¬÷ … V‰Î‹ÌlÌfiı ’˛I›ZÎ ‹Y›Î. V‰Î‹ÌlÌ ’˛I›ı ¿flı·Î
±’flΑ˘ ⁄ÿ· ÷ı‹fiı Z΢¤ Ë÷˘. ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹¬Îflω_ÿ ’fl
fi ¿˘¥ fl˘Ê Ë÷˘ ¿ı fi ÷˘ ±’¿Îfl ’fl μ’¿Îfl ¿›Î˝fi˘ ±HÎÁÎfl ’HÎ

Ë÷˘ ! ΩÏ÷±ı ±fiı V‰¤Î‰ı fiÎ√fl ⁄˛ÎõHÎ ±ı‰Î ±Î ω¶Îfi
≥Ï÷ËÎÁ¿Îflfiı @›Îflı› fi‹÷_ {Ò¿‰Îfi˘ ‹ËΉfl˘ fiˢ÷˘. ’fl_÷ ±Î…ı
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±fi_÷ Z΋αı ÷ı‹fiı {¿Î‰Ì ÿÌ‘Î. V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı
¬Ò⁄ ’˛ı‹◊Ì ±Î‰¿Î›Î˝ I›Îflı ÷ı±˘ ±Î_¬˘fiÌ Ï¿fiÎfḻ˘ ’fl ‘ÁÌ
±Î‰ı·Î_ ±Î_Áfiı ‹Î_Õ ‹Î_Õ fl˘¿Ì Â@›Î, ’fl_÷ ±ZÎQ› ±’flΑ ’»Ì
’HÎ ∞‰fifiÎ ¿’fl΋Î_ ¿’flÎ Á_Ωı√˘‹Î_ ÷ı‹fiı V‰Î‹Ìḻı …ı ÁËΛ
¿flÌ Ë÷Ì, ÷ı ⁄ÿ· ±Î¤Îfl ‹Îfi÷Î_ ÷ı±˘ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ «flH΢‹Î_
fiQ›Î ±fiı I›Îflı ‘˛Á¿ı fiı ‘˛Á¿ı flÕÌ ’ÕuÎ. hÎÀ¿ hÎÀ¿ ÂOÿ˘‹Î_
‹¿fl_ÿ¤Î¥fi˘ ±ÎÀ·˘ ±‰Î… Á_¤‚Î÷˘ Ë÷˘ — “‹ıÓ ±Î’fi˘ ¬Ò⁄
ƒ˘Ë ¿›˘˝ »ı, ‹fiı ‹ÎŒ ¿flÌ ÿ˘... ±Î’fiÎ …ı‰Î Z΋ÎÂÌ· Á_÷ ±Î
‘fl÷Ì ’fl @›Îflı› Ωı›Î fi◊Ì. ‹fiı ‹ÎŒ ¿flÌ ÿ˘.” ÷ı‹HÎı ¬S·ı ‹fiı
⁄‘˘ ±ı¿flÎfl ¿›˘˝.
±fiı Á΋ı ’ZÎı, ÷ı‹fiı ’ÎHÎÌ ’Î¥fiı ÂÎ_÷ flά÷Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ
ÂOÿ˘ Á_¤‚Î÷Î Ë÷Î — “⁄‘_ … ¤Ò·Ì Ω±˘, ¿Î_¥ ⁄L›_ … fi◊Ì...”
’fl_÷ ‹¿fl_ÿ¤Î¥fiı ∞‰fi¤fl ±ı ZÎH΢ ›Îÿ flËÌ √¥.
V‰Î‹ÌlÌ ¿¥ flÌ÷ı ±ÎÀ·_ ⁄‘_ ωÂ΂ xÿ› flÎ¬Ì Â¿ı »ı ?
±ı¿ ‰‘ ±fi¤‰‹Î_◊Ì ÷ı μÿ˚CÎÎÏÀ÷ ◊Λ »ı.
Á fiı 1991‹Î_ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ∂…‰ı·˘ “¿S«fl·
Œı„VÀ‰· ±˘Œ ≥„L՛Δ ¤T›÷Î◊Ì Á‹ÎM÷ ◊›˘. Á‹√˛ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_
μIÁ‰fi˘ ±fiL› ≠¤Î‰ ’◊flΛ˘ Ë÷˘. ±ı‰Î Á‹›ı ¿˘¥¿ı
÷ıΩı¶ıÊ◊Ì ’˛ıflÎ¥fiı V‰Î‹ÌlÌ Ï‰v© ‰ÎÏË›Î÷, ωϫhÎ ±fiı ω¿Ú÷
·¬ÎH΢‰Î‚Ì ±ı¿ ’ÏhοΠ’˛¿ÎÏÂ÷ ¿flÌ. L›Ò›˘¿˝ ‹_Ïÿfl‹Î_ Á_÷˘-
ËÏfl¤@÷˘fiÌ ‰E«ı V‰Î‹ÌlÌ ±S’ÎËÎfl ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı ±Î
’ÏhοΠ·¥fiı ⁄˛õωËÎflÌ V‰Î‹Ì ±_ÿfl ±ÎT›Î.
“Â_ ·ÎT›Î ?” V‰Î‹Ìḻı ’Ò»u_.
“±Î‹Î_ ¿Î_¥ ‹Î· fi◊Ì.” Á_¿˘« ÁÎ◊ı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_.
“¿ı‹ ?”
⁄‘ÎfiÌ ‰E«ı ±ı‹fiÎ ±Î√˛Ë◊Ì ⁄˛õωËÎflÌ V‰Î‹Ì±ı
±ÎCÎÎ÷…fi¿ ‹◊΂_ … ‰Î_E›_, ÷ı ÁÎ_¤‚÷Î_ … V‰Î‹ÌlÌ ¬Õ¬ÕÎÀ
ËÁÌ ’ÕuÎ ! ‹˘Ó‹Î_◊Ì ¬Î¬flÎfi˘ À<¿Õ˘ ’ÕÌ √›˘ ÷ıÀ·_ ËV›Î.
Á_÷˘±ı ¿èÎ_ — “±Î’HÎı ¿Ëı‰_ Ωı¥±ı ¿ı ±Î‰_ ÂÎ ‹ÎÀı ¿fl˘ »˘ ?”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “fiÎ, ±Î’HÎı ±Î’HÎ_ ¿Î›˝ ¿fl÷Î …‰_. ¿˘¥fi˘›
ωfl˘‘ ¿fl‰˘ fiÏË. ¤√‰Îfi ⁄‘_ …\±ı »ı...”
Á_÷˘±ı ¿èÎ_ — “’HÎ ±Î’HÎı ¿Ë̱ı ÷ı‹Î_ ωfl˘‘ @›Î_ »ı ? ÷ıfiı
40
“Z΋Π¿fl‰Î◊Ì ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Λ »ı...”
ΩHÎ ÷˘ ◊‰Ì Ωı¥±ı fiı ¿ı ÷ı ¬˘À_ ¿Î‹ ¿flı »ı ! √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ »ı ¿ı “e_ŒÎÕ˘ ÷˘ flά‰˘...”
V‰Î‹Ìḻı ÷fl÷ … ¿èÎ_ — “e_ŒÎÕ΋Î_ ’HÎ ‹˘œ_ ÿ¬ı. ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…fiÌ ±ı Policy (’˘Ï·ÁÌ) fi◊Ì. ±Î’HÎı ’Ëı·ı◊Ì … ωfl˘‘
¿›˘˝ fi◊Ì. ¿˘¥ ¿Ëı, ⁄˘·ı, ‹Îflı, ’HÎ Á΋ı ≠Ï÷¿Îfl ¿fl‰˘ fiËŸ.
±Î’HÎı ÷˘ Z΋Î...”
“’HÎ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ‰¬÷‹Î_ ÁΑ ¿ıÀ·Î ? ’Î_« ÁΑ‹Î_
¿˘¥ fi‰v_ ˢ› ÷˘ ¿Î_¥ ¿flı fiı ? ±I›Îflı ÷˘ ±‹ı CÎHÎÎ »Ì±ı
±ıÀ·ı...”
±‘‰E«ı ‰Î÷ ¿Î’÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “±Î’HÎı fi‰flΠˢ¥±ı ÷˘
¤…fi ¿fl‰_, ωfl˘‘ fi ¿fl‰˘.” ±ı‹ ¿ËÌ fl˘Ï…_ÿÌ ÁË…÷Î◊Ì ÷ı‹HÎı
«‚_ ¿›Ù. ΩHÎı ¿Î_¥ ‰Î÷ ⁄fiÌ … fi◊Ì !! ¿˘¥ Á‰Î· fiËŸ ¿ı ¿ıÀ·Ì
’ÏhοΠ»’Î¥ ËÂı, ¿ıÀ·Ì ‰ËıÓ«Î¥ ËÂı ?
±ı¿ ·ı¬¿ı ΩËıfl ‰÷˝‹Îfi’h΢‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı Á÷÷ ·Î_⁄Î
Á‹› Á‘Ì Ï‹J›Î ±’’˛«Îfl «·ÎT›˘ I›Îflı T›Ï◊÷ ◊¥fiı ¿ıÀ·Î¿ı
÷ı‹fiÌ Á΋ı ¿·‹ μ’ÎÕ‰Îfi_ fiyÌ ¿›*. V‰Î‹ÌlÌfiı ±Î ‰Î÷fiÌ
ΩHÎ ◊¥ ±ıÀ·ı ÷fl÷ ¿Õ¿Î¥◊Ì ÷ı‹fiı ‰Î›Î˝ — “±ı‰_ ¿fl‰ÎfiÌ ¿˘¥
…wfl fi◊Ì ! ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… fiı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿˘¥ Ïÿ‰Á
…‰Î⁄ ±ÎM›˘ »ı ? ‹ÎÀı ±Î… ’»Ì ±Î‰_ ω«Îfl‰_ … fiËŸ, ËÎ◊‹Î_
’ÎHÎÌ ·¥fiı ’˛Ï÷iÎÎ ·˘.”
“’HÎ lÌ¿ÚWHÎı ’HÎ 100 √΂ ’»Ì …‰Î⁄ ±ÎM›˘ Ë÷˘. ÷‹ı ÷˘
100 ¿fl÷Î_ ¿ıÀ·Î› √HÎÌ ‰‘ ¬‹Ì ·Ì‘Ì. ˉı ÷˘...”
“lÌ¿ÚWHÎ ÷˘ ¤√‰Îfi Ë÷Î ! ±ı ÷˘ «ËΛ Á˘ ¿flı ! ±Î’HÎı ÷˘
¤√‰ÎfifiÎ ÿÎÁ »Ì±ı...”
V‰Î‹Ìḻı ±Î√˛Ë ¿flÌfiı ±ı Á˙fiı ÃÎflÌ … ÿÌ‘Î ±ıÀ·_ … fiËŸ,
V‰Î‹ÌlÌ ±fiı ±ı … ·ı¬¿ ±ı¿ ΩËıfl Á‹Îfl˘Ë‹Î_ ‹_« ’fl
±ı¿ÏhÎ÷ ◊›Î I›Îflı ΩHÎı ¿o¥ ⁄L›_ … fi◊Ì ÷ıÀ·Î ’˛ı‹◊Ì V‰Î‹ÌlÌ
÷ı‹fiı ’√ı ·ÎB›Î ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÁfi ’fl ⁄ıÁ‰Îfi˘
¤Î‰Á¤fl ±Î√˛Ë ¿›˘˝. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ÁË… Z΋ÎÂÌ·÷ÎfiÎ_ ÿ½fi
¿flfiÎfl ±fiı¿fiÌ ±Î_¬˘‹Î_ ±Ë˘¤Î‰fiÌ ¤ÌfiΠ’◊flÎ¥ √¥ !
÷Î. 18-6-”88fiÌ Á‰Îflı V‰Î‹ÌlÌ ¿ıfiıÕ΋Î_ À˘flLÀ˘fiÎ ‹Î¬˝‹
fi΋fiÎ ÂËıfl‹Î_ «_ƒ¿ÎL÷¤Î¥fiı CÎıfl Á˙ Á_÷˘ ÁÎ◊ı μ¿Î‚Î-’ÎHÎÌ
¿fl÷Î Ë÷Î. ‰Î÷«Ì÷ ÿflQ›Îfi ¤ÎÿflÎ◊Ì Á_÷˘±ı ·¬ı·Î ’hÎfiÌ ««Î˝
◊¥. Á_÷˘±ı ’h΋Î_ ·A›_ Ë÷_ ¿ı “±ËŸ ÿW¿Î‚flÎË÷ ‹ÎÀı ±fiı ⁄‘ı
Á¬ÕÌω÷flHÎ ‹ÎÀı fiÌ¿‚̱ı »Ì±ı I›Îflı ·˘¿˘ ÀÌ¿Î ¿flı »ı ¿ı ±Î
 “⁄© ±fiı ÷Ì◊Ù¿fl, fl΋ ±fiı ¿ÚWHÎ, ¿⁄Ìfl ±fiı fiÎfi¿ ‰√ıflı Á_÷˘±ı ±fiı ±‰÷Îfl˘±ı ¤Îfl÷fiı Á_‰Ï‘˝÷ ¿›Ù »ı.
ˉı ¿˘¥ ±Î‰ı ±ıfiÌ flÎË Ωı¥±ı »Ì±ı ¿ı …ı ¤Îfl÷Ì› Á_V¿ÚÏ÷fiı ÿ˘flı.
±ı‹fi_ fi΋ »ı -≠ ≠‹¬V‰Î‹Ì. ¤Îfl÷fiı ±ı¿ ¿fl‰_ ˢ› ÷˘ ÷ı ≠‹¬V‰Î‹ÌfiÎ fiıI≤I‰ Ëı ±ı¿ ⁄fiÌ Â¿Âı.
≠‹¬V‰Î‹Ì V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛfiÎ ≠‹¬ fi◊Ì, ÏËLÿ ‘‹˝fiÎ ≠‹¬ »ı.
ÏËLÿ ‘‹˝fiÎ fiËŸ ’HÎ ¤Îfl÷Ì› Á‹Î…fiÎ ≠‹¬ »ı.”
·˘¿˘fiı ¿ıÀ·_› ±Î‰÷_ ËÂı I›Îflı ÷ı‹Î_◊Ì ◊˘Õ<_¿ ±Î’÷Î ËÂı...”
V‰Î‹Ìḻı ÷fl÷ … ¿èÎ_ — “⁄˘·fiÎflÎ ÷˘ ⁄˘·ı. ±Î’HÎı
¤√‰Îfifiı ‹Î◊ı flάÌfiı ¿Î›˝ ¿›ı˝ …‰_. ±ı‰_ ÁÎ_¤‚‰Î flË̱ı ÷˘
¿Î‹ fi ◊Λ. CÎHÎÎ ±HÎÁ‹…HÎfiı ·Ì‘ı ⁄˘·÷Πˢ› »ı. ¤√‰Îfi
±fiı Á_÷ ∞‰fiÎ √fiÎ Á΋ı Ωı÷Î … fi◊Ì. Ωı √fiÎ Á΋_ …\±ı ÷˘
∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ … fi ◊Λ. …ı‹ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ⁄‘Îfi_ ÏË÷ ≥E»u_
±ı‹ ±Î’HÎı ’HÎ ⁄‘Îfi_ ÏË÷ ≥E»‰_.”
±Î ‰Î ÷˘ ±fiı¿ ’˛Á_√˘‹Î_ ‹Î»·Î_ ‘˘‰Î›Î_, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ
ÿflı¿ ‰¬÷ı ‹ßÌ ¨«ıflÎ … ’fl‰Îfl ◊›Î ! ±Î‰Î ’˛Á_√˘ ‰ı‚αı
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÏfiI› ’˛‰«fi˘ ’fl ’HÎ ±ıfi˘ ’˛¤Î‰ fi ‰÷ν› !
’˛‰«fi˘‹Î_ ‰ÎHÎÌ ¶ÎflÎ ’˛ËÎfl ¿fl‰Îfi_ ÷˘ ±ı‹fiÌ ’˛¿ÚÏ÷‹Î_ … fi◊Ì !
@›Îflı¿ Ïfiÿ˘˝Ê ±fiı √flÌ⁄fiı ±L›Î› ◊÷˘ ˢ›, Ïfiÿ˘˝Ê ’Â-’_¬Ì
’fl ±I›Î«Îfl ◊÷˘ ˢ›, ‘‹˝fi_ ¬_Õfi ◊÷_ ˢ›, ÷˘ Q≤ÿ V‰fl‹Î_
ÁΑÎflHÎ ’H›’˛¿˘’ Ãη‰ı, ’fl_÷ ÷ı‹Î_ ¿˘¥ ÿÎ{ı fiËŸ ¿ı ¿˘¥fiı
ÿ{ÎÕ‰Îfi˘ ¤Î‰ fiËŸ ! ‹ÎhÎ Ïfi‹˝‚÷Î … ‰Ëı÷Ì Ë˘›.
V‰Î‹ÌlÌfi˘ Ïfi‹˝‚ Z΋Β˛‰ÎË ±ıÀ·˘ ’˛⁄‚ ˢ› »ı ¿ı ±ı‹fi˘
±’flΑ ¿flfiÎfl @›Îflı¿ ±ı‹fi˘ «ÎË¿ ⁄fiÌ Ω› »ı ±fiı @›Îflı¿
‹ÎhÎ «ÎË¿ fiËŸ ±ı¿ Á‹Ï’˝÷ ¤@÷ ⁄fiÌ Ω› »ı !
±À·Îÿfl΋Î_ ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ Áı‰Î
±Î’÷Î ⁄˛õ∞‰fi V‰Î‹Ìfiı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Z΋ΤΉfiÎfi˘ ωÏÂWÀ
±fi¤‰ »ı. ÷ı±˘ ¿Ëı »ı — ““±ı¿ ‰¬÷ ‹ıÓ CÎHÎÎ Á‹›◊Ì ‹fi‹Î_
fl‹÷Ì ‰Î÷ Ïfi¬Î·Á’HÎı V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı fl…^ ¿flÌ ÿÌ‘Ì — “⁄Î’Î !
’Ëı·Î_ ‹Îflı ±HÎÁ‹… Ë÷Ì. ±fiı ÷ı◊Ì ±Î’fi˘ ¬Ò⁄ ƒ˘Ë ¿›˘˝ »ı.
“⁄_Ï՛Π»ı, ·˘¿˘fiı ‘Ò÷ı »ı, ’˘÷ı ¤√‰Îfi ◊Λ »ı,” ±Î‰_ Ë_ ⁄‘Îfiı
±Î’fiÎ ‹ÎÀı ¿Ëı÷˘. ±fiı ±ı‰Î_ ¿gÀ√ ’V÷¿˘ ¿ı »Î’΋Î_ ±Î‰ı ÷ı
¤ı√Î_ ¿flÌfiı ⁄÷Ή÷˘, »÷Î_ ‹fiı ¿Ú’Î ¿flÌfiı ±Î’fiÎ ¬˘‚΋Î_ ·¥
·Ì‘˘, ±fiı ÁΑ ’HÎ ¿›˘˝, ‹ÎflÎ ’fl ¬Ò⁄ ¿Ú’Î ¿flÌ. ÷˘ ˉı ’Ëı·Î_fi_
‹ÎŒ ¿flΩı...” ‹ÎflÌ ±Î_¬‹Î_ ±Î_Á ±Î‰Ì √›Î_, ÷ı Ωı¥ V‰Î‹ÌlÌ ’HÎ
¤Î‰Îƒ˝ ◊¥ √›Î. ‹Î◊ı ËÎ◊ ‹Ò¿Ì ≠ı‹◊Ì ¿Ëı — “±ı ¤Ò·Ì …‰_.
›˘√Ì⁄Î’Î ⁄ı‘ÎflÌ ÷·‰Îfl …ı‰Î Ë÷Î. ÷‹ı ±ı‹fi_ ΩHÎı-±ΩHÎı,
iÎÎfi◊Ì - ±iÎÎfi◊Ì fi΋ ·Ì‘_ ÷ı‹Î_ ±Î ¿Î‹ ◊¥ √›_. ˉı ¤Ò·Ì
…‰Îfi_. ÁI’vÊ ÿ›Î‚ »ı, ⁄‘_ ‹ÎŒ ¿flÌ ÿı »ı....” V‰Î‹ÌlÌ ⁄˘·÷Î
flèÎÎ fiı Ë_ ÷ı‹fiÎ_ «flHÎ ¤Ÿ…‰÷˘ flè΢...””
V÷Ï÷ ±fiı Ïfi_ÿÎ◊Ì ’fl ˢ› ÷ı‹fiı ±ı‰_ “ΩHÎ’HÎ_” ’HÎ fi◊Ì
41
¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î◊Ì ±ı‰Î ’vÊ ‹Y›Î »ı.
- ’ÒF› …ˆfiΫΛ˝ ‹Ïfi ÁÂÌ·¿<‹Îfl∞
(‰SÕÛ Œı·˘ÂÌ’ ±˘Œ ÏflÏ·Ï…›fi)
ˢ÷_ ¿ı “ƒ˘ËÌfiı› ¬˘‚ı ·™ »\_ !” ¿vHÎÎfiÌ ±Î◊Ì ‰‘ ¨«Î¥ ¿¥
ˢ¥ ¿ı !
V‰Î ‹ÌlÌ ‹ÎÀı ±Î ¿ZÎαı ‰÷˝‰_ ÁË… »ı, ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿ı
÷ı±˘ ¤Ò·Ì …¥ ¿ı »ı ! ¿˘¥fiÌ ¤Ò·˘fiÌ Z΋Π¿›Î˝ ’»Ì, ÷ı±˘ ÷ı
¤Ò·˘fiı ΩHÎı ÁΉ ¤Ò·Ì … Ω› »ı - ±ıÀ·Ì Ëÿı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı
Áxÿ÷Î◊Ì ‰÷ı˝ !
¿˘¥fiÌ fiÎfiÌ Áfl¬Ì Áı‰Îfiı ∞‰fi¤fl ¤Ò·‰ÎfiÌ fiËŸ, ±fiı
¿˘¥fiÌ ¤Ò·˘fiı ›Îÿ fiËŸ flά‰ÎfiÌ ! ±ı ›Îÿ … fiËŸ flά‰Îfi_ ¿ı
¿˘fiı @›Îflı Z΋Π±Î’Ì »ı !
V‰Î‹ÌlÌfiÌ Z΋ÎÂÌ·÷Îfi˘ ±Î ‰ˆ¤‰ ÷ı‹HÎı ‹ÎhÎ ±ı‹fiÎ
’˘÷ÎfiÎ ’Òfl÷˘ … ‹›Î˝Ïÿ÷ fi◊Ì flÎA›˘. ±ı‹fiÎ ÁIÁ_√◊Ì ±ı
Z΋Îfi˘ Áÿ˚√HÎ ±fiı¿ ÁIÁ_√̱˘fiÎ_ ˈ›ı ∂÷›˘˝ »ı.
±ı¿ √΋fiÎ ZÎÏhΛ ’˘÷ÎfiÎ ¤hÎÌΩfiÎ ¬Òfifi˘ ⁄ÿ·˘ ·ı‰ÎfiÌ
T≤ÏkÎ◊Ì ±ÂÎ_÷ Ë÷Î. ÷Î. 11-3-”95fiÎ fl˘… √œÕ΋Î_ ÷ı‹HÎı
V‰Î‹ÌlÌ ±Î√‚ ⁄‚Î’˘ ¿Îœ÷Î_ ¿èÎ_ — “Ë_ ±ıfi_ ¬Òfi ¿flÌ ⁄ıÁÌÂ.
√΋‹Î_ ±‹ÎflÎ ‹ÎÀı ·˘¿˘ ±ı‰_ ⁄˘·ı »ı - ±Î ⁄‘Î ⁄Λ·Î »ı.”
I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı Á‹Ω‰÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “±Î’HÎı ¬Òfi
¿flÌfiı ±ıfiÌ …‰Î⁄ÿÎflÌ ±Î’HÎı ‹Î◊ı ·ı‰Ì fi◊Ì. …ı √›˘ »ı ±ı
’λ˘ ±Î‰‰Îfi˘ fi◊Ì. ÷˘ ’»Ì fi¿Î‹_ ‰ıfl Â_ ¿fl‰Î ‰‘Îfl‰_ ? ÂÎ_Ï÷
flά‰Ì. ¤√‰Îfi ⁄‘_ ÁÎv_ ¿flÂı. ±ıfiı ‹ÎflÌfiı Ï‹·¿÷ ÷˘ ¿o¥
‹‚‰ÎfiÌ fi◊Ì ! ±Î’HÎı ÃoÕÎ flËÌÂ_ ÷˘ ±ı ±ıfiÌ ‹ı÷ı ÃoÕ˘ ’ÕÂı.
÷‹fiı «œÎ‰fiÎflÎ ‹‚Âı, ’HÎ ±Î’HÎı «œ‰_ fi◊Ì. ·˘¿˘ ÷˘ ÷‹fiı
Â҂̱ı «œÎ‰Ìfiı ¬‰Îfl ¿flÂı. ⁄ˆflÎ-»˘¿flÎ_ ÷‹ÎflÎ_ fl¬Õı. ⁄˘·fiÎflfiı
¿o¥ »ı ? ‹ÎÀı ¤hÎÌΩfiÎ Q≤I›fiı ÏfiÏ‹kÎ Á‹…‰_. ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î
Á‹…‰Ì. ⁄Ì…\_ ‰ıfl fi ¿fl‰_. ÂÎ_Ï÷◊Ì ¤…fi ¿fl‰_.”
±fiı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ±fi¤‰’ÒHν ‰ÎHÎÌ◊Ì ‰ıfl Â‹Ì √›_ !
⁄˘ ÀÎÿ ’ÎÁı ±Î‰ı·Î fl˘ËÌÂ΂Π√΋‹Î_ ±ı¿ fiÎfiÌ Áfl¬Ì
⁄Î⁄÷‹Î_ ±Î‰ı‹Î_ ±Î‰Ìfiı ±ı¿ ›‰Îfiı √΋fiÎ ÁF…fi
±‹flÂ̤Υfi_ ¬Òfi ¿flÌ fiÎA›_. ‹Î‹·˘ ±Î¬Î √΋fiı ·˘Ï˛΂
±Î_÷fl›©‹Î_ ‘¿ı·Ì ÿı ÷ı‰˘ ⁄L›˘ Ë÷˘. ‰ıflfiÌ Á΋ı ‰ıflfiÌ
‰ÁÒ·Î÷fiÌ T≤ÏkÎ◊Ì √΋ ‘√‘√Ì flèÎ_ Ë÷_. I›Îflı ±‹flÂ̤ΥfiÎ
›‰Îfi ’hÎ …Á‹÷fiı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — “÷_ ÂÎ_Ï÷ flά…ı.
±Î’HÎı ‰ıfl fi◊Ì flά‰_. ÷ÎflÎ ⁄Î’∞ ÷˘ ‘΋‹Î_ … √›Î »ı, ±fiı

Ë_ ÷ÎflÎ ‹ÎÀı ⁄ıÃ˘ »\_. Ï«_÷Î ¿flÌ fiËŸ. ¿˘ÀÛ‹Î_◊Ì ¿ıÁ ¿ÎœÌ
fiάΩı. ’ı·Îfiı Z΋Π±Î’Ì ÿıΩı. ÷ÎflÌ ‹Î÷Îfiı ’HÎ ¿Ëı…ı ¿ı ‹ÎŒ
¿flÌ ÿı.” V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î ‰«fiı, ¤Î‰fi√flfiÌ ¿˘ÀÛ‹Î_ L›Î›Î‘ÌÂ
Á‹ZÎ ±ı √˛Î‹ÌHÎ ¬ıÕ>÷ ‹Ï˷αı, ’˘÷ÎfiÌ fi…fl Á΋ı ’Ï÷fi_ ¬Òfi
¿flfiÎflfiı Z΋Π±Î’Ì ÿÌ‘Ì ! Á˙ ±Îç›˝«Ï¿÷ ◊¥ √›Î. I›Îfl ⁄Îÿ
V‰Î‹Ìḻı Ω÷ı √΋‹Î_ ±Î‰Ìfiı √΋fiÎ ⁄ı ’Z΢fiı Á÷÷ ⁄ı Ïÿ‰Á
Á‘Ì Á‹Ω‰Ìfiı ÂÎ_÷ ¿›Î˝, ’flV’fl Z΋ÎfiÌ ¤Î‰fiÎ ÏÁ_«Ìfiı ‰ıflfiÎ
¤Õ¤Õ÷Î Ë÷ÎÂfi‹Î_ Á‚√÷Î √΋fiı μ√ÎflÌ ·Ì‘_.
±ı CÎÀfiÎfiÎ ÁÎZÎ̱˘ ±Î…ı› ¿Ëı »ı — “Ωı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…
fi ˢ÷ ÷˘ ¿˘HÎ ΩHÎı √΋‹Î_ ¿ıÀ·Ì›ı ·Î¢ œ‚Ì √¥ ˢ÷ !”
÷Î. 17-10-1997fiÎ fl˘… V‰Î‹Ìḻı Áfl÷‹Î_ ⁄fiı·Î ±ı¿
≠Á_√fiÎ Á‹Î‘Îfi ‹ÎÀı ⁄ı …^◊fiı √˘ÓÕ‚‹Î_ ±ı¿ÏhÎ÷ ¿›Î˝ Ë÷Î.
hÎHÎı¿ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ZÎÏhΛ˘ ±fiı ’Àı· …^◊fiÌ ‰E«ı ◊›ı·Ì ÷¿flÎfl
·˘Ï˛΂ ⁄fiÌ √¥ Ë÷Ì. ’flV’fl ⁄ÿ·˘ ·ı‰ÎfiÌ ±Î√‹Î_ Á‚√÷Î_
±Î ⁄_fiı …^◊fiı V‰Î‹ÌlÌ Á‹Î‘Îfi ‹ÎÀı Á‹Ω‰Ì flèÎÎ Ë÷Î. ⁄’˘flı
…Q›Î ’»Ì V‰Î‹ÌlÌ ’˘HÎÎ «Îfl ‰ÎB›Î Á‘Ì Á˙ ÁÎ◊ı ⁄ıÃÎ ±fiı
Á‹Ω‰À◊Ì Á˙fiı Á‹Î‘ÎfifiÌ ¤ÒÏ‹¿Î ’fl ·¥ ±ÎT›Î. Á˙ ∂¤Î
42
Z΋ÎfiÌ ±Q≤÷ Á_∞‰fiÌ ’Î¥fiı V‰Î‹Ìḻı Á˙flÎWÀˇfiÎ_
45 √΋˘fiÎ ZÎÏhΛ˘fiÎ_ ÿ˘œÁ˘ ‰Ê˝ ’flÎHÎÎ_ ‰ıfl ‹ÎT›Î_
◊‰Î …÷Î Ë÷Î I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “Ë∞ ’I›_ fi◊Ì. ⁄‘Î ’Î_«
Ï‹ÏfiÀ ⁄ıÁ˘. ‰ıfl{ıfl ¤Ò·Ì …‰_ ±ı ¿fl˘Õ wÏ’›Î ⁄flÎ⁄fl »ı. ÷‹ı
⁄‘Î ±ZÎflÿıflÌ‹Î_ ±ÎT›Î »˘. ±Î ÿıflÌ ≠÷Î’Ì »ı. ÷‹Îflı ÁËı…ı …
±ËŸ Á‹Î‘Îfi ◊›_ »ı. ÷‹ı ±ËŸ ±ÎT›Î ±ı‹Î_ ±‹ı flÎ∞. ˉı
¤Ï‰W›‹Î_ ±ı¿⁄ÌΩfiÌ ±Î_ÀÌ ¿ı flÎ√-¶ıÊ »ı ±ı ¤Ò·Ì …‰Î_. ‰ıfl◊Ì
‰ıfl ‰‘ı »ı. ˉı ±ı fl΋¿ÎHÎ ¿Îœ‰Ì fiÏË. …ıfiı …ı ¤˘√‰‰Îfi_ ±ÎT›_
»ı ±ı ¤˘√‰Ì ·ı‰_. ˉı ±Î Á_⁄_‘Ì ‰Î÷˘ ¿ÎœÌfiı ‰À ¿fl‰ÎfiÌ …wfl
fi◊Ì. ¤Ï‰W›‹Î_ ÁÎ◊ı ⁄ıÁΛ fiı Á˙ Á¬Ì ◊Λ ±ı‰_ ¿fl‰_. ±Î‰Î
≠Á_√˘‹Î_ ÂÒfl‰Ìfl÷Îfi_ ¿Î‹ fi◊Ì. ±ı‹Î_ ÷˘ ±ı¿ ‘΋‹Î_ √›˘ fiı
’λΠ’Î_« Ω› ! ±Î‹Î_ ÷˘ Á‹Î‘Îfi ◊‰_ Ωı¥±ı.” ’flV’fl Z΋Î
±’ΉÌfiı ÂÎ_Ï÷fi˘ ‹Î√˝ «Ÿ‘÷Î V‰Î‹Ìḻı ⁄_fiı ’ZÎfiÌ ‹A›
T›„@÷±˘fiı ¤ı√Ì ¿flÌ ±fiı Ω÷ı … ‹ÌÃÎ¥ ¬‰ÕÎ‰Ì ‹˘Ó ‹ÌÃÎ_ ¿›Î*.
±ı¿ ±_÷ËÌfi ‰ıfl-{ıflfiı ÂÎ_Ï÷fiÎ Ï¿fiÎflı ’ˢӫÎÕÌfiı … V‰Î‹ÌlÌfiı
ÀÎœ¿ ‰‚Ì.
V‰Î ‹ÌlÌfiÌ ±Î Z΋ÎÂÌ·÷αı ’flV’fl ‰ıflfiÌ ±Î√‹Î_
Á‚√÷Î ·˘¿˘fiı ÂÎ_÷ ¿flÌfiı ±Î‰Î ¿o¥¿ «‹I¿Îfl˘ ¿›Î˝ »ı.
 Á˙flÎWÀˇ‹Î_ ¿<¿Õ ±fiı ±˘ÿfl¿Î ‰√ıflı 45 √΋˘fiÎ ZÎÏhΛ˘‹Î_,
ÿ˘œÁ˘ ‰Ê˘˝ ’Ëı·Î_ «Ïfl›ÎHÎ …‹ÌfifiΠω‰Îÿ‹Î_◊Ì ‰ıflfiÌ F‰Î‚Î
¤Õ¿Ì Ë÷Ì. ÷ı‹Î_◊Ì Á÷÷ ÿ˘œÁ˘ ‰Ê˝ Á‘Ì ÏËoÁÎ ±fiı ‰ÁÒ·Î÷fiÌ
±Î√ ’ıœÌ ÿfl’ıœÌ ‰‘ fiı ‰‘ ‰ı√ ’¿Õ÷Ì flËÌ Ë÷Ì. ¤Î‰fi√flfiÎ
‹ËÎflÎΩ ¿ÚWHο<‹ÎflÏÁ_Ë∞◊Ì ·¥fiı Ï⁄˛ÏÀ ±‹·ÿÎfl˘ ±fiı V‰÷_hÎ
¤Îfl÷fiÎ ±Ï‘¿Îfḻ˘±ı ’HÎ ±Î ‰ıfl{ıflfiı ‹Ή‰Î ±fiı¿ ’˛›ÎÁ˘
¿›Î˝ Ë÷Î. ’fl_÷ ÏfiWŒ‚÷Î ’Ì»˘ »˘Õ÷Ì fiˢ÷Ì.
1980fiÎ ÿΛ¿Î‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ±Î ZÎÏhΛ˘fiÎ ‹Î◊ΤÎflı
ÁÒhΑÎfl fl΋Á_√ ⁄Î’fi_ ∞‰fi’Ïfl‰÷˝fi ¿›* I›Îflı ÿ˘œÁ˘ ‰Ê˝
’flÎHÎÌ ‰ıflfiÌ ‰ÁÒ·Î÷fiı ÃÎfl‰ÎfiÌ ’˛Ïø›Î Âw ◊¥ √¥. V‰Î‹Ìḻı
Á÷÷ ’˛›Ifi˘ ¿flÌfiı Á˙fiı Z΋ΤΉfiÎfi_ ±Q≤÷ ’Λ_. ÷Î. 12-4-
1990fiÎ fl˘… ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ ±ı¿ ÁÌ‹ÎÏ«é fl«Î¥ √›_. ÿ˘œÁ˘ ‰Ê˝
’»Ì ’Ëı·Ì ‰¬÷ ⁄_fiı ’ZÎfiÎ ZÎÏhΛ˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ »hλΛΠ÷‚ı
±ı¿ÏhÎ÷ ◊›Î, ’flV’flfiÎ ‰ıflfiı »˘Õu_, V‰Î‹ÌlÌfiÎ ËV÷ı
±ı¿⁄ÌΩfiÎ_ √΋˘fiÎ_ ’ÎHÎÌ ÿ˘œÁ˘ ‰Êı˝ ’Ì‘Î_ ±fiı ÿ˘œ ÿ˘œ ÁÿÌfiÎ
±’ˆ›Î »˘ÕuÎ. I›Îflı ±ı ZÎÏhΛ˘fiÎ ‹Ϭ›Î±˘ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î —
“ÿ˘œÁ˘ ‰Ê˝‹Î_ ±_√˛ıΩıfiÌ Áfl¿Îfl ¿ı ¤Îfl÷fiÌ Áfl¿Îfl …ı fi◊Ì ¿flÌ
Â¿Ì ÷ı ±Î ±˘Ï·›Î ‹ËÎ’vÊı ¿flÌ ⁄÷ÎT›_ »ı. ±Î ¿Î‹ ÷˘
’˛‹¬V‰Î‹Ì … ¿flÌ Â¿ı.”

…ı ‹HÎı ∞‰fi¤fl Z΋Π±Î’Ì »ı, ÷ı‹fiÎ_ ‰«fi˘fiÌ ±Î ÷οÎ÷ »ı.

Á‹◊˝ ˢ‰Î »÷Î_ ÁËfi ¿fl‰_, Z΋Π±Î’‰Ì, ±ı ¤√‰Îfifiı ˈ›Î‹Î_
±¬_Õ ‘ÎflfiÎfl ÁI’vÊfi_ ·ZÎHÎ »ı - ±ı‹ ¿ËÌfiı ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı — “Á‹◊˝ ◊¿Î …flHÎÎ_ ¿fl‰Ì ±ı
⁄ÌΩ ¿˘¥◊Ì ◊Λ fiËŸ.”
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…ı ±ı ¿›* »ı, ¿›Î˝fiÎ ΩHÎ’HÎÎ ÏÁ‰Î› !
Z΋΋ÒÏ÷˝ V‰Î‹ÌlÌfi_ ÿ½fi ¿fl÷Î_ ±ı‹ ·Î√ı »ı ¿ı, ±Î‰Î
‹ËÎ’vÊ ±Î ‘fl÷Ì ’fl fi ˢ÷ ÷˘, ÂÎVhοÎfl˘±ı ’˛›˘…ı·˘
“±Ω÷ÂhÎ” ÂOÿ ÁÎ◊˝¿ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Î÷ ?!

43
 19 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı B≤ËI›Î√ ⁄Îÿ
·ı‰Î›ı·Ì V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı¿ ÷Á‰Ìfl, 1940
 …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ

I›Î√—
“÷ıfi I›@÷ıfi ¤_∞◊Η”fi˘ I›Î√‹_hÎ ¤Îfl÷fiÌ ‘fl÷Ì ’fl ËΩfl˘ ‰Ê˘˝◊Ì √_…ı »ı.
¤Îfl÷Ì› ÁfiÎ÷fi ‘‹ı˝ …√÷fiı Â̬‰ı·Ì ±Î ±ÿ˚¤÷ ω¤Î‰fiÎ »ı. ±ıÀ·ı … ¤Îfl÷Ì› ÁfiÎ÷fi ‘‹˝‹Î_ I›Î√fiı
…ıÀ·_ ÁÎ_√˘’Î_√ ‹Ëk‰ ±Î’‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı ÷ıÀ·_ ωrfiÎ ±L› ¿˘¥ ‘‹˝‹Î_ fi◊Ì.
÷ıfi˘ ‹‹˝ ±ıÀ·˘ … »ı — …ıHÎı ’fl‹Îfi_ÿ ’˛ÎM÷ ¿fl‰˘ ˢ› ÷ıHÎı I›Î√ ¿fl‰˘ ’Õı.
…ı‰˘ I›Î√ ÷ı‰Ì ’˛ÎÏÅ.
±ÎI›_Ï÷¿ ’˛Î„M÷ ‹ÎÀı I›Î√ ’HÎ ±ÎI›_Ï÷¿ Ωı¥±ı.
±ÎI›_Ï÷¿ I›Î√fi˘ ±◊˝ »ı — ‹ÎhÎ »˘Õ‰_ ±ıÀ·_ fiËŸ,
Ïfi—V‰Î◊˝’HÎı ·˘¿ ¿S›ÎHÎ ‹ÎÀı Á‰˝V‰fi_ Á‹’˝HÎ ¿fl‰_, ±ÎI‹Á‹’˝HÎ ¿fl‰_.
±ı‰Î ±Î ±ÎI›_Ï÷¿ I›Î√fiı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…ı fl˘‹ıfl˘‹‹Î_ ’«ÎT›˘ »ı.
÷ı‹HÎı »˘Õu_ »ı, ∞‰fi¤fl »˘Õu_ »ı ±fiı ±ÎI‹Á‹’˝HÎ ¿›* »ı - ¿ÂΛ ±‰Î… ωfiÎ, ¿˘·ÎË· ωfiÎ.
÷ı‹HÎı CÎfl-⁄Îfl »˘ÕuÎ_, ‹Î÷ÎÏ’÷Î ±fiı ’Ïfl‰Îflfiı »˘ÕuÎ_, ¨«Î ±fl‹Îfi˘ »˘ÕuÎ_, ÁË…÷Î◊Ì.
±ı‹fiÎ ±ÎI›_Ï÷¿ I›Î√fiÌ ¿◊Îfi˘ ±Îfl_¤ ◊Λ »ı - B≤ËI›Î√fiÎ ’˛Á_√◊Ì.
±ı‹fiÎ B≤ËI›Î√fiÌ ‰ı‚Î ¿ıÀ·Ì ÁË… Ë÷Ì !

¿o ¥¿ ¨«Î_ ±fl‹Îfi˘ ·¥fiı ›‰Î‰V◊ÎfiÎ ™⁄flı ’ˢӫı·Î ¿˘¥ ’HÎ

Ï¿Â˘fl ‹ÎÀı Á_ÁÎflfi˘ ±«Îfi¿ I›Î√, ∞‰fifi˘ ¿ı‰˘ ¿ÃHÎ ‰‚Î_¿
⁄fiÌ flËı ?
«ÎHÎÁÿ √΋ı ’ÎÀÌÿÎfl ¿<‚‹Î_ ÂÎ_Ï÷·Î· ÷flÌ¿ı …L‹ı·Î
V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı ∞‰fifi˘ ‰‚Î_¿ ±ı‰˘ … ±«Îfi¿ Ë÷˘, ’HÎ ¿ÃHÎ
fiˢ÷˘ ! ±ı‹fiı ‰IÁ· ‹Î÷Î-Ï’÷Î ±fiı ¤Î¥-⁄Ëıfi˘fi˘ ’˛ı‹Î‚
’Ïfl‰Îfl Ë÷˘. ±ı‹fiı ¿o¥¿ ±fl‹Îfi˘ Ë÷Î_, ±ı‹fiı› ±ı¿ ÷ı…V‰Ì
ωzÎ◊a ÷flÌ¿ıfiÌ ¿ÎflÏ¿ÿa Ë÷Ì, ±ı‹fiı› μE« ±_√˛ı∞ ¤HΉ_ Ë÷_,
’fl_÷ ±«Îfi¿ √v ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ·¥fiı ±ı¿ Ï«ßÌ
±Î‰Ì. ±fiı ÷ı … ZÎHÎı ⁄‘_ … »˘ÕÌfiı, ±ÎI‹Á‹’˝HÎ ¿fl‰Î «Î·Ì
fiÌ¿‚‰_, ±ı I›Î√fiÌ ¿ı‰Ì ±ÁΑÎflHÎ CÎÀfiÎ »ı ! ∞‰fifiÌ ±ÎÀ·Ì
‹˘ÀÌ ±ÁΑÎflHÎ CÎÀfiÎ ÁΉ ÁΑÎflHÎ flÌ÷ı ⁄fiÌ √¥ ! √˙÷‹ ⁄©,
‹ËΉÌfl, Á‹˛ÎÀ ¤fl÷ ¿ı ¤I≤˝ËÏfl …ı‰Î ‹ËÎfi I›Î√̱˘fi˘
B≤ËI›Î√ ±ı¿ ‹Ë΋_◊fi‹Î_◊Ì ’˛√Àu˘ Ë÷˘, F›Îflı ÂÎ_Ï÷·Î·fiÎ
B≤ËI›Î√‹Î_ ‹_◊fi fiˢ÷_, ±ı‹fiı ‹ÎÀı I›Î√fi˘ ’˛Á_√ ±«Îfi¿
Ë÷˘, »÷Î_ ÁÎ’ ¿Î_«‚Ì μ÷Îflı ±ıÀ·˘ ÁË… ±fiı ÂÌCβ Ë÷˘ !
45
÷Î. 22-11-1939, ¿ÎÏ÷˝¿ Â@· 11, ωø‹ Á_‰÷
1996fiÎ fl˘…, ±‹ÿΉÎÿfiÌ ±Î‹·Ì‰Î‚Ì ’˘‚‹Î_, ⁄⁄¤Î¥
Á˘‹fiÎ◊ ’Àı·fiÎ Ïfi‰ÎÁV◊Îfiı √v ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı 19 ‰Ê˝fiÌ
‰›fiÎ ÂÎ_Ï÷·Î·fiı ’ÎÊ˝ÿÌ ÿÌZÎÎ ±Î’Ì. I›Îflı ¿ÂΛ Á‰Î· ωfiÎ
÷ı‹HÎı √vfiÎ_ «flHÎı ±ÎI‹Á‹’˝HÎ ¿›*, …√÷˚ ÏË÷Λ !
±ı‹fiı ‹ÎhÎ ±ı¿ ≥E»Î Ë÷Ì - ±_√˛ı∞ ¤HΉÎfiÌ. √vfiÎ ‰«fiı
±ı ’HÎ I›Î√Ì ÿÌ‘Ì ! ±ı Ïÿ‰Á ±fiı ±ı ZÎHÎ◊Ì ±ı‹HÎı ’˘÷Îfi_
Á‹√˛ ±„V÷I‰ ˢ‹Ì ÿÌ‘_, ÿÌZÎÎ ·Ì‘Ì ÷ı ZÎHÎ◊Ì ±ı‹HÎı ’˘÷Îfi_ ¿Â_
… flÎA›_ fiËŸ. ¿˘¥ ±_√÷ ‹ÎÏ·¿Ì fiËŸ, ¿˘¥ ±_√÷ Á_’ÏkÎ fiËŸ,
¿˘¥ ±_√÷ V‰…fi fiËŸ ! ¿˘¥ ±_√÷ ‹Ëk‰Î¿Î_ZÎÎ ÁK‘Î_ fiËŸ !
»÷Î_ ±Ï¬· ωrfiı ÷ı‹HÎı ’˘÷Îfi_ ‹ÎL›_, ±fiı ’˘÷ÎfiÌ {˘‚Ì‹Î_
√vËÏfl ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ’˛ÁLfi÷Î ÏÁ‰Î› ¿Â_ flËı‰Î ÿÌ‘_
fiËŸ. 19 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı ¿flı·Î ±ı I›Î√ ±fiı ±ÎI‹Á‹’˝HÎfiÌ Œ˘fl‹
±Î…ı ±ı‹fiÌ 87 ‰Ê˝fiÌ ‰›ı ’HÎ ±ı‰Ì fiı ±ı‰Ì ÷Î…√Ì ¤flı·Ì »ı.
±ı I›Î√fiı ÷ı‹HÎı ÁËı… ’HÎ ±¤ÕΉΠÿÌ‘˘ fi◊Ì. ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ±Î’ı·Ì I›Î√fiÌ ’fl_’flÎfiı ÷ı±˘ 87 ‰Ê˝ Á‘Ì ÁΫÎ

±◊˝‹Î_ ∞T›Î »ı. »ıS·Î_ 58 ‰Ê˘˝◊Ì Ï‰rT›Î’Ì ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ.
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊ÎfiÎ Á‰˘˝’flÌ ÁÒhΑÎfl ˢ‰Î »÷Î_, ±ı‹fiÌ ’ÎÁı
±_√÷ Á_’ÏkÎ, ‹ÎÏ·¿Ì ¿ı ±_√÷ ‹ÒÕÌfiÎ fi΋ı eÀÌ ¿˘ÕÌ›ı fi◊Ì !
’ÒHν ±Ï¿o«fi, ’ÒHν ±’Ïfl√˛ËÌ !
±Î ’ÒHν ±Ï¿o«fi ‹ËÎ’vÊ ’ÎÁı ¿fl˘Õ˘fiÎ_ ÿÎfi ±ı‹fiı ¢‘÷Î_
±ÎT›Î_ »ı, ’fl_÷ ±ı‹fiÎ I›Î√fiı @›Îflı› ±ı ⁄_‘fi‹Î_ ·¥ Â@›Î_
fi◊Ì. ’Î¥±ı ’Î¥ ·˘¿Áı‰Î‹Î_ ±fiı ÁIÁ_√fiÎ μI¿Ê˝‹Î_ … ‰’flΛ !
ÂÎ_ Ï÷·Î·‹Î_◊Ì fiÎflΛHÎV‰w’ V‰Î‹Ì ⁄fiı·Î V‰Î‹ÌlÌfiı
÷ı‹fiÌ ‹ÎhÎ 28 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı ÷Î. 21-05-1950fiÎ fl˘…
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı, ÁÎ√fl˘ ±˘‚_√Ì «Ò¿ı·Ì ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ.
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊ÎfiÎ ’˛‹¬ ÷flÌ¿ı Ïfi›@÷ ¿›Î˝. ‹ÎhÎ ’˛‹¬
÷flÌ¿ı … fiËŸ, “’˘÷ÎfiÎ V◊Îfiı” √v’ÿı Ïfi›@÷ ¿›Î˝ ÷ı ±‰Áfl ’HÎ
V‰Î‹ÌlÌfiÎ I›Î√fi˘ ±ı¿ ‰‘ ±’Ò‰˝ ’˛Á_√ ⁄fiÌ flè΢ Ë÷˘.
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı Á_V◊Îfi_ ±Î ’˛‹¬’ÿ V‰Ì¿Îfl‰Î ‰Îfl_‰Îfl
¿ËÌ flèÎÎ Ë÷Î ±fiı ÷ı±˘ ÷ıfi˘ Áωfi› ±V‰Ì¿Îfl ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î.
±_÷ı, ·Î_⁄Ì fl¿{¿ ’»Ì Á˙fiÎ ±Î√˛Ë◊Ì √vËÏflfiı ’˛ÁLfi ¿fl‰Î
‹ÎÀı ÷ı‹HÎı ±ı ±ÎiÎÎ V‰Ì¿ÎflÌ ÷˘ ¬flÌ, ’fl_÷ ÷ı ±‰Áflfiı ÷ı‹HÎı
±ÎI‹Á‹’˝H΋Î_ ’·ÀÎ‰Ì ÿÌ‘˘. Á΋ÎL› flÌ÷ı ±ÎÀ·Ì fiÎfiÌ ™‹flı
±Î‰Ì ‹ËÎfi Á_V◊ÎfiÎ ’˛‹¬’ÿı ±Î‰‰_ ±ı ¿˘¥ ’HÎ T›„@÷ ‹ÎÀı
±ı¿ ‹ËÎfi μ’·„O‘, ’˛Î„M÷ ¿ı ÏÁÏ©fi˘ ±‰Áfl ⁄fiÌ flËı »ı; ’fl_÷
’˛‹¬ ÷flÌ¿ı Ïfi›@÷ ◊›Î ÷ı ZÎHÎı ÷ı‹HÎı ¿flı·Î ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿
’˛‰«fi‹Î_ ’˛Î„M÷ ¿ı ÏÁÏ©fi˘ flHοÎfl fiˢ÷˘, ÷ı‹Î_ ÷˘ ±ÎI‹-
Á‹’˝HÎfiÌ ±Î ’˛Ï÷iÎÎ ’ÕCÎÎ÷Ì Ë÷Ì —
“Ë_ ±Î…ı ±Î’ √vlÌ ÷ı‹… ±Î Á¤Î Á‹ZÎ ≠Ï÷iÎÎ ¿v_ »\_ ¿ı,
‹Îv_ ¿÷˝T› ⁄flÎ⁄fl ⁄Ω‰Ì ±Î’fiÌ Á_V◊Îfiı, ‹ÎflÎ ÿıËfiÌ ’fl‰Î
¿›Î˝ ÏÁ‰Î› ’ÒHν flÌ÷ı ‰ŒÎÿÎfl flËÌ, ±Î’fi˘ ¿Ú÷¿ÚI› ⁄fiÌÂ. ±Î’ı
±Î ±ZÎfl’vÊ˘k΋ iÎÎfiw’Ì ⁄√Ì«˘ ¬Ì·T›˘ »ı, ÷ıfiÌ ’Òfl÷Ì flÌ÷ı
±Ï¤T≤Ï© ◊Λ, ÷ıfiÎ ‹ÎÀı Ë_ ÿflfl˘… Á_’ÒHν ¿Î‚∞ ±fiı ¬_÷ flάÌ,
Áı‰Î ¿flÌ, Á‹√˛ ÁIÁ_√fiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ‹ı‚‰‰Î ±Ï¤·ÎÊÎ flά_ »\_
÷ı ±Î’lÌ ’ÒHν ¿fl¢.”
28 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı ·Ì‘ı·Ì ±ÎI‹Á‹’˝HÎfiÌ ±ı ’˛Ï÷iÎÎfiı V‰Î‹ÌlÌ
∞‰fi¤fl ∞T›Î »ı. ÿıËfiı ¿<fl⁄Îfi ¿flÌfiı ±ı‹HÎı ±Î Á_V◊ÎfiÌ,
±Î⁄ηT≤© ËÏfl¤@÷˘fiÌ, ‹Îfi‰Ω÷fiÌ ¿ı‰Ì ¬_÷’Ò‰˝¿ Áı‰Î ¿flÌ »ı,
÷ıfiÎ ’fl √˛_◊˘fiÎ √˛_◊˘ fl«Ì ¿Λ ÷ı‹ »ı.
46
“Á‰˝V‰ ¤√‰Îfifiı Á‹Ï’˝÷ ¿flÌ ÿı‰_ ±ı … I›Î√...”
I›Î √ ±ıÀ·ı ‹ÎhÎ B≤ËI›Î√ fiËŸ - ±ı‹ ¿ËÌfiı I›Î√fi˘ ±ı¿
ωÂıÊ ±◊˝ lÌ‹ÿ˚ ¤√‰ÿ˚√Ì÷Î ¿flı »ı.
Á_L›ÎÁ̱˘±ı ¿‹˝ »˘ÕuÎ_, ±ı I›Î√ ¿Ëı‰Î›˘, ’fl_÷ lÌ‹ÿ˚
¤√‰ÿ˚√Ì÷Î ¿Ëı »ı — …ı Ák‰›@÷ ◊¥fiı, Á_› flÏË÷ ◊¥fiı ¿<‚
¿‹˝ ¿flı »ı, »÷Î_ ¿‹˝Œ‚fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı ÷ı‹Î_ ±ÎÁ@÷ fi◊Ì ◊÷˘ ÷ı
⁄Ï©ÂÎ‚Ì ÁΫ˘ I›Î√Ì »ı. “ÿ— ÃÈ ∑§◊¸»§‹-àÿÊªË ‚ àÿʪËÁÃ-
•Á÷œËÿÃH” (18-11) ±◊ν÷˚ ¿‹˝ fiËŸ, ’fl_÷ Á‰˝ ¿‹˝Œ‚fiÌ
≥E»Îfi˘ …ı I›Î√ ¿flı »ı ±ı … ÁΫ˘ I›Î√Ì »ı.
I›Î√fiÌ ±Î ±ı¿ ±ΩıÕ, ±ÿ˚¤÷ ω¤Î‰fiÎ »ı.
I›Î√fiÌ ±Î ω¤Î‰fiÎ ’HÎ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı ÁË…ÏÁ©
»ı. …fiÏË÷Λ CÎfl⁄Îfl »˘ÕÌfiı ±ı‹HÎı ∞‰fi¤fl ·˘¿ ¿S›ÎHÎfiÎ_
¿‹˘˝ ¿›Î*, ¿<‚÷Î◊Ì ¿›Î*, ±fiı 87 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı ±Î…ı› ±ı‰Ì …
¿<‚÷Î◊Ì Á÷÷ ¿‹˝ÂÌ· flËı »ı, ’fl_÷ ¿‹˝Œ‚fiÌ ±ÎÁ„@÷ ‰√fl !
¤√‰ÿ˚√Ì÷ÎfiÌ I›Î√fiÌ T›ÎA›Î V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î ÂOÿ˘‹Î_ ±fiı¿
‰Îfl ’ÕCÎÎ¥ »ı — “±Î’HÎı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î ‹…⁄ Áı‰Î ¿fḻı,
’»Ì ’ÏflHÎ΋ …ı ±Î‰ı ÷ı ! ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î. ±Î’HÎı ÷˘ ¤√‰Îfi
flÎ∞ ◊Λ ±ı … Œ‚, ±ı ÏÁ‰Î› ¿˘¥ Œ‚fiÌ ±’ıZÎÎ fi◊Ì.”
¿‹˝›iÎ ¿fl÷Î_ flËı‰_ ±fiı ±ıfiı ÏfiW¿Î‹ ¤„@÷›˘√‹Î_ ’Ïfl‰Ï÷˝÷
¿fl‰ÎfiÌ ±ı¿ ±Î√‰Ì ¤„@÷¿·Î ±ı‹fiÌ ’ÎÁı »ı.
«ÎËı flÎ…‘ÎfiÌ ÏÿSËÌ‹Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋fi_ Á…˝fi ˢ›
¿ı ¿S«fl· Œı„VÀ‰· ±˘Œ ≥„L՛Π…ı‰Î ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ’˛˘…ı@À ˢ›,
¤Ò¿o’√˛V÷˘fiÌ Áı‰Î‹Î_ ÿkο ·Ì‘ı·Î_ √΋ÕÎ_±˘fi_ Ïfi‹Î˝HΠˢ› ¿ı
Â΂α˘-ˢ„V’À·˘fiÎ_ Ïfi‹Î˝HΠˢ›, ’˛«_Õ ’vÊÎ◊˝’Ò‰˝¿ ±fiı¿
›√Á…˝¿ ¿Î›˘˝ ¿flÌfiı V‰Î‹Ìḻı ⁄‘_ … ±ÎI›_Ï÷¿ ¤„@÷w’ı
Ãο˘fl∞fiÎ_ «flHÎı ±’˝HÎ ¿flÌ ÿÌ‘_ »ı, ¿Î›˝fiÎ ›Â ÁÏË÷.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î ¿‹˝Œ‚ I›Î√fiÌ ·ÎZÎÏHο÷Î ’λ‚fiÎ_ ’˛¿flH΢‹Î_
ωÂıÊ T›@÷ ◊¥ »ı.
√Ì ÷Î-μ’ÏfiÊÿÔ˚ ‰√ıflıfiÎ ¨ÕÎ ±P›ÎÁÌ lÌ ÁI›fiÎflΛHÎ
¿Î⁄flÎ fi΋fiÎ ‹_⁄¥fiÎ ‹‹ZÎfiı V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ’˛◊‹ ÿ½fiı … √Ëfi
ÂÎ_Ï÷fi˘ ±fi¤‰ ◊›˘. ÂÎVh΢fiÎ ¨ÕÎ ±P›ÎÁ ’»Ì ’HÎ ÷ı‹fiı
±_÷fl‹Î_ ¿o¥¿ ±‘Òfl_ ±‘Òfl_ ·ÎB›Î ¿fl÷_ Ë÷_. ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌlÌfiı
’Ò»u_ — “V‰Î‹Ì∞ ! ‹Îv_ ‹fi ωÏZÎMÔ÷ flËı »ı ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ¿o¥
Á‹Ω÷_ fi◊Ì.”

V‰Î‹Ìḻı I›Îflı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi‹Î_ ’«Î‰ı·˘ ±Î ¿‹˝Œ‚-
I›Î√fi˘ ÏÁ©Î_÷ Á‹Ω‰÷Î_ ÁË…÷Î◊Ì ¿èÎ_ Ë÷_ — “±Î’HÎı …ı ¿o¥
¿‹˝ ¿fḻı »Ì±ı ÷ıfi˘ ¤Îfl ’˘÷ı … μ’ÎÕ̱ı »Ì±ı. ’fl_÷ √Ì÷΋Î_
lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfiı ±…\˝fifiı ¿èÎ_ ÷ı ‹…⁄ ¿‹˝ ¿fl‰Î_ »÷Î_ ÷ıfiÎ
Œ‚fiÌ ±ÎÂÎ fi flά‰Ì. ⁄‘_ ¤√‰Îfifiı ±’˝HÎ ¿fḻı ÷˘ ÷ıfi_
⁄_‘fi ◊÷_ fi◊Ì. ±Î …√÷‹Î_ …ı ¿o¥ ⁄fiÌ flèÎ_ »ı ÷ı ¤√‰ÎfifiÌ
≥E»Î◊Ì ⁄fiÌ flèÎ_ »ı, ÷ı‹fiÌ ≥E»Î◊Ì ⁄‘Ì Ïø›Î ’˛‰÷ı˝ »ı. ±Î’HÎı
‹Îfi̱ı ¿ı “±Î ⁄‘_ ±Î’HÎı ¿fḻı »Ì±ı...” ÷˘ ÷ıfi_ …ı Œ‚ ‹‚Âı
÷ı ±Î’HÎı ¤˘√‰‰_ ’ÕÂı. ‹ÎÀı ±ı ¤√‰Îfi ’fl »˘ÕÌ ÿı‰_. ÷ıfiÎ
Œ‚fiÌ ≥E»Î ’HÎ fi flά‰Ì. “Ë_ ±‹¿ ’H› ¿v_ »\_ ÷ıfi_ Œ‚ ‹fiı
‹‚‰_ Ωı¥±ı,” - ±ı‰Ì ¤Î‰fiÎ ±Ëo¿Îflfiı ’˘Êı »ı. ±fiı ±ıÀ·ı …
@·ı ◊Λ »ı. ¿‹˝fiÎ ¤˘@÷Î ⁄fi‰Î◊Ì Á¬-ÿ—¬ ◊Λ »ı fiı ±ıÀ·ı
… ‹fi‹Î_ μ¶ı√-±ÂÎ_Ï÷ ±Î‰ı »ı.”
÷Î. 29-4-”95fiÎ fl˘… ⁄ÎflÕ˘·Ì‹Î_ flÎhÎı 10-30 ‰ÎB›ı ±ı¿
·Î_⁄Ì ±fiı …ÏÀ· ‰Ë̉ÀÌ ‹ÌÏÀo√ ⁄Îÿ V‰Î‹ÌlÌ ±Îfl΋ ‹ÎÀı …¥
flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı ÕÎ". Ï¿flHΤΥ ÿ˘Â̱ı ¿èÎ_ — “±Î ‹ÌgÀ√‹Î_◊Ì
∂ÃuÎ ’»Ì ±Î’fiı ±ıfiÎ ¿o¥ ¤Îfl …ı‰_...” ÷ı±˘ ‰Î@› ’Òv_ ¿flı ±ı
’Ëı·Î_ … V‰Î‹ÌlÌ ¬Õ¬ÕÎÀ ËÁÌ ’ÕuÎ. ËÎ◊ ¨«˘ ¿flÌfiı ¿Ëı —
“…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ... ¿Â_ … fiËŸ. ±ı ⁄‘_ ‹Î◊ı ·¥fiı @›Î_
Œfl‰_... Á‰˝¿÷ν ’fl‹ÎI‹Î »ı, ±ı‹ ‹ÎfiÌfiı ÁÒ¥ …‰_. …ı ¿o¥ ◊›_
±fiı …ı ¿o¥ ◊Âı ±ı ±ı‹fiÌ ≥E»Î ‹…⁄ ◊Âı. ⁄Ì…\_ ⁄‘_ Œ˘¿.
¿Î·fiÌ ‰Î÷ ¿Î·ı.”
Ï⁄ËÎflfiÎ Á’ÏflLÀıLÕLÀ ±Î"Œ ’˘·ÌÁ ±…› ‰‹Î˝ ±‹ÿΉÎÿ‹Î_
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Î_ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “±ZÎfl‘΋ ¿ı ‹ËÎfi
Á…˝fiËÎfl ¿˘ Ï‹·fiı ¿Ì ⁄ˢ÷ μI¿oÃÎ ◊Ì.”
V‰Î‹ÌlÌ ÁËÁÎ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “Á…˝fiËÎfl ÷˘ Á⁄¿Î ¤√‰Îfi
ËÌ Ëˆ. Á⁄‹ıÓ ’˛ıflHÎÎ ÿıfiı‰Î·ı ¤√‰Îfi ˈ.” V‰Î‹Ìḻı ±ZÎfl‘΋fi˘
›Â¿‚ Ãο˘fl∞fiÎ_ «flHÎı ÁË…÷Î◊Ì œ˘‚Ì ÿÌ‘˘.
±ı ¿ Á_÷ı V‰Î‹ÌlÌfiı ’˛ë ’Ò»u˘ — “±Î’fiÎ_ ±fiı¿ ¿Î›˘˝◊Ì
’˛¤Îω÷ ◊¥fiı ·˘¿˘ ±Î’fi_ ÁL‹Îfi ¿flı »ı I›Îflı ±Î’fiı ¢
ω«Îfl ±Î‰ı »ı ?”
47
“’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±ı¿ ±ı‰Î Á_÷ »ı,
…ı Á˙fiı Ï’˛› »ı.
÷ı±˘ ±ı¿ÿ‹ ÁË… ±fiı e· …ı‰Î Ë‚‰Î Á_÷ »ı,
’˘÷ÎfiÎ ‹Î◊ı ¿˘¥ ¤Îfl flά÷Î fi◊Ì.”
- ’ÒF› lÌ lÌ flωÂ_¿fl ‹ËÎflÎ…
(’˛HÎı÷Î, ±ÎÀÛ ±˘Œ ·Ÿ‰Ÿ√)
V‰Î‹Ìḻı ÁË…÷Î◊Ì ¿èÎ_ Ë÷_ — “ÁL‹Îfi ÷˘ ¤√‰Îfifi_ »ı.
±Î’HÎı ÷˘ Âı@›˘ ’Î’Õ ’HÎ ¤Î_√Ì Â¿Ì±ı ±ı‹ fi◊Ì. ¤√‰ÎfifiÌ
±ÎiÎÎ ’΂Ìfiı ±ı‹fiı flÎ∞ ¿fḻı »Ì±ı ±ıÀ·ı ÁL‹Îfi ¤√‰Îfifiı
·¥fiı »ı. ±Î’HÎfiı ±ı‹fiÎ ‹ÎfiÌfiı ·˘¿˘ ⁄˘·Î‰ı »ı, ’Ò…ı »ı, ⁄οÌ
±Î’HÎfiı ¿˘HÎ ⁄˘·Î‰ı ±ı‹ »ı ? ±Î’HÎı ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ
¿ı‹ ’‚Λ ±fiı ±ı‹fiı flÎ∞ ¿ı‹ ¿flÌ Â¿Ì±ı, ±ı ¤Î‰fiÎ flάÌfiı,
ÁÿÎ Áı‰¿ ⁄fiÌfiı ¿Î‹ ¿fl‰Îfi_ »ı. ⁄Ì∞ ¿˘¥ ≥E»Î … fiËŸ...”
¿ÿΫ Á_ÁÎfl-I›Î√ ¿fl‰˘ ÁËı·˘ »ı, Á¬-‰ˆ¤‰ »˘Õ‰Î_ ÁËı·Î_
»ı, ’fl_÷ ±ÎI‹Á‹’˝HÎ ¿fl‰_; ±Î ¿ZÎαı ∞‰fifiÎ rÎÁı rÎÁı ÷ı
∞‰‰_ ‰‘ ¿’v_ »ı. 87 ‰Ê˝fiÌ ™‹fl Á‘Ì Ïÿ‰Á-flÎ÷ Á÷÷ ·˘¿
¿S›ÎHÎfiÎ_ ·Î¬˘ ¿Î›˘˝ ÁŒ‚÷Î’Ò‰˝¿ ±fiı ’˛«_Õ ’vÊÎ◊˝’Ò‰˝¿ ¿›Î* …
¿fl‰Î_ ±fiı »÷Î_ ¿‹˝Œ‚fiÌ ≥E»Î‹ÎhÎfi˘ I›Î√ ¿fl‰˘, ±ı ‹ÎÀı ±ı¿
ωfl· √…\_ Ωı¥±ı.
¿˘HÎ ±ı ¿flÌ Â¿ı ?
…ı ±_÷fl‹Î_ ’ÒHν »ı, …ıfiı ¤√‰Îfi ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿Â_ Ωı¥÷_ fi◊Ì,
¿Â_ ¬’÷_ fi◊Ì, ÷ı … ±Î‰˘ ±ÎI›_Ï÷¿ I›Î√ ¿flÌ Â¿ı »ı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ¤Ì÷fl◊Ì ’ÒHν »ı, ±ıÀ·ı … ¤˙Ï÷¿
I›Î√fiÌ ÁÎ◊ı, ±Î‰Î_ ±fiı¿ ‹ËÎfi ¿Î›˘˝fiÎ_ ›Â-ÁL‹Îfi˘ ’HÎ
V‰Î‹ÌlÌ ÁË…÷Î◊Ì Ãο˘fl∞fiı Á‹Ï’˝÷ ¿flÌ Â¿ı »ı.
lÌ‹ÿ˚ ¤√‰ÿ˚√Ì÷Î ¿Ëı »ı —
üÊÿÙ Á„U ôÊÊŸ◊èÿÊ‚Ê¡˜ ôÊÊŸÊŒ˜ äÿÊŸ◊˜ ÁflÁ‡ÊcÿÃ–
äÿÊŸÊØ ∑§◊¸»§‹àÿʪSàÿʪÊë¿UÊÁãÃ⁄UŸãÃ⁄U◊˜H
±◊ν÷˚ ±P›ÎÁ ¿fl÷Î_ iÎÎfi lıWà »ı, iÎÎfi ¿fl÷Î_ K›Îfi ωÂıÊ
»ı ±fiı K›Îfi ¿fl÷Î_ Á‰˝ ¿‹˘˝fiÎ_ Œ‚fi˘ I›Î√ lıWà »ı. ±ı
¿‹˝Œ‚fiÎ I›Î√◊Ì ±fi_÷ ÂÎ_Ï÷ ’˛ÎM÷ ◊Λ »ı. (12-12)
¿ˆ‰S› μ’ÏfiÊÿ ¿Ëı »ı — “Ÿ ∑§◊¸áÊÊ Ÿ ¬˝¡ÿÊ œŸÿÊ– àÿʪŸÒ∑§
•◊ÎÃûfl◊ÊŸ‡ÊÈ—H” ±◊ν÷˚ ¿‹˝◊Ì ¿ı ’˛Ω◊Ì ¿ı ‘fi◊Ì fiÏË, I›Î√◊Ì
±Q≤÷I‰ ’˛ÎM÷ ◊Λ »ı.
¥ÂΉÎV› μ’ÏfiÊÿfiÎ ’˛◊‹ ‹_hÎfiı ÁοÎfl ¿fl÷Î V‰Î‹ÌlÌ
I›Î√ ¿flÌfiı ’ÎQ›Î »ı, ±Q≤÷I‰ ’ÎQ›Î »ı, ÏÿT› ÂÎ_Ï÷ ’ÎQ›Î »ı.
Á_÷˘Ê—
±Î…˝‰‹˚ …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ
 ±Î…˝‰‹˚ ±ıÀ·ı Áfl‚÷Î, Ïfi¬Î·Á÷Î.
⁄‘Î ÁÎ◊ı …ıfi˘ T›‰ËÎfl Áfl‚ »ı, …ıfi΋Î_ ¿<ÏÀ·÷Îfi˘ Á‰˝◊Î ±¤Î‰ »ı,
…ıfiÎ T›‰ËÎfl‹Î_ ÿΉ-’ı« ¿ı ¿’À fi◊Ì,
÷ı Áfl‚ ±fiı Ïfi¬Î·Á ‹ËÎ’vÊ ±Î…˝‰‹˚ ±fiı Á_÷˘Ê √HÎfiÎ ‘Îfl¿ »ı.
÷ı±˘ Á_÷˘ÊÌ »ı, ±ıÀ·ı Áfl‚ flËÌ Â¿ı »ı ±fiı Áfl‚ »ı ±ıÀ·ı
ÿflı¿ ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ Á_÷˘Ê ‹ÎHÎı »ı.
›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î — “F›Î_ I›Î_, F›Îflı I›Îflı, …ı‰_ ÷ı‰_ «·Î‰Ì ·ı÷Î_ Â̬‰_ ±ı Á_÷˘Ê.”
Á_÷˘Ê ±fiı Áfl‚÷Î, ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi˘ ±Î…L‹ √HÎ »ı.

»ı S·Î_ 58 ‰Ê˘˝◊Ì V‰Î‹ÌlÌ ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ.

Á_V◊ÎfiÎ ±K›ZÎ »ı, ·Î¬˘ ±Î⁄ηT≤©˘fiÎ
∞‰fi’˛ÎHÎ √vËÏfl »ı, ¤Îfl÷fiÎ ‹Ò‘˝L› Á_÷ »ı,
ωrfiÎ ‹Î_‘Î÷α˘ ÷ı‹fiÎ_ ÏÿT› Áı‰Î¿Î›˘˝◊Ì
’˛¤Îω÷ »ı, ’fl_÷ ÷ı‹fiÎ ÏfiI› T›‰ËÎfl‹Î_
Á_÷˘Ê ±fiı Áfl‚÷Î ±ıÀ·Ì Ëÿı ‰HÎÎ¥ √›Î_ »ı ¿ı
¿˘¥fiı ±ı‹fiÌ Áfl‚÷Îfi˘ ±ËıÁÎÁ ’HÎ fi ◊Λ !
V‰Î‹ÌlÌfiÌ Áfl‚÷Î, ±ı‹fiÎ ’Ïfl«›‹Î_
±Î‰fiÎfl ¿˘¥fiı ’HÎ V’Âa Ω›, ’HÎ ÷ı‹Î_›
‹ÎHÎÁ ±_Ω¥ Ω› ÷ı‰_ fiËŸ ! ±ı‹fiÌ Áfl‚÷Î
±ı‰Ì ¿ı √flÌ⁄˘, ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘, √΋ÕÎ_fiÎ ¬ıÕ>÷˘,
’ÌÏÕ÷˘, ¢ÏÊ÷˘ Á˙ ¿˘¥ ±ı‹fiı ±Î…ı› ‹‚Ì
¿ı, fiÎfi΋Î_ fiÎfi˘ ⁄΂¿ ’HÎ ±ı‹fi˘ ’η‰
’¿ÕÌfiı ±ı‹fiÌ ÁÎ◊ı √˘ÃÕÌ ‹Î_ÕÌ Â¿ı, ›‰Îfi˘
±ı‹fiı Ï‹hÎ ⁄fiÎ‰Ì Â¿ı, ¿˘¥ ’HÎ ‹Îfi‰Ì ±ı‹fiÎ
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ’Î‹Ì Â¿ı, ’Î’Ì‹Î_ ’Î’Ì T›„@÷ ’HÎ
±ı‹fiÎ_ «flHÎı ’˛Î›ÏçkÎ ‹ÎÀı …¥ ¿ı !
±Î∞‰fi ’Ïfl‰˛Î…¿ ⁄fiÌ flËı·Î V‰Î‹ÌlÌ
±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiÎ ¿>⁄α˘◊Ì ·¥fiı ωr¤fl‹Î_
Á÷÷ ÁIÁ_√ ’˛‰ÎÁ, ÁIÁ_√ ›ÎhÎÎ ¿fl÷Î flèÎÎ »ı.
17,000 √΋˘ ±fiı 55 ÿı¢‹Î_ ÷ı±˘ CÎÒQ›Î »ı.
’fl_÷ 87 ‰Ê˝fiÎ ∞‰fi¿Î‚‹Î_ ±_√÷ Áω‘Î ‹ÎÀı
±ı‹HÎı @›Îflı› “‹Îflı ±Î‰Ì Á√‰Õ Ωı¥Âı, ±Î‰_
‰ÎËfi Ωı¥Âı, ±Î‰Ì T›‰V◊Î Ωı¥Âı, ±Î‰_ ¤˘…fi
49
Ωı¥Âı, ±Î‰Ì ’◊ÎflÌ Ωı¥Âı, ±Î‰Ì Á¤Î
Ωı¥Âı...” ±ı‰Ì fi ÷˘ ‰Î÷ μE«ÎflÌ »ı ¿ı fi ÷˘
¥ÂÎfl˘ ÁK‘Î_ ¿›˘˝ »ı ! F›Îflı-I›Îflı, F›Î_-I›Î_,
…ı‰_-÷ı‰_ …ı ‹Y›_ ÷ı‹Î_ ’˛ÁLfi flËı‰ÎfiÌ Á_÷˘Ê-
¿‚Î ±ı‹fiÎ Áfl‚ xÿ›fiı ⁄flÎ⁄fl ŒÎ‰Ì √¥ »ı.
’Ò‰Î˝l‹‹Î_ «ÎHÎÁÿ √΋ı ‹Î÷Î-Ï’÷ÎfiÌ
»hλΛ΋Î_ ∂»fl÷Î Ë÷Î I›Îfl◊Ì … ±ı‹fi˘
±ı‰˘ V‰¤Î‰. @›Îflı› ¿˘¥ ‹Î_√HÎÌ fiËŸ ¿ı ¿˘¥
‰Î÷fi˘ ÷¿Îÿ˘ fiËŸ. ¤Ò¬ ·Î√ı ÷˘ ¬Î‰Îfi_
‹Î_√‰Îfi_› V‰¤Î‰‹Î_ fiËŸ ! ‹Î÷Î Ïÿ‰Î‚Ì⁄Î
Á΋ı «Î·Ìfiı ¬Î‰Îfi_ K›Îfi flάı !
ÁΑ ◊›Î ’»Ì ±ı‹fiÌ ±ı V‰Î¤Îω¿÷Î
Á_÷˘Ê ±fiı Áfl‚÷ÎfiÎ √HÎ ÷flÌ¿ı ‰‘ fiı ‰‘
¬Ì·÷Ì flËÌ. ÷ıfi˘ Á˙◊Ì ‰‘ ’Ïfl«› ±ı‹fiÎ
±Ë˘flÎhÎ «Î·÷Ì ÁIÁ_√-›ÎhÎ΋Î_ ◊Λ »ı.
ËΩfl˘ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ CÎÒ‹÷Î V‰Î‹ÌlÌfiı @›Îflı›
±Áω‘α˘±ı ±¿‚ÎT›Î fi◊Ì. …ı Á‹›ı …ı
Á√‰Õ ‹‚Ì ÷ıfiÎ◊Ì ±Îfi_ÿ’Ò‰˝¿ fi¤ÎT›_ »ı.
÷ıfiÎ◊Ì …flÎ ∂·À<_, ÷ı‹fiÌ Áω‘α˘ ÁΫ‰‰Î
‹ÎÀı Á_÷˘ ¿ı ËÏfl¤@÷˘fiı ÷ı±˘ ‰Îflı ! @›Îflı¿ ¿ËÌ
ÿı — “ÿıËfiı ÀÎ’ÀÌ’ Â_ ! …ı‹ »ı ÷ı‹ ÁÎv_ »ı.
◊˘ÕÌ¿ ±√‰Õ‹Î_ @›Î_ ‹flÌ …‰ÎfiÎ »Ì±ı !”
Áfiı 1975‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ fi‰Î√΋ ·˘Ï·›ÎHÎÎ
◊¥ ÷Î. 14-9-”75fiÎ fl˘… ¤Î‰fi√fl Ï…S·ÎfiÎ

¿Î‚Î÷‚Ή √΋ı ‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎ ‹ÎÀı ’‘Îfl‰ÎfiÎ Ë÷Î. ‰flÁÎÿfi_ Ωıfl
ÁÎv_ ±ı‰_ Ë÷_. V‰Î‹ÌlÌ ŒÎ√˘˝ ‰Îfi‹Î_ fi‰Î√΋◊Ì I›Î_ …‰Î ‹ÎÀı
◊˘ÕÎ_¿ Ï¿.‹Ì. ÿÒfl √›Î ¿ı ¿Î«Î flV÷΋Î_ ‰flÁÎÿfiı ¿ÎflHÎı ◊›ı·Î
¿Ì«Õ‹Î_ ‰ÎËfi ¬Ò_’Ì √›_. ÁÎ◊ıfiÎ ÕˇÎ≥‰fl, Á_÷˘ ±fiı ËÏfl¤@÷˘±ı
CÎH΢ ≠›Ifi ¿›˘˝, V‰Î‹ÌlÌ ’HÎ √ÎÕÌ‹Î_◊Ì ∂÷flÌ ‘yÎ ‹Îfl‰Î
‹Î_ÕuÎ, ’HÎ ‰ÎËfi ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›_ fiËŸ. ¿˘¥ ¿Ëı — “√Îfl΋Î_ ’ÎHÎÎ
fiÎ_¬˘, ÷ıfiÎ μ’fl ◊¥fiı ¿ÎœÌ ·ı‰ÎÂı.”
{fl‹fl ‰flÁ÷Î ‰flÁÎÿ‹Î_ ’·‚÷Î_ ’·‚÷Î_ Á˙ ’J◊fl ·Î‰‰Î
·ÎB›Î. V‰Î‹ÌlÌ ’HÎ ’J◊fl μ’ÎÕÌfiı ·Î‰‰Î ·ÎB›Î. ±Î Ωı¥ Á˙±ı
¿èÎ_ — “V‰Î‹Ì ! ±Î’ flËı‰Î z˘. ±‹ı ±ÎÀ·Î ⁄‘Î »Ì±ı fiı !”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “±ı‹Î_ @›Î_ ¿Î_¥ ◊¥ …‰Îfi_ »ı ! ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ… ‰¬÷ı› ’◊flÎ μ’ÎÕuÎ »ı, fiı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ‰¬÷ı› ±ı
¿Î‹ ¿flı·_ »ı, fi‰_ fi◊Ì...”
V‰Î‹Ìḻı ÷˘ ’J◊fl ¨«¿‰Îfi_ «Î· flÎA›_. Á˙ √ÎÕÌfiı ‘y˘
‹Îfl‰Î ·ÎB›Î. ’fl_÷ Á˙fiÎ ≠›Ififiı ±_÷ı ’HÎ √ÎÕÌ fiÌ¿‚Ì … fiËŸ.
‰flÁÎÿ «Î· Ë÷˘. »ı‰Àı Á_÷˘±ı ¿èÎ_ — “±Î’HÎı fi‰Î√΋◊Ì √ÎÕÎ_
‹_√Ή̱ı...”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±ıfiÌ …wfl fiËŸ. «Î·˘, «Î·Ì fiά̱ı.”
±ı‹ ⁄˘·÷Î_ ÷ı±˘ «Î·‰Î ·ÎB›Î ±fiı ÿґΑÎfl √΋ı ’‘Λν.
±ËŸ◊Ì ËÏfl¤@÷˘±ı hÎHÎ √ÎÕÎ_ ¿flÎT›Î_, ±fiı ‰flÁ÷Î ‰flÁÎÿı ‘Òfi
¿fl÷Î_ fiı ’·‚÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ¿Î‚Î÷‚Ή ±Î‰Ì ’ˢÓE›Î.
±Î‰Î ±fiı¿ ’˛Á_√ı ‘‹˝√v ÷flÌ¿ıfiÌ ±ı‹fiÌ ±Î Áfl‚÷Î Á˙fiı
V’Âa √¥ »ı.
√Î ‹ÕÎ_±˘‹Î_ ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiı ÂÌ Áω‘Î ‹‚ı ? ÷ı‹Î_›
±ÎÏÿ‰ÎÁÌ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ¿ı ’_«‹Ëη ±fiı ÿÏZÎHÎ √…flÎ÷fiÎ_
¿ıÀ·Î_¿ ’»Î÷ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ÷˘ Á΋ÎL› …wÏfl›Î÷˘fiÌ T›‰V◊Î ’HÎ
‹‚ı fiËŸ, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiı ÷ı‹Î_› ±Îfi_ÿ !
V‰Î‹ÌlÌ Á˙flÎWÀˇfiÎ ¤Î·’˛ÿı‹Î_ ω«fl÷Πˢ› I›Îflı ÷˘
ÁÎ◊ıfiÌ ¿˘¥ ’HÎ T›„@÷ ¿oÀÎ‚Ì Ω›. ¿ÎflHÎ ¿ı ±ËŸ ÷‚ΉfiÎ_
Õˢ‚Î_ ±fiı ¬ÎflÎ_ ’ÎHÎÌ ’̉ÎfiÎ_, ‘˘‹‘¬÷Î ÷Î’‹Î_ Œfl‰Îfi_, fi
·Î≥À ¿ı fi ’_¬Î, ±fiı ¤Î·-≠ÿıÂfiÌ Á÷÷ ∂Õ÷Ì {ÌHÎÌ ‘Ò‚ ÁËfi
¿fl‰ÎfiÌ ! V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ‹ÏËfi˘ ‹ÏËfi˘ ¤Î·fiÎ_ ±Î‰Î_ √΋ÕÎ_±˘‹Î_
¿˘¥ Áω‘ΠωfiÎ Œfl÷Î flËı ! ±ı‹fiÎ ‹¬ı◊Ì ¿˘¥ Á√‰ÕfiÌ
@›Îflı› ‹Î_√HÎÌ ◊¥ fi◊Ì !
50
√΋ÕÎ_±˘‹Î_ ±_‘Îflı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfi_ ¿Î›˝
Áfl‚÷Î◊Ì «Î·÷_ flËı...
1985‹Î_ fi‰ÁÎflÌ◊Ì ÁÎ_…ı ¿<flı· ’‘Λν Ë÷Î. ±ı¿ ËÏfl¤@÷fiÎ
fi‰Î ‹¿Îfi‹Î_ μ÷Îfl˘ Ë÷˘. flÎhÎı V‰Î‹ÌlÌ ±Îfl΋‹Î_ ’‘Λν I›Îflı
Áı‰¿˘±ı Ωı›_ ¿ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ flΩ¥‹Î_ CÎHÎÌ ‘Ò‚ Ë÷Ì. ±ı¿ Á_÷ ÷ı
ÁÎŒ ¿fl÷Î Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “Â_ ¿fl˘ »˘ ? ‘Ò‚ ·Î√ı »ı ?”
Á_÷ ¿Ëı — “ËÎ, ÁÎŒ ¿v_ »\_.”
V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ÿ‹ ⁄˘S›Î — “ÂflÌfl ’HÎ ‘Ò‚fi_ … »ı fiı !”
÷ı±˘fiÌ ±Î ºÏpfi˘ ±fi¤‰ ±ı … flÎhÎı ◊›˘. flÎhÎı Ã_ÕÌ CÎHÎÌ
Ë÷Ì. V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ±˘œ‰Îfi_ ‹›Î˝Ïÿ÷ Ë÷_, ’HÎ ¿Î_¥ ⁄˘S›Î ωfiÎ
ÁÒ¥ flèÎÎ. ¨C΋Î_ fiı ¨C΋Î_ ÷ı‹HÎı ⁄Î…\‹Î_ ’Õı·Ì ‹E»flÿÎfiÌ ±˘œÌ
Ë÷Ì ! ÂflÌfl ‘Ò‚fi_ ‹ÎfiÌfiı ±ı‹HÎı Ω÷ı @›Îflı› Áω‘α˘fiÌ Ï«_÷Î
¿flÌ … fi◊Ì.
Á fiı 1968-69 ÿflQ›Îfi ωzÎfi√fl »ÎhÎη›‹Î_ ‰"¿ıÂfifiÎ
Ïÿ‰Á˘ Ë÷Î. CÎHÎÎ ¬flΠωzÎ◊a±˘ ’˘÷’˘÷ÎfiÎ √΋ı «ÎS›Î √›Î
Ë÷Î. ±ı¿ flÎhÎı ±ı¿ w‹‹Î_ ωzÎ◊a±˘ ‹˘Õı Á‘Ì ‰Î_«÷Î Ë÷Î.
‹‘flÎ÷ı ÁÎÕÎ ⁄Îfl - ±ı¿ ‰ÎB›˘ ËÂı ! I›Î_ ⁄Îflb_ ¬¬Õu_. ±_ÿfl
·Î"¿ fiˢ÷_ ÷ı◊Ì ÁÌ‘_ … ¬Ò·Ì √›_. ωzÎ◊a±˘±ı Ωı›_ ÷˘
V‰Î‹ÌlÌ ! ⁄ËÎfl√΋◊Ì ÁÌ‘Î … «ÎS›Î ±Î‰÷Î Ë÷Î. ’˘À·Î_ ÁÎ◊ı
Ë÷Î_. ÁÎ◊Ì Á_÷ ±fiı V‰Î‹ÌlÌ ¬Ò⁄ ◊οı·Î Ë÷Î. »ÎhÎη›
Á_¤Î‚÷Î …›¿ÚWHÎ ¤√÷ ‰√ıflı ’ÎÊ˝ÿ˘ ÁÒ¥ √›Î Ë÷Î, ÷ı◊Ì ÷ı‹fiı
…√ÎÕuΠωfiÎ V‰Î‹ÌlÌ ±Î w‹fiÌ ·Î≥À «Î· Ωı¥fiı ÁÌ‘Î ±ËŸ
… ±ÎT›Î Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌfiı Ωı÷Î_ … ωzÎ◊a±˘ ÷˘ ∂¤Î ◊¥
√›Î. ÷ı‹HÎı ’ÎÊ˝ÿ˘fiı …√ÎÕ‰Îfi_ ¿èÎ_, ÷˘ fiÎ ’ÎÕÌfiı V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı —
“±ı‹fiı ÂÎ_Ï÷◊Ì Á҉Πÿ˘. flÎ÷ ±ËŸ … ’ÕÌ flËÌÂ_ !”
Á_V◊ÎfiÎ ’˛‹¬ ±fiı Á_’˛ÿΛ‹Î_ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ’»Ìfi_ ÷ı‹fi_
V◊Îfi ˢ‰Î »÷Î_, Áω‘α˘fiÌ ‹Î_√HÎÌ Ï‰fiÎ … V‰Î‹ÌlÌ, CÎflı
√›ı·Î ωzÎ◊a±˘fiÌ ’◊ÎflÌ‹Î_ fiÌ«ı ÁÒ÷Î ±fiı ωzÎ◊a±˘ ’·_√
μ’fl ÁÒ¥ flèÎÎ !
±Îfl΋‹Î_, ¤˘…fi‹Î_ ¿ı ‹ÁÎŒflÌ‹Î_; √΋Õ΋Î_ ¿ı ÂËıfl‹Î_; √‹ı
÷ı ‰ÎËfi ˢ›, @›Îflı¿ Õ‹ÏHΛΠ¿ı √ÎÕ΋Î_ ±fiı Àˇ"@Àfl‹Î_› ’˛‰ÎÁ
ˢ›, ¿˘¥ ’HÎ ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ ±ı‹fiÎ ÏfiΩfi_ÿ‹Î_ ωZÎı’ fi ◊Λ.
“±Î’fiı ÂËıfl‹Î_ ÂÎ_Ï÷ ¿ı √΋Õ΋Î_ ?” ±ı‰Î ±ı¿ ’˛ëfiÎ
’˛I›kÎfl‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — “±‹Îflı ÷˘ ⁄‘ı … ÂÎ_Ï÷ »ı.”
÷Î. 8-5-2004fiÎ fl˘… ·_ÕfifiÎ √fl‰Ì √…flÎ÷ Á΋ϛ¿fiÎ
÷_hÎ̱ı V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ Ë÷_ — “±Î’ ωr¤fl‹Î_ ω«flHÎ ¿fl÷Î
flˢ »˘, ±ı‹Î_ ¿›Î ±ı¿ ÂËıfl ¿ı V◊‚fi_ ±Î’fiı ±Î¿Ê˝HÎ »ı ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ —
“±‹Îflı ÷˘ ¤√‰Îfi ÁÎ◊ıfi_ ±Î¿Ê˝HÎ »ı.”
±Î ¿˘¥ ÷k‰iÎÎfi fiËŸ, ’fl_÷ ±ı‹fiÎ ±ÎK›Î„I‹¿ ∞‰fifi˘
±¿Û »ı. ±ıÀ·ı … ÷ı±˘ ÿflı¿ ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ Áfl‚ flËÌ Â¿ı »ı.
√Î ‹ÕÎ_±˘‹Î_ ¿ı ÂËıfl‹Î_ ±ı¿ ±fi¤‰ ¿Î›‹ ˢ›, ±ı ˢ›
¿Î›˝ø‹fiÌ ±V÷T›V÷÷Îfi˘. ÷ı‹Î_› ¬ÎÁ ¿flÌfiı V‰Î‹ÌlÌfiÌ
’‘fl΋HÎÌfiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ±ı ±fi¤‰ ±‰U› ◊Λ. ¿˘¥¿ √΋‹Î_
‹ÎhÎ ’Î_« … CÎfl˘‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ …‰ÎfiΠˢ›, ÷ıfiı ⁄ÿ·ı √΋·˘¿˘
¤„@÷¤Î‰ ±fiı μIÁÎË‹Î_ 50 ’‘fl΋HÎ̱˘ ¿flÎ‰Ì fiÎ_¬ı ! ’fl_÷
V‰Î‹ÌlÌ Áfl‚÷Î◊Ì √΋·˘¿˘fiı flÎ∞ ¿flı. Ωı¿ı ÷ı‹Î_ ±ı‹fiÎ
’˘÷ÎfiÎ ÂflÌflfiÎ ¿>«Î fiÌ¿‚Ì Ω› ! ±ı √΋fiÎ ·˘¿˘fiı ÷˘ ‹ÎhÎ ÷ı
… Ïÿ‰Áfi˘ ±fi¤‰ ˢ›, ±fiı V‰Î‹ÌlÌfiı ÷˘ ±ı fl˘…fi_ ◊›_.
V‰Î‹ÌlÌfiÌ T›‰V◊Î ÁΫ‰‰Î ÁÎ◊ıfiÎ Á_÷˘ @›Îflı¿ fiÎflÎ…√Ì
⁄÷Ήı, »÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ √΋ÕÎ_±˘fiÎ ±ı ¤˘‚Î ·˘¿˘fiÎ √Î_ÕÎCÎı·Î
±Î›˘…fi‹Î_ Áfl‚÷Î◊Ì ¤‚Ì Ω›. ¿ıÀ·Î_¿ μÿÎËflH΢ ÷˘ ±Î’HÎfiı
’HÎ ±¿‚Î‰Ì ‹Ò¿ı ÷ı‰Î_ »ı —
÷Î. 14-1-”83, μkÎflΛHÎfiÎ Ïÿ‰Áı ÁÎ⁄fl¿Î_ÃÎfiÎ_ √΋ÕÎ_±˘‹Î_
ω«flHÎ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ fiÎÿflÌ √΋ı ’‘Λν I›Îflı ⁄’˘flı ±ı¿
‰Î√Ì √›˘ Ë÷˘. V‰Î‹ÌlÌ ±ÎT›Î ¿ı ÷fl÷ … ¤fl÷տ΋Î_
√΋·˘¿˘±ı ÷ı‹fiÌ fi√fl›ÎhÎÎ ›˘∞. ÷ı‹Î_ … hÎHÎ ‰Î√Ì √›Î. ÁÎÕÎ
hÎHÎ ‰Î√ı ¤˘…fi ¤ı√Î ◊›Î. ±Õ‘˘ ¿·Î¿ ±Îfl΋ ¿›˘˝ - fi ¿›˘˝ I›Î_
÷˘ lÌ‹ÿ˚ ¤Î√‰÷fiÌ ’ÎflΛH΋Î_ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’‰Î ’‘Λν. »
‰ÎB›Î Á‘Ì V‰Î‹Ìḻı Á˙fiı ·Î¤ ±ÎM›˘. ±ı ’»Ì V◊ÎÏfi¿
ËÏfl¤@÷ ⁄ı«fl¤Î¥ ¿Ëı — “⁄Î’Î ! ⁄ı-«Îfl …HÎÎfiÎ CÎflı ’‘fl΋HÎ̱ı
…‰Îfi_ »ı...”
V‰Î‹ÌlÌ ÷fl÷ … ÷ˆ›Îfl ◊¥ √›Î — “«Î·˘ fiÌ¿‚̱ı...”
±fiı ⁄ı-«Îfl …√Îfiı ⁄ÿ·ı ’‘fl΋HÎÌfiÌ Á_A›Î ‰‘÷Ì √¥...
flÎhÎı ŒÎfiÁfiÎ ±…‰Î‚ı V‰Î‹Ìḻı 102 CÎfl˘‹Î_ ’‘fl΋HÎÌ ’ÒflÌ
¿flÌ I›Îflı flÎhÎı 10-30 ‰ÎB›Î Ë÷Î !
√΋˘√΋fi˘ ≥Ï÷ËÎÁ V‰Î‹Ìḻı Áfl‚÷Î’Ò‰˝¿ ‰ıÃı·Î ±Î‰Î
’Ïfll‹fiÌ ÁÎZÎÌ ’Òflı »ı.
±ı¿ ‰Îfl V‰Î‹ÌlÌ ’Ì’·√◊Ì ’‘fl΋HÎ̱˘ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ Õ¤ÎHÎ
’Ë˘Ó«Ì √›Î. I›Î_ ÷˘ ’Ì’·√fiÎ ËÏfl¤@÷˘ ±ÎT›Î ±fiı ¿Ëı —
51
“◊˘ÕÎ_¿ CÎfl˘‹Î_ …‰Îfi_ flËÌ √›_ »ı.” V‰Î‹ÌlÌ Áfl‚÷Î’Ò‰˝¿
’Ì’·√ ’λΠŒ›Î˝. flÎ÷fiÎ ⁄Îfl ‰ÎB›Î Á‘Ì CÎfl˘‹Î_ CÎÒ‹÷Î flèÎÎ
±fiı ‹‘flÎ÷ ’»Ì Õ¤ÎHÎ ’ˢÓE›Î !
@›Î flı¿ ±ı‰_ ⁄fiı ¿ı ±ı¿ √΋◊Ì ⁄Ì…ı √΋ …¥ flèÎΠˢ›
I›Îflı ‰E«ı … ¿˘¥¿ √΋fiÎ ·˘¿˘ V‰Î‹ÌlÌfiı ’˘÷ÎfiÎ √΋
±Î‰‰Îfi˘ ±Î√˛Ë ¿flı. ±ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_ ⁄‘˘ … ÏfiÏç÷ ¿Î›˝ø‹
¬˘fl‰Î¥ Ω›. ¤·¤·˘ ‘Ìfl…‰Îfi ‘Ìfl… √‹Î‰Ì ⁄ıÁı. ’fl_÷
V‰Î‹ÌlÌ Áfl‚. Á˙fiı flÎ∞ ¿fl‰Î ’˘÷ÎfiÎ ‹fifi_ »˘ÕÌ ÿı. ±ı¿ ‰Îfl
V‰Î‹ÌlÌfiı ⁄ÿ·’fl◊Ì fiÌ¿‚Ìfiı ±ÎHÎ_ÿ ’ˢӫ‰Îfi_ Ë÷_. V‰Î‹ÌlÌ
Á‰Îflı ⁄ÿ·’fl◊Ì fiÌ¿Y›Î ±fiı flÎhÎı ⁄Îfl ‰Î√ı ±ÎHÎ_ÿ ’ˢÓE›Î
I›Îflı ‰E«ı ÷ıfl √΋˘‹Î_ ÷ı±˘fi_ ω«flHÎ ◊›_ Ë÷_ ±fiı ÿflı¿ √΋‹Î_
CÎfl˘CÎfl ’‘fl΋HÎ̱˘ ÷˘ ¬flÌ … !
CÎHÎÌ ‰Îfl ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ √΋ı, ’˘÷ÎfiÎ CÎflı ¿ı ’˘÷ÎfiÎ fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ
‰Ëı‰ÎÏfl¿ ’˛Á_√˘‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿ ·¥ …fiÎflα˘
V‰Î‹ÌlÌfiı ±ı‰Ì ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ ‹Ò¿Ì ÿı ¿ı ÁÎ◊ıfiÌ T›„@÷ ’HÎ
±¿‚Î¥ Ω›. @›Îflı¿ ’˛Á_√fi_ ±˙Ï«I› ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiΠωflÎÀ
T›„@÷I‰fiı »Î…ı ÷ı‰_ fi ˢ› ! ’fl_÷ V‰Î‹Ìḻı ±ıfiı› ÁΫ‰Ì
·Ì‘Î »ı ! Áfl‚ V‰Î‹ÌlÌ fiÎ fi ¿ËÌ Â¿ı, ¿ÎflHÎ ±ıÀ·_ … ¿ı
¿˘¥fi_ ‹fi ÷ÒÀı ±ı ±ı‹fiı fi ’˘ÁΛ ! ’˘÷ı ¿WÀ ‰ıÃÌfiı I›Î_ Ω›
±fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿfi_ ±Q≤÷ ‰flÁΉı ! ±ı‰Ì flÌ÷ı ·Î¬˘ ·˘¿˘±ı ±ı‹fiÌ
Áfl‚÷Îfi˘, ±ı‹fi˘ A›Î· ¿›Î˝ ÏÁ‰Î›, ·Î¤ ·Ì‘˘ »ı. ±Î ÷˘
¿Î‹‘ıfi √Λ ! ‹Î_√˘ I›Îflı ÿÒ‘ ±Î’ı, ≥E»Î±˘ ’ÒHν ¿flı, ±fiı ‰‚Ì
’ÎÀ<_› fi ‹Îflı ! ±ı‹ Á‹∞fiı 87 ‰Ê˝fiÌ ™‹fl Á‘Ì Á˙±ı ±ı‹fi˘
¤fl’Òfl ·Î¤ ·Ì‘˘ »ı !
±Î‰Î ÷˘ ±Á_A› ±fi¤‰˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÁÎ◊ı Á÷÷ ω«fl÷Î
ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì ±fiı Á_÷˘fiı ›Îÿ »ı.
‹ ËÌ¿Î_ÃÎfiÎ_ ¿˘÷fl˘fiÎ ⁄ÿ·’fl ωV÷Îfl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ⁄O⁄ı Ï¿.‹Ì.
«Î·Ìfiı »Î’flı »Î’flı Á‰Îfl◊Ì ÁÎ_… Á‘Ì ’‘fl΋HÎ̱˘‹Î_ fiÌ¿Y›Î
ˢ› I›Îflı ÷˘ ÁÎ◊ıfi˘ √‹ı ÷ı‰˘ ÂÒfl‰Ìfl ’HÎ ◊Î¿Ì Ω›.
‹Ëo÷ V‰Î‹Ìfiı ±ı‰Î ±ı¿ ’˛Á_√fiÌ ›◊Î◊˝ VQ≤Ï÷ »ı. ÷ı±˘ ·¬ı
»ı — ““⁄΋HÎ√΋fiΠω«flHÎfiÌ ‰Î÷ »ı. ‰ˆÂά ‹ÏËfiÎfiÎ Á¬÷
÷Î’‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ⁄’˘flı hÎHÎ ‰Î√ı ’‘fl΋HÎ̱˘ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î.
Ë_ ÁÎ◊ı Ë÷˘. ±ı √΋ ¨«ÎHÎ-fiÌ«ÎHÎfiÎ œ˘‚Ή˘‰Î‚_ »ı.

’‘fl΋HÎ̱˘‹Î_ œ˘‚Ή˘ «œ‰Î-∂÷fl‰Î‹Î_ ¿Á fiÌ¿‚Ì …÷˘.
V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ Àı¿fl˘ «œÌ flèÎÎ Ë÷Î. ËÎ_Œ «Õu˘ Ë÷˘. ’√fiÌ
Ï’_Õ̱˘‹Î_ ¿‚÷fl ◊÷Ì Ë˘› ÷ı‰_ ‹fiı ·ÎB›_. ±ıÀ·ı ‹fiı ÷ı‹fiı ‹ÎÀı
ÿ›Î ±Î‰Ì — “±ÎÀ·˘ ¤ÌÕ˘ ±Î ™‹flı ÂÎ ‹ÎÀı ? ˉı ±ı‹HÎı
±Îfl΋ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı...”
I›Î_ ÷˘ ÷fl÷ V‰Î‹Ìḻı ‹ÎflÌ Á΋_ Ωı›_ fiı …flÎ ËV›Î. ‹fiı
◊›_ — ±Î’fiÎ ÿıËfiÎ «Òflı«ÒflÎ ◊¥ flèÎÎ »ı, ±fiı ±Î’ ËÁ˘ »˘ ?
‹fiı ◊›_ ¿ı Ë‹HÎÎ_ V‰Î‹ÌlÌ ±Î «œ‰Î‹Î_ ¿ÏÃfi Àı¿flα˘fiÌ ‰Î÷
¿flÂı. ’fl_÷ ±ı‰Î‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “±ËŸ ⁄‘ı ›˘√Ì⁄Βαı
’‘fl΋HÎÌ ¿flı·Ì »ı !!”
’˘÷Îfi_ ·ı ’HÎ ±fiÁ_‘Îfi fiËŸ !””
Á˙flÎWÀˇ ±fiı ÁÎ⁄fl¿Î_ÃÎfiÎ_ √΋ÕÎ_±˘fi˘ μfi΂˘ ¤Îflı ±ÁèÎ !
√fl‹Ì ¬Ò⁄ ±fiı ·Î≥À-’_¬ÎfiÌ Á√‰Õ fiËŸ. ±ı¿ ±ÁèÎ μfi΂ı
ÁÎ⁄fl¿Î_ÃÎfiÎ_ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ÁIÁ_√›ÎhÎαı …¥ flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı
ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì±ı ωfi_÷Ì ¿fl÷Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “V‰Î‹Ì !
«˘‹ÎÁÎ ’»Ì √΋Õı …¥±ı ±fiı μfi΂΋Î_ ‹_⁄¥ …¥±ı ÷˘ ÁÎv_
flËı, √fl‹Ì ±˘»Ì ·Î√ı...”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “μfi΂΋Î_ ÷˘ √΋Õı ÁÎv_ flËı. «˘‹ÎÁÎ ’»Ì
√΋ÕÎ_fiÎ ·˘¿˘fiı ¬ı÷flı ¿Î‹ ˢ› ±ıÀ·ı ±ı‹fiı ŒÎ‰ı fiËŸ fiı !”
√΋ÕÎ_fiÎ ·˘¿˘fiÌ Áω‘Î ¬Î÷fl V‰Î‹Ìḻı Áfl‚÷Î’Ò‰˝¿ ’˘÷ÎfiÌ
Áω‘α˘fiı √HοÎflÌ fiËŸ. ±ı 45 ÏÕ√˛Ì ÷Î’‹Îfi‹Î_ ÁÎ⁄fl¿Î_Ã΋Î_
27 Ïÿ‰Á‹Î_ 87 √΋˘fi_ ¤fl«¿ ω«flHÎ ›˘Ω¥ √›_ !
Áω‘α˘ ÷˘ ⁄Î…\±ı flËÌ, ’fl_÷ ⁄ÌΩfiÌ Á√‰Õ÷Î ¬Î÷fl
V‰Î‹ÌlÌ ’˘÷ı Áfl‚ ◊¥fiı «ÎS›Î »ı !
±fiı ±Î‰Î ω«flH΋Î_ ±Îfl΋ ÷˘ ‰‚Ì Ë˘› … @›Î_◊Ì !
Á√‰Õ˘ ±fiı ÷¿·ÌŒ˘‹Î_› ±ı‹fi_ ÷ı… fi̬flÌ ∂Ãı !
‹_⁄¥‹Î_ ‹·_Õ‹Î_ ±ı¿ ‰Îfl ±„rfi¤Î¥ ’˘’ÀfiÎ CÎflı ’‘Λν
I›Îflı ±„rfi¤Î¥±ı ÿÌfi¤Î‰ı ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì — “V‰Î‹Ì ! ±Î’fiı ¬Ò⁄
÷¿·ÌŒ ’ÕÌ ËÂı...”
V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ÿ‹ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “F›Î_ ¤Î‰ »ı, I›Î_ ¿˘¥
÷¿·ÌŒ »ı … fiËŸ. …ıfiı ¤√‰Îfi ¤…‰Î ˢ› ±ıfiı ±√‰Õ Ωı‰Î›
fiËŸ. …ı ‰¬÷ı …ı ‹Y›_ ÷ıfiÎ◊Ì Ïfi‰Î˝Ë ¿flÌ ·ı‰˘. ÂflÌflfi˘ Ïfi‰Î˝Ë
… ¿fl‰Îfi˘ ˢ› ! ‹A› ÷˘ ¤…fi »ı. ¤√‰Îfi Á¬ı ¤Ω› »ı ÷ı
‹A› »ı. ⁄Î¿Ì ÷˘ {ÎÕ fiÌ«ı ˢ› ÷˘› «Î·ı !”
±Î ±ı‹fi_ fl˘‹ıfl˘‹‹Î_ ’«ı·_ ÷k‰iÎÎfi »ı. ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÎ
52
±‹ÿΉÎÿ‹Î_ …^fiÎ ËÏfl¤@÷ fiÎflΛHΤΥ Ï‹VhÎÌ ÁÎ◊ı
’√Ï◊›ı ⁄ıÁÌ √˘ÃÕÌ...
ÿ˘fl-ÿ‹Î‹fiÌ ±ı‹fiı ’fl‰Î fi◊Ì.
±Ï¬· ¤Îfl÷ ÁΑ Á‹Î…fiÎ ’Ò‰˝ ±K›ZÎ V‰Î‹Ì fl΋V‰w’
ÂÎVhÎÌ∞ ¿Ëı »ı — “≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ Á_’¿˝‹Î_ ±Î‰÷Î_ ‹fiı
ω·ZÎHÎ ±fi¤ÒÏ÷ ◊Λ »ı. ÁÌ‘Î-ÁÎÿÎ-Áfl‚ ±fiı ÏfiW¿’À-Á_÷fiÌ
±Î ≠◊‹ T›ÎA›Î »ı, ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ’˘÷ÎfiÌ Ïø›Î ¶ÎflÎ
Áfl‚÷ÎfiÌ ≠ıflHÎÎ Á˙fiı ±Î’Ì flèÎÎ »ı....”
ÿÎ ›¿Î±˘ Á‘Ì ‘ÒÏ‚›Î_ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ¿ı ‹ËÎfi√fl˘‹Î_ Á÷÷
ω«fl÷Î V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı¿ ω·ZÎHÎ÷Î ±ı flËÌ »ı ¿ı √‹ı ÷ıÀ·˘ ‹˘À˘
Á‹Îfl_¤ ˢ› ±fiı ÷ı‹Î_ √‹ı ÷ıÀ·˘ ‹˘À˘ Á‹ÿΛ ˢ›, ’HÎ
V‰Î‹ÌlÌfiı ÿflı¿ ËÏfl¤@÷fiı T›„@÷√÷ ‹‚‰Îfi˘ μ‹_√ flËı.
Á‹›‹Î_ ‹˘Õ<_ ◊Λ ÷˘’HÎ V‰Î‹ÌlÌ ±ı ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘fiÌ
·Î√HÎÌfiı ±‰U› ÁΫ‰ı. ’fl_÷ Á‹› …÷Î_ V‰ÎVJ›, ™‹fl ±fiı
Á‹ÿΛfiÎ_ ’Ïfl‹ÎH΢ ⁄ÿ·Î›Î_. ±Î◊Ì, Á_÷˘fiı ±Î ±_√ı ’Ïfl‰÷˝fi
¿fl‰ÎfiÌ ±Ïfi‰Î›˝÷Î ·Î√Ì.
÷Î. 9-12-”94fiÎ fl˘… ‹ËıÁÎHÎ΋Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ 74‹Ì …L‹
…›_÷Ì ¤T›÷Î’Ò‰˝¿ ∂…‰Î¥ flËÌ Ë÷Ì, I›Îflı ÿfl ‰¬÷fiÌ …ı‹
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÷̉˛ ≥E»Î Ë÷Ì ¿ı μ’„V◊÷ ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘fiı
T›„@÷√÷ ‹‚‰_ »ı. ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiÎ V‰ÎVJ›fiı ·Z΋Î_ ·¥fiı Á˙±ı
fiyÌ ¿›* ¿ı, ±Î μIÁ‰‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ Á˙fiı T›„@÷√÷ ‹‚‰Îfi_
‹·÷‰Ì flάı. Á˙ ‰÷Ì fiÎflΛH΋Ïfi V‰Î‹Ì±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ ¿ı,
“±Î ‰¬÷ı T›„@÷√÷ ÿ½fifiı ⁄ÿ·ı «Îfl-«ÎflfiÌ ·Î≥fi‹Î_
ËÏfl¤@÷˘ ±Î’fiÌ fi∞¿ ÿ½fiı ±Î‰ı ÷ı‰_ ±Î›˘…fi ¿›* »ı.”
V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎhÎ ÁÎ_¤‚Ì … flèÎÎ. V‰Î‹Ìḻı ‰Îflı ‰Îflı ≥E»Î ÿUÎν‰Ì
¿ı ÿflı¿fiı T›„@÷√÷ ‹‚̱ı ÷˘ ÁÎv_. »÷Î_ fiÎflΛH΋Ïfi V‰Î‹Ì±ı
V‰Î‹ÌlÌfiÎ V‰ÎVJ› ‹ÎÀı ±ı‰_ fi ¿fl‰Î ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿ ωfi_÷Ì ¿flÌ.
ÿÁ Ï‹ÏfiÀ ’»Ì ŒflÌ◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiı ÷ı ±_√ı ’Ò»u_ I›Îflı ¿Ëı — “¤·ı,
Á_÷ ¿Ëı ±ı‹ ¿fl‰_ lıWà »ı. ÷‹ÎflÎ ⁄‘΋Î_ ¤√‰Îfi flèÎÎ »ı.”
’˘÷ÎfiÌ ≥E»Îfiı ŒÀ˚ ’Õ÷Ì ‹Ò¿Ì ÿ¥fiı V‰Î‹ÌlÌ Áfl‚÷Î◊Ì Á˙fiÎ
ω«Îfl‹Î_ ¤‚Ì √›Î.
“¿À ‰‚Ì …‰_” - ±ı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ¿◊fi ±ı‹fiı ÁË…ÏÁ©
»ı. ±ıÀ·ı … 87 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î Áfl‚÷Îfiı ™‹fl
·Î√Ì fi◊Ì.
Á_ V◊ÎfiÎ ±K›ZÎ’ÿı ¿ı V‰›_ √v’ÿı ˢ‰Î »÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ±ı¿
 ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ⁄˘·ı »ı I›Îflı ÷ı±˘ fi◊Ì ⁄˘·÷Î, ’fl_÷ ¤√‰Îfi ⁄˘·ı »ı.
÷ı±˘ Á˙fiı ±Îç›˝¿Îfl¿ flÌ÷ı ±ÎK›Î„I‹¿ ’˛√Ï÷ ¿flÎ‰Ì flèçÎÎ »ı.
ÂÎVh΢ ’˛‹ÎHÎı ¿Ë̱ı ÷˘ ÷ı‹fi_ ’Ò…fi ÷ı ¤√‰Îfifi_ ’Ò…fi »ı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±ı¿ ¬flı¬fl ±ÎK›„I‹¿ ‹ËÎflÎΩ »ı.
±ÿfiÎ V‰›_Áı‰¿ ÷flÌ¿ı Áfl‚÷Î◊Ì ÿflı¿ ¿Î›˝‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ Ω÷fiı ΩıÕÌ
»ı. ˢt˘, ’ÿ, ’˛Ï÷WÃÎ ¿ı fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ ¿˘¥ ’HÎ ¤ıÿ¤Î‰˘ ±ı‹fiÌ
Áfl‚÷Îfiı ±‰fl˘‘Ì Â@›Î fi◊Ì.
Áfiı 1962‹Î_ ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ÂÎËÌ⁄Î√ ‹_ÏÿflfiÎ ≠Ï÷WÃÎ
μIÁ‰‹Î_ ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘ ±ÎT›Î, ¤˘…fi ·Ì‘_, flÎhÎı ’HÎ ËΩfl˘
‹ÎHÎÁ˘ …Q›Î, ±fiı ‰Ì¬flÎ¥ √›Î. ÷ı flÎhÎı Á_÷˘fiÎ μ÷ÎflÎfiÌ ’λ‚
±Î‰ı·Î flÁ˘Õı ±ıÉÎÕfiÌ ·ÎflÌ Ï«yÎfl ¤flÎ¥ √¥ Ë÷Ì. flÎhÎı ÿÁ
‰ÎB›Îfi˘ Á‹› Ë÷˘. ±ı¿ ›‰Îfi V‰›_Áı‰¿ ±ıÉÎÕfiÌ ·ÎflÌ ¬ıÓ«Ìfiı
œÎ‚ «œÎ‰Ì ‹A› ¿«flÎ’ıÀÌ Á‘Ì ·¥ …‰Î ‹◊÷˘ Ë÷˘. flÎhÎı ¿˘¥
‹ÿÿ‹Î_ ’HÎ fiˢ÷_. ±ı‰Î‹Î_ ‹Ë˘IÁ‰fiÎ ±K›ZÎ ÷flÌ¿ı V‰Î‹ÌlÌ
‹Ë˘IÁ‰fiÌ ‹ÌÏÀ_√ ’÷ΉÌfiı fiÌ¿Y›Î. V‰›_Áı‰¿fiı ±ı¿·Î ‹◊÷Î
Ωı¥ V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ÿ‹ I›Î_ ÿ˘ÕÌ ±ÎT›Î ±fiı ±ıÃÎ_ ’÷fl΂Î_fiÌ
·ÎflÌfiı ‘y˘ ‹ÎflÌ œÎ‚ «ÕÎ‰Ì »ı¿ Á‘Ì ·ÎflÌ ¬ıÓ«‰Î‹Î_ ‹ÿÿ ¿flÌ.
·ÎflÌ ¬Î·Ì ◊¥ √›Î ’»Ì ’Î»Ì ›˘B› V◊Îfiı ‹Ò¿‰Î ’HÎ ÁÎ◊ı fiı
ÁÎ◊ı ±ÎT›Î ! ±ı fiÎfiÎ V‰›_Áı‰¿fiΠˈ›ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î Áfl‚÷Î
∞‰fi¤fl …ÕÎ¥ √¥ »ı. ±Î…ı fiÎflΛHÎ’˛ÁÎÿ V‰Î‹Ì ÷flÌ¿ı ±ı
VQ≤Ï÷ ‰Î√˘‚÷Î_ ÷ı±˘fiΠˈ›ı ⁄ÌΩı ±ı‰˘ … ’˛Á_√ ∂’ÁÌ ±Î‰ı »ı.
Áfiı 1968‹Î_ ¿˘·¿Î÷΋Î_ fiÎflΛHÎ’˛ÁÎÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ Ï«h΢fi_
≠ÿ½fi Ë÷_. ⁄_√΂fiÎ ≠ÏÁ© ÁÎÏËI›¿Îfl ÷ÎflÎÂ_¿fl ⁄_ÿ˘’ÎK›Î›
’HÎ μ’„V◊÷ flËı‰ÎfiÎ Ë÷Î. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ› ’fl_’flÎ ’˛‹ÎHÎı
±ı¿·Î ÁΑ◊Ì @›Î_› …¥ ¿Λ fiËŸ. ÷ı ‹…⁄ fiÎflΛHÎ’˛ÁÎÿ
V‰Î‹Ì ≠ÿ½fi‹Î_ …‰Î ‹ÎÀı ΩıÕfiÎ Á_÷ ¢‘Ì flèÎÎ Ë÷Î. fiÎfiÎ-
fiÎfiÎ Á_÷˘fiı ’HÎ ÷ı‹HÎı ’Ò»u_, ’fl_÷ ¿˘¥ ÷ˆ›Îfl ◊›_ fiËŸ. ÿflı¿fiı
¿_¥¿ fiı ¿_¥¿ ¿Î‹. fiÎflΛHÎ’˛ÁÎÿ V‰Î‹Ìfiı ¤Îflı μ¶ı√ ◊÷˘ Ë÷˘ ¿ı
≠ÿ½fi‹Î_ ’Ë˘Ó«Ì Â¿ÎÂı fiËŸ. ±ı‰Î‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ÷ı‹fiÌ T›√˛÷Î
’Î‹Ì √›Î ±fiı ¬Ò⁄ T›V÷ ˢ‰Î »÷Î_ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “«Î·˘, Ë_
÷‹ÎflÌ ΩıÕ‹Î_ ±Î‰_ !”
÷ı‹fiı ◊›_ — “≠‹¬V‰Î‹Ìfiı ÷˘ ΩıÏ՛ΠÁΑ ÷flÌ¿ı ¿ı‹ ·¥
…‰Î› ? @›Î_ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ±fiı @›Î_ Ë_ ?” ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ÷˘
÷ˆ›Îfl … Ë÷Î. fiÎflΛHÎ’˛ÁÎÿ V‰Î‹Ì V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î Áfl‚÷Î Ωı¥
±Î¤Î ⁄fiÌ √›Î.
Áfiı 1972‹Î_ ¿˘·¿Î÷΋Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ËV÷ı ‹ÒÏ÷˝’˛Ï÷WÃÎfi˘
¤T› Á‹Îfl˘Ë Ë÷˘. ±Î ÿflQ›Îfi ±ı¿ ⁄’˘flı V‰Î‹ÌlÌ flÁ˘Õ΋Î_
’‘Λν. ±ËŸ ÿı‰«flHÎ V‰Î‹Ì ’ÒflÌ ‰HÎ÷Î Ë÷Î, ’HÎ ’ÒflÌ ÷‚fiÎfl
¿˘¥ fiˢ÷_. V‰Î‹Ìḻı ±Î Ωı›_ ¿ı ÷fl÷ … ZÎHΤfl‹Î_ ’Ïfl„V◊Ï÷
53
…ı‹fiÎ ·Ì‘ı ÏËLÿ ‘‹˝fi_ √˙fl‰ ‰K›_ »ı.
- Áÿ˚√v V‰Î‹Ì Ï‰Λ Á⁄˛õH›‹˚
(Ïˋη› ±ı¿Õ‹Ì, ˉΥ ÀÎ’, ±‹ıÏfl¿Î)
’Îfl¬Ì ·Ì‘Ì. fiı ¿Ëı — “·Î‰˘, Ë_ ÷‚_ !” ÷ı·fiÎ ±ı¿ ¬Î·Ì ÕO⁄Îfiı
¨‘˘ ¿flÌ ÷ıfiÎ ’fl ÷ı±˘ ⁄ıÁÌ √›Î ±fiı ’ÒflÌ ÷‚‰Î ·ÎB›Î. ⁄Ì…ı
Ïÿ‰Áı ‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎ …ı‹fiÎ ËV÷ı ◊‰ÎfiÌ Ë÷Ì, ±ı V‰Î‹ÌlÌ ±Î…ı
’ÒflÌ ÷‚÷Î Ë÷Î ! ÷ı‹fiÎ ±Î Áfl‚ ‰÷˝fifiÌ »Î’ Á˙fiÎ_ xÿ›‹Î_
¨ÕÌ ¿˘÷flÎ¥ √¥.
±ı¿ ‰¬÷ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹ÌlÌ ·Ÿ⁄ÕÌ◊Ì flÎ…¿˘À
…¥ flèÎÎ Ë÷Î. Áı‰¿ Á_÷˘ flÁ˘¥ ¿fl‰Î ±Î√‚◊Ì ±·√ ‰ÎËfi‹Î_
fiÌ¿Y›Î Ë÷Î. ’fl_÷ ‰E«ı ‹Ò‚Ì ÷Ì◊˝‹Î_ ÿ½fi ¿fl÷Î_ ÷ı‹fiı ‹˘Õ<_ ◊¥
√›_. ±fiı ‰‚Ì ¿o¥¿ ¬Î‹Ì ÁΩ˝‰Î◊Ì ÷ı±˘ »ı¿ ÁÎÕÎ ⁄Îfl ‰Î√ı
flÎ…¿˘À ’ˢÓE›Î. ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiı …‹‰Îfi_ CÎb_ ‹˘Õ<_ ◊Âı ±ı‹
ω«Îfl÷Î_ Áı‰¿˘ Á˙ ¬Ò⁄ μ«ÎÀ‹Î_ Ë÷Î. ’fl_÷ Á˙±ı I›Î_ ’ˢӫÌfiı
Ωı›_ ÷˘ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ÷˘ ¤˘…fi ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î ±fiı V‰Î‹ÌlÌ
÷ı±˘fiı ’ÌflÁ÷Î Ë÷Î ! Áı‰¿˘ ±Îç›˝ ’Î‹Ì flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı ‹fl¿
‹fl¿ ËÁ÷Î_ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “flÁ˘¥ ÷˘ ≠‹¬V‰Î‹Ì±ı
⁄fiÎ‰Ì »ı. ±‹ı ¿◊Î ¿flÌ ±fiı ≠‹¬V‰Î‹Ì±ı flÁ˘¥ ⁄fiΉÌ. …\±˘
¿ı‰Ì flÁ˘¥ ! ±Î_√‚Î_ ¿flÕÌ ¬Î¥±ı !” Áı‰¿˘fiÌ Áı‰Î V‰Î‹Ìḻı
Áfl‚÷Î◊Ì ¿flÌ fiÎ_¬Ì, ¿o¥ ¿›Î˝fiÎ ¤Î‰ ÏÁ‰Î› !
V‰Î ‹ÌlÌfiÌ Áfl‚÷Îfi˘ ±ı¿ ⁄ÌΩı ±Î›Î‹ ’HÎ fiÌfl¬‰Î
…ı‰˘ »ı. ±Î…˝‰ ±ı‹fi΋Î_ ±ıÀ·Ì Ëÿı ±˘÷’˛˘÷ ◊¥ √›_ »ı ¿ı
±ı‹fiÎ T›„@÷I‰‹Î_◊Ì, ¿˘¥ ’HÎ ¤Îfl ωfiÎfiÌ, √v ˢ‰ÎfiÎ ’HÎ
¤Îfl ωfiÎfiÌ Á˙Q›÷Î … ‰èÎÎ ¿flı ! ±ı‹fiÎ_ ’˛‰«fi˘‹Î_ ±ıfi˘
ωÂıÊ ’Ïfl«› ◊Λ. ÏfiI› Á‰Îfl-ÁÎ_… ›˘Ω÷Ì ÁIÁ_√Á¤Î±˘‹Î_
±ı‹fiı ±ÎẨ˝«fi ±Î’‰ÎfiÎ_ ◊Λ, I›Îflı ¿˘¥ Ïÿ‰Á Á‹›fi˘
±Î√˛Ë fiËŸ. V◊ÎÏfi¿ ±Î›˘…fi ‹…⁄ …ı ˢ› ÷ı ! ’Î_« Ï‹ÏfiÀ
ˢ› ¿ı ’«ÎÁ Ï‹ÏfiÀ. √΋ÕÎ_±˘‹Î_ @›Îflı¿ ÷˘ Ïÿ‰Á ÿflQ›Îfi
’Î_«-ÁÎ÷ …B›Î±ı Á_⁄˘‘‰Îfi_ ◊Λ; ’fl_÷ …ı‰Ì Áfl‚ ±ı‹fiÌ
∞‰fiˆ·Ì ±ı‰Ì … ±ı‹fiÌ Áfl‚ ‰ÎHÎÌ.
±ı¿ ‰Îfl Á˙flÎWÀˇ‹Î_ ¿ÎÏÛΉÎÕÌ ÿfl⁄ÎflÌ √΋ hÎÎÏ՛Π’‘Λν
Ë÷Î. μfi΂ÎfiÎ ±ÁèÎ ÷Î’ ±fiı ‘Ò‚fiÌ Õ‹fḻ˘ ‰E«ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ
¢¤Î›ÎhÎÎ fiÌ¿‚Ì. ±_÷ı ÷տ΋Î_ … √΋fiÎ «˘¿‹Î_ ¢¤Î›ÎhÎÎ ’ÒflÌ
◊¥ I›Îflı I›Î_ … V‰Î‹Ìḻı ’˛‰«fi Âw ¿›*. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÁÎ◊ı
ω«flH΋Î_ ΩıÕΛı·Î ±Õ‰Î‚fiÎ Ω‹¤Î ⁄Î’fiı ±ı‹ ◊›_ ¿ı “‹A›
Á¤Î ÁÎ_…ı »ı ÷˘ ’»Ì V‰Î‹Ìḻı ±I›Îflı ±ÎẨ˝«fi ±Î’‰ÎfiÌ
ÂÌ …wfl ?” ±ı‹ ω«ÎflÌ μ÷Ή‚ı ±Õ‘Ì ¿◊αı ÷ı±˘ ∂¤Î ◊¥

√›Î ±fiı ÷ı‹HÎı “…›” ⁄˘·Î‰Ìfiı ≠‰«fi ’Òfl_ ¿flÎ‰Ì ÿÌ‘_ ! ±fiı
ÁËı… ’HÎ Z΢¤ ’ÎQ›Î ÏÁ‰Î› V‰Î‹Ìḻı Áfl‚÷Î’Ò‰˝¿ Ω‹¤ÎfiÎ
±ÎÿıÂfi˘ ÷fl÷ … ±‹· ¿›˘˝ ! ‰‚Ì ÂÎ_Ï÷◊Ì ¿èÎ_ — “ÁÎv_ ◊›_,
⁄Î’±ı ⁄_‘ ¿flÎT›_. ±Î’HÎfiı ±Î√‚fiÎ ¿Î›˝ø‹fiÌ @›Î_ ¬⁄fl
Ë÷Ì !”
√v’ÿı ˢ‰Î »÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿ıÀ·Ì Áfl‚÷Î◊Ì ±Î‰Ì
Z΢¤…fi¿ ZÎH΢fiı ‰‘Î‰Ì ·Ì‘Ì »ı !
1994‹Î_ ¿ıL›Î‹Î_ fiÎ≥fl˘⁄Ì‹Î_ Á¤Î ’»Ì flÎhÎı 11-00 ‰ÎB›ı
V‰Î‹ÌlÌ «_ÿ¤Î¥ ’Àı·fiÎ CÎflı ’‘Λν Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌ I›Î_ ’‘Îflı
±ı ’Ëı·Î_ ¿ıÀ·Î› ‹‹ZÎ±˘ I›Î_ ÿ½fi·Î¤ ·ı‰Î ’Ë˘Ó«Ì √›Î Ë÷Î.
Ωı¿ı ±ËŸ ¿˘¥ ÁIÁ_√Á¤Îfi_ ±Î›˘…fi fiˢ÷_. ±Î‹ »÷Î_ ±ËŸfiÎ
±√˛HÎÌ ËÏfl¤@÷ ËÊ˝ÿ¤Î¥ flÎHÎαı ∂¤Î ◊¥fiı ΩËıflÎ÷ ¿flÌ ¿ı
“⁄ΒΠˉı ±Î’HÎfiı ⁄ı ÂOÿ˘ ¿ËıÂı.”
V‰Î‹ÌlÌ ΩHÎı ±ı‹fiÌ ΩËıflÎ÷fi_ ÂOÿ— ±fiÁflHÎ ¿fl÷Πˢ›
±ı‹ ‹ÎhÎ ⁄ı … ÂOÿ˘ ⁄˘S›Î — “⁄˛õ-ÁI›_ …√„L‹J›Î.”
±ÎÀ·_ ¿ËÌfiı …› ⁄˘·Î‰Ì ÿÌ‘Ì ! V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ·ÎZÎÏHο
VQ≤Ï÷ Á˙fiÎ_ ±_÷fl‹Î_ ¿Î›‹ ‹ÎÀı …ÕÎ¥ √¥.
V‰Î ‹ÌlÌfiÌ Áfl‚÷Îfi˘ ⁄ÌΩı ’Ïfl«› ±ıÀ·ı ±ı‹fiÎ_
T›ÎA›Îfi˘. ±·_¿Îfl, ≠ÎÁ, ¤Îflı¬‹ ÂOÿ˘ ‰√ıflı ±ı‹fiÎ_
T›ÎA›Îfi˘‹Î_ @›Îflı› Á_¤‰ı fiËŸ. ¤Îfl÷fiÎ ‹Î_‘Î÷α˘fiÌ ‰E«ı
ÏÿSËÌ‹Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋fi˘ ¿‰÷a μÿ˚CÎÎÀfi Á‹Îfl_¤
ˢ› ¿ı ›fi˘‹Î_ Ï‹·ıÏfi›‹ ωr‘‹˝-Á_Áÿfiı Á_⁄˘‘‰ÎfiÌ Ë˘›,
V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ÷ı‹fiÌ ÁË… V‰Î¤Îω¿ Áfl‚ ˆ·Ì‹Î_ … Á_⁄˘‘fi
¿flı. Á¤Îfiı ±Î_∞ ÿı‰ÎfiÌ T≤ÏkÎ ‹ÎhÎ fiËŸ. ±ı‹fiÌ Áfl‚ ∞‰fi-
ˆ·ÌfiÌ …ı‹ ±ı‹fiÎ ±_÷fl‹Î_◊Ì ‰Î÷˘fi˘ Áfl‚ ’˛‰ÎË ‰èÎÎ ¿flı.
±Î_÷flflÎpˇÌ› V÷flı ωA›Î÷ Œ˘À˘√˛ÎŒfl flCÎflΛ V‰Î‹ÌlÌfiÎ
70‹Ì …L‹ …›_÷ÌfiÎ ¤T› ‹Ë˘IÁ‰‹Î_ ÁÎfl_√’fl‹Î_ μ’„V◊÷ Ë÷Î.
ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘fiÌ V‰Î‹ÌlÌ ≠I›ıfiÌ ¤„@÷ ±fiı ¿o¥¿ ¿flÌ
»^À‰ÎfiÌ ¤Î‰fiÎ ñ ±Î ⁄‘_ … ωA›Î÷ Œ˘À˘√˛ÎŒfl ‹ÎÀı ±Îç›˝
…ı‰_ … Ë÷_. ’fl_÷ Á˙◊Ì Ï‰ÂıÊ ±Îç›˝ ÷˘ ±ıfiı I›Îflı ◊›_ ¿ı ¤T›
Á‹Îfl˘Ë‹Î_ ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘fiÎ ‹Ëıfl΋HÎ ‰E«ı ‹_« ’fl◊Ì ±fiı¿
‹ËÎfi¤Î‰˘ V‰Î‹ÌlÌfiÎ √HÎ√Îfifi˘ ’˛‰ÎË ‰ËÎ‰Ì flèÎÎ Ë÷Î, ±fiı
ΩHÎı ÁΉ ±ı¿·Î ˢ› ÷ı flÌ÷ı V‰Î‹ÌlÌ ’h΢ ‰Î_«÷Î Ë÷Î. »ı¿
¿Î›˝ø‹fiÎ ±_÷ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ÎẨ˝«fifiÌ ΩËıflÎ÷ ◊¥, ‹Î≥¿
54
ÕÎ_√ Ï…S·Î‹Î_ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ CÎfl‹Î_
ÁIÁ_√ Á¤Îfi˘ ·Î¤ ±Î’÷Î V‰Î‹ÌlÌ, ‹ı, 1999
√˘Ã‰Î›_, „V‰« ±Î"fi ◊¥ I›Î_ Á‘Ì V‰Î‹ÌlÌ ’h΢‹Î_ T›V÷ flèÎÎ.
±fiı Áfl‚÷Î◊Ì ≠‰«fi Âw ¿›*. I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿ı‹ıflÎfiÎ
·ıLÁ‹Î_◊Ì Á÷÷ fiÌfl¬÷Î_ flCÎflΛ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î — “V‰Î‹ÌlÌfiı
’˛‰«fi ¿fl‰Îfi_ ˢ› fiı ‹Î≥¿ √˘Ã‰Î÷_ ˢ› I›Î_ Á‘Ì ÷ı±˘ ¿Î√‚
·¬ı - ‰Î_«ı »ı ! ÷ı‹fiı Â_ ⁄˘·ÌÂ_ ? ±ı‰_ ÀıLÂfi ‹ÎhÎ fi◊Ì !”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î‰Ì Áfl‚÷Îfiı ‹ÎHÎÌfiı ÏÁ©ËV÷ ÁÎÏËI›¿Îfl
ËflÌLƒ ÿ‰ı ·¬ı »ı — “≠‹¬V‰Î‹Ìfiı Á÷÷ ‹‚‰Îfi_ ⁄L›_ »ı. ÷ı±˘
…ı ¿o¥ ‰Î÷ ¿flı »ı ±ı‹Î_ ÷L‹›÷Πˢ› »ı. ±ı‹fiÌ Áfl‚÷΋Î_
±…⁄fiÌ √ËıflÎ¥ ˢ› »ı. ‹Î÷ÎfiÌ ‰IÁ·÷Î ±fiı Á_÷fiÌ ‹Îfi‰Ì›
ºÏp ⁄Lfiı ÷ı‹fi΋Î_ ±ı¿ … Ï⁄_ÿ±ı ‹Y›Î_ »ı.”
@›Î flı¿ ΩËıfl‹Î_ ◊÷˘ ’˘÷Îfi˘ μ’ËÎÁ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌ
Ïfi¬Î·Á÷Î ±fiı ±Îfi_ÿ◊Ì ‰‘Î‰Ì ·ı »ı.
÷Î. 24-11-2004fiÎ fl˘… ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ “ÿ½fi ’ÏflÊÿ”fiÎ
’˛¬fl ω¶Îfi ÕÎ". fl΋υ÷ÏÁ_CÎ ±fiı ÕÎ". ÿ⁄ıfiÌ μ’„V◊Ï÷‹Î_
V‰Î‹ÌlÌfiı ωÂ΂ Á¤Îfiı Á_⁄˘‘‰Îfi_ ◊›_. ⁄_fiı ÏËLÿ̤ÎÊÌ
ω¶Îfi˘±ı ÏËLÿÌ‹Î_ T›ÎA›Îfi ±ÎM›_. ÷ıfiÎ ’»Ì V‰Î‹ÌlÌfiı
μÿ˚⁄˘‘fi ¿fl‰Îfi˘ ‰Îfl˘ ±ÎT›˘. √…flÎ÷Ì‹Î_ Âw ¿flÌfiı V‰Î‹Ìḻı
’HÎ ’˘÷ÎfiÌ ‰ÎHÎÌfiı ÏËLÿÌ ‹ÎK›‹‹Î_ ‰Î‚Ì. ’fl_÷ ÏËLÿÌfiÎ ±˘»Î
‹ËΉflÎfiı ¿ÎflHÎı √…flÎ÷Ì ±fiı ÏËLÿÌfi_ Á_Ï‹lHÎ ◊‰Î ·ÎB›_.
±Î◊Ì ‰Î@›ı ‰Î@›ı fl‹Ò… ◊÷Ì Ë÷Ì. ±Î ÏÿT›¤ÎÊ΋Î_ ÷fl⁄˘‚ ◊¥
±Îfi_ÿ ’΋÷Î_ l˘÷α˘‹Î_◊Ì Á÷÷ ËÎV› ∂Ã÷_ Ë÷_. ±_÷ı ±ı¿ ZÎHÎ
±ı‰Ì ±Î‰Ì ¿ı V‰Î‹ÌlÌ ’HÎ Á˙fiÌ ÁÎ◊ı ¬Õ¬ÕÎÀ ËÁÌ ’ÕuÎ.
ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ V‰Î‹Ìḻı «Î· ’˛‰«fiı Ïfi¬Î·Á÷Î◊Ì ¿èÎ_ —
“„U◊Ê⁄UË Á„UãŒË ÃÙ ∞‚Ë „ÒU ±ıÀ·ı ¿˘¥ „U‚ŸÊ Ÿ„UË¥– ßã„UÙ¥Ÿ Á„UãŒË ’Ù‹Ë
ÃÙ ±‹fiı ÷Ë ¬˝⁄UáÊÊ Á◊‹Ë ∑§ ◊Ò¥ ÷Ë Á„UãŒË ’Ù‹Í– ’Ê∑§Ë Á„UãŒË „U◊Ê⁄UÊ
Áfl·ÿ Ÿ„UË¥–.... ±ıÀ·ı ±ı‰_ «Î·Âı, ±ıÀ·ı ⁄Ë „U‚Ÿ ∑§Ê Ÿ„UË¥–...”
±ı‹ ¿ËÌfiı ±Î√‚ «·ÎT›_.
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı Ïfi¬Î·Á÷Î◊Ì ⁄_fiı ω¶Îfi˘ ÁÏË÷ ËΩfl˘
l˘÷α˘ ÷◊Î ÷ı‹fiı Ωı¥fiı V‰Î‹ÌlÌ ’HÎ ¬Õ¬ÕÎÀ ËÁÌ ’ÕuÎ.
±ı¿ ‰Îfl ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ËΩfl˘fiÌ ¤@÷‹ıÿfiÌ ‰E«ı Á_K›Î
ÁIÁ_√-Á¤Î‹Î_ ±ÎẨ˝«fi ÿflQ›Îfi V‰Î‹Ìḻı ¤Ò·‹Î_ ÁÎ÷-±ÎÃ
‰Îfl ¤‚÷Î Á_ÿ¤˘˝ ÀÎ_@›Î I›Îflı Á˙fiı ¬Ò⁄ fl‹Ò… ◊¥. flÎÏhΤ˘…fi
‰ı‚αı V‰Î‹ÌlÌ Á‹ZÎ ⁄ıÃı·Î Á_÷˘ ±_ÿfl˘±_ÿfl ÷ıfiÌ VQ≤Ï÷ ¿flÌ
flèÎÎ Ë÷Î. V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ — “Â_ ¿fl˘ »˘ ?”
 Á_÷˘±ı ¿èÎ_ — “VQ≤Ï÷ ¿fḻı »Ì±ı.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “ÂÌ VQ≤Ï÷ ¿fl˘ »˘ ±ı ÷˘ ¿Ë˘ ?”
±ZÎfl∞‰fi V‰Î‹Ì±ı ±Î…fiÌ ¿◊΋Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿flı·Ì
¤Ò·˘fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ËÁÌ ’Õ÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “‹ÎflÎ
¤¥ ! ±‹Îflı ÷˘ ±‰‚-ˉ‚ «Î·ı. ±Î’HÎı ÁÎZÎfl(±ZÎfl∞‰fi
V‰Î‹Ì) …ıÀ·Î ¤HÎı·Î fiËŸ ±ıÀ·ı ±ÎÕ<_±‰‚_ ⁄˘·Î¥ Ω›.”
±ZÎfl∞‰fi V‰Î‹Ì Á_¿˘«Î÷Î_ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “fiËŸ. ±Î ÷˘....”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “fiÎ, ‹ıÓ ÷˘ ËÎfl ¿⁄Ò·Ì ·Ì‘Ì. ±Î’HÎı ⁄Ë
¤HÎı·Î fiËŸ ±ıÀ·ı ⁄˘·Î¥ √›_. ω¶Îfi ˢ› fiı ±ıfiı ±‰‚-ˉ‚
◊¥ Ω› ÷˘ ÷fl÷ ‹fi‹Î_ ◊¥ Ω› ¿ı ±Î‰_ ⁄˘·Î¥ √›_... »Î’
±‰‚Ì ’ÕÂı... fiı ±Î’HÎı ÷˘ »Î’ ±‰‚Ì ’Õı ¿ı Á‰‚Ì, ¤√‰Îfifiı
Á_¤ÎflÌfiı …ı ±Î‰ı ±ı ⁄˘·Ì±ı.”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î Áfl‚÷Î Á˙fiı ÁË… V’Âa √¥.
’ fl_÷ ±Î Áfl‚÷Îfi˘ ’˛¤Î‰ ¿ıÀ·˘ √Ëıfl˘ ˢ› »ı ? ±fiı¿
·˘¿˘fiÎ_ ∞‰fi ÷ıfi˘ ’ÕC΢ ±Î’ı »ı.
¤Î‰fi√fl Ï…S·ÎfiÎ ⁄ÎœÕÎ √΋fiÎ ±ı¿ ËÏfl…fi ⁄_‘ ωfi˘ÿflΛ
‰Î‚αı V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ flV÷ı …÷Î_ ’Ëı·Ì … ‰Îfl ÿ½fi ¿›Î* »÷Î_ ±ı
·¬ı »ı — “Ë_ ’Î_« ‰Ê˝◊Ì Ï¬˛V÷Ì »\_. ±Î’ ≠¤fiÎ_ ⁄ÎœÕÎ fl˘Õ μ’fl
÷Î. 1-3-”95fiÎ Á‰Îflı ÿ½fi ◊›Î_ ±fiı ÷Î. 3-3-”95±ı ¤ÎÿflÎ
±Î‰Ìfiı ±Î’fi_ ≠‰«fi ÁÎ_¤Y›_, I›Îfl◊Ì ±Î’fiÌ ¿Ú’Î◊Ì ‹ÎflÎ
Ïÿ·‹Î_ ±ı¿ ÁI›fi˘ ÿÌ’ ≠√Àu˘... Ë_ ⁄ÌÕÌ, ÷‹Î¿<, ¿ııŒÌ ƒT›˘fi_
Áı‰fi ¿v_ »\_. ˉı ‹Îflı »˘Õ‰_ »ı. ‹ÎflÎ μ’fl ‹Ëıfl⁄ÎfiÌ ¿fl˘.”
ÿÏZÎHÎ √…flÎ÷fiÎ ΩHÎÌ÷Î μz˘√’Ï÷ ÁÌ. ¿ı. ’ÌÃΉηαı
±fiΛÎÁı … ·_Õfi‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ Ï‹hÎ ËÌflΤΥfiÎ ‰ÌÏÕ›˘ ¿"ÁıÀ ’fl
’Ëı·Ì … ‰Îfl V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ÁÎ_¤Y›Î ±fiı ±Î¿Êν›Î.
Á‰Hν÷·Î …ı‰Î ’˘÷ÎfiÎ ¤T› ÁL‹ÎfifiÎ ’˛Ï÷¤Î‰w’ı ’˛‰«fi
±Î’÷Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÂOÿ˘‹Î_ …ı Áfl‚÷Î, Ïfi‹Î˝Ïfi÷Î ±fiı ’ωhÎ
¤Î‰fiÎ Ë÷Ì ÷ı ±Î ’Ëı·Î_ ÷ı±˘±ı @›Î_› ±fi¤‰Ì fi Ë÷Ì.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ Áfl‚ T›„@÷I‰fi˘ CÎıfl˘ ’˛¤Î‰ ÷ı‹fiÎ ∞‰fi ’fl »‰Î¥
√›˘ ±fiı ÁIÁ_√fi˘ fl_√ ·Î√Ì √›˘.
‹ fi-¿‹˝-‰«fiı Áfl‚ ±fiı Á_÷˘ÊÌ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î‰Î ±fiı¿
±Î›Î‹˘ »ı. ÏfiI› T›‰ËÎfl‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ±ı Ëÿı Áfl‚÷Îfiı
’˘÷ÎfiÌ ∞‰fiˆ·Ì ⁄fiÎ‰Ì ÿÌ‘Ì »ı ¿ı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎw’
55
ÏÁ©Î_÷˘ ÏÁ‰Î› ÷ı‹HÎı ¿˘¥ ’HÎ V÷flı ⁄Î_‘»˘Õ ¿fl‰Î‹Î_ fiÎfi’
±fi¤‰Ì fi◊Ì, ¿ı ¿«‰ÎÀ ±fi¤T›˘ fi◊Ì. V‰Î‹ÌlÌ ±Î
±ÎK›Î„I‹¿ √H΋Î_ ωrÂÎ_Ï÷fiÎ_ ⁄Ì… …\±ı »ı.
πB·ıLÕfiÌ Ï‰A›Î÷ ÁıLÀ …ı≥QÁ Á_V¿Ú÷ Â΂ÎfiÎ ±Î«Î›˝ ÕıωÕ
⁄Õ̱ı ÷Î. 6-5-2004fiÎ fl˘… ·_Õfi‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ Ë÷_ —
“±Î ωr‹Î_ Á_‰ÎÏÿ÷Î ¿ı‰Ì flÌ÷ı ±Î‰ı ? fiı ⁄ÌΩfiı ¿¥ flÌ÷ı ±ı
Á_‰ÎÏÿ÷ΠϬ‰ÎÕÌ Â¿Î› ?”
’˛I›kÎfl‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ÁÒhÎÎI‹¿ ˆ·Ì‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “Á˙
⁄Î_‘»˘Õ ¿fl÷Î_ Â̬ı ÷˘ Á_‰ÎÏÿ÷Î ±Î‰ı.”
ÏÁ ©Î_÷˘ ±fiı ‹ÒS›˘fiı ⁄Îÿ ¿fl÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ∞‰fi¤fl
⁄Î_‘»˘Õ ¿flÌ »ı, ‹fi√‹÷_ »˘Õu_ »ı, ±ıÀ·_ … fiËŸ, ±ıfi˘ ±Îfi_ÿ
‹ÎH›˘ »ı.
1986‹Î_ Ω‹fi√fl‹Î_ ÕÎ". ËÊ˝ÿ¤Î¥ ΩıÊÌfiı I›Î_ V‰Î‹ÌlÌ
flèÎÎ I›Îflı ÷ı±˘fiÎ ±ı’ÎÀÛ‹ıLÀ‹Î_ ’ÎHÎÌ À’¿÷_ Ë÷_. Á_ÕÎÁ‹Î_ ÷˘
μ’fl◊Ì … ‰flÁÎÿfi_ ’ÎHÎÌ À’¿÷_ Ë÷_. ÷Î…ı÷fl‹Î_ 2006‹Î_
V‰Î‹ÌlÌ ±À·ÎÿflÎ fl˘¿Î›Î I›Îflı ±Î ⁄‘Ì ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ÕÎ".
ËÊ˝ÿ¤Î¥±ı ¿èÎ_ — “±ı ‰¬÷ı Ë_ ¤HÎ÷˘ Ë÷˘ fiı ≠ı‹‹Î_ fiı ≠ı‹‹Î_
±Î’fiÌ Á√‰Õ˘ ’HÎ fi Á«‰Î¥.”
V‰Î‹ÌlÌ Ë‚‰ÎÂ◊Ì ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “∞‰fi‹Î_ Á¬ ±fiı ÿ—¬
⁄‘Î_fi˘ ±fi¤‰ ◊‰˘ Ωı¥±ı fiı ! ±Î‰Î ±fi¤‰ ◊›Î ˢ› ÷˘ √‹ı
I›Î_ …¥±ı ‰Î_‘˘ fi ±ÎÔ‰ı. ¿˘¥ …B›Î±ı Á√‰Õ ‹‚ı ±fiı ¿˘¥
…B›Î±ı fi ‹‚ı ÷˘ ÿ—¬ fi ◊Λ. ¿˘¥ ‰Îfl Á√‰Õ ‹‚ı ÷˘› ±Îfi_ÿ
±fiı fi ‹‚ı ÷˘› ±Îfi_ÿ !”
V‰Î‹ÌlÌ ±fiı¿ ‰Îfl ¿Ëı »ı — “ËÏflfiÌ ≥E»Î◊Ì …ı ‹‚ı ±ı‹Î_
ÂÎ_Ï÷ ‹Îfi̱ı ÷˘ Á¬ flËı. ±Î’HÎı ≥E»Î ¿fḻı ±fiı fi ‹‚ı ÷˘
±ÂÎ_Ï÷ ◊Λ, ÿ—¬ ◊Λ. ±ıfiÎ ¿fl÷Î_ ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î◊Ì …ı ‹‚ı
»ı ±ıfiı V‰Ì¿ÎflÌ ·¥±ı ÷˘ ±ı‹Î_ ÂÎ_Ï÷ flËı.”
±Î … ±ÎK›Î„I‹¿ ±fiÁ_‘Îfi, ±ı‹fiÎ Á_÷˘Ê ±fiı Áfl‚÷Îfi˘
⁄Ì…‹_hÎ »ı. ‹ËΤÎfl÷‹Î_ ‰ıÿT›ÎÁ∞ ‰ÿı »ı —
‚flZ Á¡rÊÔ¢ ◊ÎàÿȬŒ¢ •Ê¡¸fl¢ ’˝rÊÔáÊ— ¬Œ◊˜–
∞ÃÊflÊŸ ôÊÊŸÁfl·ÿ— Á∑¢§ ¬˝‹Ê¬— ∑§Á⁄UcÿÁÖ– (±Î. ’‰˝, 11-4)
¿<ÏÀ·÷Î ±ı Q≤I›’ÿ »ı ±fiı ±Î…˝‰-Áfl‚÷Î ±ı ⁄˛õfi_ ’ÿ »ı.
±ÎÀ·˘ … iÎÎfifi˘ ωʛ »ı, ⁄Î¿Ì ¬Î·Ì ’˛·Î’◊Ì Â_ ωÂıÊ »ı ?
 …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ

ÁÎQ›‹˚ ÁÎQ›‹˚ ±ıÀ·ı Á‹I‰, Á‹÷Î, Á‹Îfi ¤Î‰.

ÁÎQ›‹˚ ±ı ¤√‰ÎfifiÌ ±ı¿ ωÂıÊ √HÎÁ_’ÏkÎ »ı.
±fiı¿ ωfl˘‘ΤÎÁÌ ’Ïfl„V◊Ï÷ ‰E«ı ‹fifiÌ ÷·Î Á_÷Ï·÷ ±fiı ’˛d„S·÷ flËı ÷ıfi_ fi΋ ÁÎQ›‹˚.
√flÌ⁄ ±fiı ÷‰_√fl, …› ±fiı ’flÎ…›, Á¬ ±fiı ÿ—¬, ¿«fl˘ ±fiı ¿o«fi,
±ı‰Î_ ±fiı¿ ¶_¶˘‹Î_ …ıfiı Á‹÷Î flËı »ı ÷ıfiı lÌ‹ÿ˚ ¤√‰ÿ˚ √Ì÷Î ›˘√Ì ±fiı √HÎÎ÷Ì÷ ¿Ëı »ı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…ı ¤√‰ÎfifiÎ ±Î Á‹I‰ ›˘√fiı ’ÒHν’HÎı fl˘‹ıfl˘‹‹Î_ ÏÁ© ¿›˘˝ »ı.

¤ √‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ ±Î ÂOÿ˘ ‰Î_«˘ —

“‹Îflı ÁË… V‰¤Î‰ı ±ı‹ ‰÷ı˝ »ı …ı, ...ÁÎflÎ ’_«Ï‰Ê› ÷◊Î
fiflÁÎ ’_«Ï‰Ê› ÷ı ⁄ı› Á‹ ‰÷ı˝ »ı. ±fiı flÎΩ ÷◊Î fl_¿ ÷ı ’HÎ Á‹
‰÷ı˝ »ı. ±fiı Ïhη˘¿Ìfi_ flÎF› ¿fl‰_ ÷◊Î ÃÌ¿v_ ·¥fiı ‹Î√Ì ¬Î‰_ ÷ı
’HÎ Á‹ ‰÷ı˝ »ı. ±fiı ËÎ◊Ìfiı ˢtı ⁄ıÁ‰_ ÷◊Î ’√’΂Π«Î·‰_ ÷ı
’HÎ Á‹ ‰÷ı˝ »ı. ±fiı ¿˘¥¿ «_ÿfi ÷◊Î ’W’ ÷◊Î ÁÎflÎ_ ‰VhÎ ÷◊Î
CÎflıHÎÎ_ «ÕΉı ÷◊Î ‘Ò‚ fiÎ_¬ı ÷ı ⁄ı› ’HÎ Á‹ ‰÷ı˝ »ı. ±fiı ¿˘¥¿
‹Îfi ±Î’ı ÷◊Î ¿˘¥¿ ±’‹Îfi ¿flı ÷ı ⁄ı› ’HÎ Á‹ ‰÷ı˝ »ı. ÷◊Î
Á˘fi_, w’_, ËÌfl˘ ÷◊Î ¿«fl˘ ÷ı ⁄ı› Á‹ ‰÷ı˝ »ı. ±fiı ±Î ËÏfl¤@÷
⁄Ë ‹˘À˘ »ı fiı ±Î ËÏfl¤@÷ fiÎfi˘ »ı ±ı‹ ’HÎ fi◊Ì …HÎÎ÷_, ⁄‘Λ
ËÏfl¤@÷ Áfl¬Î …HÎΛ »ı.” (‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ‹K› ’˛¿flHÎ - 13)
Á‹÷Îfi_ ±Î Á‰˘˝E« ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ⁄›Îfi »ı.
Á‹÷Îfi˘ ±Î◊Ì ‰‘ μE«÷fl ±ÎK›Î„I‹¿ ±fi¤‰ Á_¤Ï‰÷
fi◊Ì. ¤√‰ÎfifiÎ ¿S›ÎHοÎflÌ √H΢fiÎ ‘Îfl¿ √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷ ’HÎ ±ı
ÏÿT› Áÿ˚√HÎ◊Ì Ï‰¤ÒÏÊ÷ ⁄fiı »ı.
lÌ‹ÿ˚ ¤√‰ÿ˚√Ì÷Î ¿Ëı »ı —
‚◊ŒÈ—π‚Èπ— SflSÕ— ‚◊‹ÙCÔUʇ◊∑§Ê@Ÿ—–
ÃÈÀÿÁ¬˝ÿÊÁ¬˝ÿÙ œË⁄USÃÈÀÿÁŸãŒÊà◊‚¢SÃÈÁ×H (6-36-24)
±ıÀ·ı ¿ı …ıfiı ÿ—¬-Á¬‹Î_ Á‹÷Î »ı, ‹ÎÀÌfi_ œıd_, ’J◊fl ±fiı
Á˘fi΋Î_ Á‹Îfi ±fiÎÁ„@÷ »ı, Ï’˛›-±Ï’˛› ÷ı‹… ’˘÷ÎfiÌ Ïfi_ÿÎ-
’˛Â_Á΋Î_ Á‹¤Î‰ »ı, ÷ı √HÎÎ÷Ì÷ ¿Ëı‰Î› »ı.
V‰Î‹ÌlÌ ±ı‰Ì √HÎÎ÷Ì÷ Á‹÷ÎfiΠϬflı Ï⁄flÎ…ı »ı.
ÁL‹Îfi ¿ı ±’‹Îfi, ÷ı‹fiı ⁄ı› Á‹ »ı.
Ïfi_ÿÎ ¿ı V÷Ï÷, ÷ı‹fiı ‹ÎÀı ÷S› »ı.
√΋Õ<_ ¿ı ÂËıfl, ±ı‹fiı ‹ÎÀı ¿˘¥ Œ¿Û ’Õ÷˘ fi◊Ì.
¿«fl˘ ¿ı ¿o«fi, ±ı‹fiı ¿Â΋Î_ ±ÎÁ„@÷ fi◊Ì.
57
¨« ¿ı fiÌ«, ±ı‰Ì ¤ıÿflı¬Î ÏÁ‰Î› Á˙ ÷ı‹fi˘ ’˛ı‹ ’΋ı »ı.
flÎΩ ¿ı fl_¿, Á˙fiı V‰Î‹ÌlÌ ’˘÷ÎfiÎ ‰ÎIÁS›‹Î_ {⁄¿˘‚ı »ı.
± ‹ıÏfl¿ÎfiÎ flÎWÀˇ’˛‹¬ Ï⁄· „@·LÀfi Áfiı 2000‹Î_ ’˛‹¬-
V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı ‹Î›Î‹Ì‹Î_ ‹Y›Î I›Îflı ’˛◊‹ ‹·Î¿Î÷ı … ÷ı±˘
±Ï÷ ’˛¤Îω÷ ◊›Î Ë÷Î. ±fiı ÷ı±˘ ¤Îfl÷ ±ÎT›Î I›Îflı ’˘÷ÎfiÎ
Ïfi‘νÏfl÷ ¿Î›˝ø‹‹Î_ ŒıflŒÎfl ¿flÌfiı, ÷Î. 5-4-2001fiÎ fl˘…
√Î_‘Ìfi√fl ¬Î÷ı ±ZÎfl‘΋‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ¬ÎÁ ±ÎT›Î.
÷ı±˘fiÌ ÁÎ◊ı ±‹ıÏfl¿ÎfiΠωA›Î÷ ¤Îfl÷Ì›˘ ±fiı ±L› 50 …ıÀ·Î
‹ËÎfi¤Î‰˘ ’HÎ Ë÷Î. lÌ „@·LÀfi V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚÷Î_ ¤Î‰Á¤fl
◊¥ √›Î. Á˙ Á‹ZÎ V‰Î‹ÌlÌfiÎ √HÎÎfi‰Îÿ √Î÷Î_ ÷ı±˘ Á‹› ±fiı
V◊‚ ’HÎ ¤Ò·Ì √›Î Ë÷Î.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÏÿT› T›„@÷I‰fiı Ï⁄flÿΉÌfiı lÌ „@·LÀfiı ¤Î‰Á¤fl
ˈ›ı ωÿΛ ·Ì‘Ì ±fiı ‹ÎhÎ 15-20 eÀ ÿÒfl ∂¤ı·Ì ¿Îfl Á‘Ì
’ˢÓE›Î, Ë…\ ÷˘ lÌ „@·LÀfifiÌ ÁÎ◊ı ±Î‰ı·Î ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ‘fl_‘fl
¤Îfl÷Ì›˘ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚‰Î ’˛÷ÌZÎÎ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î, I›Îflı
V‰Î‹ÌlÌfiÌ fi…fl ¿˘¥¿fiı ¢‘Ì flËÌ Ë÷Ì. ±ı Ë÷Î ¿E»fiÎ
√΋ÕÎ_‹Î_◊Ì ±Î‰ı·Î ¿ıÀ·Î¿ Á΋ÎL› ·˘¿˘. ±L› Á˙ ÷˘ lÌ
„@·LÀfiı √Λı·Î V‰Î‹ÌlÌfiÎ √HÎÎfi‰ÎÿfiÌ Ë‰Î‹Î_ {Ò‹Ì flèÎÎ Ë÷Î,
’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ’fl ±ıfiÌ ¿˘¥ ±Áfl fiˢ÷Ì. lÌ „@·LÀfi Ë…\
ωÿΛ ’HÎ fiˢ÷Î ◊›Î I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ¿E»‹Î_◊Ì ±Î‰ı·Î
¤Ò¿o’√˛V÷ Á΋ÎL› fiÎ√Ïfl¿˘fiı μ‹‚¿Î¤ıfl ‹‚‰Î‹Î_ T›V÷ ◊¥ √›Î
Ë÷Î. Ï⁄· „@·LÀfifiı ‹‚‰Î‹Î_ ÷ı‹fiÎ «ËıflÎ ’fl …ı ¤Î‰ Ë÷˘ ±ı …
¤Î‰ ±fiı μ‹‚¿˘ Á˘›·ÎfiÎ √flÌ⁄ ¤Îω¿ ÁÌtÌ¿¤Î¥, Á÷̤Υ
±fiı ¬Î‰ÕÎfiÎ Ωÿ‰∞¤Î¥ ‰√ıflıfiı ‹‚‰Î‹Î_ Ë÷˘. ÷ı‹fiÎ ËÎ◊
’˘÷ÎfiÎ ËÎ◊‹Î_ ·¥ V‰Î‹ÌlÌ ¿ËÌ flèÎÎ Ë÷Î — “÷Ï⁄›÷ ’ÎHÎÌ ÷˘

ÁÎflÎ_ »ı fiı ! ÷‹ı ±ËŸ ±Î‰Ì √›Î ÷ı ⁄Ë ÁÎv_ ¿›*. ÷‹ı ¤√‰Îfi
’fl l©Î flÎ¬Ì »ı ÷˘ ¤√‰Îfi ÷‹Îv_ ¿Î‹ ¿flı »ı.” ±ı‹ ¿Ëı÷Î_
V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiÌ Á_¤Î‰fiÎ ¿flÌ. ÷ı‹fi˘ ¿E» ’λΠ…‰Îfi˘ ¿Î›˝ø‹
’Ò»u˘, ¿E»‹Î_ Áı‰Î¿Î›˝ Á_¤Î‚÷Î …fi¿¤Î¥ ÿ‰ıfiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ’Ò»u_
¿ı “ÁÌtÌ¿¤Î¥ ±fiı ±Î Á˙ ’λΠ¿ı‰Ì flÌ÷ı …Âı ? ÷ı‹fi_ ⁄Á‹Î_
…‰Îfi_ ⁄Ï¿_√ ¿flÎT›_ »ı ¿ı fiÏË ?” ’»Ì V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±ı‹fiı
⁄ıÃÎ_ ⁄ıÃÎ_ fiÏË ‹˘¿·÷Î. ±ı‹ …Âı ÷˘ ◊ο ⁄Ë ·Î√Âı. ÁÒ÷Î_ ÁÒ÷Î_
Ω› ±ı‹ ¿flΩı !”
±ı¿ ZÎHÎı ωrfiÎ ‹Î_‘Î÷Î, ÷˘ ⁄Ì∞ ZÎHÎı Á΋ÎL› √flÌ⁄˘ ±fiı
’ÌÏÕ÷˘ ! ±ı … ±‹Ì fi…fl ! “±ÎI‹‰÷˚ Á‰˝¤Ò÷ıÊ...” ‹_hÎfiı
«Ïfl÷Î◊˝ ¿flfiÎfl V‰Î‹ÌlÌfiı Á˙ ‰_ÿÌ flèÎÎ.
‹ËıÁÎHÎ΋Î_ ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘fiÌ ‹ıÿfiÌ ‰E«ı V‰Î‹ÌlÌfi˘
ÂÎfiÿÎfl ±fiı ¤T› …L‹…›_÷Ì ‹Ë˘IÁ‰ ∂…‰Î›Î ⁄Îÿ, V‰Î‹ÌlÌ
‹ËıLƒ¤Î¥ Á¬ÏÕ›Îfiı I›Î_ μ÷Îflı ’‘Λν I›Îflı Õ˘@Àfl V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı
Ë÷Î. μ÷Îflı ¬ıflη ÷η¿ÎfiÎ ‹ÏË›ı· √΋fiÎ ±ı¿ fi‰Î fiı ÷tfi
√flÌ⁄ ËÏfl¤@÷ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’˛÷ÌZÎÎ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ±Î‰÷Î_‰ıÓ÷
V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı …ı ’˛ı‹ ±fiı ±ÎI‹Ì›÷Î◊Ì ‰Î÷˘ ¿flÌ, ÷ı
Ωı÷Î_ ÁÎ◊ı ∂¤ı·Î ÕÎ"@Àfl V‰Î‹Ìfiı ·ÎB›_, ΩHÎı …L‹…›_÷Ì
‹Ë˘IÁ‰ …ı‰_ ¿Â_ ⁄L›_ … fi◊Ì ! ÕÎ"@Àfl V‰Î‹Ìfiı ±I›_÷ ±Îç›˝
◊›_ ¿ı V‰Î‹ÌlÌ ±ÎÀ·_ ⁄‘_ Á‹I‰ ¿¥ flÌ÷ı Ω‚‰Ì ¿÷Î ËÂı !
÷Î. 6-11-2005fiÎ fl˘… ¤Îfl÷fiÎ ‘fl_‘fl˘fiÌ μ’„V◊Ï÷‹Î_
ÏÿSËÌ‹Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋fi_ μÿ˚CÎÎÀfi ◊›Î ⁄Îÿ, ÷ıfiÎ
Á…˝¿, V‰Î‹ÌlÌfiı ±Ï¤fi_ÿfi ±Î’‰Î ÿıÂ-ωÿıÂfiÎ ±fiı¿
‹ËÎfi¤Î‰˘ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ±Î‰Ì flèÎÎ Ë÷Î. ÷Î. 19-11-2005fiÎ
fl˘… ’HÎ flÎWÀˇÌ› ‹ËÎfi¤Î‰˘fiÌ ËÎfl‹Î‚Î Ë÷Ì. ÷ı‹Î_ flÎWÀˇ’Ï÷fiÎ
±_√÷ Á·ÎË¿Îfl ±fiı ¤Îfl÷fiÎ ’˛¬fl ωiÎÎfiÌ ÕÎ". ‰Î›. ±ıÁ.
flÎ…fi ’HÎ Ë÷Î. ÷ı±˘fiÎ √›Î ’»Ì ÷fl÷ ±ı¿ ¤Î¥ V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı
±ÎT›Î ±fiı ¿èÎ_ — “‹Îv_ fi΋ Ëı‹flÎ… »ı. ±‹ı Á√fl΋ ‰ÎCÎflÌfiÎ
√΋fiÎ ‰ÎCÎflÌ »Ì±ı.”
÷ı‹fiı ‹‚÷Î_ … V‰Î‹ÌlÌ ’˛ÁLfi÷Î◊Ì ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “±˘Ë˘ !
÷˘ ÷˘ ÷‹ÎflÎ ⁄‘Î ‰ÎCÎflÌ ¤Î¥±˘fiı ±ËŸ ·¥ ±Î‰Ωı !”
“±ËŸ ÷˘ CÎHÎÎ ‰ÎCÎfl̤Υ±˘ »ı. Ë_ ⁄‘Îfiı ‰Î÷ ¿fl‰Îfi˘ …
»\_.” Ëı‹flÎ…¤Î¥±ı ‰Î÷ ¿flÌ.
’»Ì V‰Î‹Ìḻı ‘Ìflı flËÌfiı ÷ı±˘fi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌfiı ’˛ı‹◊Ì
’Ò»u_ — “ÿÎw-⁄Îwfi_ T›Áfi ÷˘ fi◊Ì fiı ?” ±ı‹ ¿Ëı÷Î_ V‰Î‹Ìḻı
58
±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ⁄_‘±˘ ’˛I›ı ’˛ı‹˘ÿ˚√Îfl —
“‹fiı ÷‹Îfl΋Î_ ¤√‰Îfi ÿı¬Î› »ı...”
÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ±ÎI‹Ì›÷Î ÁΑÌfiı ¬Ò⁄ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î. flÎWÀˇ’Ï÷fiÎ
‰ˆiÎÎÏfi¿ Á·ÎË¿Îfl ¿ı ‰ÎCÎflÌ, Á˙ ¿˘¥ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î ≠ı‹fi˘ V’½
±fi¤‰ı »ı.
Áfiı 1994‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ÏÿSËÌ‹Î_ ’˛◊‹ ‹_Ïÿfl ¿›* I›Îflı
’˛Ï÷WÃÎ ’»Ì ±ı¿ Á‰Îflı ‰Î÷ν·Î’ ÿflQ›Îfi V‰Î‹Ìḻı ±ËŸ
flËı÷Î ÁflıLƒfi√flfiÎ ‘fi∞ ‰ÎCÎflÌfiı ›Îÿ ¿›˘˝ Ë÷˘ — “Ë…\ Á‘Ì
‘fi∞ ¿ı‹ ÿı¬Î›˘ fi◊Ì ?” ¿˘¥fiÌ ’ÎÁı ω√÷ fiˢ÷Ì ±ıÀ·ı Á˙
ÏfivkÎfl Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌfiı ÷˘ ‰Ê˘˝ ’Ëı·Î_ ‹‚ı·Î ‘fi∞ ‰ÎCÎflÌfi_
Á‹√˛ Ï«hÎ ›Îÿ Ë÷_, ’fl_÷ ⁄ÌΩ ¿˘¥ ±˘‚¬ı ÷˘ fiı ! ±ÎÀ·Ì
¤ÌÕ‹Î_ ±ı ±ÎT›˘ ¿ı fi ±ÎT›˘, ±ıfi_ ±fiÁ_‘Îfiı› ¿˘HÎ flάı ! ’fl_÷
V‰Î‹ÌlÌfiı ⁄flÎ⁄fl ¬⁄fl Ë÷Ì ¿ı ±ı fi◊Ì … ±ÎT›˘, fiËŸ÷fl
±ı‹fiı ‹Y›Î ωfiÎ fi Ω› ! V‰Î‹Ìḻı ‰Î÷ I›Î_◊Ì ’Õ÷Ì fi ‹Ò¿Ì.
÷ı‹HÎı Œ˘fi ¿flΉÌfiı ÁflıLƒfi√fl◊Ì ±ıÕˇıÁ ‹_√ÎT›_ ±fiı ‘fi∞fiı
⁄˘·Î‰‰Î ‹ÎÀı ¬ÎÁ Ï¿Â˘flÏÁ_Ë flÎHÎÎfiı ‹˘¿S›Î ! ±ı¿ ÷flŒ
ÏÿSËÌfiÎ ‹Î_‘Î÷α˘ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ±Î‰Ì flèÎÎ Ë÷Î ÷˘ ⁄Ì∞
÷flŒ V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ Á΋ÎL› ‰ÎCÎflÌfiı ’HÎ Á΋ı◊Ì ›Îÿ ¿flÌfiı ÷ıfiı
⁄˘·Î‰Ì flèÎÎ Ë÷Î !
Áfiı 1997‹Î_ ÁÎfl_√’fl‹Î_ Á_V◊ÎfiÌ √˙Â΂΋Î_ Áı‰Î ¿fl÷Î
ËÌflÎ ¤fl‰ÎÕfi˘ ±ZÎfl‰ÎÁ ◊›˘ I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ÷’˘‘fi ¤√÷fiı
ÁÒ«fiÎ ±Î’Ì Ë÷Ì ¿ı “ËÌflÎfi_ ⁄Îfl‹_-÷ıfl‹_ ±Î’HÎı ¿fl‰Îfi_ »ı ±fiı
÷ıfiÎ ±„V◊ωÁ…˝fi ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’HÎ ÷ıfiÎ ÿÌ¿flα˘fiı ÁÎ◊ı ·¥fiı
÷‹Îflı …‰Îfi_ »ı.”
±ÿfi΋Î_ ±ÿfiÎ ±ı T≤© Áı‰¿fiıı V‰…fi ‹ÎfiÌfiı V‰Î‹Ìḻı
÷ıfiÌ ⁄‘Ì μkÎflÏø›Î ’˘÷ÎfiÎ ÷flŒ◊Ì ¿flΉÕΉÌ. ÷ıfiÎ ÷ıfl‹ÎfiÎ
Ïÿ‰Áı V‰Î‹Ìḻı ËÌflÎfiÌ iÎÎÏ÷fiı …‹ÎÕÌ Ë÷Ì. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î
ÂηÌfi÷ÎfiÌ ±Áfl Á‹√˛ iÎÎÏ÷ μ’fl ’ÕÌ Ë÷Ì. Á˙ ¤fl‰ÎÕ˘ ‰÷Ì
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î Á‹º„WÀfiı ‰_ÿfi ¿fl÷Î_ flCÎÎ ¤fl‰ÎÕı ¿èÎ_ — “ËÌflÎfiÌ
¬flÌ Áı‰Î ÷˘ ÷‹ı ¿flÌ »ı. ±‹ÎflÌ fiÎ÷‹Î_ ⁄‘Îfiı ¬Ò⁄ ±Ë˘¤Î‰
◊›˘ »ı ¿ı V‰Î‹Ì±ı ËÌflÎfiÌ ’λ‚ ¿ÎÏÀ›Î Á‘Ìfi_ ⁄‘_ ¿›* »ı.”
V‰Î‹Ìḻı ’˛I›kÎfl‹Î_ ±ıÀ·_ … ¿èÎ_ — “ËÌfl˘ ÷˘ ±‹Îfl˘ Ë÷˘.”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ±ÎI‹Ì›÷Î ±fiı Á‹÷Î Á˙fiı ∞‰fi¤fl ˈ›ı
‰ÁÌ √¥.
V‰Î ‹ÌlÌfiÎ Á‹I‰fi˘ ±ı¿ ωÏÂWÀ ±fi¤‰ CÎHÎÎfiı ◊›˘ »ı.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ‹ËÎfi¤Î‰˘ ±Î‰ı I›Îflı Á˙ ¿˘¥ ‹ËÎfi¤Î‰˘fiÌ
Áfl¤fl΋Î_ T›V÷ ◊¥ √›Î ˢ›, ’fl_÷ I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ÷ı‹fiÎ
‰ÎËfi«Î·¿˘-ÕˇÎ≥‰fl˘fiı ±‰U› ›Îÿ ¿flı. ÷Î. 6-2-”97fiÎ fl˘…
‰Õ˘ÿfl΋Î_ ±À·ÎÿflÎ ¬Î÷ı ±ËŸ ∂…‰ÎfiÎfl ‹Ë˘IÁ‰fiÌ ««Î˝ «Î·Ì
flËÌ Ë÷Ì. T›‰V◊Î’¿˘ ‹Ë˘IÁ‰fiÌ ‹A› Á¤Î‹Î_ ◊fiÎflÎ ’˛ÁÎÿ
ω÷flHÎfiÌ w’flı¬Î ±Î’Ì flèÎÎ Ë÷Î. Œ@÷ 15 Ï‹ÏfiÀ‹Î_ …
Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃı·Î 60-70 ËΩfl ·˘¿˘fiı ’ı¿ıÀ ‹‚Ì Ω› ±ı‰Ì Á_ÿfl
T›‰V◊Î ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì Ë÷Ì. ÂÎ_Ï÷◊Ì ⁄‘_ ±Î›˘…fi ÁÎ_¤‚Ìfiı
»ıS·ı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “Á¤Î‹Î_ ⁄ıÁı ±ıfiı ÷˘ ’˛ÁÎÿfi_ ⁄˘@Á
‹‚Âı …, ’HÎ I›Î_ ±Î‰ı·Î_ ‰ÎËfi˘fiÎ ÿflı¿ ÕˇÎ≥‰flfiı ’HÎ ¤ÒS›Î
‰√fl ±Î’Ωı. CÎHÎÎ_ Àˇı@Àfl˘, ⁄Á˘, √ÎÕ̱˘ ‰√ıflı ·¥fiı ±Î‰Âı, ÷˘
±ı‹fiÎ ÕˇÎ≥‰fl˘fiı ’HÎ ±Î’Ωı. ÂıÏÛΠ√ÎÕ̱˘ ·¥fiı ±Î‰Âı ÷˘
±ı‹fiÎ ÕˇÎ≥‰fl˘fiı ’HÎ ¬ÎÁ ‹‚ı ±ı‰_ ¿flΩı. F›Î_ ˢ› I›Î_
’ˢӫÎÕΩı. ¿˘¥ ⁄Î¿Ì fi flËı‰_ Ωı¥±ı.”
±fiı ±Î V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¿Î›‹Ì ⁄Î⁄÷ »ı. F›Îflı F›Îflı
‹ËÎfi¤Î‰˘ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î ˢ› I›Îflı Á˙ ¿˘¥ ±ı‹fiÌ
Áfl¤flÎ ¿fl‰Î‹Î_ ·ÎB›Î ˢ›, F›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ¿˘¥fiı ¿˘¥ ¶ÎflÎ
ÕˇÎ¥‰fl˘fiÌ ±‰U› Á_¤Î‰fiÎ ¿flı, ±ı‹fiı ‹‚ı, …‹ÎÕı, ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ
±Î’ı. ÿflı¿ ‰¬÷ı ⁄ÌΩ ±ı‹fiı ¤Ò·Ì Ω› ±fiı ÿflı¿ ‰¬÷ı
V‰Î‹ÌlÌ ±ı‹fiı ›Îÿ ¿flı !
…ı Á˙fiÌ fi…fl‹Î_◊Ì ⁄οÎ÷ flËÌ Ω› ÷ı Á‹ƒWÀÎ V‰Î‹ÌlÌfiÌ
fi…fl‹Î_ ’Ëı·Î ˢ› »ı ! ÷ıfi˘ ’Ïfl«› ±fiı¿ ’˛Á_√˘±ı ◊›˘ »ı.
fi‰ÁÎflÌ‹Î_ ¤_√Ì Á‹Î… ¶ÎflÎ ⁄_‘Λı·Î ’flÌÏZÎ÷ ‹…‹ÿÎfl
±Îl‹fi_ μÿ˚CÎÎÀfi ˢ› ¿ı ’»Ì ËÏfl…fi˘fiÎ ÷Ì◊˝ {Î_{fl¿Î‹Î_
Á‰√HÎfiÎ◊ ‹_Ïÿfl‹Î_ Á_⁄˘‘‰Îfi_ ˢ›, ÿflı¿ ’˛Á_√ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ
Á‹÷Îfi˘ ±ı¿ ωÂıÊ ±K›Î› μ‹ıflÎ÷˘ flËı »ı. Áÿ̱˘◊Ì ¿«ÕÎ÷Ì
iÎÎÏ÷±˘ ’˛I›ı ÁËÎfi¤ÒÏ÷ ‰flÁΉ÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ¿Î›‹ ¿Ëı »ı —
“¤√‰Îfifi˘ ≥Ωfl˘ ¿˘¥ ±ı¿fi˘ fi◊Ì. ¤√‰Îfi Á˙fiÎ »ı. ¤…ı ÷ıfiÎ
¤√‰Îfi.”
±ı¿ ‰Îfl ÁÎfl_√’fl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ’ÁÎfl ◊¥ flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı ÿÒfl
∂¤ı·Î «Îfl-’Î_« ›‰Îfi˘fiı Ωı÷Î_ ÷ı‹fiı fi∞¿ ⁄˘·ÎT›Î.
¿o¥¿ Á_¿˘« ÁÎ◊ı ±ı ›‰Îfi˘ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “’HÎ ⁄Î’∞ ! ±‹ı
÷˘ ËÏfl…fi »Ì±ı !”
V‰Î‹Ìḻı ¿flHÎΤÌfiÎ V‰flı ¿èÎ_ — “÷˘ ±‹ı ’HÎ ËÏflfiÎ …fi
»Ì±ı... fi∞¿ ±Î‰˘ fiı !”
59
ÿ˘Õ÷Î_ ±ı ›‰Îfi˘ V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ’Ë˘Ó«Ì √›Î. V‰Î‹Ìḻı
÷ı‹fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î I›Îflı ±ı ÿflı¿fiÎ fl˘‹ıfl˘‹‹Î_ ±Îfi_ÿ »‰Î¥
√›˘. ’»Ì V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “¤Î¥ ! ËÏflfiÎ …fi ÷˘ Á˙fiı ◊‰Îfi_
»ı. ¿Î_¥ T›Áfi »ı ? ∞‰fi Â© ¿flΩı. T›Áfi ˢ› ÷˘ »˘ÕΩı.
T›Áfi-ÿÒÊHÎ ¿ÎœÌfiı ’ωhÎ ∞‰fi ¿flΩı. S›˘, ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ »ı...”
±fiı ±ı fi_¬Î¥ √›ı·Î «Ëıflα˘ μ’fl ÷ı… {‚¿Ì ∂Ãu_,
·CÎ÷Î√˛_Ï◊ ±˘√‚Ì √¥, ±Îfi_ÿfiÌ ·Ëıfl ∂ÃÌ, ˈ›ı V‰Î‹ÌlÌfi˘
V‰fl CÎÒ_ÀΉΠ·ÎB›˘ — “±Î’HÎı› ËÏflfiÎ …fi »Ì±ı, √˙fl‰‰_÷Î »Ì±ı,
‹ÒÃÌ ¨«ıflÎ »Ì±ı...”
‹˘ ÀÌ⁄ı… …ı‰Î ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ Ï‰V÷Îfl˘‹Î_ ¿Õ¿Õ÷Ì ÃoÕÌ‹Î_ flÎhÎı ±ı¿
‰ÎB›ı V‰Î‹Ìḻı μE«Îflı·Î ±Î ÂOÿ˘ Ë…\ Á˙fiÎ ¿Îfi‹Î_ √_…ı »ı —
“÷‹Îfl΋Î_ ‹fiı ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı.” ‰‚Ì, ‘fl‹’fl-ÕÎ_√fiÎ_
±ÎÏÿ‰ÎÁÌ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ÷ı‹fiÌ ±Î T›ÎA›Î±ı ¿o¥¿fiÎ_ ∞‰fi ⁄ÿ·Ì
fiÎ_A›Î_ »ı — “±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ±ıÀ·ı ? ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ±ıÀ·ı ’»Î÷ fiËŸ,
’fl_÷ Á˙◊Ì ±ÎÏÿ ’fl‹ÎI‹Î »ı, ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ÷‹Îfl˘ ‰ÎÁ »ı, ±ıÀ·ı
÷‹ı ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ.”
ÿÏZÎHÎ √…flÎ÷fiÎ ÿıÿ‰ÎÁHÎ √΋ı ÿ·¤Î¥ ‹ÿÎflÌ Á_÷˘fiÎ Á_√ı
ÿÎw, ‹Î_Á, ÏËoÁÎ ‰√ıflı »˘ÕÌfiı ÁIÁ_√fiÎ ’ωhÎ ’_◊ı «ÕuÎ Ë÷Î.
ˉı ±ı‹fiÌ ÷̉˛ ≥E»Î Ë÷Ì ¿ı ±ı‹fiÎ CÎflı V‰Î‹ÌlÌ ’‘Îflı ±fiı
±Î_√b_ ’Ήfi ¿flı. ’fl_÷ ±ı‹fiı ±_ÿÎ… fiˢ÷˘ ¿ı ±ı √flÌ⁄Ïfi‰Î…
‹ËÎ’flÊfiÎ_ ’√·Î_ @›Îflı ◊Âı ! ’HÎ ±ı‹fiÌ flœ ºœ Ë÷Ì.
±fiı ±ı¿ Ïÿ‰Á ±ı‰˘ ±ÎT›˘, ÷ı‹fiÎ ¤„@÷¤Î‰ ‹…⁄
V‰Î‹ÌlÌ ÿ·¤Î¥fiÎ CÎflı ’‘Λν I›Îflı ÷ı±˘ ±Îfi_ÿ◊Ì fiÎ«Ì ∂ÃuÎ.
’HÎ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ±ı ±_‘ÎÏfl›Î {Ò_’Õ΋Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı @›Î_ ⁄ıÁÎÕ‰Î
±ıfiÌ ‹Ò_{‰HÎ ÷ı‹fiÎ ‹˘Ó μ’fl ‰÷ν÷Ì Ë÷Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ±ı “CÎfl”fiı CÎfl
¿Ëı‰_ ¿ı ¿Î√ÕÎfi˘ ‹Î‚˘ ? ±ı‰Î ±ıfiÎ ÿÌÿÎfl Ë÷Î.
Á_÷˘±ı … ÷ı‹fiı ÁÒ«T›_ ÷ı‹ ÷ı‹HÎı œ˘fl ⁄Î_‘‰ÎfiÌ ¿˘œu ÁÎŒ
¿flÌfiı, √‹ÎHÎfiÌ ’Î‚Ì μ’fl V‰Î‹ÌlÌfi_ ±ÎÁfi ⁄fiÎT›_. ¤ıÓÁfiı
¬Ì·ı ⁄Î_‘‰ÎfiÎ_ ‰Î_¿Î_«Ò¿Î_ ·Î¿ÕÎ_ ’fl ’J◊fl˘ Àı¿‰Ìfiı ÷ıfiÎ ’fl
Á_÷˘fiı ⁄ıÁÎÕuÎ. ÿ·¤Î¥ ’ÎÁı V‰Î‹Ìḻı Ãο˘fl∞fi_ ’Ò…fi
¿flÎT›_. ÷ı‹Î_› ‰Î÷«Ì÷ ÿflQ›Îfi V‰Î‹Ìḻı ΩH›_ ¿ı ÁIÁ_√fiÎ
’˛÷Î’ı ÿ·¤Î¥ ⁄‘Î … ±fiΫÎfl˘ »˘ÕÌfiı ˉı Â© Ïfi›‹-‘‹˝ ’΂ı
»ı, I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÁfi ’fl◊Ì ∂¤Î ◊¥ √›Î ±fiı
÷ı‹HÎı ÿ·¤Î¥fiı »Î÷Ì ÁflÁÎ «Î_M›Î, fiı ≠ı‹◊Ì ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î.

÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ıfiÎ ±L› ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiÎ Â© ∞‰fi◊Ì ≠ÁLfi ◊÷Î_
V‰Î‹ÌlÌ ÷ı‹fiÎ ’fl ’HÎ ±’Îfl ‰ÎIÁS› ‰flÁΉ÷Î_ ¤ıÀÌ ’ÕuÎ
Ë÷Î. ¿flHÎΤÌfiÎ V‰flı V‰Î‹ÌlÌ ⁄˘·Ì flèÎÎ Ë÷Î — “¤·ı √flÌ⁄ »ı
’fl_÷ ÿ½fi◊Ì ÂÎ_Ï÷ ◊Λ ÷ı‰Î »ı. ±Îfiı ¿˘HÎ ’»Î÷ ¿Ëı ? ÁIÁ_√Ì
◊›Î, ’ωhÎ ◊›Î, ±Î‰Î_ CÎfl ÷˘ ÷Ì◊˝ ¿Ëı‰Î› ! ±Î‰Î_ {Ò_’ÕÎ_±˘‹Î_
±ı‹fiÌ ¤„@÷fiÎ_ ÿ½fi ◊¥ √›Î_.”
±Î ωr‰_ÿfiÌ› ‹ËÎ’flÊfiÌ Ï‰rT›Î’Ì ‹ËÎfi÷Îfi˘ ’Ïfl«› ±ı
¤˘‚Î ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiı @›Î_◊Ì Ë˘› ? ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹ËÎfi
≠ı‹fiı ÷˘ ±ı‹fiÎ_ ˈ›Î_±ı V’Âa ·Ì‘˘ Ë÷˘.
Á fiı 1997‹Î_ πB·ıLÕfiΠωrωA›Î÷ ⁄_Ï¿o√Ë΋ ’ı·ıÁ‹Î_
πB·ıLÕfiÎ flÎ…‰Ì Ï’˛LÁ όϷ’ ±fiı ÁıLÀ …ı¥QÁ ’ı·ıÁ‹Î_ Ï’˛LÁ
«ÎSÁ˝fiı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ‹Y›Î Ë÷Î. ÷ı‹HÎı›
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’‘fl΋HÎÌ ’˘÷ÎfiÎ ‹Ëı·‹Î_ ¿flÎ‰Ì Ë÷Ì. ’fl_÷ @›Îflı¿
±ı‹ ·Î√ı »ı ¿ı ⁄_Ï¿o√Ë΋ ’ı·ıÁfiÎ ‹Î_‘Î÷α˘ ¿fl÷Î_ ±Î
{Ò_’ÕΉÎÁ̱˘ ’fl V‰Î‹ÌlÌfi˘ ’˛ı‹ ωÂıÊ ‰flV›˘ »ı.
ÁÎ_¿flÌ‹Î_ ±ı¿ ÁÎ_…ı V‰Î‹ÌlÌ μ÷Îflı◊Ì ‹_Ïÿflı …÷Î Ë÷Î I›Î_
ÿfl‰ÎΩfiı Á‹Î_÷fl …÷Ì ⁄Lfiı ’Î‚Ì ’fl ·CÎfl‰CÎfl ‰ıÂı Ë‚’Ï÷±˘
- ÿÒ⁄‚α˘ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı‹fiı Ωı¥ V‰Î‹ÌlÌ ∂¤Î flËÌ √›Î. ’HÎ
±ı ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiı ΩHÎı ¿_¥ … ’ÕÌ fiˢ÷Ì. V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı
‹˘Àı◊Ì “…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¿èÎÎ. ±ıÀ·ı Á˙±ı ÷ı ÷flŒ Ωı›_. º„WÀ
‹‚Ì ¿ı V‰Î‹Ìḻı ‰Î÷ Âw ¿flÌ — “÷‹Îflı ⁄‘αı ÿflfl˘… ‹_Ïÿfl‹Î_
ÿ½fiı ±Î‰Ì …‰_. ±Î ‹_Ïÿfl ¬Î·Ì ’Àı·˘fi_ fiËŸ ’HÎ ±Î’b_ ’HÎ
»ı. CÎÕÌ - ⁄ı CÎÕÌ ‹_Ïÿflı ±Î‰˘, ¤…fi‹Î_ ⁄ıÁ˘ ÷˘ ◊ο ∂÷flÌ Ω›.
√΋‹Î_ ⁄ÌΩ ·Î¤ ·ı fiı ÷‹ı ·˘¿˘ flËÌ Ω±˘ ÷˘ ±‹fiı ±˘»\_
·Î√ı, ‹ÎÀı ÷‹fiı ¿Ë̱ı »Ì±ı. ±fiı …ı ¿˘¥ T›Áfi ˢ› ÷ı ¿ÎœÌ
fiÎ_¬‰Î_. ±Î «˘‹ÎÁ_ ±Î‰ı »ı. ‹¿Îfi ÁÎflÎ_ fiËŸ ˢ› ÷˘ ’ÕÌ …Âı.
«˘‹ÎÁı CÎfl «Ò±ı, Ï›΂ı ÃoÕÌ ‰Î› ±fiı μfi΂ı ÷Î’ ·Î√ı. T›Áfi
¿fl˘ ÷˘ ΩHÎÌfiı ÿ—¬Ì ◊‰Î› ±fiı ±‹ı √‹ı ÷ıÀ·Ì ‹ÿÿ ¿fḻı ¿ı
Áfl¿Îfl ¿flı ÷˘› ±Î‰Ì flÌ÷ı ’ˆÁÎ «ÎS›Î Ω›. ±ıÀ·ı I›Î_fiÎ I›Î_
flËı‰Î›. fi »Î’v_ ÁÎv_ ◊Λ, fi »˘¿fl˘ ¤HÎÌ Â¿ı. ±ıfiÎ ¿fl÷Î_
T›Áfi‹Î_◊Ì ’ˆÁÎ ⁄E›Î ËÂı ÷˘ CÎfl ÁÎflÎ_ ◊Âı, »˘¿flÎ ÁÎflÎ_ ¿’ÕÎ_
’ËıflÂı ±fiı ÁÎv_ ¤HÎÌfiı ±Î√‚ ‰‘Âı. ±ı‹ ÷‹ÎflÎ … μ’›˘√‹Î_
±Î‰Âı. ±‹ı ÷‹ÎflÌ ’ÎÁı◊Ì ’ˆÁÎ ‹Î_√÷Î fi◊Ì. ÷‹ı ÷˘ ‹_Ïÿflı ±Î‰˘
fiı ËÎ◊ ΩıÕ˘ ±ı ±‹Îflı ‹fi ·Î¬˘ wÏ’›Î »ı...”
60
“÷‹ÎflÎ_ CÎfl ÷˘ ÷Ì◊˝ …ı‰Î_ ’ωhÎ »ı...”
ÕÎ_√‹Î_ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ CÎfl‹Î_ ’‘fl΋HÎÌ
Á‹I‰ ±fiı ‰ÎIÁS›fiÌ ±Î ¿¥ ÁÌ‹Î √HÎ‰Ì ?
Á‹I‰fiÌ ±Î ±ÁÌ‹ ’˛ı‹ Áfl‰ÎHÎÌfiı ¿ÎflHÎı … V‰Î‹Ìḻı
¿ıÀ·Ì› …Õ wÏœ±˘fiı ’HÎ …Õ‹Ò‚‹Î_◊Ì μ¬ıÕÌ »ı. ˈÿflÎ⁄Îÿ‹Î_
lÌÁı·‹fiÎ Â@· ›…\‰ı˝ÿfiΠω¶Îfi Âflÿ ÿı‹¬ ÁÎ◊ıfiÌ ±ı¿
««Î˝‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — “μE« ‰Hν ¿ı ·˘√ ÂflÎ⁄ ’Ì¿fl ±˙fl
‹Î_ÁÎËÎfl ¿fl¿ı ¤Ì ’ÒΩ ¿fl Á¿÷ı ˈÓ, ÷˘ ËÏfl…fi˘Ó ¿ı Ï·›ı @›˘Ó
⁄ΑΠfl¬fiÌ «ÎÏË›ı ? ËÏfl…fi ’ωhÎ ±˙fl Á_V¿ÎflÌ Ë˘ ÷˘ ‰˘
±E»Î ËÌ Ëˆ. ⁄˛ÎõHÎ ¿˘ ¤Ì Á_V¿Îfl ÷˘ ˢfiÎ ËÌ «ÎÏË›ı.”
V‰Î ‹Ìḻı ‹ÎhÎ ±Î‰˘ μ’ÿı … fi◊Ì ±ÎM›˘, ’fl_÷ ÷ıfi˘
‰ÎV÷ω¿ ±‹· ’HÎ ¿›˘˝ »ı. ‰Ê˘˝◊Ì «Î·Ì ±Î‰÷Ì ’fl_’flÎ ‹…⁄
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_’˛ÿΛ‹Î_ ÏfiQfi ‰HνfiÎ ·˘¿˘fiı ¤Î√‰÷Ì ÿÌZÎÎ
±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰Ô÷Ì fiˢ÷Ì. V‰Î‹Ìḻı øÎ_Ï÷ ¿flÌfiı 1981‹Î_ ±ı
’fl_’flÎfiı ÷˘ÕÌ ±fiı ÏfiQfi ‰HνfiÎ ·˘¿˘fiı V‰ËV÷ı ¤Î√‰÷Ì ÿÌZÎÎ
±Î’Ì, ±ıÀ·_ … fiËŸ, ÷ı‹fiı …fi˘¥ ’ËıflΉÌfiı ’ÒΩ-’ÎÃfi˘
±Ï‘¿Îfl ’HÎ ±ÎM›˘. ÏËoÿ ‘‹˝‹Î_ ¿ÿΫ ±ı Á˙ ’˛◊‹ CÎÀfiÎ Ë÷Ì.
¬ıÕÎ Ï…S·ÎfiÎ fl΋˘ÿÕÌ √΋ı ‰ÎCÎfl̉ÎÁfiÎ_ ÷ÒÀı·Î {Ò_’Õ΋Î_
«Ÿ◊flıËη √˘ÿÕÌ ’fl ⁄ıÁÌfiı ÷ı‹HÎı ‰ÎCÎfḻ˘fiı VfiıË ±ÎM›˘ »ı. ÷˘
¤˘…, √…ıflÎ ¿ı fi‰ÁÎflÌfiÎ ËÏfl…fi‰ÎÁ◊Ì ·¥fiı L›Ò›˘¿Û‹Î_ ›fi˘‹Î_
Ï‹·ıÏfi›‹ ‰SÕÛ ’ÌÁ ¿˘LŒflLÁ Á‘Ì, Á˙flÎWÀˇfiÎ_ ‘ÒÏ‚›Î √΋ÕÎ_◊Ì
·¥fiı ÏÿSËÌ‹Î_ flÎpˇ’Ï÷ ¤‰fi Á‘Ì ÷ı±˘±ı Á‹÷Î’Ò‰˝¿ ±ÎK›Î„I‹¿
’˛ıflHÎα˘ ±Î’Ì »ı. ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiÎ ¿>⁄Î◊Ì ·¥fiı ∫B·ıLÕfiÎ
⁄Ï¿o√Ë΋ ’ı·"Á‹Î_ Ï’˛LÁ «ÎSÁ˝ ±fiı Ï’˛LÁ όϷ’ Á‘Ì ÷ı‹HÎı
Á‹I‰’Ò‰˝¿ ÏfiT›Î˝… ’˛ı‹ ±ÎM›˘ »ı. Ï⁄˛ÀfifiÌ ’ην‹ıLÀ‹Î_ ¿ı
±‹ıÏfl¿Î‹Î_ M·ıÏÀfi‹ ÷·ÎfiÎ_ ¤T› ÁL‹Îfi˘ ±fiı ËÕËÕ÷Î_ ±’‹Îfi˘
’HÎ ÷ı‹HÎı Á‹Îfi’HÎı ÁÎZÎ̤Ήı Ωı›Î_ »ı. ÷‹Î‹ ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_
V‰Î‹ÌlÌfiÎ fl˘‹ıfl˘‹‹Î_ ±ı … V‰V◊÷Î, ±ı … ’˛d„S·÷÷Î, ±ı …
Ïfiç·÷Î, ±ı … μIÁÎË ±fiı ±ı … ÁÎ÷I›...
@›Î flı¿ ’Ïfl„V◊Ï÷±˘fiÎ ⁄ı ‘˛‰ ±ıÀ·Î ω’flÌ÷ ˢ› ¿ı √‹ı
÷ı‰Î ‹…⁄Ò÷ ˈ›ÎfiÎ ‹ÎHÎÁfiÌ ’HÎ ¿Á˘ÀÌ ◊¥ Ω›. ±ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_
’HÎ Á‹ƒWÀÎ V‰Î‹ÌlÌ ±ı‰Î fiı ±ı‰Î … V‰V◊ ˢ› !
Áfiı 1974‹Î_ ·_ÕfifiΠωrωA›Î÷ ±ı·ı¿˚{ı„LÕˇ›Î ’"·ıÁ‹Î_
÷ı‹fi˘ ¤T› ÁL‹Îfi Á‹Îfl˘Ë ›˘Ω›˘ Ë÷˘. I›Îfl ⁄Îÿ ÷ı±˘
¤Îfl÷‹Î_ ±ÎT›Î I›Îflı Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ Á˙flÎWÀˇfiÎ fl˘ËÌÂ΂Π√΋ı

±ı¿ ±ÎK›ÎÏI‹¿ flÌ÷ı ’Ïfl’@‰ ±ÎI‹Îfiı ‹‚÷˘ ˢ™ ÷ı‰Ì ·Î√HÎÌ ◊¥.
÷ı±˘ ±ÎK›Î„I‹¿ ≠ı‹, ωfi‹˛÷Î ±fiı ÁÎÿÎ¥fi_ ‹Ò÷˝V‰w’ »ı,
÷ı±˘ Á˙fiı «ÎËı »ı. ÷ı◊Ì ÷˘ ÷ı‹fiÎ ’fl Á˙fiÎ ≠ı‹fiÌ ‰Êν ◊Λ »ı
±ÎT›Î Ë÷Î. ±ËŸ ‘Ò‚-√ÎflfiÎ CÎfl‹Î_ ÷ı‹fi˘ μ÷Îfl˘ Ë÷˘. flÎ÷‰ÎÁ˘
¿flÌfiı V‰Î‹ÌlÌ Á‰Îflı ΩB›Î I›Îflı ·_ÕfifiÎ ›‰¿ Á¤ÎÊ ’Àı·ı
¿èÎ_ — “@›Î_ ±ı·ı¿˚{ıLÕˇÎ ’"·ıÁ ±fiı @›Î_ ±Î √΋Õ_ fiı CÎfl ?”
I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ÷fl÷ … ¿èÎ_ Ë÷_ — “Á¤ÎÊ ! ±ÎfiÌ ±Î√‚ Á˘
±ı·ı¿˚{ıLÕˇÎ ’"·ıÁ ±Î_ÀÎ ‹Îflı ! ±Î √flÌ⁄ ¤@÷˘fi˘ ¤Î‰ ÷˘ Ωı !”
1982‹Î_ ·_ÕfifiÎ ÂÌ÷‚ ‰Î÷ΉflH΋Î_◊Ì ¤Îfl÷ ±Î‰Ìfiı
V‰Î‹ÌlÌ ÁÌ‘Î … ‹ËÎflÎpˇ‹Î_ ¬ÎfiÿıÂfiÎ_ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ω«flHÎ
¿fl‰Î fiÌ¿‚Ì √›Î, I›Îflı I›Î_fiÌ ±ÁèÎ √fl‹Ì±ı Á˙fiı ÷˘⁄Î
’˘¿ÎflÎ‰Ì ÿÌ‘Ì Ë÷Ì. ‰‚Ì, I›Î_ Ω…w …ı‰Ì Á΋ÎL› Á√‰Õ ’HÎ
fiËŸ ! ’fl_÷ ·_Õfi ±fiı ±ı ¬ÎfiÿıÂfiÎ_ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ
V‰V◊÷Î ±ı¿Áfl¬Ì Ë÷Ì.
¤ T› ÁL‹Îfi˘ ±fiı ¿Õ‰Î_ ±’‹Îfi˘‹Î_ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Á‹÷Î
±Ë˘¤Î‰ μ’Ω‰ı »ı.
Ï⁄˛Àfi-¿ıfiıÕÎfiÌ ’ην‹ıLÀ‹Î_ ◊›ı·Î_ ÁL‹Îfi˘◊Ì ·¥fiı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ_
±fiı¿ ÂËıfl˘‹Î_ ÷ı‹fiÎ_ ¤T› ÁL‹Îfi˘ ¿˘¥fiı ’HÎ «Ï¿÷ ¿flÌ ÿı ÷ı‰Î_
»ı. ωrfiÎ ±fiı¿ ÿı¢fiÎ ‹Î_‘Î÷α˘ ±fiı ‘‹˝Á‹˛ÎÀ˘ ÁÎ◊ıfiÌ
‹·Î¿Î÷˘‹Î_ Á˙fiÎ_ ˈ›Î_ ’fl V‰Î‹ÌlÌfiÎ T›„@÷I‰ı ±ı¿ ±‹ÌÀ »Î’
‹Ò¿Ì »ı. Á‹Î… ±fiı ¤@÷˘ ∑HÎ «Ò¿‰‰Î ‰Ê˘˝‰Ê˝ ÷ı‹fiÎ …L‹
…›_÷Ì ‹Ë˘IÁ‰˘ ∂…‰ı »ı I›Îflı ¤„@÷¤Î‰ ±fiı Á‹Ï’˝÷÷Îfi˘
ΩHÎı Á‹_ÿfl ·ËıflΛ »ı. ±fiı¿ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ËV÷̱˘±ı ±fiı
¤Îfl÷fiÎ ‹Ò‘˝L› Á_÷˘±ı ÷ı±˘fiÌ ËÎ…flÌ‹Î_ … ÷ı±˘fiÎ_ √HÎ√Îfi
√ΛÎ_ »ı. ’fl_÷ ±ı ¿Â_ ±ı‹fiı fl˘‹Î_« μ’Ω‰Ì Â¿÷_ fi◊Ì. V‰Î‹ÌlÌ
÷ı‹Î_ V‰V◊ flËı »ı, ’fl_÷ ÷ıÀ·Î … V‰V◊ Ë·ÎË· Ï‰Ê ¤flı·Î_
±’‹Îfi˘‹Î_ ’HÎ flËı »ı.
÷Î…ı÷fl‹Î_ … ‹Ï·fi ±Î› ‘flΉ÷Î ¿ıÀ·Î¿ ¶ıÊÌ ·˘¿˘±ı
V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı ‰÷˝‹Îfi’h΢‹Î_ Á÷÷ ‹ÏËfiα˘ Á‘Ì ËÌfi ±fiı fiÌ«
¿ZÎαı ±’’˛«Îfl «·ÎT›˘. V‰Î‹Ìḻı ‘Λ˝_ ˢ÷ ÷˘ ÷ı±˘ Á΋ı
±’’˛«Îflfi_ ›© «·Î‰Ì ¿›Î ˢ÷ ! ’fl_÷ V‰Î‹Ìḻı ÷ıfi˘ ‰‚÷˘
…‰Î⁄ ±Î’‰Îfi_ ÁK‘Î_ ÀÎY›_. ±ı¿ Á‹› ÷˘ ±ı‰˘ ±ÎT›˘ ¿ı ±Î…
Á‘Ì‹Î_ ¤Îfl÷‹Î_ ¿˘¥ Á_÷fi_ ±’‹Îfi fiËŸ ◊›_ ˢ› ÷ı ¿ZÎαı
…¥fiı V‰Î‹ÌlÌfi_ ΩËıfl‹Î_ ËÌfi÷Τ›* ±’‹Îfi ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_.
…ı‹fiÎ ‹ÎÀı Á‹V÷ ¤Îfl÷ ±fiı ωr ±Îÿfl ‘flΉı »ı ±ı‰Î
V‰Î‹ÌlÌfi_ ±Î‰_ ±’‹Îfi ! ‰÷˝‹Îfi’h΢fiÎ ±ı Á‹Î«Îfl˘◊Ì ·Î¬˘
ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ ±Î¿<‚-T›Î¿<‚ ◊¥ √›Î Ë÷Î. ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ …
61
“F›Îflı Ë_ ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı ‹Y›˘ I›Îflı
±fiı ÷ı ’HÎ ±fiflΑÎfl !”
- ’ÒF› V‰Î‹Ì ω⁄‘ıÂ÷Ì◊˝∞ ‹ËÎflÎ…
(‹K‰Î«Î›˝, ±Õ‹Îfl ‹Ã, μÕ<’Ì)
‹˙fi Ë÷Î, I›Î_ ⁄ÌΩ ¿˘¥◊Ì Â_ ◊¥ ¿ı ? ÁËı… ’HÎ Á_÷·fi
√‹ÎT›Î ωfiÎ V‰Î‹ÌlÌ Á‹÷Î◊Ì ±ı Ë·ÎË· ωÊfi˘ ¿À˘fl˘ ’HÎ
√‚Î fiÌ«ı μ÷ÎflÌ √›Î, ±ı¿ ±ZÎfl ’HÎ ⁄˘S›Î ÏÁ‰Î› !
V‰Î‹ÌlÌ CÎHÎ̉Îfl ¿Ëı »ı — “‹Îfi ±Î’ı I›Îflı ÁÎv_ ·Î√ı »ı ±ı‹
±’‹Îfi ◊Λ I›Îflı› ÁÎv_ ·Î√‰_ Ωı¥±ı. …ı ±’‹Îfi ¿flı ±ıfiÎ
’˛I›ı ’HÎ ±ı‰˘ fiı ±ı‰˘ ¤Î‰ flËı ±ıfi_ fi΋ ‹Îfi-±’‹Îfi‹Î_
±ı¿÷Î. ÁËfi ¿flÌ ·ı‰_. “Ë_ ±ÎÀ·˘ ÁÎfl˘ fiı ‹fiı Ë·¿˘ ’ÎÕu˘ ?”
±ı‰Î ‹fi‹Î_ …ı ¤Î‰ »ı ±ı ÿıˤΉ »ı. ±Î’HÎı ÷˘ ±ÎI‹Î »Ì±ı !
±ÎI‹Îfiı Â_ Ë·¿˘ ’ÎÕı ? ±ı‹ Á‰‚_ ·¥±ı ±ıfi_ fi΋ ‹Îfi-
±’‹Îfi‹Î_ ±ı¿÷Î.”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î Á‹÷Îfiı ‰Ê˘˝◊Ì fiÌfl¬÷Î ¤Îfl÷Ì› ωzÎ-
¤‰fifiΠω¶Îfi ’˛‘ÎfiÎK›Î’¿ lÌ ¤Î¥Â_¿fl ’fl˘ÏË÷ ·¬ı »ı —
“¤·¤·Ì flÎF› ÁkÎα˘ ±fiı ±’Îfl ‘fi Á΋√˛Ì‰Î‚α˘ …ı fi
¿flÌ Â¿ı ÷ı‰Î_ ‹ËÎfi ¿Î›˘˝ Ï⁄·¿<· ÂÎ_÷’HÎı, ±ZÎO‘ ¤Î‰ı ±fiı
ÁË…÷Î◊Ì ÷ı±˘±ı ’Îfl ’ÎÕuÎ_ »ı. ’fl_÷ ÷ı ⁄‘_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ
fi΋ı «œÎ‰Ìfiı. ’˘÷ı ÷˘ ÁÿÎ ±¿÷ν ±fiı ±Ï·M÷¤Î‰ı … ωfi‹˛÷Î
‘flÌ flËı »ı. …√÷fiÎ ’˛ÏÁ©÷‹ ‹ËÎ’vÊfiÌ ‹·Î¿Î÷ ·ı÷Πˢ› ¿ı
{Ò_’Õ΋Î_ ‰Á÷Î ±g¿«fi ±ÎÏÿ‰ÎÁÌfiÌ ÁÎ◊ı ±ÎI‹Ì›÷Τ›˘˝ ‰Î÷ν-
ωfi˘ÿ ¿›˘˝ ˢ›, ±ı‹fiÌ ‰ÎHÎÌ ¿ı ‰÷˝fi‹Î_ ÷·¤Îfl ’HÎ Œfl¿
‰÷ν÷˘ fi◊Ì. Á‹I‰_ ›˘√ μE›÷ı - ±Î √Ì÷Ή«fifi_ ΩHÎı Ëη÷_-
«Î·÷_ μÿÎËflHÎ !”
±Î ‰_ Á‹I‰ ±ı ⁄Ï©fi˘ ¬ı· fi◊Ì. ±ı ÷˘ ±ı¿ Á‰˘˝E«
±ÎK›Î„I‹¿ „V◊Ï÷ »ı.
¤√‰ÿ˚√Ì÷΋Î_ ¤√‰Îfi lÌ¿ÚWHÎ ¿Ëı »ı — “…ı ’vÊ ‹fi-
≥„Lƒ›˘fiı ‰Â ¿flı »ı ±fiı ‹fi-⁄Ï©◊Ì ’fl ±ı‰Î ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ
±ÎI›_Ï÷¿ μ’ÎÁfiÎ ¿flı »ı, ±ı‰Î Á_÷…fi … Á˙‹Î_ Á‹Îfi¤Î‰ flάı
»ı ±fiı Á‰ıÛ ∞‰-’˛ÎHÎÌ‹ÎhÎfi_ ÏË÷ ¿fl‰Î‹Î_ fl÷ flËı »ı.” (12-3)
÷·ÁÌÿÎÁ∞ fl΋«Ïfl÷‹ÎfiÁ‹Î_ lÌ‹¬fiÎ ÂOÿ˘ ÀÎ_¿ı »ı —
Ïfi_ÿÎ V÷Ï÷ 줛 Á‹, ‹‹÷Î ‹‹ ’ÿ¿_…,
÷ı ÁF…fi ‹‹ ’˛ÎHÎÏ’˛›, √H΋_Ïÿfl Á¬’_…. (μkÎfl¿Î_Õ)
±◊ν÷˚ …ı‹fiı Ïfi_ÿÎ ±fiı V÷Ï÷‹Î_ Á‹÷Î »ı, ‹ÎflÎ_ «flHο‹‚‹Î_
‹‹÷Î »ı, ÷ı Á_÷…fi ÷˘ ‹fiı ’˛ÎHÎ◊Ì› Ï’˛› »ı, ±ı‰Î Á_÷ Á‰ıÛ
Áÿ˚√H΢fiÎ ‹_Ïÿfl Á‹Îfi ±fiı Á¬’_… Á‹Îfi »ı.
 …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ

Ï÷Ï÷ZÎÎ

xÿ›fl˘√fiÎ ’flÌZÎH΢ Ëı V‰Î‹ÌlÌ, ‹_⁄¥, ΩL›±ÎflÌ 2008

 Ï÷Ï÷ZÎÎ ±ıÀ·ı Á‹…HÎ’Ò‰˝¿ ÁËfi ¿fl‰_.
±ÁËΛ÷Î◊Ì ÁËfi ¿fl‰_ ÷ı ‹…⁄ÒflÌ »ı, ·Î«ÎflÌ »ı.
Á‹◊˝ ˢ‰Î »÷Î_ ÁËfi ¿fl‰_, Á‹…HÎ’Ò‰˝¿ ÁËfi ¿fl‰_ - ±ı ±ı¿ ±ÎK›Î„I‹¿ √HÎ »ı.
Ï÷Ï÷ZÎÎfi˘ ±Î ±ÎK›Î„I‹¿ √HÎ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı …L‹Ω÷ ‹Y›˘ »ı.
ÂflÌflfiÎ √_¤Ìfl fl˘√˘◊Ì ·¥fiı ¿o¥ ¿ıÀ·Ì›ı ‹U¿ı·Ì±˘ Á‘Ì
±ÎÏ‘, T›ÎÏ‘ ±fiı μ’ÎÏ‘±˘fiı ËÁ÷ı ‹˘Ó±ı ÁËfi ¿flÌ ·ı‰ÎfiÌ ÏÿT› „@÷ ±ı‹fiı ËV÷√÷ »ı.

÷ı ±˘ CÎHÎÌ ‰¬÷ ¿Ëı »ı — “±Î ÂflÌfl fl˘√fi_

CÎfl »ı ±fiı ±Î ·˘¿ ÿ—¬fi_ CÎfl. ’˘÷ÎfiÎ CÎflı ¿˘¥
’HÎ flËı‰Î ÷˘ ±Î‰ı … fiı ! ±ıÀ·ı, ÿ—¬ ±fiı
fl˘√ ÷˘ ±Î‰‰ÎfiÎ_ … »ı. fl΋, ¿ÚWHÎ ‰√ıflı
¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl ÷◊Î ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…,
›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… …ı‰Î ‹ËÎfi Á_÷˘ ±fiı fiflÏÁ_Ë
‹Ëı÷Î, ‹ÌflÎ_⁄Î¥ …ı‰Î ¤@÷˘ ±Î M≤J‰Ì ’fl
±ÎT›Î_, ±ı‹fi΋Î_ ¿˘¥ ¬˘À fiˢ÷Ì, ÷˘’HÎ
±ı‹fiı ÿ—¬ ±ÎT›Î_ ±fiı ±ı‹HÎı ÁËfi ¿›Î*.
Á‹…HÎ flάı ±ıfiı ÿ—¬ ±ı ÿ—¬ fi ·Î√ı.
Á‹…HÎ◊Ì ÁËfi ¿fl÷Î_ Â̬ı ±ıfiı μ’ÎÏ‘‹Î_›
±¬_Õ ±Îfi_ÿ ±Îfi_ÿ flËı.”
±Î ÂOÿ˘ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±fi¤‰fiÎ_ ‹˘÷Ì »ı.
Á¬-ÿ—¬fiÎ_ ¶_¶˘‹Î_ ÷ı‹fiÌ ÁËfiÂÌ·÷Î ±Îç›˝
μ’Ω‰ı »ı. ÀÎœ-÷Õ¿˘, ¤Ò¬-÷flÁ ¿ı ÂflÌflfiÎ_
¿o¥¿ fl˘√ ±fiı ¿o¥¿ ÿ—¬fiı ËÁ÷ı ‹˘Ó±ı ÁËfi
¿fl‰Î‹Î_ ÷ı±˘ ‰ØfiÌ »Î÷Ì ‘flΉı »ı.
Ωı¿ı ±ı‹fiı ÷˘ ⁄΂‰›◊Ì … ‹Ò_√ı ‹˘_œı ÁËfi
¿flÌ ·ı‰Îfi˘ ÁË… V‰¤Î‰. ¤Ò¬-÷flÁ, Á¬-
ÿ—¬, ‹Îfi-±’‹Îfi, Á√‰Õ-±√‰Õ, ⁄‘_ ωfiÎ
ŒÏfl›Îÿı ¿ı ±ZÎfl ’HÎ μE«Î›Î˝ ‰√fl ÁËfi ¿flÌ
·ı‰Îfi_. ±ı‰Ì ¿˘≥ ŒÏfl›Îÿ ¿fl‰Î‹Î_ ÷˘ ±ı‹fiÎ
ˢÃfiı ΩHÎı ŒÎ_ŒÎ_ ’ÕÌ Ω› ! ⁄΂‰›‹Î_ ’˛¤ÿkÎ
’˛¿ÚÏ÷ w’ı ¬Ì·ı·˘ Ï÷Ï÷ZÎÎfi˘ ±Î ÏÿT› √HÎ
±ı‹fiÌ ÁΑ÷ÎfiÌ ±ı¿ ±fi˘¬Ì Ï‹flÎ÷ ⁄fiÌ √›˘.
Á_’˛ÿΛ‹Î_ ’˛‹¬ ’ÿı ±ÎT›Î ’»Ì ±fiı √v ’ÿı
63
Ï⁄flÎ…‹Îfi ◊›Î ’»Ìfi_ ±ı‹fi_ ∞‰fi ±ıÀ·ı ΩHÎı
Ï÷Ï÷ZÎÎfi_ ±ı¿ ÏÿT› ÿ½fi.
±ı ‹Î_› Ï÷Ï÷ZÎÎfi˘ ±ı¿ Á˙◊Ì ‹˘À˘ ±K›Î›
±ıÀ·ı ±ı‹fi_ Á÷÷ «Î·÷_ ω«flHÎ. ’‰fifiı
ωÁ΋˘ fi ˢ›, ÿÏfl›ÎfiÎ_ ‹˘Ω_fiı flΩ fi ˢ›,
fiÿÌfiÎ_ ‰Ëı÷Î_ fiÌflfiı @›Îflı› ±ı¿ V◊‚ı ±Îfl΋ fi
ˢ›. V‰Î‹Ìḻı ±Î μÿÎËflH΢fiı ’˘÷ÎfiÌ
∞‰fiˆ·Ì ⁄fiÎ‰Ì ÿÌ‘Ì »ı. ÷ı±˘ ÁΫΠ±◊˝‹Î_
μ’ÏfiÊÿ˚ ¿Ï◊÷ ’Ïfl‰˛Î…¿ ⁄L›Î »ı. ’fl_÷ ÷ı‹Î_
ÂflÌflfiı ¿WÀ ±’Îfl, ‹U¿ı·Ì±˘ ’ÎflΉÎfl, ±fiı
±fiı¿ ωCfi˘fiÌ ΩHÎı ‰Ëı÷Ì ‰HÎ{Îfl. ±Îfl΋ ¿ı
…‹‰ÎfiÎ Á‹›fiÎ ¿˘¥ Ãı¿ÎHÎÎ_ fiËŸ, ±Î…ı ⁄’˘flı
hÎHÎ ‰Î√ı …‹ı ÷˘ ¿Î·ı ⁄’˘flı ±ı¿ ‰Î√ı ! @›Îflı¿
∑÷±˘fiÌ ’HÎ ¿˘≥ ’fl‰Î fiËŸ. ¿Õ¿Õ÷Ì ÃoÕÌfiÎ
¿ÎÏ÷· ‰Î›flÎ ÁÁ‰ÎÀÎ ‹Îfl÷Πˢ› I›Îflı
V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ⁄fl¿Î_ÃÎfiÎ_ ◊Ì∞ √›ı·Î_ √΋ÕÎ_±˘‹Î_
ËÒ_Œ ±Î’‰Î fiÌ¿Y›Î ˢ›. ¤·¤·Îfiı ±¿‚ΉÌ
‹Ò¿ı ÷ı‰˘ μfi΂Îfi˘ ±ÁèÎ ÷Î’ ±_√ÎflÎ
‰flÁΉ÷˘ ˢ› I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ Á˙flÎWÀˇfiÎ_
√΋ÕÎ_±˘‹Î_ ÂÌ÷‚÷Î ’Î◊fl‰Î ’‘Λν ˢ› !
ÃoÕÌ-√fl‹ÌfiÌ ±ÁèÎ÷Î◊Ì ¿˘¥ ±¿‚Î¥ ∂Ãı I›Îflı
V‰Î‹ÌlÌ ÁËı…ı ËÁ÷Î__ ËÁ÷Î_ ¿Ëı — “∑÷ ∑÷fi_
¿Î‹ ¿flı ±fiı ±Î’HÎı ±Î’b_ ¿fḻı.”
Áı ‰¿˘fiı ›Îÿ »ı ¿ı 65 ‰Ê˝fiÌ ™‹fl Á‘Ì ÷˘

Ï›΂΋Î_ ±ı‹fiı √fl‹ À˘’Ì ’ËıflΉ‰Î ’HÎ ¿ıÀ·˘ ±Î√˛Ë ¿fl‰˘
’Õ÷˘ ! ±fiı μfi΂΋Î_ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ÷˘ ’_¬Î ’HÎ @›Î_◊Ì Ë˘› !
±ı‹Î_ ‰‚Ì @›Îflı¿ ¿˘¥ μIÁÎËÌ ±fiı Á¬Ì ËÏfl¤@÷ ±ı‹fiÎ ‹ÎÀı
⁄’˘flı ¿ı flÎhÎı ±Îfl΋ ’Òfl÷Ì ±"fl¿oÏÕÂfifiÌ T›‰V◊Î ¿flı I›Îflı
÷ı‹fi˘ ±‰U› Ã’¿˘ ‹Y›˘ … ˢ› — “±Î‰_ ÂÎ ‹ÎÀı ¿›* ? ÂflÌflfiı
±Î‰Ì Àı‰ ’ÎÕ‰Ì … fi◊Ì !”
∑ ÷±˘fiÎ ’˛¿˘’ ‰E«ı, √fl‹Ì ±fiı ÃoÕÌfiΠωv© ±Î›Î‹˘ ‰E«ı
V‰Î‹ÌlÌ Ï÷Ï÷ZÎÎ’Ò‰˝¿ ·˘¿¿S›ÎHÎfi_ ¿Î›˝ ¿fl÷Î … flèÎÎ »ı.
√΋ÕÎ_±˘fiÎ ±Á_A› ËÏfl¤@÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı Ï÷Ï÷ZÎÎfiÎ ÁÎZÎÌ »ı.
Áfiı 1979fiÎ …Òfi‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ÿÏZÎHÎ √…flÎ÷‹Î_ ‹Ë‰Î
÷η¿Î‹Î_ ω«flHÎ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ¬Îfl’Î, e·‰ÎÕÌ …ı‰Î_ ÷tfi
’»Î÷ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ √΋˘‹Î_ ÷ı±˘ {Ò_’Õı {Ò_’Õı CÎÒ‹Ì flèÎÎ Ë÷Î.
ÿıÿ‰ÎÁHÎ √΋ı …÷Î_ @›Î_¿ ¿Î«Î flV÷α˘ ±fiı @›Î_¿ flV÷α˘ ’fl
‹ÎÀÌ, ’J◊fl, ¿’«Ì, ‹"À· …ı‹ ÷ı‹ ’Õu_ Ë÷_. ‰ÎËfi ·¥ …‰Î›
÷ı‰Î Á_Ωı√˘ fiˢ÷Î. V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ «Î·÷Î_ «Î·÷Î_ ÷ı ÷flŒ …‰Î
·ÎB›Î. ±ıÀ·Î‹Î_ ±‘Òfl΋Î_ ’Òv_ ‰flÁÎÿ Âw ◊›˘. ÁÎ◊ı Œfl÷Î
fiÎflΛHÎ’˛ÁÎÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “⁄Î’Î ! ±Î’HÎı flËı‰Î ÿ¥±ı. ±ËŸ
±Î’fiı ⁄Ë ÷¿·ÌŒ ’Õı »ı.”
V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ÿ‹ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “«Î·‰Î‹Î_ fiı ‰flÁÎÿ‹Î_ ◊˘Õ˘
CÎÁÎ¥ …¥Â !? ±ËŸ ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰Ì ω¿À ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ flËı »ı.
÷‹ı ⁄‘Î Á_÷˘ ‹E»fl, ‹Î_¿Õ, «Î_«Õ, ±Î‰Ì ¬Î‰Î-’̉Î-ÁÒ‰ÎfiÌ
‹U¿ı·Ì‹Î_ ±ËŸ Œfl˘ »˘, ÷˘ ‹fiı ¢ ‰Î_‘˘ ±Î‰‰Îfi˘ »ı ?”
±fiı ‰flÁ÷Î ‰flÁÎÿ‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ’‰fi‰ı√ı «Î·÷Î flèÎÎ.
¿ıÀ·Î_› √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ÷ı±˘ ±Î‹ ‰flÁ÷Î ‰flÁÎÿ‹Î_ ¿Îÿ‰
¬Ò_ÿ÷Î_ √›Î »ı.
Áfiı 1967fiÎ «˘‹ÎÁ΋Î_ V‰Î‹ÌlÌ √˘_Õ‚◊Ì √œÕÎ ◊¥fiı ∞’
¶ÎflÎ ÁÎfl_√’fl …¥ flèÎÎ Ë÷Î. ¤Îflı ‰flÁÎÿfiı ¿ÎflHÎı flV÷α˘ ’fl
’ÎHÎÌ … ’ÎHÎÌ. ±ıÀ·ı ‰S·¤Ì’fl ÷flŒfi˘ ‹Î√Û ’¿ÕÌ ¬Î_¤ÕÎ Á‘Ì
’ˢ_E›Î I›Îflı flÎ÷fiÎ ⁄Îfl ‰Î√ı·Î. ÕˇÎ≥‰fl ±‘˘˝ ¨C΋Î_. ∞’
œÎÏ‚›Î ’fl◊Ì ’ÁÎfl ◊÷Ì Ë÷Ì ±fiı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿˘HÎ ΩHÎı ¿o¥¿
A›Î· ±Î‰Ì √›˘, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ∞’ fl˘¿‰Î ¿èÎ_. œÎÏ‚›Î ’fl ÷˘ ⁄ı
eÀ …ıÀ·Î_ ’ÎHÎÌ ! V‰Î‹Ìḻı fiÌ«ı ∂÷flÌfiı Ωı›_ ÷˘ œÎÏ‚›Îfi˘
±Î√‚fi˘ »ıÕ˘ ‰flÁÎÿ‹Î_ ÁΉ ‘˘‰Î¥ √›ı·˘ !
’λΠ…‰Î ‹ÎÀı ∞’ ’Î»Ì ‰Î‚‰Îfi˘ ’˛›ÎÁ ¿›˘˝, ’fl_÷ «Î·ı
64
™‹fl ±fiı V‰ÎVJ›fiÌ ’fl‰Î ¿›Î˝ ÏÁ‰Î›
ËΩfl˘ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ÷ı‹HÎı Ï÷Ï÷ZÎÎ’Ò‰˝¿ ω«flHÎ ‰Ëı÷_ flÎA›_...
… fiËŸ ! Ωı›_ ÷˘ ’ıÀˇ˘·fiÌ ÀÎ_¿Ì‹Î_ ±ı¿ »Î_À˘› ’ıÀˇ˘· fiËŸ. …flÎ
’HÎ ±¿‚ΛΠÏÁ‰Î› V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±‹ı «Î·÷Î_ … ÁÎfl_√’fl
…¥±ı »Ì±ı. I›Î_◊Ì ’ıÀˇ˘· ‹˘¿·‰ÎfiÌ T›‰V◊Î ¿fḻı »Ì±ı.”
ÕˇÎ≥‰flfiÌ ÁÎ◊ı ±ı¿ ËÏfl¤@÷fiı flÎ¬Ì V‰Î‹ÌlÌ «Î·÷Î_ «Î·÷Î_
ÁÎfl_√’fl …‰Î fiÌ¿Y›Î. «Ì¿HÎÌ ‹ÎÀÌ Ë˘‰Îfiı ¿ÎflHÎı ËÎ◊‹Î_ ⁄ÒÀ
’¿ÕÌ, μCÎÎÕı ’√ı, ±ı ‹ıCÎ·Ì ‹‘flÎ÷ı ¿Îÿ‰ ¬Òÿ÷Î_ ¬Òÿ÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ
ÁÎfl_√’fl ’ˢÓE›Î I›Îflı ‹‘flÎ÷fiÎ hÎHÎ ‰ÎB›Î Ë÷Î !!
‹ U¿ı·Ì±˘ ±fiı ±√‰Õ˘ ∑÷±˘±ı Á∞˝ ˢ› ¿ı ‹Îfi‰ı,
V‰Î‹Ìḻı ±ı‰Î ’˛Á_√˘fiı ÁË…÷Î◊Ì ±Î‰¿Î›Î˝ »ı.
19-6-1977fiÎ fl˘… ·_ÕfifiÎ ‰ıQ⁄·Ì ¿˘LŒflLÁ ±Ïflfi΋Î_
±ı¿ ¤T› ΩËıflÁ¤Î «Î·Ì flËÌ Ë÷Ì. ωÂ΂ VÀı… μ’flfiÌ
»÷‹Î_◊Ì ±"fl¿oÏÕÂfi ¶ÎflÎ Á¬÷ ÃoÕÌ Ë‰Î V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‰Î_ÁÎ μ’fl
ŒıÓ¿Î¥ flËÌ Ë÷Ì. Á÷÷ ’Î_« ¿·Î¿ «Î·ı·Ì ±Î Á¤Î‹Î_ VÀı… μ’fl
⁄ıÃı·Î ⁄‘Î Á_÷˘ ÁΉ ÃflÌ √›Î Ë÷Î. Á¤Î ’ÒflÌ ◊›Î ⁄Îÿ Á˙ ⁄ËÎfl
±ÎT›Î I›Îflı I›Î_ ’HÎ Á¬÷ ÃoÕÌfiÎ ÁÁ‰ÎÀÎ e_¿Î¥ flèÎÎ Ë÷Î.
‹˘Àfl¿Îfl ¶ÎflÎ V‰Î‹ÌlÌ ±fiı Á_÷˘ ¥rfl¤Î¥ ‹ÎV÷flfiı I›Î_
±ÎT›Î. ±ËŸ ËÏfl¤@÷˘fiÌ ¤ÌÕ ‰E«ı fiÎfiÎ flÁ˘Õ΋Î_ V‰Î‹ÌlÌ
±fiı Á_÷˘ ‹ÎÀı ¤˘…fifiÌ T›‰V◊Î Ë÷Ì. flÁ˘ÕÎfiÎ M·"ÀŒÎ"‹˝ ’ÎÁı
’ÎHÎÌfiÌ ÁÌL¿ ’ÎÁı V‰Î‹ÌlÌfi_ ±ÎÁfi √˘Ã‰Î›_ Ë÷_ ±fiı ⁄ÌΩ Á˙
±ÎÁ’ÎÁ T›‰V◊Î ‹…⁄ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. flÁ˘Õ΋Î_ «Î·‰Î ‹ÎÀı ¤ÎB›ı
… ¿˘¥ …B›Î ¬Î·Ì Ë÷Ì.
±ı‰Î‹Î_ M·"ÀŒ˘‹˝ ’fl ÁΉ‘ÎfiÌ’Ò‰˝¿ ’ÎHÎÌfiÎ M›Î·Î ¤flÌfiı
›iÎırfl V‰Î‹Ì±ı ±ı¿⁄ÌΩfiÎ Àı¿ı √˘ÃT›Î. ÷ı‹Î_◊Ì ≠◊‹ ⁄ı B·ÎÁ
Á_÷˘fiı ±ÎM›Î fi ±ÎM›Î ±fiı ±ı¿ B·ÎÁ ÁÌ‘˘ … V‰Î‹ÌlÌfiÌ
’Ìà μ’fl fiQ›˘, ’Õu˘ ±fiı œ˘‚Λ˘. V‰Î‹ÌlÌfi_ μkÎflÌ› ‰VhÎ
’ÌÃfiÎ ¤Î√‹Î_ Á_’ÒHν ’·‚Ì √›_. ±ı¿ ÷˘ ËÎ"·‹Î_ Á¤Î ÿflQ›Îfi
Á÷÷ ’Î_« ¿·Î¿ Á‘Ì V‰Î‹ÌlÌ Ã›Î˝ Ë÷Î. ÷ı‹Î_› ±Î flÌ÷ı ÃoÕÎ
’ÎHÎÌ◊Ì ŒflÌ◊Ì ÃΛν ! »÷Î_ ÁËı… ’HΠω«Ï·÷ ◊›Î ÏÁ‰Î›,
ΩHÎı ¿ı ¿Î_¥ ⁄L›_ … fi◊Ì ÷ı‹ V‰Î‹Ìḻı ±ı ’Ïfl„V◊Ï÷fiı ’HÎ
ÁË…÷Î◊Ì ÁËÌ ·Ì‘Ì !
±Î‰Î ÷˘ ÿflfl˘…fiÎ ¿o¥¿ fiı ¿o¥¿ ⁄fiΉ˘ !
ÂÎ flÌÏfl¿ Á¬-ÿ—¬fiı ÷ı±˘ …ı flÌ÷ı ÁËfi ¿flı »ı ÷ı ±Îç›˝-
…fi¿ »ı. ÷ı‹fi˘ Ï÷Ï÷ZÎÎfi˘ √HÎ ‹Î_ÿ√Ì‹Î_ ωÂıÊ fi̬flÌ ∂Ãı »ı.

V‰Î‹Ì ω‰ı¿Îfi_ÿı ¿èçÎ_ »ı ¿ı ‹ËÎ’vÊ˘ ÂÎ_÷, Ãflı· ±fiı »^’Î … flËı.
±Î ·ZÎH΢ ’˛‹¬V‰Î‹ÌfiÌ Â„@÷fi_ ¿ÎflHÎ »ı, ÷ı±˘ı ’˘÷Îfiı fl…^ ¿fl÷Î … fi◊Ì.
±Î‰Î ±ËoÂÒL› Á_÷‹Î_ flËÌfiı ¤√‰Îfi ¿‹Î·fi_ ¿Î›˝ ¿flı »ı.
1978fiΠω«flHÎfi_ ±ı¿ ºU› Á_÷˘fiΠˈ›ı ±ı‰_ fiı ±ı‰_ … ÷Î…\_
»ı. Á÷÷ ¿Ã˘fl l‹ ‰ıÃÌfiı √΋˘√΋ ω«flHÎ ¿fl÷Î V‰Î‹ÌlÌ
ÿÏZÎHÎ √…flÎ÷‹Î_ ÷Î. 28-9-”78fiÎ fl˘… ¿’flÎ ’‘Λν Ë÷Î.
±Î√·Î Ïÿ‰Áı Ïfi…˝‚ μ’‰ÎÁ‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ±fiËÿ ’Ïfll‹ ¿›˘˝
Ë÷˘. ±fiı ±ı … ÂÚ_¬·Î‹Î_ ±Î…ı ±ËŸ Á‹fi¤Î¥ fiflÏÁ_ˤΥ
¤@÷Îfiı I›Î_ ÁIÁ_√Á¤Î «Î·Ì flËÌ Ë÷Ì. ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì
≠‰«fi ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ÷ı ÿflQ›Îfi ÷ı‹fiÌ ⁄Î…\‹Î_ Ï⁄flÎ…ı·Î
V‰Î‹ÌlÌfi_ ÂflÌfl ±ıÀ·_ ±V‰V◊ ◊‰Î ‹Î_Õu_ ¿ı ÷ıfi˘ ±HÎÁÎfl
ÁÎ◊ıfiÎ Á_÷˘fiı ’HÎ ±Î‰‰Î ‹Î_Õu˘. ÷ı‹fi_ ÂflÌfl ΩHÎı U›Î‹ ’Õ÷_
…÷_ ˢ› ÷ı‰_ …HÎΛ_, »÷Î_ ÷ı ⁄‘_ ÁËfi ¿flÌfiı V‰Î‹ÌlÌ ’˘÷ÎfiÌ
V‰Î¤Îω¿÷Î ±fiÁÎfl ‹Î‚Î … ŒıflT›ı …÷Î Ë÷Î. ÁÎ◊ıfiÎ Á_÷˘
’flV’fl V‰Î‹ÌlÌfiÎ ¿◊‚Ì flËı·Î V‰ÎVJ› ±_√ı Ï«_Ï÷÷ Ë÷Î.
±ı‰Î‹Î_ ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ìfiı V‰Î‹ÌlÌfiÎ V‰ÎVJ›fi˘ ±HÎÁÎfl
±Î‰÷Î_ ÷ı‹HÎı «Î· ≠‰«fiı … V‰Î‹ÌlÌfiÎ ËÎ◊fi˘ I‰flÎ◊Ì V’½
¿›˘˝. ±fiı Ωı›_ ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfi_ ÂflÌfl ÷Ή◊Ì ‘√‘√Ì flèÎ_ Ë÷_,
ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì±ı ÷ÎI¿ÎÏ·¿ Á¤Îfi_ ωÁ…˝fi ¿›* ±fiı ⁄‘˘ …
Á_CÎ T›ÎflÎ Ï…÷¤Î¥ ÂÎËfiı I›Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ μ÷Îflı ±Î‰Ì √›˘.
V‰Î‹ÌlÌfiı ÷ΉfiÎ ¿ÎflHÎı ±Â„@÷ Á¬÷ ‰‘Ì flËÌ Ë÷Ì, Á_÷˘
±ı‹fiı Àı¿˘ ±Î’Ìfiı ±Îfl΋ ‹ÎÀı ’Ëı·Î ‹Î‚ı ·¥ …÷Î Ë÷Î,
’◊ÎflÌ Á‘Ì ‹Î_Õ ’ˢÓE›Î I›Î_ ÷˘ V‰Î‹ÌlÌ ÁÒ‘-⁄Ò‘ ¬˘¥fiı
’◊ÎflÌ‹Î_ ’ÕÌ √›Î.
÷ÎI¿ÎÏ·¿ μ’·O‘ ±˙Ê‘ V‰Î‹ÌlÌfiı ±Î’‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ’fl_÷
Ï‹ÏfiÀı Ï‹ÏfiÀı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±V‰V◊÷Î ‰HÎÁ÷Ì …÷Ì Ë÷Ì.
◊˘Õ̉Îfl‹Î_ ÷˘ ÷ı±˘ ·√¤√ ±‘˝⁄ıÂ© ◊¥ √›Î. ÷ı±˘ ¿o¥¿
ÁÒ«fiÎ ±Î’÷Î Ë÷Î, ’fl_÷ ÷ı Á‹∞ ¿Î÷Ì fiˢ÷Ì. fi∞¿◊Ì ¿Îfi
‹Î_ÕÌfiı ÁÎ_¤‚fiÎflfiı ’HÎ Á_’ÒHν ÷˘ fi … Á‹Ω›. V‰Î‹ÌlÌ ÷Ή‹Î_
‘Ì‹ı‘Ì‹ı ⁄˘·÷Î Ë÷Î — “Á‹fifiÎ ⁄Î’∞fiı ¬˘À<_ ÷˘ fiËŸ ·ÎB›_
ˢ› fiı ! ...‹œÌ‰Î‚Î ‹ËıLƒ¤Î¥fiı I›Î_ ±Î’HÎÎ◊Ì …‰Î›_ fiËŸ...”
V‰÷_hÎ flÌ÷ı ’Õ¬_ Œfl‰Î …ıÀ·Ì ÷οÎ÷ ’HÎ ÷ı‹fiÎ ÂflÌfl‹Î_ fi
Ë÷Ì. ÂflÌflfiÌ ÁÒ‘⁄Ò‘ ÷ı±˘ Ï‹ÏfiÀı Ï‹ÏfiÀı ΩHÎı √‹Î‰Ì flèÎÎ Ë÷Î.
⁄’˘flı ·√¤√ 11.30 ‰ÎB›ı V‰Î‹ÌlÌ ≠›Ifi’Ò‰˝¿ ±ı¿ÿ‹ {Õ’◊Ì
ÁŒÎ‚Î ⁄ıÃÎ ◊¥ √›Î ±fiı Á_÷˘fiı ’Ò»u\_ — “ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiı
◊΂ ‘flÎT›˘ ?”
Áı‰¿ Á_÷ı ω√÷‰Îfl …‰Î⁄ ±ÎM›˘ I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹¬
μ’fl Á_÷˘ÊfiÌ ·Î√HÎÌ ŒflÌ ‰‚Ì.
65
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…◊Ì ¬Ò⁄ ’˛¤Îω÷ »\_.
’˛‹¬V‰Î‹Ì‹Î_ ‹ıÓ ±ı¿ ⁄΂Á‹ ±ËoÂÒL› Á_÷ Ωı›Î.
Ë_ ÷ı‹fiı «ÎË_ »\_, ¬Ò⁄ ¨ÕÎHÎ◊Ì «ÎË_ »\_.”
- ’ÒF› V‰Î‹Ì Ï…÷ÎI‹Îfi_ÿ∞
(μ’ÎK›ZÎ, fl΋¿ÚWHÎ Ï‹Âfi)
V‰ÎVJ›fiÎ ±Î‰Î ω’flÌ÷ Á_Ωı√˘‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ V‰ÎVJ› ¿ı ’˘÷ÎfiÌ
÷¿·ÌŒ˘ ±_√ı ËflŒ ’HÎ ÷ı‹fiÎ ‹¬‹Î_◊Ì fiˢ÷˘ μE«ÎflΛ˘.
⁄ÎflÕ˘·Ì‹Î_ ÕÎ". fl‹HΤΥ ’Àı·ı ±ı ‰¬÷ı ¿‹‚Îfi_ ÏfiÿÎfi ¿›*,
»÷Î_ V‰Î‹ÌlÌfi_ ω«flHÎ ±À@›_ fiËŸ.
±Î Ïÿ‰Á˘‹Î_ ÷ı‹fiÌ ÿÎœ‹Î_ ’HÎ Á¬÷ ’ÌÕÎ Ë÷Ì. ’fl_÷
V‰Î‹ÌlÌ ÷ı ÁËfi ¿›ı˝ …÷Î Ë÷Î. ›˘√Îfi›˘√ hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı
flÎ…¿˘ÀfiÎ ≠A›Î÷ ÿo÷‰ˆz lÌ ·Î¤Â_¿fl¤Î¥ ÁÎ_¿flÌ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_
ÿ½fiÎ◊ı˝ ±ÎT›Î Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÿÎœ ÷’ÎÁ‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹¬‹Î_ fiÌ«ıfiÎ …Õ⁄΋Î_ ÕÎ⁄Ì ⁄Î…\fiÎ ’ıœÎ‹Î_ ÿÎœ ’ÎÁı
ÁËı… V’½ ¿flÌfiı ÿ⁄ÎT›_ ÷˘ ‹˘œÎ‹Î_◊Ì ’vfiÌ ±ı¿ fiÎfi¿ÕÌ Áıfl
∂ÕÌ ! ÷ı±˘ ÷fl÷ … ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ, “±ÎÀ·Ì ’ÌÕÎ ÷˘ ‹ÎhÎ V‰Î‹ÌlÌ
… ‰ıÃÌ Â¿ı !”
 flÌflfiÎ_ ÿ—¬˘fiÌ ŒÏfl›Îÿ ¿fl‰Îfi_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ V‰¤Î‰‹Î_ …
fi◊Ì. ⁄Á, ‹Ò_√ı ‹˘Ó±ı ÁËfi ¿flÌ ·ı‰_.
1984‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ fiÏÕ›Îÿ ‹_ÏÿflfiÎ ¬Î÷‹ËÒ÷˝ ÏfiÏ‹kÎı ’‘Λν
Ë÷Î. …B›Î ⁄flÎ⁄fl ÁÎŒ fi Ë÷Ì. ‰‚Ì, V‰Î‹Ìḻı «_’· ’Ëı›Î*
Ë÷Î_, ÷ı◊Ì ±«Îfi¿ «_’·fiÌ ⁄Î…\±ı◊Ì √Î_ÕÎ ⁄Ή‚fi˘ ‹˘À˘ ¿Î_À˘
÷ı‹fiÎ ’√‹Î_ ‰Î√Ì √›˘. ’HÎ ¿Î_À˘ ‰ÎB›˘ ¿ı ÷fl÷ … V‰Î‹ÌlÌ
±‰‚Î ŒflÌ √›Î, …ı◊Ì ⁄ÌΩfiı ÷ıfiÌ ΩHÎ fi ◊Λ ! ÷ı±˘ ZÎHΤfl
÷˘ ±ı‹ fiı ±ı‹ ∂¤Î flèÎÎ. ±ı¿-⁄ı Á_÷ ÿ˘Õ÷Î ±ÎT›Î, ’fl_÷
V‰Î‹Ìḻı ÷˘ Ω÷ı … ¿Î_À˘ ¬ıÓ«Ì ·Ì‘˘. ¿Î_À˘ ¬ıÓ«÷Î_ … ·˘ËÌfiÌ
‘Îfl »^ÀÌ.
’ÌÕÎfi˘ ËflŒ ’HÎ μE«Î›Î˝ ÏÁ‰Î› V‰Î‹Ìḻı ‘Ì‹ı◊Ì ¿èÎ_ —
“¿˘¥fiı ¿Ëı¢ fiËŸ.”
’HÎ ‰Î÷ ¿o¥ »ÎfiÌ flËı ? ¿ıÀ·Î¿ Á_÷˘ ±Î¿‚Î ◊¥ √›Î. ÷ı±˘
T›‰V◊Î’¿fiı ⁄ı ÂOÿ˘ ¿Ëı‰Î ≥E»÷Î Ë÷Î ¿ı …‹Ìfi ÷˘ ⁄flÎ⁄fl
ÁÎŒ ¿flΉ‰Ì Ë÷Ì ! ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiı ‹ÎÀı ¿Î_À˘ ‰ÎB›ÎfiÌ ‰ıÿfiÎ
¿fl÷Î_ ËÏfl¤@÷˘fi_ ‹fi ÿ¬Î› ÷ıfiÌ ’ÌÕÎ ‰‘ Ë÷Ì. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı
±_÷›Î˝‹Ì’HÎı … ±ı Á_÷˘fiı Á΋ı◊Ì ⁄˘·Î‰Ìfiı ‘Ì‹ı◊Ì ¿èÎ_ — “¿˘¥fiÌ
μ’fl fl˘Ê ¿fl‰˘ fiËŸ. ‰Î√‰Îfi_ ˢ› ÷˘ ⁄_√·Î‹Î_, w‹‹Î_ ⁄ıÃÎ
ˢ¥±ı ÷˘› ‰Î√Ì Ω› !”
±ı‹ ¿Ëı÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ΩHÎı ¿Î_¥ ⁄L›_ fi◊Ì ÷ı‹ ‰÷a flèÎÎ Ë÷Î,
’fl_÷ ’Ò‰ıÛ …ıHÎı …ıHÎı ¿Î_ÀÎfiÌ ÂÒ‚ ‰ÎB›ÎfiÌ ’ÌÕÎ ÁËfi ¿flÌ Ë÷Ì ÷ı
Á˙ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ï÷Ï÷ZÎÎfiı ‰‘ Á‹∞ Â@›Î Ë÷Î.
 ±ı¿ ‰Îfl √˘ÓÕ·‹Î_ ’√fiÎ fi¬ ¿Î’÷Î_ fiÏË›_ ÁËı… ‰‘Îflı ¿’Î¥ √›_ Ë÷_. ±ı ‰¬÷ı
V‰Î‹ÌlÌfiı ’√ı ‰ÎÏœ›Î ’Õı·Î ±ıÀ·ı Á_÷˘ ‰ÎÏœ›ÎfiÌ ÿ‰Î ’HÎ CÎÁ÷Î. ÿ‰Î CÎÁ÷Î_ CÎÁ÷Î_ …ı
±Î_√‚Ìfi_ fiÏË›_ ‰‘Îflı ¿’Î¥ √›ı·_ ±ı ÿ⁄Î¥ Ω› I›Îflı ÿ¬Î‰Îfiı ¿ÎflHÎı V‰Î‹ÌlÌ ÁËı…
’√ ˷Ήı. ’HÎ ¿o¥ ⁄˘·ı fiÏË. ±Î‰_ «Îflı¿ Ïÿ‰Á «ÎS›_, ’»Ì Á_÷˘±ı ’Ò»u_ I›Îflı ¬⁄fl
’ÕÌ ¿ı fiÏË›_ ÿ¬ı »ı ! «Îfl Ïÿ‰Á ÷˘ ÷ı‹HÎı ⁄˘S›Î ‰√fl ÁËfi … ¿›* !
Á˘‹fiÎ◊fiÎ ÿÏfl›Î Ï¿fiÎflı ’ÎHÎÌ‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ’√‹Î_ ¿o¥¿ ‰Î√‰Î◊Ì ¨Õ˘ CÎÎ ’ÕÌ √›˘
Ë÷˘, ±ı ÷ı‹HÎı ¿˘¥fiı ¿èÎÎ ÏÁ‰Î› ±ı‹ fiı ±ı‹ ÁËÌ ·Ì‘˘. fi‰ÁÎflÌ‹Î_ ’Ïflø‹Î ¿fl÷Î_
±ı‹fiÎ ¬S·Î ’√‹Î_ CÎÒÁÌ √›ı·Ì √fiVÀı’·flfiÌ Ï’fi ’HÎ ±ı‹HÎı ±ı‹ … ÁËÌ ·Ì‘Ì Ë÷Ì.
±Î‰Î ÷˘ ¿ıÀ·Î› fl˘√ ±fiı ¿o¥¿ ’ÌÕα˘ V‰Î‹Ìḻı Ïfi—ÂOÿ ⁄fiÌfiı ÁËÌ ·Ì‘Ì »ı.
“‹Î◊_ ÿ¬ı »ı” ¿ı “’√ ÿ¬ı »ı” ±ı‰Ì ÷˘ ŒÏfl›Îÿ ¿fl‰Îfi_ ÷˘ ±ı‹fiÎ V‰¤Î‰‹Î_ … fi◊Ì,
’fl_÷ ‹˘ÀÎ fl˘√˘fiı› ÷ı‹HÎı ÁË…÷Î◊Ì ÁËÌ ·Ì‘Î »ı ±fiı ÕÎ"@Àfl˘fiÌ √_¤Ìfl Á·Îˢ ‰E«ı
’HÎ Ï÷Ï÷ZÎÎfiı ¿ÎflHÎı ±ı‹fi˘ Ïfifl_÷fl
«Î·÷˘ Áı‰Î›iÎ @›Îflı› ◊_P›˘ fi◊Ì !
ÿflı¿ ⁄Ì‹ÎflÌ‹Î_ ±ı‹fiÌ Ï÷Ï÷ZÎÎfi˘
±ı¿ ‰‘ μ‹ÿÎ ’Ïfl«› ◊÷˘ flè΢ »ı.
√˘·-O·ıÕfl‹Î_ ◊›ı·Ì ’◊flÌ Ë˘› ¿ı
±Î_¬ı ‹˘Ï÷›˘ ’Î@›˘ ˢ›, ◊Β΋Î_
√Î_à ◊¥ ˢ› ¿ı xÿ›fl˘√fi˘ Ë‹·˘
±ÎT›˘ ˢ›, ¬¤Î‹Î_ ¡˘{fi ¢SÕflfiÌ
’ÌÕΠˢ› ¿ı ’√ı ‰Îfi˘ ÿ¬Î‰˘ ˢ›,
ÿÿa ÷flÌ¿ı ¿˘¥ ËΛ‰˘› fiËŸ ¿ı ¿˘¥
ŒÏfl›Îÿ˘fi˘ ÿ˘fl fiËŸ !
Áfiı 1983‹Î_ ’Î_«‹Ì Œı⁄˛±Îfḻı
±ÎHÎ_ÿ ’ÎÁı Á_ÿ·’flÎ √΋ı V‰Î‹ÌlÌfiı
xÿ›fl˘√fi˘ Ë‹·˘ ±ÎT›˘ I›Îflı ’HÎ
±ı‹fiÌ Ï÷Ï÷ZÎÎ ¤·¤·Îfi_ xÿ›
Ï’√‚Î‰Ì ÿı ÷ı‰Ì Ë÷Ì. xÿ›fl˘√fiÎ
Ë‹·Î ‰¬÷ı ÷ı±˘ V‰V◊÷Î◊Ì ⁄ÌΩfiÌ
Ï«_÷Î ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î !
Áfiı 1996‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ
±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ÁIÁ_√›ÎhÎαı ’‘Λν
±ı„L…›˘√˛ÎŒÌ ⁄Îÿ xÿ›fiÌ ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ’Ò‰ı˝
¿◊Îl‰H΋Î_ ÷S·Ìfi V‰Î‹ÌlÌ, 1998, L›Ò›˘¿Û
Ë÷Î I›Îflı èÎVÀfi ¬Î÷ı ÕÎ"@Àfl˘fiÌ Á·ÎË ‹…⁄ ÷ı±˘fiÎ xÿ›fiÌ ±ı„L…›˘√˛ÎŒÌ ¿flΉ‰Î‹Î_
±Î‰Ì Ë÷Ì. ±ı„L…›˘√˛ÎŒÌ ¿flfiÎfl ωA›Î÷ ¿ÎÏÕÛ›˘·˘Ï…VÀ ÕÎ". ‰ÌflıLƒ ‹Î◊fl I›Îflı ⁄˘·Ì
∂ÃuÎ Ë÷Î — “V‰Î‹Ì∞ ⁄Ë ±ÿ˚¤÷ ÿÿa Ωı›Î ! ÂÌ ±ı‹fiÌ ‘Ìfl… »ı ! ÂflÌfl ’fl ±ÎÀ·Ì
ωϑ±˘ ◊¥, ’fl_÷ ±ı¿ ÂOÿ ¿ı ±ı¿ ™Ë¿Îfl ’HÎ ¿›˘˝ fi◊Ì. ⁄Ë … ÁËfi„@÷ »ı ! ±Î‰Î
ÿÿa ∞‰fi‹Î_ ≠◊‹‰Îfl Ωı›Î...”
Áfiı 1998fiÌ ÁÎ÷‹Ì …\·Î¥±ı ÷ı‹fiı L›Ò›˘¿ÛfiÌ ·ıfi˘@Á ÏË· ˢ„V’À·‹Î_ ωA›Î÷
¿ÎÏÕ˝›˘·˘Ï…VÀ ÕÎ". ‹˘ÁıÁ ±fiı ÕÎ". U‰Î"À˝˚{fiÌ ΩıÕ̱ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı„L…›˘√˛ÎŒÌ ¿flÌ ±fiı
¿ı◊·ı⁄fiÌ ⁄ËÎfl ±Î‰Ìfiı V‰Î‹ÌlÌfiÎ xÿ›fiÌ √_¤Ìfl ’Ïfl„V◊Ï÷ ‰Hν‰Ì, ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ⁄Λ’ÎÁ
Á…˝flÌfi_ ±Î√˛Ë’ÒHν ω‘Îfi ¿›_˝ I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ Ë…\ ±ı„L…›˘√˛ÎŒÌfiÎ Àı⁄· μ’fl Ë÷Î.
±ı ‰¬÷ı ±_√˛ı∞ fi ΩHÎ÷Î ¿ÚWHΉSS¤ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı ÕÎ". U‰Î"À˝˚{fi˘ ±ÎÏÁVÀLÀ fi‰›‰Îfi
±‹ıÏfl¿fi ÕÎ"@Àfl ‰Î÷ν·Î’ ¿fl‰Î ’˛›Ifi ¿flÌ flè΢ Ë÷˘, ±ı fiÌfl¬÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ
±ı„L…›˘√˛ÎŒÌfiÎ Àı⁄· μ’fl … ¬Õ¬ÕÎÀ ËÁÌ ’ÕuÎ Ë÷Î. ±ı„L…›˘√˛ÎŒÌfiÎ Àı⁄· μ’fl
’ÌÕÎÿΛ¿ ±fiı √_¤Ìfl „V◊Ï÷‹Î_ ’HÎ ¬Õ¬ÕÎÀ ËÁ÷Î V‰Î‹ÌlÌ, ±ı fi‰›‰Îfi ÕÎ"@Àfl ‹ÎÀı
±ı¿ ‹ËÎfi ±Îç›˝fi˘ ωʛ Ë÷Î.
66
 ϶‘Î ±fiı ‹Ò_{‰HÎ ‰E«ı ±ı„L…›˘√˛ÎŒÌfiÎ_ ±Î ’ÏflHÎ΋˘ …HÎΉÌfiı Á˙±ı V‰Î‹ÌlÌfiı
÷ÎI¿ÎÏ·¿ xÿ›fiÌ ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ¿flΉ‰ÎfiÌ ΩHÎ ¿flÌ I›Îflı ‹Î‚Î Œıfl‰÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ÷˘
“…ı‰Ì ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î” ¿ËÌfiı ⁄ı ¿·Î¿ CÎÁCÎÁÎÀ ¨CÎÌ √›Î Ë÷Î ! Á…˝flÌfiÎ ±Î
Ïÿ‰Á˘‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ï÷Ï÷ZÎÎfi˘ ωÂıÊ ’Ïfl«› ‹Y›˘.
⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ’»Ì ÕÎ". ‹ËıLƒ¤Î¥ ’Àı·fiı I›Î_ ◊˘ÕÎ_ ±Ã‰ÎÏÕ›Î_ ‹ÎÀı ±Îfl΋ ¿fl‰Î
√›Î I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfiı ¬¤Î‹Î_ ±fiı ¬¤ÎfiÌ ’λ‚ ÿ¬Î‰˘ flËı÷˘ Ë÷˘. ±ı¿ Ïÿ‰Á ÁÒ÷Ì
‰ı‚αı ÷ı‹fiÌ ’˛Ï÷¿>‚÷Î Ωı¥fiı ›˘√Ì«flHÎ V‰Î‹Ì ±fiı ÕÎ". Ï¿flHΤΥ ÿ˘ÂÌfiı ÷ıfi˘
±HÎÁÎfl ±ÎT›˘. ÷ı‹HÎı “ÿ¬Î‰˘ ◊Λ »ı ?” ±ı‹ ’Ò»u_ I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ËÎ ¿ËÌ. ±Î ‹ÎÀı
ÏŒÏ{›˘-◊ıflÎÏ’VÀ ¶ÎflÎ ÁÎfl‰Îfl ±Î’‰Îfi_ fiyÌ ◊›_. ÏŒÏ{›˘◊ıflÎÏ’VÀ ÕÎ". Fˢfiı
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÁÎfl‰Îfl Âw ¿fl÷Î_ ’Ëı·Î_ ÷ı‹fiı ¿ıÀ·_ ±fiı @›Î_ ÿ¬ı »ı ÷ı ΩHΉΠ‹ÎÀı ¿èÎ_ —
“Ë_ ±Î’fiÎ ¬¤Î ’λ‚ ±_√ÒÃÎ◊Ì ÿ⁄Ή_ »\_. ’Ëı·Î_ ‘Ì‹ı◊Ì ÿ⁄ΉÌÂ, ’»Ì ‘Ì‹ı ‘Ì‹ı Ωıfl
‰‘Îfl÷˘ …¥Â. ±Î’fiÎ◊Ì ÁËfi fi
◊Λ I›Îflı ±Î’ ¿ËıΩı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı
÷ı‹HÎı ±_√ÒÃÎ◊Ì ÿ⁄Ή‰Îfi_ «Î· ¿›*.
‘Ì‹ı ‘Ì‹ı Ωıfl ‰‘Îfl÷Î_ ‰‘Îfl÷Î_ ÷ı‹HÎı
¬Ò⁄ Ωıfl◊Ì ÿ⁄ÎT›_ »÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ
¿Â_ ⁄˘S›Î fiËŸ. ±ı¿ Á‹› ÷˘ ±ı‰˘
±ÎT›˘ ¿ı Fˢfifi˘ ±_√ÒÃ˘ ÿ¬‰Î
·ÎB›˘ »÷Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹¬‹Î_◊Ì
™Ë¿Îfl fiÌ¿Y›˘ fiËŸ ! Fˢfifiı ·ÎB›_
¿ı ±Î‰Î ÿÿa ÷˘ ∞‰fi‹Î_ ’Ëı·Ì
‰¬÷ Ωı›Î !
⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ’»Ì ·√¤√
ÿ˘œı¿ ‹ÏËfiÎ ’»Ì V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı
ΩHÎÌ÷Î Àı¿˚fi˘·˘Ï…VÀ Á΋ Ï’h΢ÕÎ
±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ’HÎ ◊˘ÕÎ_ ‰Ê˝ ’Ò‰ıÛ
⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ¿flÎ‰Ì Ë÷Ì. ‰Î÷«Ì÷
ÿflQ›Îfi V‰Îfi¤‰fiÎ ±Î‘Îfl ’fl ÷ı‹HÎı
V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “±Î’fiı Âw±Î÷‹Î_
⁄ı ‹ÏËfiÎ Á‘Ì »Î÷Ì‹Î_ ¤Îflı ¤Îflı
·Î√Âı, √‚΋Î_ πÀ ·⁄ÕÎ‰Ì Ë˘› ÷ı‰_
√flÌ⁄ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiÎ {Ò_’Õ΋Î_ ’‘fl΋HÎ̱˘
‰…fi ·Î√Âı. ·Î√ı »ı ?” ¿fl‰Î‹Î_ ±ı‹HÎı ¿ıÀ·Î_ ¿WÀ˘ ±Î‰¿Î›Î* »ı !
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “ËÎ, ·Î√ı »ı. Ωı¿ı Ë‹HÎÎ_ fi◊Ì ·Î√÷_.” ¿o⁄˘¥, ±ıÏ’˛·, 1998
ÁÎ◊ıfiÎ Á_÷˘fiı ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ¬Ò⁄ ±Îç›˝ ◊›_, ¿ÎflHÎ ¿ı V‰Î‹Ìḻı ±Î… Á‘Ì
±Î‰Ì ¿˘¥ … ŒÏfl›Îÿ ¿flÌ fiˢ÷Ì ! ÷ı‹HÎı ŒÏfl›Îÿ ωfiÎ ÁËfi ¿flÌ ·Ì‘_ Ë÷_.
±ı‹fiı ‰ÎfiÎ ÿÿ˝◊Ì ’√fi˘ ÿ¬Î‰˘ Âw ◊›˘ I›Îflı ±ı ±_√ı ’Ò»÷Î_ ÷ı‹HÎı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_
¿èÎ_ — “…^fi_ ÷˘ ◊›_ flı ÿı‰‚ …^fi_ ÷˘ ◊›_..”
fiÎflΛH΋Ïfi V‰Î‹Ì ¿Ëı — “±I›Îfl Á‘Ì ±Î’ı ⁄Ë ÁËfi ¿›Ù »ı, ±ıÀ·ı...”
V‰Î‹ÌlÌ ‰E«ı … ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “ÁËfi ÷˘ Â_ ¿›Ù »ı ! ÿıË ÷˘ ÀÀ‚-ÀÀ‚ «ÎS›Î ¿flı.
⁄Ì…\_ ÿ—¬ @›Î_ »ı ? ¬ÎÀ·˘ fi◊Ì (¬ÎÀ·ı ÷˘ ’ÕuÎ fi◊Ì), ¨CÎ ±Î‰ı »ı, ¬Î‘_ ’«ı »ı.
±Î◊Ì ‰‘Îflı Á¬ Â_ ? ¤√‰ÎfifiÌ ¿ıÀ·Ì ÿ›Î Ωı¥±ı ?”
±ı‹ ¿ËÌ ¬‹ÎflÌ◊Ì ¿èÎ_ — “⁄Ì…\_ ÷˘ ¤˘√‰Ì ·ı‰Îfi_ !!”
±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ±ı¿ ‰¬÷ ¿ÎÏÕÛ›˘·˘Ï…VÀ ÕΘ. ‹‘¤Î¥ ’Àı·ı V‰Î‹ÌlÌfi˘ ¿ÎÏÕ˝›˘√˛Î‹
·Ì‘˘. √˛ÎŒ Ωı÷Î_‰ı_÷ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “V‰Î‹Ì∞ ! l‹ ±˘»˘ ·˘. ±Î ‰¬÷fi˘ ¿ÎÏÕ˝›˘√˛Î‹ …flο
…\ÿ_ ⁄÷Ήı »ı, Ï›΂΋Î_ ±Î’ı ⁄Ë ω«flHÎ ¿›Ù ·Î√ı »ı.”
67

V‰Î‹ÌlÌ ‹_ÿ „V‹÷ ±Î’÷Î flèÎÎ. ⁄’˘flı …‹÷Ì ‰ı‚αı
±Î…fiÎ √_¤Ìfl Ïfl’˘À˝fiı ÷tfi …\ÿÎ ‰‚Î_¿ı◊Ì ⁄÷Ή÷Î V‰Î‹ÌlÌ
Áı‰¿ Á_÷ ¿ÚWHΉS·¤ V‰Î‹Ìfiı ¿Ëı — “±Î…ı ÷˘ ÕΘ@ÀflÌ ÷’ÎÁ
Ë÷Ì. ÕΘ@Àfl ¿Ëı »ı ¿ı ÷‹ı ‰‘Îflı ¬Î±˘ »˘ ! ±˘»\_ ¿fl˘ !!”
xÿ›fl˘√fiÌ ⁄Ì‹ÎflÌfiı Ë‚‰ÎÂ◊Ì ·ı÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ±_ÿfl◊Ì ¿ı‰Î
≠d„S·÷ ËÂı !
◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á˘ ’»Ì ¤Î‰fi√fl◊Ì ÁÎfl_√’fl ±Î‰ı·Î ÕΘ. ¤Ò‰Î±ı
’HÎ μ’fl˘@÷ Ïfl’˘À˝ Ωı¥fiı ¤Îfl’Ò‰˝¿ ¿èÎ_ Ë÷_ — “±Î ·ıÀfl·
±ı@VÀıLÂfi »ı, ±ıÀ·ı xÿ›‹Î_ ·˘ËÌfi_ ¤˛‹HÎ ±˘»\_ ◊›_ »ı. ÷ı Ωı
‘Ì‹ı ‘Ì‹ı Õı‹ı… ◊÷_ Ω› ÷˘ xÿ›fiÌ ¿Î›˝Z΋÷Î CÎÀ÷Ì Ω›. ±Î
fiÎ…\¿ „V◊Ï÷ ¿Ëı‰Î›. ÷ı‹Î_ ±Î’ı ω«flHÎ ⁄_‘ … ¿fl‰_ Ωı¥±ı...”
V‰Î‹Ìḻı Ïfi·ı˝’¤Î‰ı ‹ÎhÎ ±ıÀ·_ … ¿èÎ_ — “±‹fiı ÷˘ F›Î_
…¥±ı I›Î_ T›‰ÏV◊÷ ¨CÎ ±Î‰Ì Ω› »ı. V◊Îfi ⁄ÿ·Î›, ’HÎ ¨CÎ
fi ±Î‰ı ÷ı‰_ fi◊Ì. ¬˘flο ’«ı »ı. ’‘fl΋HÎÌ ÷˘ ˉı ⁄Ë ◊÷Ì
fi◊Ì. ±ıÀ·ı ±ı@{½fi ◊÷_ fi◊Ì. ’HÎ ÷‹ÎflÌ ºÏWÀ±ı Ωı¥±ı ÷˘
±ËŸ◊Ì ⁄ËÎfl fiÌ¿‚̱ı ÷˘’HÎ ±ı@{½fi √HÎΛ... ⁄Î¿Ì ÂflÌfl »ı,
fiı ±‰V◊Î »ı, ±ıÀ·ı ◊˘Õ_ ÷˘ ◊‰Îfi_ …...”
±ÎÀ·Ì √_¤Ìfl ÷⁄Ì⁄Ì Á·ÎË ’»Ì Á΋ÎL› ‹ÎHÎÁ ⁄ı ’√Ï◊›Î_
«Õ÷Î_-∂÷fl÷Î_ ’HΠω«Îfl ¿flı ! V‰Î‹Ìḻı ÷˘ ±ı‰Ì „V◊Ï÷ ‰E«ı
’HÎ ±Î¬Ì ‰Î÷fiı Ë‚‰ÎÂ◊Ì ·¥fiı ω«flHÎ ›◊Î÷◊Î «Î· flÎA›_ !
ÁÎfl_√’fl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÂÎflÌÏfl¿ ÷’ÎÁ ‹ÎÀı ‹_⁄¥◊Ì ÕΘ.
Á΋ÎHÎÌ, ÕΘ. Ï¿flHÎ ÿ˘ÂÌ, ÕΘ. ’_«Î· ÷◊Î ÕΘ. ¤√¤Î¥ ±ÎT›Î
68
‹ËÎflÎWÀˇ‹Î_ Á‹ƒÎ· √΋ı, ¤Î‰CÎı·Î ¤@÷˘ ‰E«ı ¢¤Î›ÎhÎ΋Î_, 1995
Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌfiÎ ¿ÎÏÕ˝›˘√˛Î‹‹Î_ ·ıÀfl· ±ı@ÁÀıLÂfifiÌ „V◊Ï÷
⁄÷Ή÷Ì Ë÷Ì ÷ı ¤›ÁÒ«¿ Ë÷Ì. ±Î◊Ì ÕΘ. Á΋ÎHÎÌ ¿Ëı — “⁄Î’Î !
xÿ›fiÎ VfiΛfiı ·˘ËÌfiÌ ‰‘ …wfl ’Õı, ÷ı◊Ì ¤√‰Îfiı ±ı¿◊Ì ‰‘
±ÎÀ˝flÌfiÌ T›‰V◊Î ¿flÌ »ı. ’fl_÷ ±ı¿Îÿ O·˘¿ ◊Λ ÷˘ ±ıÀ·_ ·˘ËÌ
±˘»\_ ’ˢ_«ı. ÷ı◊Ì ±Î Â@›÷α˘ ‰‘Ì Ω›. ±ıÀ·ı ’»ıÕÌ Ë˘›
÷ıÀ·Ì Á˘Õ ÷ÎHΉÌ...”
V‰Î‹ÌlÌ ¿˘¥ … ≠Ï÷¤Î‰ ωfiÎ ÂÎ_Ï÷◊Ì ≠ÁLfi ‰ÿfiı ⁄ıÁÌ flèÎÎ
Ë÷Î. ÕΘ. Á΋ÎHÎÌ Ï¶‘΋Î_ ’ÕÌ √›Î. ÷ı±˘ ¿Ëı — “±Î’ ÁÎ_¤‚˘ »˘
fiı ⁄Î’Î ! ÷‹ı ÷‹Îv_ ¿Î‹ ¿fl˘, fiı ±‹ı ±‹Îv_, ±ı‰_ ÷˘ fi◊Ì fiı ?”
‹‘fl „V‹÷ ÁÎ◊ı ‹˙fi ≠Ï÷¤Î‰ ±Î’Ìfiı V‰Î‹Ìḻı ‰Î÷fiı
ωfl΋ ±Î’Ì ÿÌ‘˘.
Áfiı 1993‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ¿˘·¿Î÷΋Î_ ±«Îfi¿ «yfl ±Î‰‰Î
·ÎB›Î. ‹√…fiÎ ±‹¿ ¤Î√‹Î_ ·˘ËÌfi_ ’Ïfl¤˛‹HÎ ±˘»\_ ◊÷_
ˢ‰ÎfiÌ Â_¿Î ◊÷Î_ ‹_⁄¥ ËÎ"ÏV’À·‹Î_ ·¥ ±Î‰‰Î ‹ÎÀı Õ˘@Àfl˘
±fiı Á˙ ±√˛HÎ̱˘±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ±ËŸfiÎ ⁄‘Î … ¿Î›˝ø‹ flÿ
¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_, I›Îflı V‰Î‹Ìḻı Á«˘À ÿ·Ì· ¿flÌ Ë÷Ì — “±Î’HÎı
¤√‰Îfifiı Á_¤ÎflÌfiı ⁄‘Îfiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’̱ı »Ì±ı, ÷˘ ¤√‰Îfi
±Î’HÎfiı fiËŸ ±Î’ı ? ÷‹˘ ’HÎ fl˘… ‹Î‚Î ¿flΩı. Ë_ ’HÎ ¿flÌÂ.
⁄‘_ ÁÎv_ ◊¥ … …Âı. ⁄ı-«Îfl ÿΔÕ΋Î_ ¿˘¥ ±¿V‹Î÷ fi◊Ì ◊‰Îfi˘.
ËÏfl¤@÷˘±ı ±ËŸ ⁄‘Ì ÷ˆ›ÎflÌ ¿flÌ »ı, ÷˘ ⁄‘_ ’Òv_ ◊Λ ’»Ì I›Î_
…¥±ı ! μ÷Ή‚fiÌ …wfl fi◊Ì. ¿_¥ ◊‰Îfi_ fi◊Ì...”
ËÏfl¤@÷˘ ‹ÎÀı ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÌ √_¤Ìfl ⁄Ì‹ÎflÌ fi√H› ¿flÌ
fiά‰Î‹Î_ ÷ı±˘ ¿˘¥fiÌ Á·ÎË √HοÎfl‰Î ÷ˆ›Îfl fi Ë÷Î !
Ï÷Ï÷ZÎÎ ±ı‹fiÎ ËÎÕıËÎÕ‹Î_ »ı, ±ıÀ·ı … Õ˘@Àfl˘±ı ±ı‹fiÌ 86-
87 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı ±ı‹fiı ‰Îflı‰Îflı ⁄΂¿fiÌ …ı‹ Â̬‰‰_ ’Õı »ı —
“±Î’fiı ÂflÌfl‹Î_ @›Î_› ÁËı… ’HÎ ÿ—¬÷_ ˢ›, ’˛Ï÷¿>‚÷Πˢ› ÷˘
±‹fiı ¿ËıΩı. ÁËfi fi ¿flÌ ·ı÷Î. ±‹fiı Áı‰ÎfiÌ ÷¿ ±Î’Ωı.”
Ωı¿ı Ï…_ÿ√̤fl …ı ¿›* fi◊Ì - ±ı ŒÏfl›Îÿ ¿fl‰Îfi_ ±ı‹fiı ˉı
@›Î_◊Ì ŒÎ‰ı ?
±ı¿ ‰Îfl ¿˘¥±ı ÷ı‹fiı V‰ÎVJ› ÁΫ‰‰ÎfiÌ ¬Ò⁄ Á·ÎË ±Î’Ì
I›Îflı ÷ı±˘ ⁄˘S›Î Ë÷Î — “÷Ï⁄›÷ ÷˘ ¤√‰Îfi ÁΫ‰ı »ı. ±Î’HÎı
Â_ ÁΫ‰‰ÎfiÎ ? ¤√‰Îfiı ÂflÌfl ±ÎM›_ »ı, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı Áı‰Î ·ı‰Ì
ËÂı ±ıÀ·Ì ·ıÂı !”
∞‰fifiÌ ≠I›ı¿ ’‚fiı ‹ÎHÎ÷Î V‰Î‹ÌlÌ, ∞‰fifiÌ ¿À˘¿ÀÌfiÌ
’‚fiı ’HÎ μIÁ‰ ÷flÌ¿ı ∂…‰ı »ı, ±ı‹Î_ … ±ı‹fiÌ ⁄˛ÎõÌ„V◊Ï÷fi˘
’ÕC΢ ∂Ãı »ı. ±ı‹fiÌ ≠I›ı¿ Ïø›Î‹Î_ ⁄˛ÎõÌ„V◊Ï÷fiÌ Œ˘fl‹ Œ˘›Î˝ ¿flı
»ı. Ï÷Ï÷ZÎÎfiÎ ±ı‹fiÎ ±ı ÏÿT› ·ZÎHÎfi_ ¿ÎflHÎ ±ı‹fiÌ ⁄˛ÎõÌ„V◊Ï÷
»ı. ±ıÀ·ı … ÷˘ ÷ı‹fiı ÿıˤΉ V’Âa ¿÷˘ fi◊Ì !
Áfiı 1994‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ›fl˘’‹Î_ ’˛Î√ ’‘Λν Ë÷Î I›Îflı ±ı¿
‰¬÷ ÁÎ_…fiÌ Á¤Î ’»Ì V‰Î‹ÌlÌfiÎ ’√ ÿÎ⁄÷Î Áı‰¿fiı ’√ı ËÎ◊
Œıfl‰÷Î_ Œıfl‰÷Î_ ¿Î_¥¿ ‰ÎB›_ ˢ› ÷ı‰_ ·ÎB›_. ÷ı‹HÎı ’Ò»u_, “±Î’fiı
’√ı Â_ ‰ÎB›_ »ı ? Õ_¬ ’Õu˘ »ı ?” ’fl_÷ V‰Î‹Ìḻı ’˛I›kÎfl‹Î_
¿Â_ ¿èÎ_ fiËŸ. ŒflÌ◊Ì ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿ ’Ò»u_ I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ —
“ÿıË »ı ÷ı ±ı‰_ ˢ› !”
±Î fl˘‹ıfl˘‹‹Î_ ’«ı·_ ±Î ±ı‹fi_ ÷k‰iÎÎfi »ı. ±ıÀ·ı … ÿıËfiÌ
’ÌÕÎfiÌ ±ı‹fiı ’fl‰Î fi◊Ì.
÷˘ Á΋ÎÏ…¿ μ’ÎÏ‘±˘‹Î_ ’HÎ ÷ı‹fiÌ Ï÷Ï÷ZÎÎ Á̋α˘◊Ì ’fl
»ı. ±fiı¿ ¿Õ‰Î_ ±’‹Îfi˘fi˘ ¿À˘fl˘ ÷ı±˘ ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ’Ì √›Î »ı.
±iÎÎfi◊Ì ¿ı ÷ıΩı¶ıÊ◊Ì ÷ı‹fiÌ ÀÌ¿Î ¿flfiÎflα˘fiı V‰Î‹ÌlÌ ÷flŒ◊Ì
@›Îflı› ¿˘¥ … ’˛I›kÎfl fi ˢ› ! ±ı ÁËfi ¿flÌ ·ı‰Îfi_. “ÃÊŸ˜
ÁÃÁÃˇÊSfl ÷Ê⁄UÔfi˘ √Ì÷΋_hÎ ±ı‹fi˘ ’›Î˝› ⁄fiÌ √›˘ »ı.
Ï«hηı¬ÎfiÎ ÷_hÎÌ ËflÏ¿Âfi ‹Ëı÷αı ‹_⁄¥‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ±ı¿
¥LÀflT›Ò‹Î_ ’Ò»u_ Ë÷_ — “¿˘¥ ±Î’fiÌ gfiÿÎ ¿flı I›Îflı ±Î’fi˘ ¢
’˛Ï÷¤Î‰ ˢ› »ı ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “Ïfi_ÿÎfiÌ ÷˘ ’ÕÌ … fi◊Ì ! ±Î’HÎı
¤√‰ÎfifiÌ ºÏp±ı ÁΫΠˢ¥±ı ’»Ì ·˘¿˘ ¤·ı fiı √‹ı ±ı ⁄˘·ı.
69
±ıfiı ±iÎÎfi »ı ÷˘ @›Îflı¿ Á‹ΩÂı.”
“’fl_÷ ±Î’fiı ÀÌ¿ÎfiÌ V’p÷Î ¿fl‰ÎfiÌ …wfl ·Î√ı »ı ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “ÁËı… ’HÎ fiÏË !”
÷Î. 9-2-1990fiÎ_ fl˘… ‹ËÎflÎWÀˇ‹Î_ ±Î¿˘·Î ¬Î÷ı V‰Î‹Ìḻı
±Î‰Î … ±ı¿ ’˛Á_√ı ¿èÎ_ Ë÷_ — “¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î◊Ì ±ÎT›_ »ı ±ıfiı
ÁËfi ¿fl˘.”
÷Î. 13-2-2007fiÎ fl˘… ‹_⁄¥‹Î_ ±ı¿ √˘„WËÎ_ V‰Î‹ÌlÌfiı
Á_÷˘±ı ’Ò»Ôu_ Ë÷_ — “±Î’ ¿Î›‹ ¿Ë˘ »˘ ¿ı ÁËfi ¿fl‰_. ’fl_÷
·˘¿˘fi_ @›Î_ Á‘Ì ¬‹‰_ ? ⁄Ë ◊Λ ÷˘ V’WÀ÷Î ÷˘ ¿fl‰Ì fiı ?” ±ı‰Î
…\ÿÎ …\ÿÎ Á‰Î·˘fiÎ ’˛I›kÎflw’ı V‰Î‹Ìḻı …ı ¿Î_¥ ¿èÎ_ ±ı‹Î_
±ı‹fiÎ ∞‰fifi˘ ±¿Û Ë÷˘ — “ÁËfi ¿›ı˝ … …‰_. ±fiı ±ıfiÎ ÷flŒ ’˛ı‹
flά‰Îfi˘ ! ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ∞‰fi …\±˘. Ãıà Á‘Ì ÁËfi … ¿›*
»ı. ÂOÿ ’HÎ ¿Îœu˘ fi◊Ì. ±Î’HÎı Á΋ı fi ⁄˘·Ì±ı ÷˘ ±ıfiı ¿˘”¿
Ïÿ‰Á ÷˘ ±ı‹ ◊Λ fiı ¿ı Ë_ ±ÎÀ·_ ¿v_ »\_ »÷Î_ ±ı Á΋ı ⁄˘·÷˘
fi◊Ì ! ±ı‹ ‰√fl ⁄˘S›ı ’Ïfl‰÷˝fi ◊¥ Ω›. ¿èÎ_ »ı fiı ¿ı ‹˙fiÎ÷˚
Á‰˝ÏÁÏ©—. «˘¬‰À ¿fl‰Î Ω‰ ÷˘ ‰‘Îflı ‘‹Î· ◊Λ. Ïfi‹Î˝fiÌ flËÌfiı
Áı‰Î ¿fḻı ±ıfiÌ … ‹ËkÎÎ »ı. ‹˘ÀÎ ’vÊ˘±ı ‰÷˝fi◊Ì ±Î ÏÁ© ¿›*
»ı, «˘¬‰À ¿fl‰Î √›Î fi◊Ì. ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ±fiı ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ…ı ‘Ìfl… flÎ¬Ì … »ı fiı ! “±Îfiı ’Îà ¤HÎÎ‰Ì ÿ™” ±ı‰_ «Î·ı
… fiËŸ. ±ıfiÎ ±ı … ‹ÎHÎÁfi_ ’Ïfl‰÷˝fi ◊¥ Ω›. ‹ÎÀı, √‹ı ÷ıÀ·_
◊Λ, ’HÎ ÁËfi ¿fl‰_ ±fiı Ïfi„Wø› fi ◊‰_ !”
±ÎfiÎ◊Ì ‹˘ÀÌ Ï÷Ï÷ZÎÎÁ_ÏË÷Î ¿¥ ˢ¥ ¿ı !
1986‹Î_ ‹_⁄¥‹Î_ √…flÎ÷ Á‹Î«ÎflfiÎ V◊ÎÏfi¿ ÷_hÎÌ ¿fi¤Î¥
‹Ëı÷αı V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ Ë÷_ —
“÷‹fiı ∞‰fi‹Î_ ¿˘¥ ‰Îfl ±ŒÁ˘Á ◊›˘ »ı ?”
V‰Î‹Ìḻı ±Îç›˝ ’΋÷Î_ ¿èÎ_ —
“±ŒÁ˘Á ÂÎfi˘ ? ⁄‘_ ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î ‹…⁄ ◊Λ »ı ±ı‹
Á‹∞±ı »Ì±ı, ±ıÀ·ı ¿˘¥ Ω÷fi˘ ±ŒÁ˘Á flËı÷˘ fi◊Ì.”
“÷‹fiı CÎH΢ ±Îfi_ÿ ±Î‰÷˘ ˢ› ±ı‰˘ ¿˘¥ ≠Á_√ ¿Ë˘.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ —
“‹Îflı ÷˘ ⁄‘Î … ≠Á_√ ±Îfi_ÿfiÎ »ı.”
±Î … ±ı‹fiÌ Ï÷Ï÷ZÎÎfi_ «fl‹ ’Ïfl‹ÎHÎ »ı.
ÿ—¬‹Î_› ±Îfi_ÿ ±fiı ÿ—¬ ÁËfi ¿›Î˝fi˘ ’HÎ ±Îfi_ÿ !
±Îfi_ÿfiÌ «fl‹Á̋αı ωËfl÷Î V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±Î »ı Ï÷Ï÷ZÎΛ˘√.
ωfl· ±fiı ±ΩıÕ !
 μ’flÏ÷—
ωfl„@÷— …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ

ωfl„@÷ ±ıÀ·ı ωʛ ¤˘√‹Î_ μÿÎÁÌfi÷Î.

μ’flÏ÷ ±ıÀ·ı ·˙Ï¿¿ ·Î¤ ¿ı T›‰ËÎfl‹Î_ ±fiÎÁ„@÷.
I›Î√ ±fiı ωfl„@÷ ‰E«ı ÁÒZ‹ ±_÷fl »ı. I›Î√ ¿flÌ ÿı‰˘ ÁËı·˘ »ı, ’fl_÷
‹fi‹Î_ ¤˘√-’ÿÎ◊˘˝fiÌ ±ÎÁ„@÷ ‹ÎhÎ fi ˢ‰Ì ÷ı ωfl„@÷ »ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Ï’_Õ-⁄˛õÎ_Õ◊Ì Ïfi—VM≤ÏË÷Îfiı … ωfl„@÷ ¿Ëı »ı. (√. ’˛. 44)
Á΋ÎL› flÌ÷ı ÁΑ ¿ı Á_L›ÎÁÌ ‹ÎhÎ ‹ÎÀı ±Î Áÿ˚√HÎ ±ı¿ ’ΛÎfiÌ Âfl÷ …ı‰˘ »ı.
’fl_÷ ÁΑfiÎfiΠϬflı ’ˢÓE›Î ’»Ì ’HÎ ±Î Áÿ˚√HÎfiı ’ÒHν’HÎı ÏÁ© ¿fl‰˘ ÷ı ÏÁ_ËHÎ ÿ˘Ë‰Î …ı‰_ »ı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ‹ÎÀı ±Î ωfl· √HÎ-›√· ÁË… ÏÁ© »ı.
69 ‰Ê˝fiÎ ±ı‹fiÎ I›Î√Ì ∞‰fi‹Î_ ±fiı 18 ‰Ê˝fiÎ ±ı‹fiÎ ’Ò‰Î˝l‹ ∞‰fi ÿflQ›Îfi,
±Î Áÿ˚√HÎfi˘ ÂÌ÷‚ ’˛¤Î‰ ±ı‹fiÎ T›„@÷I‰fiı Ëo‹ıÂÎ_ ±L›◊Ì ±·√ ÷Îfl‰÷˘ flè΢ »ı.

‰ Ëı÷_ ‰ÎÏfl ±ı fiÿÌfi˘ ’Ïfl«› »ı, ±ı‹ V‰Î‹ÌlÌfiÎ Á÷÷ ‰Ëı÷Î

∞‰fi‹Î_, ±fiÎÁ„@÷ ±ı‹fi˘ ’Ïfl«› ⁄fiÌ flËı »ı.
’_«Ï‰Ê›fiÌ »˘‚˘ ±ı‹fiı ··«Î‰Ì ¿÷Ì fi◊Ì.
‘fi-‰ˆ¤‰fiÌ {ο‹{˘‚ ±ı‹fiı ’˛¤Îω÷ ¿flÌ Â¿÷Ì fi◊Ì.
¤Î÷-¤Î÷fiÎ ¤˘√ ±ı‹fiı V’Âa ¿÷Î fi◊Ì.
Ω÷Ω÷fiÎ ’ÿ-’˛Ï÷WÃÎfiÎ ·Î¤˘ ±ı‹fiı ·˘¤Î‰Ì ¿÷Î fi◊Ì.
±fiı¿Ï‰‘ ±Î‘Ïfi¿÷‹ ’ÿÎ◊˘˝fiÌ ±ı‹fiı VM≤ËÎ ◊÷Ì fi◊Ì.
±Î ⁄‘_ ’HΠωfiÎ ±Î›ÎÁı, ωfiÎ ’˛›ÎÁı !
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ωfl„@÷fiÌ ¿˘¥ ¬¬Î fiËŸ ¿ı ¿˘¥ ÿı¬ÎÕ˘
fiËŸ. ⁄‘_ … ÁΉ ÁË… ±fiı V‰Î¤Îω¿ !
‹, ÿ‹, ÷’fiÎ ’˛¿flH΋Î_ ‹fi-≥„Lƒ›˘ ’flfiÎ Á_›‹‹Î_ ±ı‹fiÌ
ωfl„@÷fi_ ±ı¿ ’ÎÁ_ {‚¿ı »ı, ÷˘ ⁄Ì…\_ ’ÎÁ_ ±ËŸ »ı - ±ı‹fiÌ
Ïfi—VM≤ÏË÷΋Î_, ±fiÎÁ„@÷‹Î_.
Á‹Î…fiÌ ‰E«ı flËÌfiı, ωr¤fl‹Î_ ÁIÁ_√’˛‰ÎÁ ¿fl÷Î flËÌfiı,
±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ‹Î_‘Î÷α˘fiÎ_ ‹Îfi-ÁL‹Îfi˘ ’ÎQ›Î ’»Ì ’HÎ, ÿL›‰Ì
±Î¿Î_ZÎα˘ ±ı‹fiı V’Âa Â¿Ì fi◊Ì.
71
±_√÷ …wÏfl›Î÷˘fiÎ fi΋ı ±ı‹fiÌ @›Îflı› ¿˘¥ ‹Î_√HÎÌ fiËŸ,
·˘¿˘ ±ı‹fiÌ ±Î√‚ ÏfiI› fi‰Î fi‰Î ’ÿÎ◊˘˝fi˘ œ√ ¿flÌ Ω›, ’HÎ
±ı‹fiı ¿˘¥ VM≤ËÎ fiËŸ. ‹ÌHÎfiÌ ‹ÎÀ·Ì‹Î_ ’ÎHÎÌ @›Î_◊Ì Â˘ÊΛ ?!
÷ı±˘ ¿ıÀ·_ ⁄‘_ Ãı·Ì Â@›Î »ı, ¿ÂÌ› VM≤ËΠωfiÎ !
Áfiı 2004‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ±ıÏÕÁfi ¬Î÷ı ÁIÁ_√-
Á¤Î‹Î_ …¥ flèÎÎ Ë÷Î. »ıS·Î ¿ıÀ·Î› ‰¬÷◊Ì Ï‰rfiÌ ±Î‘Ïfi¿÷‹
Áω‘ÎÿΛ¿ ¿Îfl‹Î_fiÌ ±ı¿ ¿Îfl V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı Áı‰Î‹Î_ ±Î’‰ÎfiÌ
≥E»Î flά÷Î …›‹Ìfi¤Î¥ ’Àı· ±fiı ÏË÷ı¤Υ V‰Î‹ÌlÌfiı ±ı‰Ì
… ±ı¿ ¿Îfl‹Î_ Á¤ÎV◊‚ Á‘Ì ·¥ …¥ flèÎÎ Ë÷Î. Ïÿ‰Á-flÎ÷
√΋Õı √΋Õı ω«flHÎ ¿fl÷Î ±fiı ±Î∞‰fi ’Ïfl‰˛Î…¿ ⁄fiÌ ‹ÁÎŒflÌ
¿fl÷Î ’˘÷ÎfiÎ ±Î √vËÏfl ‹ÎÀı Áω‘ÎÁF… ¿Îfl ±Î’‰Îfi˘ ÷ı‹fi˘
Á_¿S’ Ë÷˘.
‹Î√˝‹Î_ ÷ı±˘ ±Î fi‰Ì … ¬flÌÿı·Ì √ÎÕÌfiÌ Ω÷Ω÷fiÌ
±Îç›˝¿Îfl¿ ωÂıÊ÷α˘ ‰Hν‰Ì flèÎÎ Ë÷Î. ‰Î÷˘ ’ÒflÌ ¿flÌfiı ‘Ì‹ı
flËÌfiı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ ¿ı, “V‰Î‹Ì ! ±Î √ÎÕÌ ÷˘ ±Î’fiı ±fi¿>‚ ±Î‰ı
±ı‰Ì »ı fiı ?”

V‰Î‹ÌlÌ ÷ıfi˘ ¿Ëı‰Îfi˘ ¤Î‰Î◊˝ Á‹∞ √›Î ±fiı ¿èÎ_ —
“±Î’HÎı ÷˘ …ı …^fi_ »ı ±ı ⁄flÎ⁄fl »ı.”
V‰Î‹ÌlÌ ‰Î÷ À΂‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı
±fiËÿ ’˛ı‹ ‘flΉ÷Î ±Î ›‰Îfi˘ ‰Î÷fiı »˘Õı ÷ı‹ fiˢ÷Î.
÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “±ı‹ ÷˘ ±Î’ı ¿ıÀ·Î_› ‹_Ïÿfl˘ fi‰Î_ ⁄Î_K›Î_ ±fiı ÿflı¿
‹_Ïÿfl fi‰Ì fi‰Ì flÌ÷ı … ⁄Î_‘˘ »˘. ÷ı‹ ±Î fi‰Ì √ÎÕÌ fi ·ı‰Î› ?”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “±ı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰ÎfiÌ ‰Î÷ »ı. ¤√‰ÎfifiÌ
‰Î÷ ÷˘ ¿Î›‹ fi‰Ì … ·Î√‰Ì Ωı¥±ı. ‰‚Ì, ‹_Ïÿfl˘‹Î_ ÷˘ ËΩfl˘
·˘¿˘ ·Î¤ ·ı »ı ±fiı ’ı·Î‹Î_ ÷˘ ±Î’HÎı ±ı¿·Îfiı … Á¬.”
ÏË÷ı¤Υ±ı ¿èÎ_ — “F›Îflı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ±Î’fiı Á_V◊ÎfiÎ
’˛‹¬ ÷flÌ¿ı Ïfi›@÷ ¿›Î˝ I›Îflı ±Î’ı ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı Ë_ ËÏfl¤@÷˘fiı
flÎ∞ flάÌÂ. ÷˘ ±Î…ı ±ÎÀ·Ì ±‹ÎflÌ Ï‰fi_÷Ì ‹ÎL› flά˘, ±‹fiı
flÎ∞ ¿fl˘.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “÷‹fiı flÎ∞ ¿›Î˝ … »ı fiı... ÷‹ÎflÌ ÁÎ◊ı ⁄ıÃÎ,
±ËŸ ‹Y›Î ±ı flÎ∞ … ¿›Î˝ »ı fiı !”
“⁄Î’Î ! ±‹ÎflÌ ≥E»Î »ı.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “±Î‰Ì ≥E»Î ¿fl‰Ì … fiËŸ.”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±fiÎÁ„@÷ ±Î√‚ ⁄_fiı ›‰Îfi˘ fi÷‹V÷¿ ◊¥ √›Î.
‰V÷ fi ˢ› ¿ı ÷ı ‹ı‚‰‰ÎfiÌ Á΋◊a fi ˢ› I›Îflı ±fiÎÁ„@÷
flά‰Ì ¿ÿΫ ÁËı·Ì »ı, ’fl_÷ ‰V÷ μ’·O‘ ˢ› ±fiı ÷ıfiÌ
±ÎÁ„@÷fi˘ V’½ ◊‰Î fi ÿı‰˘ ÷ı ωfl„@÷fi_ ±ı¿ «fl‹ Ϭfl »ı.
Á √‰Õ˘fiÎ fi΋ı ’HÎ V‰Î‹Ìḻı flÎ√fiı ’˛˘IÁÎËfi ±ÎM›_ fi◊Ì.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ Á÷÷ «Î·÷Πω«flH΋Î_ ÁÎfi¿>‚÷Î flËı ÷ı ‹ÎÀı ¿ıÀ·Î¿
›‰¿˘ V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı ËıÏ·¿˘MÀfl ‰ÁΉ‰Îfi˘ Á_¿S’ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î.
’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ¿˘¥ flÌ÷ı √Q‹÷‹Î_ ’HÎ ÷ıfiı Á‹◊˝fi ±Î’÷Î fiˢ÷Î.
÷Î. 16-10-”94fiÎ fl˘… ‰S·¤Ï‰zÎfi√fl‹Î_ ËıÏ·¿˘MÀflfiÌ
‰Î÷ fiÌ¿‚Ì I›Îflı ÷ı‹fiı ‰E«ı◊Ì … ±À¿Î‰÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ —
“±Î ·˘¿fiÎ ‹fiÁÒ⁄Î ‹Ò¿‰Î fiı ’fl·˘¿fiÎ ¿fl‰Î.”
¤√‰÷«flHÎ V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷fiı ‰‚Î_¿ ±Î’÷Î_ ¿èÎ_ — “±Î’ ¿Ë˘
»˘ ±ı ⁄flÎ⁄fl, ’HÎ ÷‹ı …ı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁ˘ »˘ ÷ı ‹fiı ’˘÷Îfiı …
fiÎfiÌ ’Õı »ı. ‹ÎÀı ˉı √ÎÕÌ ÷˘ ⁄ÿ·˘.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “√ÎÕÌfiı ⁄ÿ·‰Î ¿fl÷Î_ ÷‹ÎflÎ ÂflÌflfiı
⁄ÿ·˘. ÷‹ı ÷‹ÎflÎ ÂflÌflfiı ±ı‰_ ¿ı‚T›_ fi◊Ì. ÿ—¬ ±Î‰ı ¿ı Á¬,
‰Î_‘˘ … fi ±Î‰ı. fiÎfi_ ‰ÎËfi ˢ› ÷˘› ¤·ı fiı ‹˘À<_ ¿ı ·Î_⁄_ ˢ›
72
“±‹Îflı ÷˘ ‹Î‚Î ±fiı ¤…fi¤„@÷ ±ı … ‘_‘˘...”
÷˘› ¤·ı. ‘Ò‚‹Î_ ÁÒ‰Îfi_ ‹‚ı ¿ı ‹ÂwfiÎ √Îÿ·Î‹Î_, ⁄‘ı ¨CÎ
±Î‰‰Ì Ωı¥±ı...”
±Î ÂOÿ˘ ±ı‹fiÎ ∞‰fifiÎ ÿ’˝HÎ Á‹Î »ı. √ÎÕÎ◊Ì ‹Î_ÕÌfiı
‘ÒÏ‚›Î flV÷Î ’fl ‘Ò‚ μÕÎÕ÷Î_ Àˇı@Àfl˘‹Î_ ’HÎ ÷ı‹HÎı ‹ÁÎŒfḻ˘ ¿flÌ
»ı, ±fiı ‹ÏÁ˝ÏÕÁ ¿Îfl‹Î_ ’HÎ ¿˘¥ VM≤ËΠωfiÎ ⁄ıÃÎ »ı.
±ı¿ ‰Îfl V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — “·Î¬˘fiÌ ‰E«ı ˢ¥±ı ÷˘›
…_√·‹Î_ »Ì±ı fiı …_√·‹Î_ ˢ¥±ı ÷˘› ·Î¬˘fiÌ ‰E«ı … »Ì±ı ±ı‹
‹Îfi̱ı ÷˘ … Á¬ flËı. »ı ’ˆÁÎ ‰√flfi_ iÎÎfi, ’HÎ Á‰˘˝’Ïfl »ı.”
…_√·‹Î_ ‹_√· ¿fl‰ÎfiÌ ±ı‹fiÌ ¿‚Î ±ıÀ·ı ωfl„@÷.
¤˘√, ω·ÎÁ, fl_√flÎ√ ±ı ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ fi∞¿ ’HÎ Œfl¿Ì ¿ı
fiËŸ, ’fl_÷ ÷ı‹Î_ flΫfiÎflÎ ±Á_A› ·˘¿˘ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁIÁ_√fiı
¿ÎflHÎı fl_√flÎ√fiı »˘ÕÌfiı ±ÎK›Î„I‹¿ ∞‰fiˆ·Ì ‹ÎHΉΠ·Î√ı »ı.
÷ı±˘ ωÿı›ÎhÎαı ’‘Λν ˢ› I›Îflı …ı ÷ı ÿı¢fiÎ_ ÂËıfl˘ ¿ı
÷ıfiÌ Ωˢ…·Î·Ì fiÌfl¬‰ÎfiÌ› ±ı‹fiı ¿˘¥ VM≤ËÎ fiËŸ. ÷ı±˘
ÁIÁ_√ ‹ÎÀı Ω› ±fiı ·˘¿˘fiÎ ∞‰fi‹Î_ ±ÎK›Î„I‹¿-fiˆÏ÷¿ ‹ÒS›˘
ÏÁ_«‰Î ±ı … ±ı‹fi_ ·Z›. ¿ıÀ·Ì¿ ‰¬÷ V◊ÎÏfi¿ ËÏfl¤@÷˘ ±ı‹fiı
±Ï÷ ±Î√˛Ë ¿flı I›Îflı ÷ı‹fi_ ‹fi ÁΫ‰‰Î ±ı‰Î_ ’˛ÏÁ© V◊Îfi˘±ı
Ω› ÷˘ I›Î_ ’HÎ ¤…fi-¤„@÷ ±fiı iÎÎfi-√˘„WËÎ_ fl÷ ◊¥ Ω›.
I›Î_fiÌ {ο‹{˘‚ ±ı‹fiı @›Îflı› ±Î¿Êa ¿ı fiËŸ.
·˙
±vÏ«.
Ï¿¿ ’ÿ-’˛Ï÷WÃα˘‹Î_ ’HÎ ±ı‹fiı ¿˘¥ VM≤ËÎ fiËŸ, ∂·À<_
÷Î. 12-4-”95, ⁄‘‰ÎflfiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ Á‹ZÎ ¤w«‹Î_
fi‹˝ÿÎ ’˛˘…ı@ÀfiÌ ‰Î÷˘ «Î·Ì flËÌ Ë÷Ì. ‰Î÷«Ì÷‹Î_ ±ı¿ Áÿ˚¤Î‰Ì
ÁF…fiı ¿èÎ_ — “±Î’ ±fiı ±Î’fiÎ ÁΑ±˘fiÌ ¿ıÏ⁄fiıÀ ±Î‰ı ÷˘ ¿Î‹
◊¥ Ω›.”
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹˙fifi˘ Á_‹Ï÷ÁÒ«¿ ±◊˝ ‘ÎflÌfiı ±ı‹HÎı ««Î˝fi˘
◊˘Õ˘ ωV÷Îfl ¿›˘˝ ¿ı Œ·ÎHÎÎfiı Œ·Îb_ ¬Î÷_ ±Î’‰_.
±Î ÁÎ_¤‚Ìfiı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±‹Îflı ÁΑfiı ÷˘ ¤…fi¤„@÷
±fiı ‹Î‚Î ¿fl‰Ì, Áı‰Î ¿fl‰Ì ±ı … ¬Î÷_ ! ±Î ⁄‘Ì {_{À‹Î_ @›Î_
’Õ‰_ ?”
’»Ì ¿èÎ_ — “¤√‰ÎfifiÎ ¤…fi‹Î_ …ı‰˘ ‹Î· »ı ±ı‰˘ «˙ÿ
·˘¿fiÎ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ @›Î_› fi◊Ì. Ωı ¤Î‰ ±fiı ’˛ı‹◊Ì ¤…fi ¿fḻı ÷˘
Á¬ ±fiı ÂÎ_Ï÷ ±Î‰ı. ÁΑfiı ÷˘ ¤…fi-¤„@÷ ±ı … ‘_‘˘.”
÷Î. 4-11-”97fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ Àˇı≥fi‹Î_ ·_Õfi◊Ì ’"ÏflÁ …¥
 “’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ¶ÎflÎ ±Î…ı Á‹√˛ Á_VÎÎflfi˘ μ©Îfl ◊≥ flèç΢ »ı.
÷ı‹HÎı ·˘¿˘fiÎ ‹fi‹Î_ flËı·Î …_√·fiı ÷˘ÕÌfiı ±ı¿ Á_V¿Îfl‹› ‹_√·fi_ Ïfi‹Î˝HÎ ¿›* »ı.
÷ı‹fiÎ ±ÎÿıÂı ›‰Îfi˘ ∞‰fi Á‹Ï’˝÷ ¿flı »ı, ÷ı ±ı¿ ‹˘À˘ ’˛÷Î’ »ı.”
flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı ’˛‰ÎÁ ÿflQ›Îfi ÷ı±˘ ‹Î‚Î Œıfl‰Ì flèÎÎ Ë÷Î. ÷ı‹Î_
ËÏfl¤@÷˘±ı √˘„Wà Âw ¿flÌ. ‰Î÷‰Î÷‹Î_ fiˆfl˘⁄ÌfiÎ ËÏfl¤@÷
ËÊ˝ÿ¤Î¥ flÎHÎαı ¿èÎ_ — “Áfl¿Îflfi_ ⁄‘_ ÷_hÎ V‰Î‹Ì⁄Î’ÎfiÎ ËÎ◊‹Î_
Á˘Ó’Ì ÿı‰_ Ωı¥±ı...”
±ı¿ÿ‹ ±·‹V÷Î¥◊Ì …‹H΢ ËÎ◊ …flÎ ¨«˘ ¿flÌfiı ‹Î‚Î
⁄÷Ή÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±Î’HÎÎ ËÎ◊ @›Î_ fi‰flÎ »ı ? …\±˘
±Î ‹Î‚Î ! ⁄Ì…\_ ·¥fiı ¿fl‰_ Â_ ?”
@›Îflı¿ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› μz˘√’Ï÷±˘ ¿ı ‹_hÎ̱˘ ’HÎ ΩËıfl‹Î_
V‰Î‹ÌlÌfiı ±Î‰Ì ÁkÎα˘ ±Î’‰ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flı I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ
’ÎÁı◊Ì ÷ıfiı @›Îflı› Á‹◊˝fi fi … ‹‚ı.
… √÷fiÎ ÂÎ_Ï÷ÿÒ÷ ÷flÌ¿ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÏÿT› ∞‰fi ÷ı‹… ÷ı±˘±ı
¿flı·Î_ ±fiı¿ ‹Îfi‰÷ÎfiÎ_ ‰ˆÏr¿ ¿Î›˘˝◊Ì Ï’˛LÁ «ÎSÁ˝◊Ì ‹Î_ÕÌfiı Ï⁄·
„@·LÀfi …ı‰Î ωrfiÎ ±fiı¿ ‘fl_‘fl ‹ËÎfi¤Î‰˘ ’˛¤Îω÷ »ı.
±ı‹Î_fiÎ ±ı¿ ∫B·ıLÕfiÎ flÎ…ÿÒ÷ ÕÎ". ±ı·. ±ı‹. ÏÁ_CÎ‰Ì ÷ı‹… ±L›
¿ıÀ·Î¿fiı V‰Î‹ÌlÌ ’˛I›ıfiÎ ±Ë˘¤Î‰◊Ì ≥E»Î Ë÷Ì ¿ı ÷ı±˘fiı
fi˘⁄· ’˛Î≥{ ‹‚‰_ Ωı¥±ı. ¿ıÀ·Î¿ ±√˛HÎÌ ËÏfl¤@÷˘fiı ’HÎ ÷ı‰Ì
≥E»Î Ë÷Ì. 1997‹Î_ ·_Õfi‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ Ïfi‰ÎÁ ÿflQ›Îfi
‰Î÷«Ì÷‹Î_ ⁄˛õωËÎflÌ V‰Î‹Ì±ı ÷ıfi˘ μS·ı¬ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — “ÕÎ". ¿ı.
ÁÌ. ’Àı· ÷◊Î ¿ıÀ·Î¿ ËÏfl¤@÷˘fiÌ ⁄Ë ≥E»Î »ı ¿ı ±Î’fiı fi˘⁄·
’˛Î≥{ ‹‚ı. ±ıfiÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ ’V÷¿˘ ‹ıÓ ‹_√ÎT›Î_ »ı.”
÷ı±˘ ±Î√‚ ‰Î÷ ¿fl‰Î Ω› ±ı ’Ëı·Î_ … V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı
±À¿Î‰÷Î_ ¿èÎ_ — “…\±˘, ‹Îflı ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ‹Y›Î ±ı … ‹˘À΋Î_ ‹˘À<_ fi˘⁄· »ı. ⁄ÌΩ ¿˘¥ ’˛Î≥{fiÌ
‹Îflı …wfl fi◊Ì. ±ı ’˛Î≥{ ‹Y›_ ÷˘› Â_ fiı fiÎ ‹Y›_ ÷˘› Â_ ?
±ıfiÎ◊Ì Ï‰ÂıÊ÷Î Â_ »ı ? ±Î’HÎı ÷˘ ¤√‰Îfi ±fiı Á_÷ ‹Y›Î fiı
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…, ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ flÎ∞’˘ ‹Y›˘ »ı ±ı◊Ì
ωÂıÊ ¿o¥ ±Î fi˘⁄·‹Î_ »ı ?”
Ï’˛›ÿ½fi V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfifi˘ Á_ÿı¢
Œı·Î‰‰Î ‹ÎÀı ±Î’ ¿ıÀ·˘ ’Ïfll‹ ¿fl˘ »˘ ? ’fl_÷ Ωı ±Î ±ı¿ …
’˛Î≥{ ±Î’fiı ‹‚Ì Ω› ÷˘ ‰√fl ’˛›Ifiı ·˘¿˘ ±Î¿Êν› ±fiı ¬Ò⁄
’˛«Îfl ◊Λ.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±Î’HÎı ÁΑ÷Î flάÌfiı ¤…fi ¿flÌÂ_ ÷˘
±Î’˘±Î’ ⁄‘Î ±Î¿ÊνÂı.”
’»Ì V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “fi˘⁄·◊Ì ÂÌ Ï‰ÂıÊ÷Î »ı ! ±Î ÷˘
73
÷ı±˘ Œ¿÷ ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Î ‹ÎÀı Á‹Ï’˝÷ »ı,
¿ÌÏ÷˝, ¿ÎL÷Î ±fiı ¿fi¿◊Ì ÁÿÎ ‹@÷ »ı.
- ’ÒF› Ï«¯ÎÎ ∞›fl V‰Î‹Ì
(fl΋ÎfiΩ«Î›˝)
ÿÏfi›Îfiı ±ıfiÌ Ï‰ÂıÊ÷Î »ı fiı ÿÏfi›Îfiı ⁄÷Ή‰ÎfiÌ ‰Î÷ »ı. ±ıÀ·_
Á‹Ωı, lÌ∞‹ËÎflÎ… fiı V‰Î‹Ì flÎ∞ ±ıÀ·ı ±Î¬_ ⁄˛õÎ_Õ flÎ∞.
±ıfiÎ◊Ì ’˛Ï÷WÃÎ ‰‘ı ±ı … ÁΫÌ, ⁄Î¿Ì ±Î ÿÏfi›ÎfiÎ ≥fi΋◊Ì ¿˘¥
’˛Ï÷WÃÎ ‰‘÷Ì … fi◊Ì. ‹ÎÀı ±ı ω«Îfl ¿fl¢ … fiÏË. ±Î’HÎı ÷˘ …ı
¤…fi ¿fḻı »Ì±ı ±ı … ⁄flÎ⁄fl »ı.”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ï‰fl„@÷fiÌ ¬‹ÎflÌ ±Î√‚ ¿˘¥ ⁄˘·Ì Â@›_ fiËŸ.
±Î‹ »÷Î_ ±ı¿ ‰Îfl ÷˘ fi˘⁄· ’ÎÏfl÷˘ÏÊ¿fiÎ fi˘Ï‹fiıÂfi Á‘Ì
±Î‰Ì √›ı·Ì ‰Î÷fiı V‰Î‹Ìḻı ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿ Ã<¿flÎ‰Ì ÿÌ‘Ì »ı.
ωrfiÌ ±fiı¿ ’ÿ-’˛Ï÷WÃα˘ ’˛I›ı ωflÎ√ ±fiı ⁄Ì∞ ÷flŒ
¤…fifi˘ ±fiflÎ√ ±ı‹fiÌ fiÁıfiÁ‹Î_ ‰Ëı »ı.
V‰Î ‹ÌlÌ F›Î_ F›Î_ ’‘Îflı »ı I›Î_ I›Î_ ËÏfl¤@÷˘ ±fiı
¤Îω¿˘ ÷ı‹fiÎ ¤T› ÁL‹Îfi Á‹Îfl_¤˘ ›˘…ı »ı, ’fl_÷ ±ı ‹Îfi-
Á‹Îfl_¤˘fiı V‰Î‹Ìḻı @›Îflı› ‹Ëk‰ ±ÎM›_ fi◊Ì. Ωı¿ı ¿˘¥fi_ ‹fi
ÿ¬Î¥ fi Ω› ÷ıfiÌ ¿Î‚∞ flάÌfiı, ›˘Ω›ı·Î ¿Î›˝ø‹˘fiı @›Îflı›
÷ı±˘ ‹fl˘ÕÌ-‹«¿˘ÕÌ fiÎ_¬÷Î fi◊Ì, ±ı‹ »÷Î_ ±ıfiı ’˛˘IÁÎËfi ’HÎ
±Î’÷Î fi◊Ì. @›Îflı¿ ¿Î›˝ø‹ ÏfiHÎa÷ fi ◊›Î ˢ› ÷˘ ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿
÷ı‰_ fi ¿fl‰Î ¿ËÌ ÿı »ı.
Áfiı 1994‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ CÎHÎÎ_ ‰Ê˘˝ ’»Ì ¿E»fiÎ ÁIÁ_√’˛‰ÎÁı
…¥ flèÎÎ Ë÷Î ±ıÀ·ı ¿E»fiÎ ËÏfl¤@÷˘‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ‰‘Ή‰Îfi˘
μIÁÎË ±fiËÿ Ë÷˘. √œÕ΋Î_ ÿı‰«flHÎ V‰Î‹Ì ±fiı ¿E»fiÎ
‘fl‹Â̤Υ ±fiı ±Â˘¿¤Î¥ ¤ÎfiÂÎ‚Ì ‰√ıflı ËÏfl¤@÷˘±ı
V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “±‹ÎflÌ ≥E»Î »ı ¿ı ËÎ◊ÌfiÌ ±_⁄ÎÕÌ ’fl ±Î’fiÌ
Á‰ÎflÌ ¿Îœ‰Ì »ı.”
ΩHÎı {ÎÀ¿˘ ·ÎB›˘ ˢ› ÷ıÀ·Ì I‰flÎ◊Ì V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı fl˘¿÷Î_
¿èÎ_ — “fiÎ, fiÎ, fiÎ... ±ı ‹Î◊ο>À ¿fl¢ … fiËŸ...” ±ı‹ ¿ËÌfiı
V‰Î‹Ìḻı ’˘÷ÎfiÎ_ V‰Î√÷ Á‹Îfl_¤˘fiı ÁΉ ÁÎÿÎ_ ⁄fiÎ‰Ì ÿÌ‘Î_.
±ı¿ ‰Îfl V‰Î‹ÌlÌ ‰S·¤Ï‰zÎfi√fl ¬Î÷ı Á_V◊ÎfiÎ »ÎhÎη›‹Î_
’‘Λν I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfiı ÁI¿Îfl‰Î ‹ÎÀı ωzÎ◊a±˘ ±fiı Á_÷˘±ı
e·‹Î‚◊Ì »ÎhÎη›fi_ ±Î¬_ ’ÏflÁfl ÂHÎ√Λ* Ë÷_. V‰Î‹Ìḻı ±ı
Ωı÷Î_ … Á˙fiı ¿èÎ_ Ë÷_ — “±‹ı ±ÎT›Î ÷ı‹Î_ ±Î‰Î ⁄Ë ÂHÎ√Îfl fiÎ
¿fl‰Î. ËÎfl ·À¿Î‰Ìfiı Â_ ¿fl‰Îfi_ ? ±Î @›Î_ ⁄Ì…ı ±ÎT›Î »Ì±ı ?
CÎfl‹Î_ … ±ÎT›Î »Ì±ı fiı ! ⁄Ë ÃÃÎflÎfiÌ …wfl fiËŸ. ¿˘¥ ’˛Á_√
ˢ› ÷˘ ⁄flÎ⁄fl »ı.”
V◊ÎÏfi¿ ¿Î›˝¿flı ¿èÎ_ — “fi‰Î ‰flÁı ±ÎT›Î ±ıÀ·ı ¿fl‰_ ’Õı fiı !”

V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “±‹Îflı ÷˘ fi‰_-…^fi_ ◊÷_ … fi◊Ì. ±‹Îflı ÷˘
fl˘…ı fl˘… fi‰_ … ˢ› »ı.”
Áfiı 1968‹Î_ √v ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ı V‰Î‹ÌlÌfi˘ 48‹˘
…L‹…›_÷Ì Ïÿfi ∂…‰Ìfiı Á˙ ËÏfl¤@÷˘-Á_÷˘fiı ±ÎiÎÎ ¿flÌ Ë÷Ì ¿ı
“’˛‹¬V‰Î‹Ìfi˘ …L‹Ïÿfi ‰Ê˘˝‰Ê˝ ÂÎfiÿÎfl flÌ÷ı ∂…‰‰˘.” ±ı
Ïÿ‰Áı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiı ’˘÷ÎfiÌ …L‹…›_÷ÌfiÌ μ…‰HÎÌ ’Á_ÿ
fiˢ÷Ì. ’fl_÷ √v-±ÎiÎÎfiı ¿ÎflHÎı ÷ı±˘±ı ±ı ÁL‹Îfi V‰Ì¿Î›* Ë÷_.
I›Îfl’»Ì ‰Ê˘˝‰Ê˝ ∂…‰Î÷Î ±ı‹fiÎ …L‹…›_÷Ì ‹Ë˘IÁ‰˘‹Î_,
÷ı±˘ ‹ÎhÎ √v-±ÎiÎÎfiı ¿ÎflHÎı μ’„V◊÷ flËı »ı. ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiÎ
‹¬ ’fl @›Îflı› ±ı ¤T› …L‹…›_÷Ì Á‹Îfl˘Ëfi˘ ÁËı… ’HÎ ’˛¤Î‰
fi ˢ›. ±ı‹fiÌ ±ı … ˆ·Ì, ±ı … Áfl‚÷Î, ±ı … ωfi‹˛÷Î ±fiı
Á‹Îfl_¤ ’Òfl˘ ◊›˘ ¿ı ÷fl÷ … ΩHÎı ¿Î_¥ ⁄L›_ … fi◊Ì ±ı‰Ì
Ïfi—VM≤ÏË÷Î !
÷Î. 28-10-”94fiÎ fl˘… √œÕ΋Î_ V‰Î‹ÌlÌ ±fiΛÎÁ ⁄˘·Ì
∂ÃuÎ Ë÷Î — “ËÎfl ’Ëıfl‰ÎfiÌ ’HÎ ±ı¿ ÁΩ »ı.”
V‰Î ‹ÌlÌ ±Î‰fiÎflÌ ±fiı¿ ’ıœÌ±˘fiı μ’ÎÁfiÎfiÌ ±ÎK›Î„I‹¿
’˛ıflHÎα˘ ‹‚÷Ì flËı ±fiı ±fiı¿Ï‰‘ Á΋ÎÏ…¿ Áı‰Î±˘fiÌ
¤Î√Ìfl◊Ì ‰Ëı÷Ì flËı ÷ı ‹ÎÀı ωÂ΂ ±fiı ωrfiÌ ±Ω›⁄Ì Á‹Î_
‹_Ïÿfl˘ fl«ı »ı. …fi‹ÎfiÁ‹Î_ Á_V¿ÚÏ÷fiÎ √˙fl‰fi_ ÏÁ_«fi ¿fl‰Î ‹ÎÀı
74
’˛¿ÚÏ÷fiÎ ¬˘‚ı, ¤√‰ÿ˚ K›Îfi‹Î_ ·Ìfi, L›Ò›˘¿Û, ±˘√VÀ, 1998
±ZÎfl‘΋ …ı‰Î_ ⁄ıfi‹Òfi ’ÏflÁfl˘fi_ Á…˝fi ¿flı »ı, ’fl_÷ ±ı ¤T›
±fiı √˙fl‰ÂÎ‚Ì ’ÏflÁfl˘fiÌ› ±ı‹fiı ±ÎÁ„@÷ ¿ı ÷ıfi_ ⁄_‘fi fiËŸ.
Á…˝fi ¿flÌfiı, Á_ÿfl T›‰V◊Îfi_ ÷_hÎ √˘Ã‰Ìfiı ÷ı±˘ I›Î_◊Ì Ï‰ÿΛ ◊¥
Ω›. ‰ÊıÛ ±ı¿Îÿ ‰¬÷ ±Î‰ı ÷˘ ±Î‰ı. ±L›◊Î ÷ı±˘ ÷˘
…fi‹ÎfiÁ‹Î_ ±ÎK›Î„I‹¿ ‹ÒS›˘ ÏÁ_«‰Î ‹ÎÀı ÃıflÃıfl CÎÒ‹÷Î flËı.
∫B·ıLÕfiÎ flÎ…‰Ì Ï’˛LÁ «ÎSÁ˝fiÎ Ï’÷ÎlÌ Ï’˛LÁ όϷ’
√Î_‘Ìfi√fl ¬Î÷ı ±ZÎfl‘΋ Ωı¥fiı ±Ï÷ ’˛¤Îω÷ ◊›Î Ë÷Î. Ωı¿ı
V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ÷ı Ïÿ‰Áı ÁflıLƒfi√fl‹Î_ Ë÷Î. ±Î◊Ì Ï’˛LÁı Ï…iÎÎÁÎ◊Ì
’Ò»u_ ¿ı ±ZÎfl‘΋fiÎ Á…˝¿ ’˛‹¬V‰Î‹Ì∞ flËı »ı ÷˘ ±ËŸ … fiı !
÷ı‹fiı ±ı ΩHÎÌfiı ±I›_÷ ±Îç›˝ ◊›_ ¿ı V‰Î‹ÌlÌ ±Î ¤T›
‹Ëη›‹Î_ flËı÷Î ÷˘ fi◊Ì, ’fl_÷ ‰Ê˝‹Î_ @›Îflı¿ … ±ËŸ ’‘Îflı »ı !
÷Î. 10-11-1997fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ ÷ı‹fiÎ Ïfi‹_hÎHÎ◊Ì ·_Õfi‹Î_
÷ı‹fiΠωrωA›Î÷ ⁄_Ï¿o√Ë΋ ’ı·ıÁ‹Î_ ’‘Λν I›Îflı Ï’˛LÁ όϷ’ı
±ı ‰Î÷fiı ›Îÿ ¿flΉ÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “±ZÎfl‘΋ ¥{ ‹Î‰˝·Á. ’HÎ
‹fiı ±ŒÁ˘Á ◊›˘ ¿ı ±ZÎfl‘΋ ±ÎT›˘ I›Îflı Ë_ ±Î’fiı ‹‚Ì fi
Â@›˘. ‹fiı ±Îç›˝ ÷˘ ±ı ◊›_ ¿ı ±ZÎfl‘΋ …ı‰_ Á_ÿfl V◊Îfi ±Î’ı
⁄fiÎT›_ »ı, »÷Î_ I›Î_ ¿ı‹ ±Î’ flËı÷Î fi◊Ì ?”
’˛I›kÎfl‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ‹ÎhÎ „V‹÷ ±ÎM›_ Ë÷_.
’˘÷ÎfiÎ_ ωrωA›Î÷ Á…˝fi˘ ¿ı ’˘÷ÎfiÌ ÏÁÏ©±˘◊Ì ’HÎ
V‰Î‹ÌlÌ ¿¥ flÌ÷ı Ïfi—VM≤Ë flËÌ Â¿÷Î ËÂı ?!
 Ï’˛LÁfiı ÷ıfi˘ ÷΂˘ ⁄ıÃ˘ … fiËŸ.
± fiı ’˘÷ÎfiÎ …L‹V◊‚ ¿ı ’Ò‰Î˝l‹fiÎ_ Á√Î_-VfiıË̱˘ ’˛I›ı
’HÎ V‰Î‹ÌlÌ ±ıÀ·Î … ωfl@÷. …√÷¤fl‹Î_ T›Î’ı·Ì ’˘÷ÎfiÌ
’˛Ï÷WÃÎfi˘ ±_‹ÎhÎ μ’›˘√ ÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ ’Ò‰Î˝l‹fiÎ ’Ïfl‰Îfl
‹ÎÀı ¿›˘˝ fi◊Ì ¿ı ¿fl‰Î ÿÌ‘˘ fi◊Ì.
±ı¿ ‰Îfl ›‰¿˘ ÁÎ◊ı ÁIÁ_√-√˘„Wà ¿fl÷Î_ ¿ıÀ·Î¿ ›‰¿˘±ı
V‰Î‹ÌlÌ Á‹ZÎ ÷ı±˘fiÎ …L‹V◊‚fiÌ ‰Î÷ ¿ÎœÌ I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ
‰E«ı … ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î — “±‹Îflı ÷˘ CÎfl fi◊Ì, ⁄Îfl fi◊Ì, ¿˘¥
fi◊Ì. ±ı¿ ¤√‰Îfi flÎA›Î »ı ÷ı ⁄Á »ı. ¤…fi ¿fḻı »Ì±ı fiı
¿flΉ̱ı »Ì±ı.”
…L‹V◊‚ ¿ı ’Ïfl‰ÎflfiÌ @›Î_ ‰Î÷ flËÌ, ’˘÷ÎfiÎ ÿıË ‹ÎÀı ’HÎ
÷ı‹HÎı @›Î_ VM≤ËÎ flÎ¬Ì »ı ! ±ıÀ·ı ÷˘ ÷ı±˘ 102o ÷Ή‹Î_ Ïfi…˝‚Î
μ’‰ÎÁ ÁÎ◊ı CÎfl˘CÎfl ’‘fl΋HÎ̱˘ ¿fl÷Î Ë÷Î ! ±ıÀ·ı ÷˘ ⁄_fiı ±Î_¬ı
‹˘Ï÷›˘ ’Î¿Ì √›˘ ±fiı ±Î_¬ı ÁΉ {Î_¬’ ±Î‰Ì √¥ I›Î_ Á‘Ì
¿˘¥fiı ’HÎ ΩHÎ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› ÷ı±˘ Á÷÷ ω«flHÎ ¿fl÷Î flèÎÎ !
Áfiı 1998‹Î_ L›Ò›˘¿Û‹Î_ xÿ›fiÌ ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ¿flÎT›Î ’»Ì
⁄ı ‹ÏËfiı ÷ı‹fiÎ xÿ›fiÌ ’fi—÷’ÎÁ ¿flΉ‰Î‹Î_ ±Î‰Ì. ÏfiWHÎÎ÷
¿ÎÏÕÛ›˘·˘Ï…VÀ ÕÎ". ÿ›Îfi_ÿ fiΛ¿ı ◊˛Ì-ÕÌ ≥¿˘ ‰√ıflı ’flÌZÎH΢ ¿flÌfiı
V‰Î‹ÌlÌfiı ±Î√˛Ë¤›Î* ÿÁ ÁÒ«fi˘ ¿›Î˝_ Ë÷Î_. V‰Î‹ÌlÌfiÎ xÿ›fiÌ
’Ïfl„V◊Ï÷ Ωı÷Î_ ÷ı‹fiı ±ı¿ı ±ı¿ ÁÒ«fifi_ ’ηfi ±Ï÷ ‹Ëk‰fi_
·ÎB›_ Ë÷_. ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ·_Õfi, ±ÎÏ¡¿Î ◊¥fiı ¤Îfl÷ ±ÎT›Î, I›Î_
Á‘Ì‹Î_ ·√¤√ ⁄‘Î_ … ÁÒ«fi˘ ‰ÌÁflÎ¥ √›Î_ Ë÷Î !
Ωı¿ı ÂflÌflfiÌ ’HÎ ±ı¿ ‹›Î˝ÿΠˢ› »ı. ±Î◊Ì, ‘Ì‹ı‘Ì‹ı ÂflÌfl
’fl ÷ıfiÌ ±Áfl ’HÎ ‰÷ν‰Î ·Î√Ì. ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ±ıfiı @›Î_
¿˘Ã<_ ±Î’ı »ı !
Áfiı 2007‹Î_ ΩL›±ÎflÌ‹Î_ ’fi— Õ˘@Àfl˘fiı V‰Î‹ÌlÌfi_ V‰ÎVJ›
ωÂıÊ Ï«_÷Î…fi¿ …HÎΛ_. ±Î ‹ÎÀı ‹_⁄¥‹Î_ xÿ›fl˘√fiÎ
ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ¬ÎÁ ’flÌZÎHÎ ¿›Î*. V‰Î‹ÌlÌfiı ÷ı‹fi_ ω«flHÎ Áÿo÷fl
fi ¿fl‰Î ‹ÎÀı Á·ÎË ±Î’Ìfiı ¿èÎ_ ¿ı, ±Î’fiı ˉı ±Îfl΋fiÌ ±I›_÷
…wfl »ı. ’fl_÷, I›Îfl’»Ì hÎHÎ … ‹ÏËfiα˘‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ’Ò‰˝
±Î„¡¿ÎfiÎ ÁIÁ_√ ’˛‰ÎÁı fiÌ¿Y›Î ! ’Ò‰˝ ±Î„¡¿Î‹Î_ ¿ıL›Î, ›√ÎLÕÎ,
ÀÎL{ÎÏfi›Î◊Ì ·¥fiı ±‹ıÏfl¿Î, ¿ıfiıÕÎ, ∫B·ıLÕ ‰√ıflı ÿı¢‹Î_ ÷ı‹HÎı
75
l‹ ‰ıÃÌfiı Á÷÷ ·Î_⁄˘ ÁIÁ_√’˛‰ÎÁ ¿›˘˝ !
⁄˘«ÎÁH΋Î_ ·_Õfi◊Ì ±Î‰ı·Î ›‰¿ ÏË÷ı¤Υ ’Àı· V‰Î‹ÌlÌfiı
‹‚÷Î_ … ¿èÎ_ — “⁄Î’Î ! ±Î’fi_ ÂflÌfl ÷˘ ÁΉ Á¿Î¥ √›_ »ı. ±Î
ËÎ◊ μ’fl …\±˘fiı ¿fl«·Ì±˘ ’ÕÌ √¥.” V‰Î‹ÌlÌ ±ıfiı› fi
Á_¤‚Λ ±ı‰Î ‘ÌflÎ V‰flı ¿Ëı — “±ı ÷˘ ¿˘· ±Î‰ı I›Îflı ±ı‰_ …
◊Λ.” ◊˘ÕÌ ‰Îfl flËÌfiı ¿Ëı — “ÏË÷ı ! ±Î’HÎı ÿıËfiÌ Á΋_ Ωı‰Îfi_
fiÏË. ±ıfi_ ÷˘ ±ÎCÎ_’λ\_ ◊›Î … ¿flı. ±ÎI‹ÎfiÌ ‰Î÷ ¿fl. ±ı‹Î_
CÎÕ’HÎ ±Î‰ı ±ı‰_ »ı … fiÏË. ÿı˺„WÀ flά̱ı ÷˘ Á¬-ÿ—¬ ⁄‘_
±Î‰ı fiı ±ÎI‹Î ÁÎ‹Ì º„WÀ flά˘ ÷˘ ÂÎ_Ï÷, ÂÎ_Ï÷ fiı ÂÎ_Ï÷. ÁϬ›Î
◊‰_ ˢ› ÷˘ ±ı Â̬‰Îfi_ »ı.”
±‹ÿΉÎÿ◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ÁÎfl_√’fl √›ı·Î ÕÎ". ¤ÎV¿fl¤Î¥
T›ÎÁ V‰Î‹ÌlÌfiı Ωı÷Î_‰ıÓ÷ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “±Î’fi_ ÂflÌfl Á¿Î¥ √›_
·Î√ı »ı !”
V‰Î‹Ìḻı Ïfi·ı˝’¤Î‰ı ¿èÎ_ — “ˉı ÷˘ Á¿Î› … fiı ! Á¿Î› ÷˘
Â_, ˉı ÷˘ ‘Ò‚ ¤ı√_ ’HÎ ◊Âı.”
ÕÎ". ¤ÎV¿fl¤Î¥±ı ¿èÎ_ — “Ë∞ ÷˘ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ÁIÁ_√ ¿flΉ‰Îfi˘
»ı. ¿Î‹ CÎb_ ⁄Î¿Ì »ı.”
ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “±ı ÷˘ ¿flfiÎfl ¤√‰Îfi ⁄ıÃÎ »ı.
±Î’HÎı ÷˘ ±Î’b_ ¿Î‹ ’Òfl_ ◊Λ, ±ıÀ·ı Á˙ Á˙fiÎ flV÷ı.”
V‰Î ‹ÌlÌfiÌ Ï‰fl„@÷fi˘ ±Î ±ı¿ »ıÕ˘ »ı, ÷˘ ⁄ÌΩı »ıÕ˘ ?
÷Î. 6-8-”94fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ ¤@÷xÿ›fiÎ ’˛Î". Ï¡«fiÎ
Ïfi‹_hÎHÎ◊Ì ›fl˘’‹Î_ ’˛Î√ ’‘Λν Ë÷Î. ’˛Î". Ï¡« V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÁÎ◊ı
±Î‰ı·Î Á_÷˘fiı ÂËıflfiÎ ±ı¿ fi΋Î_Ï¿÷ ««˝fiÌ ‹·Î¿Î÷ı ·¥ …¥
flèÎÎ Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌ ±fiı ⁄ı-hÎHÎ Á_÷˘ μ÷Îflı … fl˘¿Î‰ÎfiÎ Ë÷Î.
’hηı¬fifiÌ Áı‰Î Á_¤Î‚÷Î ±ı¿ Á_÷fiı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “÷‹Îflı
…‰_ ˢ› ÷˘ …Ωı. À’η ±ËŸ ±Î’÷Î …Ωı.”
±ı‹HÎı ¿èÎ_ — “‹fiı I›Î_ …‰Î‹Î_ flÁ fi◊Ì.”
÷fl÷ … V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ —
“±Î’HÎfiı› ¿ÂΛ‹Î_ flÁ fi◊Ì, ±ı¿ ¤√‰Îfi ÏÁ‰Î›.”
±Î »ı Ï’_Õ-⁄˛õÎ_Õ◊Ì Ïfi—VM≤Ë V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ï‰fl„@÷,
F›Î_ ¤√‰Îfi ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩ ¿Â˘ flÎ√ fi◊Ì,
⁄ÌΩ ¿ÂÎfiı V◊Îfi fi◊Ì !
 l÷‹˚
iÎÎfi‹˚ …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ

l÷‹˚ ±ıÀ·ı ÂÎVh΢fiÎ √Ëfi ±◊˝fiı ’˛I›ZÎ fiÌfl¬‰_ ÷ı.

iÎÎfi‹˚ ±ıÀ·ı ±ÎI‹Î ±fiı ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ±fi¤‰.
iÎÎfi ±ıÀ·ı ‹ÎhÎ ‹ÎÏË÷Ì fiËŸ.
ÂÎVhÎ ¶ÎflÎ ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ‹ÎÏË÷Ì ‹ı‚‰‰Ì ÷ı ’fl˘ZÎ iÎÎfi »ı.
÷ıfi˘ ›◊Î◊˝ ±fi¤‰ ¿ı ÁÎZÎÎI¿Îfl ˢ‰˘ ÷ı ±’fl˘ZÎ iÎÎfi »ı.

lÌ ‹ÿ˚ ¤√‰ÿ˚√Ì÷Î ¿Ëı »ı —

•äÿÊà◊ôÊÊŸÁŸàÿàfl¢ ÃûflôÊÊŸÊÕ¸Œ‡Ê¸Ÿ◊˜ –
±ıÀ·ı ¿ı ±K›ÎI‹iÎÎfi‹Î_ ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi˘
÷k‰÷— ›◊Î◊˝ ±fi¤‰ ˢ‰˘ ÷ı … iÎÎfi »ı.
(13/12)
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÃıflÃıfl
±ı iÎÎfifiı ÏÁ© ¿flfiÎfl iÎÎfiÌfiÌ Ï‰¤Î‰fiÎ ±Î’ı
»ı. ÷ı±˘ ¿Ëı — “iÎÎfiÌ ÷˘ ⁄˛õV‰w’ı ‰÷ı˝ »ı ±fiı
¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î ›◊Î◊˝’HÎı ΩHÎı »ı.” (√.’˛.
56)
À>_¿‹Î_, iÎÎfi ±ı¿ μE« ±ÎK›Î„I‹¿ „V◊Ï÷ »ı.
iÎÎfi ¿Ëı‰Îfi˘ ωʛ fiËŸ, ∞‰‰Îfi˘ ωʛ »ı.
÷ı◊Ì … √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷fi_ ∞‰fi iÎÎfifiÌ ¬flÌ
T›ÎA›Î ⁄fiÌ flËı »ı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi_ ∞‰fi iÎÎfifi˘
ω·ZÎHÎ ’Ïfl«› ±Î’ı »ı.
÷ı±˘ Á¬-ÿ—¬‹Î_ Á_÷·fi ¿¥ flÌ÷ı Ω‚‰Ì
¿ı »ı ?
·Î¤-±·Î¤‹Î_ ÷ı±˘ Á‹÷Î ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¿ı‚‰Ì
¿ı »ı ? ‹Îfi-±’‹Îfi‹Î_ „V◊fl÷Î ¿¥ flÌ÷ı flάÌ
¿ı »ı ?
±Ï¬· ωr‹Î_ ÁIÁ_√ ¿flΉ‰Îfi_ ·Z›
flά‰Î »÷Î_ ‹Ëk‰Î¿Î_ZÎα˘◊Ì ’fl ¿¥ flÌ÷ı flËÌ
¿ı »ı ?
±fiı¿ ’˛T≤Ïkα˘fiÎ √_… ‰E«ı ÷ı±˘ rÎÁırÎÁı
¤„@÷‹› ¿¥ flÌ÷ı flËÌ Â¿ı »ı ?
76
ωrT›Î’Ì Ï‰flÎÀ Á_V◊ÎfiÎ ±K›ZÎ ÷flÌ¿ı,
Á÷÷ ¿‹˝Ã÷Î’Ò‰˝¿ ±¿SM› …‰Î⁄ÿÎfḻ˘fi_
‰Ëfi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ÷ı±˘ Ë‚‰Îe· ¿¥ flÌ÷ı flËÌ
¿ı »ı ?
±Î ⁄‘Îfi˘ μkÎfl ±ı¿ … »ı —
±fi¤‰ÏÁ© ±K›ÎI‹ iÎÎfi.
±K›ÎI‹fiÌ ‰Î÷˘ ¿fl‰Ì ÁËı·Ì »ı, ∞‰fi‹Î_
±ı ÏÁ© ¿fl‰_ ÷ı …_√·fiÌ ÏÁ_ËHÎfiı ÏfiI› ÿ˘Ë‰Î
…ı‰_ »ı. μ’ÏfiÊÿ˘‹Î_ ‰Hν‰ı·_ ±Î ÿW¿fl ±fiı
ÿ·˝¤ ±K›ÎI‹ iÎÎfi V‰Î‹ÌlÌfiı ËV÷΋·¿‰÷˚
»ı. ±ıÀ·ı … ÷ı±˘ ÁÿΛ Ïfiω˝¿S’ „V◊Ï÷fi˘
±Îfi_ÿ ‹ÎHÎı »ı.
∫ B·"LÕfiÎ ÁÁı@Á ÂËıflfiÎ hÎHÎ ±_√˛ı… ›‰Îfi˘
- ÕıωÕ, ÕıÏfi›· ±fiı Ïfl«ÎÕı˝ ÏËoÿ
±ÎK›Î„I‹¿÷Î◊Ì ±Î¿Êν¥fiı ¤Îfl÷‹Î_ ¿ıÀ·Î¿
Á_÷˘fiÌ ‹·Î¿Î÷ ’HÎ ·Ì‘Ì Ë÷Ì. Ωı¿ı, ÷ı±˘
V‰Î‹ÌlÌ◊Ì ÁΉ ±’ÏflÏ«÷ Ë÷Î. ’fl_÷ ◊˘ÕÎ
Ïÿ‰Á ’Ëı·Î_ … ÕıωÕfiı V‰Mfi‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ
ÏÿT› ±fi¤ÒÏ÷ ◊¥ ±fiı ÷ı {⁄¿Ìfiı Ω√Ì √›˘.
V‰Mfi‹Î_ ‹‚ı·Ì ‹ÎÏË÷Ìfiı ±Î‘Îflı ’˘÷ÎfiÎ Ï‹h΢
ÁÎ◊ı ÷ı ·_ÕfifiΠωA›Î÷ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹_Ïÿflı
÷Î. 15-5-1995fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı
¬ıÓ«Î¥ ±ÎT›˘. ±ËŸ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’˛◊‹ ‹·Î¿Î÷ı
… ÷ıfiı ÂÎ_Ï÷fi˘ ±fi¤‰ ◊›˘. ÷ıHÎı V‰Î‹ÌlÌfiı
’Ò»u_ — “«Îfl Ïÿ‰Á ’Ëı·Î_ ‹fiı V‰Mfi‹Î_ ±Î’fiÎ_

ÿ½fi ◊›ı·Î_. V‰Mfi‹Î_ ‹fiı Ïfiω˝¿S’ Á‹ÎÏ‘ ¿ı‰Ì ˢ› ÷ıfiÌ
Á‹…HÎ ±Î’ı ‹fiı ±Î’Ì - ±fiı ÷ıfi˘ ÏÿT› ±fi¤‰ ’HÎ ¿flÎT›˘ !
Â_ ±Î’fiı «˘‰ÌÁ ¿·Î¿ Ïfiω˝¿S’ Á‹ÎÏ‘fi˘ ±fi¤‰ flËı »ı ?”
“ËÎ, Ëfḻı, Œfḻı, ⁄‘_ ¿fḻı, ’HÎ ¤√‰Îfifiı ÁÎ◊ı flάÌfiı
¿fḻı ±ıÀ·ı (Ïfiω˝¿S’ Á‹ÎÏ‘fi˘ ±fi¤‰) ¿Î›‹ flËı !”
V‰Î‹ÌlÌfi˘ ’˛÷ÌÏ÷¿fl ÁË… μkÎfl ±ı Á˙fiı V’ÂÌ˝ √›˘.
Ïfiω˝¿S’ iÎÎfifiÌ μk΋ „V◊Ï÷fi_ ±Î »ı ÁË… ÿ½fi !
Áfiı 1993‹Î_ ¿·¿kÎ΋Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı «yfl ±Î‰÷Î_ ˢ‰Î◊Ì
÷ÎI¿ÎÏ·¿ ‹_⁄¥ ·Î‰‰Î‹Î_ ±ÎT›Î Ë÷Î. ¿ıÀ·Ì¿ Â_¿Î±˘fi_ Ïfi‰ÎflHÎ
¿fl‰Î ‹ÎÀı ÏfiWHÎÎ÷ L›Òfl˘ÏŒÏ{Ï›fi ÕÎ"@Àfl˘ Á_’ÒHν «¿ÎÁHÎÌ ¿fl‰Î
‹Î√÷Î Ë÷Î. ±ı ‹ÎÀı ≥.¥.∞. fiı “⁄ıflΔ (BAER) ÀıVÀ ¿fl‰Îfi_
±ËŸ fiyÌ ◊›_.
“⁄ıflΔ ÀıVÀ ÿflQ›Îfi V‰Î‹ÌlÌfiı Àı⁄· μ’fl «÷Î Á‰ÎÕuÎ Ë÷Î.
¿ÎfifiÌ Œfl÷Î √ı…ıÀ ±fiı ‹Î◊Î μ’fl ÁıLÁÁ˝ ‹Ò@›Î_ Ë÷Î_. ±Î ‹ÎÀı
V‰Î‹Ìḻı ω«ÎflÂÒL› ±‰V◊΋Î_ ÂÎ_÷ Ï«kÎı ÁÒ‰Îfi_ Ë÷_, …ı◊Ì
‹√…fiÎ_ fiÎfiÎ_ Áfl¬Î_ V’Lÿfi˘fiı ¿ÎflHÎı ’HÎ ¿˘¥ ¬˘À<_ ÷ÎflHÎ fi
fiÌ¿‚ı. ’fl_÷ 15 Ï‹ÏfiÀ ’˛›Ifi˘ ¿›Î˝ ’»Ì Àı¿˚ÏfiÏ›fiı ¿èÎ_ — “‹fiı
Á_÷˘Ê ◊÷˘ fi◊Ì. V‰Î‹ÌlÌfiı ¬Ò⁄ … ÂÎ_÷Ï«kÎı ÁÒ‰Îfi_ …HÎΉ˘.”
Áı‰¿ı V‰Î‹ÌlÌfiı ÷ı ‹…⁄ ÁÒ«fiÎ ±Î’Ì, ’fl_÷ ÷ı±˘ ÷˘ Á_’ÒHν
V‰V◊ fiı ÂÎ_÷ … Ë÷Î. ŒflÌ ’˛›Ifi˘ ¿›Î˝ ’»Ì ’HÎ Àı¿˚ÏfiÏ›fifiı
Á_÷˘Ê fi ◊›˘. ¬Ò⁄ Á_¿˘« ÁÎ◊ı hÎÌ∞‰Îfl V‰Î‹ÌlÌfi˘ ÀıVÀ ·ı‰Î›˘.
V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ’Ò‰˝‰÷˚ ÁË…÷Î◊Ì fiı ÂÎ_Ï÷◊Ì ÁÒ÷Î Ë÷Î. ÀıVÀ ’Òfl˘
◊÷Î_ ‹_Ïÿflı ’‘Λν. flÎhÎı Áı‰¿ı V‰Î‹ÌlÌfiı ¬⁄fl ±Î’Ì ¿ı ÕΘ@Àflı
ŒflÌ◊Ì ÀıVÀ ·ı‰Î ’ÕÂı ±ı‹ …HÎÎT›_ »ı. ±Î ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ìḻı
±ı¿ÿ‹ … fiÎ ’ÎÕÌ ÿÌ‘Ì.
Áı‰¿ı √_¤Ìfl÷Î◊Ì ¿èÎ_ — “±Î ÀıVÀ ·ı‰Î ±I›_÷ …wflÌ »ı ¿ÎflHÎ
÷ı ‰√fl ±Îfi_ «˘yÁ ÏfiÿÎfi fiÏË ◊Λ.”
“¤·ı √‹ı ÷ı ◊Λ. ‹Îflı ±Î ÀıVÀ ŒflÌ ¿flΉ‰˘ fi◊Ì.”
Áı‰¿ ‹Ò_{ΛΠ¿ı V‰Î‹ÌlÌ ¿ı‹ ±ÎÀ·Ì ºœ÷Î◊Ì fiÎ ’ÎÕı »ı !
÷ı‹HÎı Œfl̉Îfl ±Î√˛Ë ¿›˘˝ I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ÁËı… ¨«˘ V‰fl
¿flÌfiı ŒflÌ◊Ì fiÎ ’ÎÕ÷Î_ ¿èÎ_ — “Ë_ ±ZÎflÿıflÌ‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ‹ËÎflÎ…fiÌ
‹ÒÏ÷˝fi_ K›Îfi ¿v_ ±ı Â_ Ï«kÎfiÌ ÂÎ_÷ ±‰V◊Î fi◊Ì !!”
V‰Î‹ÌlÌ ’˘÷ÎfiÎ ≥pÿı‰◊Ì Ï«kÎfiı ±ı¿ ZÎHÎ ’HÎ ±‚√_ ¿flÌ
¿ı ÷ı‹ fi◊Ì, F›Îflı …Õ ‹ÂÌfifiı ÷˘ ÿÿafiÌ ÂÒL›‹fiV¿ „V◊Ï÷fiÌ
±Î‰U›¿÷Î Ë÷Ì ! ¤√‰Îfi‹Î_ ‹fifi˘ ωfl΋ ±ı … V‰Î‹ÌlÌfiı
78
“iÎÎfi ωfiÎ Á¬ fi◊Ì, ¤·ı fiı «_ƒ ’fl Ω±˘...”
‹ÎÀı ω«ÎflÂÒL› ±‰V◊Î, ±ı … ±ı‹fiÌ Ïfiω˝¿S’ „V◊Ï÷ !
V‰Î‹ÌlÌ ÷k‰iÎÎfifiı ¤Îflı T›ÎA›Î±˘‹Î_ fiËŸ, ÏfiI› ∞‰fi‹Î_
∞‰ı »ı. ±√ÏHÎ÷ ≠T≤Ïkα˘‹Î_ ≠T≤ÏkÎÂÌ· flËı‰Î »÷Î_, ±ı‹fiı
±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi_ ±fiÁ_‘Îfi ’‚‰Îfl ’HÎ ¬_ÏÕ÷ ◊÷_ fi◊Ì, ±ı
±ı‹fiÌ iÎÎfi-„V◊Ï÷fi˘ ωfl· ’Ïfl«› »ı. ±ıÀ·ı … ±ÎI‹Î-
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ_ iÎÎfifiÎ_ Vd„S·_√˘ ±ı‹fiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ ±Ï‰fl÷ ∂Õ÷Î_
flËı »ı. ¤…fifiÌ flÀfiÎ ±ı‹fiÎ rÎÁırÎÁı Á_‘Λı·Ì flËı »ı.
⁄˘«ÎÁH΋Î_ ÏÿT›∞‰fi Á_CÎfiÎ Á_L›ÎÁÌ ’fl‹Îfi_ÿ∞ ±fiı
±K›ÎI‹Îfi_ÿ∞±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ — “√›ı ‰Êı˝ ¿˘·¿Î÷΋Î_ ±Î’fiÌ
…L‹…›_÷Ì ’˛Á_√ı ÿ½fi ◊›Î_ Ë÷Î_; ’fl_÷ ±Î’fiı …L‹ »ı ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “·˙Ï¿¿ flÌ÷ı »ı. ±ÎK›Î„I‹¿ flÌ÷ı ÷˘ …L‹
’HÎ fi◊Ì fiı ‹flHÎ ’HÎ fi◊Ì.”
“‹flHÎ ’HÎ fi◊Ì ?”
“fiÎ, ±ÎI‹Î ±ZÎfl »ı, ±‹fl »ı, ±…L‹Î »ı.”
“±ZÎfl fiı ’fl‹ÎI‹Î …\ÿÎ »ı ?”
“±ZÎfl Áı‰¿ »ı. ±Î‹ ÷˘ ‹Ï…›Îfl˘ ‰ËıӫΛ ±ı‹ fi◊Ì.”
±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ‰Î⁄Π¿Î"·ı…fiÎ ÷k‰iÎÎfifiÎ ≠ÎK›Î’¿ ÕÎ". flı‹LÕ
ωϷ›QÁı V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ Ë÷_ ¿ı, “±Î’ ¿˘HÎ »˘ ?” ≠I›kÎfl‹Î_
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — “±ZÎfl⁄˛õ !”
±ı¿ ‰Îfl ±ı¿ ’hÎfiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ μkÎflw’ı V‰Î‹Ìḻı V‰›_ ·A›_
Ë÷_ — “±Î¥ ±ı‹ ⁄˛õ.”
…ı ⁄˛õ »ı ÷ı V‰›_ iÎÎfifi_ ‹ÒÏ÷˝‹_÷ V‰w’ »ı. ÷ˆÏkÎflÌ›
μ’ÏfiÊÿ ±ıÀ·ı ÷˘ “‚àÿ¢ ôÊÊŸ¢ •Ÿ¢Ã¢ ’˝rÊ” ¿ËÌfiı ⁄˛õfiı … iÎÎfi
¿Ëı »ı ! ÷ı‹fiı iÎÎfifiÎ ÏÿT› ±Îfi_ÿ◊Ì »^ÀÎ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ’ÎÕÌ Â¿Î› !
±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ±ıÀ·ÎLÀ΋Î_ Ï¿Â˘fl˘±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ — “±Î’fiı
±ZÎfl‘΋fi˘ ±fi¤‰ ¿ıÀ·Ì ‰¬÷ flËı »ı ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “¿Î›‹.”
÷Î. 12-7-”94fiÎ fl˘… Õ·ÎÁ‹Î_ ⁄΂¿˘±ı ’Ò»u_ — “±Î’fiÎ
‹ÎÀı Ïÿ‰ÁfiÌ lıWà ’‚ ¿¥ ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “⁄‘Ì … ’‚˘ lıWà »ı. «˘‰ÌÁ ¿·Î¿fiÌ ⁄‘Ì
… ’‚˘ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı »ı.”
√˘ÓÕ·‹Î_ ±ZÎfl ÿıflÌ‹Î_ ±Îfl÷Ì ◊›Î ⁄Îÿ, ⁄ı ⁄΂¿˘ V‰Î‹ÌlÌfiı
¿Î_¥¿ ’Ò»‰Î ±ÎT›Î. V‰Î‹ÌlÌfiı μ÷Ή‚ Ë÷Ì, »÷Î_ ⁄΂¿˘fiı
’˛ı‹◊Ì ÁÎ_¤Y›Î. ⁄΂¿˘±ı ’Ò»u_ — “±Î’ ±Îfl÷Ì μ÷Îfl˘ »˘ I›Îflı
¤√‰Îfifi˘ ¿ı‰˘ ±fi¤‰ ◊Λ »ı ?”
 V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “¤√‰Îfi ÁÎZÎÎ÷˚ ⁄ıÃΠˢ› ±ı‰Î_ ÿ½fi ◊Λ
»ı. ÷‹ı …ı‹ Á΋ı ⁄ıÃÎ »˘ fiı ‰Î÷˘ ◊Λ »ı fiı ! ±ı flÌ÷ı.”
±Î ±ı‹fiÌ iÎÎfifiÌ Á‰˘˝E« „V◊Ï÷fiÎ ±·’{·’ ÁI› ’˛Á_√˘
»ı. ±Î‰Î ÷˘ ±Á_A› ’˛Á_√˘fiÌ ¬Ò⁄ ·Î_⁄Ì UÎÚ_¬·Î »ı.
’˘ ÷ÎfiÎ ⁄˛õ-V‰w’fi_ iÎÎfi ±fiı ’fl⁄˛õ ÁÎ◊ıfi_ ±÷ÒÀ
VfiıË⁄_‘fi ±ı‹fiı ZÎH΋ÎhÎ ’HÎ ‰ÌÁflÎ÷_ fi◊Ì. ÷ı◊Ì Á˙fiÌ ‰E«ı,
Á˙fiÌ …ı‰Î ◊¥fiı flËı‰Î »÷Î_, ¿˘¥¿ ±√Q› ÏÿT› ¤ÒÏ‹¿Î‹Î_ ÷ı±˘
ÁË… ωËÎfl ¿flı »ı. @›Îflı¿ ‰Î÷ν·Î’˘‹Î_ ±«Îfi¿ ÷ı‹fiÌ ±ı ÏÿT›
¤ÒÏ‹¿Îfi˘ ’Ïfl«› ‹‚Ì Ω› »ı.
÷Î. 14-5-2004fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ ·_Õfi◊Ì Ï‰ÿΛ ·¥fiı
L›Ò›˘¿Û …‰ÎfiÎ Ë÷Î, I›Îflı ¤˘…fi‰ı‚αı V◊ÎÏfi¿ ›‰¿ fiˆfiı ’Àı·ı
V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “±Î ·_Õfi ÷˘ ±Î’fi_ CÎfl ¿Ëı‰Î›. ±Î’ı ˉı
±ËŸ◊Ì …‰_ fi Ωı¥±ı.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “¤·Î ‹ÎHÎÁ ! ±‹ı ÷˘ F›Î_ …¥±ı I›Î_ CÎfl
… »ı. ±ZÎfl‘΋ »ı ±ı ÷˘ ±‘˘-∂K‰˝ ≠‹ÎHÎı flÏË÷ »ı ! F›Î_
…\±˘ I›Î_ ±ZÎfl‘΋ »ı. {Ò_’ÕÎ_‹Î_ …¥±ı ¿ı ‹Ëı·‹Î_ …¥±ı, √‹ı
I›Î_ …¥±ı, ⁄‘΋Î_ ±ZÎfl‘΋ »ı, ±ıÀ·ı ·_ÕfifiΛ Â_ fiı ⁄ÌΩfiΛ
Â_ ? Á_¿<Ï«÷÷΋Î_ Â_ ¿Î‹ ’Õ‰_ ? ±Î’HÎı ÷˘ ±ZÎfl‘΋fiÎ !”
fiˆfl˘⁄Ì‹Î_ ±ı¿ Á‰Îflı V‰Î‹ÌlÌfiı ωrωËÎflÌ V‰Î‹Ì±ı Œ˘fi◊Ì
’Ò»u_ — “±Î’ ±‹ÿΉÎÿ @›Îflı ±Î‰˘ »˘ ?”
V‰Î‹Ìḻı ÷΄k‰¿ μkÎfl ±ÎM›˘ — “±‹Îflı ±Î‰‰Î-…‰Îfi_ »ı …
fiÏË. ±Î ÷˘ ‰E«ıfiÌ fl‹÷ »ı. ⁄Î¿Ì ±ËŸ ’HÎ »Ì±ı fiı I›Î_ ’HÎ
»Ì±ı.”
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿Ëı »ı — “±ı‰˘ iÎÎfiÌ...
flÎF›‹Î_ ˢ› ÷˘’HÎ ‰fi‹Î_ »ı ±fiı ‰fi‹Î_ ˢ› ÷˘’HÎ ÷ıfiı flÎF›
¿fl÷Î_ ‰‘÷˘ ±Îfi_ÿ »ı. ±fiı ±ı‰˘ …ı iÎÎfiÌ ÷ı flÎF›‹Î_ flè΢ ˢ›
fiı ËΩfl˘ ‹fiW› ’˘÷ÎfiÌ ±ÎiÎ΋Î_ flËı÷Πˢ› fiı ÁQ≤Ï©±ı ›@÷
ˢ›, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ’˘÷Îfiı ¿Î_¥ ±ı‹ fi ‹Îfiı …ı, “Ë_ ⁄Ë ‹˘À˘ ◊¥
√›˘.” ±fiı ÷ı flÎF›fi˘ fiΠ◊¥ Ω› fiı ËÎ◊‹Î_ Q≤ÏkοÎfi_ ’ÎhÎ
·¥fiı CÎfl˘CÎfl ‹Î√Ì ¬Î›, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ±ı‹ fi ‹Îfiı …ı, “Ë_ ˉı ÷˘
√flÌ⁄ ◊¥ √›˘.” ¿ı‹ …ı, ÷ı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ¿ıŒ‹Î_ ‹Ëα·‹V÷ flËı
÷◊Î ÷ıHÎı ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fi˘ ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi˘ ‹ÏË‹Î
ΩH›˘ »ı.” (·˘›Î ’˛¿flHÎ 10)
Áfiı 1992‹Î_ √Î_‘Ìfi√fl ¬Î÷ı ±ZÎfl‘΋ μÿ˚CÎÎÀfi ‹Ë˘IÁ‰fiÌ
79
’ÒHÎνËÏ÷ ’»Ì ÷fl÷ … V‰Î‹ÌlÌ fiÏÕ›Îÿ ±ÎT›Î Ë÷Î. ±ËŸ ‹ÎhÎ
’Î_«ı¿ Á_÷˘ ±fiı ⁄ı-±ı¿ ËÏfl¤@÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Á΋ı ÿ½fiı ⁄ıÃÎ
Ë÷Î. ¿˘¥±ı ’Ò»u_ — “±ËŸ ±Î’fiı ¬Î·Ì-¬Î·Ì ·Î√ı »ı ?
√Î_‘Ìfi√fl‹Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ fi√fl‹Î_ ÷˘ fl˘… ·Î¬˘ ‹ÎHÎÁ˘ !
±ËŸ ‹ÎhÎ ’Î_« …HÎ »ı.”
V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ÿ‹ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “±‹ı ¤√‰Îfi flÎA›Î »ı, ÷ı◊Ì
¤›*-¤›* … »ı ! fiËŸ ÷˘ ±Î¬Ì ÿÏfi›Î ˢ› ÷˘› ¬Î·Ì »ı !”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ïfi·ı˝’÷Îfi_ ±ı … ÷˘ ¿ÎflHÎ »ı !
±ı¿ ‰Îfl ±À·Îÿfl΋Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ï‰ÿΛ Á¤Î Ë÷Ì. ⁄Ì…ı …
Ïÿ‰Áı V‰Î‹ÌlÌ ‹_⁄¥ …¥fiı ’flÿı …‰ÎfiÎ Ë÷Î. ÷ı◊Ì ‹‚fiÎflÎ
’HÎ ⁄Ë … Ë÷Î. Á¤Î ’»Ì T›„@÷√÷ ÿ½fi ±Î’‰Î Ï⁄flÎF›Î.
’fl_÷ ⁄‘Î … ±ı¿ ÁÎ◊ı ∂ÃuÎ fiı ±T›‰V◊Î ÁΩ˝¥ √¥. ‘ÁÎfl˘
¬Ò⁄ ‰‘Ì √›˘.
÷ı‹fiÌ ±Ï÷ T›V÷÷Î Ωı¥fiı …fi‹_√· V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “±Î’fiı
‰ı”‰Îfl ⁄Ë »ı !”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “‹Îflı ¿˘¥ ‰Ëı‰Îfl fi◊Ì. ±‹Îflı ÷˘ ±¬_Õ
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi_ ¤…fi »ı.”
Á÷÷ ’˛T≤ÏkÎÂÌ· flËı‰_ »÷Î_ ⁄˛õV‰w’ı ±·‹V÷ ‰÷˝‰_ ±fiı
±¬_Õ ¤…fi‹Î_ ·ı·Ìfi flËı‰_ ±ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı¿ Àı¿˚Ïfi¿ »ı.
V‰Î‹ÌlÌ ÷ıfiı “±ÎI‹Î ±fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ Àı¿˚Ïfi¿” ¿Ëı »ı.
ωA›Î÷ ‘‹˝√v lÌlÌ flωÂ_¿fl∞ ÏÿSËÌ ¬Î÷ı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
±ZÎfl‘΋‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÿ½fi-‹·Î¿Î÷ ¿flÌfiı ωÿΛ ·¥ flèÎÎ
Ë÷Î I›Îflı ±ZÎfl‘΋‹Î_ ÷ı±˘fi˘ ’ÎՉ΋Î_ ±Î‰ı·˘ Œ˘À˘ V‰Î‹Ìḻı
¤ıÀ ±ÎM›˘. ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ‘˘flHÎı ±’Λı·˘ ±Î Œ˘À˘ Ωı¥fiı ÷ı±˘
±Îç›˝ ’ÎQ›Î. ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “›ı ωiÎÎfi ¿Ì
Àı¿˚Ïfi¿ ˈ. ·ıÏ¿fi Á⁄Áı ⁄ÕÌ Àı¿˚Ïfi¿ ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Î ¿Ì ˈ. μÁÁı
⁄ÕÌ ¿˘¥ Àı¿˚Ïfi¿ fiËŸ ˈ.”
∞‰fifiÌ ±fiı¿ ω’flÌ÷ ’Ïfl„V◊Ï÷±˘‹Î_ Á˙fiı ±Î Àı¿˚Ïfi¿
Â̬‰Ìfiı V‰Î‹ÌlÌ ÂÎr÷ Á¬fi˘ ‹Î√˝ «Ÿ‘ı »ı. V‰Î‹ÌlÌ ’˘÷ÎfiÎ
±ÎÁ’ÎÁfiÎ ‰÷˝‚‹Î_ ±Î‰fiÎflÎ Á˙ ¿˘¥fiı ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ±Î
±fi¤‰ÏÁ© iÎÎfifiΠϬflı ·¥ …‰Î ≥E»ı »ı.
Ï¿Î√˘◊Ì ±Î‰ı·Î ›˘√̉_ÿfi V‰Î‹Ì±ı ÷ı±˘fiı ’Ò»u_ —
“2007fiÌ Áη‹Î_ ±Î’ ±‹ıÏfl¿Î ’‘Îfl˘ I›Î_ Á‘Ì ¿˘¥ Ïfi›‹
‹fiı ±Î’˘.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “‹˘À΋Î_ ‹˘À˘ Ïfi›‹ - ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’_...

’˘÷Îfiı ±ÎI‹Î ‹Îfi˘. ±ı‹Î_ ⁄‘Î Ïfi›‹ ±Î‰Ì √›Î. fiı Á¬ ±Î‰ı
¿ı ‹Îfi-±’‹Îfi ◊Λ ±ı‹Î_ ’HÎ flÎ∞ ◊‰_. ±Î’HÎ_ K›ı› ±ı … »ı
±fiı Ïfi›‹ ’HÎ ±ı »ı.”
fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ±Q≤÷ ‹Ë˘IÁ‰fiÌ ±ı¿ ««Î˝ ÿflQ›Îfi ¤√‰÷«flHÎ
V‰Î‹Ì±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “±Î ‰¬÷ı ‹fiı ŒoÕ flı≥Ï{_√‹Î_ ‹Ò@›˘
»ı. ±ıfiı ‹ÎÀı ‹Îflı Â_ ¿fl‰Îfi_ ?”
V‰Î‹Ìḻı ω·ZÎHÎ …‰Î⁄ ±ÎM›˘ — “±ÎI‹º„WÀ ¿fl˘, ±ı‹Î_
⁄‘_ … ±Î‰Ì Ω›.”
±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÁÎfiˢ{ı fi√fl‹Î_ ±ı¿ ÁIÁ_√√˘„WËÎ_ V‰Î‹Ìḻı
±ı ›‰Îfi˘fiı ±ÎI‹iÎÎfifiÌ „V◊Ï÷ ºœ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ¿èÎ_ Ë÷_ — “÷‹Îflı
’HÎ ÷ı ÏV◊Ï÷ ¿fl‰ÎfiÌ »ı. ⁄΂‹_Õ‚, Ï¿Â˘fl‹_Õ‚ ÂıfiÎ ‹ÎÀı »ı ?
±ÎK›Î„I‹¿ „V◊Ï÷ ‹ÎÀı. ÷‹fiı ’HÎ ±ÎK›Î„I‹¿ Á¬ ±Î‰ı. iÎÎfi
◊Âı ’»Ì …√÷‹Î_ ÿ—¬ ·Î√Âı fiÏË. ±Îfi_ÿ ±ÎT›Î ¿flÂı. ¬Î±˘,
’̱˘, ⁄ıÁ˘, ∂Ã˘, ’HÎ ¤√‰Îfifi˘ ±Îfi_ÿ ±ÎT›Î … ¿flı. ’ÿÎ◊Û
‹‚ı - fi ‹‚ı ±ıfiÌ ⁄Ë Ï«_÷Î fi ◊Λ. ±Îfi_ÿ ±ÎT›Î ¿flı.”
÷Î. 4-12-”94fiÎ fl˘… √…flÎ÷ flÎF›fiÎ ‹A› ÁÏ«‰
⁄η¿ÚWHÎfi˚fiı ±ÎK›Î„I‹¿ ⁄˘‘ ±Î’÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ —
“±Î’HÎı ⁄˛õ »Ì±ı ±ı ¤Î‰ ¿fl‰˘. ±ı … ±‹Îfl˘ ÏÁ©Î_÷ »ı.
’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı ⁄˛õ ‹Îfi̱ı ÷˘ flÎ√-¶ıÊ fiı V‰¤Î‰ ⁄‘_ … »^ÀÌ
Ω› fiı ÂÎ_Ï÷ flËı. ±Î iÎÎfi ¿flı ÷ıfiı ‹˘Ë ÷ÒÀÌ …Âı. ’»Ì ¤·ıfiı
fl˘√ ◊Λ ¿ı √‹ı ±ı ÿ—¬ ±Î‰ı, ¿o¥ ‰Î_‘˘ fiËŸ ±Î‰ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
±Î iÎÎfi ±ÎM›_, ±ÎI‹Îw’ ‹Îfi˘ ÷˘ … ±ı¿Î√˛÷Î◊Ì ¤„@÷ ◊Λ
±ı‰_ »ı. fiËŸ ÷˘ ωCfi ±Î‰ı.”
÷Î. 23-10-”97fiÎ fl˘… ·_Õfi‹Î_ ±ËŸfiÎ ÀˇVÀ̱˘ ÷◊Î
±ÎÏ¿ÛÀı@À fiÎ¥…· ·ıfifiÌ ÁÎ◊ı Ï‹ÏÀo√ «Î·Ì flËÌ Ë÷Ì. ±Î
ÿflQ›Îfi ÕÎ". ±Î¥. ’Ì. ’Àı·ı ¿èÎ_ — “±Î Ï…÷¤Î¥fiı @›Îflı¿ ‹_ÏÿflfiÎ
¿Î›˝ ‹ÎÀı Ω› I›Î_ √΂˘ ’HÎ ¬Î‰Ì ’Õı »ı, ’HÎ Áı‰Î »ı ±ıÀ·ı ÁËfi
¿flÌ ·ı »ı.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±Î’b_ iÎÎfi ±Î‰Î Á‹›ı … ¿Î‹ ·Î√ı »ı.
¿˘¥ ¿ËÌ Ω› ¿ı ÕÎ"@Àfl ‹Òfl¬ »ı. ’HÎ ±Î’HÎı ω«Îfl ¿flÌ ·ı‰˘ ¿ı
@›Î_ ‹Òfl¬ »Ì±ı ? ±ÎI‹ÎfiÌ º„WÀ ˢ› ÷ıfiı √΂ ·Î√ı fiÏË.
±ÎI‹º„WÀ‰Î‚Îfiı ÂOÿ ±Î¿ÎÂfi˘ … ¤Î√ »ı, ±Õı … fiËŸ !
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ¿ıÀ·_ ±’‹Îfi ±ÎT›_ ! ±ı‹fiÎ ‹ÎÀı œ√·˘
·¬fiÎfl ‹Y›Î, ’HÎ ±ı‹fiı ¿Î_¥ ±Õu_ fiÏË. ¿ËıfiÎflΛ «ÎS›Î √›Î.
‹Ò‚‹Î_ ±Î iÎÎfi »ı. iÎÎfi ÏÁ© ¿flÌ ·¥±ı ÷˘ ÁϬ›Î flËı‰Î›.”
80
“ÿÏfi›Î‹Î_ …ı ¿Î_¥ Á¬ »ı ±ı ¤√‰Îfifi_ »ı.”
÷Î. 28-9-”96fiÎ fl˘… ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ·Î"Á ±ıL…·Á ¬Î÷ı
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ±Î‰ı·Î ±ı¿ ±‹ıÏfl¿fi ÏÂZÎHÎÂÎVhÎÌ ⁄˛Î›fi
V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı Ë÷ÎÂ΋Î_◊Ì ⁄ËÎfl fiÌ¿‚‰Î ‹ÎÀı ±ÎT›Î Ë÷Î.
⁄˛Î›fiı ±‹ıÏfl¿fi ÏÂZÎHΠωÊı ·¬ı·_ ’V÷¿ “How to get A
grade ?” ±ËŸ ¬Ò⁄ ≠ÏÁÏ© ’ÎQ›_ »ı. ÷ı‹fiı CÎHÎÌ ‰Îfl ∞‰fifi˘
¿˘¥ ±◊˝ fiËŸ ‹‚‰Î◊Ì ±Î’CÎÎ÷ ¿fl‰Îfi˘ ω«Îfl ±Î‰÷˘ Ë÷˘
±fiı ±ı¿-⁄ı ‰Îfl ÏfiWŒ‚ ≠›Ifi ’HÎ ¿flÌ «Ò@›Î Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌfiı
÷ı‹HÎı ’Ò»u_ — “±Î’HÎı ¿˘HÎ »Ì±ı ? ±fiı ∞‰fifi˘ ±◊˝ ¢ »ı ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±Î’HÎı ±ı‹ fiı ±ı‹ ±Î M≤J‰Ì ’fl ±Î‰Ì
√›Î, ÷ı‰_ fi◊Ì. ∞‰fifi˘ “Ï‹Ïfi_√” »ı ! ±Î’HÎı ±ÎI‹Î »Ì±ı. ±Î
ÿıË ÷˘ μ’fl◊Ì ÿı¬Î› »ı. ÷ı ÷˘ Á‹› ±ÎT›ı fiΠ◊¥ …Âı. ‹ÎÀı
±ÎI‹Îfi_ ¿S›ÎHÎ ◊Λ, ±ı ‹ÎÀı ÂflÌflfi˘ μ’›˘√ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı,
…ıfiÎ◊Ì ·˘¿˘ Á¬Ì ◊Λ, ±Î’HÎfiı Á¬ ‹‚ı, ±ı‰_ ¿Î›˝ ±Î ÂflÌfl◊Ì
◊Λ, ≠ı‹ flËı, ÁÎv_ ‰÷˝fi ⁄fiı, ‰ıfl-{ıflfiÌ ¤Î‰fiÎ ÿÒfl ◊Λ,
T›Áfi˘-ÿÒÊH΢ fi flËı ±ı ±Î’HÎÎ ∞‰fifi_ K›ı› »ı.”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’˛÷ÌÏ÷¿fl ±fiı ±fi¤‰fiÎ ¨ÕÎH΋Î_◊Ì ±Î‰÷Ì
iÎÎfifiÌ ±Î ¤Î√Ìfl◊̱ı ⁄˛Î›fifiÎ ±_÷fl‹Î_ ÂÎ_Ï÷ ’Î◊flÌ ÿÌ‘Ì.
÷Î. 10-10-”96fiÎ fl˘… L›Ò{Ì·ıLÕ‹Î_ ±Î"¿·ıLÕ ÂËıfl‹Î_
Ãο˘fl¤Î¥ fi΋fiÎ ‹‹ZÎ±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ±ÎK›Î„I‹¿ ’˛ë˘ ’Ò»uÎ
÷ıfiÎ ’˛I›kÎfl‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — “±Î’HÎı ±Î ÿıË fi◊Ì,
±ÎI‹Î »Ì±ı. ±ÎI‹Î‹Î_ ’fl‹ÎI‹Î »ı. ±ıfiı ·¥fiı ÷‹ı ⁄˘·˘ »˘,
÷‹fiı ⁄_√·Îfi_ Á¬ ±Î‰ı »ı, ‹˘Àflfi_ Á¬ ±Î‰ı »ı, CÎÏ՛΂fi_
Á¬ ±Î‰ı »ı, ’HÎ «ı÷fi «ÎS›˘ √›˘ ÷˘ Á¬ ±Î‰Âı ? ¿o¥ fiÏË
±Î‰ı. ’¿‰Îfi˘ ’ÕuÎ_ »ı, ±ıfi_ Á¬ ’¿‰Îfi‹Î_ fi◊Ì, ’HÎ ÷‹Îfl΋Î_
±ÎI‹Î »ı ±ıÀ·ı ‹ÌÃÎ_ ·Î√ı »ı, ÁÎv_ ·Î√ı »ı. ‹Õÿ_ ◊¥ Ω›
±ıÀ·ı ÷fl÷ … μ’ÎÕı, ¿Îœı … »^À¿˘.
ÿÏfi›Î‹Î_ …ı ¿o¥ Á¬ »ı ÷ı ’fl‹ÎI‹Îfi_ … »ı, ’fl‹ÎI‹Î
±Î’HÎ΋Î_ ‰V›Î »ı, ’fl‹ÎI‹Î ÿflı¿‹Î_ »ı, ±b ±bfiÌ ±_ÿfl »ı,
{ÎÕ, ’Îfi, ’‰˝÷, √ŒÎ, ÿflı¿‹Î_ ¤√‰Îfifi˘ ‰ÎÁ »ı, Õ<_√fl˘ ÁÎfl˘
Âıfi˘ ·Î√ı »ı ? ±ı‹Î_ ’HÎ ¤√‰Îfi ⁄ıÃÎ »ı, ÷‹Îfl΋Î_ ⁄ıÃÎ »ı,
±ıÀ·ı Á¬ ±Î‰ı »ı.”
±Á_A› ·˘¿˘fiı ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi_ iÎÎfi ÏÁ_«Ìfiı V‰Î‹Ìḻı
÷ı‹fiı Ïfi¤˝› ¿›Î˝ »ı, ∂K‰˝‹ÎfiÊ ¿›Î˝ »ı. V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁIÁ_√ı
±ı‹fiı Á¬ÿ—¬fiÎ_ ∂»‚÷Î_ ‹˘Ω_±˘fiı ’Îfl ¿flΉ÷Ì, iÎÎfifiÌ
±ÿ˚¤÷ fi˙¿Î ‹‚Ì »ı. μ’ÏfiÊÿı ¿Ëı·Ì “÷flÏ÷ ¢¿‹˚ ±ÎI‹Ï‰÷˚”fiÌ

„V◊Ï÷fiı V‰Î‹Ìḻı ±fiı¿ ¤@÷˘fiΠˈ›ı ºœÎ‰Ì »ı. Á_ÁÎfl-
T›‰ËÎfl‹Î_ flËÌfiı ⁄‘Ì … …‰Î⁄ÿÎfḻ˘ ±ÿÎ ¿fl‰Î »÷Î_ ⁄˛õV‰w’
√vfiÌ ¿Ú’Î◊Ì ±Î‰Ì μE« ±ÎK›Î„I‹¿ ¤ÒÏ‹¿Î ÏÁ© ◊¥ ¿ı »ı -
÷ıfiÎ_ ±ı ‹ÒÏ÷˝‹Îfi μÿÎËflH΢ »ı.
¿ı fiıÕÎfiÎ ›‰Îfi ÁIÁ_√Ì⁄_‘ ¤√‰Îfi∞ ‹Î_Õω›Î ±ı‰_ ±ı¿
μÿÎËflHÎ »ı. ±ı¿ ¿<‚ ±fiı ’˛ı‹Î‚ ‰Ë̉À¿÷ν, flÎ…¿Ì› fiı
Á΋ÎÏ…¿ ZÎıhÎı ΩHÎÌ÷Î ±fiı ≥LÕ˘-¿ıfiıÏÕ›fi ŒıÕflıÂfifiÎ ±√˛HÎÌ
÷flÌ¿ı ÷ı±˘ Á˙fiÎ Ï’˛› ⁄L›Î Ë÷Î. 1985‹Î_ ÕÎ"@Àfl˘±ı
¤√‰Îfi∞¤Î¥fiı O·Õ-¿"LÁfl ◊›Îfi_ ÏfiÿÎfi ¿›* I›Îflı ÁËı… ’HÎ
ω«Ï·÷ ◊›Î ωfiÎ fl˘Ï…_ÿÌ ≠T≤Ïkα˘ ÷ı‹HÎı «Î· flάÌ.
±Î ∞‰·ıHÎ ⁄Ì‹ÎflÌ Ïÿfi-’˛Ï÷Ïÿfi ‰¿fl‰Î ·Î√Ì I›Î_ Á‘Ì
÷ı‹HÎı ¿˘¥fiı …HÎÎT›_ ’HÎ fiËŸ. 1988‹Î_ ⁄˘fi ‹ıfl˘ ÀˇÎLÁM·ÎLÀ
‹ÎÀı ÷ı±˘ ËΘ„V’À·‹Î_ ÿά· ◊›Î I›Îflı ˢ„V’À·fiÎ ±ı¿Î_÷‹Î_
’HÎ ÷ı±˘ Á_’ÒHν ’˛d„S·÷ Ë÷Î. ∞‰·ıHÎ ‹Î_ÿ√Ì fiı ±ı¿Î_÷fiÌ
¤›Îfi¿÷Î ‰E«ı ±ı‹fiÎ «ËıflÎ ’fl ÿ—¬fiÌ ·¿Ìfl Áfl¬Ì …HÎÎ÷Ì fi
Ë÷Ì. »ı‰Àı ÕÎ"@Àfl˘±ı ÷ı‹fiı Q≤I›fiÌ ΩHÎ ¿flÌ ÿÌ‘Ì I›Îflı ’HÎ
¤√‰Îfi∞¤Î¥fiÎ ±‰Î…‹Î_ fi ¿˘¥ ‘˛ΩflÌ Ë÷Ì ¿ı fi ÷˘ ±ı‹fiÌ
’˛d„S·÷÷΋Î_ ∂HÎ’ ! Ωı¿ı Q≤I›fiÎ Ï⁄»Îfiı◊Ì ’HÎ ¿ıÀ·Î› Ï‹h΢fiı
Œ˘fi‹Î_ ±ÎK›Î„I‹¿ ¿ıŒ CÎÒ_ÀΉ÷Î I›Îflı Ï‹h΢fiı ¬⁄fl ’HÎ fiˢ÷Ì ¿ı
¤√‰Îfi∞ ±Î˜ÏŒÁı◊Ì Œ˘fi ¿flı »ı ¿ı Q≤I›fiÎ Ï⁄»Îfiı◊Ì !
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÏÿT› ¿Ú’Î◊Ì ±ı‹fiΠˈ›ı ’˛√Àı·˘ iÎÎfi‰ˆ¤‰ fiı
„V◊fl÷Î ±ı‹fiÎ »ıS·Î ⁄ı ’h΢‹Î_ V’p ±fi¤‰Î› »ı. Q≤I›fiÎ ◊˘ÕÎ
Ïÿ‰Á˘ ’Ëı·Î_ ’˘÷ÎfiÎ ¤Î¥fiı ·¬ı·Î ’h΋Î_ ÷ıfiÌ {·¿ ‹‚ı »ı —
“ÂÎflÌÏfl¿ ÿ—¬ ⁄‘Îfiı ±Î‰ı »ı. fl΋¿ÚWHÎ ’fl‹Ë_Á …ı‰Î
‹ËÎ’vÊ˘fiı ’HÎ ¿"LÁfl ◊›_ Ë÷_. ±ıÀ·ı ‹Î_ÿ√Ì fiı Q≤I›◊Ì ¿˘¥±ı
@›Îflı› √¤flΉ_ Ωı¥±ı fiÏË. ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… …ı‰Î
¤√‰ÎfifiÎ ‘Îfl¿ Á_÷fi_ ÂflHÎ @›Îflı› »˘Õ‰_ Ωı¥±ı fiÏË. Ωı
±Î’b_ ‹fi ÷ı‹Î_◊Ì Ï‰«Ï·÷ ◊Λ ÷˘ ±Î’HÎÌ ’Ï÷‰˛÷ÎfiÌ ¤„@÷‹Î_
¤_√ ◊Λ. ±Î’HÎÌ l©Î ±Õ√ flËı‰Ì Ωı¥±ı.”
±ı¿ ‘‹˝fiı÷Îfiı ÷ı‹HÎı ·A›_ Ë÷_ — “‹ÎflÌ ‹Î_ÿ√Ì‹Î_ Q≤I› ÏfiÏç÷
»ı »÷Î_ ‹fiı ’ÒHν Á_÷˘Ê fiı ±Îfi_ÿ »ı ¿ı ‹fiı ∞‰fi‹Î_ ≠‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ… …ı‰Î √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷fi˘ ÁIÁ_√ ≠ÎÅ ◊›˘ ±fiı ±ı‹fiı
≠ÁLfi ¿fl‰ÎfiÌ ‹ËÎfi ÷¿ ‹‚Ì.”
◊˘ÕÎ … Ïÿ‰Á˘ ’»Ì 43 ‰Ê˝fiÌ ‰›ı ¤√‰Îfi∞¤Î¥ ±ZÎfl-
81
“’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±ı¿ ‹ËÎfi ’˛ıflHÎ΋ÒÏ÷˝ »ı.
’˘÷ı ÂÎ_÷ flËÌ ËΩfl˘fiı Ïø›Î„L‰÷ ¿flÌ Â¿ı »ı,
÷ı‹fi΋Î_◊Ì ±Î⁄ηT≤© ±fiı¿ ·˘¿˘ Áÿ˚’˛ıflHÎÎ ’΋ı »ı.”
- ’ÒF› V‰Î‹Ì ÿ›Îfi_ÿ ÁflV‰÷Ì∞
(±Î›˝Ï‰zÎ √v¿<·‹˚, «ı¯ÎÎ¥)
Ïfi‰ÎÁÌ ◊›Î I›Îflı «ËıflÎ ’fl Ïfi¤˝› fiı ’ÒHν¿Î‹ ±ÎI‹ÎfiÌ »ıS·Ì
Œ˘fl‹ ‹Ëı¿÷Ì Ë÷Ì !
÷Î. 23-10-1994fiÎ fl˘… √˘ÓÕ·‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı
±Î‰ı·Î ±ı¿ ±Î‘ıÕ ‰›fiÎ B≤ËV◊ »√fi¤Î¥fiı ’Ëı·Ì fi…flı Ωı÷Î_
±ÎÁ’ÎÁ ∂¤ı·Î ¿ıÀ·Î¿fiı ·ÎB›_ ¿ı ±Î ¿˘¥ Á΋ÎL› ¬ıÕ>÷ ËÂı.
±ı‹fi˘ ΩÕ‘fl˘ ‰ı ±fiı œ⁄ ’HÎ ±ı‰Ì. ÷ı±˘ Á΋ÎL› …wfl Ë÷Î,
‰ıÂ-’Ïfl‰ıÂ◊Ì ±fiı ÿı¬Î‰◊Ì, ±_÷fl◊Ì fiËŸ.
‰Î÷ ±ı‹ Ë÷Ì ¿ı flÎ…¿˘À Ï…S·ÎfiÎ ·Ì·Î¬Î √΋‹Î_ Ë…\ ÷˘
◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á˘ ’Ëı·Î_ … V‰Î‹ÌlÌ I›Î_ ’‘Λν Ë÷Î ±fiı ÷ı±˘fiÎ CÎflı
…Q›Î. ÷ı ‰¬÷ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ vÏ« ΩHÎÌfiı iÎÎfi’˛ÁÎÿ V‰Î‹Ì±ı
ÁËı…ı … »√fi¤Î¥fiı ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı ’˛Ï÷WÃÎfi_ ¿Î‹ ’÷ı ±ıÀ·ı ÷fl÷
…^fiÎ√œ‹Î_ Á_V◊ÎfiÌ ±ZÎfl‰ÎÕ̱ı Áı‰Î‹Î_ ’Ë˘Ó«Ì …Ωı.
V‰Î‹ÌlÌ ±ËŸ◊Ì Ï‰ÿΛ ◊›Î I›Îfl ’»ÌfiÌ ‰Î÷ »√fi¤Î¥
V‰Î‹ÌlÌfiı ¿Ëı »ı — “±Î’ fiÌ¿Y›Î ’»Ì ±‹ı ⁄‘_ Á‹ıÀ‰Î‹Î_ flèÎÎ.
T≤ZÎÎfl˘’HÎ ¿flı·_ ±ı …B›Î±ı ‰ÎÕ ¿fl‰ÎfiÌ Ë÷Ì ±ıÀ·ı ±ı ⁄‘_ ¿fl÷Î_
ÁÎ_… ’ÕÌ √¥. ±Î ⁄Î…\ ‹ÎflÎ_ ’IfiÌ ±Î’ F›Î_ …Q›Î Ë÷Î ±ı
±˘flÕ΋Î_ ÁÒ÷Î_. ÁÎ◊ıfiÎ ‹Ï˷΋_Õ‚fiı ±ı ¿Ëı÷Î Ë÷Î ¿ı ⁄Î’ÎfiÌ
’˛ÁÎÿÌfiÌ ±˘flÕÌ‹Î_ ÁÒ¥±ı ÷˘ ±ZÎfl‘΋‹Î_ …‰Î›.”
±I›Îflı «Ò_ÀHÎÌ ‹ÎÀıfiÎ ±˘‚¬’h΢fi_ «Î·ı »ı. ±‹Îflı ⁄_fiıfiı
Œ˘ÀÎ ’ÕΉ‰ÎfiÎ Ë÷Î ÷ı Áfl’_« ⁄˘·Î‰‰Î ±ÎT›Î. ‹ÎflÎ_ ’IfiÌ ‹fiı
¿Ëı — “‹Îflı @›Î_ ±Î ÿÏfi›Îfiı ‹÷ ±Î’‰˘ »ı ! ‹Îflı ÷˘
±ZÎfl‘΋fi˘ ‹÷ ±Î’‰˘ »ı. ‹Îflı Œ˘À˘ ’ÕΉ‰Î fi◊Ì ±Î‰‰_.”
‹ıÓ ±ı‹fiı ÁËı…ı ÁËı…ı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı ±Î ¿Î‹ ’÷Âı ±ıÀ·ı ÷fl÷
Ë_ …^fiÎ√œ …‰Îfi˘ »\_. ⁄Βαı ‹fiı ±ZÎfl‰ÎÕÌfiÌ Áı‰Î Á˘Ó’Ì »ı.
I›Îflı ±ı ¿Ëı ¿ı ÷‹fiı ‰ÎÕÌ Á˘Ó’Ì »ı, ‹fiı ÷˘ ±ZÎfl‘΋ Á˘ÓM›_ »ı.
Ë_ ÷˘ ±Î…ı Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÌ I›Îflı ⁄Î’Îfiı ’˛Î◊˝fiÎ ¿flÌ flËÌ Ë÷Ì ¿ı
“‹Îv_ ¿Î‹ ’Ò fl_ ◊›_ »ı fiı ˉı ‘΋‹Î_ ·¥ Ω‰.” I›Î_ ÁÎ_…ı … ‹ÎflÎ
CÎfl‹Î_ ’fl«˘ ! ÁÎ_… ’ÕÌ. ±‹ı ⁄_fiı ‹_Ïÿflı √›Î_. ⁄‘αı ‹fiı ’Ëı·Ì
±Îfl÷Ì μ÷Îfl‰Îfi˘ ±Î√˛Ë ¿›˘˝ ±fiı ‹ıÓ μ÷ÎflÌ. CÎflı √›Î_ ±fiı
’IfiÌ ¤ıÓÁ ÿ˘ËÌfiı CÎfl‹Î_ ±ÎT›Î_ fiı I›Î_ fiı I›Î_ … ’Ò fl_ ◊¥ √›_ !
‹fiı ω«Îfl ±ÎT›˘ ¿ı ±Î ¿ı‰Î_ ¤ÎB›ÂÎ‚Ì »ı !”
±ÎÀ·Ì ‰Î÷ ¿fl÷Î_ »√fi¤Î¥fiÎ √‚ı fi Õ>‹˘ ±ÎT›˘ ¿ı fi
±Î_¬˘‹Î_ ±Î_Á. ±ı‹fiÌ ‰ÎHÎÌ‹Î_ ¿ıŒ »·¿÷˘ Ë÷˘. ’IfiÌ
¤√‰ÎfifiÎ ‘΋‹Î_ … √›Î_ »ı ÷ıfiÌ ’˛÷ÌÏ÷ Ë÷Ì. ±ıÀ·ı … ÷˘
’IfiÌfiÎ Â⁄fiÌ T›‰V◊Î ¿fl‰Îfi_ Á˙fiı ¿ËÌfiı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’Ò‰˝
±ÎiÎÎ ‹…⁄ …^fiÎ√œ «Î·Ì fiÌ¿Y›Î, ’h΢fiı ¿Ëı÷Î √›Î — “÷‹ı
⁄‘_ ’÷Î‰Ì ÿıΩı. ‹Îflı ÷˘ ±ÎiÎÎ »ı ±ıÀ·ı Ë_ ÷˘ Ω™ »\_.”
÷ı±˘fiÌ √ıflËÎ…flÌ‹Î_ … ’IfiÌfi˘ ±„BfiÁ_V¿Îfl ◊¥ √›˘ !
V‰Î‹ÌlÌfiı ±Î ‰Î÷fiÌ ¬⁄fl ’ÕÌ ±ıÀ·ı …^fiÎ√œ◊Ì »√fi¤Î¥fiı
¬ÎÁ ⁄˘·ÎT›Î. ÷ı±˘fiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı —
“»√fi¤Î¥ ! ±Î‰˘, ÷‹ı ÷˘ ’‰˝÷¤Î¥ …ı‰_ ¿›*. ·˘¿T›‰ËÎfl ÷˘
…ı‹ ◊÷˘ ˢ› ±ı‹ ¿fl‰˘. …^fiÎ√œ◊Ì ÷‹fiı ±ıÀ·ı … ⁄˘·ÎT›Î »ı.
÷‹ı ⁄ı› ⁄Ï‚›Î ±fiı ’οΠÏfiWÃΉ΂Î_ fiÌ¿Y›Î_. ’Ëı·Î_fiÎ
ËÏfl¤@÷˘fiÌ ‰Î÷ ¿fḻı ’HÎ ±Î ÷˘ ’˛I›ZÎ Ωı‰Î ‹Y›_.”
’»Ì ÷ı±˘fiı ¿èÎ_ — “Ë‹HÎÎ_ ÷‹ı CÎflı Ω±˘ ±fiı ·˙Ï¿¿ flÌ÷ı …ı
Ïø›Î ◊÷Ì Ë˘› ±ı ⁄‘_ ¿flÌfiı ’»Ì ÂÎ_Ï÷◊Ì …^fiÎ√œ …Ωı.”
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ‰«fi˘fiı ⁄ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ÁÎ_¤‚Ì flËı·Î
»√fi¤Î¥fiÎ ‹¬ μ’fl ¤Î‰˘ƒı¿÷Î Ë÷Ì, ’fl_÷ ωÊÎÿfiÌ ±ı¿
·¿Ìfl ’HÎ …HÎÎ÷Ì fi Ë÷Ì.
Á_ ≠ÿΛfiÎ iÎÎfiT≤© fiı ‰›˘T≤© Á_÷V‰Î‹Ìfiı xÿ›fl˘√fi˘ √_¤Ìfl
Ë‹·˘ ±ÎT›˘ I›Îflı ±ı‹fiÎ ‹¬ ’fl ⁄˛õ¤Î‰fi˘ ±Îfi_ÿ ÁËı… ’HÎ
ω·˘’Λ˘ fiˢ÷˘. ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ Ë÷_ —
“lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ≥E»Î ‹fiı ·¥ …‰ÎfiÌ Ë˘› ÷˘ Ë_ ÷ˆ›Îfl »\_. ‹fiı
Ë…\ flά‰ÎfiÌ ≥E»Î ˢ› ÷˘’HÎ ÷ˆ›Îfl »\_. ‹Îflı ¿˘¥ ÿ—¬ ¿ı
¬fl¬fl˘ fi◊Ì. Á_’ÒHν ÂÎ_Ï÷ »ı. ‹ıÓ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…, ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ… fiı ±Î’fiÌ Áı‰Î ¿flÌ »ı. ‹Îflı ¿˘¥ ≥E»Î fi◊Ì, ¤› fi◊Ì,
82
Ïÿ·√ÌflÌ fi◊Ì. Ë_ ’ÒHν¿Î‹ »\._”
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁIÁ_√ı ±fiı¿ B≤ËV◊˘±ı iÎÎfifiÌ μE« „V◊Ï÷ ’˛ÎM÷
¿flÌ »ı F›Î_ ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ±ÎÁ„@÷fiı V◊Îfi fi◊Ì. ’˘÷ÎfiÎ ±ı¿fiÎ ±ı¿
‰ËηÁ˘›Î ›‰Îfi ’hÎ lÌ∞fiÎ Q≤I› ’˛Á_√ı ¢¿flÏË÷ flËÌfiı Áοfl
‰ËıӫΉfiÎflÎ ›˘√ıLƒ¤Î¥ ’fl‹Îfl, ‰Ìfl«_ÿ¤Î¥ ‹˘ÿÌ ¿ı fi‰ÁÎflÌfiÎ
‹√fi¤Î¥ …ı‰Î ¿ıÀ·Î› ËÏfl¤@÷˘ Á_ÁÎfl‹Î_ …‚¿‹‚‰÷˚ flËı »ı !
V‰Î ‹ÌlÌfiÎ ÏÿT› ⁄˛õiÎÎfifiÌ ±ı¿ ⁄Ì∞ ⁄Î…\ »ı — l÷‹˚.
±ıÀ·ı ¿ı ÂÎVh΢fiÎ √Ëfi ±◊˘˝fi_ ±’fl˘ZÎ iÎÎfi.
“Ë_ ÷˘ Ë‚ ËÎ_¿÷˘ ±ËŸ ±ÎT›˘ »\_...” ±ı‰_ ¿Ëı÷Î V‰Î‹ÌlÌ
±ı¿ ’˛ÎiÎ ‹ËÎ’vÊ »ı. ÂÎVh΢fiÌ √Ëfi ±Î_ÀÌCÎÒ_ÀÌ‹Î_ ±À‰Î›ı·Î
ω¶Îfi˘fiı V‰Î‹ÌlÌ @›Îflı¿ ÂÎVhΉ«fi˘fiÎ_ ±ı‰Î_ ±ÿ˚¤÷ ±◊˝ÿ½fi
¿flÌ ±Î’ı ¿ı Á˙ ±«_⁄˘ ’Î‹Ì Ω›. ±ı‰Î ’˛Á_√˘±ı Á˙fiı ·Î√ı ¿ı
V‰Î‹ÌlÌ μ’ÏfiÊÿ˚ iÎÎfifiÌ ∞‰_÷ ›Ïfi‰ÏÁ˝ÀÌ Á‹Î »ı ! ¿˘Ãı iÎÎfi
ˢ› ÷ıfiı … ±Î‹ ˢÃı iÎÎfi ±Î‰ı fiı ! Á_’˛ÿΛfiÎ ÷k‰iÎÎfifiÌ
±ı‰Ì ¿ıÀ·Ì› CÎÀfiα˘ ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì, lÏ÷’˛¿Î V‰Î‹Ì,
¤ƒı V‰Î‹Ì, rı÷‰ˆ¿<_à V‰Î‹Ì ‰√ıflı Á_÷˘fiı ⁄flÎ⁄fl ›Îÿ »ı.
±Î‰Î ⁄˛õV‰w’ iÎÎfifiÎ ‘Îfl¿ Á_÷fiı ÂÎVhÎiÎÎfifiÎ √Ëfi ±◊˘˝
’HÎ ËV÷΋·¿‰÷˚ ˢ› »ı. V‰Î‹ÌlÌ ’HÎ ÂÎVh΢fiÎ_ √Òœ flËV›˘fiı
±ı‰Ì flÌ÷ı μ¿ı·Ì ±Î’ı »ı, ΩHÎı ÷ı±˘ ÷ıfiı ’˛I›ZÎ fiÌfl¬÷Πˢ› !
ÁÎfl_√’fl‹Î_ ÷Î. 24-4-”87fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ Á‹ZÎ Á_÷˘ ±ı¿
±ÎK›Î„I‹¿ √˘„Wà ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. √¥ ¿Î·ı ¤@÷g«÷΋ÏHÎfi_
Ïfiw’HÎ ¿fl÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹Î_ ±Î‰÷Ì ’_„@÷ “»˘ ÷˘ ±ı¿ fiı
ÿÌÁ˘ »˘ ÿ˘›”fi˘ ±◊Û Á‹ΩT›˘ Ë÷˘. ÷ı ±_√ı ωÂıÊ V’p÷Î ◊Λ
÷ı ‹ÎÀı Á_÷˘±ı ±Î…ı ŒflÌ◊Ì ÷ı ±_√ı ’Ò»u_ I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ÷ı
±ÿ˚¤÷ flÌ÷ı Á‹ΩT›_.
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_ ∑Ïʱ˘fiÌ Á¤Î ¤flÎ¥ Ë÷Ì.
⁄‘Î fifl ±fiı fiÎflΛHÎfiÌ flÎË Ωı÷Î Ë÷Î. I›Î_ ≠◊‹ lÌfiÎflΛHÎ
∑ÏÊ ‰√fl fifl ∑ÏÊ ±ı¿·Î Á¤Î‹Î_ ≠‰ıU›Î. ∑Ïʱ˘fiı fiflfiÎ_
ÿÂÛfi ◊›Î_ ±ıÀ·ı ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿÂÛfi ◊›Îfi˘ ¤Î‰ ◊›˘, ¿ÎflHÎ ¿ı fifl
∑ÏÊ ¬flı¬flÎ μk΋ ¤@÷ Ë÷Î. ±ıÀ·ı ¤@÷fiÎ_ ÿÂÛfi ◊÷Î_fiÌ ÁÎ◊ı
… ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿÂÛfifi˘ ±fi¤‰ ◊›˘. ±Î’HÎı fi◊Ì ¿Ëı÷Î ¿ı ±Î
‹ÎHÎÁ‹Î_ ¤√‰Îfifi_ fiÒfl »ı ?! ±ı‹ μk΋ ¤@÷‹Î_ ¤√‰ÎfifiÎ_
ÿÂÛfi ◊Λ. ÷ı◊Ì ¿Î_¥ lÌ∞‹ËÎflÎ… T›Ï÷flı¿ fi◊Ì ±ı‰_ fi◊Ì.
¤√‰Îfi ÷˘ V‰÷_hÎ »ı. ÷ı±˘ ÷˘ ±ZÎfl⁄˛õ‹Î_ flËÌfiı› ÿÂÛfi ±Î’ı
±fiı V‰÷_hÎ ’HÎ ±Î’ı. ⁄_fiı‹Î_ V‰Î‹ÌÁı‰¿¤Î‰fi˘ ¤ıÿ ÷˘ »ı ….
ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ±ı‰_ ’HÎ ¿èÎ_ »ı ¿ı F›Îflı ¿ı‰‚ ±ı¿·Î
¤√‰ÎfifiÎ_ ÿÂÛfi ◊÷Î_ ˢ› I›Îflı ’HÎ ÷ı±˘ ¤@÷ı ÁÏË÷ … »ı.
¿ÎflHÎ, ¤@÷ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiı ωÊı ±Ï÷ ≠ı‹ı ¿flÌfiı ·Ìfi ‰÷Ûı
»ı. ±Î‹ ¤√‰Îfi ±ı¿·Î ˢ› I›Îflı ’HÎ ¤@÷ı ÁÏË÷ … »ı. ±fiı
¤√‰Îfifiı ’HÎ ¤@÷ μ’fl ±Ï÷ ≠ı‹ »ı. ±ıÀ·ı ¤@÷ ±ı¿·Î ˢ›
÷˘’HÎ (ÁQ›¿˚≠¿Îflı ±¬_Õ ‘flÌ flèÎΠˢ‰Îfiı ¿ÎflHÎı) ¤√‰Îfi
ÁÏË÷ … »ı. ⁄ı›fi˘ ‹Ï…›Îfl˘ ‰ı«Î÷˘ fi◊Ì. ±ı‹Î_ ¿_¥ ¤@÷ ±ı
¤√‰Îfi ⁄fiÌ …÷Î fi◊Ì ±fiı ¤√‰Îfi ±ı ¤@÷ ⁄fiÌ …÷Î fi◊Ì.”
“»˘ ÷˘ ±ı¿ fiı ÿÌÁ˘ »˘ ÿ˘›” ±ı ’_Ï@÷fi˘ ±◊Û ±fiL› Ë÷˘.
±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ÷k‰iÎÎfifiÎ ±Î ±fi¤‰˘ ±ı‹HÎı ¿˘¥
’V÷¿‹Î_◊Ì μ÷Λν fi◊Ì ! ±Î ÷˘ ±ı‹fiÌ ±fi¤‰‰ÎHÎÌ »ı !
Áfiı 1984‹Î_ Á_V◊ÎfiΠω¶Îfi ±fiı ‹˘ÀıflÎ Á_÷˘fiÌ μ’„V◊Ï÷‹Î_
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ_ ‰ˆÏÿ¿ ÷k‰iÎÎfi ωʛ¿ ««ÎÛÁh΢
√˘Ã‰Î›Î_ Ë÷Î_. ÷ı‹Î_ ÷k‰iÎÎfifiÎ ¿ıÀ·Î¿ ±À’ÀÎ ±fiı ‰HÎ∂¿S›Î
’˛ë˘ V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»‰Îfi_ fiyÌ ◊›_. ÷ı ‹…⁄ rı÷‰ˆ¿<_à V‰Î‹Ì±ı
V‰Î‹ÌlÌfiı “‹@÷fiÎ ¤ıÿ” ωʛ¿ ·¬ÎHÎ ·¬Ì …HÎÎT›_ ¿ı
“±ZÎfl⁄˛õ ±ı¿ ±fiı ±Ï¶÷Ì› »ı. ÷ıfiÎ ’ÒHÎÛ ÁΑQ›Ûfiı …ı ¿˘¥ ’΋ı
÷ı Á_ÏÁ© ◊¥ ‹Î›Î◊Ì ‹@÷ ◊Λ »ı. ‹ÎÀı ¤Î√‰÷Ì ÷fi‘ÎflÌ
‹@÷˘‹Î_ ¤ıÿ Â@› fi◊Ì. »÷Î_ ‰«fiÎQ≤÷ ÁÎfl_√’fl ’˛¿flHÎfiÎ 17‹Î_
÷˘ ‹@÷˘fiÎ CÎHÎÎ ¤ıÿ ⁄÷ÎT›Î »ı. ÷ı ±_√ı iÎÎfiT≤© Á_÷‰S·¤
V‰Î‹Ì ’ÎÁı◊Ì CÎHÎÌ ‰Îfl ÁÎ_¤Y›_ »ı ¿ı “±Î ⁄‘Î ¤ıÿ ±ZÎfl‘΋‹Î_
fi◊Ì ’HÎ ±Î ·˘¿‹Î_ »ı. ±Î ·˘¿‹Î_ ±ıÀ·ı ±ËŸ ±Î’HÎÎ ÁIÁ_√
83
Á‹Î…‹Î_ F›Î_ fi‰ÿÌÏZÎ÷ ËÏfl¤@÷◊Ì Áÿ˚√v ¿˘ÏÀfiÎ ¤@÷˘‹Î_ ¤ıÿ
V’p’HÎı ±fi¤‰Î› »ı, I›Î_ … ±ı ¤ıÿ˘ Á‹…‰ÎfiÎ »ı. …ı‹ ‹"ÏÕ¿·
¿Î"·ı…‹Î_ Ë∞ ÷˘ ÿά· ◊›˘ ˢ› ÷ı› ÕÎ"@Àfl ¿Ëı‰Î› fiı ±ı‹.±ıÁ.
◊›˘ ˢ› ±ı› ÕΘ@Àfl ¿Ëı‰Î›; ’HÎ ÷ı‹Î_ ¤ıÿ »ı. ÷ı‹ ‰÷Û‹Îfi
‘flÎ‰Ì ÁIÁ_√Ì ◊›˘ ÷ı ’HÎ ‹@÷ ±fiı …ı Á_ÏÁ© ◊Λ - ∞‰fi‹@÷
⁄fiı ÷ı ’HÎ ±ZÎfl‹@÷, ’HÎ ÷ı‹Î_ ¤ıÿ »ı. ±fiı ÷ı ¤ıÿ ±ËŸ ±Î
·˘¿‹Î_ … »ı. ±Î ±_√ı ±Î’fi˘ ¢ ‹÷ »ı ?”
÷ıfi˘ μkÎfl ±Î’÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ÷Î. 29-12-”84fiÎ fl˘…
’h΋Î_ …HÎÎT›_ ¿ı “ÁÎ. 17 ≠‹ÎHÎı ‹@÷fiÎ ¤ıÿ »ı ÷ı μ’ÎÁfiÎfiÎ
¤ıÿ »ı. ±ıÀ·ı ¿ı ÷ı ÷ı ‘΋fiÎ (±Ï‘’Ï÷±˘fiÌ) μ’ÎÁfiÎfiÌ
ϤLfi÷Îfiı ·¥fiı »ı. ‹ÎÀı ±Î ·˘¿‹Î_ ¤ıÿ »ı ÷ı‹ ¿Ëı‰Î ¿fl÷Î_ ÷ı ÷ı
‘΋‹Î_ (÷ı ÷ı μ’ÎV›‹ÒÏ÷ÛfiÌ) μ’ÎÁfiαı ¿flÌfiı ÷ı ÷ı ‘΋fiı ’΋ı
»ı. fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ’HÎ ÷ı‰Î Á¬fiı ’΋ı »ı. ±ı‹ ¤ıÿ »ı.”
±ı¿ … μ’ÎÁfiÎ ‘flΉ÷Î ¤@÷˘fiÌ …\ÿÌ …\ÿÌ ±ÎK›Î„I‹¿
„V◊Ï÷fiı ¿ÎflHÎı ¤ıÿ fi◊Ì, ±ı √Ϥ˝÷Î◊˝ Á˙fiı ¬Ò⁄ … V’Âa √›˘.
÷Î. 7-10-1997fiÎ fl˘… ÁÎfl_√’fl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ⁄’˘flı ¤˘…fi
·¥ flèÎÎ Ë÷Î. ÷ı ÿflQ›Îfi ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ϷϬ÷ “’vÊ˘k΋
‹ÎËÎIQ›”fiÎ ±_¢fi_ ’Ãfi ◊¥ flèÎ_ Ë÷_. ±ı ‰Î_«fi‹Î_ ±ZÎfl‘΋
±fiı ÷ı‹Î_ Ï⁄flÎ…‹Îfi ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi_ ‰Hνfi «Î·Ì flèÎ_
Ë÷_. ÷ı‹Î_ ±ı¿ ‰Hνfi ±ÎT›_ — “Á‹√˛ M≤J‰Ì …ı‰ÕÌ {ηfl ˢ› fiı
‹ıv ’‰˝÷ …ı‰Õ˘ Õo¿˘ ˢ› fiı ‰ˆflÎ… ’vÊ …ı‰Î ±fi_÷ ‰ΩÕfiÎflÎ
ˢ› fiı …ı‰˘ ÂOÿ ◊Λ, ÷ı‰˘ ±ZÎflÎ÷Ì÷ ≠√À ’vÊ˘k΋fiÎ …‹HÎÎ
±_√ÒÃ΋Î_◊Ì ≠HΉ fiÌÁflı »ı, ÷ıfi˘ CÎ˘Ê ◊Λ »ı...”
±Î ‰Hνfi ÁÎ_¤‚Ìfiı ¿˘¥¿ı √Q‹÷‹Î_ ¿èÎ_ — “÷˘ ÷˘ ±ZÎfl‘΋‹Î_
±‰Î… ±‰Î… … ◊÷˘ ËÂı.”
V‰Î‹Ìḻı ÷fl÷ ¿èÎ_ — “’HÎ ±ı ±‰Î… „@·WÀ fi◊Ì, ’HÎ ‹‘fl
»ı, ÏÿT› »ı.” V‰Î‹ÌlÌfi_ ±Î ω‘Îfi ΩHÎı ÷ı±˘ ±ı ºU›fiı ≠I›ZÎ
fiÌfl¬÷Πˢ› ÷ı‰_ ’˛÷ÌÏ÷Á¤fl Ë÷_.
’˘ ÷ı iÎÎfiÌ Ë˘‰Îfi˘ ÿΉ˘ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› iÎÎfifiı ∞‰Ì ⁄÷ÎT›_ »ı,
…ı‹HÎı iÎÎfifiı ’˛I›ZÎ ÁοÎfl fiÌflA›_ »ı, ±ı‰Î iÎÎfiÌ ‹ËÎ’vÊfiı
’˘÷Îfi˘ ±ÎI‹Î ¿ËÌfiı ¤√‰Îfi ’HÎ √˙fl‰ ±fi¤‰ı »ı.
±ıÀ·ı … lÌ‹ÿ˚ ¤Î√‰÷ ¿Ëı »ı —
ßÁà flŒ ‚ flÒ ÁflmÊŸ˜ ÿÙ ÁflmÊŸ˜ ‚ ªÈL§„¸Á⁄U—H (4-29-51)
±◊ν÷˚ ±ı‰Î …ı iÎÎfiÌ »ı ÷ı … √v »ı ±fiı lÌËÏfl »ı.
ÂÌ·‹˚ …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ...

‹— ÿ‹— ÷’—

 ÂÌ·‹˚ ±ıÀ·ı ÁÿΫÎfl.
‹— ±ıÀ·ı ‹fifiı Á_›Ï‹÷ ¿flÌfiı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¤˘√-Ï«_÷fi‹Î_◊Ì ‹@÷ ¿fl‰_.
ÿ‹— ±ıÀ·ı ’_«Ï‰Ê› ÷flŒ ÿ˘Õ÷Ì iÎÎfiı„Lƒ›˘fiı
’˘÷Îfiı ‰Â ‰÷퉉Ì.
÷’— ±ıÀ·ı ¥„Lƒ›˘fiÎ ±ÎËÎflfiı fl˘¿Ìfiı ÷ıfiı ±ÎI‹ÁL‹¬ ¿fl‰Ì,
ÏÿT› ±Îfi_ÿ‹Î_ fl‹‹ÎHÎ ¿fl‰Ì.
…ı±˘ ÁÂflÌfl »ı »÷Î_ …ı‹fiı ‹fi-¥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiÎ ¤Î‰ fi◊Ì,
±ı‰Î ’fl‹ÎI‹Îfiı ‹, ÿ‹, ÷’ ±fiı ÂÌ· ÷˘ V‰Î¤Îω¿ … ˢ› fiı !
’fl‹ÎI‹Îfiı ‘ÎflHÎ ¿flfiÎflÎ √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷ ‹ÎÀı ’HÎ ÷ı ±ıÀ·_ … V‰Î¤Îω¿ »ı !
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi_ ÿ½fi ¿fl÷Î_ ÷ıfiÌ ’˛÷ÌÏ÷ ◊Λ »ı.

ÂÌ ·‹˚ ±fiı ‹-ÿ‹-÷’fiÌ ±Î ÿ—ÁÎK›

√HÎÏhÎ’ÀÌ, ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ÁΑ÷Îfi_
±ı¿ ±fiL› ÷ı…V‰Ì Ï¿flHÎ ⁄fiÌfiı {‚¿Ì flËÌ »ı.
‹fi fiı ≥„Lƒ›˘ ’fl ÷ı‹fi_ ±ÎÏ‘’I› ¿ı‰_ »ı ?
¿ı‰_ ÷ı‹fi_ ÷’V‰Ì ∞‰fi »ı ?
¿ı‰_ ÷ı‹fi_ ÂÌ· »ı ?
±ı ⁄‘Î … ’˛ë˘fi˘ μkÎfl ±ı‹fiÎ ÁˉÎÁ‹Î_
ÁË…÷Î◊Ì ‹‚ı »ı. T›„@÷fi_ ÏfiI› ∞‰fi ±ıfiÎ
±Î_÷fl T›„@÷I‰fi_ ’˛Ï÷Ï⁄_⁄ T›@÷ ¿flı »ı.
V‰Î‹ÌlÌfi_ ÏfiI› ∞‰fi ±ı‹fiΠ‹-ÿ‹-÷’
±fiı ÂÌ·fiı ’˛Ï÷Ï⁄_Ï⁄÷ ¿flı »ı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… Ï…÷ı„Lƒ› ‹ËÎ’vÊ »ı,
÷ı‹fi˘ ≥„Lƒ› ±fiı ‹fi ’flfi˘ Á_›‹ ‰¬÷˘‰¬÷
Á˙fiı ±fi¤‰Î›˘ »ı.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ≥„Lƒ›-ω…›fi_ ’˛Ï÷Ï⁄_⁄ ±ı‹fiÎ
V‰Îÿ-ω…›‹Î_ ⁄flÎ⁄fl Ï{·Î› »ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿Ëı »ı — “Ï…÷_ Á‰*
Ï…÷ı flÁı.” …ıHÎı V‰Îÿ ≥„Lƒ› ’fl ω…› ‹ı‚T›˘
»ı, ÷ıHÎı ⁄‘Ì ≥„Lƒ›˘ ’fl ω…› ‹ı‚T›˘ »ı.
V‰Î‹ÌlÌfi˘ V‰Îÿ ’flfi˘ Á_›‹, ’˛◊‹ …
‰¬÷ ÷ı±˘fiÎ ÁˉÎÁ‹Î_ ±Î‰fiÎfl ¿˘¥ ’HÎ
85
T›„@÷fiı V’Âa Ω› »ı.
Áfiı 1959-1960 ÿflQ›Îfi ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı V‰Î‹ÌlÌ ’˛◊‹ ‰¬÷
ωÿı›ÎhÎαı ’‘Λν I›Îflı, ›‰¿ ÷flÌ¿ı Áı‰Î‹Î_
ΩıÕΛı·Î ¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ìfiı ’HÎ ±ı …
·ÎZÎÏHο÷Î V’Âa √¥ Ë÷Ì. ÷ı±˘ ·¬ı »ı —
“±Î…ı ’HÎ ±ı¿ ±‹ÌÀ »Î’ ÷ı ‰¬÷fiÌ ’Õı·Ì
»ı, ÷ı Ë…\ ±Î_¬ Á΋ı …ı‹ »ı ÷ı‹ ÷fl‰flı »ı.
1959‹Î_ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ÁÎ◊ı ‹Îflı Áı‰Î‹Î_
±Î„¡¿Î …‰Îfi_ ◊›_ Ë÷_. ÷ı ‰¬÷ı Ë_ Á_÷˘fiÌ
flÁ˘¥ ¿fl÷˘. ÷ı‹Î_ Á_÷‹_Õ‚ ±Î¬_ ‹˘‚Ì flÁ˘¥fiÌ
vÏ«‰Î‚_ Ë÷_. ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiı ‹˘‚_ fiı ÏŒy_
…‹‰Îfi_ Ωı¥±ı. Á_÷V‰Î‹Ì fiı ⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì
’HÎ ‹˘‚_ … …‹÷Î. flèÎÎ ±ı¿ ≠‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…. ÷ı±˘ ÷̬<_ …‹Ì ¿÷Î fiı ÷̬_ ˢ›
÷˘ ÷ı‹fiı v«ı. ’HÎ 9 ‹ÏËfiÎ Á‘Ì …ı Á‰˝
Á΋ÎL› flÁ˘¥ ‹fiı ±Î‰Õı ÷ı‰Ì Ë_ ⁄fiΉ÷˘.
¿ÎflHÎ, Ë_ ’HΠϬÎμ Ë÷˘, ’fl_÷ @›Îflı›
≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…ı flÁ˘¥ ±_√ı À¿˘fl ¿flÌ fi◊Ì.
flÁ˘¥‹Î_ ¤Ò· ◊Λ ’HÎ ±ı‹HÎı @›Îflı› ÁÒ«fi ¿›*
fi◊Ì ¿ı “±Î‹ Ë÷_ ¿ı ÷ı‹ Ë÷_.” ±◊‰Î “±Î‹

¿fl‰_ ¿ı ÷ı‹ ¿fl‰_.” ÷ı‹… ¿˘¥ ‰V÷ ⁄fiΉ‰Îfi_ fiÎfi_ ±‹◊_ ÁÒ«fi
’HÎ fiÏË. ’kÎfl‹Î_ …ı ’ÌflÁ̱ı ÷ı ÷ı±˘ fi÷‹V÷¿ı ‹ËÎflÎ…fiı
Á_¤ÎflÌfiı …‹Ì …÷Î. I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfi˘ ≠◊‹ ’Ïfl«› ◊›˘ ¿ı ±Î
ω¤ÒÏ÷ V‰Îÿ◊Ì ’fl »ı.”
√…flÎ÷fiÎ ’Ò‰˝ ‹A›‹_hÎÌ ⁄Î⁄¤Î¥ …¤Υ ’Àı· ‹Ò‚
‰ÎflÁÎ√÷ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_’˛ÿΛfiÎ ±fi›Î›Ì. ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ ÏÂZÎÎ’hÎÌfiÎ ±P›ÎÁÌ ÷flÌ¿ı ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌlÌfiÌ
ÁΑ÷Îfiı ±ı¿ ±·√ ±fiı ÁÒZ‹ º„WÀ¿˘HÎ◊Ì «¿ÎÁÌ Ë÷Ì. ÷ı±˘±ı
±ı «¿ÎÁHÎÌ ±fiı ÁÒZ‹ ÏfiflÌZÎHÎ ⁄Îÿ Áfiı 1990‹Î_ ±ı¿ ’h΋Î_
·A›_ Ë÷_ — “’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi˘ V‰Îÿı„Lƒ›-ω…› ‹ıÓ
‰¬÷˘‰¬÷ Ωı›˘ »ı. V‰ÎÏÿWÀ ‰Îfi√Ìfiı ±fiı ’fl«ÒflHÎ ‰Îfi√̱˘fiı
¤ı√Ì ¿flÌfiı V‰Îÿı„Lƒ›fiÎ «À¿Îfiı ‰Â ◊›Î ωfiÎ ÷ı±˘lÌ …ı ‹Y›_
»ı ÷ıfiı V‰Ì¿ÎflÌ ·ı »ı. V‰Îÿı„Lƒ›-ω…› ⁄‘Ì … ≥„Lƒ›˘ μ’flfiÎ
ω…›fiÌ ’ÎflÎÂÌÂÌ »ı.”
± fiı Áı‰¿˘fiı ÷˘ ±Î ±fi¤‰ fl˘…fi˘ »ı. ‰Ê˘˝◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiÌ
ÁÎ◊ı flÁ˘¥fiÌ Áı‰Î‹Î_ flËı·Î ¿ÚWHΉS·¤ V‰Î‹ÌfiÌ VQ≤Ï÷‹Î_
±Î…Á‘Ì‹Î_ ±ı‰˘ ±ı¿ ’HÎ Ïÿ‰Á fi◊Ì ¿ı F›Îflı V‰Î‹Ìḻı
Á΋ı◊Ì ’˘÷ÎfiÎ ‹ÎÀı ’˘÷ÎfiÌ ¿˘¥ ‹fi’Á_ÿ ‰Îfi√Ì ⁄fiΉ‰Îfi_
ÁÒ«fi ’HÎ ¿›* ˢ› ! …ı ±ÎT›_ ÷ı Ãο˘fl∞fi˘ ’˛ÁÎÿ Á‹∞fiı …‹Ì
·ı‰Îfi_. flÁ˘¥fiÎ V‰Îÿ ±_√ı ¿˘¥ {Î{Ì ÀÌ¿Î-ÏÀM’HÎ fiËŸ ¿ı ¿˘¥
ŒÏfl›Îÿ fiËŸ.
»ıS·Î «Îfl «Îfl ÿΛ¿Î◊Ì ÿıÂ-ωÿıÂfiÎ_ ⁄΂-›‰¿ ‹_Õ‚˘ ¿ı
Á_÷˘ ±ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ’˛ë˘kÎflÌ‹Î_ ωω‘ ÷fl¿Ì⁄ ±…‹Î‰Ìfiı ’˛ë
’Ò»ı — ±Î’fiı ¿¥ ‰Îfi√Ì ¤Î‰ı ? ±Î’fiı ¿›Î Œ‚fi˘ flÁ ŒÎ‰ı ?
±Î’fiı ¿›_ Âο ¿ı Ï‹WÀÎLfi ±fi¿>‚ ±Î‰ı ?
±ı‰Î ¤Î÷¤Î÷fiÎ ’˛ë˘ ±fiı ¤Î÷¤Î÷fiÌ fl…^±Î÷-÷fl¿Ì⁄˘.
’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfi˘ μkÎfl ±ı¿fi˘ ±ı¿ … ˢ› — “¤√‰ÎfifiÎ ◊΂‹Î_
…ı ±Î‰ı ÷ı !”
@›Îflı¿ flÁ˘¥‹Î_ ¿˘¥◊Ì ±ZÎQ› ¤Ò· ◊¥ Ω›, ’fl_÷
V‰Î‹ÌlÌfiÎ «ËıflÎ ’fl @›Îflı› fl˘Ê fi ˢ›. ÷ı±˘ ÷˘ ±ı‰Ì
ÿ—V‰Îÿ‰Î‚Ì flÁ˘¥ ±ı¿ ±ZÎfl ’HÎ ⁄˘S›Î ÏÁ‰Î› …‹Ì Ω›. ±fiı
±ı‹ ¿fl‰Î ’λ‚ ÿflı¿ ‰¬÷ı ±ı‹fi˘ ±ı¿ … ’˛I›kÎfl ˢ› —
“Ãο˘fl∞ …Q›Î, ’»Ì ±Î’HÎı Â_ ‰Î_‘˘ ˢ› ! Ãο˘fl∞fiÎ ◊΂‹Î_ …ı
±ÎT›_ ÷ı Ãο˘fl∞fi˘ ’˛ÁÎÿ ‹ÎfiÌfiı …‹Ì ·ı‰Îfi_ !”
86
“±Î‰ı ±ı ⁄‘_ ¤˘√‰‰_ fiËŸ. ±ıfi˘ I›Î√ ¿fl÷Î_ flËı‰˘...”
1990‹Î_ πB·ıLÕ‹Î_ ¿ÎÏÕÛŒ‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±ı¿ ±fi¤‰ Á_÷˘fiı
‹ÎÀı ±Ï‰V‹flHÎÌ› ⁄fiÌ flè΢ »ı.
±ı ÁÎ_…ı ±ı¿ ËÎ"·‹Î_ ›˘Ω›ı·Ì ΩËıfl V‰Î√÷ Á¤Î‹Î_◊Ì Áı‰¿
Á_÷˘ Ãο˘fl∞fiÎ ◊΂ ‹ÎÀı ◊˘ÕÎ ‰Ëı·Î fiÌ¿‚Ì √›Î Ë÷Î. flÁ˘Õı
’ˢӫÌfiı Ωı›_ ÷˘ flÁ˘¥fi_ CÎb_ ¿Î‹ ⁄Î¿Ì Ë÷_. Áı‰¿ Á_÷˘±ıı
{’ÎÀÎ⁄_‘ ⁄‘_ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î ‹Î_Õu_.
Ãο˘fl∞fiı ¤Î‰’Ò‰˝¿ ◊΂ ‘›˘˝ I›Î_ ÷˘ V‰Î‹ÌlÌ ’‘Λν. ¤˘…fi
‹ÎÀı Ï⁄flÎF›Î. Ë…\ …‹Ìfiı ⁄Ì…ı @›Î_¿ ±Îfl΋ ‹ÎÀı …‰Îfi_ Ë÷_.
Áı‰¿ Á_÷ı {Õ’◊Ì ’ÌflÁÌ ÿÌ‘_. …‹÷Î_ …‹÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ …ı‹fiı CÎıfl
…‹‰Îfi_ Ë÷_ ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚÷Î flèÎÎ. »ıS·ı ¬Ì«ÕÌ …‹Ì flèÎÎ.
Áı‰¿ı ±Î√˛Ë ¿flÌfiı ¿œÌ ◊˘ÕÌ ‰‘Îflı ±Î’Ì. V‰Î‹Ìḻı ·¥ ·Ì‘Ì.
V‰Î‹Ìḻı …‹Ì ·Ì‘_ I›Î_ ÷˘ ⁄ÌΩ Á_÷ı ±_ÿfl◊Ì ⁄Ò‹ ‹Îfl÷Î_
¿èÎ_ — “V‰Î‹Ì⁄Î’Îfiı ¿œÌ fi ±Î’÷Î. ⁄Ë … ¬flÎ⁄ V‰Îÿ »ı. ¬Ò⁄
√_‘Λ »ı !”
ËÎ_Œ‚ÎŒÎ_Œ‚Î Áı‰¿˘±ı flÁ˘Õ΋Î_ …¥fiı ÷’ÎÁ ¿flÌ ÷˘ ¬⁄fl
’ÕÌ ¿ı …ı ‰V÷fiı ÿËŸ Á‹∞fiı ÷ı‹HÎı ¿œÌ ⁄fiÎ‰Ì Ë÷Ì ÷ı ÿËŸ
fiˢ÷_, Ï¡…‹Î_ CÎHÎÎ Ïÿ‰ÁfiÌ ’ÕÌ flËı·Ì ÿÒ‘fiÌ ‹·Î¥ Ë÷Ì !
÷ı‹HÎı «ÎA›_, V‰Îÿ ωϫhÎ Ë÷˘, ±I›_÷ ωϫhÎ !
’HÎ V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ …‹Ì √›Î ! Áı‰¿fiÎ ‹fi‹Î_ ⁄‚÷flÎ ◊‰Î
·Î√Ì ¿ı ¤Ò·fiı ¿ÎflHÎı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÷Ï⁄›÷fiÎ ¤˘√ı …ı‰_ ÷ı‰_ …‹ÎÕÌ
ÿÌ‘_.
÷ı‹HÎı ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì — “⁄Î’Î ! ¤Ò· ◊¥ √¥...”
V‰Î‹ÌlÌ ÃoÕÎ ¿·ı…ı ⁄˘S›Î — “Ãο˘fl∞ …Q›Î ’»Ì ±Î’HÎı Â_
‰Î_‘˘ »ı ?” ¿˘¥fiÌ ’ÎÁı ⁄˘·‰ÎfiÎ ÂOÿ˘ fiˢ÷Î. Á˙fiÎ_ ‹V÷¿ ±fiı
±Î_¬˘ ±Ë˘¤Î‰◊Ì {Ò¿Ì flèÎÎ_.
Á÷÷ √΋˘√΋ ω«fl÷Î V‰Î‹ÌlÌfiı ¤„@÷¤Î‰‹Î_ CÎı·Î CÎı·Î
◊¥ …÷Î ·˘¿˘fiÎ ±Î‰Î ¿ıÀ·Î ±fi¤‰˘ ◊›Î ËÂı ? ¿ıÀ·ÎfiÌ ›ÎÿÌ
¿fl‰Ì ? ±ı¿‰Îfl ‹_⁄¥‹Î_ ωϫhÎ V‰Îÿ‰Î‚˘ ±fiı ÷Òfl˘ ‹˘Á_⁄Ìfi˘
flÁ ’Ì √›Î Ë÷Î, ÷˘ ±ı¿ ËÏfl¤@÷ı ’˛ı‹‹Î_ ·Ì·Î «HÎÎfi˘ ±˘‚˘
V‰Î‹ÌlÌfiı …‹‰Î ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿ ±ÎM›˘, ’fl_÷ μ’flfiÌ flı÷Ì ¬_¬ı›Î˝
ÏÁ‰Î› ! V‰Î‹ÌlÌ ¿˘¥ ŒÏfl›Îÿ ‰√fl ±ı ’HÎ …‹Ì √›Î ! ±ı¿‰Îfl
±‹ÿΉÎÿ‹Î_ fi‰Ì CÎ_ÀÌ‹Î_ ÿ‚Λı·Î ·˘ÀfiÌ fl˘À·Ì‹Î_ ’J◊flfiÌ
¿fl¿fl ±Î‰Ì √¥ Ë÷Ì, ÷˘ ¿o¥¿ ‰Îfl ¿Õ‰Ì ¿Î¿ÕÌ ±fiı ¬ÎflÎ_
T›_…fi˘ ’HÎ Ïfi—ÂOÿ flËÌfiı …‹Ì √›Î, ’fl_÷ ±ı‰Ì flÌ÷ı ¿ı ‹¬fiÎ
¤Î‰˘ ’fl ÷ıfiÌ ·¿Ìfl ’HÎ fi ‰fl÷Λ !

»ı S·Î_ ¿ıÀ·Î_› ‰Ê˘˝◊Ì ÷˘ ±ı‹fi_ ±ı¿ … Áfl¬_ ÁÎÿ_ ¤˘…fi !
fi‰Ì fi‰Ì ‰Îfi√̱˘fiÌ› vÏ« fiËŸ. @›Îflı¿ Ãο˘fl∞fiÎ ◊΂ ‹ÎÀı
⁄fiΉı·Ì ωÂıÊ ‰Îfi√Ìfi˘ ¿˘¥ ’˛ı‹’Ò‰˝¿ ±Ï÷ ±Î√˛Ë ¿flı I›Îflı
‹˘Àı ¤Î√ı ÷˘ ±ı‹Î_ ±Î√˛Ë ¿flfiÎflfiı ÁŒ‚÷Î ‹‚ı … fiËŸ, ±fiı
¿ÿΫ ÁŒ‚÷Î ‹‚ı ÷˘ ⁄Ë ⁄Ë ÷˘ fi¬ …ıÀ·Ì ‰Îfi√Ì ·¥fiı ÷ıfi_
‹fi ÁΫ‰ı.
±ı¿ ‰Îfl ÁÎfl_√’fl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı ÂıflÕÌfi˘ flÁ ·¥fiı ›iÎıÂ
V‰Î‹Ì w‹‹Î_ ’˛‰ıU›Î I›Î_◊Ì … V‰Î‹Ìḻı ±ı‹fiı ωÿΛ ¿flÌ ÿÌ‘Î
Ë÷Î — “‹ıÓ ÷‹fiı √¥ ¿Î·ı› fiÎ ’ÎÕÌ Ë÷Ì, ‹ÎÀı ±Î…ı ±ı ’λ˘ …
·¥ Ω‰.”
Á_÷˘±ı ¿èÎ_ — “·ÎT›Î »ı ÷˘ ◊˘Õ<_ ’Ì ·˘. ¿Î·◊Ì fiËŸ ·Î‰ı !”
V‰Î‹Ìḻı Ë‚‰ı◊Ì »÷Î_ ‹y‹÷Î◊Ì ¿ËÌ ÿÌ‘_ — “fiÎ, ±I›Îflı
’Ì™ ÷˘ ¿Î·ı› ·Î‰ı !”
V‰Î‹ÌlÌ CÎHÎÌ ‰¬÷ ¿Ëı — “±Î‰ı ±ı ⁄‘_ ¤˘√‰‰_ fiËŸ. ±ıfi˘
I›Î√ ¿fl÷Î_ flËı‰˘.” ±Î ‰Î@› ±ı‹fi˘ ∞‰fi‹_hÎ »ı.
⁄’˘flı «Îfl ‰Î√ı Ãο˘fl∞fiı Œ‚Œ‚ÎÏÿfi˘ ◊΂ ‘flΉΛ. Áı‰¿˘
Œ‚Œ‚ÎÏÿfi˘ ±ı ◊΂ V‰Î‹ÌlÌ Á‹ZÎ ·¥ ±Î‰ı ±fiı ±ı‹Î_◊Ì ¿o¥¿
±_√Ì¿Îfl ¿fl‰Îfi˘ ±Î√˛Ë ¿flı. I›Îflı ‹˘Àı ¤Î√ı «HÎÎ ¿ı ‘ÎHÎÌfiÎ
◊˘ÕÎ ÿÎHÎÎ ±fiı Œ‚fiÌ ±ı¿-⁄ı «Ìfl ·¥fiı ◊΂ ’λ˘ ‰Î‚Ì ÿı.
’fl_÷ ±ÎÀ·_ ±_√Ì¿Îfl ¿flı ±ı› ±ÏfiE»Î±ı ! Áfiı 1998◊Ì ÷˘
V‰Î‹Ìḻı ±ı Áÿo÷fl ⁄_‘ … ¿flÌ ÿÌ‘_ Ë÷_, »÷Î_ Á˙fiÎ ’fi—
±Î√˛Ë◊Ì ◊˘Õ˘ ‰¬÷ «Î· flÎA›_ ±fiı ’fi— ±ı Á_’ÒHν Ãı·Ì … ÿÌ‘_.
»ıS·Î ◊˘Õο ‹ÏËfiα˘◊Ì ÷˘ ÷ı‹HÎı ⁄’˘flfi_ …‹‰Îfi_ ⁄_‘
¿flÌfiı ‹ÎhÎ Á‰Îfl-ÁÎ_… ±S’ÎËÎfl ·ı‰Îfi_ «Î· flÎA›_ »ı.
±ı‹fiÎ ≥„Lƒ›Ïfi√˛Ë‹Î_ ±ı‹fiÌ ÷’V‰Ì ’˛Ï÷¤Î ’HÎ ’˛√Àı »ı.
lÌ ‹ÿ˚ ¤√‰ÿ˚√Ì÷΋Î_ ¤√‰Îfi lÌ¿ÚWHÎ hÎHÎ ’˛¿ÎflfiÎ_ ÷’fiÌ
ωÏÂWÀ T›ÎA›Î ±Î’ı »ı, …ı‹Î_ ÂÌ·, ‹, ÿ‹ - ±ı hÎHÎı›
Áÿ˚√H΢fi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
÷’fi˘ ’˛◊‹ ’˛¿Îfl »ı — ÂÎflÌÏfl¿ ÷’.
Œfl-Ám¡-ªÈL§-¬˝Êôʬ͡Ÿ¢ ‡Êıø◊˜-•Ê¡¸fl◊˜ –
’˝rÊÔøÿ¸◊˜-•Á„¢U‚Ê ø ‡ÊÊ⁄UË⁄U¢ ì ©UìÊÃ H
±◊ν÷˚ ÿı‰, ⁄˛ÎõHÎ, √v, ω¶Îfi ‰√ıflıfiı ’Ò…fi’Ò‰˝¿ ±Îÿfl
±Î’‰˘, ±Î_÷fl˚-⁄ÎèÎ ’ωhÎ÷Î ÷◊Î ÁflÔ‚÷Î flά‰Ì, ⁄˛õ«›˝ ±fiı
87
±ÏË_ÁÎfi_ ’ηfi ¿fl‰_, ÷ı ÂÎflÌÏfl¿ ÷’ »ı. (17-14)
÷’fi˘ ϶÷Ì› ’˛¿Îfl »ı — ‰ÎHÎÌfi_ ÷’.
•ŸÈmª∑§⁄¢U flÊÄÿ¢ ‚àÿ¢ Á¬˝ÿÁ„Uâ ø ÿØ– (17-15)
¿˘¥fiı μ¶ı√ fi ◊Λ ÷ı‰_ ‰«fi ⁄˘·‰_, ÁI›, Ï’˛› ÷◊Î ÏË÷¿fl
⁄˘·‰_, ÷ıfiı ‰ÎHÎÌfi_ ÷’ ¿Ëı »ı.
±fiı ÷’fi˘ I≤÷Ì› ’˛¿Îfl »ı - ‹fifi_ ÷’.
Á_›‹ ¶ÎflÎ ‹fifiÌ ’˛ÁLfi÷Î, Á˙Q›÷Î, ‹˙fi ±ıÀ·ı ¿ı T›◊˝ ‰ÎHÎÌ
T›‰ËÎfl◊Ì ‹@÷, ±ÎI‹Î‹Î_ ÷‹Î‹ ≥„Lƒ›-T≤Ïkα˘fi˘ Ïfi√˛Ë,
¤Î‰ÂÏ© ±ıÀ·ı ¿ı ¿Î‹-ø˘‘-¿’À ±ÎÏÿ¿◊Ì flÏË÷ xÿ›fi˘ Â©
¤Î‰ ‰√ıflı ‹ÎfiÏÁ¿ ÷’ »ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ÷’fiı ¤√‰ÎfifiÌ ’˛ÁLfi÷Îfi_ ±ı¿
±‹˘CÎ ÁΑfi ÿÂν‰ı »ı. (‰«fiÎQ≤÷ ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ 10) V‰›_ ’ÒHν
ˢ‰Î »÷Î_, ¤„@÷fiÎ ±ı¿ ¤Î‰˘ƒı¿ w’ı V‰Î‹Ìḻı ÷’ ¶ÎflÎ ’HÎ
¤√‰Îfifiı ’˛ÁLfi ¿fl‰ÎfiÌ ±ı¿ ’HÎ ÷¿ …÷Ì ¿flÌ fi◊Ì. ‹ÎfiÏÁ¿,
ÂÎflÌÏfl¿ ±fiı ‰ÎÏ«¿ - hÎHÎı› ÷’fiÌ √Ì÷οÏ◊÷ ω¤Î‰fiα˘fiı
±ı‹HÎı ∞‰fifi_ ±Ï‰¤ÎF› ±_√ ⁄fiÎ‰Ì ÿÌ‘_ »ı.
ÂflÌflfi_ ΩHÎÌ Ωı¥fiı ÿ‹fi ¿fl‰Îfi_ ±ı‹fiı ÁË… »ı. μ’‰ÎÁ
±ı‹fiı ¬Ò⁄ Ï’˛›. 57 ‰Ê˝fiÌ ™‹fl Á‘Ì ÷˘ ÷ı±˘ «Î÷‹Î˝Á‹Î_
‘ÎflHÎÎ_’ÎflHÎÎ_ ±fiı μ’‰ÎÁ ¿Õı‘Õı ¿fl÷Î. ±fiı ±ı¿ÎÿÂÌfiÎ Ïfi…˝‚
μ’‰ÎÁ ˢ› »÷Î_ ‘˘‹‘¬÷Î ÷Î’‹Î_ ’‘fl΋HÎ̱˘ ±fiı √΋ı√΋
ω«flHÎ ÷˘ ◊˘Õ<_ ±À¿ı ? ‰ÎÁÿ‹Î_ ±ı‹HÎı 102 ÏÕ√˛Ì ÷Ή ÁÎ◊ı,
Ïfi…˝‚ μ’‰ÎÁ‹Î_, 122 CÎfl˘‹Î_ ’‘fl΋HÎ̱˘ ¿flÌ Ë÷Ì, ±ıfiı
÷’fi˘ ¿›˘ ’˛¿Îfl √HΉ˘ ?
@›Î flı¿ T›ÎA›Î±˘ ’HÎ ÁÌÏ‹÷ ◊¥ Ω› »ı ±ı‰_ ·Î√ı »ı.
Á΋ÎL›÷— VQ≤Ï÷¿Îfl˘fi_ ¿◊fi »ı ¿ı ÂflÌfl V‰V◊ fi ˢ› ÷˘ Ïfi…˝‚
μ’‰ÎÁfiı ⁄ÿ·ı ŒflÎ‚Ì μ’‰ÎÁ ¿flÌfiı ‰˛÷ ¿flÌ Â¿Î› »ı, ’fl_÷
V‰Î‹ÌlÌfiı ÷˘ 63 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı xÿ›fl˘√fi˘ Ë‹·˘ ±ÎT›Î ’»Ì
’HÎ, ¬ÎÁ ¿flÌfiı ’Î_« ‹˘ÀÎ_ ‰˛÷˘fiÎ μ’‰ÎÁfi˘ ÷˘ ±Ï÷ ±Î√˛Ë !
xÿ›fl˘√fiÌ ÁÎfl‰Îfl‹Î_ «Ò¿ fi ’Õı ±ı Ëı÷◊Ì Á_÷˘ ÿ‰Î ’Òfl÷_ ¿o¥¿
√˛ËHÎ ¿fl‰Îfi˘ ±Î√˛Ë ¿flı I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfiÌ Q≤ÿ ±fiı ’˛ı‹Î‚
±Î_¬˘‹Î_ …flο ·Î·Î ±Î‰Ì Ω› ±fiı fifl‹ ±‰Î…‹Î_ ÁËı…
’H›’˛¿˘’ ±fi¤‰Î›. ±fiı ÷ı‹Î_ ÷ı‹fi_ ±Î ‰Î@› ˢ› … — “±ı¿
Ïÿ‰Á ¿Î_¥ fiËŸ ·¥±ı ÷˘ ◊˘ÕÎ ‹flÌ …‰ÎfiÎ »Ì±ı ?!”
±ı‹fiı μ’‰ÎÁ fi ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‹fiΉ‰Î ±ı ·˘œÎfiÎ «HÎÎ «Î‰‰Î
…ı‰_ ¿’v_ Ë÷_. Ωı¿ı ±ı‹fiÌ ±Î ’˛¿ÚÏ÷ ⁄΂‰›◊Ì Ωı‰Î ‹‚ı »ı. ±ı‹fiÌ »-ÁÎ÷ ‰Ê˝fiÌ
™‹flfi˘ ±ı¿ ’˛Á_√ ’˛«Ï·÷ »ı. ±ı¿ÎÿÂÌfiÎ Ïÿ‰Áı ¤ÎÿflHÎfiÎ »˘ÀΤΥ±ı ’E«ÌÁı¿
⁄΂¿˘fiı …‹ÎՉΠ‹ÎÀı ±ı¿ÏhÎ÷ ¿›Î* Ë÷Î_. ±fiı ÷ı‹Î_ Á˙fiÎ ·ÎÕ¿Î ±fiı ÂÎ_÷ V‰¤Î‰fiÎ
⁄΂¿ ÂÎ_Ï÷·Î· ’HÎ Ë÷Î. »˘Àοοαı ⁄‚…⁄flÌ◊Ì ±ı‹fiı …‹‰Î ⁄ıÁÎÕuÎ, ’fl_÷
ÂÎ_Ï÷·Î· ¿˘¥ flÌ÷ı ÷ˆ›Îfl fiˢ÷Î, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı Ïÿ‰Áı ±ı¿ÎÿÂÌ Ë÷Ì ±fiı ÂÎ_Ï÷·Î·fiı
÷˘ ±ı¿ÎÿÂÌ … ¿fl‰Ì Ë÷Ì. ⁄ÌΩ_ ⁄΂¿˘±ı ’HÎ …‹ÎÕ‰Îfi_ Ωıfl ¿›* ±ıÀ·ı »-ÁÎ÷
‰Ê˝fiÎ ÂÎ_Ï÷·Î·ı flÕ‰Îfi_ ÂVhÎ μ’ÎÕu_. »ı‰Àı »˘Àοοαı ¿èÎ_ — “÷Îflı Â_ Ωı¥±ı »ı?”
“‹Îflı …‹‰_ fi◊Ì. ‹fiı ±ı¿ÎÿÂÌ ¿fl‰Î ÿ˘...” »-ÁÎ÷ ‰Ê˝fiÌ ™‹flfiÎ ÂÎ_Ï÷·Î·fiÌ
±Î‰Ì ÷’fiÌ vÏ« »˘ÀοοÎfiı Ï’√‚Î‰Ì √¥ Ë÷Ì.
±Î…ı 87 ‰Êı˝› ±ı‹fiÌ ±Î
±Î∞∞ «Î· flËÌ »ı. ÷’ fi ¿fl‰Î
‹ÎÀı ÕÎ"@Àfl˘ ±fiı Á˙fiÌ Á÷÷ ωfi_÷Ì
‰E«ı ’HÎ ÷ı±˘ ÷’fi˘ ·Î√ ¢‘÷Î flËı
»ı. Ωı¿ı ˉı ™‹fl ±fiı V‰ÎVJ›fiı ·Ì‘ı
÷ı±˘ ÂflÌflfi_ ÿ‹fi fi … ¿flı ±ı
±I›_÷ …wflÌ »ı, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiı
±ı‰Ì ÷¿ ‹‚ı ¿ı {Õ’Ì ·ı.
@›Îflı¿ ‰˛÷fiÎ Ïÿ‰Áı Áı‰¿˘ ±fiı
‹˘ÀıflÎ Á_÷˘ ⁄Ë ±Î√˛Ë ¿flÂı ÷˘ …flÎ
¿Õ¿Î¥◊Ì ¿ËıÂı — “÷‹ı ·˘¿˘ ‹Î◊ο>À
fi ¿fl˘. fi¿Î‹˘ ±Î…fi˘ ÁÎfl˘ Ïÿ‰Á »ı
fiı fi¿Î‹˘ ⁄ı›fi˘ Ïÿ‰Á ⁄√Õı !”
√˛ËHÎfi˘ ‰ı‘ ’΂‰ÎfiÎ ±fiı¿ ’˛Á_√˘
Á˙fiÌ VQ≤Ï÷‹Î_ Á_√˛ËΛı·Î »ı.
ÂÎVh΢‹Î_ ω‘Îfi »ı ¿ı 80 ‰Ê˝fiÌ ™‹fl
’»Ì √˛ËHÎfiÎ ‰ı‘¿Î‚fi_ ’ηfi
V‰ÎVJ›fiÌ ’˛Ï÷¿>‚÷Î ±fiÁÎfl ±·√
flÌ÷ı ¿flÌ Â¿Î› »ı. ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ
±ı‹Î_ fi‹÷_ fi ‹Ò¿ı.
Áfiı 2006fiÎ ÁMÀıQ⁄fl‹Î_
V‰Î‹ÌlÌ ÏÿSËÌ‹Î_ Ï⁄flÎ…÷Î Ë÷Î I›Îflı
±ı‰˘ ±ı¿ ‰‘ ±fi¤‰ ◊›˘ Ë÷˘.
«_ƒ√˛ËHÎfi˘ ±ı Ïÿ‰Á Ë÷˘. ‹˘ÕÌ
⁄’˘flı ‰ı‘¿Î‚ Âw ◊÷˘ Ë÷˘, ’fl_÷
ÂÎVhÎÌ› Ïfi›‹ ’˛‹ÎHÎı ™‹flfiÎ
±fiÁ_‘Îfi‹Î_ ÁÎ_…ı ÁÎ÷ ‰ÎB›Î Á‘Ì ¤˘…fi ·¥ ¿Λ ÷ı‹ Ë÷_, »÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ_…fi_
¤˘…fi ·ı‰Îfi˘ ≥L¿Îfl ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ì ±fiı ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì±ı
V‰Î‹ÌlÌfiı ωfi_÷Ì ¿fl÷Î_ ¿èÎ_ ¿ı “Ïfi›‹ ≠‹ÎHÎı ¤˘…fi ·ı‰Î‹Î_ ¿˘¥ ⁄Α fi◊Ì.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “fi ¬Î¥±ı ÷˘ «Î·ı »ı, ±ı‰_ ‹fiı ·Î√ı »ı. Ë‹HÎÎ_ … Ë∞ ⁄’˘flı
…Q›˘ »\_, ±ıÀ·ı ¤Ò¬ …ı‰_ ·ÎB›_ … fi◊Ì.”
’»Ì Œ@÷ ËÎ◊ ¶ÎflÎ ±Á_‹Ï÷ÁÒ«¿ ‹ƒÎ ¿flÌfiı V‰Î‹ÌlÌ ¿o¥ ⁄˘S›Î fiËŸ. ◊˘ÕÌ ‰Îfl
’»Ì {ÌHÎÎ V‰flı ¿èÎ_ — “…wfl fi◊Ì. …wfl ‰√fl Â_ ¬Î‰_ ? ¤Ò¬ … ·Î√Ì fi◊Ì.”
V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿fiÎ ⁄ı fi ◊›Î.
±Î‹ ÷˘ 7-00 ‰ÎB›Î ’Ëı·Î_ ¤˘…fi ·¥ ·ı‰Îfi_ Ë÷_. 6-30 ‰Î√ı Ãο˘fl∞fi˘
◊΂ ¿flÌ ÿı‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ Ë÷˘. ¿ÚWHΉS·¤ V‰Î‹Ì ’HÎ ±ı¿ ’˛›Ifi ¿flÌ Ωı‰Î ‹ÎÀı ◊΂
88
·¥fiı ±ÎT›Î. I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ’hÎ ‰Î_«Ì flèÎÎ Ë÷Î. V‰Î‹Ìḻı
÷ı‹fiı Ωı÷Î_ ¿èÎ_ — “±ÎfiÌ ¿Î_¥ …wfl fi◊Ì. ‹Îflı ·ı‰_ … fi◊Ì.”
◊˘ÕÌ¿ ±ÎfiοÎfiÌ ◊¥. ÷ı‹HÎı ’Ò»Ôu_ —
“Ãο˘fl∞ …Q›Î »ı fiı ?”
“ËÎ.”
“⁄Á, I›Îflı Œ‚ ‹‚Ì √›_.”
“’HÎ Ãο˘fl∞› …‹ı fiı ±Î’ ’HÎ …‹˘ ÷˘ ‰‘Îflı Œ‚ ‹‚ı.”
“±ı¿‹Î_ ⁄‘_ ±Î‰Ì √›_.”
“Á‰Îflı ‰‚Ì ’λ\_ ‹˘Õ<_ ◊Âı...”
“±ı¿ flÎ÷‹Î_ ¿Î_¥ ¬ÎÀ<_‹˘‚_ ◊÷_ fi◊Ì.” V‰Î‹ÌlÌ ±HÎfi‹ flèÎÎ.
±fiı ÷ı±˘fiÌ ±Î ÁË… ÷’-’˛¿ÚÏ÷ ±Î√‚ Á˙ fi‹Ì ’ÕuÎ.
V‰Î‹ÌlÌfiı ‹fi ±ı ‹ÎhÎ ÷’ … fi◊Ì, ’fl_÷ √v-±ÎiÎÎ ¿ı
¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎfi_ ’ηfi »ı. √v-±ÎiÎÎfi_ ’ηfi ¿fl÷Î_ …ı ¿Î_¥
¿WÀ ¿ı ’˛Ï÷¿>‚÷α˘ ±Î‰ı ±ı ’˛ÁLfi÷Î’Ò‰˝¿ ÁËÌ ·ı‰Î‹Î_ ’HÎ
V‰Î‹ÌlÌ ÷’ ‹Îfiı »ı.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÷’fiÎ ±Î‰Î CÎHÎÎ ±Î›Î‹˘ »ı — √H΋› ÷’,
iÎÎfi‹› ÷’, ‰ˆflÎB›‹› ÷’, ¤„@÷‹› ÷’ ‰√ıflı...
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÷’fi˘ ±Î ’˛¤Î‰, ‹ÎhÎ ±ı‹fiÎ ’Òfl÷˘ … ‹›Î˝Ïÿ÷
fi◊Ì flè΢, ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ.fiÎ ÁıÓ¿Õ˘ Á_÷˘ ±fiı ËΩfl˘ ±Î⁄ηT≤©
VhÎÌ-’vÊ ËÏfl¤@÷˘fiÎ ∞‰fi‹Î_ ’HÎ ±ı ÷’-’˛¤Î‰ »‰Î›˘ »ı.
lÌ‹ÿ˚ ¤Î√‰÷‹Î_ ‰ıÿT›ÎÁ∞ “∑§Ê◊SàÿʪSì— S◊ÎÃ◊˜” ¿ËÌfiı
¿Î‹fiα˘fiÎ I›Î√fiı ÷’ ÷flÌ¿ı ‰Hν‰ı »ı. (11-39-37)
¿Î‹fiα˘fi˘ I›Î√ … fiËŸ, ÷ı◊Ì ’HÎ ’fl …¥fiı ¿Î‹fiα˘fiÎ
μÿ˚√‹V◊Îfi ‹fi ’flfi˘ ω…› V‰Î‹ÌlÌfiÎ “‹”fi_ ÿ½fi ¿flΉı »ı.
±ı ‹fi˘ ‹fi ’flfi˘ ω…› ’HÎ ±÷·fiÌ›.
‹fi ’flfi˘ ±ı ω…› ’˛Ï÷Ï⁄_Ï⁄÷ ◊Λ »ı, ±ı‹fiÎ ±ZÎHHÎ
ÏfiW¿Î‹ ‘‹˝‹Î_. 69 ‰Ê˘˝fiÎ ±ı‹fiÎ I›Î√Ì ∞‰fi‹Î_ ⁄˛õ«›˝fiÌ
rı÷ «Îÿflfiı ±ı¿ fiÎfi˘ Áfl¬˘ ’HÎ ÕÎCÎ ·ÎB›˘ fi◊Ì ±ı … ±ı‹fiÎ
‹fiωʛfi_ ±ı¿ Á˙◊Ì ‹˘À<_ ’˛‹ÎHÎ »ı. ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı
±ÎÿıÂı·Ì ±WÀÎ_√ ⁄˛õ«›˝fiÌ √Ïfl‹Î ±ı‹fiÎ T›„@÷I‰‹Î_ Á˘‚ı
¿‚αı ±fi¤‰Î› »ı. Ωı¿ı V‰Î‹ÌlÌ ±ı Ïfi›‹˘fi_ ±ZÎfl— ’ηfi
89
¿flı »ı - ±ı‹ ¿Ëı‰Îfiı ⁄ÿ·ı ‰‘ μÏ«÷ ±ı‹ »ı ¿ı ±WÀÎ_√
⁄˛õ«›˝fiÎ ±ı Ïfi›‹˘ ±ı‹fi_ ∞‰fi ⁄fiÌ √›Î »ı !
≥„Lƒ›Î÷Ì÷ ±fiı ‹fi˘÷Ì÷ ÏÿT› ¤ÒÏ‹¿Î±ı ωËfl÷Î ±Î‰Î
±ÎI‹Îfl΋ ‹ËÎ’vÊ ‹ÎÀı ⁄˛õ«›˝fi_ ±ÏÁ‘ÎflÎ ‰˛÷ ÁË… ˢ› »ı.
ÿ⁄¥‹Î_ ±ı¿ ΩËıfl ÁIÁ_√Á¤Î‹Î_ ‘‹˝√v ±Î«Î›˝ ’W’flÎ…ı
Á_⁄˘‘fi‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “’˛‹¬V‰Î‹Ì ¿›Î ÿı‰fiı ‹Îfiı »ı ±fiı
÷ı±˘fi˘ ¿›˘ ÏÁ©Î_÷ »ı ±ı‰Ì ⁄Î⁄÷‹Î_ fi …÷Î_ Ë_ ±ı‹fiÎ ±Î«flHÎ
Á΋ı Ωı™ »\_. Ωı ¿˘¥ ±ı¿ Ïÿ‰Á ’HÎ ⁄˛õ«›˝fi_ ’ηfi ¿flı ÷˘
÷ıfiÎ CÎflı ÿı‰÷α˘ ’HÎ ÂÌ fi‹Î‰‰Î ±Î‰ı, ÷˘ ’˛‹¬V‰Î‹Ì±ı
±Î¬_ ∞‰fi ⁄˛õ«›˝fi_ ’ηfi ¿›* »ı. ⁄˛õ«Îfḻ˘‹Î_ Ωı Ë_
’˛‹¬V‰Î‹Ìfiı ’˛◊‹ V◊Îfi ±Î’_ ÷˘ ÷ı‹Î_ …flΛ ±Ï÷›˘„@÷
fi◊Ì.”
8-8-”88fiÎ fl˘… ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ flıÁÌfi fi√fl‹Î_ ±ı¿ ±‹ıÏfl¿fi
’hοÎflı ÷ı‹fiı ¥LÀflT›Ò‹Î_ ’Ò»Ôu_ Ë÷_ — “÷‹fiı VhÎÌfi˘ ±fi¤‰
@›Îflı› ◊›˘ »ı ?”
I›Îflı Á˘› {ÎÀ¿Ìfiı ±ı‹HÎı …‰Î⁄ ±ÎM›˘ Ë÷˘ —
“Ïhο΂‹Î_ ’HÎ fiËŸ !”
±ı‹fiÎ ÂÌ·fi˘ ±Î ’fl‹ ’Ïfl«› »ı.
±Î…◊Ì ÿ˘œÁ˘ ‰Ê˝ ’Ò‰ı˝ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ ±ÎI‹-
¿◊fifi_ ’fiflΉ÷˝fi ˢ› ÷ı‰˘ ±ı ’˛÷ÌÏ÷¿fl μkÎfl Ë÷˘ — “…ı Ïÿ‰Á
◊¿Ì ±‹ı …LQ›Î »Ì±ı ÷ı Ïÿ‰Á◊Ì ¿flÌfiı ±Î… Ïÿ‰Á ’›Ù÷ ¿˘¥
Ïÿ‰Á Ω√˛÷‹Î_ ±◊‰Î V‰Mfi‹Î_ ƒT›fi˘ ¿ı VhÎÌfi˘ ¤Ò_Õ˘ CÎÎÀ ◊›˘ ˢ›
÷˘ ±Î Á‹√˛ ’fl‹Ë_ÁfiÎ Á‹ »ı.” (‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ‹K› - 33)
¤ √‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛH΋Î_ …ı‹HÎı ’˘÷Îfi_ Á‹√˛ ±„V÷I‰
±˘√Î‚Ì ÿÌ‘_ »ı ±ı‰Î V‰Î‹ÌlÌ, ±ı ±ÎK›Î„I‹¿ ¿ZÎαı Ï⁄flÎ…ı »ı
F›Î_ ‹fi-≥„Lƒ›˘fi˘ ¤Î‰ … fi◊Ì, ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ÏÿT› ±ÎI›_Ï÷¿
Á¬fiÌ … ‹ÎhÎ ±fi¤ÒÏ÷ »ı.
lÌ‹ÿ˚ ¤√‰ÿ˚√Ì÷Î ¿Ëı »ı —
≥„Lƒ›Î÷Ì÷ ⁄˛õÁ¬‹Î_ „V◊÷ ◊›ı·Î ±ı ›˘√Ì’vÊ, @›Îflı›
÷ı‹Î_◊Ì «·Î›‹Îfi ◊÷Î fi◊Ì. (6-21)
±ı … ›˘√ »ı, ±ı … Ïfiω˝¿S’ Á‹ÎÏ‘ »ı !
…ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ...

±ˆr›˝‹˚ ⁄·‹˚ ¤√—

 ±ˆr›˝‹˚ ±ıÀ·ı Á‰ı˝ ∞‰-’˛ÎHÎÌfi_ Ïfi›_÷Î’b_.
⁄·‹˚ ±ıÀ·ı Á‰ı˝fiÌ ’˛ÎHÎT≤Ïkα˘fi_ Ïfi›‹fi ¿fl‰Îfi_ ⁄‚.
¤√— ±ıÀ·ı ±ˆr›˝, ⁄‚, iÎÎfi, „@÷ ‰√ıflı √H΢fi˘ Á‹L‰›.
O≤ËÿÎflH›¿ μ’ÏfiÊÿ˚ ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î √Î÷Î_ ¿Ëı »ı —
ÿ— ‚flʸÁáÊ ÷ÍÃÊÁŸ •ãÃ⁄UÙ ÿ◊ÿàÿ· ‚ •Êà◊Ê •ãÃÿʸ◊Ë-•◊Î× ––
±◊ν÷˚ Á˙ ’˛ÎHÎ̱˘fiÎ ±_÷fl‹Î_ flËÌfiı Á˙fi_ Ïfi›‹fi ¿flı »ı,
±ı … ±_÷›Î˝‹Ì ±fiı ÷‹Îfl˘ ±‹fl ±ÎI‹Î »ı !
∞‰-’˛ÎHÎÌfiÌ T≤Ïkα˘ ’fl Ïfi›‹fi ¿fl‰Îfi_ ’fl‹ÎI‹Îfi_ ±Î ±Ï¶÷Ì› ±fiı ±fiL› Á΋J›˝ »ı.
…ı‹fiı ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl »ı ±ı‰Î √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷fiı, ¤√‰ÿ˚¿Ú’Î◊Ì ±Î ±ˆf‰›˝⁄‚ ‰flı »ı,
¤√‰ÎfifiÎ Á_⁄_‘ı ±ı Á_÷ ’HÎ ±ˆf‰›˝‰_÷, ¤√‰_÷, ⁄‚‰_÷ ⁄fiı »ı.

Á_ ÷fiÎ ±ˆf‰›˝-Á΋J›˝fiı ‰Hν‰÷Î_ ¤√‰Îfi

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿Ëı »ı — “÷ı ¤√‰Îfifiı ≠÷Î’ı
¿flÌfiı ±fi_÷ ≠¿ÎflfiÎ_ ±ˆr›˝fiı ’΋ı »ı fiı ±fi_÷
∞‰fiÎ μ©Îflfiı ¿flı »ı... ±ıfiÎ fiıh΋Î_ ¤√‰Îfi
ΩıfiÎflÎ »ı ÷ı ‹ÎÀı ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ …ıÀ·Î_ ∞‰≠ÎHÎÌ »ı
÷ıfiÎ_ fiıhÎfiı ≠¿Î ¿fl‰Îfiı Á‹◊˝ ◊Λ »ı, ±fiı
±ıfiÎ ’√‹Î_ «Î·fiÎflÎ ¤√‰Îfi »ı ÷ı ‹ÎÀı
⁄˛õÎ_Õ‹Î_ Á‰˝ ∞‰fiÎ ’√fiı ωÊı «Î·‰ÎfiÌ
„@÷fiı ’˘ÊHÎ ¿fl‰Îfiı ±ı Á‹◊˝ ◊Λ »ı; ±ı‹ ±ı
Á_÷fiÌ Á‰ı˝ ≥„Lƒ›˘‹Î_ ¤√‰Îfi flèÎÎ »ı, ÷ı ‹ÎÀı ±ı
Á_÷ ÷˘ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ Á‰ı˝ ∞‰˘fiÌ ≥„Lƒ›˘fiı ≠¿ÎÂ
¿fl‰Îfiı Á‹◊˝ ◊Λ »ı. ‹ÎÀı ±ı Á_÷ ÷˘ Á‰˝
…√÷fiÎ ±Î‘Îflw’ »ı.” (√œÕÎ ’˛◊‹ ’˛¿flHÎ 27)
√œÕÎ ‹K› ’˛¿flHÎfiÎ 22‹Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’HÎ
“…ıÀ·Î‹Î_ flÎΩfi_ flÎF› ÷ıÀ·Î‹Î_ flÎHÎÌfi_ flÎF›”
±ı‹ μ’‹Î ±Î’Ìfiı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ,
√HÎÎ÷Ì÷ Á_÷fiÎ ¤√‰Îfi ÷S› Á΋J›˝ ±fiı
±ˆr›˝fiÌ Ï‰¤Î‰fiÎ ±Î’ı »ı.
Ωı¿ı ¤√‰Îfi M≤J‰Ì ’fl ±‰÷flı »ı I›Îflı
’˘÷ÎfiÎ ±ˆr›˝fiı »\’Ήı »ı ±ı‹ …, √HÎÎ÷Ì÷
Á_÷ ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ±ˆr›˝fi˘ ’˛¤Î‰ ÿÎ⁄Ìfiı ‰÷ı˝ »ı,
91
±Î‹ »÷Î_ ±ı ±ˆr›˝ @‰Ï«÷ ’˛√À ◊¥ ±Î‰ı »ı.
¤√‰Îfi ÁÎ◊ıfiÎ ±¬_Õ ÷ÎÿÎIQ›fiı ·Ì‘ı
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±Î ÏÿT› √HÎfiÎ ‘Îfl¿
⁄L›Î »ı, ÷ıfi˘ ±√ÏHÎ÷ ‹‹ZÎ±˘±ı ωω‘w’ı
±fi¤‰ ¿›˘˝ »ı. ±ı¿ V‰÷_hÎ √˛_◊ fl«Ì ¿Λ
÷ıÀ·Î ±fi¤‰˘fi˘ ±ı ωÂ΂ Á_«› »ı.
±ı ±ˆr›˝fi˘ ’˛◊‹ ±fi¤‰ »ı — Ï«kÎfiÌ
T≤Ïkα˘ ’fl Ïfi›‹fi ◊÷Î_ ±I›_÷ ÏÿT›÷Î ÷◊Î
±¿J› ÂÎ_Ï÷fiÌ ±fi¤ÒÏ÷.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ ÏÿT› T›„@÷I‰‹Î_,
’ÒfiÎfiÎ ’˛ÏÁ© ‹ËÎÁÏ«‰ √_√Αfl ÂÎVhÎÌ ±fiı
‹ËÎflÎΩ √Λ¿‰ÎÕ◊Ì ·¥fiı ¿‰Ìrfl ÿ·’÷fl΋
Á‘ÌfiÎ ±fiı¿ı ±ı ÏÿT› ±fi¤‰ ¿›Î˝fiÎ_
±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ μÿÎËflH΢ »ı.
±ı‰Ì … ±¿J›, ’Îfl·˙Ï¿¿ ±fi¤ÒÏ÷
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ ◊Λ »ı. ¤@÷˘ ¿ı ÁΉ
±’ÏflÏ«÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚÷Î_ @›Îflı¿ ±ı‰Î
±ÁÌ‹ ±Îfi_ÿ‹Î_ ωËÎfl ¿fl‰Î ·Î√ı »ı ¿ı, ΩHÎı
’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ÏÿT›÷Îfi˘ V’½ fi ◊›˘ ˢ› ! ±ı‰Î
Á‹›ı ÷ı‹fiÎ_ ‹fi-’˛ÎHÎ-≥„Lƒ›˘ ’fl ⁄˛õfi_ Á¬ÿ
Ïfi›_hÎHÎ ±fi¤‰Î› »ı ±fiı ∞‰fi¤fl ±ı¿
±Ï‰V‹flHÎÌ› Á¬Îfi¤ÒÏ÷ ˈ›ı …ÕÎ¥ Ω› »ı. ±ı ±fi¤ÒÏ÷
ÂOÿÎ÷Ì÷, ≥„Lƒ›Î÷Ì÷ ±fiı Á‹›Î÷Ì÷ ⁄fiÌ Ω› »ı.
…\ÿÎ …\ÿÎ ‘‹˘˝fiÎ, …\ÿÎ …\ÿÎ ÿı¢fiÎ, …\ÿÌ …\ÿÌ ‹ÎfiÏÁ¿-
«ˆ÷ÏÁ¿ ¤ÒÏ‹¿ÎfiÎ, …\ÿÎ …\ÿÎ V÷flfiÎ ·˘¿˘fiı ◊›ı·Î V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ı
±fi¤‰˘ ±Î’HÎfiı «Ï¿÷ ¿flÌ ÿı »ı. ¿˘¥¿fiı V‰Î‹ÌlÌfiÎ V’½◊Ì,
¿˘¥fiı ±ı‹fiÌ º„WÀ◊Ì, ¿˘¥¿fiı ±ı‹fiÎ_ ÿ½fi◊Ì, ¿˘¥¿fiı ±ı‹fiÎ
ÁÎ_ÏfiK›‹ÎhÎ◊Ì ÏÿT› ±fi¤‰˘ ◊›Î »ı. ¤·¤·Î ÁÎÏËI›-
V‰Î‹Ì±˘fiı ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ±ı ±fi¤‰˘ ‰Hν‰‰Î ÂOÿ˘ …Õ÷Î fi◊Ì.
ωω‘ V◊‚, V÷fl ±fiı Á‹›fiÎ ±_÷fl΂‹Î_ ·˘¿˘±ı ‹ÎHÎı·Î ±ı
±fi¤‰˘ ¬flı¬fl ±ÿ˚¤÷ »ı. ωʛ ¿ı Á‹›÷ÎÏ·¿ÎfiÎ ø‹ ωfiÎ
›◊Î÷◊Î ±ı ±fi¤‰˘fiÌ lıHÎÌ ±ËŸ ’˛V÷÷ »ı.
flÎ …V◊Îfi‹Î_ ¤Îfl÷fiÌ Ï‰A›Î÷ Ï’·ÎfiÌ ›Ïfi‰ÏÁ˝ÀÌfiÎ V◊Î’¿ -
Á·ÎË¿Îfl ÕÎ". ±ı. ÕÌ. ⁄˘Ëflαı, ÷Î. 13-3-1994fiÎ fl˘…
Ωı‘’fl ¬Î÷ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ ΩËıfl‹Î_ ’˘÷Îfi˘ ±fi¤‰
‰Hν‰÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “≥Á »˘ÀÌ ÁÌ Á¤Î ‹ıÓ ≥÷fiı ‹ËÎfi T›„@÷I‰
¿Î ±ÎfiÎ ËÌ Ë‹Îflı Ï·›ı ¤ÎB› ¿Ì ⁄Î÷ ˈ ! “...Á ‹ËÎI‹Î Á
ÿ·˝¤—” ±ˆÁı ‹ËÎ’vÊ˘Ó ¿ı ÿ½fi‹ÎhÎ Áı Ë‹ ÂÎ_Ï÷ ’Î÷ı ˈÓ. ‹ˆÓfiı
15 Áη ’Ë·ı V‰Î‹Ì∞ ¿Î ÿ½fi fiÎ¥fl˘⁄Ì ‹ıÓ Ï¿›Î ◊Î. ±Î… ¤Ì
μ÷fiÌ ËÌ VeÏ÷˝ ‹ˆÓ ÿı¬ Á¿÷Î ËÒn. ‹ˆÓfiı ±Î’¿ı «flHÎ˘Ó ¿Î V’½ Ï¿›Î
±˙fl ±Î’fiı ‹ıflı Áfl ’ı ËÎ◊ fl¬Î ÷⁄ ±Î’¿Ì ’˘ÀıÏL›· ωz÷
¿Î Ωı Á_«Îfl Ë±Î, μÁ¿Î ‹ˆÓ ÂOÿ˘Ó ‹ıÓ ‰Hνfi fiËŸ ¿fl Á¿÷Î. ‰˘
±ı¿ ÏÿT› ±fi¤‰ ◊Î.”
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ⁄ı ËÎ◊fi˘ ‹ÎhÎ ’·¤flfi˘ V’½, 15 ‰Ê˝ ’»Ì ’HÎ
±ı‹fiı fl˘‹Î_« μ’Ω‰÷˘ Ë÷˘ ! ÂÌ ÏÿT›÷Î ËÂı ±ı V’½‹Î_ ?!!
¤Îfl÷fiÎ ’˛¬fl Á_ω‘Îfi-ÏfiWHÎÎ÷ ±fiı πB·ıLÕ ¬Î÷ıfiÎ ’Ò‰˝
flÎ…ÿÒ÷ ÕÎ". ±ı·. ±ı‹. ÏÁ_CΉÌfiı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı‰Ì ÏÿT›÷αı ’˛◊‹
Ï‹·fiı … ’˛¤Îω÷ ¿flÌ ÿÌ‘Î Ë÷Î. ÷Î. 9-11-1997fiÎ fl˘… ’HÎ
÷ı±˘ ·_Õfi‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î ±fiı «flHÎV’½ ¿fl÷Î_ …
÷ı‹HÎı …ı ÏÿT› ±fi¤‰ ¿›˘˝ ÷ı ‰Hν‰÷Î_ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “V‰Î‹Ì∞±ı
F›Îflı ‹fiı V’½ ¿›˘˝ I›Îflı ±·˙Ï¿¿ {HÎ{HÎÎÀÌ ◊¥. V‰Î‹Ì∞fiÎ
≠‰«fi◊Ì fiÏË, ’HÎ V’½◊Ì … Ë_ ±Î¿Êν›˘ »\_. ±I›Îfl Á‘Ì CÎHÎÎ
Á_÷˘fiı ‹Y›˘ ’HÎ ±Î‰Ì ±fi¤ÒÏ÷ ±Î… Á‘Ì @›Îflı› ◊¥ fi◊Ì.”
ÏÔ‰Â΂ Á¤Î Á‹ZÎ ’HÎ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ Ë÷_ — “÷ı‹fiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ,
÷ı‹fiÌ ±fi¿o’Î ≠ÎM÷ ¿›Î* I›Îfl◊Ì ‹fiı ±ı‰_ ·Î√ı »ı ¿ı ±ı¿ ±ı‰Î
92
‹ËÎ’vÊ ÁÎ◊ı ‹Îfl˘ ±_÷fl_√ Á_⁄_‘ V◊ÎÏ’÷ ◊¥ flè΢ »ı ¿ı …ıfiı
T›„@÷ fi ¿ËÌ Â¿Î›, …ıfiı Á_V◊Î ’HÎ fi ¿ËÌ Â¿Î›, ÷ıfiı ÷˘
¤√‰Îfifi_ ÷k‰ … ¿ËÌ Â¿Î›. ÷ı±˘ ±ı¿ ÷Ì◊˝ Á‹Îfi »ı. ’ωhÎ
Ïfif»·, Ïfi‹˝‚. ‹fiW›fiÎ ÂflÌfl‹Î_ ±Î’HÎÌ Á΋ı ÁÎZÎÎ÷˚ ÷ı
⁄˛õV‰w’ »ı ¿ı …ıfiÎ V’½◊Ì, …ıfiÌ º„WÀ‹ÎhÎ◊Ì ‹fi‹Î_ fi‰Ì ≠ıflHÎÎ
±fiı Â©÷Î μI’Lfi ◊Λ »ı. ËÏfl ÷˘ ÂÎVh΢‹Î_ »ı. ≠√Àw’ı ËÏfl
÷˘ ±Î‰Ì ±fi¿o’Î◊Ì … ‹‚ı »ı, …ıfiÌ ≠÷ÌÏ÷ ‹fiı ‰Ì÷ı·Î_ ‰Ê˘˝‹Î_
◊¥ »ı. ±ı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı fiËŸ ¿ı ±ÎÀ·_ ωÂ΂ ‹_Ïÿfl ÷ı±˘±ı
⁄fiÎT›_ »ı, ±ÎÀ·Î ¤HÎı·Î-√HÎı·Î ÁΑ±˘ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı »ı, ±ÎÀ·˘
‹˘À˘ …fiÁ‹ÿΛ ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fifiÎ Ëı÷◊Ì ±Î‰ı »ı, ’fl_÷ ±ı‹fiÎ
ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ ±fiı ±ı‹fiÎ V’½◊Ì ‹fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ±fi¤ÒÏ÷ ◊Λ
»ı.”
⁄ÎËflÌfi‹Î_ ‰ˆ¤‰Ì ≥LÀflfiıÂfi· ËÎ"„V’À· ‘flΉ÷ΠωA›Î÷ ÕÎ".
Œˆ{· {ÌflÎ «V÷ ‹„V·‹ ±fi›Î›Ì ˢ‰Î »÷Î_, V‰Î‹ÌlÌ ’˛I›ı
÷ı‹fiı ±fiËÿ l©Î ±fiı ±Î¿Ê˝HÎ »ı. ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ »ı ÷ı‹fiı ◊›ı·˘
V‰Î‹ÌlÌfi˘ ÏÿT› ±fi¤‰. ÷ı±˘ ¿Ëı »ı — “’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…
±ı¿ ‹ËÎfi V◊Îfi ±ÎflÏZÎ÷ flάı »ı - ±Î’HÎΠω«Îfl˘‹Î_, ±Î’HÎÎ
ÏfiI› ∞‰fifiÌ ±ÎK›Î„I‹¿÷΋Î_. ÷ı±˘ ‹ÎflÎ √v »ı ±fiı Ë_ ‹˘Àı
¤Î√ı …ı ¿Î_¥ ¿flÌ Â¿<_ »\_ ÷ı‹Î_ ÷ı±˘ ÿ̉ÎÿÎ_ÕÌw’ »ı. F›Îflı Ë_
÷ı‹fiı Á‰˝’˛◊‹ ‰¬÷ ‹Y›˘ I›Îflı ‹ıÓ ±fi¤‰ ¿›˘˝ ¿ı, ÷ı‹fiÌ
±ÎÁ’ÎÁ ˉ΋Î_ ±ıL…SÁ-ÿı‰ÿÒ÷˘ ωËfl÷Î Ë÷Î, Ïfi‰Î˝HÎ’ÿ
’΋ı·Î ±ÎI‹ÎfiÌ …ı‹ !
±Î’HÎÎ ‹˘ÀÎ ¤Î√fiΠωiÎÎfi̱˘ ±Î’HÎı …ı Ωı¥ ¿̱ı,
±fi¤‰Ì ¿̱ı, V’Âa ¿̱ı »Ì±ı ÷ı ÷flŒ … ·ZÎ flάı »ı.
±Î’HÎı ’flΉα˘fiÌ ÿÏfi›Î‹Î_ ∞‰Ì±ı »Ì±ı — ‹fiı ’Ëı·Î_ ⁄÷Ή˘,
’»Ì Ë_ ÷ıfiı ‹Îfi_. ’fl_÷ F›Îflı ‹ıÓ ’˛‹¬V‰Î‹Ì∞fiı Ωı›Î, ÷ı ±ı¿
±ı‰Ì ÿÏfi›Î Ë÷Ì, …ıfiÎ◊Ì Ë_ ’ÏflÏ«÷ fi◊Ì ! ÷‹ÎflÌ Á‹ZÎ ±ı
Ïfiw’‰Îfi_ ±I›_÷ ¿ÃHÎ »ı, ’fl_÷ ±ı «˘yÁ »ı ¿ı ‹ıÓ ’Ëı·Î_ @›Îflı›
±fi¤T›_ fi◊Ì ±ı‰˘ ±ı ±fi¤‰ Ë÷˘ ±fiı ±ı‰_ ±ı ÿ½fi Ë÷_. Ë_
±ı¿ ÏÿT› ÷k‰, ±ÎK›Î„I‹¿ „@÷fiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ Ë÷˘, ±fiı ±ı
±fi¤‰ Á÷÷ flè΢. Ωı¿ı ÷ıfi_ ‰Hνfi Á‰˝◊Î ±Â@› … »ı. ±ı
±fi¤‰ ±ÎI‹Îfi˘ »ı, ‹fifi˘ fiËŸ. ±fiı F›Îflı F›Îflı Ë_
’˛‹¬V‰Î‹Ì∞fiı ‹Y›˘ »\_ I›Îflı ÿflı¿ ‰¬÷ı ‹fiı ±ı‰˘ Á‹Îfi
±fi¤‰ ◊›˘ »ı.
⁄ÌΩ ¿˘¥◊Ì fi ◊Λ ±ı‰˘ - ’_« iÎÎfiı„Lƒ›˘◊Ì ±÷Ì÷ ±fi¤‰,
 “±K›ÎI‹ΩB≤Ï÷fi_ ¿Î›˝ ¿fl÷Î ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ¶ÎflÎ
±Î’b_ ±K›ÎI‹, ±Î’HÎÌ Á_V¿ÚÏ÷, ±Î’HÎÌ ¤„@÷, ±Î’b_ iÎÎfi ‰√ıflı Œ@÷ ÂÎVh΢‹Î_ ⁄_‘Λı·Î_ Ë÷Î_.
ÂÎVh΢fiÌ ±ı …À΋Îo◊Ì Á_V¿ÚÏ÷fiÌ √_√Îfiı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…ı ’˛‰ÎÏË÷ ¿flÌ »ı.
Á‹√˛ ωr‹Î_ ¤Îfl÷Ì› Á_V¿ÚÏ÷fiÌ √_√Îfiı ’˛‰ÎÏË÷ ¿flfiÎflÎ ÷ı±˘ ±Ï¤fi‰ ¤√Ìfl◊ »ı.”
ÏÁ‰Î› ¿ı …ıfiÎ ’_Õ‹Î_ ¤√‰Îfifi˘ ÁÎZÎÎ÷˚ V’½ ˢ›, …ıHÎı ¿o¥¿
±ÁΑÎflHΠ„@÷ ’˛ÎM÷ ¿flÌ »ı, …ıfi΋Î_ ¿o¥ ±ÿ˚¤÷ ÷k‰ »ı...
±ı ÁÎ«Ì ‰Î÷ »ı ¿ı ⁄‘Î … ‘‹˝‹Î√˘˝ ¤√‰Îfi ÷flŒ ·¥ Ω›
»ı. Ϭ˛V÷Ì, ›ËÒÿÌ, ¥V·Î‹, ÏËLÿ... ±Î ⁄‘Î … ‘‹˝‹Î√˘˝ ¤√‰Îfi
÷flŒ ·¥ Ω› »ı. ’fl_÷ ‹ÎflÎ ±fi¤‰◊Ì ¿Ë_ »\_, ¤√‰Îfi ÷flŒ
·¥ …÷˘ Á˙◊Ì Ï‰Â΂ ±fiı Á˙◊Ì ‰‘ ÁÎfi¿>‚ ¿˘¥ ’HÎ ‹Î√˝
ˢ› ÷˘ ÷ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì±ı ⁄÷Ήı·˘ ‹Î√˝ »ı.”
±ıÀ·ÎLÀÎfiΠωA›Î÷ Á…˝fi ÕÎ". ±ÎÏÁŒ ÷˙ŒÌ¿ fl‹ΩfifiÎ
Ïÿ‰Á˘‹Î_ fl˘Ω ‰E«ı ÷Î. 22-9-2007fiÎ fl˘…, ≥VÀ ⁄˛LÁω¿
fi√fl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ¬ÎÁ ±ÎT›Î Ë÷Î. ⁄ÌΩ Ïÿ‰Áı Á‰Îflı
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ’fi— ±ÎT›Î ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ±fi¤ÒÏ÷ ‰Hν‰÷Î_ ¿èÎ_
Ë÷_ — “V‰Î‹Ìḻı ‹ÎflÎ ‹Î◊Î μ’fl ËÎ◊ ‹Ò@›˘ I›Îflı ¿˘¥ ÏÿT›
¿fl_À ÂflÌfl‹Î_ ’˛ÁflÌ √›˘ ˢ› ±ı‰_ ±fi¤‰Î›_. ±ı ÏÿT› ±Îfi_ÿfiÎ
±fi¤‰◊Ì flÎhÎı ¨CÎ fi ±Î‰Ì. V‰Î‹ÌlÌfi_ ‹¬Îflω_ÿ ±Î¬Ì flÎ÷
fi…fl Á‹ZÎ flèÎÎ ¿›* !”
“± fi¿˘‹fi ‹ıfi” ÷flÌ¿ı ωrωA›Î÷ flÌÕÁ˝ ÕΛ…ıVÀfiÎ
ÀÎ≥À· M≤Wà ’fl «‹¿ı·Î ±fiı ÀÎ≥QÁ ±˘Œ ≥„LÕ›ÎfiÎ ’˛ÏÁ©
¿ÎÀÒ˝ÏfiVÀ ±Î·˘«¿ ±Îfl. ¿ı. ·Z‹HÎ (flÎÂÌ’fl‹˚ ¿ÚWHÎÎV‰Î‹Ì
·Z‹HÎ) flÎWÀˇ’Ï÷lÌ ±Oÿ· ¿·Î‹fiÎ ±Î√˛Ë◊Ì ±ZÎfl‘΋fiı
fiÌfl¬‰Î ±ÎT›Î Ë÷Î. ∞‰fi¤fl ¿ÎÀ>˝fi Ï«h΢ ¶ÎflÎ Á‹Î…fiÌ ¿Õ¿
±Î·˘«fiÎ ¿flfiÎflÎ lÌ ·Z‹HÎ ±ZÎfl‘΋fiı fiÌfl¬÷Î_ ±_÷flfiı
⁄ÿ·Î÷_ Ωı¥ flèÎÎ. Á÷÷ ⁄ı Ïÿ‰Á Á‘Ì ±ËŸ ±Î‰Ìfiı ÷ı‹HÎı
±ZÎfl‘΋fiÌ V≤„WÀfiı ¤flÌ ¤flÌfiı ‹ÎHÎÌ. ±fiı ±_÷ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiı ‹‚‰Î ÷ı±˘fiÎ μ÷ÎflÎ ’fl ±ÎT›Î. V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚÷Î_
÷ı±˘ ¤Î‰Ï‰¤˘fl Ë÷Î. “‹fiı flÎWÀˇ’Ï÷ḻı ‹_⁄¥◊Ì ±Î‹_hÎHÎ
±Î’Ìfiı ⁄˘·ÎT›˘ ±fiı ÷ı‹fiÎ ‹Ëı‹Îfi ÷flÌ¿ı flÎWÀˇ’Ï÷ ¤‰fi‹Î_ …
’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı flÎA›˘. ÷ı‹HÎı ‹fiı ±ZÎfl‘΋ ’ÏflÁfl Ωı‰ÎfiÌ ¬ÎÁ
¤·Î‹HÎ ¿flÌ. ¬flı¬fl, ÷ı‹HÎı Ωı fi ¿èÎ_ ˢ÷ ÷˘ Ë_ ¬Ò⁄ ‹˘ÀÎ
·Î¤◊Ì ‰_Ï«÷ flËÌ Ω÷. ‹ıÓ ±Î¬_ ±ZÎfl‘΋ Ωı›_. fi¬Ï¬
±Ï¤¤Ò÷ ◊¥ √›˘. ÷ıfiı ‰Hν‰‰Î ‹ÎflÌ ’ÎÁı ÂOÿ˘ fi◊Ì. ‹ÎflÎ
V‰¤Î‰◊Ì Ï‰v© ¿˘¥ ±ºWÀ ¿Î‹HÎ ±ZÎfl‘΋ı ¿›* »ı. Á_V¿ÚÏ÷›ÎhÎÎ
Ωı¥. ÷ıfiÌ ±‹ÌÀ »Î’ ‹ÎflÎ xÿ›‹Î_◊Ì ¿ÿÌ ¤Ò_ÁÎÂı fiËŸ.” ±ı‹
¿ËÌ ÷ı±˘ ±ı¿ÿ‹ ‹˙fi ◊¥ √›Î. ±«Îfi¿ ÂOÿ˘ ¬ÒÀÌ √›Î. ˢÃ
ŒŒÕ÷Î flËÌ √›Î ±fiı ±Î_¬˘ ⁄˘·‰Î ·Î√Ì. ±_÷fl‹Î_ Ω√ı·Ì
93
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿Î›˝ ¿flÌ flèçÎÎ »ı.
- ’ÒF› V‰Î‹Ì ωrıÂ÷Ì◊˝∞ ‹ËÎflÎ…
(‹K‰Î«Î›˝, ’ıΩ‰fl ‹Ã)
¤Î‰˘Ï‹˝±˘ ±Î_Á w’ı ‰Ëı‰Î ·Î√Ì. ¿ıÀ·Ì› ‰Îfl Á‘Ì ÷ı±˘ ËÌ⁄¿Î_
¤flÌfiı ∂Ï‹˝±˘ Ãη‰÷Î flèÎÎ. Â_ ◊›_ »ı ±Îfl. ¿ı. ·Z‹HÎfiı ? ±Î
ºU› ΩıfiÎflÎ ±ÎÁ’ÎÁ ∂¤ı·Î Á˙ V÷O‘ ±fiı ω„V‹÷ Ë÷Î.
·Z‹HÎ ‹ÎhÎ ±ıÀ·_ … ¿ËÌ Â@›Î — “fiÏ◊_√ À< Áı. Ë_ ¿o¥ … ¿ËÌ
¿<_ ±ı‰Ì „V◊Ï÷‹Î_ fi◊Ì. ÿÏfi›ÎfiÎ ¬ÒHÎı ¬ÒHÎı Ë_ Œ›˘˝ »\_, ’fl_÷ ±Î
±fi¤ÒÏ÷ ‹fiı @›Îflı› ◊¥ fi◊Ì.”
V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚Ìfiı ⁄ËÎfl fiÌ¿‚÷Î_ ÷ı±˘fiÎ ‹¬‹Î_◊Ì ÂOÿ˘ ÁflÌ
’ÕuÎ — “ΩHÎı Ë_ ÂÎ_Ï÷fiÎ ‹ËÎ≠‰ÎË‹Î_ {⁄¿˘‚Î¥ √›˘ ˢ™ ±ı‰Ì
±Î…ı ±fi¤ÒÏ÷ ◊¥ »ı.” ±Îfl. ¿ı. ·Z‹HÎı ΩHÎı ±Î…ı ’˘÷ÎfiÌ
fi΄V÷¿÷Îfiı ¬_¬ıflÌ fiÎ¬Ì ! ÷ı‹fiÎ_ ’Ifi̱ı V‰›_Áı‰¿˘fiı ¿èÎ_ —
“‹ÎflÎ ’Ï÷fiı ±ÎÀ·Î ±Ï¤¤Ò÷ ◊›ı·Î ‹ıÓ @›Îflı› Ωı›Î fi◊Ì. ±Î
«‹I¿Îfl »ı !”
ËÎ"·ıLÕfiÎ_ ‰÷fiÌ lÌ‹÷Ì Ï…fiıÀfiı, ÷ıfiÎ V‰…fi Á‹Î ’ÏflÏ«÷
lÌ Ëfi¿˘’ ¶ÎflÎ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ÁIÁ_√‹Î_ ±Î‰‰Îfi˘
·Î¤ ‹Y›˘ Ë÷˘. ◊˘ÕÎ … Á‹›‹Î_ Ï…fiıÀfiı ÁIÁ_√fi˘ fl_√ ⁄flÎ⁄fl
·Î√Ì √›˘, ’fl_÷ ÷ı‹Î_ Ï…fiıÀfiÎ ’Ï÷fiı ÿËıÂ÷ ◊¥ ¿ı ’IfiÌ ¬Ò⁄
‘ÎÏ‹˝¿ ◊¥ …Âı ÷˘ ÷ıfi_ T›„@÷V‰Î÷_h› ¬˘¥ ⁄ıÁÂı. ±ı ±flÁ΋Î_,
Áfiı 1984‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfi_ ⁄ı„S…›‹ ±ıLÀ‰’˝ ¬Î÷ı ±Î√‹fi ◊›_.
Ï…fiıÀfiÎ ±Î√˛Ë◊Ì ÷ıfiÎ ’Ï÷ I›Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı √›Î ±fiı
V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ◊ı ÷ı±˘ ÿ¤ÎÏʛΠÁÏË÷ ±_√÷ ‹·Î¿Î÷‹Î_ ⁄ıÃÎ.
V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚Ìfiı ÷ı±˘ ⁄ËÎfl ±ÎT›Î I›Îflı ÷ı‹fi˘ ’Ò‰˝√˛Ë
±˘√‚Ì √›˘ Ë÷˘. ÷ı‹HÎı ⁄ËÎfl ±Î‰Ìfiı Ï…fiıÀfiı ¿èÎ_ —
“’˛‹¬V‰Î‹Ìfiı ‹Y›Î ’Ëı·Î_ ÷ı‹fiı ωÊı ±À¿‚˘ ¿fl‰Ì T›◊Û »ı.
¿˘¥ ±ΩHÎÌ T›„@÷fiı Ë_ V’ÂÛ ¿fl‰Î fi ÿ™, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfi˘
V’ÂÛ ‹fiı √Q›˘, ±ıÀ·_ … fiËŸ, ¿Î_¥¿ …ÿ˘ ±fi¤‰ ◊›˘. ÂÎ_Ï÷
ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥.”
≥ Ï…M÷‹Î_ ¿ıfl˘‹Î_ flËı÷Î ±ı¿ ÏËLÿI‰-«ÎË¿ ‹„V·‹ fiÎ√Ïfl¿
‹˙ÁflÌ ≥‹Î‹, ÏÿSËÌ ¬Î÷ı V‰Î‹Ìḻı Á…ı˝·Î ±ZÎfl‘΋fiÎ
ÿ½fiÎ◊ı˝ ±ÎT›Î ±fiı ÷ı‹fiı ±_÷fl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fifiÌ ÷·’
∂’ÕÌ. ±Î ‹ÎÀı … ÷ı±˘ ·Î_⁄Ì ‹ÁÎŒflÌ ¬ıÕÌfiı Á˙flÎWÀˇ‹Î_ »ı¿
ÁÎfl_√’fl ¬Î÷ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÿ½fiÎ◊ı˝ ±ÎT›Î. ÷Î. 20-3-2007fiÎ
fl˘… Á‰Îflı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’˛Î÷—’ÒΩ‹Î_ ÷ı‹fiı ’˛◊‹ ÿ½fifi˘ ›˘√
◊›˘. ’˛Î÷—’ÒΩ‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ãο˘fl∞‹Î_ ÷L‹›÷Î ‹ÎHÎ÷Î_ ÷ı‹fiı
¿˘¥ ÏÿT› ±fi¤ÒÏ÷ ◊¥. ∞‰fi‹Î_ ±Î‰˘ ±fi¤‰ ’˛◊‹ ‰¬÷
Ë÷˘. ÷ı‹fiÌ ±Î_¬˘‹Î_◊Ì ±V¬Ï·÷’HÎı ±Î_ÁfiÌ ‘ÎflÎ ‰Ëı‰Î ·Î√Ì.
’˛Î÷—’ÒΩ ⁄Îÿ ÷ı±˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±_√÷ ‹·Î¿Î÷ı ±ÎT›Î I›Îflı
V‰Î‹ÌlÌfi˘ ËÎ◊ V’½÷Î_ … ÷ı±˘ ±ı¿ ±‰HνfiÌ› ±Îfi_ÿ‹Î_
fl‹‹ÎHÎ ◊¥ √›Î. √ÿ˚√ÿ ¿oÃı ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “Ë_
≥Ï…M÷‹Î_ ‹ÎflÎ ⁄‘Î Ï‹h΢fiı ±Î’fi΋Î_ ΩıÕÌÂ...”
÷Î. 7-10-1997fiÎ fl˘… fiÎ_ÿıÕ◊Ì ÁÎfl_√’fl V‰Î‹ÌlÌfiÎ_
ÿ½fiı ±Î‰ı·Î ±ı¿ ‹‹ZÎ lÌ¿˘ÃÎflÌfiı ±ı Ïÿ‰Á ∞‰fi¤fl ›Îÿ flËÌ
√›˘ »ı. ¿o¥¿ ¿<÷ÒË·, Ï…iÎÎÁÎ ±fiı ±Î¿Ê˝HÎ◊Ì ÷ı±˘ ÁÎfl_√’fl
’ˢÓE›Î I›Îflı fiyÌ ¿flÌfiı √›Î Ë÷Î ¿ı ‹fifiı ÁËı… ’HÎ ±fi¿>‚
fi ±Î‰ı ÷˘ ’λΠ…÷Î flËı‰_ »ı, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ ±ı¿
ÏÿT› ‰Î÷ΉflHÎfiÌ ±Î¤Î±ı ±ı‹fiı …¿ÕÌ ·Ì‘Î. ÷ı‹HÎı ’Î_« flÎÏhÎ
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ √΂Ì. ¤Î‰Ï‰¤˘fl ◊÷Î_ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ ¿ı
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ ÷ı‹fiı …ı ÂÎ_Ï÷ ±fi¤‰Î¥ ÷ı ±‰HνfiÌ›
Ë÷Ì. ÷ı‹fiı ’˛◊‹‰Îfl ’˛√Îœ ÏfiƒÎfi˘ ±fi¤‰ ◊›˘ !
‰ı VÀ ≥LÕÌ{‹Î_ ÏhÎÏfiÿÎÿfiÎ ‰÷fiÌ ’ÌÀfl ËıL¿·fiı ±"À·ÎLÀÎ
¬Î÷ı 1988‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÏÿT›÷Îfi˘ ±ıÀ·˘ ’˛⁄‚ ±fi¤‰ ◊›˘
Ë÷˘ ¿ı ’ÌÀflı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ËV÷ı ÏËLÿI‰fiÌ ÿÌZÎÎ ·¥fiı ’flÌÏZÎ÷
fi΋ ’HÎ ‘ÎflHÎ ¿flÌ ·Ì‘_ ! 19 ‰Ê˝ ’»Ì ÷ıfiÌ VQ≤Ï÷ ¿fl÷Î_
’flÌÏZÎ÷ ¿Ëı »ı — “Ë_ ±"À·ÎLÀ΋Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÿ½fiÎ◊ı˝ √›˘ I›Îflı
V‰Î‹ÌlÌ ’˛Î÷—’ÒΩ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ±fiı ’ÒΩ ’»Ì ÷ı‹HÎı ‹ÎflÌ
Á΋ı ±ı¿ º„WÀ ¿flÌ, I›Îflı …ı ÏÿT› ±fi¤‰ ◊›˘ ±ı Ë_ Ë…\ ¤Ò·Ì
Â@›˘ fi◊Ì. ‹ÎflÎ ±_÷fl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı ‹ÒÏ÷˝ ∂÷flÌ √¥ »ı. ±ı
VQ≤Ï÷ ¿v_ »\_ ±fiı √ÿ˚√ÿ ◊¥ ∂Ã<_ »\_.” ÷Î. 18-9-2007fiÎ fl˘…
÷ı±˘ L›Ò›˘¿˝Û ¬Î÷ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÿ½fiÎ◊ı˝ ±ÎT›Î Ë÷Î I›ÎflfiÎ
±ı‹fiÎ μÿ˚√Îfl˘‹Î_ √¥ ¿Î·fiÎ ±fi¤‰ …ıÀ·Ì ÷Î…√Ì Ë÷Ì !
ÁMÀıQ⁄fl 2007‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ·˘Á ±"L…·Á‹Î_ «Ìfi˘ ÏËSÁ
¬Î÷ı Ï⁄flÎ…÷Î Ë÷Î I›Îflı ±ı¿ V◊ÎÏfi¿ U›Î‹‰HÎa √HÎ¤Î‰Ì lÌ
Ëı¥· ÷ı±˘fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı … ÷ı±˘fiı
ÏÿT› ±Î¿Ê˝HÎ ◊›_. I›Îfl ’»Ì ÷ı±˘ ÏfiI› V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı
±Î‰‰Î ·ÎB›Î. ÷Î. 9-9-2007fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚÷Î_ ÷ı‹HÎı
¿èÎ_ — “±Î’fiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ ±Î ’ÏflÁfl‹Î_ ±ÎÔ‰÷Î_ … ‹fiı ÏÿT›
ÂÎ_Ï÷fi˘ ±fi¤‰ ◊Λ »ı, ±Î’fi΋Î_ …ı ÏÿT› ÂÎ_Ï÷ »ı ±ıfi˘
±fi¤‰ ‹fiı ‹ÎflÎ ±ÎI‹Î‹Î_ ’HÎ ◊Λ »ı.”
÷Î. 5-6-88fiÎ fl˘… L›Ò›˘¿ÛfiÎ ŒÎ"flıVÀ ÏË· ωV÷Îfl‹Î_ ±ı¿
94
ÁIÁ_√ Á¤Î‹Î_ V◊ÎÏfi¿ ÁÎ_Áÿ-¿Î"_√˛ıÁ‹ıfi lÌ …ıQÁ ±ı«. flÎ"⁄ÀÛ
μ’„V◊÷ Ë÷Î. Ï⁄{fiıÁ ±"Õ˚Ï‹ÏfiVÀˇıÂfifiÎ ÏfiWHÎÎ÷ ±fiı ’ην‹ıLÀ
ÁP›˘fiÌ Ï‰rT›Î’Ì Á_V◊ÎfiÎ ±K›ZÎ ±ı‰Î ±Î ‹ËÎfi¤Î‰ı ’HÎ
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ ¿o¥¿ ±ÁΑÎflHÎ ±fiÔ¤‰ ¿›˘˝. ÷ı‹HÎı
ΩËıfl Á_⁄˘‘fi‹Î_ ¿èÎ_ — “⁄ı ‹ÏËfiÎ ’Ëı·Î_ … ∫B·"LÕ‹Î_ Ë_ ‘ÎÏ‹˝¿
±fiı flÎ…¿Ì› Á_‹ı·fi‹Î_ √›ı·˘. I›Î_ ¿ıLÀfl⁄flÌfiÎ ±Î¿ÛÏ⁄Â’,
±˘„VÀˇ›ÎfiÎ ¿ÎÏÕ˝fi·, ¿·¿kÎÎfiÎ_ ‹‘fl ÀıflıÁÎ ÷◊Î ¤Îfl÷ ±fiı ’Ò‰˝
ÿı¢fiÎ ±L› ‘ÎÏ‹˝¿ fiı÷α˘fiı ‹Y›˘ »\_ - …ıfiı Ë_ ±Îç›˝CÎÀfiÎ
‹Îfi÷˘ Ë÷˘. ’HÎ ±Î…ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì∞fiı ‹‚÷Î_ …ı ±Îfi_ÿ fiı
Ï«kÎfiÌ ’˛ÁLfi÷Î ±fi¤‰_ »\_ ÷ı ⁄‘Î_ ¿fl÷Î_ ¿o¥¿ …\ÿÌ … »ı.”
÷Î. 7-6-2007fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ ’Ò‰˝ ±Î„¡¿ÎfiÎ ‹˘Q⁄ÎÁÎ◊Ì
ˉΥ ‹ÁÎŒflÌ ¶ÎflÎ Ï¿Î√˘ …¥ flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfiı
Á÷÷ …\ÿÎ …\ÿÎ º„WÀ¿˘HÎ◊Ì fiÌfl¬÷Î ±ı¿ Œ˚·Î≥À-VÀ<±ÀÛfiı ’HÎ
‰Î÷ν·Î’ ÿflQ›Îfi V‰Î‹ÌlÌ ±ÁΑÎflHÎ ±ÎK›Î„I‹¿ ‹ËÎ’vÊ
·ÎB›Î Ë÷Î. ÷ıHÎı V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “Ë_ CÎHÎÎ ‘ÎÏ‹˝¿
’vÊ˘fiı ‹‚ı·˘ »\_, ’HÎ ÷ı‹Î_ ±ÎK›ÎÏI‹¿ ‹ÎHÎÁ˘ ⁄Ë ±˘»Î ˢ›
»ı. ±Î’fiÌ ÁÎ◊ı Á‹› ω÷Ή÷Î_ Ë_ ±fi¤‰Ì Â@›˘ »\_ ¿ı ±Î’
±ÎK›Î„I‹¿ ’vÊ »˘. ±Î’ …ı flÌ÷ı º„WÀ ¿fl˘ »˘ ±ı Ωı÷Î_ ±ı‰_
·Î√ı »ı ¿ı ±Î’ ±_ÿfl◊Ì ’HÎ ±I›_÷ V‰V◊ »˘, fiı ±Î’fiÌ
±Î_¬˘‹Î_ ±fiı ‹fi‹Î_ »\’Λı·˘ ⁄ÌΩı ¿˘¥ ±Î› fi◊Ì, ±ı‰Î
Ïfi‹˝‚ »˘.”
ÿ ⁄¥fiÎ √…flÎ÷Ì Á‹Î…fiÎ ÁÒhΑÎfl ±fiı ¬Ò⁄ ΩHÎÌ÷Î T›Î’ÎflÌ
lÌ ¤fl÷¤Î¥ ÂÎËfiı @›Î_› ‹Î◊_ fi‹Î‰‰Îfi˘ ±P›ÎÁ fiˢ÷˘.
’fl_÷ Áfiı 1997‹Î_ ’˛◊‹‰Îfl ÿ⁄¥‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁIÁ_√‹Î_
±ÎÔT›Î ÷ı ‰ıÔ‚Îfi˘ ±fi¤‰ ‰Hν‰÷Î_ ÷ı‹HÎı ÷Î. 30-11-97fiÎ fl˘…
ÁflıLƒfi√flfiÌ ΩËıfl Á¤Î‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “Ë_ ’Ëı·Î_ fi΄V÷¿ Ë÷˘
±ı‹Î_◊Ì ≠‹¬V‰Î‹Ì±ı ‹fiı ZÎHΤfl‹Î_ … ±Î„V÷¿ ⁄fiÎ‰Ì ÿÌ‘˘ ±ı
Ë¿Ì¿÷ »ı. ‹ıÓ ±ı‹fiı ≠◊‹‰Îfl Ωı›Î I›Îflı ’Ò‰˝…L‹fi˘ Á_⁄_‘ ˢ›
±ı‰Ì ·Î√HÎÌ ‹fiı ◊¥. ±ı‹fiı ’Ëı·Ì … ‰Îfl Ωı›Î Ë÷Î, ’fl_÷
‹ÎflÌ ±Î_¬˘‹Î_ ±Î_Á ‰Ëı÷Î_ Ë÷Î_. ±ı‹fiÌ ±Î_¬˘‹Î_ …ı ¿vHÎÎ ‰Ëı÷Ì
Ë÷Ì ±ı Ωı¥fiı ‹fiı ◊›_ ¿ı, ‹Îflı ˉı ±Î∞‰fi ±ËŸ ±Î‰Ìfiı
Á‹Î…Áı‰Î‹Î_ ΩıÕÎ¥ …‰_ Ωı¥±ı. 28 ‰Ê˝◊Ì Ë_ …ı ’Îfi’flÎ√
¬Î÷˘, ⁄‘Î »˘ÕΉ‰ÎfiÌ ÀˇÎ› ¿fl÷Î ±ı V‰Î‹Ì∞fiÎ ›˘√‹Î_ ±ı¿ …
Áı¿LÕ‹Î_ ‹Ò¿Ì ÿÌ‘Ì. » ‹ÏËfiı ŒflÌ◊Ì ÀıVÀ ¿fl‰Î ÿÎHÎÎ ‹˘Ó‹Î_ ‹Ò@›Î
fiı ÷fl÷ ◊Ò◊Ò ¿flÌ fiÎ_A›_ ! ‹fiı ◊›_ ¿ı ·˘¿˘ ±Î‰_ Â_ ¬Î÷Î ËÂı ?”
V‰¤ÎÔ‰ı fi΄V÷¿ ±fiı ¿‹˝fiı … ›˘√ ÷flÌ¿ı ‹ÎfiÌfiı Á÷÷
’vÊÎ◊˝ÂÌ· ±fiı ωrωA›Î÷ ¿ÎÏÕۛο-‰ÎV@›·fl Á…˝fi
ÕÎ". ‰Ì. ±ı. Á⁄˛õH›‹˚ ’HÎ ±ı‰Î ±fi¤‰‹Î_◊Ì ’ÁÎfl ◊›Î »ı.
÷Î. 20-12-2000fiÎ fl˘… {Ì ≥LÀflfiıÂfi· «ıfi· ’fl ±‘ν
¿·Î¿fiÎ ≥LÀflT›Ò‹Î_ ÷ı‹fiı ’Ò»‰Î‹Î_ ±ÎT›_ — “±Î’ı 20,000
…ıÀ·Î_ xÿ›fiÎ_ ±˘’flıÂfi ¿›Î* »ı, ±ı ÿflQ›Îfi ±Î’fiı ¿˘¥ ωÏÂWÀ
±fi¤‰ @›Îflı› ◊›˘ »ı !”
’˛I›kÎfl‹Î_ ±ı‹HÎı ¿èÎ_ Ë÷_ — “±Î‹ ÷˘ ‹fiı ±ı‰˘ ¿˘¥ ωÏÂWÀ
±fi¤‰ ◊›˘ fi◊Ì, ‹fiı Ëo‹ıÂÎ_ ÿÿa ‹ÎÀı ±fi¿o’Î Ω√ı, ’fl_÷ ±ı¿
‰¬÷ ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. Á_V◊ÎfiÎ ‘‹˝√v ’˛‹¬V‰Î‹Ì∞ ’fl Ë_
·ıfi˘@Á ÏË· ˢ„V’À·‹Î_ Á…˝flÌ ¿flÌ flè΢ Ë÷˘, I›Îflı ±ı‹fi_ xÿ›
‹ÎflÎ ËÎ◊‹Î_ ·Ì‘_ ±ı ‰¬÷ı ‹fiı ±Ï¶÷Ì› ±fi¤‰ ◊›˘ Ë÷˘. I›Îflı
Á‹√˛ ±Î"’flıÂfi Ï◊›ıÀfl‹Î_ ¿˘¥¿ ÏÿT›÷Î ±‰÷flÌ Ë˘› ±ı‰˘ ‹fiı
±fi¤‰ ◊›˘, …ı ⁄ÌΩ_ 20,000 ±˘’flıÂfi ÿflQ›Îfi @›Îflı› ◊›˘
fi◊Ì. ±ı ±fi¤‰ ‹ÎhÎ ’˛‹¬V‰Î‹Ì∞fiÎ xÿ›fiı V’½‰Î◊Ì … ◊›˘
»ı !”
1988‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ’Ò‰˝ ±Î„¡¿Î‹Î_ fiÎ¥fl˘⁄Ì ¬Î÷ı Ï⁄flÎ…÷Î
95
Ë÷Î I›Îflı ÷ı±˘fiÎ_ ÿ½fiı ±Î‰ı·Î ¿Îμ„LÁ·fl ÁΛ‹fiı ’HÎ ±ı¿
±¿SM› ÂÌ÷‚÷Îfi˘ ±fi¤‰ ¿›˘˝ Ë÷˘. ÷ı‹HÎı ’˘÷Îfi˘ ±ı ±fi¤‰
ΩËıfl‹Î_ … ‰Hν‰÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “V‰Î‹Ì∞fiÎ_ ÿ½fi◊Ì ¬flı¬fl ‹fiı
ÀÎœ¿ ‰‚Ì √¥ ! Ë_ ≠◊‹‰Îfl … ‹‚_ »\_, ’HÎ ≠◊‹ ÿ½fiı … ‹fiı
¬Î÷flÌ ◊¥ √¥ ¿ı ÷ı‹fi΋Î_ ¬flı¬fl ¤√‰Îfi … ¿Î‹ ¿flı »ı. ±Î…ı
Ë_ V‰Î‹Ì∞ fiı ±Î’ Á˙fiÌ Á‹ZÎ ≠Ï÷iÎÎ ·™ »\_ ¿ı ±Î…◊Ì Ë_
@›Îflı› ‹Î_ÁÎËÎfl fiËŸ ¿v_ fiı ∫ÕÎ_ ’HÎ fiÏË ·™ !”
± Á_A› ·˘¿˘fiı V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ’˛◊‹ ÿ½fiı … ±iÎÎ÷ ±Î¿Ê˝HÎ
±fi¤‰Î› »ı ±fiı ÷ı‹Î_ ±ı¿ ±‰HνfiÌ› Á¬Îfi¤ÒÏ÷ ◊Λ »ı. ‘Ì‹ı
‘Ì‹ı ±ı ±Î¿Ê˝HÎ ±ı¿ ’ωhÎ VfiıË‹Î_ ’Ïfl‰Ï÷˝÷ ◊¥ Ω› »ı. ±fiı
±ı¿ ZÎHÎ ±ı‰Ì ±Î‰ı »ı ¿ı V‰Î‹ÌlÌ◊Ì »^ÀÎ ’Õ‰Îfi_ ‹fi ◊÷_ fi◊Ì.
±_÷fl‹Î_ ±ΩHÎ’HÎı ωflËfiÌ ·Î√HÎÌ ±fi¤‰Î› »ı. ÿıÂ-ωÿı‹Î_
¿ıÀ·Î› ÁÏÂÏZÎ÷ fi‰›‰Îfi˘ ’HÎ ±ı‹fiÎ◊Ì »^ÀÎ ’Õ÷Î_ «˘‘Îfl
±Î_Á±ı flÕÌ ’Õı »ı, I›Îflı ◊Λ »ı ¿ı ™‹fl ±fiı ±L› ±fiı¿
’Ïfl⁄‚˘ F›Î_ ω·Ìfi ◊¥ Ω› »ı, ±ı ¿ı‰_ ωfl· ±fiı ÏÿT›
±Î¿Ê˝HÎ ËÂı !
1998‹Î_ ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ÿflQ›Îfi L›Ò›˘¿ÛfiÌ ·ıfi˘@Á ÏË·

ËÎ"„V’À·‹Î_ ’HÎ Á˙fiı ±ı‰Î_ ±Î¿Ê˝HÎfiÌ Á¬Îfi¤ÒÏ÷ ◊¥ Ë÷Ì.
xÿ›fiÌ ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ¿flÎT›Î ’»Ì ÷Î. 7-7-1998◊Ì 13-
7-1998 ÿflQ›Îfi V‰Î‹ÌlÌ ËÎ"„V’À·‹Î_ ÁÎfl‰Îfl Ëı Ë÷Î,
’fl_÷ ‹ÎhÎ ÁÎ÷ … Ïÿ‰ÁfiÎ ±Î Ïfi‰ÎÁ ÿflQ›Îfi ËÎÀÛ Á…˝fi ÕÎ".
Á⁄˛õH›‹˚◊Ì ·¥fiı ±Î¥. ÁÌ. ›. ±"ÀıLÕLÀ fl˘⁄À˝Û Á‘Ì Á˙ ¿˘¥fiı
±’Ò‰˝ ±Î¿Ê˝HÎ ±fiı ÏÿT› ±Îfi_ÿfi˘ ±fi¤‰ ◊›˘. ÷ı‹Î_›
Á_’˛ÿΛfiÌ VhÎÌ-’vÊ ‹›Î˝ÿÎ ±fiÁÎfl, ËÎ"„V’À·fiÎ_ VhÎÌ-fiÁ˝√HÎfiı
÷˘ ÿÒfl◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fi ‹ÎhÎ ÁÌ.ÁÌ. ÀÌ.‰Ì. Ïfl‹˘À ‹˘ÏfiÀÏfl_√
¶ÎflÎ … ◊¥ ¿÷Î_ Ë÷Î_.
‹ÎhÎ ÁÎ÷ Ïÿ‰ÁfiÎ Ïfi‰ÎÁ ÿflQ›Îfi ±ı¿ ÿÿa ÷flÌ¿ı ±ËŸ
flËı·Î V‰Î‹Ìḻı, Á˙fiÎ_ Ï«kÎ ’fl ¿ı‰Ì ±fi¤ÒÏ÷ ¿flÎ‰Ì Ë÷Ì, ÷ıfi˘
A›Î· ωÿΛ‰ıԂαı ±ÎT›˘. ÁÎfl‰Îfl ·¥fiı ÁÎ÷ Ïÿ‰Á ’»Ì ±Î
ËÎ"„V’À·‹Î_◊Ì V‰Î‹ÌlÌ Ï‰ÿΛ ◊›Î I›Îflı ËÎ"„V’À·fiÎ ¿ÎÏÕ˝›Î¿ -
◊Î"flÎÏÁ¿ ω¤Î√fiÎ ·√¤√ ⁄‘Î_ … ÁP›˘ ±ı‹fiı ωÿΛ ±Î’‰Î
‹ÎÀı ÿÒfl Ëfl˘‚⁄© ∂¤Î_ flèÎÎ_ Ë÷Î_. Á˙fiÎ_ ‹¬ ±fiı Á˙fiÌ
±Î_¬˘‹Î_ «ˆ÷L›‹› ’˛ı‹¤Î‰ »·¿Î÷˘ Ë÷˘; Ωı¿ı I›Îflı ¿˘¥fiÎ
‹fi˘¤Î‰ ¿‚Ì Â¿Î÷Î fiˢ÷Î. ’fl_÷ ⁄ı-«Îfl Ïÿ‰Á ’»Ì
ËÎ"„V’À·‹Î_◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ±Î‰ı·Î ÕÎ". fiÌ·ı¤Υ ’Àı·ı
¿èÎ_ Ë÷_ — “ËÎ"„V’À·fiÎ ÷‹Î‹ ·˘¿˘ı±ı ±Î’fiı Â¤ıE»Î±˘ ’ÎÉÌ
»ı, ±fiı ¿èÎ_ »ı ¿ı @›Îflı¿ ŒflÌ◊Ì ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’‰Î ’‘ÎflΩı. ±Î’
√›Î ’»Ì Á˙ ¬Î·Ì’˘ ±fi¤‰ı »ı, ±Î’fiÎ √›Î ’»Ì Á˙fiı ±ı‹
… ·ÎB›_ ¿ı ΩHÎı ËÎ"„V’À·fi˘ ’˛ÎHÎ …÷˘ flè΢ »ı !”
±Î ‰Î ±Á_A› ÏÿT› ±fi¤‰˘fiÌ ±ı¿ ±V¬Ï·÷ ÂÚ_¬·Î fl«Ì
¿Λ ±ı‹ »ı. ±fiı ÂÚ_¬·ÎfiÌ ’˛I›ı¿ ¿Õ̱ı ±_÷fl‹Î_◊Ì ±ı¿ ±‰Î…
∂Ãı »ı — ±Î ¬ıÓ«ÎHÎ, ±Î ÂÎ_Ï÷fiÌ ±fi¤ÒÏ÷, ±Î ÏÿT›÷Î ¿˘¥
‹Îfi‰fiÎ_ ¿ı ‹Ë΋Îfi‰fiÎ_ fi◊Ì, ±Î ÁÎZÎÎ÷˚ ¤√‰kÎÎfi_ ±ˆr›˝ »ı !
¬ıÕÎ Ï…S·ÎfiÎ Á˘¬ÕÎ-‹Î÷fl √΋fiÎ ‹¬Ì …¤Υfiı ±ı
¤√‰kÎÎfiÌ fl˘‹Î_«¿ ±fi¤ÒÏ÷ ◊¥ Ë÷Ì. “ÁΑ-⁄ΉΠ‹ÎflÎ √΋‹Î_
Ωı¥±ı … fiËŸ.” - ±ı‰Ì fiŒfl÷ ÁÎ◊ı ∞‰÷Î …¤Υ ‹¬ÌfiÎ
√΋‹Î_, ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ±Î√‹fi fiyÌ ◊›_, V◊ÎÏfi¿ ËÏfl¤@÷
’vÊ˘k΋ÿÎÁfiÌ Ï‰fi_÷Ì◊Ì, ’fl_÷ √΋‹Î_ …¤Υ ÏÁ‰Î›
∂÷fl‰Îfi_ ⁄Ì…\_ ÁÎv_ ¬˘flÕ<_ … @›Î_ Ë÷_ ! ±ıÀ·ı ’vÊ˘k΋ÿÎÁfiÌ
¬Ò⁄ ±Î∞∞◊Ì …¤Υ±ıı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiı ’˘÷ÎfiÎ ‹¿Îfi‹Î_
∂÷fl‰ÎfiÌ ¿-‹fiı flΩ ÷˘ ±Î’Ì, ’fl_÷ ¿Õ¿Î¥◊Ì ¿ËÌ ÿÌ‘_ ¿ı “Ë_
96
“±Î’HÎı ÷˘ ’˛Î◊˝fiÎ ¿fḻı, ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î◊Ì ¿Î‹ ◊Λ »ı.
⁄Î¿Ì ÷˘ «‹I¿Îfl˘◊Ì ¿S›ÎHÎ fi◊Ì...”
√΋‹Î_ ⁄Ì…ı flËı‰Î …÷˘ flËÌÂ. ‹ÎÀı ‹fiı ±ı‹fiÎ_ ÿ½fiı
⁄˘·Î‰‰ÎfiÌ ‰Î÷ ¿fl¢ … fiËŸ. Ë_ ¿˘¥ ’HÎ Á_Ωı√˘‹Î_ ±ı‹fiı
fiËŸ ‹‚_.”
Á_Ωı√˘‰ÂÎ÷˚ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ±Î√‹fi flÿ ◊›_ ±fiı
’˘÷ÎfiÎ ⁄ÿ·ı ÷ı‹HÎı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı ±ËŸ ‹˘¿S›Î.
V‰Î‹ÌlÌ ’‘Λν, …¤ΥfiÌ ‹ıÕ̱ı ⁄ı Ïÿ‰Á fl˘¿Î›Î. ωÿΛ ·ı÷Ì
‰¬÷ı ÷ı‹HÎı V‰Î¤Îω¿ Àı‰ ‹…⁄ ‹¿Îfi-‹ÎÏ·¿ ±_√ı ’Ò»’fl»
¿flÌ. …‰Î⁄‹Î_ ’vÊ˘k΋ÿÎÁı …¤ΥfiÌ ÁΑ-Á_÷˘ ’˛I›ıfiÌ
fiŒfl÷fi˘ ’Ïfl«› ±ÎM›˘. ’fl_÷ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±Î’HÎı ±ı‹fiÎ
CÎfl‹Î_ flèÎÎ ÷˘ ±Î¤Îfl ÷˘ ‹Îfi‰˘ Ωı¥±ı fiı !” V‰Î‹ÌlÌfiÎ
±Î√˛Ë◊Ì Á˙ …¤Υfiı ‹ËÎ’flÎHÎı V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ·¥ ±ÎT›Î.
Ωı¿ı ÷ı±˘ ±ÎT›Î Ë÷Î ÷˘ √VÁ΋Î_ ±fiı ±Î‰ı‹Î_, ’fl_÷
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ’˛◊‹ ÿ½fiı … ÷ı‹fi˘ ±Î‰ı ∂÷flÌ √›˘, ±ıÀ·_ …
fiËŸ, ±«Îfi¿ ÷ı‹fiÎ ‰·H΋Î_ ’·À˘ ±Î‰Ì √›˘. ÷ı±˘ ’√‹Î_
’ÕÌfiı ËÊνl ÁÎ◊ı ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “¤√‰fi˚ ! ⁄ı Ïÿ‰Á ÷‹ı ‹ÎflÎ
‹¿Îfi‹Î_ flèÎÎ ÷˘ ⁄ı Ïÿ‰Á ‰‘Îflı fi flˢ ?”
Á˙ …¤ΥfiÎ ±Î ’Ïfl‰÷˝fi◊Ì ±«_⁄˘ ’Î‹Ì √›Î, Ωı¿ı
…¤Υfiı ±«_⁄˘ fiˢ÷˘, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹fiı ÷˘ ±_÷fl‹Î_ ÏÿT›
±fi¤‰ ◊›˘ Ë÷˘, ±fiı ÷ı ⁄ËÎfl ¿ËÌ Â¿ı ÷ı‹ fiˢ÷Î ! ±Î CÎÀfiÎ
⁄Îÿ …¤Υ ±ı¿ «V÷ Á‹Ï’˝÷ ÁIÁ_√Ì ÷flÌ¿ı ∞‰fi¤fl
ÁIÁ_√fiÌ Áı‰Î ¿fl÷Î ◊¥ √›Î !
÷Î. 28-8-2007fiÎ fl˘… ±"À·ÎLÀÎ ¬Î÷ı ±‹ıÏfl¿fi ËÎ"À·
±˘fiÁ˝ ±"Á˘ÏÁ›ıÂfi “±Îˢ‰Î”fiΠˢtıÿÎfl˘ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı
±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ±ı¿ ««˝fiÎ ’ÎÿflÌ ’HÎ Â΋ı· Ë÷Î.
‹_Ïÿfl ±fiı V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fi◊Ì ÷ı‹fiı ·ÎB›_ ¿ı ÷ı±˘ ¿˘¥¿ ÏÿT›
¤ÒÏ‹¿Î‹Î_ ’Ë˘Ó«Ì √›Î »ı. ’˘÷Îfi˘ ±Î ±fi¤‰ ‰Hν‰÷Î_ ÷ı‹HÎı
V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “‹ıÓ ±Î’fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î* fiı ΩHÎı ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿ½fi
¿fl÷˘ ˢ™ ±ı‰˘ ±fi¤‰ ◊›˘. ±Î’fiÎ ‹_ÏÿflfiÎ_ ÿ½fi ¿›Î* ±fiı
¤√‰ÎfifiÎ CÎflfi˘ ±fi¤‰ ¿›˘˝. ±fiı ±Î’fiÎ ¤@÷˘fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î*
±fiı ±ı‹Î_ ¤√‰ÎfifiÎ ’h΢fiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷˘ ˢ™ ±ı‰_ ±fi¤‰Î›_ !”
¤Îfl÷fiÎ ‰ıVÀfi˝ ±"fl ¿‹ÎLÕfiÎ «ÌŒ ±"fl ‹Î½· lÌ ±ı. ¿ı. ÏÁ_CÎ
÷Î. 4-9-2006fiÎ fl˘… ÏÿSËÌ ¬Î÷ı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋‹Î_
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î Ë÷Î. ±fiı¿ ÁL‹Îfi˘◊Ì Ï‰¤ÒÏÊ÷ ±fiı
ŒÎ≥Àfl ’Î≥·˘À ÷flÌ¿ı 40 ‰Ê˝◊Ì ‰Î›ÿ‚‹Î_ ’˛Ï÷„WÃ÷ V◊Îfi
‹ı‚‰fiÎfl ±Î ·ÕΛ¿ ›˘©Î V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ’˛◊‹ ÿ½fi◊Ì ±Ï¤¤Ò÷

‹ÎflÌ Ï…_ÿ√Ì‹Î_ ‹fiı ‹‚ı·Î Á˙◊Ì ‰‘ ≠¤Î‰ÂÎ‚Ì ’vÊ˘‹Î_fiÎ ÷ı±˘ ±ı¿ »ı.
÷ı±˘ ¬Ò⁄ … ÂÎ_÷ »÷Î_ ±Á_A› T›„@÷±˘fiı ÁÏø› ⁄fiΉı »ı.”
◊¥ √›Î. ’˘÷ÎfiÌ ±fi¤ÒÏ÷ T›@÷ ¿fl÷Î_ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “‹fiı ·Î√ı
»ı ¿ı ÷ı±˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ¤√‰Îfi … »ı. ±ı‹fiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ ‹fiı ’ωhÎ
’˛ıflHÎα˘fiÌ ±fi¤ÒÏ÷ ◊¥ ±fiı ±ı‹HÎı ‹ÎflÎ ‹V÷¿ ’fl ËÎ◊ ‹Ò@›˘
÷ı‹Î_ ΩHÎı ⁄‘Î … ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ‹Y›Îfi˘ ±fi¤‰ ◊›˘ !”
V‰Î ‹ÌlÌ◊Ì »^ÀÎ ’ÕuÎ ’»Ì› ¿ıÀ·Î› Á‹› Á‘Ì ±ı‹fiÎ
±ÎK›Î„I‹¿ ÁÎ_ÏfiK›fiÌ ±ı¿ ±ÿ˚¤÷ Œ˘fl‹ ±_÷flı Œ˘›Î˝ ¿flı »ı,
±_÷fl‹Î_ ±Ïfi‰˝«fiÌ› ±Îfi_ÿ ±fiı fl˘‹Î_«fi˘ ÁË… ±fi¤‰ ◊›Î
¿flı »ı.
±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ¥.±ıfi.ÀÌ. ±fiı Ïfl¿LVÀˇ„@À‰ Á…˝fi ÷flÌ¿ı
±Î_÷flflÎWÀˇÌ› A›ÎÏ÷ ’˛ÎM÷ ¿flfiÎfl ÕÎ". fi‰Ìfi¤Î¥ ÁÌ. ‹Ëı÷Î, ±ı¿
ω«ZÎHÎ º„WÀ◊Ì V‰Î‹ÌlÌ ’˛I›ı ±Î¿Êν›Î »ı. ËÎ"Ï·‰ÒÕfiΠωA›Î÷
¿·Î¿Îfl˘ ±fiı ’˘’ÏÁ_√fl˘fiÎ ±Î ÷⁄Ì⁄, ±fiı¿ ‘‹˝√v±˘fiÎ
Ïfi¿ÀfiÎ Á_’¿Û‹Î_ ±ÎT›Î »ı. ’fl_÷ ÷Î. 21-9-1998fiÎ fl˘…
÷ı‹fiÎ ∞‰fifi˘ ±ı¿ ωÂıÊ ±fi¤‰ Ë÷˘. L›Ò…Áa◊Ì L›Ò›˘¿Û …¥
flËı·Î V‰Î‹ÌlÌfiı ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÌ ¿Îfl‹Î_ ÁÎflÏ◊ ⁄fiÌfiı ·¥ …¥
flèÎÎ Ë÷Î. ±Î√‚ ’˘·ÌÁ ±ıV¿˘ÀÛ ‹Î√˝ ÿ˘flÌ flËÌ Ë÷Ì. ‹Î√˝‹Î_
V‰Î‹Ìḻı fi‰Ìfi¤Î¥ ÁÎ◊ı ‰Î÷˘ ±ÎÿflÌ. fi‰Ìfi¤Î¥ ‹ÎÀı ±Î
±ı¿ ±Ï¶÷Ì› ±fi¤‰ Ë÷˘. flV÷΋Î_ V‰Î‹Ìḻı ‰Î÷«Ì÷ ÿflQ›Îfi
÷ı‹fiı ¿èÎ_ ¿ı ±Î ‹Î√˝ ±Î‹ Ω› fiı ±‹¿ ‹Î√˝ ÷ı‹ Ω›, ±Î
±ıV¿˘ÀÛ ’˘·ÌÁ ±Î’HÎfiı ±Î‹ ¿¥ ⁄Î…\ ·¥ Ω› »ı ? fi‰Ìfi¤Î¥
ÿo√ ⁄fiÌ √›Î. ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ ¿ı Ë_ »ıS·Î_ 15-20 ‰Ê˘˝◊Ì ±Î
flV÷α˘ ’fl ÕˇÎ≥ω_√ ¿v_ »\_, ’HÎ ‹fiı ±ËŸfiÎ flV÷α˘fi˘ ±ÎÀ·˘
±fi¤‰ fi◊Ì !
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ⁄ı Á_÷˘ ‹ıfiËÀfi‹Î_ ±Î‰ı·Î ÷ı±˘fiÎ ±z÷fi
„@·Ïfi¿ ’fl √›Î I›Îflı ÕÎ". fi‰Ìfi¤Î¥fiı 24 ¿·Î¿ ’»Ì ’HÎ
V‰Î‹ÌlÌfi˘ ÏÿT› ÁˉÎÁ fl˘‹Î_« μ’Ω‰Ì flè΢ Ë÷˘. ÷ı±˘ ¿Ëı‰Î
·ÎB›Î, “√¥ ¿Î·ı ±ı hÎHÎ ¿·Î¿ ÷˘ ∞‰fifi˘ ±‰HνfiÌ› ±Îfi_ÿ
Ë÷˘. ’˘’ Fˢfi ’Î"·fiı ’HÎ Ë_ ‹Y›˘ »\_ ±fiı ⁄ÌΩ ¿ıÀ·Î›
‘‹˝√v±˘fiı ‹Y›˘ »\_, ’HÎ V‰Î‹Ì⁄Î’Î Á‹Ï◊_√ ÏÕŒflLÀ ! Ë_ ±ıfiı
‰Hν‰Ì fi ¿<_ ±ı‰˘ ±ı ±fi¤‰ »ı, ÏÿT› ! ÷ı±˘ ÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚
¤√‰Îfifi_ V‰w’ … »ı, fiËŸ, ÁÎZÎÎ÷˚ ¤√‰Îfi … »ı !” ⁄˘·÷Î_
⁄˘·÷Î_ ÷ı±˘ ±I›_÷ fl˘‹Î_Ï«÷ ◊¥ √›Î Ë÷Î.
flÎWÀˇÌ› ±fiı ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› V÷flı ’˛Ï÷„WÃ÷ ±Î‰Î ±fiı¿ ·˘¿˘
V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ◊ıfiÎ ¿o¥¿ ±Î‰Î ±÷Ì„Lƒ› ±fi¤‰˘◊Ì ‘L› ◊›Î »ı.
97
“±˘Ë! ¿ı‰Î ωfi‹˛ ’vÊ!
±Î’HÎÎ ÿıÂfiÎ ¿ıÀ·Î¿ ±Ï÷ ωfl· ±ÎI‹Î±˘‹Î_fiÎ
±ı¿ ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… »ı.
- ’ÒF› V‰Î‹Ì ±ÎI‹Îfi_ÿ∞
(±K›ZÎ, fl΋¿ÚWHÎ Ï‹Âfi, flΛ’fl)
V‰¤Î‰, ’˛¿ÚÏ÷, ϶‘α˘, ±À¿‚˘, Â_¿Î±˘◊Ì ’fl …¥fiı ±ÎI‹Îfiı
V’Âı˝·Î ±ı ±fi¤‰˘, ∞‰fifiÎ ¿˘¥ ’HÎ ±fi¤‰ ÁÎ◊ı Áfl¬Î‰Ì
¿Î÷Î fi◊Ì. ±ıfiı ‹ÎÀı ‹ÎhÎ ±ıÀ·_ … ωÂıÊHÎ ⁄Î¿Ì flËı »ı —
“±÷·fiÌ› ! ±Ïfi‰˝«fiÌ› !”
V‰Î ‹ÌlÌfiÎ ±ˆr›˝fi˘ ±ı¿ ⁄ÌΩı ±Î›Î‹ »ı — ¤@÷˘fiÌ
flZÎÎfi˘. ·˘¿˘ …ıfiı ¬flÎ ±◊˝‹Î_ «‹I¿Îfl ¿Ëı »ı ±ı‰Î ±¿SM›
±ˆr›˝fi˘ ’HÎ ±Î‰Î √HÎÎ÷Ì÷ ÁI’vÊ‹Î_ ±fi¤‰ ◊Λ »ı. ËΩfl˘
ËÏfl¤@÷˘fiÌ fi˘Ó‘‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ◊ıfiÎ ±ı‰Î ±√ÏHÎ÷ ±fi¤‰˘ »ı,
…ı‹Î_ @›Îflı¿ Á‰˝◊Î ±Â@› ¿Î›˝ Â@› ⁄L›_ ˢ› ¿ı @›Îflı¿ ±¿SM›
flÌ÷ı flZÎÎ ◊¥ ˢ›. Ωı¿ı V‰Î‹ÌlÌ @›Îflı› ±ı‰Î «‹I¿Îfl˘fiı fi ÷˘
Á‹◊˝fi ±Î’ı »ı, fi ÷˘ ’˛˘IÁÎËfi.
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı »ı — “±Î’HÎı ÷˘ ’˛Î◊˝fiÎ ¿fḻı, ¤√‰ÎfifiÌ
≥E»Î◊Ì ¿Î‹ ◊Λ »ı. ⁄Î¿Ì ÷˘ «‹I¿Îfl˘◊Ì ¿S›ÎHÎ fi◊Ì, ±ı ÷˘
¿S›ÎH΋Î_ ωZÎı’ ¿flı. ÿıˤΉ ‰‘ı... ±ı ⁄‘Ì ⁄Î⁄÷˘◊Ì ÷˘ ÿÒfl …
flËı‰_ ÷˘ … ¤„@÷ ◊¥ ¿ı...”
±Î‹ »÷Î_ ±Î‰Î ÁI› ±fi¤‰˘fi˘ ¿˘¥◊Ì ±V‰Ì¿Îfl ’HÎ ◊¥
¿ı ÷ı‹ fi◊Ì.
fl΋Îfi… ÷k‰iÎÎfifiÎ ’˛¬fl ω¶Îfi ±fiı ±ı¿ ÷k‰iÎÎfiÌ ÷flÌ¿ı
¤Îfl÷¤fl‹Î_ ±ÎÿflHÎÌ› ⁄fiı·Î ÕÎ". ±ı. lÌÏfi‰ÎÁ flÎCΉfi ±ı‰Î
±fi¤‰Ì±˘‹Î_fiÎ ±ı¿ Ë÷Î. ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
϶Â÷ÎOÿÌ ‹Ë˘IÁ‰fiÎ μ’ø‹ı, ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ›˘Ω›ı·Î “¤@÷-
¤√‰Îfi Á_⁄_‘” ωʛ¿ ÷΄k‰¿ ’ÏflÁ_‰ÎÿfiÎ ±K›ZÎ ÷flÌ¿ı ÷ı±˘
«ıLfiÎ¥◊Ì hÎHÎ Ïÿ‰Á ¬ÎÁ μ’„V◊÷ flèÎÎ Ë÷Î. ±Î ÿflQ›Îfi
◊›ı·Î V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±fi¤‰˘ ‰Hν‰÷Î_ ÷ı±˘ ·¬ı »ı — “V‰Î‹ÌlÌfiÎ
ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ ‹fiı ±ı‰Ì ±fi¤ÒÏ÷ ◊¥ Ë÷Ì ¿ı Ë_ ¿˘¥ ÏÿT› ·˘¿‹Î_
fi‰Ì … ÿÏfi›Î‹Î_ ’Ë˘Ó«Ì √›˘ »\_, ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎZÎÎI¿Îfl ÷◊Î
±Îfi_ÿ, ¤„@÷ ±fiı ‰ˆflÎB››@÷ ¤ÒÏ‹¿Î±ı ∂¤˘ »\_.”
±ı‹ ¿ËÌfiı ±Î√‚ ÷ı±˘ ·¬ı »ı — “ˉı ‹Îfl˘ ±ı¿ ±_√÷
’˛Á_√ ‰Hν‰_ »\_, …ı ‹ÎflÎ ‹ÎÀı ±Ï‰V‹flHÎÌ› »ı ±fiı »÷Î_ ÷ıfi_
›◊Î◊˝ ‰Hνfi ’HÎ Ë_ ¿flÌ Â¿<_ ÷ı‹ fi◊Ì. ‹Ë˘IÁ‰‹Î_ hÎHÎ Ïÿ‰Á
‹ÎH›Î ⁄Îÿ ‘L›÷Î ÁÎ◊ı ‹ıÓ Ï‰ÿΛ ·Ì‘Ì. M·ıfi‹Î_ ‹ƒÎÁ …¥ flè΢
Ë÷˘. ‹ÁÎŒflÌ ÿflQ›Îfi fi√fl‹Î_ …ı ÏÿT› ±Îfi_ÿfi˘ ±fi¤‰ ◊›˘
Ë÷˘ ÷ıfiı Ë_ ‰Î√˘‚Ì flè΢ Ë÷˘. M·ıfi ‹ƒÎÁ ±"fl’˘À˝ ’fl ∂÷›*
±fiı ‹ıÓ ÁÌÕÌ ’fl ’√ ‹Ò@›˘ ¿ı ±˘Ï«_÷˘ ‹Îfl˘ rÎÁ w_‘ΉΠ·ÎB›˘.
Ë_ ¿o¥ ’HÎ ¿fl‰Î ±Á‹◊˝ Ë÷˘. «Î·Ì ¿<_ ÷ı‹ ’HÎ fiˢ÷˘. ±ı‰Ì
±ÁËΛ ÿÂ΋Î_ ±«Îfi¿ ¿˘¥¿ı ‹fiı ‹ÿÿ ¿flÌ. ‹fiı ·ÎB›_ ¿ı
¤√‰ÎfifiÌ ÏÿT› „@÷ ±Î ‹ÿÿ ¿flÌ flËÌ »ı. ±fiı ±ı „@÷fiÎ
±Ï‘’Ï÷ lÌ ¤√‰Îfi, ’fl‹ ±ÎÿflHÎÌ› ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ¶ÎflÎ
±ı „@÷ ‰ËÎ‰Ì flèÎÎ »ı. ±Î ÏÿT› ±fi¤‰ı ‹fiı ±·˙Ï¿¿
±Îfi_ÿfiÎ_ Ϭfl˘ ’fl ‹Ò¿Ì ÿÌ‘˘... ±fiı ◊˘ÕÌ ‰Îflı ‹fiı ¤Îfi ±ÎT›_.
Ë_ ’λ˘ ±Î ÿÏfi›Î ’fl ‹¿Î¥ √›˘ Ë÷˘ !”
¬_ ÷Ì·Î ±K›Î’¿ ÷flÌ¿ı ËÎ"·ıLÕ‹Î_ ‰Á÷Î lÌ Ëfi¿˘’fi˘
±fi¤‰ ±ı¿ V‰÷_hÎ ’˛¿flHÎfiÌ …B›Î ±ÎflÏZÎ÷ flάı ÷ıÀ·˘ ⁄ˢ‚˘
»ı. Áfiı 1971‹Î_ ωr›ÎhÎαı fiÌ¿‚ı·Î ±Î Õ« fiÎ√Ïfl¿fiı ’Ò‰˝
±Î„¡¿Î‹Î_ ‹˘Q⁄ÎÁ΋Î_, V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ…fiÌ »Ï⁄ Ωı÷Î_ ±ıÀ·_ ⁄‘_ ±Î¿Ê˝HÎ ◊›_ ¿ı ÷ı±˘ ’˘÷Îfi˘
’˛‰ÎÁø‹ ⁄ÿ·Ìfiı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ±fi√Î‹Ì ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fiı ¤Îfl÷ ±Î‰Ì √›Î. ¤Îfl÷‹Î_ √˘ÓÕ·‹Î_ ÷ı‹fiı
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ’˛◊‹ ÿ½fi ◊›Î_ I›Îflfi˘ ±fi¤‰ ÷ı‹fiÎ
… ÂOÿ˘‹Î_ ‰Î_«˘ — “±‹ı √˘ÓÕ· ’ˢÓE›Î. Á÷÷ ‹ÁÎŒflÌ ±fiı
±ÁèÎ √fl‹Ìfiı ¿ÎflHÎı ‹fiı Á¬÷ ‹Î◊_ ÿ¬÷_ Ë÷_. ’ıÀ‹Î_ ±ÁèÎ
¤Ò¬fiÌ ±Î√ Á‚√÷Ì Ë÷Ì. ±‹ı ‹_Ïÿfl‹Î_ ’˛‰ıU›Î ±ı ‰¬÷ı
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ¤˘…fi ·¥ flèÎÎ Ë÷Î.
◊˘ÕÌ … ‰Îfl‹Î_ …‹Ìfiı ÷ı±˘ ⁄ËÎfl ±ÎT›Î fiı ±ı … ‰¬÷ı ‹fiı
÷ı‹fiÎ_ ≠◊‹ ÿ½fi ◊›Î_. ±Î ≠◊‹ ÿ½fiı … ‹fiı ÷ı‹fi΋Î_
ω·ZÎHÎ÷Î ·Î√Ì. ‹˘Q⁄ÎÁ΋Î_ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÌ
±Î_¬˘‹Î_ …ı Ïfiÿ˘˝Ê÷Î ±fiı ÏÿT›÷Îfi˘ ±fi¤‰ ◊›˘ Ë÷˘, Ï⁄·¿<·
±ı‰Ì … ’ωhÎ ±Î_¬˘ ≠‹¬V‰Î‹ÌfiÌ ·Î√Ì. ‹fiı ±Îç›˝ ±ı Ë÷_ ¿ı
±ı … ’‚ı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ’˛I›ZÎ ÿ½fifiÌ ¤Ò¬ À‚Ì √¥,
Á_÷˘Ê ◊¥ √›˘ ! ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ’ıÀfiÌ ±ÁèÎ ¤Ò¬ ’HÎ Â‹Ì √¥ ±fiı
‹Î◊_ ÿ¬÷_ Ï⁄·¿<· ⁄_‘ ◊¥ √›_ ! ±_÷fl‹Î_ ±Ï÷ ÂÎ_Ï÷fi˘ ±fi¤‰
◊›˘. ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÎhÎ ËÎ…flÌ ±fiı ÿ½fi◊Ì ±Î ÏÿT›
±fi¤‰ ‹fiı ◊›˘.
◊˘ÕÎ Á‹› ⁄Îÿ ÷ı‹fiÌ Ï‰ÿΛ ·¥fiı ±‹ı ω‹Îfi‹Î√ı˝ ¿flΫÌ
’ˢÓE›Î. ±ËŸ ±‹Îflı ÿÁı¿ Ïÿ‰Á fl˘¿Î‰Îfi_ Ë÷_. ÿÏfl›ÎÏ¿fiÎflı ±ı¿
ËÎ"À·‹Î_ ±‹ı flËı÷Î Ë÷Î ±fiı ±Îfi_ÿ ¿fl÷Î Ë÷Î.
±ı¿ Ïÿ‰Á Ë_ ±fiı ‹Îfl˘ ¤Î¥ ÿÏfl›ÎÏ¿fiÎflı √›Î. I›Î_ ¿ıÀ·Î¿
fiÎfiÎ fiÎfiÎ »˘¿flα˘ fl‹÷˘ fl‹÷Î Ë÷Î. ÀuÒ⁄‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ÿÏfl›ÎfiÎ
98
’ÎHÎÌ‹Î_ fl‹÷Î ±Î »˘¿flα˘‹Î_◊Ì ±ı¿ »˘¿flÎfiÎ ËÎ◊‹Î_◊Ì ÀuÒ⁄
»^ÀÌ √¥. ÀuÒ⁄ ÿÏfl›ÎfiÎ_ ‹˘Ω_‹Î_ ÷HÎÎ÷Ì ÷HÎÎ÷Ì ±Î√‚ …‰Î
·Î√Ì. ±ı »˘¿fl˘ flՉΠ·ÎB›˘. ‹fiı ‹ÿÿ ¿fl‰ÎfiÌ ≥E»Î ◊¥
±Î‰Ì. Ë_ Á‹ƒ‹Î_ CÎHÎÌ ‰¬÷ ÷›˘˝ »\_ ±ıÀ·ı ‹ıÓ ±ıfiı ¿èÎ_ ¿ı flÕÌÂ
fiËŸ. Ë_ Ë‹HÎÎ_ … ÀuÒ⁄ ·¥ ±Î‰_ »\_. ±ı‹ ¿ËÌ ‹ıÓ Á‹ƒ‹Î_
{_’·ÎT›_. ·√¤√ 300 ‹ÌÀfl ÿÒfl ÿÏfl›Î‹Î_ ±ı ÀuÒ⁄ Ë÷Ì. ‹˘Ω_
∂»‚÷Î_ Ë÷Î_ ±fiı ’‰fi ’HÎ ‰‘Îflı ÷ı… Ë÷˘. Ë_ ÿÏfl›Î‹Î_ ’Õu˘
fiı ÀuÒ⁄ ±Î√‚ fiı ±Î√‚ …÷Ì Ë÷Ì. »ı‰Àı ÀuÒ⁄ Á‘Ì ’ˢӫÌfiı ‹ıÓ
’¿ÕÌ ·Ì‘Ì. Ë_ ◊˘Õ˘¿ ◊Î¿Ì √›˘ Ë÷˘, ±ıÀ·ı ±ı‹ ◊›_ ¿ı ÀuÒ⁄
μ’fl ⁄ıÁÌfiı ÂÎ_Ï÷◊Ì ÷fl÷˘ ÷fl÷˘ Ï¿fiÎflı Ω™.
◊˘ÕÌ¿ ’‚˘ ±Îfl΋◊Ì Ë_ ÀuÒ⁄‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ÷›˘˝ ¿ı ±«Îfi¿ …
‹ÎflÌ ±Î_¬˘ ’ˢ‚Ì ◊¥ √¥. Á΋ı … ‹ËοΛ ¤›_¿fl ÂοÛ
‹Î»·Ì ‹ÎflÌ fi…fl‹Î_ ±Î‰Ì. ÂÎ¿Û ÷˘ ‹ÎHÎÁfiı Ωı÷Î_‰ıÓ÷ ‹ÎflÌ …
fiÎ_¬ı. ‹ÎflÎ ¿Î¿Î±ı ‹fiı ±ı¿ ‰¬÷ ÂοÛfiÌ ¤›_¿fl÷ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌfiı
¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı ÂÎ¿Û fi∞¿ ±Î‰ı ÷˘ ’ÎHÎÌ ◊’◊’ΉÌfiı ±‰Î… ¿fl‰˘
÷˘ ¿ÿΫ ÷ı ÿÒfl …÷Ì flËı. ‹ıÓ ±ı‹ ¿fl‰Îfi˘ ≠›Ifi ¿›˘˝, ’HÎ Âοı˝
ΩHÎı ÁÎ_¤Y›_ … fiËŸ. ÷ı ∂·ÀÎfiÌ ‹ÎflÌ ÷flŒ ‘ÁÌ flËÌ Ë÷Ì. ˉı
‹ÎflÎ ‹ÎÀı ⁄«‰Îfi_ Ï⁄·¿<· ±Á_¤Ï‰÷ Ë÷_. ’Ïfl„V◊Ï÷ √_¤Ìfl
Ë÷Ì, ±ı … ‰¬÷ı ‹fiı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ VQ≤Ï÷ ◊¥ ±Î‰Ì.
√˘ÓÕ·‹Î_ ±ı‹fiÌ …ı ’ωhÎ ±Î_¬˘ Ωı¥ Ë÷Ì ±ı ±Î_¬˘ V’WÀ’HÎı
ÿı¬Î‰Î ·Î√Ì. ±fiı ÷fl÷ … Ë_ ±ı VQ≤Ï÷ ÁÎ◊ı ±Î_¬ ‹Ÿ«Ìfiı
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ... V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ... ¿fl÷˘ ’˛Î◊˝fiÎ ¿fl‰Î ·ÎB›˘.
±fiı ±Îç›˝ ! V‰Î‹ÌlÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ‹fiı ÿı¬Î¥. ZÎHÎΑ˝‹Î_ ‹Îfl΋Î_
ÏËo‹÷ ‰‘Ì. ‹fiı ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ≠ıflHÎÎ ◊¥. Ë_ ±ı¿ ÏfiHν› μ’fl ±Î‰Ì
Â@›˘ ¿ı ÀuÒ⁄ »˘ÕÌ ÿ¥fiı {Õ’◊Ì ‹Îflı Ï¿fiÎflÎ ÷flŒ ÷fl‰_ Ωı¥±ı.
ÀuÒ⁄ »˘ÕÌfiı Ë_ {Õ’◊Ì ÷fl‰Î ·ÎB›˘. ±ı ‰¬÷ı ‹fiı fi ’ÎHÎÌ
ÿı¬Î÷_ Ë÷_, ¿ı fi ±Î¿Î ÿı¬Î÷_ Ë÷_, fi ÀuÒ⁄ ÿı¬Î÷Ì Ë÷Ì ¿ı ÂοÛ
’HÎ ÿı¬Î÷Ì fi Ë÷Ì. ‹ÎhÎ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î›Î
¿fl÷Ì Ë÷Ì. ZÎH΋Î_ Ë_ ⁄«Ì √›˘. ÂοÛfiÎ ‹¬‹Î_◊Ì Ë_ ¿¥ flÌ÷ı
’λ˘ Ï¿fiÎflı ’Ë˘Ó«Ì Â@›˘ ±ıfiÌ ‹fiı ¬⁄fl … fi◊Ì. ‹fiı ±ı ‰¬÷ı
≠÷ÌÏ÷ ◊¥ ¿ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…ı … ‹ÎflÌ Ï…_ÿ√Ì ⁄«Î‰Ì »ı.”
¿ı fiıÕÎfiÎ ’ÒÔ‰˝ Á˘Ï·ÏÁÀfl …fifl· lÌ ⁄Î"⁄ ¿M·Îfi V‰Î‹ÌlÌfiÎ
±Î‰Î ⁄ı ±fi¤‰˘ @›Îflı› ¤Ò·Ì ¿ı ÷ı‹ fi◊Ì. ±fiı¿ ’˛Á_√˘±ı
÷ı‹HÎı ËΩfl˘fiÌ ‹ıÿfiÌ ‰E«ı ±Î ’˛Á_√˘ ¬S·Î Ïÿ·ı ‰HνT›Î »ı. ÷Î.
17-7-2007fiÎ fl˘… À˘flLÀ˘‹Î_ ‹_Ïÿfl ‹Ë˘IÁ‰fiÎ ±‰Áflı ’HÎ ÷ı‹HÎı ±Î ’˛Á_√˘
V‰‹¬ı ‰HνT›Î Ë÷Î —
1984‹Î_ ¿ıfiıÕ΋Î_ Á_ÁÿfiÌ «Ò_ÀHÎÌ ◊¥ I›Îflı lÌ ¿M·Îfiı ’˘÷ÎfiÎ fiı÷Î lÌ À%Õ˘
‰ÕÎ’˛‘Îfi ’ÿı ’fi— «Ò_ÀΛ ÷ı ‹ÎÀı V‰Î‹ÌlÌfiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’‰Î ωfi_÷Ì ¿flÌ Ë÷Ì.
V‰Î‹ÌlÌ Ωı¿ı ÷ı Á‹›ı ¿ıfiıÕ΋Î_ fiˢ÷Î, ±Î◊Ì ÷ı‹HÎı ’hÎ ¶ÎflÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ‹˘¿·ÎT›Î
Ë÷Î. ’fl_÷ ±Î ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ’hÎ ¿ıfiıÕÎ ’ˢÓE›˘ I›Î_ Á‘Ì‹Î_ ◊˘Õ˘ ω·_⁄ ◊¥ √›˘ Ë÷˘.
V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±Î ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ’hÎ ·¥fiı V◊ÎÏfi¿ ËÏfl¤@÷ lÌ ¤√‰Îfi∞ ‹Î_Õω›Î ÷◊Î
«_ƒ¿ÎL÷¤Î¥ Á«ÿı‰ lÌ ¿M·Îfifiı I›Î_ ’ˢÓE›Î I›Îflı ¿M·Îfifiı ±ı ’hÎ ‰Î_«Ìfiı CÎb_
±Îç›˝ ◊›_. »÷Î_ ±ı ’hÎ ·¥fiı ÷ı±˘ lÌ À%Õ˘ ’ÎÁı ’ˢÓE›Î ±fiı ÷ı‹fiı V‰Î‹ÌlÌfi˘
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ’hÎ ‰_«ÎT›˘, I›Îflı À%Õ˘fiı ’HÎ ‹fi‹Î_ ◊˘ÕÌ fl‹Ò… ◊¥. ¿ÎflHÎ ¿ı V‰Î‹Ìḻı
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ’h΋Î_ ·A›_ Ë÷_ ¿ı lÌ À%Õ˘ ’fi— ¿ıfiıÕÎfiÎ ‰ÕÎ’˛‘Îfi ◊Âı. ’fl_÷ I›Îflı ¿ıfiıÕ΋Î_
«Ò_ÀHÎÌ ’ÒflÌ ◊¥ √¥ Ë÷Ì, ÷ıfi_ ’ÏflHÎ΋ ±Î‰Ì √›_ Ë÷_ ±fiı lÌ À%Õ˘fi˘ ’flÎ…› ◊›˘
Ë÷˘ ! lÌ À%Õ˘ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ’hÎfiÌ Ï‰√÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ⁄ı CÎÕÌ ÷˘ lÌ ¿M·Îfi Á΋ı ‹ÎhÎ Ωı¥
flèÎÎ, ’»Ì ËÁÌfiı ±ı ’hÎ ⁄Î…\‹Î_
‹Ò¿Ì ÿÌ‘˘. ’fl_÷ ◊˘ÕÎ … ‹ÏËfi΋Î_
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÂOÿ˘ ÁI› Ã›Î˝. ¿ıfiıÕ΋Î_
Áfl¿Îfl ÷ÒÀÌ ’ÕÌ ±fiı lÌ À%Õ˘
‰ÕÎ’˛‘Îfi ’ÿı ¬flı¬fl ±Îwœ ◊›Î !
±‰U›’HÎı ÷ı‹fiı ·ÎB›_ ¿ı ±Î
±Á_¤Ï‰÷ CÎÀfiÎ ‹ÎhÎ ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿfiÎ ¿ÎflHÎı …
⁄fiÌ »ı.
±Î ±fi¤‰ μ’flÎ_÷, ’˘÷Îfiı
«Î‹ÕÌfi_ ¿ıLÁfl ◊›_ Ë÷_ ±fiı
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ◊Ì ÷ı‹Î_◊Ì ‹@÷
◊›Î Ë÷Î - ÷ı ’˛Á_√fiı ’HÎ lÌ ⁄Î"⁄
¿M·Îfi ∞‰fifi˘ ±ı¿ ϶÷Ì›
flËV›‹› ±fi¤‰ √HÎΉı »ı.
±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ±ıLÀ·ÎLÀÎ flËı÷Î lÌ
⁄η¿ÚWHΤΥ ’Àı·◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ÏÿSËÌ
±ZÎfl‘΋fiÎ Ïfi‹Î˝H΋Î_ ΩıÕΛı·Î
±fiı¿˘fiı ±fiı¿ ’˛Á_√˘±ı ±ı‰Î ωfl·
±fi¤‰˘ ◊›Î »ı, …ıfi_ ÿV÷Ήı∞¿flHÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’HÎ √˛_◊˘fiÎ √˛_◊˘ ±ÎflÏZÎ÷ ¿fl‰Î ’Õı. V‰Î‹ÌlÌfi˘ ÏÿT› ’˛¤Î‰ ·˘¿˘fiı ‹ÎhÎ ±Î¿Êı˝ »ı ÷ıÀ·_ … fiËŸ,
∞‰fifi_ ±Î‹Ò· ’Ïfl‰÷˝fi ¿flı »ı,

Ωı ¿ı ±Î‰Î ±fi¤‰˘fiı ‹Ëk‰ ±Î’‰Îfiı ⁄ÿ·ı V‰Î‹ÌlÌ “¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î,

¤√‰ÎfifiÌ ’˛Î◊˝fiÎfi˘ ’˛÷Î’ ¿ı ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î”fiı … ‹Ëk‰ ±Î’ı. ±ıÀ·_ … fiËŸ,
÷ı‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfi_ ¬v_ ±ˆf‰›˝ ’˛√Àı »ı.

±Î‰Î «‹I¿ÚÏ÷¤›Î˝ ’˛Á_√˘fiÌ ’˛ÏÁÏ©◊Ì ’HÎ ÷ı±˘ Ëo‹ıÂÎ_ ÿÒfl flËı »ı.
ωA›Î÷ Ωÿ√fl ¿ı. ·Î· V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ˆr›˝fiı ±·√ º„WÀ¿˘HÎ◊Ì ‰Hν‰ı »ıı —
“‹ËΉÌfl ±fiı ⁄© ω«fl÷Î I›Îflı ·˘¿˘fi_ ±ı‹fiÎ ÷flŒ ¬ıÓ«ÎHÎ Ë÷_. ±ıfiÎ ’»ÌfiÎ
›√’vÊ ¿˘¥fiı ’HÎ √HÎ̱ı ÷˘ ≠‹¬V‰Î‹Ì »ı. Ë_ ±Î ±_÷fl◊Ì ⁄˘·_ »\_. ‹fiı ≠ıflHÎÎ
◊¥ ±ıÀ·ı ⁄˘·_ »\_. V‰Î‹ÌfiÌ ±Î_¬‹Î_ ±ı‰_ ÷ı Â_ »ı ¿ı ·˘¿˘ ÷ı‹fiÌ ’λ‚ CÎı·Î CÎı·Î
◊Λ »ı ? ±Î Ωÿ fi◊Ì ÷˘ ⁄Ì…\_ Â_ »ı ?”
V‰Î‹ÌlÌfi˘ ÏÿT› ’˛¤Î‰ ·˘¿˘fiı ‹ÎhÎ ±Î¿Êı˝ »ı ÷ıÀ·_ … fiËŸ, ∞‰fifi_ ±Î‹Ò·
’Ïfl‰÷˝fi ¿flı »ı, ÷ı‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfi_ ¬v_ ±ˆf‰›˝ ’˛√Àı »ı.
’Ìk΂fiı Á˘fi_ ¿fl‰Îfi˘ «‹I¿Îfl ÷ı±˘ ¿fl÷Î fi◊Ì, ’fl_÷ ‹Îfi‰Ì› ‘Î÷fiı ⁄ÿ·‰Îfi˘
99

¿Á⁄ ±ı‹fiı ËV÷√÷ »ı. ’˛¤Î‰ ’ÎÕÌ Â¿ı ÷ı‰Î CÎHÎÎ, ‹Îfi‰Ì›
‘Î÷fiı Ï’√Î‚Ì Â¿ı, ±ı‰_ ’Ïfl‰÷˝fi ¿flÌ Â¿ı ÷ı‰Î ‹ËÎ’vÊ˘ ωfl·
ˢ› »ı.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ’ÎflÁV’Âı˝ ¿o¥¿ ¿◊Ìfl˘ ¿<_ÿfi ⁄L›Î »ı, ¿o¥¿
‰ÎÏ·›Î±˘ ‰ÎS‹ÌÏ¿ ⁄L›Î »ı, ¿o¥¿ fi΄V÷¿˘ ±Î„V÷¿ ◊›Î »ı. ±Î
±ı¿ O≤Ëÿ √˛_◊ÁÎ√flfiÌ √fl… ÁÎflı ±ıÀ·Î ±ı‰Î ±fi¤‰˘‹Î_◊Ì
◊˘Õ<_¿ ±Î«‹fi ±ËŸ ¿fḻı.
ÁÎ⁄fl¿Î_ÃÎfiÎ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ’˛ÿıÂfiÎ ‰ÎÏ·›Î fi΋‘ÎflÌ ‹Î◊ΤÎflı
‹ÎHÎÁfiÌ ¿◊Î, fl΋ΛHÎ-’˛ÏÁ© ‰ÎS‹ÌÏ¿fiÌ ›Îÿ ±’Ήı ÷ı‰Ì »ı.
’˘ÂÌfiÎ √΋‹Î_ ¤fl⁄’˘flı ÿÎw ’Ì‘ı·Ì ·Î· ±Î_¬˘ ÁÎ◊ı
‰ÎÏ·›Îfi˘ ’˛‰ı ◊Λ ±fiı ¿˘¥ ÿ¿Îfi Á΋_ fi…fl ‹Î_ÕÌfiı Ωı‰Î
·Î√ı ±ıÀ·ı ±ı flÎhÎı ±ı ÿ¿Îfifi˘ ÁI›ÎfiΠfiyÌ ◊¥ Ω› ! ÷ı
flÎhÎı ÿ¿Îfi ·Ò_ÀÎ¥ … √¥ ˢ› ! ‹Î·‘Îfḻ˘fiÎ_ CÎıÀÎ_ ’HÎ
Ïfiÿ˝›÷Î◊Ì ·Ò_ÀÌ ·ı‰ÎfiÎ_, μΩHÎÌ ‹ÎÀı ! ±ı¿‰Îfl CÎıÀÎ_fiÌ ±ı¿ ‹˘ÀÌ
·Ò_À ’»Ì ◊˘ÕÎ … ¿·Î¿˘‹Î_ ’˘·ÌÁ ’Ë˘Ó«Ì √›ı·Ì, ÷˘ ±ı‹fiı ‹ÎhÎ
50 Ï¿·˘ ¿Î«_ ‹Î_Á … ‹Y›_ ! ⁄οÌfiÎ_ CÎıÀÎ_ fiı ‹Î_Áfi_ Â_ ◊›_ ÷ıfiÌ
¬⁄fl ’HÎ fi ’ÕÌ.
’fl_÷ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ÁIÁ_√ı ±Î ‰ÎÏ·›˘ ˉı
‰Î·Î¤Î¥ ÷flÌ¿ı Ï÷·¿«Î_ÿ·Î ÁÎ◊ı μFF‰‚ ∞‰fi ∞‰ı »ı !
±Î_¬˘‹Î_ «‹¿÷Ì ¬‹ÎflÌ ±Î…ı ’HÎ ±ı‰Ì … »ı, ’fl_÷ ±ıfi˘
‹Î_èη˘ ÷˘ ÁΉ ⁄ÿ·Î¥ «Ò@›˘ »ı ! ‰Î·Î¤Î¥ ¿Ëı »ı — “±‹ÎflÎ
√΋ ’ÎÏ·›ÎÏ⁄›Î‹Î_ ÁIÁ_√fi˘ »Î_À˘ fi Ë÷˘. ’Â …ı‰_ ∞‰fi
∞‰÷Î ±‹ÎflÌ 60 …HÎÎfiÌ À˘‚¿Ìfiı ’Õ¿Îfl‰ÎfiÌ ÏËo‹÷ ¿˘¥ ¿fl÷_
fiËŸ. ’HΠˉı ÂÎ_Ï÷... ⁄Ë ÂÎ_Ï÷ ! ÁIÁ_√‹Î_ Ω™ »\_ fiı Á_÷˘ ’HÎ
ÁÕ¿ı◊Ì √΋‹Î_ «Î·÷Î ±Î‰ı »ı. ˉı, ‹ÎflÌ À˘‚¿ÌfiÎ 60
‹ÎHÎÁ˘fiÎ_ ¿<À<_⁄˘ ’HÎ ÁIÁ_√Ì ◊›Î_ »ı. ’˛‹¬V‰Î‹Ì±ı ¿Ëı·_ ±ıÀ·ı
±‹ı ’ÎHÎÌ ·Ì‘_ ¿ı ‹Ëıfi÷ ¿flÌfiı ¬Î‰_ ’HÎ Ëfl΋fi_ ¤ı√_ fi ¿fl‰_.”
‰Î·Î¤Î¥fiÎ {Ò_’Õ΋Î_ ˉı Àı’flı¿˘ÕÛfl ±Î‰Ì √›_ »ı fiı ÷ı‹Î_◊Ì
±Îfl÷Ì ±fiı ‘ÒfifiÎ V‰fl˘, ’ÎÏ·›ÎÏ⁄›ÎfiÌ ËÏfl›Î‚Ì Àı¿fḻ˘‹Î_
√_…÷Î_ flËı »ı ! ‰Î·Î¤Î¥ Áı‰Î‹Î_ Ω÷ı ¿ıÕ ‰Î‚Ìfiı Ωı÷flÎ¥ Ω›
»ı. ÁÎ◊ı ±ıfiÎ ÁÎ◊̱˘ ÷˘ ¬flÎ … !
±Î ‰Î ‹ËÎ’vÊfi_ ±ˆr›˝ ±‘‹ ‹ÎHÎÁ˘fiÌ ±Î_÷Ïfl¿
T≤Ïkα˘‹Î_ ¿ı‰_ ’Ïfl‰÷˝fi ·Î‰ı »ı ?
ÿÎÿflÎ-fi√flˉı·Ì ωV÷ÎflfiÎ ±ÎMÀÌ √΋fiÎ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ
100
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁIÁ_√◊Ì ±Î ‰ÎÏ·›Î …ı‰Î
¿o¥¿ ¿◊Ìfl˘ ¿<_ÿfi ◊›Î »ı...
⁄Îfl¿<¤Î¥fiı ÷‹ı ‹‚¢ ÷˘ ÁËı…ı …‰Î⁄ ‹‚Ì …Âı. ÿÎ÷flÕ<_ ·¥fiı
«˘flÌ ¿fl‰Î fiÌ¿‚Ì ’Õ‰_ ±ı … ±ı‹fi˘ ‹Ò‚ ‘_‘˘. ±ıfiÌ Á΋ı
◊‰ÎfiÌ ¿˘¥fiÌ ‹Ω· fiËŸ. Ëη÷Î_-«Î·÷Î_ ÿÎ÷flÕÎfi˘ ≠ËÎfl ¿flÌfiı
⁄ÿ·˘ ·¥ ·ı. ’fl_÷ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ÁIÁ_√◊Ì ∞‰fi
⁄ÿ·Î›_. «˘flÌfiÎ ‘_‘Î ÁÎ◊ı fiÎ÷˘ »˘Õu˘, ¤„@÷, Áı‰Î ±fiı ÁIÁ_√
ÁÎ◊ı fiÎ÷˘ ΩıÕu˘. ˉı Á‰‚Ì √_√Î Âw ¿flÌ.
«˘flÌfiı ⁄ÿ·ı ±Î∞ω¿Î ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı ÏflZÎÎ ·Ì‘Ì. ÏflZÎÎfiÌ ŒıflÌ‹Î_
±ı¿ ‰¬÷ ¿˘¥¿ ’ıÁıL…flfi˘ ‹˘⁄Î¥· flËÌ √›˘. …^fiÌ «˙›˝T≤Ïkα˘
∂»‚Ì ±Î‰‰Îfiı ⁄ÿ·ı ⁄Îfl¿<¤Î¥±ı ‹ÎÏ·¿fiı ¢‘Ìfiı ±ı ‹˘⁄Î¥·
’λ˘ Á˘Ó’Ì ÿÌ‘˘. ±ı¿ ‰Îfl ¿˘¥¿ ’ıÁıL…flfiÌ ‹˘ÀÌ fl¿‹ ÁÎ◊ıfiÌ
◊ı·Ì ±ı‹fiÌ ÏflZÎ΋Î_ flËÌ √¥. ⁄Îfl¿<¤Î¥fiı ±Î ‰Î÷fiÌ ¬⁄fl ’ÕÌ
±ıÀ·ı ÷’ÎÁ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ÷ı±˘ ‹Ò‚ ‹ÎÏ·¿ ’ÎÁı ’ˢÓE›Î. ±ı
‹ÎÏ·¿ı ’˘÷ÎfiÌ ÿÌ¿flÌfiÎ_ ·BfifiÌ ¬flÌÿÌ ‹ÎÀı ±Î ’ˆÁÎ flÎA›Î Ë÷Î.
’λΠ‹‚ı·Î ’ˆÁÎ Ωı¥fiı ÷ı±˘ «Ï¿÷ ◊¥ √›Î fiı ¿èÎ_ —
“‹Îflı ÷‹fiı ⁄ÏZÎÁ ±Î’‰Ì »ı.”
“±‹Îflı ¿˘¥ ⁄ÏZÎÁ ·ı‰ÎfiÌ fi ˢ›. ±Î ÷˘ ±‹ÎflÌ Œfl… »ı.”
⁄Îfl¿<¤Î¥±ı fi‹˛÷Î◊Ì ¿èÎ_, ±ıÀ·ı ’ı·Î ¤Î¥±ı ¿èÎ_ ¿ı “±Î…ı ÷˘
÷‹fiı ⁄Îfl‹Î_ ·¥ …¥fiı ÿÎwfiÌ ’ÎÀa ±Î’‰Ì »ı. ÷‹ÎflÌ
≠΋ÎÏHο÷Î ‹ÎÀı.”
“±ı ÷˘ fiËŸ … ⁄fiı.”
“¿ı‹ ? Ë_ ÷˘ ‹ÎflÎ ÷flŒ◊Ì ÷‹fiı Ï’‰ÕΉ_ »\_.”
“¿˘¥fiÎ ’HÎ ÷flŒ◊Ì Ë˘›. ÿÎw @›Îflfi˘› »˘ÕÌ ÿÌ‘˘ »ı.”
’ı·Î ¤Î¥±ı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ¿èÎ_ — “¤Î¥ ! ±Î ™‹fl »ı, ¬Î¥-
’Ì ·ı, ‹˘… ¿flÌ ·ı, ’»Ì @›Î_ ¿o¥ ‹‚‰Îfi_ »ı ?”
⁄Îfl¿<¤Î¥±ı ¿èÎ_ — “‹fiı ∞‰fi‹Î_ ’˛‹¬V‰Î‹Ì …ı‰Î √v
‹Y›Î, ˉı ±Î ‹fiW›ÿıË ‰Õı ±ÎI‹Îfi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_ ±ı … K›ı› »ı,
⁄Î¿Ì ¬Î‰Î’̉Îfi_ ÷˘ «˘›Î˝ÁÌ ·Î¬ …L‹˘‹Î_ ⁄‘ı ±ı … Ë÷_ fiı !”
⁄Îfl¿<¤Î¥fiÎ ±Î ∞‰fi’Ïfl‰÷˝fiı ÷ı‹fiı fi÷‹V÷¿ ⁄fiÎ‰Ì ÿÌ‘Î.
’Î ÀHÎ Ï…S·ÎfiÎ «ÎHÎV‹Î ÷η¿ÎfiÎ ÁHÎÁfl √΋fi_ fi΋ ÷˘
’˘·ÌÁ ÕΛflÌ‹Î_ ‰Ê˘˝◊Ì ¿Î‚Î ±ZÎflı ·¬Î›ı·_ Ë÷_. μkÎfl √…flÎ÷‹Î_
fiÎfiÎ »˘¿flÎfiı ’HÎ A›Î· »ı ¿ı ÁHÎÁfl ¿ı‰_ ‹Î◊ΤÎflı √΋ »ı.
’ıœÌ±˘◊Ì ±ËŸ ‰Á÷Î ÿfl⁄Îfl˘ ‹ÎÀı ¿Ëı‰Î÷_ ¿ı ÷ı‹fiı Œ@÷ ⁄ı …
¿Î‹ — ·Ò_ÀŒÎÀ ±fiı T›Áfi ! ‹ËıÁÎHÎÎ ’_◊¿‹Î_ @›Î_› ’HÎ «˘flÌ
◊Λ I›Îflı ’˘·ÌÁ Á˙◊Ì ’Ëı·Ì flıÕ ÁHÎÁfl √΋‹Î_ ’ÎÕı. Ωı¿ı
fi‰Î¥fiÌ ‰Î÷ ±ı Ë÷Ì ¿ı ’˘·ÌÁ I›Î_fiÎ Áfl’_«fiÌ ’fl‰Îfi√Ì ‰√fl
flıÕ ’HÎ ’ÎÕÌ Â¿÷Ì fi Ë÷Ì ! ±Î‰Ì ¤›_¿fl ±Î √΋fiÌ ÷ÎÁÌfl
Ë÷Ì, ±ı‰˘ ¤›Îfi¿ ±fiı Õfl΋H΢ ±ËŸ ‹Îˢ· Ë÷˘. √…flÎ÷fiÎ
·˘¿Áı‰¿ ¬ÿ flωÂ_¿fl ‹ËÎflÎ…ı ±ËŸ ÁÎ÷ ‰Ê˝ {Ò_’ÕÌ ⁄Î_‘Ìfiı
’ÕΉ fiÎA›˘ Ë÷˘, ’fl_÷ ±ı¿ Á‹› ±ı‰˘ ±ÎT›˘ Ë÷˘ ¿ı ±ı‹HÎı
’Ëıflı·Î_ «_’· ’HÎ ±ËŸfiÎ ‹Î◊ΤÎflı ‹ÎHÎÁ˘ μ’ÎÕÌ √›Î Ë÷Î !
Á‹√˛ ’_◊¿fiı ±Á·Î‹÷ ¿flÌ ‹Ò¿fiÎfl ÁHÎÁfl √΋fiÎ_ ±Î
‹Î◊ΤÎflı ÷k‰˘±ı Áfiı 2006‹Î_ ‹ËıÁÎHÎÎ ‹_Ïÿflı ±Î‰Ìfiı
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ «flH΢‹Î_ V‰¤Î‰˘fi_ Á‹’˝HÎ ¿flÌ ÿÌ‘_, I›Îflı ·˘¿˘fiı
÷ıfi_ ±Îç›˝ Á‹Î÷_ fi Ë÷_ ! ÷ı‹Î_ 35 ‰Ê˝fiÎ ⁄Õ¿‹ÿÎfl ‹˘ÓCÎÎ∞
·Î·∞ ÿfl⁄Îfl ’HÎ Á΋ı· Ë÷Î, fiÎfi’HÎ◊Ì … “¿” ¿Ï…›Îfi˘ “¿”,
“¬” ¬_…flfi˘ “¬”, “√” √ıflflÌÏ÷fi˘ “√” ÂÌA›Î Ë÷Î ! Á‰Îfl◊Ì
‹Î_ÕÌfiı ÁÎ_… Á‘Ì‹Î_ 8◊Ì 10 ·˘ÀÎ ÿÎw ’Ì …‰Îfi˘ ±fiı ’»Ì ⁄ı-
hÎHÎ …B›Î±ı {CÎÕÎ ¿fl‰Îfi˘ ÷ı‹fi˘ fl˘Ï…_ÿ˘ ø‹ Ë÷˘. √΋fiÎ ⁄ÌΩ
‹Î◊ΤÎflı 25-30 ÿfl⁄Îfl˘ ’HÎ ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı Â΋ı· Ë÷Î.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ’ÎflÁV’ÂıÛ ÷ı Á˙ Á‹Ò‚Î ’·ÀÎ¥ √›Î !
±ıÀ·_ … fiËŸ, ΩHÎı ’˘÷ÎfiÎ_ ’Î’˘fi_ ’˛Î›ÏçkÎ ¿fl÷Πˢ› ±ı‹
±Î ‰ÎS‹ÌÏ¿±˘±ı, ˉı ’˘÷ÎfiÎ √΋‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ¬«ı˝ …‹Ìfi ·¥fiı,
÷ıfiÎ ’fl ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi_ ‹_Ïÿfl ¿fl‰Îfi˘ ’HÎ ’˛Îfl_¤ ¿flÌ
ÿÌ‘˘ »ı.
ËÌfi‹Î_ ËÌfi ‹ÎHÎÁ‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ±ÎK›Î„I‹¿÷Î fl˘’Ìfiı ±ıfiı
‹ËÎfi ⁄fiÎT›˘ »ı, ÁΫΠ±◊˝‹Î_ ‹Îfi‰‹Î_◊Ì fiÌÏ÷ - Áı‰Î - ¤„@÷
‰√ıflı◊Ì Â˘¤÷˘ ‹Ë΋Îfi‰ ⁄fiÎT›˘ »ı !
ÀÎ L{ÎÏfi›Î‹Î_ ÿÎflıÁ·Î‹fiÎ flËı‰ÎÁÌ lÌ Á¤ÎʤΥ ’Àı·fi_
∞‰fi’Ïfl‰÷˝fi ’HÎ ±ı‰Ì ±ı¿ ωfl· √Î◊Î Á‹_ »ı. ‹Îfl΋ÎflÌ,
ÏËoÁÎ, ÂflÎ⁄, T›Ï¤«Îfl - ±Î ⁄‘Î_◊Ì »·˘»· ¤flı·Î ‹Î◊ΤÎflı
Á¤ÎʤΥ◊Ì ÀÎL{ÎÏfi›ÎfiÌ ’˘·ÌÁ ’HÎ √¤flΛ ! ¿ıÀ·Î› ’˘·ÌÁı
±ı‹fi˘ ‹Îfl ¬Î‘˘ ËÂı ! ’fl_÷ 1995‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ÿÎflıÁ·Î‹
’‘Λν I›Îflı Ï‹hÎ ‹Ëı¤Υ ’Àı·fiÎ ±Ï÷ ±Î√˛Ë◊Ì ÷ı±˘ ’˛◊‹
‰Îfl V‰Î‹ÌlÌfiı ‹Y›Î. ’˛◊‹ ‹·Î¿Î÷ı … V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ —
“÷‹fiı ±˘‚¬_ »\_. 1959‹Î_ ÷‹ı ÷‹ÎflÎ Ï’÷Î ÁÎ◊ı ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fiı ±Î‰ı·Î.” ±Î ±ı¿ … ‰Î@› ¿Ëı÷Î_ V‰Î‹Ìḻı
÷ı‹fiÌ ±Î_¬˘‹Î_ ±Î_¬˘ ’fl˘‰Ì ∞‰fi Á‘Îfl‰Î ¿èÎ_, ±fiı ±_÷—¿flHÎ
ŒflÌ √›_ ! ±Î…ı ÏfiI› Á‰Îfl-ÁÎ_… ±Îfl÷Ì, ’ÒΩ, ¿◊Îl‰HÎ,
101
ÂÎVhÎ’Ãfi ‰√ıflı ÁÏË÷ T›Áfi‹@÷ ±fiı ÁÿΫÎfl›@÷ ∞‰fi
∞‰÷Î Á¤ÎʤΥfiÎ ËÎ◊‹Î_ ‹Î‚Î Ωı¥fiı, ÀÎL{ÎÏfi›ÎfiÎ
flÎWÀˇ’˛‹¬ lÌ Ï¿¿‰ıÀı ’HÎ ±Îç›˝«Ï¿÷ »ı !
V‰Î‹Ìḻı ’Ïfl‰÷˝fi ¿flı·Î_ ±Î‰Î_ ∞‰÷Î_ Ω√÷Î_ ¿ıÀ·Î_›
’Îh΢ »ı, …ı‹fi_ ±Î‹Ò· ⁄ÿ·Î›ı·_ ∞‰fi ±Î…ı› Á‹Î…fiı ±ı¿
±Îç›˝…fi¿ Á¬ÿ ±Î_«¿˘ ±Î’Ì Ω› »ı.
Á˙ flÎWÀˇfiÎ ±˘ÿfl¿ÎfiÎ ¬Òfi¬Îfl ZÎÏhΛ fl΋Á_√ ⁄Î’(‹Ò‚
fi΋ — fl΋ÏÁ_Ë∞ ÷¬÷ÏÁ_Ë √˘ÏË·) ÷◊Î Àı‹¤ÎfiÎ_ μÿÎËflH΢ ÷˘
«fl‹ÁÌ‹Î Á‹Î_ »ı. ±ı‹fi_ ÂÒfl‰Ìfl÷Î’ÒHν ⁄ËÎfl‰À<_ ±Î¬Î
Á˙flÎWÀˇ‹Î_ Á˙fiı ±ı‰_ ◊fl◊flΉ÷_ Ë÷_ ¿ı ωA›Î÷ ⁄ËÎfl‰ÏÀ›˘ ¤Ò’÷
’HÎ Á΋ı «Î·Ìfiı ±ı‹fi˘ Á_√Î◊ ·ı‰Î ··«Î›˘ Ë÷˘ ! ¤Ò’÷ı
fl΋Á_√fiı Ïfi‹_hÎHÎ ±Î’÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “÷‹ÎflÎ …ı‰Î ¤Õ ‹ÎHÎÁ˘
‹ÎflÌ ÁÎ◊ı Á΋ı· ◊Λ ÷˘ Ë_ ÏÿSËÌfiÌ Áfl¿Îflfiı ‘˛Ω‰_. ‹ÎflÌ ÁÎ◊ı
⁄ËÎfl‰À΋Î_ ΩıÕÎ¥ Ω‰. ±Õ‘˘ ÏËVÁ˘ ÷‹Îfl˘.” Ωı¿ı fl΋Á_√ ⁄Î’
±ı‰Î ‹Ëk‰Î¿Î_ZÎÌ fiˢ÷Î ÷ı◊Ì ¤Ò’÷ ÁÎ◊ı ΩıÕΛΠfiËŸ, ’fl_÷
fl΋Á_√fiÌ øÒfl÷ΤflÌ ÏËoÁ¿ ÷οÎ÷fiÎ ’Ïfl«› ‹ÎÀı ±ÎÀ·_ ’Òfl÷_
»ı. fl΋Á_√ ⁄Î’ ’˘÷Îfi˘ ’Ïfl«› ±Î’÷Î_ ¿Ëı÷Î — “±‹ı ÷˘ flΉHÎ
±fiı ¿oÁfiÎ ¤Î¥±˘ »Ì±ı. ±‹Îfl˘ ±_÷ ÷˘ ¿>÷flÎfiÎ ‹˘÷ı
±Î‰‰Îfi˘ Ë÷˘, ’fl_÷ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…ı ±‹fiı ⁄ÿ·Ì fiÎ_A›Î !”
V‰Î‹Ìḻı ±ı‹fiÎ CÎflı …¥fiı, ’çÎkÎÎ’fiÌ ’Ή¿ √_√΋Î_
VfiÎfi ¿flΉÌfiı ±ı‹fiı ’fl‹-’ωhÎ ¿›Î˝, ÏËoÁÎfi˘ I›Î√ ÷˘ ¿flÎT›˘,
’fl_÷ ø˘‘ ÁK‘Î_◊Ì ±ı‹fiı ‹@÷ ¿›Î˝ I›Îflı ±Î¬Î ’_◊¿ı flÎË÷fi˘
rÎÁ ·Ì‘˘ Ë÷˘. V‰Î‹Ìḻı ±ı‹fiı ±Î’ı·Ì ’˛Ï÷iÎα˘ ‹…⁄
fl΋Á_√ ⁄Î’ ∞‰fifiÎ »ıS·Î rÎÁ Á‘Ì ±ı‰_ ’ωhÎ ∞‰fi ∞‰÷Î
flèÎÎ ! V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ˆr›ı˝ fl΋Á_√ ⁄Î’ flΉHÎ ±fiı ¿oÁfiÌ
Ëfl˘‚‹Î_◊Ì ±ı¿ ‹ËÎfi ‹@÷ÎI‹Î ⁄fiÌ √›Î ! ÷Î. 13-10-97fiÎ
fl˘… V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ Ë÷_ — “÷‹fiı ‹ËÎflÎ… ˉı ‘΋‹Î_ ·¥
…Âı.” ±fiı ‹ÎhÎ 13 Ïÿ‰Á ’»Ì fl΋Á_√ ⁄Î’±ı ’˘÷ÎfiÎ ’hÎ
…fi¿ÏÁ_Ëfiı ¿èÎ_ — “lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fiı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ‹fiı
±ZÎfl‘΋‹Î_ ·ı‰Î ±ÎT›Î »ı, …™ »\_...” ±fiı ⁄˘·÷Î_ ⁄˘·÷Î_
±ı‹HÎı firfl ÂflÌflfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı ±ZÎflÿıË ‘flÌ ·Ì‘˘ !
V‰Î ‹ÌlÌfiÎ ÏÿT› ±ˆr›˝◊Ì, ¿o¥¿ ¿Î_ÀÎ ’W’ ⁄L›Î »ı, ¿o¥¿
’J◊fl ÿı‰ ⁄L›Î »ı ! ±ı √Î◊α˘ V‰Î‹ÌlÌ‹Î_ ’flÎHÎ ±fiı

μ’ÏfiÊÿ ›√fiÎ ‹ËÎfi Á_÷˘fiÌ ΩHÎı ÁÎËıÿÌ ’Òflı »ı.
±Î‰Î_ ∞‰fi’Ïfl‰÷˝fi˘ ¿fl‰Î_ ¿ı ‰ÎÁfiÎ ±fiı V‰¤Î‰˘fiÌ …L‹˘
’flÎHÎÌ Ω‚‹Î_◊Ì ·˘¿˘fiı ‹@÷ ¿fl‰Î, ±ı ¿˘¥ Á΋ÎL› ±ˆr›˝ »ı ?
ÁΫΠ¤Î‰ı V‰Î‹ÌlÌfi˘ ÁIÁ_√ ¿flfiÎfl ¿o¥¿ ·˘¿˘fiÎ ø˘‘ ËHÎΛÎ
»ı, ¿o¥¿fiÌ ‰ÎÁfiα˘fiÌ √Î_Ã˘ ÷ÒÀÌ »ı, ¿o¥¿fiÎ ·˘¤ »^ÀuÎ »ı
±fiı ¿o¥¿fiÎ ±Ëo¿ÎflfiÎ ¨«Î ‹ıv K‰V÷ ◊›Î »ı. Ωı¿ı ±_√÷
±fi¤‰fiÌ ±Î ⁄‘Ì ‰Î÷˘ ¤ÎB›ı … ¿˘¥ ΩËıfl ¿fl÷_ ˢ› »ı.
÷‹ı ¬ıflηfiÎ ‰Ìfl«_ÿ ‹˘ÿÌfiÎ ’Ïfl«›‹Î_ ±Î‰˘ ÷˘ ¤ÎB›ı …
A›Î· ±Î‰ı ¿ı ±ı¿ Á‹›ı ÷ı±˘ ø˘‘fi_ ‹ÒÏ÷˝‹Îfi V‰w’ Ë÷Î !
‰Ìfl«_ÿ¤Î¥ ¿Ëı »ı — “V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¿Ú’Î◊Ì ‹Îfl˘ ±Ï÷ ø˘‘Ì V‰¤Î‰
@›Îflı ÿÒfl ◊¥ √›˘, ÷ıfiÌ ‹fiı ¬⁄fl … ’ÕÌ fiËŸ !”
÷Î. 18-7-1996fiÎ fl˘… Õ·ÎÁ‹Î_ ±ı¿ ÁÏø› ÁIÁ_√Ì ›‰¿ı
V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ Ë÷_ — “⁄Î’Î, √›Î ‰¬÷ı ±Î’ı ‹ÎflÎ ‹Î◊ı ËÎ◊
‹Ò@›˘ I›Îfl◊Ì ‹Îfl˘ ø˘‘ √›˘ ! fiËŸ ‹Î_Á, fiËŸ Ï«¿fi ! ±fiı ±Î
…L‹ı Ë_ fi΄V÷¿ ÷˘ ‹À÷ … fiËŸ, ’HÎ ±ı ⁄‘˘ ±Î’fi˘ Ωÿ »ı...”
÷Î. 30-8-2006fiÎ fl˘… ±Î¿˘·Î◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı
«ıLfiÎ¥ ±Î‰ı·Î fl„U‹¤Î¥±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ Ë÷_ — “‹ÎflÎ Ï’÷ÎlÌ
»˘ÀοοΠ’Ëı·Î_ ÷˘ ¿˘¥fiı ’Î_« wÏ’›Î ’HÎ ±Î’ı fiÏË ±ı‰˘
±ı‹fi˘ V‰¤Î‰. ±ı‹Î_ ±«Îfi¿ ±Î’fi˘ ›˘√ ◊›˘ ±fiı ±ı¿ ‰¬÷
«fl˘÷fl‹Î_ ±ÎT›Î, I›Îflı ±ı¿ ÁÎ◊ı 3,33,000 wÏ’›Î Áı‰Î‹Î_
·¬Î‰Ì ÿÌ‘Î. ±‹fiı F›Îflı ±Î ‰Î÷fiÌ ¬⁄fl ’ÕÌ I›Îflı ±‹fiı ◊›_
¿ı ±Î ÷˘ √Î_ÕÎ ◊¥ √›Î ·Î√ı »ı ! Ï…_ÿ√Ì‹Î_ ±ı¿ fi‰˘ ’ˆÁ˘ ’HÎ
¿˘¥fiı fi ±Î’fiÎflÎ 3,33,000 ¿¥ flÌ÷ı ·¬Î‰ı ?! fiyÌ
≠‹¬V‰Î‹Ì±ı ±ı‹fiÎ ’fl ¤Òfl¿Ì fiÎ¬Ì ÿÌ‘Ì ·Î√ı »ı. fiÏË ÷˘ ±Î
Â@› … fi◊Ì. “√Î_ÕÎ ◊¥ √›Î »ı” ±ı‹ ‹ÎfiÌfiı ±‹ı ÷ı±˘fiı ‹ıLÀ·
ËÎ"„V’À·‹Î_ ’HÎ ·¥ √›Î Ë÷Î ! ±‹fiı ±ı ‰¬÷ı ±Î’fiΠωÊı
¤Î‰ fi Ë÷˘, ’fl_÷ ’»Ì ÷˘ ±Î’fi˘ ›˘√ ◊›˘ fiı ˉı ÷˘ ±Î’fiÌ
¬flı¬flÌ ·√fiÌ ·Î√Ì √¥ »ı.”
⁄˘«ÎÁH΋Î_ ’ÎÊ˝ÿ ÷flÌ¿ı Áı‰Î ±Î’÷Î ’vÊ˘k΋ ¤√÷◊Ì
·¥fiı ’Ò‰˝ ±Î„¡¿ÎfiÎ ‹_hÎÌlÌ ΩıÁıŒ ‹À<Ïfl›Î Á‘Ì ±fiı¿fiÎ
±fi¤‰˘ »ı — V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ¿Ú’Î-±ˆr›˝◊Ì ZÎH΋Î_ ÿ¤ı˝z V‰¤Î‰˘
¬flÌ ’Õı »ı !
’Ò‰˝ ±ÎÏ¡¿Î‹Î_ ¿ıL›ÎfiÎ À>Ïfl{‹ ‹_hÎÌ lÌ ΩıÁıŒ ‹À<Ïfl›Î±ı
1985‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ◊Ì ΩËıfl‹Î_ ÂflÎ⁄ »˘Õ‰ÎfiÌ
’˛Ï÷iÎÎ ·Ì‘Ì - ±ı ‹ÎhÎ ±ı‹fiÎ ‹ÎÀı … fiËŸ, ¿ıL›ÎfiÎ ±fiı¿ ·˘¿˘
102
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÏÿT› ’˛¤Î‰◊Ì ÁHÎÁfl √΋fiÎ ÿfl⁄Îfl˘fi_
∞‰fi-’Ïfl‰÷˝fi ◊›_...
‹ÎÀı ±ı¿ ±Îç›˝fiÌ ⁄Î⁄÷ Ë÷Ì. ’fl_÷ lÌ ‹À<Ïfl›Î±ı ±ı ’˛Ï÷iÎÎfiı
›◊Î÷◊Î ’΂Ì, ±ıÀ·_ … fiËŸ, ±fiı¿fiı ÿÎw‹Î_◊Ì ‹@÷ ’HÎ ¿›Î˝ ±ı
‰‘ ‹˘À<_ ±Îç›˝ ⁄fiÌ flèÎ_ »ı ! 22 ‰Ê˝ ’»Ì, ÷Î. 12-5-
2007fiÎ fl˘… fiÎ≥fl˘⁄Ì‹Î_ ÷ı±˘ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ’fi— ±ÎT›Î
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ Ë÷_ — “V‰Î‹Ìḻı F›Îfl◊Ì ‹fiı ÂflÎ⁄ »˘ÕÎT›˘
I›Îfl◊Ì ‹fiı ÿÎw ’̉ÎfiÌ ≥E»Î‹ÎhÎ À‚Ì √¥ »ı ! ‹ÎflÎ ‹ÎÀı ±Î
¬Ò⁄ ‹˘ÀÌ ‰Î÷ ¿Ëı‰Î› !”
·Î ¬˘ ·˘¿˘fiÎ_ ∞‰fi‹Î_ ÂÎ_÷ ’˛¤Î‰◊Ì ÁÿΫÎfl ±fiı
±ÎK›Î„I‹¿÷Îfi˘ Á_«Îfl ¿fl÷Î V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ±Î‰Î_ ¿o¥¿ ±ˆr›˝fi˘
’˛¤Î‰ ωflÎÀ ÁIÁ_√ Á‹ÿΛ ’fl ›√˘ Á‘Ì »‰Î›ı·˘ flËıÂı.
Á_ÁÎfl‹Î_ flËÌfiı …‚¿‹‚‰÷˚ ∞‰fi ∞‰÷Î_ ·Î¬˘ ±Î⁄η-T≤©
VhÎÌ-’vÊ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ˆr›˝fiÎ_ ∞‰_÷ μÿÎËflHÎ
Á‹Î_ »ı, …ı±˘ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‰«fiı Ïfi—V‰Î◊˝¤Î‰ı ÷fi-‹fi-‘fi ±fiı
Á‰˝V‰ L›˘»Î‰fl ¿fl‰Î ◊fi√fiı »ı ! fi‰ Ωı⁄fifiÎ ¨⁄flı ∂¤Î
flËı·Î ±ı ÁıÓ¿Õ˘ fi‰›‰Îfi˘ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ˆr›˝fiÎ_ ∞‰_÷
μÿÎËflH΢ »ı, …ı±˘ ÿ˘‹ÿ˘‹ ÁÎèÎ⁄Ì ±fiı ¨«Î_ ±fl‹Îfi˘ »˘ÕÌfiı,
V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ∞‰fi Á‹’˝HÎ ¿flı »ı, I›Î√Îl‹fiÌ ÿÌZÎÎ ±_√Ì¿Îfl
¿flı »ı.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ÎK›Î„I‹¿ T›„@÷I‰fiÌ ±fiı ±ˆr›˝fiÌ Œ˘fl‹ ±ı
·Î¬˘ ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ ∞‰fi‹Î_ ‹C΋CÎı »ı. ¿ıÀ·Î ·˘¿˘fiÎ_ ∞‰fi‹Î_
±ı‹HÎı ±K›ÎI‹fiÎ ÿÌ’ ’˛√ÀÎT›Î »ı, ‹fifiÎ ‹ı· ‘˘¥fiı ‹@÷ ¿›Î*
»ı, ±ıfi_ @›Îflı› √ÏHÎ÷ ‹Î_ÕÌ Â¿ÎÂı fiËŸ.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î‰Î_ ±fiı¿ ±ˆr›˝fiÌ ÁI›¿◊α˘◊Ì ±ı¿
‹ËÎ’flÎHÎfiÌ fl«fiÎ ◊¥ ¿ı ÷ı‹ »ı.
ÁÎ ‹ÎL› ‹Îfi‰Ì «‹I¿Îfl˘fiÌ fi…flı ‹ËÎ’vÊ˘fiı ‹Î’‰Î
Àı‰Î›ı·˘ »ı. ’fl_÷ Á‹√˛ ¤Îfl÷Ì› ÁfiÎ÷fi ‘‹˝‹Î_ ±ÎK›Î„I‹¿
±Ï¤√‹‹Î_ «‹I¿Îfl˘fi_ ‹Ëk‰ fiËŸ‰÷˚ »ı. ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ±Î
’_„@÷ CÎb_ ¿ËÌ Ω› »ı — “’fl«˘ ≥E»ı ÷ıfiı ’΋fl ΩHΉ˘...” ÁΫı
…, Á_÷fiÌ ¬flÌ ‹ËkÎÎ, «‹I¿Îfl˘◊Ì fiËŸ, ±ı‹fiÌ ±’ÏflÏ‹÷
±ÎK›Î„I‹¿ ¨«Î¥◊Ì »ı.
√ HÎÎ÷Ì÷ Á_÷fi_ Á˙◊Ì ‹˘À<_ ±ˆr›˝ … ±ÎK›Î„I‹¿ »ı. ±ı »ı —
’ÒHν ’vÊ˘k΋fiı ’˘÷ÎfiÎ fl˘‹ıfl˘‹‹Î_ ±¬_Õ ‘Îfl‰Îfi_ ±ˆr›˝.
±fi_÷¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ˘fiÎ_ Á÷÷ «Î·÷Î_ Á…˝fi-ωÁ…˝fi ’HÎ …ı‹fiÌ
√HÎ÷flÌ‹Î_ fi◊Ì, ±ı‰Î Á‰˘˝’Ïfl Á‰Î˝I‹Î ’fl‹ÎI‹Îfiı ’˘÷ÎfiÎ ±_÷flı
±¬_Õ ‘ÎflHÎ ¿fl‰Î, ±ı ±Á΋ÎL› fiËŸ, ±fiL› ±ˆr›˝ »ı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…ı ±ı ±ˆr›˝ ’«ÎT›_ »ı ! …ıfiı Á‹…‰Î ‹ÎÀı,
±ı¿ ±·√ ±ÎK›Î„I‹¿ ¤ÒÏ‹¿Î±ı ’ˢӫ‰_ ’Õı.
±ı ¤ÒÏ‹¿Î±ı ’ˢÓE›Î ÏÁ‰Î› ’HÎ, ±ı‹fi_ ÁË… ±fi¤‰Î›
±ı‰_ ±ÎK›Î„I‹¿ ±ˆr›˝ »ı — ±ı‹fi˘ Áı‰¿¤Î‰.
ËÎÀ˝ÛÁ…˝fi ÕÎ". ‰Ì. ±ı. Á⁄˛õH›‹˚fiÎ Ï‹hÎ ÕÎ". Áflı¤Υ ’Àı·
CÎHÎÎ_ ‰Ê˘˝◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÏÿT› ¿Î›˘˝fi_ Á÷÷ ÏfiflÌZÎHÎ ¿flÌ flèÎÎ »ı.
÷Î. 19-5-2004fiÎ fl˘… ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “…ı‹ ¤√‰Îfi
¿fl˘Õ˘fiı Ïfi›_hÎH΋Î_ flάı »ı ±ı‹ ±Î’ ’HÎ ·Î¬˘fi_ Ïfi›‹fi ¿fl˘
»˘ ±ıÀ·ı ‹ÎflÎ ‹÷ı ÷˘ ±Î’ ¤√‰Îfi … »˘.”
V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı I‰Ïfl÷ ’˛I›kÎfl ±ÎM›˘ Ë÷˘ —
“fiÎ, fiÎ, ±Î’HÎı ÷˘ ÿÎÁ »Ì±ı, Áı‰¿ »Ì±ı. Á_÷‹Î_ flËÌfiı
¤√‰Îfi ¿Î‹ ¿flı »ı.”
±Î ±ı‹fi˘ ÁÿÎfi˘ μkÎfl fiËŸ, ±ı‹fiÎ fl˘‹ıfl˘‹‹Î_ ’˛¿ÎÂfiÌ
’˛÷ÌÏ÷ »ı. ¤√‰ÿ˚¿Ú’Î◊Ì ¤√‰Îfi …ı‰Î ±ˆr›˝fiı ’΋‰_ »÷Î_,
±ˆr›˝◊Ì »¿‰_ fiËŸ ±fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ Áı‰¿¤Î‰ı ZÎH΋ÎhÎ ’HÎ
ω«Ï·÷ fi ◊‰_, ±ı … ±ı¿ ‹˘À<_ ±ˆr›˝ fi◊Ì ?
¤√‰Îfi lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ “‹Î›ÎfiÎ √HÎı ¿flÌfiı
’flΤ‰ fi ’΋‰Î w’ Á΋J›˝”fiı ±ˆr›˝ ¿Ëı »ı.” (√.’˛. 19)
V‰Î‹ÌlÌ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ±Ï‰«‚ ÿÎÁI‰ ¤„@÷◊Ì ±ı ±ˆr›˝fiı
’Î‹Ì «Ò@›Î »ı, ±ıÀ·ı ÷˘ ¤√‰Îfi …ı‰_ Á΋J›˝ ’ÎQ›Î ’»Ì›, “Ë_”
¿ı “‹Îv_” ¿›Î˝ ÏÁ‰Î›, ±Ë_-‹‹I‰w’ ‹Î›Î◊Ì ±…ı› flèÎÎ »ı !
±ı … ‹˘À<_ ±ˆr›˝ »ı !
±ı … ‹˘À<_ ±Îç›˝ »ı !

103
V‰Î÷_h›‹˚
…ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ...

Â˙›˝‹˚ ÷ı…—
 Â˙›˝‹˚ ±ıÀ·ı ÂÒfl‰Ìfl÷Î.
÷ı…— ±ıÀ·ı ¿˘¥◊Ì ’flΤ‰ fi ’΋‰_ ÷ı, ±…ı›÷Î.
V‰Î÷_h›‹˚ ±ıÀ·ı ¿ÂΛfiÌ ±’ıZÎÎ◊Ì flÏË÷’b_.
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ¿S›ÎHοÎflÌ √H΢‹Î_ ±Î ÏÿT› Áÿ˚√H΢ ±ı¿ ωfl˘‘ΤÎÁÌ Á_’ÏkÎw’ı ¢¤ı »ı. ÿ›Î‚÷Î,
Z΋Î, ÁËfiÂÌ·÷Î, Q≤ÿ÷Î, Áfl‚÷Î ±ÎÏÿ √H΢fiÎ ‘Îfl¿ Á‹◊˝
’fl‹ÎI‹Î ÂÒfl‰Ìfl ’HÎ »ı, ¿ÿÌ ’flÎ…› fi ’΋ı ÷ı‰Î ±…ı› ’HÎ »ı,
±fiı ¿˘¥fiÌ ’HÎ ±’ıZÎΠωfiÎ ’˘÷ÎfiÌ ¥E»Î ’˛‹ÎHÎı ‰÷˝fiÎflÎ V‰÷_hÎ ’HÎ »ı !
Á΋ÎL› flÌ÷ı ωω‘ ÂÎVh΢±ı ‰Hν‰ı·Î_ Á_÷fiÎ_ ·ZÎH΢‹Î_ ±Î √HÎÏhÎ’ÀÌfi˘ Á‹Î‰ı fi◊Ì.
’fl_÷ ¤√‰ÎfifiÎ ¿S›ÎHοÎflÌ √H΢fiÎ ‘Îfl¿ √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷
±Î Áÿ˚√H΢◊Ì ’HÎ ±·_¿Ú÷ ⁄fiı »ı.

ÿ ›Î, Z΋Î, Áfl‚÷Î, Q≤ÿ÷Î ‰√ıflı √H΢fiÌ ±ı¿

ω·ZÎHÎ ±fi¤ÒÏ÷ ¿flΉ÷Î ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…‹Î_ Â˙›˝, ÷ı… ±fiı V‰÷_hÎ÷ÎfiÎ_ ÿ½fi
’HÎ ◊Λ »ı, ’fl_÷ ±ı‹fi_ Â˙›˝ ¿˘¥fiı ËHÎ÷_ -
’ÌÕ÷_ fi◊Ì, ±ı‹fi_ ÷ı… ¿˘¥fiı ÿ{ÎÕ÷_ fi◊Ì ±fiı
±ı‹fi_ V‰Î÷_h› ¿˘¥fiÌ V‰÷_hÎ÷Îfiı …_∞fl˘
’ËıflΉ÷_ fi◊Ì.
V‰Î‹ÌlÌfi_ ⁄˛õ÷ı… ¿˘¥fiı› ’flÎÏ…÷ ¿fl‰Îfiı
⁄ÿ·ı ÷ıfiı ’˛¿ÎÏÂ÷ ¿flı »ı.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ Â˙›˝fi_ ±ı¿ V‰w’ ’˛√Àı »ı -
‘‹˝’ηfi‹Î_, ÏÁ©Î_÷fiÎ flZÎH΋Î_.
‘‹˝fiÎ ’ηfi‹Î_, flZÎH΋Î_, …÷fi‹Î_ ±ı‹fi_
⁄˛õ÷ı… ’ÒHν¿‚αı {‚¿ı »ı. ÷ı‹Î_ ±ı‹fiı ¿Î›fl÷Î
√‹÷Ì fi◊Ì, ¬’÷Ì fi◊Ì. ±ı‹fiÎ ÁˉÎÁ‹Î_
±Î‰fiÎfl ¿Î›fl flËÌ Â¿ı fiËŸ, ¿ı ¿Î›fl ±ı‹fiÎ
ÁˉÎÁ‹Î_ flËÌ Â¿ı fiËŸ. ωÂ΂ xÿ›ı Z΋ÎÂÌ·
flËı‰_, ±fiı ÂÒfl‰Ìfl÷Î◊Ì ¿Î›fl÷Îfiı fi¤‰Î fi ÿı‰Ì
- ±ı ±ı‹fiÌ ±ÁΑÎflHΠω·ZÎHÎ÷Î »ı.
⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊ÎfiÎ ±K›ZÎ
÷flÌ¿ı, Á_V◊ÎfiÎ fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ Á˙ Á_÷˘fiı ±fiı ±fiı¿
ËÏfl¤@÷˘fiı Q≤ÿ· ±fiı ’˛ı‹Î‚ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î
±Î›Î‹fi˘ ’HÎ ±fi¤‰ »ı. ±ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_
105
±ı‹fiÌ ±Î_¬˘fi_ ÷ı… {Ì·‰_ ±ı ¤·¤·Îfiı ‹ÎÀı
±ÁèÎ ⁄fiÌ Ω› »ı.
‘‹˝fiÎ ’ηfi‹Î_ ¿ı ¤√‰Îfiı ±Î’ı·Î
ÏÁ©Î_÷˘‹Î_ ±ı‹fiı F›Îflı, …ı ’HÎ ±›˘B› …HÎΛ_
»ı ÷ı, ¿˘¥fiÌ› ‹Ë˘O⁄÷ ¿ı ¿˘¥fiÌ› ÂıËÂfl‹‹Î_
ÿ⁄ΛΠωfiÎ ¿èÎ_ »ı. ±·⁄kÎ, ÷ı‹Î_ μ©÷Î¥ ¿ı
÷˘»ÕÎ¥ ÷˘ @›Îflı› ¿S’Ì ’HÎ fi ¿Λ, ’fl_÷
ÂOÿı ÂOÿ‹Î_ ‰…fi ¤Îfl˘¤Îfl ˢ› ! ‰ÎHÎÌfiı ÁÿÎ
Á_›‹‹Î_ flά÷Î V‰Î‹ÌlÌ ¬Ò⁄ ±˘»Î ÂOÿ˘‹Î_
’HÎ V’WÀ‰@÷Î ⁄fiı »ı, I›Îflı I›Î_ ËÎ…fl flËı·Îfiı
±ıfi˘ …ı ±fi¤‰ ◊Λ »ı, ±ı ÂOÿÎ÷Ì÷ ˢ› »ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ÂÒfl‰ÌflfiÌ ±ı … T›ÎA›Î
¿flı »ı — “¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎ΋Î_ ¿˘¥ flÌ÷ı ¤_√ fi
◊‰Î ÿı” ±ı ÂÒfl‰Ìfl »ı. (‰«.·˘. ’˛.2)
¬ÎÁ ¿flÌfiı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ±Î’ı·Î
ÁΑ±˘fiÎ Ïfi›‹-’ηfifiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ±ı‰Î ±fiı¿
’˛Á_√˘ Á˙fiÌ VQ≤Ï÷‹Î_ ωÂıÊ Á_√˛ËΛΠ»ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΠ϶Â÷ÎOÿÌ ’‰ı˝,
±Ï¬· ¤Îfl÷ ÁΑ Á‹Î…fi_ fl…÷…›_÷Ì Á_‹ı·fi
V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ïfil΋Î_ ›˘Ω›_ Ë÷_. ±Î ’˛Á_√ı
Á_‹ı·fifiÎ ‹A› ‹_« ’fl ±ı¿ flÎWÀˇÌ› V÷flfiÎ
‹ÏË·Î fiı÷Îfiı ±Ï÷Ï◊ωÂıÊ’ÿı ⁄˘·Î‰‰Î ±_√ı

ÁΑÁ‹Î…fiÎ ‹Ë΋_hÎÌ lÌ ËÏflfiÎflΛHÎÎfi_ÿ∞±ı ’˛V÷Ή ‹Ò@›˘,
I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — “÷‹ı ÷ı‹ ¿flÌ Â¿˘ »˘, ’fl_÷
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ±fiÁÎfl ±‹ı ±ı Á¤Î‹Î_
μ’„V◊÷ fiËŸ flËÌ Â¿Ì±ı, ÷˘ ÿfl√…fl ¿fl¢.”
‹Ò‘˝L› Á‘ÎflHÎΉÎÿÌ À̿οÎfl, ·ı¬¿, ω‰ı«¿ ¥rfl¤Î¥
’ıÀ·Ì¿flı 1981‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ ¿ı “÷‹Îflı ’˛«Îfl ‰‘Îfl‰˘ ˢ›
÷˘ ÁΑ±˘ ‹ÎÀıfiÎ ⁄˛õ«›˝‹Î_ »^À»ÎÀ˘ ‹Ò¿‰Ì Ωı¥±ı.”
’˛Ï÷¤Î‰ ±Î’÷Î_ V‰Î‹Ìḻı V‰V◊÷Î◊Ì ¿èÎ_ Ë÷_ — “¤√‰Îfiı
±Î’ı·Î Ïfi›‹˘fiÎ ¤˘√ı ’˛«Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ±‹ı ‹Îfi÷Î … fi◊Ì. ±ı‰˘
ÁIÁ_√ ±‹Îflı ¿flΉ‰˘ … fi◊Ì. Á‹ÎÁ(’˛«Îfl) ◊‰˘ ˢ› ÷˘ ◊Λ,
fiËŸ ÷˘ ¿Î_¥ fiËŸ. ±ı ÷˘ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰ÎfifiÎ ËÎ◊‹Î_ »ı,
’HÎ ÁΑ±ı Ïfi›‹ ’΂‰Î ±ı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ËÎ◊‹Î_ »ı fiı ! CÎHÎÎ
‹˘ÀÎ ‹ÎHÎÁ˘ ±‹fiı ¿Ëı »ı ¿ı ÷‹ı ±ÎÀ·Ì ¿Õ¿ ‹›Î˝ÿα˘ ·¥fiı
Œfl˘ »˘, ‹ÎÀı ÷‹Îv_ ‰‘Îflı fiËŸ «Î·ı. ¿Î_¥ ‰Î_‘˘ fiËŸ, «Î·Âı I›Î_
Á‘Ì «·Î‰ÌÂ_, »ı‰Àı ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î. ¬ÒHÎ΋Î_ ⁄ıÁÌfiı ¤√‰Îfifi_
¤…fi ¿flÌÂ_ !” Ωı¿ı ±Î…ı lÌ ’ıÀ·Ì¿fl ±ı Ωı‰Î Ë›Î÷ fi◊Ì ¿ı
V‰Î‹Ìḻı ÁΑ±˘fiÌ ±ı ‹›Î˝ÿ΋Î_ ÁËı… ’HÎ »^À»ÎÀ ·Ì‘Î
ÏÁ‰Î›, ωr‹Î_ ¿›Î V÷flı ¿ı‰˘ ’˛«Îfl ¿›˘˝ »ı !
¤Îfl÷fiÎ ’Ò‰˝ fiÎHÎÎ_ ‹_hÎÌ lÌ ±ı«. ±ı‹. ’Àı·fiÎ ±ı‰Î ±ı¿
ÁÒ«fifi˘ ’˛I›kÎfl ±Î’÷Î_ V‰Î‹Ìḻı Ïfi—Á_¿˘«’HÎıı ¿ËÌ ÿÌ‘_ Ë÷_ —
“¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ±Î’ı·Î ÁΑfiÎ ⁄˛õ«›˝fiÎ Ïfi›‹˘‹Î_
ŒıflŒÎfl ¿fl‰Îfi_ ±‹ÎflÎ ‹ÎÀı Â@› fi◊Ì.”
ΩHÎÌ÷Î ’hοÎfl ¿Î„L÷ ¤|ı V‰Î‹ÌlÌfiı ±ı¿ ≥LÀflT›Ò‹Î_ ’Ò»u_
Ë÷_ — “±Î’fiı ¿ÿÌ ±ı‰˘ ω«Îfl ◊›˘ »ı ¿ı ÷‹Îflı VhÎÌ-’vÊ
‹›Î˝ÿÎfiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ±Î‘Ïfi¿ …‹ÎfiÎ ÁÎ◊ı ⁄ÿ·Î‰_ Ωı¥±ı ?”
V‰Î‹Ìḻı ‹y‹÷Î◊Ì ¿èÎ_ Ë÷_ — “…ı »ı ±ı ⁄flÎ⁄fl … »ı. ±ı‹Î_
⁄ÿ·‰Î …ı‰_ ¿Î_¥ »ı fiËŸ. ¤·ı ±‹ı ±ı‹Î_ ±Î"◊˘˝Õ˘@Á(…\fi‰ÎHÎÌ)
√HÎÎ¥±ı, ±ıfi˘ ‰Î_‘˘ fi◊Ì. ’HÎ ±‹fiı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı …ı
Ïfi›‹˘ ±ÎM›Î »ı ±ı ⁄flÎ⁄fl ÁΫ‰‰ÎfiÎ »ı. ±‹ı ÷ı‹Î_ @›Î_ ¿˘¥fi_
fi¿ÁÎfi ¿fḻı »Ì±ı ¿ı ¿˘¥fi_ ¬flÎ⁄ ¿fḻı »Ì±ı ! ·˘¿˘fiı √‹ı ¿ı
fi √‹ı, ±‹Îflı ÷˘ ÁÎ«Ì ‰V÷ ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ »ı !”
ωrfiÎ ‘fl_‘fl˘ ÁÎ◊ıfiÌ ‹·Î¿Î÷‹Î_ ¿ı ωrfiÎ ¿o¥¿ ‹ËÎ-
Á‹Îfl_¤˘‹Î_› V‰Î‹Ìḻı ±Î Ïfi›‹’ηfi‹Î_ ±fiL› ‹y‹÷Î
ÿά‰Ì »ı.
ÀÎL{ÎÏfi›ÎfiÎ flÎWÀˇ’˛‹¬ …\Ï·›Á L›flıflı ÁÎ◊ıfiÌ ‹·Î¿Î÷ ˢ›
106
“·˘¿˘fiı √‹ı ¿ı fi √‹ı, ±‹Îflı ÷˘ ÁÎ«Ì ‰V÷ ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ »ı !”
¿ı ’˘÷ÎfiÎ xÿ›fiÌ ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ, ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ flÎWÀˇ’˛‹¬ Ï⁄·
„@·LÀfi ÁÎ◊ıfiÌ ‹·Î¿Î÷ ˢ› ¿ı ›fi˘‹Î_ Ï‹·ıÏfi›‹ ÂÎ_Ï÷
‘‹˝’ÏflÊÿfiı Á_⁄˘‘‰ÎfiÌ Ë˘›, ±Îfl⁄ ÂËıfiÂÎˢfiÎ ‹Ëı·‹Î_
…‰Îfi_ ˢ› ¿ı ›fi˘fiÎ ‹Ë΋_hÎÌ ¿˘ŒÌ ±LfiÎfifiı ‹‚‰Îfi_ ˢ›,
V‰Î‹Ìḻı ±Î Ïfi›‹˘fiÎ ’ηfi‹Î_ …ı Ïfiç›ÎI‹¿÷Î ÿά‰Ì »ı, ÷ı
Á΋ÎL› ‹Îfi‰ÌfiÎ √Ω ⁄ËÎflfiÌ ⁄Î⁄÷ »ı. ±Î‰Î_ ‰ˆÏr¿ ⁄Ë‹Îfi˘
¿ı ωrfiÎ ‹Î_‘Î÷α˘fiÌ ÂıË‹Î_ ÿ⁄ΛΠÏÁ‰Î›, ’˘÷ÎfiÎ_ ÂÎr÷
‹ÒS›˘fiı ±ı‹HÎı ¿¥ flÌ÷ı Ω‚T›Î_ ËÂı !
± ·⁄kÎ, V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹Î_ …Õ÷Î ’˛‰ı‰Πfi◊Ì ÿÌ‘Ì. ’˘÷ÎfiÌ
‹›Î˝ÿα˘‹Î_ ±Ï‰«· flËÌfiı ÷ı‹HÎı VhÎÌ-μI¿Ê˝fiÎ_ ¿Î›˘˝ ¿fl‰Î‹Î_ …ı
Â˙›˝ ÿάT›_ »ı ÷ı ’HÎ ±ÁΑÎflHÎ »ı. ¿o«fi ±fiı ¿ÎÏ‹fiÌ◊Ì ‹@÷
flËÌfiı ’HÎ VhÎ̱˘fiÎ μI¿Ê˝fiÌ F›˘Ï÷ ’˛√ÀÎ‰Ì Â¿Î› »ı - ±ı
÷ı‹HÎı ÏÁ© ¿flÌ ±ÎM›_ »ı.
⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊ÎfiÎ ‹ÎK›‹◊Ì V‰Î‹Ìḻı,
‹Ï˷α˘fiÎ_ ÏÂZÎHÎ ±fiı ±Îfl˘B›, ±ÎK›Î„I‹¿ ±fiı fiˆÏ÷¿,
Á΋ÎÏ…¿ ±fiı ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿, ‰ˆ›„@÷¿ ±fiı ’ÎÏfl‰ÎÏfl¿, ÷‹Î‹ V÷flı
VhÎ̱˘fiΠω¿ÎÁfi˘ ÁΫ˘ flÎ…‹Î√˝ ÷ˆ›Îfl ¿›˘˝ »ı.
V‰Î‹Ìḻı ’˛√ÀΉı·Ì VhÎÌ-μI¿Ê˝fiÌ F›˘Ï÷ ±ı‰Ì ‰ˆÏr¿ »ı ¿ı
÷ıfiÎ ’fl ›Ïfi‰ÏÁ˝À̱˘‹Î_ ¢‘Ïfi⁄_‘˘ ’HÎ ·¬Î›Î »ı. »ıS·Î_ 15
‰Ê˘˝◊Ì ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. ‹ÏË·Î’˛T≤ÏkÎ ’fl Á_¢‘fi ¿flÌ flËı·Î_,
L›Ò›˘¿ÛfiÎ_ ¿˘Ïfl›fi ωÿÊÌ ’˛Î". ËÎfiÎ ¿Ì‹ ·¬ı »ı — “’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ◊Ì ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊΋Î_
«Î·÷Ì ‹ÏË·Î’˛T≤Ïkα˘fiÌ ¤„@÷, „@÷ ±fiı fl«fiÎI‹¿÷ÎfiÌ Ë_
ÁÎZÎÌ »\_. ‹ıÓ ÷ı‹fiÌ ±Î›˘…fiZ΋÷Î, Á_«Î·fiZ΋÷Î ±fiı Á‹ÿΛfiı
’˛˘IÁÎÏË÷ ¿fl‰ÎfiÌ Z΋÷Î Ωı¥ »ı, …ıfiÎ◊Ì Œ@÷ ÷ı‹fi˘ ’Ïfl‰Îfl …
fiËŸ, ±L› ¿ıÀ·Î› ‰‘ ⁄Ëı÷fl ‹Îfi‰ ⁄fiı »ı. ±Î Á_V◊ÎfiÌ
‹Ï˷α˘ ¬flı¬fl Áÿ˚¤Î√Ì »ı, …ı±˘ ±ËŸ ’˘÷ÎfiÎ ¿·Î-¿˙ÂS›fiı
¿ı‚‰Ì ¿ı »ı, ’˛V÷÷ ¿flÌ Â¿ı »ı, …ıfiÎ◊Ì Á‹Î… ·Î¤Î„L‰÷ ◊Λ
»ı. ¿ı‰Ì flÌ÷ı Á…˝fiÎI‹¿ ±fiı ±◊˝Á¤fl ∞‰fi ∞‰‰_ ÷ıfiÌ ’˛ıflHÎÎ
±ËŸ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ μ’ÿı‹Î_◊Ì ’˛ÎM÷ ◊Λ »ı. ±Î ±ı¿
±ÿ˚¤÷ ¤ıÀ »ı, …ı ÁÂ@÷ ¿flı »ı ±fiı Á_›Ï‹÷ ¿flı »ı !”
‹Ï˷α˘fiÎ ÏÂZÎHÎ ‹ÎÀı ’HÎ V‰Î‹Ìḻı ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ.
Á_V◊ÎfiÎ ‹ÎK›‹◊Ì ’˛ıfl¿ ±Ï¤√‹ ±ÎM›˘ »ı.
‹ÏË·Î ÏÂZÎHÎ ‹ÎÀı ÷ı±˘ ±‰Îflfi‰Îfl ¿Ëı »ı — “‹ÏË·Î ¤HÎı ÷˘
±Î¬_ CÎfl ¤HÎı.” ‹Ï˷α˘fiÎ ÏÂZÎHÎfi˘ Á_ÿı ±Î’÷Î_ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_
Ë÷_ — “¤Îfl÷fiı V‰÷_hÎ ◊›ı 50 ‰Ê˝ ’ÒflÎ_ ◊‰Î ±ÎT›Î_ »÷Î_ Ë∞
Á‘Ì ÿı‹Î_ ±¤HÎ ’˛Ω CÎHÎÌ flËÌ »ı. Ωı ‹Ï˷α˘‹Î_ ÏÂZÎHÎ ËÂı
÷˘ ⁄΂¿˘‹Î_ ÁËı…ı … ±Î‰Âı. ‹Ï˷α˘ ÏÂZÎHÎ ·ıÂı ±ıÀ·˘
Á‹Î…fiı ·Î¤ ◊Âı. ÏÂZÎHÎ ·ı‰Î‹Î_ Á‹› … ¿Îœ‰Îfi˘ »ı. ±ı‹ ·Î√ı
¿ı ‹…^flÌ ¿fl÷Î_ ÷˘ ’ˆÁÎ ‹‚ı ±Î‹Î_ Â_ ‹‚Âı ? ’HÎ ◊˘Õ˘ ±ı‰˘ ¤˘√
±Î’¢ ÷˘ ±Î√‚ ‹˘À˘ ·Î¤ ◊Âı. ÏÂZÎHÎ ËÂı ÷˘ ⁄ÌΩfi˘ ±Î‘Îfl
fiËŸ ·ı‰˘ ’Õı. ÏÂZÎHÎ fi◊Ì ±ı ±Î_‘‚Î »ı. ÏÂZÎHΠˢ› ÷˘ ·Î«ÎflÌ
fi ¤˘√‰‰Ì ’Õı. ÏÂZÎHÎ fi ˢ› ±ıÀ·ı ¿˘¥ »ı÷flÌ ’HÎ Ω› ±ıÀ·ı
…ı ¿˘¥ …ı ‹…^flÌ ¿ı ⁄Ì…\_ ¿fl÷Πˢ› ±ı ⁄‘Îfiı ÏÂZÎHÎ ·ı‰Î ωfi_÷Ì
»ı. Á‹Î…fiı ÁÎfl˘ ¿fl‰˘ ËÂı ÷˘ ‹Ï˷α˘±ı ÏÂZÎHÎ ·ı‰ÎfiÌ …wfl
»ı. ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ‰Ê˘˝ ’Ëı·Î_ ±Î ¿Î›˝ μ’ÎÕu_ Ë÷_.”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’˛ıflHÎÎ◊Ì ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ.fi_ ±ı¿ ‘ÎÏ‹˝¿ Á_V◊Î ÷flÌ¿ı
V‰÷_hÎ flÌ÷ı ‹ÏË·Î-μI¿Ê˝fi_ ±Ë˘flÎhÎ √Ï÷‹Îfi ¿Î›˝, ¤Îfl÷‹Î_ ±ı¿
±fi˘¬Ì ¤Î÷ ’ÎÕı »ı.
@›Îflı¿ ·˘¿˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ±K›ÎI‹-‰Ìfl÷Î◊Ì ±«_⁄˘ ’΋Ì
Ω› »ı. ‰Ìfl÷ÎfiÎ ‰ÎCÎÎ ’Ëı›Î˝ ÏÁ‰Î› ‰Ìfl÷Î Ω‚‰‰Îfi_
V‰Î‹ÌlÌfi_ ±Î ¿˙‰÷ ωfl· »ı.
¤ √‰Îfi ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl˘fi_ ¬_Õfi ◊÷_ ˢ› I›Îflı›
V‰Î‹ÌlÌfi_ ⁄˛õ÷ı… {‚¿Ì ∂Ãı »ı. ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ±ı¿ Á¤Î‹Î_ ±ı¿
·˘¿√Λ¿ı V‰-flÏ«÷ √Ì÷ √Î¥fiı ¿ÀÎZ΋Î_ ÁÌ÷Î-fl΋fiÌ ÀÌ¿Î ¿flÌ
±fiı flΉHÎfiÌ ’˛Â_ÁÎ ¿flÌ. ¿o¥¿ ‹˙Ï·¿ fl…^±Î÷ ¿flÌfiı ·˘¿fl_…fi
¿fl‰Îfi˘ ÷ı‹fi˘ ±Î› Ë÷˘. ’fl_÷ V‰Î‹Ìḻı I›Îflı ’˘÷ÎfiÎ
±ÎẨ˝«fi˘‹Î_ ¿èÎ_ — “fl΋«_ƒ ¤√‰Îfi ÷˘ ‹›Î˝ÿÎ ’vÊ˘k΋ »ı
±fiı ÁÌ÷Î∞ ÷ı‹fiÎ_ ¤@÷ ÷◊Î Á÷Ì »ı, …ı CÎHÎÎ_ ’˛·˘¤fi˘ ±fiı
¤›‹Î_ ’HÎ ’Ï÷‰˛÷Î flèÎÎ_. ÷ı±˘ ⁄_fiı ±Îÿ½ ∞‰fi ∞‰Ì √›Î_.
F›Îflı flΉHÎ ÷ıfiÎ_ ω«Îfl˘ ±fiı ¿ÚI›˘◊Ì ±Áfl »ı, ÷ıfi_ ∞‰fi ¿˘¥
flÌ÷ı ±fi¿flHÎÌ› fi◊Ì !”
‹_Ïÿfl, ÂÎVh΢ ¿ı ÂÎVhοÏ◊÷ ’fl_’flα˘fi_ ¬_Õfi ◊Λ I›Îflı›
V‰Î‹ÌlÌ ÁI› ¿Ëı‰Î‹Î_ ’Î»Ì ’ÎfiÌ fi ¿flı. “’J◊fl ’fl ’J◊fl
¬Õ¿˘ »˘” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‹_Ïÿfl˘fi_ ¬_Õfi ¿flfiÎflÎ ·˘¿˘fiı, V‰Î‹ÌlÌ
Â© ¤Î‰fiÎ◊Ì Á‹Ω‰÷Î_ ¿Ëı »ı — ““¿ıÀ·Î¿fiı ◊Λ ¿ı ‹_Ïÿfl˘fiÎ ±Î
’◊flÎ ¬Õ¿‰ÎfiÎ ÷ı‹Î_ ’ˆÁÎ fiı Á‹› ⁄fl⁄Îÿ ◊Λ »ı. ‹_Ïÿfl˘fiÌ ÂÌ
…wfl »ı ? …wfl »ı …. Â΂ÎfiÌ …wfl »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ·˘¿˘fiı ÏÂÏZÎ÷
107
¿fl‰Î »ı, …ı ÏÂÏZÎ÷ fi◊Ì ÷ı ±À‰Î› »ı. ÿ‰Î¬ÎfiÎ_, ÕÎ"@Àfl˘,
’˘·ÌÁ˘, ‘ÎflÎÁP›˘, ≠Î"ŒıÁfl, Ï‹Ï·ÀflÌ ⁄‘ÎfiÌ …wfl »ı …. ¿ÎflHÎ
¿ı flÎF› «·Î‰‰_ »ı. ±ı‹ ‹_Ïÿfl˘fiÌ …wfl »ı. I›Î_◊Ì ‹ÎHÎÁ ÂÎ_Ï÷
‹ı‚‰ı »ı. Á‹Î…‹Î_ ⁄‘Î_ ±_√˘ ±ı¿⁄ÌΩ_ ÁÎ◊ı ’Òfl¿ »ı. “‹_Ïÿfl˘fiÌ
…wfl fi◊Ì” ±ı‹ ¿ËıfiÎflÎfiÌ ¤Ò· »ı. V¿>· ‰√fl »˘¿flÎ_ @›Î_ ¤HÎı ?
±ı‹ V◊Îfi ‰√fl ¤„@÷ @›Î_◊Ì ◊Λ ? ±ÎK›Î„I‹¿ flÌ÷ı ÂÎ_Ï÷ ‹ÎÀı
‹_Ïÿfl˘fiÌ …wfl »ı. ‹_Ïÿfl˘◊Ì … ¤Îfl÷ ÿı μFF‰· flè΢ »ı.
‹_Ïÿfl˘◊Ì ·˘¿˘fiı Á_V¿Îfl ◊Λ »ı. ‹_Ïÿfl‹Î_ ≠ÎHÎ≠Ï÷WÃÎ ¿fl‰Î‹Î_
±Î‰ı »ı, ±ı‰Î ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿ½fi◊Ì ·˘¿˘fiı ≠ıflHÎα˘ ‹‚ı »ı, ÂÎ_Ï÷
◊Λ »ı. ‹_Ïÿfl˘◊Ì ‹ÎHÎÁ˘‹Î_ ÁÿΫÎfl, ‘‹˝¤Î‰fiÎ, ÿ›Î¤Î‰ ±Î‰ı
»ı. ’HÎ l©Î fi ˢ› ÷˘ fi ◊Λ. l©Î ˢ› ÷˘ ⁄‘_ ◊Λ.
‹_Ïÿfl˘, ±Î’H΢ ‘‹˝, Á_≠ÿΛ ÁΫΠ»ı. ±ı‹Î_ l©Î flάÌ,
fiÌÏ÷Ïfi›‹ fiı ÁÿΫÎfl‹Î_ flËÌ ÏfiT›˝ÁfiÌ ∞‰fi ∞‰Â˘ ÷˘
∞‰fi‹Î_, ¿<À<_⁄‹Î_ ÂÎ_Ï÷ ◊Âı, Á‹Î… Á¬Ì ◊Âı, ¤Îfl÷fiÌ ±ÎÏÿ
Á_V¿ÚÏ÷ ±Î’HÎfiı ±Î Â̬‰ı »ı. ±ıfiı ±Î’HÎı ÁΫ‰ÌÂ_ ÷˘ ±Î’HÎfiı
±ı ÁΫ‰Âı. “‘‹˘˝ flZÎÏ÷ flÏZÎ÷—” …ı ‘‹˝fiÌ flZÎÎ ¿flı »ı, ÷ıfiÌ flZÎÎ
‘‹˝ ¿flı »ı.””
±ı ‹ Á΋ÎÏ…¿ ÿÒÊH΢ Á΋ı ’HÎ ±ı‹fi˘ ±‰Î… V’WÀ … ˢ›.
ÿËı…fiÎ ÿÒÊHÎ Á΋ı ÷ı±˘ «˘A¬Î ÂOÿ˘‹Î_ ¿Ëı »ı — “·˘¿˘ ±Î…ı
‹˘¤˘ ÁΫ‰‰Î ÿı¬Îÿı¬Ì◊Ì ¬«Î˝ ¿flı »ı. ’ˆÃH΢fi˘ ≠ë ’HÎ
‹Ò_{‰fiÎfl »ı. CÎHÎÎ ±ı‰_ ‹Îfiı »ı ¿ı ’ˆÃHÎ ·ı‰Ì … Ωı¥±ı. ¤·Î
‹ÎHÎÁ! ·√# ±ı ¿Î_¥ Á˘ÿ˘ »ı! ±ı ÷˘ ¤Î‰fiÎfiÌ ‰Î÷ »ı. ±Î…ı
Á‹Î…fiÎ_ ⁄_‘fi˘ ±ı‰Î_ »ı ¿ı ⁄Ì«ÎflÎfiı ÷HÎΉ_ … ’Õı. ’HÎ ‹ÎHÎÁ
ω«Îfl ¿fl÷˘ fi◊Ì ¿ı ÿÏfi›Îfi_ ÁΫ‰‰Î …÷Î_ CÎfl⁄Îfl ‰ı«‰Î_ ’Õı
I›Îflı ±Î⁄w ÁΉ fiÌ«ı Ω›. ±Î’HÎı ±ıÀ·ı … ϶Â÷ÎOÿÌ‹Î_ Á‹ÒË
·√# ¿flÎT›Î_. »˘¿flÎ-»˘¿fḻ˘fiı ¿fl˘Õ˘ wÏ’›Î ¬«afiı ’flHÎΉ˘ ¿ı
±Î flÌ÷ı ’flHÎΉ˘, ‹Ò‚ ÷˘ ’flHÎΉ‰ÎfiÎ_ … »ı ! ’ˆÃHÎ ·ı‰Î◊Ì›
¿Î_¥ ¿˘¥fiÎ_ CÎfl-⁄Îfl «Î·÷Î_ fi◊Ì. ¿˘¥fi_ ·ı‰ÎfiÌ ¤Î‰fiÎ ¿fl÷Î_
μÿÎfl Ïÿ· flά̱ı ÷˘ ¢ ‰Î_‘˘ »ı? ±fiı Á‹ÒË‹Î_ ·√# ¿›Î* ˢ›
÷˘ ¿Î_¥ ±ıfi˘ B≤ËV◊Îl‹ ◊˘Õ˘ ‹ÀÌ …‰Îfi˘ »ı!”
CÎfl˘CÎfl Á_÷Îfi˘ ±fiı ‹Î÷ÎÏ’÷Î ‰E«ı ‰‘÷Ì flËı÷Ì ¬Î¥ fi‰Î_
fi‰Î_ CÎflÕÎ_CÎflfiı …L‹ ±Î’ı »ı, I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±ÎI‹Î ¿«‰Î› »ı.
“CÎflÕÎ_CÎflfiı ⁄ÿ·ı ⁄΂¿˘fiı ±ı‰Î Á_V¿Îfl ±Î’˘ ¿ı ÷ı CÎflÕÎ_ ‹Î-
⁄Î’fiÌ Áı‰Î ¿flı...” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÷ı±˘ ±ı‰Î ÿÌ¿flα˘fiı Á_⁄˘‘÷Î_ ¿Ëı
»ı — “CÎflÕÎ_ ‹Î-⁄Î’fiÌ Áı‰Î ¿fl˘. ÷‹ı F›Îflı fiÎfiΠˢ I›Îflı
¿ıÀ·Ì›‰Îfl C΢ÏÕ›Î_ ⁄√ÎÕuÎ_ ËÂı, ¿’ÕÎ_ ⁄√ÎÕuÎ_ ËÂı. ‹Î-⁄Î’fiı
¿ıÀ·Ì ·Î÷˘› ‹ÎflÌ ËÂı, »÷Î_ ±ı‹HÎı ⁄‘_ ÁËfi ¿›*, ÷˘ ±Î’HÎı›
ˉı ±ı‹fiÎ CÎÕ’HÎfiÎ V‰¤Î‰˘ ÁËfi ¿fl‰Î ±fiı ±ı‹fiı ÁΫ‰‰Î_...”
‘ ‹˝fiÎ fi΋ı, ‘‹˝fiÎ ’˛«ÎflfiÎ fi΋ı ’˘ÊÎ÷Ì ⁄ÿ’˛T≤Ïkα˘ ±_√ı
’HÎ ÷ı‹HÎıı Ïfi—Á_¿˘«’HÎı ¿Ëı‰Î ›˘B› ¿ËÌ ÿÌ‘_ »ı.
±‹ıÏfl¿ÎfiÎ èÎVÀfi ÂËıfl‹Î_ ±ı¿ ¿ı◊Ï·¿ ««˝fiÎ Ï⁄Â’ Fˢfi
±ı·. ‹Î¿˘˝TV¿Ì V‰Î‹ÌlÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ««˝fiÌ ’˛T≤Ïkα˘ …HÎÎ‰Ì flèÎÎ
Ë÷Î. ««˝fiÎ fiıΩ Ëı «Î·÷Ì Â΂Î-ËÎ"„V’À·fi˘ ¬«˝ ¿Îœ‰Î ‹ÎÀı
Ï⁄Â’ı ¿èÎ_ ¿ı “±‹ı …\√Îfl¬Îfi_(Ï⁄L√˘) «·Î‰Ì±ı »Ì±ı !”
V‰Î‹Ìḻı ’Ò»u_ — “’fl_÷ …\√Îfl fl‹‰Îfi_ ÷‹ÎflÎ ⁄Î≥⁄·‹Î_
@›Î_› ·A›_ »ı ?”
“±ı‰˘ ¿˘¥ Ïfiÿı˝Â fi◊Ì.” Ï⁄Â’ı ¿èÎ_.
“÷˘ ’»Ì ±ı¿ ‘ÎÏ‹˝¿ Á_V◊Î ÷flÌ¿ı …\√Îfl fl‹ÎÕÌfiı ·˘¿˘fiÌ
Ëfl΋ T≤Ïkα˘fiı ’˘Ê‰Ì ±ı ›˘B› ¿Ëı‰Î› ? ±Î…ı ±Î’HÎı ‘‹˝fiÎ
·˘¿˘ … …\√Îfl fl‹ÎÕÌÂ_ ÷˘ …\‰ÎÏfi›Î±˘fiı ±ı‹ … ◊Âı ¿ı ‘‹˝‹Î_
’HÎ …\√Îfl fl‹‰ÎfiÌ »^À … »ı. ±ı‹Î_◊Ì ‹ÎHÎÁ‹Î_ ±ı¿ ’˛¿ÎflfiÌ
«˘flÌ ¿fl‰ÎfiÌ T≤ÏkÎ ’ıÿÎ ◊Λ »ı.”
Ï⁄Â’ ’ÎÁı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î ¿◊fifi˘ ¿˘¥ …‰Î⁄ fiˢ÷˘.
÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “’HÎ ‹ÎHÎÁ ±Î¬flı ‹ÎHÎÁ »ı. ±ıfiı ¿o¥¿ ‹fi˘fl_…fi
÷˘ Ωı¥±ı ….”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “’HÎ ±ıfiÎ ‹fi˘fl_…fi ‹ÎÀı ⁄Ì…\_ fi flάÌ
¿Λ ? ⁄ËÎfl ±ı √‹ı ÷ı ¿fl÷˘ ˢ› ÷˘’HÎ, ‘‹˝‹Î_ ÷˘ ±Î fi …
«Î·‰_ Ωı¥±ı. ‘‹ı˝ ÷˘ ·˘¿˘fiı «˘flÌ, …\√Îfl, ÕˇBÁ, T›Áfi‹Î_◊Ì
’λΠ… ‰Î‚‰Î Ωı¥±ı.”
Ï⁄Â’ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ‰Î÷˘◊Ì ’˛¤Îω÷ ◊÷Î_ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ
Ë÷Î — “±Î’fi˘ ±Îÿ½ ¬Ò⁄ … ¨«˘ »ı, ±‹Îflı ±ı ’˛‹ÎHÎı ‰÷˝‰_
Ωı¥±ı !”
·Î_«, ·˘ÀflÌ ±fiı …\√ÎflfiÌ ’˛T≤Ïk΋Î_ V‰Î‹ÌlÌ Ï‰fiÎÂfi_ ¿ÎflHÎ
…\±ı »ı. V‰Î‹ÌlÌ ÷ıfiı “Ëfl΋T≤ÏkΔ ¿Ëı »ı. ±ı‹Î_ flΫ÷Î ·˘¿˘fiı
÷ı±˘ ±Î‹ Á_⁄˘‘ı »ı — “◊˘Õ<_ ±Î’Ìfiı {Î{_ ·ı‰ÎfiÌ T≤ÏkÎ ±ı
Ëfl΋T≤ÏkÎ »ı. …\√Îfl ±fiı ·Î"ÀflÌ ±ı Ëfl΋T≤ÏkÎ »ı. ±Î…ı
ωzÎ◊a±˘fiı ⁄flÎ⁄fl ¤HΉ_ fi◊Ì fiı «˘flÌ ¿flÌfiı, ËÕ÷η˘ ’ÎÕÌfiı
’ÎÁ ◊‰_ »ı. ÏÂZο˘fiı Ë¿ ÁÎfl_ ·Õ‰_ »ı ¬v_, ’HÎ ¿˘¥fiı ¤HÎΉ‰Î
108
fi◊Ì. ÂıÏÛα˘fiı ¤ı‚Áı‚ ¿flÌfiı ’ˆÁÎ ¿‹Î‰Î »ı. ¿˘¥fiı ‹Ëıfi÷
¿fl‰Ì fi◊Ì, ’»Ì ÿı @›Î_◊Ì ¨«˘ ±Î‰ı ? Ωı Á˙ ≠΋ÎÏHο’HÎı,
Ïfi›Ï‹÷ flÌ÷ı, ±Îà ¿·Î¿ ¿Î‹ ¿flı ÷˘ ¤Îfl÷ ’ÎÁı ‹ÎHÎÁ˘fi˘ @›Î_
÷˘À˘ »ı? ±Î¬Ì ÿÏfi›Î ¤Îfl÷fiı ’Ò»÷Ì ±Î‰ı ±ı‰_ »ı.”
‹Î_ÁÎËÎfl ±fiı ÿÎwfiÌ ‰‘÷Ì …÷Ì »^À»ÎÀfiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚÷Î_ …
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î_¬˘‹Î_ ±ı¿ «‹¿ ±ÎÔ‰Ì Ω› »ı. ÷ı±˘ ¿Ëı »ı —
“±Î…ı ÃıflÃıfl ‹flCÎÎ_μ»ıfl ¿ıLƒ˘ ±fiı ‹IV›-μz˘√˘ ¬˘S›Î_ »ı. ·˘¿˘
’ˆÁÎ ‹ÎÀı ¿ı‰˘ ≠«Îfl ¿flı »ı ! πÕÎ_◊Ì ÷οÎ÷ ±Î‰ı fiı πÕÎ_
‰ıÏ…ÀıÏfl›fi »ı !? ¿˘HÎ ¿Ëı »ı ¿ı ÷οÎ÷ ±Î‰ı !? fiı πÕÎ_ ¿_¥ ±˘»Î_
{ÎÕ ’fl ∂√ı »ı ? πÕÎ_fiı ‰ıÏ…ÀıÏfl›fi ¿¥ flÌ÷ı ¿Ë˘ »˘ ? ⁄Á !
±Î ÷˘ CÎÁÎՉΠ‹ÎÀıfiÎ ≠›Ifi˘ — “ÁLÕı ˢ ›Î ‹LÕı, fl˘… fl˘…
±_Õı.” ’ˆÁÎ ‹ÎÀı ·˘¿˘ ¿ı‰Ì ΩËıflÎ÷˘ ±Î’ı »ı ! ‹flCÎÎ_-μz˘√ı ÷˘
±Î’b_ fiA¬˘ÿ ‰ÎY›_ »ı. ⁄ÌΩ ∞‰fiı ‹ÎflÌfiı Á¬Ì ◊‰ÎfiÌ ±Î
÷‹ı ¿ı‰Ì ‰Î÷ ¿fl˘ »˘ ? ±Î‰Î ¤˛p ’ˆÁÎ◊Ì ÿı Á¬Ì ◊‰Îfi˘ »ı?
±Î ’ˆÁÎ◊Ì ⁄Ï© ÷˘ ¤˛WÀ ◊¥ … »ı. ÿflı¿fiı ∞‰‰Îfi˘ ±Ï‘¿Îfl »ı.
¿˘”¿fiı ‹ÎflÌfiı ∞‰‰_ ±ı ‹Îfi‰÷Î … fi◊Ì.”
Á‹Î…fiÎ ÿflı¿ ZÎıhÎfiÎ ·˘¿˘fiı, F›Îflı ÷¿ ‹‚Ì I›Îflı ±ı‹HÎı
Ïfi—Á_¿˘«’HÎı ¿èÎ_ »ı. √…flÎ÷fiÌ ∞‰Îÿ˘flÌ fi‹˝ÿÎfi˘ ’˛ÎHÎ’˛ë
±ÎT›˘ I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ëο·ı ±ı¿ … Ïÿ‰Á‹Î_ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_
ËΩfl˘ ·˘¿˘±ı ÁËÌ ¿flÌfiı √…flÎ÷fi_ Â˙›˝ ÿÂνT›_ Ë÷_.
‘ ‹˝’Ïfl‰÷˝fi ±_√ı ’HÎ ÷ı±˘ ¬Ò⁄ V’WÀ ω«Îfl˘ ‘flΉı »ı.
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı »ı — “·Î·« ±Î’Ìfiı, ·˘¿˘fiÌ ±iÎÎfi÷Îfi˘ ·Î¤
·¥fiı ‘‹˝’Ïfl‰÷˝fi ¿flΉ‰_ ÷ı Â_ ›˘B› »ı ?”
‰À΂’˛T≤ÏkÎ ±_√ı ÷ı‹HÎı πB·ıLÕfiΠϬ˛V÷Ì ‘‹˝‰ÕÎ ±Î¿ÛÏ⁄Â’
±˘Œ ¿ıLÀfl⁄flÌfiı ’Ò»u_ Ë÷_ ¿ı “Ϭ˛V÷Ì ‘‹˝fiÎ ‹A› ÿÁ ±Îÿı¢fi_
’ηfi ¿flı ÷ı ÁΫ˘ Ϭ˛V÷Ì ¿Ëı‰Î›, ÷˘ ±Î…ı ωr‹Î_ ±ı ÿÁı ÿÁ
±Îÿı¢(Àıfi ¿‹ÎLÕ‹ıLÀ˚Á)fi_ ’ηfi ¿flfiÎflΠϬ˛V÷̱˘ ¿ıÀ·Î ËÂı ?”
Ï⁄Â’ı ¿èÎ_ — “±ı‰Î ÷˘ ⁄Ë … ±˘»Î !”
V‰Î‹Ìḻı ±ı‹fiı ¿èÎ_ — “÷˘ ’»Ì …ı ÷‹ÎflÎ ±fi›Î›Ì±˘ »ı
±ı‹fiı … ÁΫΠ±fi›Î›Ì - ÁΫΠϬ˛V÷Ì ⁄fiΉ˘ fiı ! ±ı ÿÁ
±Îÿı¢fi_ ’ηfi ¿fl÷Î_ ◊Λ ±ı‰_ ¿fl‰_ Ωı¥±ı fiı ! ¬Î·Ì Á_A›Î
‰‘Îfl‰Î ‰À΂ ’˛T≤ÏkÎfi˘ ¢ ±◊˝ »ı ?”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı »ı — “ÿflı¿ ‘‹˝fi˘ ±fi›Î›Ì, ’˘÷ÎfiÎ ‘‹˝fi_ ÁΫÌ
flÌ÷ı ’ηfi ¿flı, ÷˘ ±Î‰Î ‘‹˝fiÎ fi΋ı «Î·÷Î {CÎÕÎ … fi flËı.”
 ÏËLÿI‰fiÌ fl«fiÎI‹¿ ±„V‹÷΋Î_ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ⁄˛õ÷ı…fi˘ ’˛¿ÎÂ’_… flı·Î› »ı.
ÏËLÿI‰fiÎ «V÷ Á‹◊˝¿ … fiËŸ, ±ı¿ ’˛¬fl F›˘Ï÷‘˝fl ÷flÌ¿ı ÏËLÿI‰fiÎ_ ±…‰Î‚Î_
ωr¤fl‹Î_ ’˛ÁflΉÌfiı ÷ı‹HÎı ÏËLÿ±˘fiÎ_ ÂÌ √˙fl‰◊Ì μ¯Î÷ ¿›Î* »ı, ’fl_÷ ÷ı‹Î_
±Îø‹¿÷Î ¿ı ¿|fl÷Î ’˛‰ı‰ΠÿÌ‘Ì fi◊Ì, ±ı ’HÎ ±ı‹fiÎ Â˙›˝fi˘ ±ı¿ ’˛¤Î‰ »ı !
flÎ…‘ÎfiÌ ÏÿSËÌ‹Î_ ±ı‹HÎı Á…ı˝·_ “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋” ’HÎ ±ı‹fiÎ ±ı‰Î
±„V‹÷Τ›Î˝ ˈ›Îfi_ ’˛Ï÷Ï⁄_⁄ »ı.
87 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı ÿıÂ-ωÿı‹Î_ fi‰Î_ fi‰Î_ ¤T› Ϭfl⁄© ‹_Ïÿfl˘ fl«‰Îfi˘ Á_¿S’
’HÎ ¿˘fiı ◊Λ ? ±Î ™‹flı ±ZÎfl‘΋ …ı‰Î_ ’ÏflÁfl˘fi_ Á…˝fi ¿fl‰ÎfiÌ ‘√ ¿˘fiı ˢ› ?
85 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı ÷ı±˘ ωrfiÌ ±Ω›⁄Ì Á‹_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋ fl«ı ¿ı
À˘flLÀ˘ ±fiı ±ıÀ·ÎLÀÎ …ı‰Î_ ±fiı¿ ‹ËÎfi√fl˘‹Î_ Ϭfl⁄© ‹_Ïÿfl˘ fl«ı »ı, ¤Ò¿o’√˛V÷
√΋˘ ÿkο ·ı »ı, ¿ı ωrfiÎ ±fiı¿ ¬ÒHÎı ±ÎK›Î„I‹¿ Á_ÿı ’˛‰÷ν‰‰Î …ı ∂Ω˝◊Ì ¿Î›˝
¿flı »ı, ±ı‹Î_› Á˙fiı ±ı¿ ’˛¬fl ÏËo‹÷‰Îfi ‹ËÎ’vÊfiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı.
¤Îfl÷fiÎ ‹Îfi‰ ±Ï‘¿Îfl ’_«fiÎ Ïfiÿı˝Â¿ ±fiı ÁÌ.⁄Ì.±Î¥.fiÎ ’Ò‰˝ Ïfiÿı˝Â¿ lÌ
¿ÎÏ÷˝¿ı›fiÁÎËı⁄ı ¿èÎ_ Ë÷_ — “‹fiı
·Î√ı »ı ¿ı ωr‹Î_ Á˙◊Ì ÏËo‹÷‰Îfi
’vÊ Ωı ¿˘¥ ˢ› ÷˘ ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ… »ı. fi‰Î ›√fiÌ ÁÎ÷
±Ω›⁄Ìfi_ ‹Ò˚S›Î_¿fi ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı
÷˘ ÁË◊Ì ’˛◊‹ fi_⁄fl ±ZÎfl‘΋
·¥ …Âı. ’˛I›ı¿ ¤Îfl÷Ì›fiı ±Îfi˘
√‰˝ ˢ‰˘ Ωı¥±ı. ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiÎ «‹I¿Îfl˘‹Î_fi˘ ±Î ±ı¿
«‹I¿Îfl »ı. ‹ÎflÌ Á‹… »ı ¿ı ¿˘¥
ÂËıfiÂÎË ±Î ¿Î‹ ¿flÌ fi ¿ı, ¿˘¥
Áfl¿Îfl ’HÎ fi ¿flÌ Â¿ı, ¿˘¥
±Î_÷flflÎWÀˇÌ› Á_V◊Î ’HÎ fi ¿flÌ Â¿ı.
ωr¤flfiÌ Áfl¿Îfl˘ ±fiı Á_V◊α˘±ı
±ËŸ◊Ì ⁄˘‘’Îà ·ı‰˘ Ωı¥±ı ¿ı ±ı¿
Á_÷ Á‹√˛fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı Á‹Î…
“ÿflı¿fiı ∞‰‰Îfi˘ ±Ï‘¿Îfl »ı.
‹ÎÀı ±ÎÀ·Î ’˛ı‹ ±fiı Á‹’˝HΤΉfiı ’˛ıflÌ Â¿ı »ı ! ±Î‰_ ’ÏflÁfl ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı »Î÷Ì ¿˘”¿fiı ‹ÎflÌfiı ∞‰‰_ ±ı ‹Îfi‰÷Î … fi◊Ì.”
Ωı¥±ı ! ‹fiı ·Î√ı »ı ¿ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ÿÏfi›ÎfiÎ Á˙◊Ì ÂÒfl‰Ìfl ’vÊ »ı. Á‹√˛
ωr ‹ÎÀı ÷ı±˘ ±ı¿ ±Îÿ½ »ı.”

V‰Î ‹ÌlÌfiÎ_ Â˙›˝ ±fiı ÷ı…„V‰÷ÎfiÎ_ ±Î‰Î_ ±fiı¿ ’Ïfl‹ÎH΢ »ı, …ı‹Î_ Á˙fiı ±ı¿
’ωhÎ ±ÎK›Î„I‹¿ ’˛¿Î ’˛ÎM÷ ◊Λ »ı.
Â˙›˝fiÌ ±ÎK›Î„I‹¿ ω¤Î‰fiÎ ¿o¥¿ ±Î◊Ì› ωÂıÊ »ı. lÌ‹ÿ˚ ¤Î√‰÷ ¿Ëı »ı —
“Sfl÷ÊflÁfl¡ÿ— ‡Êıÿ¸◊˜” (11-19-37)
V‰¤Î‰ ’fl ω…›Ì ◊‰_ ±ı‹Î_ … Â˙›˝ »ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿Ëı »ı ¿ı ’˘÷ÎfiÎ_ ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiı ◊fl◊fl ‘˛Ω‰ı ÷ı
ÁΫ˘ ÂÒfl‰Ìfl »ı. (‰«fiÎQ≤÷ ·˘›Î - 2)
‹-ÿ‹-÷’◊Ì ±·_¿Ú÷ V‰Î‹ÌlÌfiÎ T›„@÷I‰‹Î_, ≥„Lƒ›˘-±_÷¿flHÎ ’fl ω…›Ì
±fiı ±ı¿ ±…ı› ’˙vÊ Ï‰·Áı »ı, …ı @›Îflı› Ï…÷Λ fiËŸ, @›Îflı› ·˘’Λ fiËŸ !
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ±ı fi‹HÎÎ ¬˘Ï‚›Î‹Î_, ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiÌ √·Î‹Ì◊Ì
’fl ±ı¿ Á‰˝÷_hÎ-V‰÷_hÎ ›˘√ÌLƒ ‰Áı »ı, …ı @›Îflı› ⁄_‘Λ fiËŸ, @›Îflı› …_∞fl˘‹Î_
…¿ÕΛ fiËŸ...
109
VQ≤Ï÷— …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ...
 VQ≤Ï÷ ±ıÀ·ı ‹ÎhÎ ÷ı…V‰Ì ›ÎÿÿÎV÷ fiËŸ,
’fl_÷ ¤√‰Îfifi_ ¤@÷˘ ’flfi_ ±ı¿ ωÂıÊ ¿Ú’Î-‰flÿÎfi.
’˘÷ÎfiÎ ¤@÷˘ ±fiı ¤@÷˘fiÌ Áı‰Îfi_ ¤√‰Îfi Ïfifl_÷fl V‹flHÎ flάı »ı -
÷ıfiÌ ’˛÷ÌÏ÷ ±Î Áÿ˚√HÎ ±Î’ı »ı. ÷ı‹Î_ ¤√‰Îfifi_ ¤@÷‰IÁ·’b_ »·¿ı »ı,
¤√‰ÎfifiÌ ¤@÷˘ ’˛I›ıfiÌ ±ZΛ ’˛ÌÏ÷fi_ ÿ½fi »ı.
…ı‹fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±¬_Õ VQ≤Ï÷ flËı »ı ±ı‰Î VQ≤Ï÷ÏfiÏ‘ √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷ ’HÎ
¤@÷˘fiÌ VQ≤Ï÷ ¿flÌfiı ‹ÏË‹Î’Ò‰˝¿ ‰ÎIÁS›fi˘ ±Ï¤Êı¿ ¿flı »ı.
¤√‰ÎfifiÌ ±Î ‰IÁ·÷ÎfiÎ ‘Îfl¿ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…
±Î‰Ì ¤@÷-VQ≤Ï÷fi_ ±ı¿ ±÷·fiÌ› μÿÎËflHÎ »ı.

V‰Î ‹ÌlÌfi˘ ·˘¿Á_’¿Û ±ΩıÕ.

fl˘…fiÎ ÁıÓ¿Õ˘ ·˘¿˘fiı T›„@÷√÷ ‹‚‰Îfi_,
÷ı‹fiÌ Á‹V›Î±˘fiı ¿Îfi ±fiı xÿ› ±Î’‰ÎfiÎ_,
±ı‹fiı ÁΫ˘ ‹Î√˝ ÿı¬ÎÕ‰Îfi˘, ±ı ±ı‹fi˘ ‰Ê˘˝fi˘
‰HηA›˘ ∞‰fiø‹. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı ‹·Î¿Î÷˘
±˙’«ÎÏfl¿ fi ˢ›, ÷ı‹Î_ ±ÎI‹Ì›÷Îfi˘ ±¿SM›
V’½ ˢ›.
fiZÎh΋΂fiÌ …ı‹ Á÷÷ ω«fl÷Î V‰Î‹ÌlÌ,
ËΩfl˘ √΋ÕÎ_±˘ ±fiı ·Î¬˘ CÎfl‹Î_ CÎÒQ›Î »ı, ±ı
ÿflı¿ √΋fiÌ fl… ±fiı ±ı ÿflı¿ CÎflfiÌ
±Î⁄˘Ë‰Îfi˘ ±ı‹HÎı xÿ›◊Ì V’½ ¿›˘˝ »ı ! ±ı
·Î¬˘ ¤@÷˘fiı ±ı‹HÎı Ïfi—V‰Î◊˝ VfiıËfiÌ fi…flı
ÏfiËÎY›Î »ı. ’ÏflHÎ΋ı ±ı ⁄‘Î … V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı
V‰…fi Á‹Î »ı. ±fiı ±Î ±ÎI‹Ì›÷ÎfiÎ ⁄‚ı
V‰Î‹ÌlÌfiΠˈ›ı ±ı¿ ‹ËÎÁÎ√fl Á‹˘ VQ≤Ï÷¿˘Â
fl«Î›˘ »ı, …ı‹Î_ ±¬ÒÀ VQ≤Ï÷-¬Ωfi˘ »ı -
±√ÏHÎ÷ ËÏfl¤@÷˘fi˘, ±ı‹fiÌ Áı‰Î±˘fi˘,
±ı‹fiÎ ‹ÏË‹Îfi˘. @‰Ï«÷˚ ±«Îfi¿ ÷ı±˘fiÎ
‹¬ı◊Ì ±ı VQ≤Ï÷¿˘ÂfiÎ_ ¶Îfl ¬Ò·Ì Ω› »ı I›Îflı
±ÎÁ’ÎÁfiÎ Á˙ ⁄ı CÎÕÌ Ë÷’˛¤ ◊¥ Ω› »ı.
¿ıÀ¿ıÀ·Î ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ fi΋, √΋, Ãı¿ÎHÎÎ_ ±fiı
Áı‰Î±˘fiÌ ±ı‹fiı VQ≤Ï÷ »ı ! ¿ıÀ¿ıÀ·Î
111
ËÏfl¤@÷˘fiÌ ’ıœÌ±˘fiÌ ÁÎ_¿‚˘ ±ı‹fiΠˈ›ı »ı !
¤@÷˘fiÌ ÁÎ◊ı Á_¿‚Λı·Î ¿ıÀ¿ıÀ·Î_ fi√fl˘,
’˛ÿı¢, Á‹ÎΩıfiÌ ±Îfl’Îfl ±ı‹fiÌ VQ≤Ï÷±˘
‰ŸÀ‚Λı·Ì »ı ! ±fiı ±ı ’HÎ, ¿ıÀ·Î›
ÿΛ¿Î±˘fiÎ_ ‰ËÎHÎÎ_ ‰Î›Î_ ’»Ì› ±ı‰Ì …
÷Î…√Ì ¤flÌ VQ≤Ï÷±˘ !
V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ◊ıfiÎ ±ı‰Î ±√ÏHÎ÷
±fi¤‰˘‹Î_◊Ì ◊˘Õο ±fi¤‰˘ ‹‹‚Ή̱ı.
@›Î flı¿ ·˘¿˘ ·˘ËÌfiÌ Á√Î¥ ’HÎ ‰ÌÁflÌ
Ω› »ı, ±ı‰Î ±Î ›√‹Î_, V‰Î‹ÌlÌfiΠˈ›ı ±Î
ÁIÁ_√fi˘ ωÂ΂ ’Ïfl‰Îfl ¿ı‰˘ Ï«fl_÷fi ⁄fiÌ
flè΢ »ı !
÷Î. 23-2-2006fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ
‰S·¤Ï‰zÎfi√fl ¬Î÷ı ¤˘…fi ·¥ flèÎÎ Ë÷Î.
±ı ÿflQ›Îfi Á_V◊ÎfiÎ »ÎhÎη›fiÎ ¿ıÀ·Î¿
ωzÎ◊a±˘fi˘ ’Ïfl«› ±’Î¥ flè΢ Ë÷˘. Ï‹÷ıÊ
fi΋fiΠωzÎ◊afiÎ ’Ïfl«›‹Î_ ¿Ëı‰Î›_ ¿ı ÷ı
…ıÁ_√’flÎfi˘ ‰÷fiÌ »ı.”
“fiflÏÁ_ˤΥ ‰Î‚_ ?” V‰Î‹Ìḻı ±ıfiÌ
Á΋ı Ωı¥fiı ’Ò»u_.
“ËÎ.” Ï‹÷ıÊı ¿èÎ_. ±ıÀ·ı Á_÷˘±ı ¿èÎ_ — “÷ÎflÌ

±Î¬Ì ’ıœÌfi_ fi΋ ¿ËÌ Á_¤‚Ή.”
“±ı ÷˘ Ëo ¿ËÌ Á_¤‚Ή_.” V‰Î‹Ìḻı Á΋ı◊Ì … ¿èÎ_ ±fiı
÷fl÷ … Ï‹÷ıÊfiı ŒflÌ◊Ì ±ıfi_ fi΋ ’Ò»Ìfiı ¿èÎ_ — “÷Îv_ fi΋ Ï‹÷ıÊ.
Ï‹÷ıÊfiÎ Ï’÷Î∞ fl‹ıÂ. fl‹ıÂfiÎ fiflÏÁ_Ë ±fiı fiflÏÁ_ËfiÎ
fiÎflΛHΤΥ.”
±ı ’Ïfl‰ÎflfiÌ Áı‰Î±˘fiÌ VQ≤Ï÷ ¿flÌfiı ‰‚Ì V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı —
“fiflÏÁ_Ë fiÎfi˘ ±fiı Ï√fl‘fl ‹˘À˘. ¬Ò⁄ … …^fiÎ ÁIÁ_√Ì. ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…fiÎ ‰¬÷fi˘ ÁIÁ_√.” ±ÎÀ·_ ¿ËÌfiı V‰Î‹Ìḻı ‰‚Ì
Ï‹÷ıÊfiı ’Ò»u_ — “√Ωfifi @›Î_ »ı ?”
“‹ÎflÎ CÎflfiÌ ⁄Î…\‹Î_ … flËı »ı.”
V‰Î‹Ìḻı ‰‚Ì ¿èÎ_ — “fiflÏÁ_ˤΥ ÿı‰«flHÎ V‰Î‹ÌfiÎ ‹Î‹Î
◊Λ.”
Ë∞ √¥ ¿Î·ı … ÁΑ∞‰fi V‰Î‹Ì±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ ¿ı “ˉı
‹fiı ¿Î_¥ ›Îÿ flËı÷_ fi◊Ì.”
I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ’HÎ ⁄˘S›Î Ë÷Î — “‹fiı ’HÎ ›Îÿ flËı÷_ fi◊Ì !”
÷Î. 26-12-”98fiÎ fl˘… ÁÎfl_√’fl‹Î_ ’fl‹V‰w’ V‰Î‹Ì
±ı¿ ËÏfl¤@÷fiı V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ·ÎT›Î. ’Ïfl«› ±Î’÷Î_ ¿Ëı —
“±Î ⁄ı«fl¤Î¥, fl˘ËÌÂ΂ÎfiÎ »ı.”
V‰Î‹ÌlÌ ±ı‹fiÌ Á΋ı Ωı¥ flèÎÎ. VQ≤Ï÷ œoœ˘‚Ì ’Ò»u_ — “’Ëı·Î_
¿›Î √΋ Ë÷Î ?”
’fl‹V‰w’ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “fl˘ËÌÂ΂΋Î_ ….”
V‰Î‹ÌlÌfiı Á_÷˘Ê fi ◊÷Î_ ±Î√‚ fiÌ¿‚Ì √›ı·Î ⁄ı«fl¤Î¥fiı
’λΠ⁄˘·Î‰‰Î‹Î_ ±ÎT›Î. ’Ò»u_ — “÷‹ı ’Ëı·Î_ @›Î_ flËı÷Î Ë÷Î ?”
“«¿‹’fl. I›Î_ ’_ÿfl ‰Ê˝ flËı·˘.”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î_¬˘‹Î_ «‹¿ ±Î‰Ì. ÷fl÷ ¿Ëı — “Ëo±±... ÷ıHÎı
«¿‹’fl‹Î_ ⁄ı ‰¬÷ ’‘fl΋HÎÌ ¿flΉı·Ì.” ±ı‹ ¿ËÌ ⁄ı«fl¤Î¥fiÎ
ËÎ◊fiı μIÁÎË’Ò‰˝¿ V’Âafiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î. V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚Ìfiı
⁄ı«fl¤Î¥ ⁄ËÎfl ±ÎT›Î I›Îflı ’fl‹V‰w’ V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — “÷‹ı
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’‘fl΋HÎÌ @›Îflı ¿flΉı·Ì ?”
“·√¤√ Ï’V÷ηÌÁ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ !”
±Î‰Î ’˛Á_√˘±ı ’˛÷ÌÏ÷ ◊Λ ¿ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ xÿ›‹Î_
ËÏfl¤@÷˘fiÌ VQ≤Ï÷±˘ ÁÿÎ fi‰’S·Ï‰÷ flËı »ı, ÷ıfiÌ ’˛÷ÌÏ÷
±‰Îflfi‰Îfl ◊÷Ì flËı »ı.
÷Î. 13-9-”93fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ ‹_⁄¥‹Î_ hÎÌ…ı ‹Î‚ı ÁÎ_K›-
112
·Î¬˘ ¤@÷˘fiı ±ı‹HÎı Ïfi—V‰Î◊˝ VfiıËfiÌ fi…flı ÏfiËÎY›Î »ı.
’ÏflHÎ΋ı ±ı ⁄‘Î … V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı V‰…fi Á‹Î »ı.
¤˛‹HÎ ¿flÌfiı μ÷Îflı ’‘ÎflÌ flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì
Ï·N˚À ’ÎÁı ±ı¿ ¤Î¥fiÌ ÁÎ◊ı ∂¤Î Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌ ±ı ¤Î¥fiı
Ωı÷Î_ … ⁄˘S›Î — “¿ı‹ fiflıLƒ !” 50 ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ fiflıLƒ¤Î¥fiı
⁄΂’H΋Î_ Ωı›Î Ë÷Î ±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ›◊Î÷◊Î ›Îÿ Ë÷_. ’»Ì ¿Ëı —
“¿flΫ̋Î_ ’ÎflΛHÎ ¿flÌ I›Îflı ±Î‰Î› ±Î‰ÕÎ-±Î‰ÕÎ Ë÷Î ! ±Î
∞‰flÎΩHÎÌfiÎ ÿÌ¿flα˘. V‰Î‹Ì ±ıfiÌ … √ÎÕÌ‹Î_ Œfl÷Î_.
÷Î. 28-12-”94fiÎ fl˘… ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ‹_⁄¥fiÎ ¿fi¤Î¥
±‹Ìfi, ±ı‹fiÎ ±‹ıÏfl¿Î‰ÎÁÌ Á√Îfiı ·ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı±˘ ±˘‚¬ÎHÎ
±Î’‰Î …÷Î Ë÷Î. I›Î_ ÷˘ V‰Î‹ÌlÌ … ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “±ı‹fiı ÁÎflÌ
flÌ÷ı ±˘‚¬_ »\_.”
±ı‹ ¿ËÌfiı V‰Î‹ÌlÌ ÁÕÁÕÎÀ ⁄˘·‰Î ‹Î_ÕuÎ — “÷ÎflÎ ⁄Î’∞
fl‹ıÂ, ±ı‹fiÎ ¤¥·Î·, ±ı‹fiÎ «÷fl¤Î¥ fiı ±ı‹fiÎ Â΋‚¤Î¥.
«÷fl¤Î¥fiı ’Î_« ÿÌ¿flÎ - Á˘‹Î¤Î¥, ËÌflΤΥ, ËÎ◊̤Υ,
«fi̤Υ fiı »˘ÀΤΥ. ËÌflΤΥfiı hÎHÎ ÿÌ¿flÎ, Á˘‹Î¤Î¥fiı ⁄ı,
÷‹ı hÎHÎ ¤Î¥±˘...”
Á fiı 2004fiÌ Ï‰ÿı›ÎhÎÎ ÿflQ›Îfi V‰Î‹ÌlÌ ·_Õfi ’‘Λν
Ë÷Î. ⁄’˘flı ¤˘…fi ÿflQ›Îfi ‹_Ïÿfl‹Î_ Áı‰Î ±Î’÷Î ›‰¿˘ ’˘÷ÎfiÌ
Áı‰Î±˘fiÌ fl…^±Î÷ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ÷ı‹Î_ ±ı¿ Áı‰¿ı ’˘÷Îfi˘
’Ïfl«› ±Î’÷Î_ ¿èÎ_ — “‹Îv_ fi΋ Ëflı fiı √΋ lÌ∞’flÎ.”
±ı ÁÎ_¤‚÷Î_ … V‰Î‹Ìḻı Á΋ı ≠ë ’Ò»u˘ — “÷ÎflÎ ⁄Î’∞fi_
fi΋ Â_ ?”
“fl΋∞ »√fi.”
V‰Î‹ÌlÌfiı ÷˘ lÌ∞’flÎfiÎ_ ±ı¿ ±ı¿ CÎfl ±fiı ËÏfl¤@÷˘fiÎ_
∞‰fi-Ï«hÎ ⁄flÎ⁄fl ›Îÿ »ı, ÷ı‹Î_ ±Î ›‰¿fi_ M≤Wà ¬Ò·Ì √›_ ±fiı
¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “±Î ·˘¿˘ ‹Ò‚ μ√΋ıÕÌfiÎ. ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı
F›Îflı …‹Ìfi˘ ‰ÁÎ‰Ì I›Îflı ±ËŸ lÌ∞’fl΋Î_ ·Î‰Ìfiı ‰ÁΉı·Î.
±ÎfiÎ ⁄Î’∞ fl΋∞ fiı ÿ›Î‚ ±ıfi˘ ¤Î¥. »√fifiÎ ±Î ⁄ı.
»√fifiı «Îfl ¤Î¥±˘ Ë÷Î. Ïhο‹ ‹˘ÀÎ fiı »√fi, fiÎflΛHÎ fiı
÷‚ÂÌ - ±ı‰Î› «Îfl ¤Î¥±˘. ±Îfi˘ ¤Î¥ ±I›Îflı ÁÎfl_√’fl‹Î_
ÁΑ »ı. fiı Áfl÷‰Î‚Î ’ı·Î ‹ÏHηη »ı ±ı ⁄‘Î ¿<À<_⁄Ì ◊Λ.”
ËflıÂfiÎ ËÎ◊‹Î_ ‹Î¥¿ ±ı‹ fiı ±ı‹ flËÌ √›_, ±fiı V‰Î‹ÌlÌfiÌ
±ÎI‹Ì›÷Î ±_÷fl‹Î_ ¿˘÷flÎ¥ √¥.
±ıÏÕÁfi‹Î_ ÷Î. 25-5-2004fiÎ fl˘… ±ı¿ ›‰¿ V‰Î‹ÌlÌ
’ÎÁı ±ÎT›˘ ±fiı V‰Î‹Ìḻı ÷ıfi_ √΋ ’Ò»u_, ÷ıHÎı ¿èÎ_ — “Õ<_√flÌ-
ÀŸ⁄Î.”
“÷_ ¿˘fi˘ ÿÌ¿fl˘ ?”
“ËÏfl¤Î¥fi˘.”
÷fl÷ … ËÏfl¤Î¥fiÌ ’ıœÌ±˘fiÎ_ fi΋ V‰Î‹ÌlÌfiÎ Ë˘Ã ’fl fl‹‰Î
‹Î_ÕuÎ_ — “ËÏfl¤Î¥ √˘Ï‰_ÿ¤Î¥, √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹◊fl¤Î¥, ‹Ò‚
ÁÎflÁÎfiÎ...”
’˘÷ÎfiÎ ’Ò‰˝ΩıfiÌ ‰Î÷ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹¬ı◊Ì ‰Ëı÷Ì Ωı¥fiı ±ı
›‰¿ V÷O‘ ◊¥ √›˘.
±ı ¿ ‰Îfl ÁÎfl_√’fl‹Î_ Á‰ÎflfiÎ ÏfiI›¿‹˝◊Ì ’fl‰ÎflÌfiı,
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌfiı V‰Î‹ÌlÌ ’λΠ‰‚Ì flèÎÎ Ë÷Î.
Á_÷˘-’ÎÊ˝ÿ˘ ±fiı ËÏfl¤@÷˘◊Ì CÎıflΛı·Î V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î√‚ ⁄ı
⁄΂¿˘ ÿ˘Õ÷Î_ Ë÷Î_. ±ı ⁄ı ⁄΂¿˘fiı ⁄÷ΉÌfiı V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı, “±Î
ÿı‰flÎ… ±fiı ±Î ±flω_ÿ. ÷Î…’fl‰Î‚Î fl‰∞fiÎ ⁄ı ÿÌ¿flÎ.
fl‰∞fi˘ ⁄Î’ ‘fl‹ÂÌ. ±ı ‘fl‹ÂÌ, ·¬‹HÎ ±fiı ¿Îfi∞ hÎHÎ
¤Î¥±˘ ◊Λ. ±ıfiÎ ⁄Î’ ⁄ı«fl ’λ·Ì ™‹flı ÁΑ ◊›Î Ë÷Î. ⁄Ë
iÎÎfiÌ, ¿Ì÷˝fi˘, Áά̱˘, ¿Õ̱˘ ⁄Ë ⁄˘·÷Î...”
÷Î. 22-11-94fiÎ fl˘… ⁄˘«ÎÁH΋Î_ ’ıÀ·ÎÿfiÎ ±ı¿ ‹‹ZÎ
ÿ½fiı ±ÎT›Î. V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “fl‹HΤΥ ÷‹ÎflÎ Â_ ◊Λ ?”
÷ı±˘ ¿Ëı — “‹ÎflÎ Ï’÷Î∞.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “±˘...ˢ... ÷‹Îflı I›Î_ ÷˘ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…
CÎHÎÌ ‰Îfl ±ÎT›Î »ı. ÷‹ı …ı Á_V¿Ú÷ ’ÎÃÂ΂Π«·Î‰˘ »˘, ±ı‹Î_ ‹ıÓ
’flÌZÎÎ ’HÎ ±Î’Ì »ı.” ±ı‹ ¿Ëı÷Î_ fl‹HΤΥfiÎ ¤Î¥fi_ fi΋ ’HÎ
⁄˘·Ì √›Î.
±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÁÎfiˢ{ı‹Î_ ÷Î. 6-9-2007fiÎ fl˘… V◊ÎÏfi¿
¿Î›˝¿flı ±ı¿ ›‰¿fi˘ ’Ïfl«› ±Î’‰Îfi_ Ë…\ ÷˘ «Î· ¿›*, ±ı ÁÎ◊ı
… V‰Î‹Ìḻı ’Ò»u_ — “÷_ ÷˘ fl‹HΤΥ «˘@ÁÌfi˘ ÿÌ¿fl˘ fiı !”
“ËÎ !”
“⁄Ë ÁÎv_ ! ±‹ÿΉÎÿ ‹_Õ‚‹Î_ ¿Î›‹ ±Î‰÷˘ fiı ÷⁄·Î_
‰√ÎÕ÷˘ ! ±fiı ‹˘ÀΤΥ...”
“‹ÏHΤΥ !”
“ËÎ, ⁄flÎ⁄fl ! ‹ÏHΤΥ «˘¿ÁÌ !”
’˘÷ÎfiÎ ’Ïfl‰ÎflfiÌ ±Î VQ≤Ï÷±˘◊Ì ±ı ›‰¿ CÎfiU›Î‹fiÎ
fl˘‹ıfl˘‹ fl˘‹Î_Ï«÷ ◊¥ √›Î.
÷Î. 29-6-2007fiÎ fl˘… Ï¿Î√˘‹Î_ ±ı¿ ¤Î¥ ÏÕÀˇ˘¥À◊Ì
113
ÿ½fiı ±ÎT›Î. V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fi_ √΋ ’Ò»u_. …‰Î⁄ ‹Y›˘ —
“’Ï·›Õ !”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±ı‹ ! ’Ï·›ÕfiÎ ! ’Ï·›Õ‹Î_ ÷˘ ±‹Îflı
±ı¿ √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ωΤΥ »ı.”
“±ı ÷˘ ‹ÎflÎ ⁄Î’∞ ◊Λ !”
“S›˘, ÷˘ ’»Ì √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ÷˘ √΋ √…‰ı ±ı‰Ì flÌ÷ı …›
⁄˘·Î‰ı »ı, ÷‹ı ¿ı‹ fi◊Ì ⁄˘·Î‰÷Î ?” ±ı‹ ¿ËÌfiı Á΋ı◊Ì …›
⁄˘·‰Î ¿èÎ_. ’˘÷ÎfiÎ Ï’÷ÎfiÌ ±Î‰Ì ·ÎZÎÏHο÷Î ÁÎ◊ıfiÌ VQ≤Ï÷◊Ì ±ı
ËÏfl¤@÷ μIÁÎË’Ò‰˝¿ …› ⁄˘S›Î ±fiı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿfi˘
‘O⁄˘ ±ı‹fiı ‘L› ¿flÌ √›˘.
÷Î. 20-8-2007fiÎ fl˘… ±ıÀ·ÎLÀ΋Î_ ±ı¿ ¿Î›˝¿flfi˘ ’Ïfl«›
±’Λ˘ — “¤Î‰fi√flfiÎ »ı.”
V‰Î‹Ìḻı ’˛Ï÷’˛ë ¿›˘˝ — “¿˘fiÎ ÿÌ¿flÎ ?”
“Â΋∞¤Î¥fiÎ.”
“Â΋∞¤Î¥ ÀÌ. ÀÌ. fiı !”
“ËÎ !”
“¤Î‰fi√fl‹Î_ Â΋∞¤Î¥ ÀÌ. ÀÌ. Ë÷Î. ±ı‹HÎı ⁄Ë … Áı‰Î
¿flÌ »ı. ±fiı ÷Î…’fl‰Î‚Î ¬˘ÕΤΥfiÎ ±ı ¤ÎÏHΛΠ◊Λ !”
±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÷Î. 7-8-2007fiÎ fl˘… ±ıÏÕÁfi‹Î_ ¥VÀ ωLÕÁfl
‹_Õ‚fi˘ ’Ïfl«› ±’Î¥ flè΢ Ë÷˘. ±ı¿ ›‰¿fi˘ ’Ïfl«› ±’Î÷Î_
¿èÎ_ — “V‰Î‹Ì ! ±Î «_ƒı ¿Ëı »ı ¿ı V‰Î‹Ì⁄Î’Î ‹fiı ±˘‚¬ı »ı, ÷˘
±Î’ … ¿Ë˘, ±ıfiı ±˘‚¬˘ »˘ ¿ı fiËŸ ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “ËÎ, ±ı ±ÎHÎ_ÿ ’ÎÁı √Îfi΋Î_ ¿Î›˝¿fl Ë÷˘ fiı !”
ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — “÷ÎflÎ ÿÎÿÎ ¿ı ⁄Î’∞fi_ fi΋ ?”
’fl_÷ «_ƒı ¿Î_¥ ¿Ëı ÷ı ’Ëı·Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “e·Î¤Î¥
‹Ò‚∞¤Î¥ !”
«_ƒı V÷O‘ ◊¥ √›˘ ! ±ıHÎı ¿èÎ_ — “ÁÎ«Ì ‰Î÷ »ı, ±ı ‹ÎflÎ
ÿÎÿÎfiÎ Ï’÷Î ◊Λ !”
÷Î. 14-8-2007fiÎ fl˘… ±ıÏÕÁfi‹Î_ ‹·Î¿Î÷ ÿflQ›Îfi ±ı¿
ËÏfl¤@÷ ¿Ëı — “Ë_ ’vÊ˘k΋ ·S·fi˘ ÿÌ¿fl˘ ◊Ι !” V‰Î‹ÌlÌ ÷fl÷
… ⁄˘·‰Î ·ÎB›Î — “ËÎ, ’vÊ˘k΋ ·S· ¤ÎÿflH΋Î_ flËı÷Î Ë÷Î.
±ı‹fiÎ_ ’IfiÌfiı ¬flı¬fl˘ ÁIÁ_√ ! ±‹ı ¤ÎÿflHÎ ¤HÎ÷Î I›Îflı ÿfl
⁄ÎflÂı ±‹fiı ’ÎflHÎÎ_ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÁÌ‘Á΋√˛Ì ‹ÏË‹Î◊Ì ‹˘¿·Î‰÷Î_ !”
V‰Î‹ÌlÌfiΠˈ›ı ’˘÷ÎfiÎ_ ‹Î÷Î-Ï’÷ÎfiÌ Áı‰ÎfiÌ ±ÎÀ·Ì

V‰Î‹ÌlÌfiΠˈ›ı ±Î ÁIÁ_√fi˘ ωÂ΂ ’Ïfl‰Îfl ¿ı‰˘ Ï«fl_÷fi
⁄fiÌ flè΢ »ı !
{ÌHΉÀ¤flÌ fi˘Ó‘ ÏfiËÎ‚Ì ±ı ËÏfl¤@÷ ÷ÎF…\⁄ ◊¥ √›Î !
÷Î. 3-7-2007fiÎ fl˘… èÎVÀfi‹Î_ ±ı¿ ¿Î›˝¿flfi˘ ’Ïfl«› ±Î’÷Î_ ¿Ëı‰Î›_ — “±Î
‰ÎÁÿı‰¤Î¥ ! ±Î’ ±ı‹fiı ΩH΢ »˘...”
V‰Î‹Ìḻı ±‘‰E«ı … ¿èÎ_ — “±ıfi_ ±ı¿·Îfi_ fiËŸ ! ⁄‘Îfi_ ! ±ıfiÎ Ï’÷Îfi_, ±ıfiÎ
ÿÎÿÎfi_, ±ıfiÎ ¤Î¥±˘fi_... ⁄‘Ì ¬⁄fl »ı !” ±ı‹ ¿Ëı÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ZÎHÎΑ˝‹Î_
±ÎI‹Ì›÷Îfi˘ Áı÷ ⁄Î_‘Ì ÿÌ‘˘.
V‰Î ‹ÌlÌ Á‹ZÎ ¤˘…fi ÿflQ›Îfi ¿ı ‹·Î¿Î÷ ÿflQ›Îfi ±fiı¿ ·˘¿˘fi˘ ’Ïfl«›
±’Λ, I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ±‰U› ÷ı‹fiÎ ‰÷fifi_ √΋ ’Ò»ı ±fiı ÷ı ÁÎ◊ı ±ı √΋fiÌ ÁÎ◊ı
Á_¿‚Λı·Ì T›„@÷±˘ ±fiı ÷ı‹fiÌ ·ÎZÎÏHο÷α˘ ±ı‹fiÎ ‹¬ı◊Ì Áfl‰Î ·Î√ı !
V‰Î‹ÌlÌ @›Îflı¿ ≥Ï÷ËÎÁfiÌ ‰Î÷˘ ‹Î_Õı I›Îflı ±ıÀ·_ ÷κU› ‰Hνfi ¿flı ! ±ı‹ ·Î√ı
¿ı ΩHÎı √¥ ¿Î·ı … ±Î CÎÀfiÎ ⁄fiÌ Ë÷Ì !
÷Î. 28-4-2004fiÎ fl˘… ·_ÕfifiÎ ¤Îfi¤Î¥ ’Àı· ±ı¿ T≤© ËÏfl¤@÷fiı
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ·ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı±˘ V‰Î‹ÌlÌfiı ¿Ëı — “±Î’ ÷˘ ¬Ò⁄ ’Ïfll‹ ¿fl˘ »˘.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “±ı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ ÿ›Î◊Ì «Î·ı
»ı...” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄Î…\‹Î_ ∂¤ı·Î Ï’˛›ÿ½fi V‰Î‹Ìfiı
±ı‹fi˘ ’Ïfl«› ±Î’‰Î ·ÎB›Î — “±Î ¤Î¥
¤Îfi¤Î¥fiÎ ÁÁflÎ »ı, Á˘‹Î¤Î¥ ±ı‹fi_ fi΋.
1959fiÌ Áη‹Î_ ±Î ¤Îfi¤Î¥fiÎ_ ·Bfi Ë÷Î_ I›Îflı
±‹ı ¿o’ηΠ«Î_ÿ·˘ ¿fl‰Î √›Î Ë÷Î !”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î VQ≤Ï÷◊Ì 89 ‰Ê˝fiÎ Á˘‹Î¤Î¥
«Ï¿÷ ◊¥ √›Î.
÷Î. 8-8-2007fiÎ fl˘… ±ıÏÕÁfi‹Î_ ÁIÁ_√
√˘„WÃfiÌ ’˛T≤ÏkÎfi˘ ±Ëı‰Î· V‰Î‹ÌlÌfiı ±’Î¥ flè΢
Ë÷˘. “√˘„WÃfi_ Á_«Î·fi fiÀ<¤Î¥ ¿flı »ı” ±ı‹ ¿Ëı÷Î_
fiÀ<¤Î¥fi˘ ’Ïfl«› ±’Λ˘. I›Îflı fiÀ<¤Î¥fiı Ωı÷Î_ …
V‰Î‹Ìḻı ’Ò»u_ — “÷‹ı ÷˘ ’Ëı·Î_ ±‹ÿΉÎÿ‹Î_
flËı÷Î Ë÷Î fiı !”
“ËÎ... ±Î_⁄ΉÎÕÌ‹Î_.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±‹ı ÷‹ÎflÎ CÎflı ±Î‰Ì √›Î
»Ì±ı !”
‰Ê˘˝ ’Ëı·Î_fiÌ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı VQ≤Ï÷ fiÀ<¤Î¥fiı ¤ÎÔ‰ÏÔ‰¤˘fl ⁄fiÎ‰Ì √¥.
@›Îflı¿ ‰Ê˘˝ ’»Ì ¿˘¥ ‹‚ı I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ZÎHΤfl‹Î_ ±ı‹fiı ±˘‚¬Ì Ω› ±fiı
±ı‹fiÌ …^fiÌ Áı‰Î±˘fiÌ ¿ı ·ÎZÎÏHο÷α˘fiÌ VQ≤Ï÷±˘◊Ì Á˙fiı ±Ï¤¤Ò÷ ¿flÌ ÿı !
V‰Î‹ÌlÌ ¤…‹Î_ Áfiı 1994‹Î_ ’‘Λν Ë÷Î I›Îflı Á΋ı◊Ì ±Î‰÷Î T≤© ËÏfl¤@÷fiı
⁄÷ΉÌfiı ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “±Î √˘Ï‰_ÿ¤Î¥. 85 ‰Êı˝ Ë∞ ±ı¿·Î Œflı »ı. V‰Î‹ÌfiÎ
‰¬÷‹Î_ fiÎ≥fl˘⁄Ì‹Î_ …ı Á˙◊Ì ’Ëı·_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹_Ïÿfl ◊›_, ±ı ‰¬÷ı ÷ı±˘ ÀˇVÀÌ
Ë÷Î. ⁄fiΉfiÎfl ’HÎ ±Î …. Ëfl‹Îfi¤Î¥, ‹√fi¤Î¥ ⁄‘Î ÁÎ◊ı. ±Î’H΢ ’ZÎ ¬fl˘.”
¬⁄fl fiËŸ V‰Î‹Ìḻı »ıS·ı ±ı‹fiı @›Îflı Ωı›Î ËÂı ! √˘Ï‰_ÿ¤Î¥fiı ’HÎ ±ÎÂÎ fi
Ë÷Ì ¿ı ±ÎÀ·Î_ ⁄‘Î_ ‰Ê˘˝fiÎ_ ‰ËÎHÎÎ_ ‰ËÌ √›Î_ ’»Ì V‰Î‹ÌlÌ ‹fiı ±˘‚¬Âı !
÷Î. 24-3-95fiÎ fl˘… ÁÎfl_√’fl‹Î_ ±ı¿ T≤© ËÏfl¤@÷fiı Ωı÷Î_ … V‰Î‹ÌlÌfiÎ
ˈ›ı ∂·À ±Î‰Ì √¥ ±fiı ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “‹˘Ëfi ! ¿ı‹ »ı ?”
‹˘Ëfi ±ıÀ·ı √΋fiÎ ÁΉ Á΋ÎL› ¿˘‚Ì ËÏfl¤@÷. V‰Î‹ÌlÌfiı ∂·À ±ÎT›Îfi_
¿ÎflHÎ ±ıÀ·_ … ¿ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ‰¬÷‹Î_ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ı ¿˘‚Ì ¤√÷ı ¬Ò⁄ …
114
‹‹I‰◊Ì Áı‰Î ¿flı·Ì. ¿˘¥ ‹ËÎfi¤Î‰fiı ÁÎ_¤‚÷Πˢ› ±ı flÌ÷ı
V‰Î‹Ìḻı ‹˘Ëfi¤Î¥fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ‹·Î¿Î÷ ¬_Õ‹Î_ ·Ì‘Î ±fiı
‹˘Ëfifi˘ ’Ïfl«› ’˘÷ı … ±Î’‰Î ‹Î_ÕuÎ — “±Î ‹˘Ëfi ⁄Ë …^fi˘.
±ıfi˘ ⁄Î’ ‹˘÷Ì, ‘˘‚¿ÎfiÎ ÂıflÏ‹›Î_fi˘ ±ËŸfi˘ ¿Îfl¤ÎflÌ fiı
e·ÿ˘·fi˘ ±Î’HÎı Á‹ˆ›˘ ¿›˘˝ ! ±ı …‹Ìfi ±ıfiÌ Ë÷Ì.”
‹˘Ëfi¤Î¥ ÷˘ …^fiÌ VQ≤Ï÷‹Î_ ÁflÌ ’ÕuÎ. ËΉ¤Î‰ ÁÎ◊ı ÷ı±˘
…^fiÌ VQ≤Ï÷ μ¬ı‚‰Îfi˘ ’˛›ÎÁ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î, ’fl_÷ ⁄˘¬Î ‹˘Óœı
⁄˘·Î÷Ì ÷‚’ÿÌ ‰Î÷˘ Ωı¥±ı ±ı‰Ì Á‹Ω÷Ì fi Ë÷Ì. Ωı¿ı
V‰Î‹ÌlÌ ±ıfiÌ ÿflı¿ ‰Î÷ ±ı¿ ¿Îfiı ÁÎ_¤‚Ì flèÎÎ Ë÷Î. ±ıÀ·_ …
fiËŸ, ‰E«ı ‰E«ı ‰Î÷fiÌ ’ÒÏ÷˝ ’HÎ ¿fl÷Î …÷Î Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı —
“Ãıà Â_¿fl ¤√÷ ¿˘ÃÎflÌ Ë÷Î I›Îfl◊Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ »ı. ⁄Ë …^fi˘.
ÿfl‰ÎΩfi_ fiı ’Ήfl ËÎμÁfi_ ¿Î‹ «Î·÷_ I›Îflı ’HÎ ‹ÎflÌ ÁÎ◊ı Ë÷˘.”
‹˘Ëfi¤Î¥ 1945fiÌ ÁηfiÌ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ ¿Ëı — “±À·Îÿfl΋Î_
‹_Ïÿflfi_ ¿Î‹ «Î·÷_ I›Îflı ‹ıÓ ±Î fiÎflHÎ V‰Î‹Ìfiı Ωı›ı·Î. ’ΉÕÎ◊Ì
¬Î_’ı fiı ’_ÿfl ’_ÿfl ∫À˘ ‹Î◊ı ·¥fiı Ω›. ±ËŸ ÿfl‰ÎΩfiÎ_ ¿Î‹
«Î·÷Î_ I›Îflı œÎ_œÎ_(⁄‚ÿ) Ω÷ı … Œıfl‰÷Î_ !”
V‰Î‹Ìḻı ‰E«ı ‹˘ËfifiÌ Áı‰Î±˘ Á_¤Îfl÷Î_ ‰‚Ì ¿èÎ_ —
“±À·Îÿfl΋Î_ V‰Î‹Ì±ı ±ıfiı ‰ıflÏHΛΠ÷flÌ¿ı ¬ÎÁ ·Ì‘˘ Ë÷˘.”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ º„WÀ ±fiı VfiıËÁfl‰ÎHÎ̱ı ‹˘Ëfifiı Á˙fiÎ Ï’˛› ⁄fiΉÌ
ÿÌ‘Î. V‰Î‹ÌlÌfi˘ ‹˘Ëfi¤Î¥ ’fl ±ÎÂÌ‰Î˝ÿfi˘ ’˛ı‹Î‚ ËV÷ ŒflÌ
flè΢ Ë÷˘ I›Îflı ±Î ºU›fiı ’Ì flËı·˘ ±ı‹fi˘ Á’hÎ ËÊνlfiı ¬Î‚Ì
… Â@›˘ fiËŸ !
÷Î. 30-12-1994fiÎ fl˘… ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ fi√ÎÁflfiÎ ±ı¿ T≤©
ËÏfl¤@÷fiı Ωı¥fiı ‹‘fl ±Î‰¿Îfl ±Î’÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±Î‰˘
’˘’À¤Î¥ !”
’˘’À¤Î¥ ¿Ëı — “Ë_ ÷˘ ‰Ê˘˝ ’»Ì V‰Î‹Ìfiı ‹‚_ »\_, ’HÎ ‹fiı ±ı
±˘‚¬Ì √›Î ! ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ‰¬÷‹Î_ ¿Ã·Î· ’ÎflΛHÎ
Ë÷Ì ÷ı ‰¬÷ı Ë_ √›˘”÷˘, I›Îflı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ’·_√ ’fl◊Ì
⁄ıÃÎ ◊¥fiı ‹fiı ¤ıÀı·Î, ÷ı ‰¬÷ı ’˛‹¬ V‰Î‹Ì ÂÏHΛΠ(¿˘◊‚Î)
μ’fl ÁÒ÷ı·Î. ±Î ‹ÒÏ÷˝ ‹fiı ⁄flÎ⁄fl ›Îÿ ±Î‰ı »ı.”
÷Î. 20-3-1997fiÎ fl˘… ⁄˘«ÎÁH΋Î_ Ï·_⁄ÎÁÌ◊Ì ÁIÁ_√
‹_Õ‚ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›_ Ë÷_. ±ı¿ ËÏfl¤@÷fiı Ωı¥fiı
ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “‹Œ÷¤Î¥ ±ÎT›Î !” V‰Î‹ÌlÌ ÷ı±˘fiı
¿Ëı — “‹Œ÷¤Î¥ ±ı fiÏË. ‹Œ÷¤Î¥ ÷˘ ±Î ’λ‚ ±ÎT›Î ±ı. ±Î
÷˘ ‹ÏHΤΥ !”
115
’ÎÏ·÷ÎHÎÎ◊Ì ÕÎ". CÎı·ÎHÎÌ ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı±˘ ÷ı‹fiÎ ‰ı‰Î¥fi˘
’Ïfl«› ±Î’÷Î Ë÷Î. fi‰Î√΋fiÎ ⁄¿<¤Î¥ ±ı‹fi_ fi΋. V‰Î‹ÌlÌ
¿Ëı — “⁄¿<¤Î¥fiÎ Ï’÷Îfi_ fi΋ ?” ÕÎ". CÎı·ÎHÎ̱ı ⁄Ë ›Îÿ ¿›*, ’HÎ
fi ±ÎT›_. V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “Â_¿fl¤Î¥ ?”
÷ı±˘ ¿Ëı — “ËÎ, ±ı ….”
ÕÎ". CÎı·ÎHÎÌ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î VQ≤Ï÷¤_ÕÎfl◊Ì »¿ ◊¥ √›Î.
ÁÎ fl_√’fl‹Î_ ±ı¿ ‰¬÷ ÿ½fi ‹ÎÀı ·Î≥fi‹Î_ ‹˘∞ÿÕfiÎ
fl΋∞¤Î¥fiı Ωı÷Î_ … V‰Î‹Ìḻı Á΋ı◊Ì ⁄˘·Î‰÷Î_ ¿èÎ_ — “±Î‰,
fl΋∞ ! CÎHÎÎ ‰¬÷ı ÿı¬ÎH΢. ±Î ⁄‘Î ¿˘fiı ·¥fiı ±ÎT›˘ »ı ?
÷ÎflÎ ’Ïfl‰ÎflfiÎ ÁP›˘ ˢ› ÷˘ ±˘‚¬ÎHÎ ±Î’.” ±ÎÀ·_ ¿ËÌfiı
Á_÷˘ ÷flŒ Ωı¥fiı ¿Ëı — “±Î ÷˘ ±Î’b_ …^fi_ CÎfl »ı. ¿Îfi∞ √˘¿‚
‹˘∞ÿÕfiÎ «V÷ ÁIÁ_√Ì Ë÷Î. ±ı‹fiÎ CÎfl‹Î_ ’Ëı·ı◊Ì … «˘A¬˘
‘‹Î˝ÿ˘. {ηΉÎÕfiÎ ¬flÎ fiı ? ’Ëı·ı◊Ì … fl˘¿ÏÕ›˘ ‘‹Î˝ÿ˘
±Î’‰Î‹Î_ ‹Îfiı.”
ÁÎfl_√’fl‹Î_ ›iÎ’vÊ VQ≤Ï÷‹_Ïÿflı ÿ½fiı …÷Î_ …÷Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ
fi…fl ±ı¿ ’˛˙œ ‰›fiÌ T›„@÷ ÷flŒ √¥. ÷fl÷ ’Ò»u_ — “¿ı‹
ÿfl⁄Îfl ! Â_ ¿fl˘ »˘ ?”
“fiÎfiÌ ÿ¿Îfi »ı.”
V‰Î‹Ìḻı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î fiı ¿èÎ_ — “±Î À’¤ÎfiÎ ¤Î¥.
±ËŸ Ë_ Ë÷˘ I›Îflı (1946-48 ÿflQ›Îfi) ¬Ò⁄ Áı‰Î ¿flÌ »ı !”
±ı¿ ¤fl‰ÎÕfiı Ωı÷Î_ … ¿Ëı —
“¿ı‹ ¤Î¥ fl÷fiÎ ! ¿ı‹ »ı ?”
“±Î’fiÌ ÿ›Î !”
Á˙fiı ◊›_ ¿ı ±Î fl÷fi˘ ¿˘HÎ ËÂı ? I›Î_ … V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ —
“±Î ÷˘ fl÷fi˘, ÁÎfl_√’fl‹Î_ ±Î’H΢ …^fi˘ ’ÎÕ˘ÂÌ ! ‹_ÏÿflfiÎ
±Î‹·Ì‰Î‚Î ¬ı÷flfiÌ ⁄Î…\‹Î_ ±ıfi_ ¬ı÷fl Ë÷_ !
ÁÎfl_√’fl‹Î_ ±ı¿ ‰Îfl flV÷΋Î_ ±ı¿ T≤©fiı ÿÒfl ∂¤ı·Î Ωı¥fiı
⁄˘·ÎT›Î. ±ı fi∞¿ ±ÎT›Î ±ıÀ·ı ¿Ëı — “ω߷ ! ¿ı‹ »ı ? ÁÎv_ »ı
fiı ! Â_ ¿flı »ı ? ‹_Ïÿflı ±Î‰ı »ı fiı ?”
ω߷fiı V‰Mfiı› A›Î· fi Ë÷˘ ¿ı ±Î¬Ì ÿÏfi›Î‹Î_ ω«fl÷Î
V‰Î‹ÌlÌ ‹fiı ±˘‚¬Âı. I›Î_ ÷˘ Á_÷˘fiı ±ı‹fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ¿flΉ÷Î_
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±Î ω߷. √΋fi˘ ¿<_¤Îfl »ı. ±ı, ±ıfi˘ ¤Î¥
±fiı hÎÌΩı ±ı¿ ËÏfl Ë÷˘. ⁄‘Î Ë_ F›Îflı ±ËŸ 40 ‰Ê˝ ’Ëı·Î_
¿˘ÃÎflÌ Ë÷˘ I›Îflı ‹_ÏÿflfiÌ ±Lfi¿>ÀfiÌ ’˛ÁÎÿÌ CÎıfl CÎıfl ±Î’‰Î

ÿ˘ÕÎÿ˘ÕÌ ¿fl÷Î, ±ı‰Ì ¬Ò⁄ Áı‰Î ¿flÌ »ı !”
÷Î. 30-8-2007fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ Õ·ÎÁ
ÂËıfl‹Î_, ⁄’˘flfiÎ ¤˘…fi ⁄Îÿ ±Îfl΋‹Î_ …¥ flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı,
ÏÔ‰Â΂ ¤˘…fi ¬_Õ‹Î_ ±ı¿ ¬ÒHÎ΋Î_ ÷ı‹fiÌ fi…fl √¥. ¬ÒHÎı ±ı¿
T≤© ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ±Î√‚ ⁄ıÃı·Î Á_÷˘fiı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “⁄‘Î flV÷˘
¿fl˘, ¬Á˘, ±ı‹fiı ‹‚‰Î …‰_ »ı.” ±ı‹ ¿Ëı÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ±ı T≤©
ËÏfl¤@÷ ’ÎÁı ’ˢÓE›Î. ±ı‹fiı ¬Ò⁄ ’˛ı‹◊Ì ‹Y›Î, ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ
±ÎM›Î ±fiı ¿èÎ_ — “±Î flÏÁ¿¤Î¥, ¤ÎÿflHÎfiÎ, ±ı‹fiÎ Ï’÷ÎlÌ
Á˘‹Î¤Î¥ ¤ÎÿflH΋Î_ Ë÷Î. ±‹ı F›Îflı ¤HÎ÷Î I›Îflı ⁄Ë Áı‰Î
¿flı·Ì. ¿ÎÂ̤ΥfiÎ CÎflfiÌ fi∞¿ … ±ı‹fi_ CÎfl Ë÷_.”
·Î ¬˘ ËÏfl¤@÷˘fiÎ Á‹ÿΛ ‰E«ı ’HÎ @›Îflı¿ …^fiÎ ’ÏflÏ«÷
ËÏfl¤@÷˘ ‹‚Ì Ω› I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı¿ fi‰Ì ≠Ï÷¤Îfi_ ÿ½fi
◊¥ Ω› »ı.
÷Î. 12-9-2003fiÎ fl˘… ÁÎfl_√’fl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÿ½fiÎ◊ı˝
fiıfi’flfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ±ÎT›Î Ë÷Î. ’˛ÁLfi ◊÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ —
“ÁIÁ_√ ¿fl˘ »˘ fiı ⁄flÎ⁄fl ? ÁIÁ_√ flά‰˘. √΋‹Î_ Á˙fiı ÁIÁ_√
¿flΉ‰˘. fiıfi’fl ’fl ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ⁄Ë º„WÀ Ë÷Ì.
±ÎI‹Îfl΋¤Î¥, Á˘‹Î¤Î¥ ‰√ıflı ËÏfl¤@÷˘ ⁄Ë μIÁÎËÌ,
ÏfiWÃΉ΂ΠË÷Î. Á˘‹Î¤Î¥fi˘ ≥Ï÷ËÎÁ ÷‹ı ΩH΢ »˘ ?” ±ı‹ ¿ËÌ
V‰Î‹Ìḻı ÷ı ËÏfl¤@÷˘fiı ¿èÎ_ — “Á˘‹Î¤Î¥ ±fiı ±ı‹fiÎ
ÕÎèÎΤΥ, fiÎflHΤΥ ±fiı ‹ÏHΤΥ - ±ı‹ hÎHÎ ÿÌ¿flα˘ Ë÷Î.
√΋‹Î_ ‹_Ïÿfl ¿fl‰_ Ë÷_, ’HÎ ’˘÷ı ’˘÷ÎfiÎ ¬ı÷fl‹Î_ ⁄ı ‰ÌCÎ΋Î_
flŸ√HÎÌ ‰Î‰Ì Ë÷Ì. Âο ‰Î‰ı fiı ‰ı«‰Î Ω›. Âο⁄¿Î·ÎfiÎ
‰ı’Îfl‹Î_◊Ì fi‰flÎ … fi ◊‰Î›, ±ıÀ·ı ‹_ÏÿflfiÎ ¿Î‹‹Î_ K›Îfi fi
±’Λ. ±ıÀ·ı ±ı‹fiı ±_÷fl‹Î_ ÿ—¬ ◊÷_. ±ı¿ ‰Îfl ÿÌ¿flα˘fiı ¿èÎ_ —
“±S›Î, ‹ÏHΛΠ! ÕÎèÎÎ ! ±Î’HÎı flŸ√HÎÌ ¿Î’Ì fiά˘. ±Î’HÎı
‹_Ïÿflfi_ ¿Î‹ ’Ëı·_.” ¿Î’Ì … fiάÌ. ’»Ì CÎflfiÎ ⁄‘Î … ‹_ÏÿflfiÌ
Áı‰Î‹Î_ ΩıÕÎ¥ √›Î. ±ı‰Î ÂÒfl‰Ìfl ¤@÷˘ Ë÷Î. ±ı¿ … ÏfiWÃÎ.
ÏfiWÃ΋Î_› ’λ˘ Œıfl fiËŸ. √‹ı ÷ı‰_ ÿ—¬ ±Î‰ı ÷˘› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
fiı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…, Ωı√Ì ‹ËÎflÎ…. ⁄Ì∞ ‰Î÷ fiËŸ. ±ı‰_
ÏfiWÃΉ΂_ ¿<À<_⁄. ±I›Îflı ÂÎ_Ï÷¤Î¥ »ı, Á˘‹Î¤Î¥fiÎ ÿÌ¿flÎ
ÕÎèÎΤΥ, ÕÎèÎΤΥfiÎ ÿÌ¿flÎ ÂÎ_Ï÷¤Î¥ ±fiı ÂÎ_Ï÷¤Î¥fi˘ ±Î,
±ı‹ «˘◊Ì ’ıœÌfiı Ë_ Ωı™ »\_.”
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ÎI‹Ì›÷Τ›Î˝ VQ≤Ï÷’À ’fl ±Î‰Î ÷˘ ±Á_A›
116
¿ıÀ·Î ⁄‘Î …^fiÎ ËÏfl¤@÷˘ ±fiı ’Ïfl‰ÎflfiÌ √Î◊α˘ ±ı‹fiÎ Ï…Ë˚‰Î√˛ı fl‹÷Ì Ë÷Ì !
V‰Î‹ÌlÌ ±ıÀ·ı ΩHÎı ±ı¿ «ˆ÷L›‹› ±fiı ‹ÏË‹Î’ÒHν ±ıLÁÎ≥@·˘-’ÌÏ՛Π!
¤@÷˘fiÌ VQ≤Ï÷±˘ rÁı »ı.
2006fiÎ ÁMÀıQ⁄fl-±˘@À˘⁄fl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ‹_⁄¥ Ï⁄flÎ…‹Îfi
Ë÷Î I›Îflı ÷ı‹fiÌ Á‹ZÎ Á_V◊ÎfiÎ »ıS·Î_ 50-60 ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi
·ı‰Î›ı·Ì ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ±‰Áfl˘fiÌ ÏŒS‹ fl…^ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì Ë÷Ì.
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ±fiı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ Á‹›fiÌ ±Î ÏŒS‹˘‹Î_
±ıÀ·Î ⁄‘Î «Ëıflα˘fi˘ ’Ïfl«› V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ VQ≤Ï÷¿˘Â‹Î_ Ë÷˘ ¿ı
Á˙ ÿo√ flËÌ √›Î !
“±Î ÷˘ ‰Á˘‰Î‚Î …¤Υ... ±ı ±I›Îflı …ı Ïÿfi¤Î¥ ±‹Ìfi
»ı ÷ı±˘fiÎ ‰Õ‰Î ◊Λ. …¤Υ ¤Î¥·Î·¤Î¥, ¤Î¥·Î·¤Î¥
’vÊ˘k΋¤Î¥ ¿ı …ı‹HÎı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î* Ë÷Î_.
…¤Υ ¬Ò⁄ ¤@÷flÎ… Ë÷Î. ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ‹_⁄¥ ±Î‰‰Îfi_
◊Λ I›Îflı CÎflı CÎflı «Î·Ìfiı ⁄‘Îfiı ¿Ëı‰Î fiÌ¿‚ı ¿ı V‰Î‹Ì ’‘Îflı »ı
fiı Ωı ¿ıLÁ· ◊Λ ÷˘ «Î·Ìfiı ±ı ’HÎ ¿Ëı‰Î Ω› ¿ı ˉı fi◊Ì
±Î‰‰ÎfiÎ. ±Î‰Î ¤@÷flÎ… Ë÷Î...”
ÿÎ ›¿Î±˘ ’flÎHÎÎ «Ëıflα˘, ±Î…ı ±Î ‘fl÷Ì ’fl◊Ì Ï‰·˘’Î¥
√›Îfiı ’HÎ ÿΛ¿Î±˘ ◊¥ √›Î, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiÌ VQ≤Ï÷‹Î_ ÷ı±˘
Ï«fl_∞‰ »ı.
“›iÎ’vÊ μ’ÏfiÊÿ” √˛_◊fiÌ fl«fiÎ ◊¥ flËÌ Ë÷Ì I›Îflı ’HÎ ±ı
… ±fi¤‰ ! ⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ∞‰fi¿Î‚ ÿflQ›Îfi
·ı‰Î›ı·Î Œ˘À˘√˛ÎŒ˚Áfi˘ ±ı √˛_◊ »’ΛΠ’Ò‰ı˝ ÁıÓ¿Õ˘ Œ˘À˘√˛ÎŒ
V‰Î‹ÌlÌ Á‹ZÎ fl…^ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î Ë÷Î. ’˛I›ı¿ Œ˘À˘√˛ÎŒ Ωı÷Î_ …
V‰Î‹ÌlÌ ±ı ’˛Á_√fi˘ ÷κU› ≥Ï÷ËÎÁ ‰Hν‰ı, ±ı Œ˘À˘√˛ÎNÁ‹Î_
ÿı¬Î÷Î_ ’Îh΢fiÌ ¨ÕÌ ‹ÎÏË÷Ì ±Î’ı, ±ıfiÎ_ Á√Î_‰ËηÎ_±˘ ±fiı
±ı‹fiÌ Áı‰Î±˘-·ÎZÎÏHο÷α˘ ‰Hν‰ı - ±ı ⁄‘_ ±ıÀ·_ ÁË…÷Î◊Ì
‰Hν‰ı ¿ı ΩHÎı V‰Î‹ÌlÌ ±I›Îflı ’HÎ ÷ı ±ı¿ ±ı¿fiı w⁄w ‹‚Ì flèÎÎ
fi ˢ› !
ËÎ, V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı ’HÎ ·ÎZÎÏHο÷Î »ı ¿ı @›Îflı¿ ¿˘¥
ËÏfl¤@÷ ωÂı ‹ÎÏË÷Ì ›Îÿ fi ±Î‰÷Ì Ë˘› ÷˘ ¿ËÌ ÿı — “±ı‹fiı
±˘‚¬_ »\_, ’HÎ fi΋ ›Îÿ fi◊Ì ±Î‰÷_.” ±ı‹ ¿ËÌ ±ı ËÏfl¤@÷fiÌ
VQ≤Ï÷ ¿fl‰Î, ’˘÷ÎfiÎ ±√Α VQ≤Ï÷ÁÎ√fl‹Î_ ¨Õı Á‘Ì Ï‰ËÎfl ¿fl÷Î
ˢ› ÷ı‹ ’˛›ÎÁ ¿flı. ‰Î÷˘ ±Î√‚ «Î·‰Î ·Î√ı, ±fiı ±«Îfi¿
‰E«ı ±ı‹fiÎ ‹ÎfiÁ’À ’fl {⁄¿Îfl ◊¥ Ω›, ⁄˘·‰Î ·Î√ı —
“±ı‹fi_ fi΋ ’vÊ˘k΋ÿÎÁ, ‹Ò‚ fiÎfl √΋fiÎ...”

¤@÷˘fiÌ ±ÎK›Î„I‹¿ ’˛√Ï÷ ‹ÎÀı ÷ı±˘ ±Ï÷ Á·¤ ◊Λ »ı.
÷ı±˘ F›Îflı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’÷Πˢ› »ı I›Îflı ±©fl ÷η fi◊Ì ±Î’÷Î.
÷ı‹fiÎ ÏÂW›˘fiÎ ∞‰fi‹Î_ ¨Õ˘ flÁ ·ı »ı, ÷ı‹fiÎ ⁄Î’-≠ÿÎÿÎfiÎ ’HÎ fi΋ ÷ı‹fiı ›Îÿ ˢ› »ı!
V‰Î ‹ÌlÌ Á‹ZÎ ∞‰fi«Ïflh΢fiÎ √˛_◊˘ ‰_«Î› I›Îflı› ’HÎ ±ı
… ±fi¤‰ ◊Λ. ÷ı‹Î_ ±Î‰÷Î ±Á_A› ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ √΋fiÎ_
fi΋fiÌ Ï‰√÷˘ ’HÎ ±ı‹fiı ΩHÎı ËV÷΋·¿‰÷˚ !
2007‹Î_ ÁÎfl_√’fl‹Î_ Á_÷˘±ı “›iÎ’vÊ «Ïfl÷‹˚” fi΋fi˘ ±ı¿
Á_«› ÷ˆ›Îfl ¿›˘˝ Ë÷˘, …ı‹Î_ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiΠωω‘ Á_ÿ¤˝
√˛_◊˘fi_ ±ı¿hÎÌ¿flHÎ ¿flΛ_ Ë÷_. V‰Î‹ÌlÌ ±Î√‚ ÷ıfi˘ ’Îà ◊¥ flè΢
Ë÷˘, I›Îflı› ±ı … ±fi¤‰ ! ¿ıÀ·Î ⁄‘Î …^fiÎ ËÏfl¤@÷˘ ±fiı
Á_÷˘fiÌ √Î◊α˘ ±ı‹fiÎ Ï…Ë˚‰Î√˛ı fl‹÷Ì Ë÷Ì ! ±ı‹ ·Î√ı ¿ı
V‰Î‹ÌlÌ ±ıÀ·ı ΩHÎı ±ı¿ «ˆ÷L›‹› ±fiı ‹ÏË‹Î’ÒHν ±ıLÁÎ≥@·˘-
’ÌÏ՛Π! @›Îflı¿ ÷˘ ‹ÎhÎ √΋-fi΋ fiËŸ, ¿ıÀ·Î›fiı ¢ fl˘√ »ı ¿ı
±ı‹fiÌ Ï’˛› ‰Îfi√Ì ¿¥ »ı ±ı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiı ›Îÿ ˢ› !
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ Á‹›fiÎ, ‹ËÎflÎWÀˇ‹Î_ ¬ÎfiÿıÂfiÎ_
√΋ÕÎ_±˘‹Î_ …ı ËÏfl¤@÷˘fiı ÁIÁ_√ ◊›˘ Ë÷˘ ÷ıfiÌ VQ≤Ï÷±˘ ’HÎ
±ı‹fiı ¥ÿ‹˚ ›Îÿ ! Áfiı 2000‹Î_ ÁÎ_¿flÌ‹Î_ …L‹…›_÷Ì ‹Ë˘IÁ‰
’˛Á_√ı ¬ÎfiÿıÂfiÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ √΋˘fiÎ_ ‹_Ïÿfl˘fiÌ ‹ÒÏ÷˝±˘fi_ ’˛Ï÷WÃÎ-
’Ò‰˝’Ò…fi ¿fl‰Îfi_ Ë÷_. V‰Î‹ÌlÌfi_ V‰ÎVJ› fiÎÿflV÷ Ë÷_ ±fiı
±Â„@÷ ’HÎ CÎHÎÌ Ë÷Ì. ±Î‹ »÷Î_, ¬ÎfiÿıÂfiÎ ¤@÷˘fiı Ωı÷Î_ …
μ‹_√‹Î_ ±Î‰Ì √›Î ±fiı ¬ÎfiÿıÂfiÎ ‘ÒÏ‚›Î_ √΋ÕÎ_±˘fi˘ ‹ÏË‹Î
¿Ëı÷Î_ ÷ı‹HÎı ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ±ıÀ·Î ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ fi΋ ›Îÿ
¿›Î* ¿ı Á˙ V÷O‘ ◊¥ √›Î ! V‰Î‹ÌlÌ F›Îflı F›Îflı ¬Îfiÿı ’‘Îflı
I›Îflı ±ı¿ ±ı¿ ËÏfl¤@÷fiı ›Îÿ ¿flı, ±ıfiÎ CÎflı …¥fiı …^fiÌ …^fiÌ
±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ VQ≤Ï÷±˘ ÷Î∞ ¿flı.
1982‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ‰fl¬ıÕı ’‘Λν Ë÷Î, ⁄’˘flfiÎ ¤˘…fi-
‰ı‚αı V‰Î‹ÌlÌfiÌ º„WÀ ±ı¿ …^fiÎ ËÏfl¤@÷ √…‹· ¤Ì¬Î ’fl
’ÕÌ. ±ı‹fiÌ ◊΂̋Î_ ’ÌflÁ÷Î Á_÷, ÷ı‹fiı ÂÌfl˘ ’ÌflÁÌ flèÎÎ Ë÷Î.
ÿÒfl◊Ì ±ı Ωı÷Î_ … V‰Î‹Ìḻı iÎÎfiÏ’˛› V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — “±ı √…‹·
¤Ì¬Îfiı ÕΛÎÏ⁄ÀÌÁ ◊›˘ »ı fiı ±ÎÀ·˘ ⁄‘˘ ÂÌfl˘ ’ÌflV›˘ »ı !
S›˘, ±ı‹fiı ±Î ‰ÎÀ¿Ì‹Î_ ÁÒflHÎfi_ Âο ±Î’˘... !”
ÿÎ ›¿Î±˘ Á‘Ì V‰Î‹Ìḻı Á_÷˘-ËÏfl¤@÷˘fiÌ ‰E«ı … Á‹ÒË‹Î_
¤˘…fi ·Ì‘_ »ı ±ıÀ·ı ±ÎÁ’ÎÁ ¿ı Á΋ı ⁄ıÃı·Î±˘fiÌ flÁ-vÏ«fi˘ ’HÎ
±ı‹fiı ’Òflı’Òfl˘ A›Î·. V‰Î‹ÌlÌ ’ÌflÁfiÎfl Á_÷˘fiı CÎHÎÌ ‰Îfl Q≤ÿ V‰flı
ÁÒ«fiÎ ±Î’ı — “¤Î¥¿Î¿Î ±ÎT›Î »ı, ±ı‹fiı √·¿Î_fiÎ_ ¤Ï…›Î_ ¤Î‰ı
»ı, ÷˘ …‹ÎÕΩı...” “CÎfiU›Î‹⁄Î’Î ! S›˘ ‹ÏÛÎ_...” “lÌËÏfl V‰Î‹Ì...
117
“’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… √vfi_ ±ı¿ μÿÎkÎ μÿÎËflHÎ »ı.
‹‹ZÎ±˘fiÎ ’hÎfiÎ …‰Î⁄ Á_÷˘Ê’Ò‰˝¿ ±Î’ı »ı.
ÏÂW›˘ ±fiı ÷ı‹fiÌ ‰E«ı √Îœ T›„@÷√÷ Á_⁄_‘ »ı.”
- ’ÒF› V‰Î‹Ì ⁄˘‘ÌfiÎ◊ ‰ı·›fi
(Ïˋη› ±ı¿ıÕ‹Ì, ˉΥ ÀÎ’, ±‹ıÏfl¿Î)
’Î’Õ ·ı‰˘ »ı ?...” “¿˘ÃÎflÌ V‰Î‹Ì …‹Ì flèÎÎ ?... »ıS·ı ±ı‹fiı
’kÎfl‹Î_ ÿ΂ ±Î’Ωı...” “S›˘, ±Î CÎÒCÎflΠω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ìfiı
’ˢӫÎÕ˘...” “¤¥ Ë¿Î⁄Î’fiÌ ◊΂̋Î_ ÿËŸ fi◊Ì, ±ËŸ◊Ì ÿËŸfiÌ
‰ÎÀ¿Ì ±ı‹fiı ±Î’˘...” “Á΋ÎHÎÌ ÁÎËı⁄ CÎÌ fi◊Ì ·ı÷Î, ±ı‹fiı CÎÌ
‰√flfiÌ ¿˘flÌ fl˘À·Ì ±Î’Ωı...” “±Î‰˘ ÁÌ. ±ı‹. ! S›˘, ±Î…ı ÷˘
…·ı⁄Ì »ı, ·ı‰Ì … ’Õı !...” “‹Ëo÷ V‰Î‹Ìfiı ‹ÌÃÎ ‰√flfi_ ±Î’Ωı, ±ı
‹ÌÃÎ ‰√flfi_ ‹˘‚_ … …‹ı »ı...” “±Î ’’ˆ›Î_ ÷˘ Á_÷ V‰Î‹Ìfiı ¤Î‰ı
±ı‰Î_ »ı, ¿˘¥ …÷_ ˢ› ÷˘ ÁÎfl_√’fl ‹˘¿·Î‰Ì ÿıΩı...”
±˘Ë ! V‰Î‹ÌlÌfiÎ VQ≤Ï÷¤_ÕÎfl‹Î_ ±Î‰_ ÷˘ ¿ıÀ¿ıÀ·_ Á«‰Î›_ »ı !
±fiı ±Î ÿflı¿ ’˛Á_√ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ fi…fl‹Î_ ›ÎÿÿÎV÷fiÌ ÁÎ◊ı ‹ÏË‹Îfi_
±ı‰_ ±‹Ì »·¿Î÷_ ˢ› ¿ıı Á˙ ∞‰fi¤fl ±ıfiı ¤Ò·Ì fi ¿ı !
ÿ flı¿fiÌ T›‰V◊Î ¿flΉ‰Îfi_ ÷˘ ±ı‹fi_ ±Î√‰_ ±_√ ! ’fl_÷ ÷ı‹Î_›
…ı ÷ı T›„@÷fiÌ ÷¿·ÌŒ˘fiı ›Îÿ flάÌfiı T›‰V◊Î ¿flΉı !
√˘ÓÕ·‹Î_ ÿıfḻı ÿ½fi ¿flÌ, ’˛Î÷—’ÒΩ‹Î_ …÷Î_ …÷Î_ flV÷΋Î_
‘‹˝«flHÎ V‰Î‹Ìfiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿Ëı — “ÕÎ". ‹_√‚ÿÎÁ ±fiı ⁄ÌΩ ⁄‘Î
…‰ÎfiΠˢ› ÷˘ ’˛ÁÎÿ ±Î’Ωı. ‰‹Î˝ÁÎËı⁄fiı ’HÎ ±ı¿ ’˛ÁÎÿ
‹˘¿·Î‰Ωı.”
’ÒΩ ’»Ì VQ≤Ï÷‹_Ïÿflı …÷Î_ iÎÎfi’˛ÁÎÿ V‰Î‹Ìfiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿Ëı —
“fl‹HΤΥ ⁄Á‹Î_ …‰ÎfiÎ »ı. ±ı‹fiı VÀıLÕ Á‘Ì ‹Ò¿‰Î …‰ÎfiÌ
T›‰V◊Î ¿flÌ ÿıΩı. ±ı‹fiÌ ÁÎ◊ı …√ÿÌ ±ÎT›˘ »ı ÷˘ ÷·Á̤Υ,
·S·¤Î¥, ¤Î¥·Î·, ÕÎèÎΤΥfiÎ CÎfl ‹ÎÀı ’˛ÁÎÿÌ ⁄Î_‘Ì ±Î’Ωı.
¿Î_Ï÷ ±ËŸ ±ÎT›˘ »ı. ±ı F›Îflı Ω› I›Îflı ËÎ◊˘ËÎ◊ ’˛ÁÎÿÌ ±ıfiÎ
‹ÎÀı ±Î’Ωı.”
ÏÿSËÌ‹Î_ ±ZÎfl‘΋ ‹Ë˘IÁ‰ı ÿıÂ-ωÿıÂfiÎ ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘
±ÎT›Î Ë÷Î. fl˘… Á‰Îfl-ÁÎ_… ÁıÓ¿Õ˘ ËÏfl¤@÷˘ ‹‚ı, ±fiı V‰Î‹ÌlÌ
±Î‰Î ÁıÓ¿Õ˘fiÌ Ω÷Ω÷fiÌ T›‰V◊Î ¿flΉı - ±ı‹fiÌ ÷¿·ÌŒ˘fiÌ
ω√÷˘ ›Îÿ flάÌfiı ! ÷ı‹Î_ @›Îflı¿ ¿˘¥ fi ‹Y›_ ˢ› ÷˘ ±ı ’HÎ
±ı‹fiı ›Îÿ ˢ› !
I›Î√‰S·¤ V‰Î‹Ì ±ı¿ ±ı‰Î ±fi¤‰ ÏÔ‰Âı ·¬ı »ı — “‘‹˝…‹Î_
‰›˘T≤©, ’◊Îfl̉Â, …^fiÎ ÏfiWÃΉÎfi ËÏfl¤@÷ ±ı. ’Ì. ’Àı·fiı CÎflı
’‘Λν Ë÷Î. ÷ı±˘fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’Ì I›Î_◊Ì ±‹˘ ‹_Ïÿflı ±Î‰‰Î
√ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ. ±Î√‚ ∂¤ı·Ì ÏŒ›ÎÀ √ÎÕÌ‹Î_ «Îfl Á_÷˘ ⁄ıÃÎ Ë÷Î
±fiı V‰Î‹ÌlÌfi˘ ËÎ◊ ’¿Õu˘ Ë÷˘ ÷ı Á_÷fiı ÷ı‹Î_ ⁄ıÁ‰Îfi_ Ë÷_.
’fl_÷ ·_Õfi‰Î‚Î ÁÌ. ±ı‹. ’Àı· ’HÎ √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁ‰Î …÷Î Ë÷Î. ±ı¿
Á_÷fiı ∂÷flÌ …‰_ ’Õı ÷ı‹ Ë÷_. ±ıÀ·ı ‹ıÓ ±ı¿ ËÏfl¤@÷ ÁÎ◊ı ¿Ëı‰ÕÎT›_ ¿ı Á_÷ ΩıÕ
‰√flfiÎ flËÌ …Âı. ‹ÎÀı ÷ı±˘ √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁı ±fiı ÁÌ. ±ı‹. ’Àı· «Î·÷Î ±Î‰ı. ‹_Ïÿfl ÷˘
fi∞¿ »ı. ’fl_÷ V‰Î‹Ìḻı ÷fl÷ … fiÎ ’ÎÕÌ ±fiı …HÎÎT›_ ¿ı √ÎÕÌ‹Î_◊Ì ±ı¿ Á_÷ ΩıÕ
‹ÎÀı ∂÷flÌ ’Õı ±fiı ÁÌ. ±ı‹. ’Àı·fiı ⁄ıÁÎÕ˘. ’»Ì F›Îflı √ÎÕÌ «Î·Ì I›Îflı V‰Î‹Ìḻı
«˘¬‰À ¿flÌ ¿ı ÁÌ. ±ı‹. ’Àı·fiı ±‰V◊Îfiı ¿ÎflHÎı ⁄_fiı ’√ı ‰ÎfiÌ ÷¿·ÌŒ »ı ±ıÀ·ı
«Î·Ì ¿÷Î fi◊Ì !”

V‰Î ‹ÌlÌfiı ¤@÷˘fiÌ ‹U¿ı·Ì±˘ Á‹›ı ¿ı‰Ì ›Îÿ flËı »ı ! ±ıfiÎ_ ±fiı¿ μÿÎËflH΢
»ı. “¥rfl V‰Î‹Ì ±ÎT›Î »ı, ‹ÌÏÀo√‹Î_ ±ı‹fiı ‹ÎÀı ¬flÂÌ flά‰Ì, ±ı‹fiı ¿‹fl‹Î_
ÿ¬Î‰˘ »ı, fiÌ«ı fi ⁄ıÁ‰Î ÿı‰Î...” “⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ÂÌ T›‰V◊Î ¿flÌ ? ±ı‹fi˘
μ÷Îfl˘ fiÌ«ıfiÌ w‹‹Î_ flάΩı, ’√Ï◊›Î_ «œ‰Î fi ’Õı !” “I›Î√‰S·¤ V‰Î‹ÌfiÌ ÷Ï⁄›÷
±ı‰Ì »ı, ‹ÌÃÎ¥ fi ±Î’÷Î. ±fiı Á‰˝‹_√·fiı ⁄flÎ⁄fl …‹ÎÕΩı...”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ VQ≤Ï÷„@÷fiÌ ±ı¿ ⁄Ì∞ ’HΠω·ZÎHÎ÷Î »ı. Á÷÷ ω«flHÎ ÿflQ›Îfi
√΋˘√΋ ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘fiÎ Á‹ÿΛ˘ ÁIÁ_√ - ¿◊Î’˛Á_√‹Î_ ±ÎT›Î ˢ›, ’fl_÷ ÷ı‹Î_
¿˘HÎ ’ÏflÏ«÷˘ ‹‚‰ÎfiÎ flËÌ √›Î »ı, ÷ıfiÌ› ÁÒZ‹ fi˘Ó‘ !
Áfiı 2007‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ±ıÏÕÁfi (›.±ıÁ.±ı.) ’‘Λν
I›Îflı ÿflfl˘… ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘◊Ì ‹_Ïÿfl ±fiı Á¤Î‹_Õ’
»·¿Î÷Î_ Ë÷Î_. ÷ı‹Î_ ÷Î. 6-8-2007fiÎ fl˘… ±ıÏÕÁfi‹Î_
Á‰Îflı ÷ı±˘ ÁıÓ¿Õ˘ ËÏfl¤@÷˘fiı ‹·Î¿Î÷ ±Î’Ì flèÎÎ Ë÷Î,
±ı ÿflQ›Îfi ±ı¿ T≤© ËÏfl¤@÷ V‰Î‹ÌlÌfiı fi‹V¿Îfl ¿flÌfiı
±Î√‚ ‰‘Ì √›Î. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ìḻı Á΋ı◊Ì … ÷ı±˘fiı
⁄˘·Î‰÷Î_ ¿èÎ_, “±flı ¿Î_Ï÷ ! ÷_ ¿ı‹ ±Î‰Ì flÌ÷ı ’ÁÎfl ◊¥
Ω› »ı ? fi∞¿ ±Î‰fiı ! ÿı¬Î÷˘ ¿ı‹ fi◊Ì ?”
¿Î_Ï÷¤Î¥ ¿Ëı — “Ë_ ±Î‰_ »\_, ’HÎ ÿÒfl◊Ì ÿ½fi ¿flÌfiı
fiÌ¿‚Ì Ω™ »\_.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “÷_ ÷˘ ’Ëı·ı◊Ì … ÿÒfl flËı »ı, ’HΠˉı
±Î‰…ı.” ±ÎÀ·_ ¿Ëı÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “¿Î_Ï÷ ’Ëı·ı◊Ì …
¤√÷. ÏfiWÃΉ΂˘. ’Ëı·Î_ 51 ›˘√ırfl˘‹Î_ ±Î‰ı·˘. ÕÎ"@Àfl
V‰Î‹ÌfiÎ Á√΋Î_ ◊Λ. I›Î√‰S·¤ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı … flÁ˘Õ΋Î_
Áı‰Î ¿fl÷˘ Ë÷˘.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ’˛ı‹¤›Î˝ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î ±fiı ÷ı‹fiı ‘L› ¿flÌ ÿÌ‘Î !
±ıÏÕÁfifiÎ Ïfi‰ÎÁ ÿflQ›Îfi … ‹·Î¿Î÷˘‹Î_ ±ı¿ ‹‹ZÎfiı Ωı÷Î_ … V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı‰Î
·ÎB›Î — “±Î ÁHÎΉfiÎ fiÎflΛHΤΥfi˘ ÿÌ¿fl˘.” ±ı‹ ¿ËÌfiı Ï…÷ıLƒ¤Î¥fiı ¿Ëı — “¿ı‹
Ë‹HÎÎ_ Ë‹HÎÎ_ ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì ! @›Î_ flˢ »˘ ?”
“’ÎÁa’fiÌ fi∞¿ flË_ »\_.”
“±Î‰÷˘ flËı…ı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÷ı±˘fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ±Î’÷Î_ Á_÷˘fiı ¿Ëı — “±ÎfiÎ Ï’÷Î
fiÎflΛHΤΥ, ÿÎflıÁ·Î‹ ÁIÁ_√ ‹_Õ‚fiÎ ≠‹¬ Ë÷Î. ±ı‹fi˘ ±Î ÿÌ¿fl˘ »ı. ±Î ÷˘
±Î’H΢ ¿Ëı‰Î›...” ±ÎÀ·_ ¿ËÌfiı Ï…÷ıLƒ¤Î¥fiÎ √‚΋Î_ ËÎ◊ fiÎA›˘, ¿oÃÌ fi Ë÷Ì.
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı, “¿oÃÌ fi◊Ì ? ’ËıflÌ ·ı. ÷_ ’Ëıfl…ı fiı ËΩfl˘fiı ’ËıflΉ…ı.”

÷Î. 30-3-2006fiÎ fl˘… ÁÎfl_√’fl‹Î_ ÿ˘œÁ˘ …ıÀ·Î ‹·Î¿Î÷̱˘fiÌ ‰E«ı

V‰Î‹Ìḻı ±ı¿ ±Î‘ıÕ ‰›fiÎ ‹‹ZÎfiı Ωı›Î ±fiı Ωı÷Î_‰ıÓ÷ V‰Î‹ÌlÌ ±˘‚¬Ì √›Î ¿ı
“±Î ÷˘ ±ÎHÎ_ÿfiÎ ¤√‰÷ ΩıÊÌ »ı.”
Áfiı 1956-57-58 ÿflQ›Îfi ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ÁÎ◊ı ŒflÌfiı ¬Ò⁄ … ·Î¤ ·ıfiÎfl
±Î ËÏfl¤@÷fiı CÎHÎÎ_ ‰flÁ˘ ’»Ì Ωı›Î ˢ‰Î◊Ì, V‰Î‹Ìḻı ◊˘Õο ≠ı‹’Ò‰˝¿ Ã’¿ÎfiÎ
ÁÒflı ±ı‹fiı ¿èÎ_ ¿ı “Ë‹HÎÎ_ Ë_ ⁄˘«ÎÁH΋Î_ ±ÎÀ·Î ⁄‘Î Ïÿ‰Á fl˘¿Î›˘ ±fiı ‹fiı ‹‚‰Î
118
¿ı‹ fiÎ ±ÎT›˘ ?” ⁄ı-hÎHÎÔ ‰¬÷ V‰Î‹Ìḻı ±ıfiı ±Î ≠ë ¿›˘˝.
¤√‰÷¤Î¥±ı ¿èÎ_ — “⁄Î’Î ! ±Î’fiÎ_ ÿ½fi ÷˘ ⁄Ë ‹˘ÓCÎÎ ◊¥
√›Î_ »ı. ¿˘¥ ±Î‰‰Î ÿı ÷˘ fiı !”
“±Î‰‰Î ¿ı‹ fiÎ ÿı ? ÷Îv_ ‹fi ˢ› ÷˘ ⁄‘_ ◊¥ Ω›. ¿ıÀ·Î
ÀÎ≥‹◊Ì ‹Y›˘ … fi◊Ì.” V‰Î‹ÌlÌ Ëı÷’ÒHν ÁÒfl‹Î_ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î.
“±Î‰‰_ ˢ› ÷˘ ¿ı‹ fi ±‰Î› ? ÷_ ‹fiı ‹Y›˘ … fi◊Ì. ’Ëı·Î_
÷˘ ‹_Õ‚‹Î_ ¿ıÀ·_ ±Î‰÷˘ Ë÷˘ ? ˉı F›Îflı Ë_ ±Î‰_ I›Îflı ÷Îflı
±Î‰Ì …‰_.”
ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì ¿Ëı — “÷_ ±Î‰ı I›Îflı Ë_ ÷fiı ·¥ ±Î‰ÌÂ.”
“÷‹ı Â_ ¿Î‹ ·Î‰˘ ? ±ıfiÌ ‹ı÷ı fi ±Î‰ı ? ±ıÀ·_ fi ±Î‰Õı ?”
V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ±Ï‘¿Îfl’Ò‰˝¿ ±ıfiı ΩHÎı ¿ı Ã’¿˘ ±Î’Ì flèÎÎ Ë÷Î.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î ≠ı‹‹Î_ Á΋ı ∂¤ı·Î ¤√‰÷¤Î¥ «˘Ó‘Îfl ±Î_Á±ı
flÕÌ ’ÕuÎ.
÷Î. 5-12-94fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ fiÏÕ›Îÿ◊Ì Ï‰ÿΛ ·¥ flèÎÎ
Ë÷Î I›Îflı ±ËŸfiÎ ±’_√ ËÏfl¤@÷ fiÀ<¤Î¥fiı ›Îÿ ¿›Î˝, “±ÎÀ·_
flèÎÎ ’HÎ fiÀ<¤Î¥fiı ‹Y›Î fi◊Ì, ±‹ı …÷Î_ …÷Î_ ±ı‹fiı ‹‚÷Î_
…¥±ı. ±ı‹fiı CÎflı …flÎ ¬⁄fl ±Î’Ì ÿıΩı...” ±ı‹ ¿Ëı÷Î_
V‰Î‹Ìḻı √ÎÕÌ ¬ÎÁ fiÀ<¤Î¥fiÎ CÎflı ·ı‰flΉÌ, ±ı‹fiı ‹Y›Î, ±fiı
’»Ì ωÿΛ ◊›Î !
¿ıÀ·Ì› ‰Îfl ±ı‰_ ⁄fiı ¿ı Á¤Î ’ÒflÌ ◊›Î ⁄Îÿ ¿ı Ãο˘fl∞fiÎ_
ÿ½fiı◊Ì ±ÎT›Î ⁄Îÿ V‰Î‹ÌlÌ ‘‹˝«flHÎ V‰Î‹Ì ¿ı Áı‰¿ Á_÷˘fiı
¿Ëı — “±‹ÿΉÎÿ◊Ì Ïÿfi¤Î¥ ±ÎT›Î »ı, ±ı‹fiı ⁄˘·Î‰Ì ·Î‰Ωı...
±ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ’h΢ ‹˘¿·‰Î »ı.” ’fl_÷ Ïÿfi¤Î¥ Ωı›Îfi_ ¿˘¥fiı ›Îÿ
… fi ˢ› ! ±ıÀ·ı V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “⁄ËÎfl ±˘À·Î ’fl flΛHÎ fiÌ«ı
⁄ıÃÎ ËÂı.”
I›Îflı ¬⁄fl ’Õı ¿ı ÿ½fi ¿fl‰Î …÷Ì ‰ı‚αı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÁÒZ‹
fi…fl‹Î_ ËÏfl¤@÷˘fi_ Ï«hÎ ’HÎ ¿ıÀ·_ ÁÒZ‹÷Î◊Ì Ï{·Î› »ı !
V‰Î ‹ÌlÌ ’˘÷ÎfiÎ_ ÏfiI› ¿fl‰ÎfiÎ_ ¿Î›˘˝ ›Îÿ ¿ı‰Ì flÌ÷ı flά÷Î
ËÂı !? ÷ı±˘ fi◊Ì ¿˘¥ ÕΛflÌ flά÷Î ¿ı fi◊Ì ¿˘¥ ±˘ÏŒÁ ! ±Î‹
»÷Î_ ¿˘fiı, @›Îflı, Â_ ¿Ëı‰Îfi_ »ı ±ı ±ı‹fiı ›◊Î÷◊Î ›Îÿ ˢ›.
Á‹› ±Î‰ı, I›Îflı ¿Î‹ ◊¥ … Ω› ! T›„@÷fiı …\±ı ±ıÀ·ı ÷ıfiı
¿Ëı‰Îfi_ ¿Ëı‰Î¥ … Ω› ! ‰√fl ÕΛfḻı ±ı‹fiÌ VQ≤Ï÷„@÷◊Ì ±Î
⁄‘_ ÁË… flÌ÷ı Á_«ÎÏ·÷ ◊÷_ flËı !
÷Î. 20-10-94fiÎ fl˘… √˘ÓÕ·‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ±ZÎflÿıflÌ‹Î_
119
’Ïflø‹Î ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. Á_÷˘-’ÎÊ˝ÿ˘ ÿıflÌfiÌ Œfl÷Î ‰ŸÀ‚Î¥ ‰Y›Î
Ë÷Î. ±ı‹Î_ ±ı¿Îÿ ◊Î_¤·ı ’λ‚fiÌ ⁄Î…\±ı √˘Ï‰_ÿÏÁ_Ë «ÒÕÎÁ‹Î
⁄ıÃÎ Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌfiÌ fi…fl‹Î_ ±ı fi˘Ó‘Î¥ √›_. ÿıfḻı ÿ½fi ¿flÌfiı
«flHÎÎflω_ÿfiı V’½ ¿fl÷Ì ‰¬÷ı I›Î_ fl¬Î›ı·_ √·Î⁄ ·¥fiı
V‰Î‹ÌlÌ Ω÷ı ◊Î_¤·Î ’ÎÁı √›Î ±fiı fiÌ«Î ‰‚Ì ±ÎÂÌ‰Î˝ÿfiÌ
ÁÎ◊ı √·Î⁄fi_ ’W’ ’HÎ ±ÎM›_. √˘Ï‰_ÿÏÁ_Ëfiı ±Îç›˝ ◊›_ ¿ı
V‰Î‹Ìḻı ‹fiı @›Îflı Ωı¥ ·Ì‘˘ !
V‰Î ‹ÌlÌfiÎ Á÷÷ «Î·÷Πω«flHÎ ÿflQ›Îfi ±ı‹fiÌ
VQ≤Ï÷„@÷fiÎ ±Á_A› ±fi¤‰˘ ÏfiI› {‚¿÷Î flËı. ‰Ê˘˝ Á‘Ì ÷˘
÷ı±˘ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ω«fl÷Î flèÎÎ, ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î›fiÌ Áı‰Î±˘ ›Îÿ
flάÌfiı V‰Î‹ÌlÌ ±ı ËÏfl¤@÷˘fiÌ ≥E»Î ’ÒflÌ ¿fl‰Î ±ı‹fiı √΋
’‘Îflı, ±fiı ÷ı‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ¿ıÀ·Ì› ÂÎflÌÏfl¿ ÷¿·ÌŒ˘ ’HÎ ’Õı,
’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiı ±ıfiÌ ’ÕÌ fi ˢ›.
⁄˘«ÎÁH΋Î_ ¿ÎÏ÷˝¿Ì ’ÒÏHν‹ÎfiÎ ±ı¿ μIÁ‰ ’»Ì V‰Î‹ÌlÌ
fiÏÕ›Îÿ ’‘Λν Ë÷Î I›Îflı, «Î· Á¤Î‹Î_ fiflÁ_ÕÎfiÎ √˘fl‘fi¤Î¥
{‰ıfl¤Î¥ ’Àı· V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fi ‹ÎÀı VÀı…fiÌ ‘Îflı fiÌ«ı ±Î‰Ìfiı
∂¤Î. V‰Î‹ÌlÌfiı “…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¿èÎÎ. V‰Î‹Ìḻı ’hÎ
·¬÷Î_ ·¬÷Î_ ¨«ı Ωı›_ fiı ±Î ‰ÕÌ·fiı Ωı¥ ±ı¿ÿ‹ ÏÁ_ËÎÁfiı◊Ì
∂÷flÌ ‘Îfl ’ÎÁı «Î·Ìfiı ±Î‰Ì √›Î. ‰Î_¿Î ‰‚Ìfiı ∂¤Î I›Î_
√˘fl‘fi¤Î¥±ı ‰Î÷ «Î· ¿flÌ. ±ı¿ V◊ÎÏfi¿ Á_÷ ±Î ËÏfl¤@÷fiÎ
¬Ò⁄ ÁÎflÎ ’Ïfl«›‹Î_ Ë÷Î. ÷ı‹fiı Ï…iÎÎÁÎ ◊¥ ¿ı ÷ı±˘ ÂÌ ‰Î÷ ¿flı
»ı ? ÷ı±˘ fi∞¿ ’ˢÓE›Î I›Îflı ÷ı±˘ ±Î√˛Ë ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î ¿ı
“⁄Î’Î ! ‹ÎflÎ CÎflı ’‘Îfl˘ !”
V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı ÂÎ_Ï÷◊Ì Á‹Ω‰÷Î_ ¿èÎ_ — “Ë‹HÎÎ_ Á‹›
fi◊Ì, ÷ı◊Ì ŒflÌ ±Î‰Ì …¥Â_.”
’ı·Î Á_÷◊Ì ±Î ÁËfi ◊›_ fiËŸ. ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌlÌfiı ‘Ì‹ı◊Ì
¿èÎ_ — “⁄Î’Î ! I›Î_ …‰Î …ı‰_ fi◊Ì.” ±ı ËÏfl¤@÷fiı ÂÎ_Ï÷◊Ì
Á‹Ω‰Ìfiı ωÿΛ ¿›Î˝ ’»Ì V‰Î‹Ìḻı ±ı Á_÷fiı ’Ò»u_ — “÷‹ı
±ı‹ ¿ı‹ ¿èÎ_ ¿ı …‰Î …ı‰_ fi◊Ì ?”
±ı Á_÷ı ¿èÎ_ — “±Î ’Ëı·Î_ ±Î’ √›Î I›Îflı ±Î’fiı ÷Ή Ë÷˘
÷˘› ⁄ı-’Î_« ¿fl÷Î_ 50 ’‘fl΋HÎ̱˘ ¿flΉı·Ì.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “÷‹fiı ¬⁄fl »ı ? ±ı‹HÎı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ
‰¬÷‹Î_ ¿ı‰˘ ’ZÎ flÎA›˘ Ë÷˘ ? ¿ı‰Ì Áı‰Î ¿flÌ Ë÷Ì ? F›Îflı ±ı
√΋‹Î_ ¿˘¥ ’ıÁ‰Î ÿı fiËŸ ±ı‰Ì „V◊Ï÷ Ë÷Ì, I›Îflı V‰Î‹Ìfiı

√΋fiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ μ÷Îfl÷Î. ÁÌ‘_ ±ı‹fiı CÎıfl◊Ì ±Î‰÷_.” ’»Ì ¿Ëı —
“¤·ı …¥ fi ¿Λ, ’HÎ “…‰Î …ı‰_ fi◊Ì” ±ı‹ fi ⁄˘·‰_ !”
Á_÷ı ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì. ±ı ’»Ì V‰Î‹ÌlÌ ‰fl÷η ÿ½fiı …‰Î fiÌ¿Y›Î
I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ±«Îfi¿ fiflÁ_ÕÎfiÎ ’ÎÏÀ›ı ‰‚Ì √›Î. √˘fl‘fi¤Î¥
÷˘ CÎflfiı ËŸ«¿ı ⁄ıÃÎ Ë÷Î, fiı V‰Î‹ÌlÌ √ÎÕÌ‹Î_◊Ì ∂÷›Î˝ !
√˘fl‘fi¤Î¥fiÌ ±Î_¬ı ËÊ˝fiÎ_ ±Î_Á ∂¤flΛÎ_ ! ÷ı±˘ ¤Î‰Ï‰¤˘fl
⁄fiÌ √›Î ! √ÿ˚√ÿ ¤Î‰ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’‘fl΋HÎÌ ¿flΉÌ, μ’flfiÎ
‹Î‚ı fi‰Î ¿flı·Î ⁄ı w‹‹Î_ ’W’˘ »Î_ÀÌ V‰Î‹ÌlÌ ±ËŸ◊Ì Ï‰ÿΛ
◊›Î I›Îflı …÷Î_ …÷Î_› V‰Î‹ÌlÌ V‰√÷ ⁄˘·÷Î Ë÷Î — “÷‹ı ⁄Ë
Áı‰Î ¿flÌ »ı...!”
V‰Î‹ÌlÌ @›Îflı¿ ·Ÿ⁄ÎÁÌfiÎ ÕÎèÎΤΥ ’Àı·fiÎ CÎflı ±ı‰Ì flÌ÷ı
’‘Λν »ı ÷˘ @›Îflı¿ ¤Îÿfl΋Î_ √flÌ⁄ ¬ıÕ>÷fiı I›Î_› ’‘Λν »ı !
@›Îflı¿ lÌ √·{Îfl̷η fi_ÿÎ∞fiı I›Î_ ÷˘ @›Îflı¿ Ï…À˘ÏÕ›ÎfiÎ
¥rfl¤Î¥fiı I›Î_, ⁄‘Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı¿ … - ±ı‹fiÌ VQ≤Ï÷‹Î_
Á«‰Î›ı·˘ ‹ÏË‹Î — “±ı‹HÎı ¿ı‰Ì Áı‰Î ¿flÌ »ı !”
@›Î flı¿ ‹Ë˘IÁ‰˘ ¿ı Á_V◊ÎfiÎ_ ωω‘ ±Î›˘…fi˘fiÎ
±Ëı‰Î·˘fiÌ fl…^±Î÷ ◊Λ, “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ’˛¿Î”‹Î_ ÷ıfiÌ Ï‰√÷˘
»’Λ, ÷ı‹Î_ ¿˘¥fi_ fi΋ flËÌ √›_ ˢ› ÷˘ V‰Î‹ÌlÌ ±‰U› ¿Ëı —
“±Î‹fi_ fi΋ ¿ı‹ flËÌ √›_ ?” @›Îflı¿ ·¬Ìfiı Á_’Îÿ¿˘fiı ΩHÎ ’HÎ
¿flı ¿ı ±Î√Î‹Ì ±_¿‹Î_ ±ı‹fi_ fi΋ ±Î‰Ì Ω› ÷ı‰Ì ÷¿ıÿÎflÌ
flάΩı — “±‹ÿΉÎÿfiÎ ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ ω·Î· ’fl‹Îflfi_ fi΋ flËÌ
√›_, ±ı‹HÎı› ⁄Ë ‹Ëıfi÷ ¿flı·Ì !...” “⁄˘«ÎÁHÎfiÎ ¿ıÀ·¿ıQ’‹Î_
’ıÀ·ÎÿfiÎ Ï‹·fifiÌ Áı‰Î±˘ ¿ı‹ fi ±Î‰Ì ?...” “√Î_‘Ìfi√fl
±ZÎfl‘΋fiÎ ±Ëı‰Î·‹Î_ ·_ÕfifiÎ ±Îfl. ¿ı. ’Àı· ¿ı‹ ¤·Î›Î ?”
“±fiı flÎ…¿˘À‹Î_ Â_¤ÏÁ_Ë ÷˘ ¬Ò⁄ …^fiÎ ËÏfl¤@÷fiÎ...”
√Î ‹√΋fiÎ flV÷α˘ ¿ı πB·ıLÕ-±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ‹Î√˘˝◊Ì ·¥fiı
ÂÎVh΢fiÎ Á_ÿ¤˘˝› ±ı‹fiı ÁËı…ı ›Îÿ flËÌ Ω›. ¤@÷Ï«_÷΋ÏHÎfiÌ
¿Õ̱˘ √‰Î÷Ì Ë˘› ¿ı ÁIÁ_Ï√∞‰fifiÌ ‰Î÷˘ ◊÷Ì Ë˘› ¿ı @›Îflı¿
flCÎ‰_ÂfiÎ f·˘¿˘ Ào¿Î÷Πˢ› I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ ±ıfiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı √ΉÎ
·Î√ı ! ÷ı‹Î_ @›Îflı¿ ¿˘¥ VQ≤Ï÷ÿ˘Ê◊Ì ±À@›_ ˢ› ÷˘ ±Î√‚fiÌ
¿ÕÌ ›Îÿ ¿flÎ‰Ì ÿı ! Á‰Îflı ¿◊΋Î_ Â_ ±ÎT›_ Ë÷_ ¿ı ±Î…ı √˛_◊-
‰Î_«fi‹Î_ @›Î_ ‰Î_«fi ±À@›_ »ı - ±ı› ÁË… ›Îÿ ˢ› !
V‰Î‹ÌlÌfiÎ VQ≤Ï÷-¿˘ÂfiÎ ±Î‰Î_ ±Á_A› ’Ïfl‹ÎH΢ »ı, ’fl_÷
120
·Î¬˘ ËÏfl¤@÷˘fiÎ Á‹ÿΛ ‰E«ı ’HÎ @›Îflı¿ …^fiÎ ’ÏflÏ«÷ ËÏfl¤@÷˘ ‹‚Ì Ω› I›Îflı
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı¿ VfiıË‹›Ì VQ≤Ï÷-≠Ï÷¤Îfi_ ÿ½fi ◊¥ Ω› »ı.
÷ı‹Î_ ±ı¿ ωÏÂWÀ ’Ïfl‹ÎHÎ »ı — Á_÷˘fiÌ VQ≤Ï÷fi˘. ÁıÓ¿Õ˘ Á_÷ÏÂW›˘,
÷ı‹Î_ ¿˘fi˘ ¢ Áÿ˚√HÎ, ¿˘fiÌ ¿¥ ±Î‰Õ÷, ¿˘fiı ¿ı‰_ ¤…fi¤„@÷fi_
±_√... ±ı ⁄‘_ … ±ı‹fiΠˈ›ı …ÕΛı·_ »ı !
1998fi˘ ±ı¿ ’˛Á_√ ÷ıfi˘ ωÂıÊ ’Ïfl«› ±Î’ı »ı —
⁄Î ›’ÎÁ Á…˝flÌ ’»Ì V‰Î‹ÌlÌ L›Ò›˘¿Û‹Î_ flΛ-ËıÏflÁfi
fi√fl‹Î_ ÕÎ". ‹ËıLƒ¤Î¥ ’Àı·fiÎ CÎflı ωl΋ ·¥ flèÎÎ Ë÷Î, ÷ı
ÿflQ›Îfi ±ËŸfiÎ ’ıMÁÌ¿˘ ’οۋÎ_ Á_K›Î Á‹›ı ‰˘Ï¿o√ ‹ÎÀı …‰Îfi_
◊÷_. ±ı ø‹ ±fiÁÎfl ÷Î. 30-8-1998fiÌ Á_K›Î±ı ‰˘Ï¿o√ ¿flÌfiı
V‰Î‹ÌlÌ Ï‰Â΂ ’οÛfiÎ ±ı¿ ¬ÒHÎı ·˘fi‹Î_ „TË·«ıfl ’fl Ï⁄flÎF›Î
Ë÷Î. ÏfiI›ø‹ ‹…⁄ ’˛Î◊˝fiÎ ±fiı ¿◊Î ◊›Î_. √œÕÎ ’˛◊‹fi_ 27‹_
‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î›_ ±fiı V‰Î‹Ìḻı ÷ıfiÎ ’fl ±ÿ˚¤÷ Ïfiw’HÎ ¿›*.
¿◊Î ’ÒflÌ ◊¥ flËÌ Ë÷Ì, ‰«fiÎQ≤÷fiÎ »ıS·Î ‰‚Î_¿ı V‰Î‹Ìḻı
“›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ∞‰fi«Ïflh΋Î_ ±Î ⁄‘_ … Ωı‰Î ‹‚ı »ı - ±Î
⁄‘Î_ … ·ZÎH΢ ±ı‹fi΋Î_ ÿı¬Î› »ı !” ±ı‹ ¿ËÌfiı ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ…fi_ ∞‰fi«ÏflhÎ ±ÿ˚¤÷ ·¬Î›Îfi˘ Á_÷˘Ê T›@÷ ¿›˘˝. ÷ıfiÎ
·ı¬fi ⁄ÿ· ¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ìfiı ›Îÿ ¿›Î˝. ‰Îflı ‰Îflı ÷ı‹fiÌ ’˛Â_ÁÎ
¿flÌ. ‰«fiÎQ≤÷fi_ Ïfiw’HÎ ’ÒHν ◊›Î ⁄Îÿ, ¿˘¥fiı ¿S’fiÎ fiˢ÷Ì ¿ı
’ÒHν¿Î‹’HÎÎfiÌ «fl‹Á̋α˘‹Î_ ωËfl÷Î ¿flÌfiı V‰Î‹ÌlÌ Ë‰ı
±Î√‚ ¢ ⁄˘‘ ±Î’‰Î ‹ÎÀı ≥E»ı »ı ! ’HÎ V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı Ë…\
÷˘ ±Î¬Ì flÎ÷ «Î·Ì ¿ı ±ıÀ·_ ⁄‘_ ¿Ëı‰Îfi_ Ë÷_. ±fiı ±ı Ë÷_ -
Á_÷˘fiÎ √HÎ√Îfi ! ¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ìfiı ›Îÿ ¿flÌfiı V‰Î‹Ìḻı
⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì, Õ˘¿Àfl V‰Î‹Ì, ‹Ëo÷ V‰Î‹Ì, I›Î√‰S·¤ V‰Î‹Ì,
¿˘ÃÎflÌ V‰Î‹Ì, ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì ‰√ıflı ÷‹Î‹ ‰ÕÌ· Á_÷˘fiÎ
‹ÏË‹Îfi_ √Îfi ¿›*. V‰Î‹ÌlÌ ±ıÀ·Î◊Ì … fi ±À@›Î. V‹flHÎ’À
’fl fl‹÷Î ÷‹Î‹ Á_÷˘fiÎ_ fi΋˘, ø‹fi˘ ‹ı‚ flÎA›Î ÏÁ‰Î›
Ï…Ë˚‰Î√˛ı◊Ì Áfl‰Î ·ÎB›Î_. fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ_ Á_÷˘fi_ V‹flHÎ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_
V‰Î‹ÌlÌ ÿflı¿fi˘ ‹ÏË‹Î ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î. ±ı‹fiÎ VQ≤Ï÷ÁÎ√fl‹Î_
∂»‚÷Î ±ŒÎÀ ‹ÏË‹Î-ÁÎ√flfiÎ CÎÒCΉ÷Î_ fiÌfl ⁄ËÎfl »·¿Î÷Î_
Á˙fiı √ÿ˚√ÿ ⁄fiÎ‰Ì flèÎÎ_ Ë÷Î_. ±Î‹ ÷˘ ‰«fiÎQ≤÷fi_ Ïfiw’HÎ ’Ò v_
◊¥ √›_ Ë÷_. ±ıÀ·ı V‰Î‹ÌlÌ ’ÒHÎνËÏ÷ ¿flÌfiı ∂¤Î ◊‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ
¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ’fl_÷ ±Î VQ≤Ï÷√_√Î ‰Ëı÷Ì ◊‰Î◊Ì V‰Î‹ÌlÌ ¤Îfi
¤Ò·Ì √›Î ¿ı ±ı‹HÎı fiÌ«ı ∂÷fl‰Î ‹ÎÀı eÀVÀı’ ’fl◊Ì μ’ÎÕı·˘
’√, ±ı‹ fiı ±ı‹ ±©fl flè΢ »ı.

V‰Î ‹ÌlÌ Á‹›fi_ ¤Îfi ’HÎ ¤Ò·Ì √›Î, ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î¬˘ ’οÛ
÷tfi ¬Î·Ì ◊¥ √›˘, ÁÒ›˝ ÷˘ @›Îflfi˘› œ‚Ì √›˘ Ë÷˘ ±fiı ±_‘ÎflÌ
flÎ÷ «Îflı ¿˘fl ‰ŸÀ‚Î¥ flËÌ Ë÷Ì, ÷˘› V‰Î‹ÌlÌ ±V¬Ï·÷’HÎı ±ı¿
’»Ì ±ı¿ Á_÷fi_ fi΋ ⁄˘·Ì ⁄˘·Ìfiı ÷ı‹fiÎ √H΢fi_ √Îfi ¿›ı˝ … …÷Î
Ë÷Î. ⁄ı-’Î_«-ÿÁ-‰ÌÁ fiËŸ, ’HÎ ÁıÓ¿Õ˘ Á_÷˘fi_ V‹flHÎ ¿fl÷Î_
V‰Î‹Ìḻı xÿ›fiÎ ±ı‰Î ¤Î‰◊Ì ‹ÏË‹Î√Îfi ¿›* - I›Îflı Á˙ V÷O‘
⁄fiÌ √›Î ! ¿ıÀ·Î ⁄‘Î Á_÷˘fiÎ ‹ÏË‹Îfi˘ ¬‚¬‚ ‰Ëı÷˘ ±ı ‘˘‘
¤·¤·Î ’J◊flfiı Ï’√‚Î‰Ì ÿı ÷ı‹ ‰Ëı÷˘ Ë÷˘. ¬ÒHÎı ¬ÒHÎı
±_÷Ïfl›Î‚ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ω«fl÷Î Á_÷˘fiı ±_ÿÎ… ’HÎ fiËŸ ˢ› ¿ı
V‰Î‹ÌlÌfiΠˈ›ı ±ı‹fi_ ¿ı‰_ ±Îÿfl¤›* V‹flHÎ Á«‰Î›_ »ı ! flÁ˘ÕÎ-
¤_ÕÎfl‹Î_ ¿ı ÿËŸ-ÿÒ‘fiÌ ¿ıÏ⁄fi‹Î_, ¬ı÷̉ÎÕÌ‹Î_ ¿ı √˙Â΂΋Î_,
⁄΂‹_Õ‚‹Î_ ¿ı ›‰¿ ‹_Õ‚‹Î_, ‹Î_ÿα˘fiÌ Áı‰Î‹Î_ ¿ı ËÏfl¤@÷˘fiÌ
Áfl¤fl΋Î_, fiÎfiÎ_-‹˘ÀÎ_ ÁIÁ_√-¿ıLƒ˘fiÎ_ Á_«Î·fi‹Î_ ¿ı Á‹ˆ›Î±˘fiÎ_
Á_«Î·fi‹Î_, Á_√Ì÷‹Î_, Ï«hÎ-¿·Î‹Î_, ‰@I≤I‰‹Î_, ·ı¬fi‹Î_,
±P›ÎÁ‹Î_, ⁄Î_‘¿Î‹‹Î_, V‰E»÷΋Î_ ¿ı ¿˘ÃÎflÌ ±fiı ’ÒΩflÌ ÷flÌ¿ıfiÌ
Áı‰Î‹Î_ Ïÿ‰Á-flÎ÷ ’˘÷Îfi_ Á‰˝V‰ Ïfi«˘‰Ì ÿ¥fiı, V‰Î‹ÌlÌfiı
flÌ{‰‰Î ‹◊÷Î Á_÷˘fiı ¿S’fiÎ ’HÎ fiËŸ ˢ› ¿ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ Ïfi‹˝‚
±_÷—¿flH΋Î_ ±ı Á˙fi_ ¿ıÀ·_ ±ÿ˚¤÷ ’˛Ï÷Ï⁄_⁄ Ï{·Î›_ »ı ! Á_÷˘fiÌ
‹ÎhÎ ’˛T≤ÏkÎfi˘ … ‹ÏË‹Î fiËŸ, ±ı‹fiÌ ÁΑ÷Î-I›Î√-ÏfiWÃÎ-μIÁÎË-
ÁIÁ_√vÏ«-ÁËfiÂÌ·÷Î-‘Ìfl…-„V◊fl÷Î-±ı‰Î ±fiı¿ √H΢ ’HÎ
V‰Î‹ÌlÌfiÌ VQ≤Ï÷‹_…^Ê΋Î_◊Ì »·¿Î÷Î flèÎÎ ! ·√¤√ ÁΉ …
±_‘Îv_ ◊¥ √›_ I›Îflı, Á˙fiı V‰Î‹ÌlÌfi_ ‹¬ ’HÎ {Î_¬_ {Î_¬_ ÿı¬Î‰Î
·ÎB›_ I›Îflı ’HÎ, V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î_¬˘fiÌ ¿Ì¿Ì-’Ò÷‚Ì ’fl, ΩHÎı
Á_÷˘fiÌ Ëfl˘‚ ’˛Ï÷Ï⁄_Ï⁄÷ ◊÷Ì Ë÷Ì, ±ı ±ı‹fiÌ ‰ÎHÎÌ ’fl◊Ì
±fi‹ÎfiÌ Â¿Î÷_ Ë÷_ !
±Î…fiÌ Á¤Î 70 Ï‹ÏfiÀ «Î·Ì ! ‹ÏË‹Î√Î◊΋Î_ Á‹› @›Î_
ÁflÌ √›˘ - ±ıfi_ ¿˘¥fiı ±fiÁ_‘Îfi fi flèÎ_. Ωı¿ı 7.50 ‰ÎB›ı
„TË·«ıfl ’fl◊Ì ∂¤Î ◊‰Îfi˘ Á‹› ±ÎT›˘ I›Îflı, ±K‘fl μ’ÎÕı·˘
’√ ‘fl÷Ì ’fl ‹Ò¿÷Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ÷˘ Ë…\› I≤„M÷ fiˢ÷Ì. Ë…\ ÷˘
¿ıÀ·Î› Á_÷˘fiÎ_ fi΋ …’‰ÎfiÌ ±ı‹fiı ÷‹LfiÎ Ë÷Ì. ’HÎ ±_‘Îv_
∂¤Î ◊‰Î ‹…⁄Òfl ¿flÌ flèÎ_ Ë÷_. ÁΉ {Î_¬Î ±…‰Î‚΋Î_ ’HÎ
Á˙fiÎ_ ‹ÏË‹Î√Îfi◊Ì ¿Ú÷¿ÚI›÷Î ±fi¤‰÷Ì V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î_¬˘fiÌ
«‹¿ ¿o¥¿ ±fiL› Ë÷Ì. ±‹ı ¿èÎ_ — “⁄Î’Î ! ±Î’ı Á˙fiı ±‹ÎflÎ
Á˙fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ, ’HÎ ±ı ⁄‘_ … ±Î’fiÎ ’˛÷Î’ı »ı ! ±‹fiı ¿˘¥fiı
121
¿S’fiΛ fiˢ÷Ì ¿ı ÁΑ ◊‰ÎÂı.”
V‰Î‹ÌlÌ I‰Ïfl÷ ⁄˘S›Î — “±ı ⁄‘_ Ωı√Ì⁄Î’ÎfiÎ Á_¿S’ı ◊Λ
»ı. V‰Î‹Ì±ı Á_¿S’ ¿›˘˝ ±ıÀ·ı ’˛ıflHÎÎ ◊¥ »ı !”
±ıÀ·_ ¿ËÌfiı V‰Î‹ÌlÌ „TË·«ıfl ’fl◊Ì ∂¤Î ◊¥fiı ’ÎÏ¿Ù√
ω¤Î√ ÷flŒ ‘Ì‹ı ‘Ì‹ı …‰Î ·ÎB›Î. «Î·÷Î_ «Î·÷Î_› V‰Î‹ÌlÌ
Á_÷˘fiÎ √HÎÎfi‰Îÿ √Î¥ flèÎÎ Ë÷Î. ‰E«ı ¿Ëı — “±Î’HÎı ⁄‘ÎfiÎ
√HÎ Ωı‰Î. ±_ÿfl˘±_ÿfl Á_’, ±ı¿ vÏ«, ±ı¿ ω«Îfl ! ÿflı¿‹Î_ ±Î‰Ì
±Î‰Ì „@÷±˘ ’ÕÌ »ı. ±ı … Ωı‰_. ÷˘ ±_÷flı ÂÎ_Ï÷ ◊Λ !”
«Î·÷Î_ «Î·÷Î_, ËÎ_Œ÷Î_ ËÎ_Œ÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ‘Ì‹Î ‘Ì‹Î V‰flı ⁄˘·Ì
flèÎÎ Ë÷Î. ‰‚Ì, ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ Á_÷fiı Á_¤Îfl‰Î ·ÎB›Î. ±‹ı ¿èÎ_ ¿ı
±Î…ı ¤@÷g«÷΋ÏH΋Î_ ’HÎ ¤@÷˘fiÌ fi΋ΉϷfi˘ ’Îà Âw ◊›˘
»ı. ±Î…ı ±Î’ı ’HÎ ±ı‹ … ¿›*. V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ ¿ı
¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÎ √HÎ Ëo‹ıÂÎ √ΉÎ. ±Î’HÎı √HÎ
√Î¥±ı ÷˘ ±Î’HÎfiı ⁄‚ ‹‚ı.” ±ÎÀ·Ì ‰Î÷˘ ËÎ_Œ÷Î_ ËÎ_Œ÷Î_,
«Î·÷Î_ «Î·÷Î_ ¿flÌfiı ŒflÌ Á_÷˘fiÌ fi΋ΉϷ-‹ÏË‹Î√Îfi Âw ¿›* !
»ı¿ ‹˘Àfl¿ÎflfiÎ ⁄ÎflHÎÎ Á‘Ì ⁄˘·÷Î flèÎÎ. ‹˘Àfl‹Î_ ⁄ıÃÎ ’»Ì ’HÎ
‹ÏË‹Î√ÎfifiÌ Áfl‰ÎHÎÌ «Î·÷Ì flËÌ. »ı¿ μ÷Îflı ’ˢÓE›Î I›Î_ Á‘Ì,
’_ÿfl Ï‹ÏfiÀ ±ı … «ÎS›_ ! μ÷Îfl΋Î_ ›fi¿Z΋Î_ ±_ÿfl ’‘Λν ’»Ì
’·_√ ’fl Â⁄ÎÁfi ‹ÎÀı ÁÒ÷Î I›Îflı ’HÎ ‹fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿ıÀ·Î_¿ ‰‘
’Î_«-ÁÎ÷ Á_÷˘fiÎ_ fi΋˘ ¿ËÌfiı ÷ı‹fi˘ ‹ÏË‹Î ¿è΢ !
xÿ› √ÿ˚√ÿ ◊¥ √›_ ! ±Î…fiÌ Á_K›Î ∞‰fifiÌ ±ı¿
±Ï‰V‹flHÎÌ› Á_K›Î ⁄fiÌ flËÌ ! ‹Ïˋ΋ÒÏ÷˝ V‰Î‹ÌlÌfiı ·‚Ì ·‚Ìfiı
’Λ ·Î√Ìfiı ±‹ı ±ı‹fiı ωl΋ ±Î’‰Î ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì √›Î. ¿ÎflHÎ
¿ı V‰Î‹ÌlÌ Á÷÷ ÿ˘œ ¿·Î¿◊Ì ‰‘ Á‹› ⁄˘S›Î Ë÷Î !
ËÎ, ±Î »ı V‰Î‹ÌlÌfi˘ ‹‘fl VQ≤Ï÷-‹ËÎÁÎ√fl ! ÷ıfi_ ±ı¿
±Î«‹fi ¿fl÷Î_ ±_÷flı ±‰Î… ∂Ãı »ı, ±Îfiı ¿vHÎÎfi˘ ÁÎ√fl ¿Ëı‰˘
¿ı VfiıËfi˘ ? ±ıfiÌ T›ÎA›Î±˘ ¿fl‰Îfi_ ±Â@› ⁄fiÌ Ω› »ı.
¿ÎflHÎ ¿ı ±Î Á‹›Î÷Ì÷, ÁÌ‹Î÷Ì÷, √HÎÎ÷Ì÷ VfiıËfiÌ VQ≤Ï÷ »ı !
¿ÎflHÎ ¿ı ±Î ¿Î_¥ “‹ı‹flÌ ’Ήfl”fiÌ ¿◊Î ±˘»Ì »ı ? ±Î ÷˘
±ı¿ Ïfi÷Î_÷ ’˛ı‹ ±fiı ‰ÎIÁS›fiÌ ¤Î√Ìfl◊Ì »ı. √¥ ¿Î·ı, ±Î…ı
±fiı ˉı ’»Ì ’HÎ ±ı ‰Ëı÷Ì flËı‰ÎfiÌ »ı.
¤√‰ÎfifiÌ ±¬_Õ VQ≤Ï÷‹Î_ fl‹‹ÎHÎ flËÌfiı, ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘-
Á_÷˘fiÌ VQ≤Ï÷ flά÷Î V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¤@÷‰IÁ·÷ÎfiÌ ±Î ’HÎ ±ı¿
’ÎflÎÂÌÂÌ »ı !
 …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ...

¿˙·‹˚

flÎ…‘ÎfiÌ ÏÿSËÌ‹Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋ ±fiı ÷ıfiÎ Á…˝¿ V‰Î‹ÌlÌ...

 ¿˙·‹˚ ±ıÀ·ı Ïfi’HÎ÷Î.
¤√‰Îfi ‹ÎÀı ÂÎVhοÎfl˘ ωÂıÊHÎ ’˛›˘…ı »ı —
“flÁ˘ ‰ˆ Á— !” ±fiı “Á‰˝¿·Î ¿˘Ï‰ÿ.”
¤√‰Îfi ±Î M≤J‰Ì ’fl ±‰÷Îfl ‘ÎflHÎ ¿flı »ı I›Îflı ±ı‹fiÌ ±fiı¿ ·ÎZÎÏHο÷α˘‹Î_
±ı¿ ±Î ’HÎ »ı — Á‰˝ ZÎıhÎı ¿<‚÷Î, Ïfi’HÎ÷Î !
’fl_÷ ÁÔ‰˝◊Ì Ï‰fl@÷ ±fiı ’˛¤‹Î_ … ’fl‹ ±ÎÁ@÷ Á_÷fiı ¤˙Ï÷¿ Ïfi’HÎ÷Î ÁÎ◊ı ÂÌ ·ı‰Îÿı‰Î ?
’fl_÷ ¤√‰ÎfifiÎ Á‰ı˝ ¿S›ÎHοÎflÌ √H΢fiÎ ‘Îfl¿ Á_÷‹Î_,
ωfl„@÷ ±fiı ¤√‰ÿ˚-±ÎÁ„@÷fiÌ ÁÎ◊ı, ±fiı¿ ZÎıh΢fi_ ¿˙ÂS› fi̬flÌ ∂Ãı »ı,
…ıfiÎ ¶ÎflÎ ÷ı±˘ ·Î¬˘ ·˘¿˘fiı ’fl‹ÎI‹Î-±Ï¤‹¬ ¿flı »ı !
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiΠωfl@÷, ÂÎ_÷, ‘Ìfl ±fiı √_¤Ìfl T›„@÷I‰‹Î_
±ı‰Ì ±fiL› ¿<‚÷ÎfiÎ_ ±ÿ˚¤÷ ÿ½fi ◊Λ »ı.

V‰Î ‹ÌlÌfi_ ¿˙ÂS› ¿ıÀ¿ıÀ·Î ±Î›Î‹˘

‰E«ı ωV÷flÌ flèÎ_ »ı !
±ı‹fiÌ V◊Î’I› ÁÒ{ ¿ı ±ı‹fiÌ ¿·Î vÏ«,
±ı‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝¿·ÎfiÌ ¿˘ÃÎÁÒ{ ¿ı ±ı‹fiÌ ¤„@÷-
Á_√Ì÷ Ï’˛›÷Î, ±ı‹fiÌ ±Î›˘…fiZ΋÷Î ¿ı
±ı‹fiÌ ‰Ë̉ÀÿZÎ÷Î - ÿflı¿‹Î_ ±ı‹fi_ ¿˙ÂS›
’˛¿ÎÂı »ı.
±ı¿ ÷ı…V‰Ì ⁄΂¿fiÌ ’˛Ï÷¤Î ‘flΉ÷Î
V‰Î‹ÌlÌ‹Î_ ⁄΂‰›◊Ì … ÂÎ_÷¤Î‰ı ωω‘
¿˙ÂS›˘ fi̬flÌ flèÎÎ_ Ë÷Î_. ⁄΂‰›ı ÷flHÎ,
ÏÂZÎHÎ, fl‹÷-√‹÷ ‰√ıflı‹Î_ ±ı‹fiÌ ŒÎ‰À
±Î√‰Ì. √΋fiÎ ÷‚Ή‹Î_ ⁄΂¿˘ ÷fl‰ÎfiÌ
V’‘ν‹Î_ ∂÷flı I›Îflı fiÎfi¿ÕÎ ÂÎ_Ï÷·Î·
±ı‹fiÌ ’Î÷‚Ì ±fiı fi‹HÎÌ ¿Î›Î◊Ì ÷‚ΉfiÎ_
’ÎHÎÌ ’fl ÁËı…ı ÁÕÁÕÎÀ ω…ı÷Î ⁄fiÌ Ω›.
⁄ÌΩfiı ¤HΉ΋Î_ ±CÎflÎ ·Î√ı ÷ı √ÏHÎ÷ ±fiı
≥Ï÷ËÎÁ ÷˘ ±ı‹fiÎ Ï’˛› ωʛ. ±ı‹Î_
±ı‹fiÌ ŒÎ‰À ±Î√‰Ì. ÏÂZοfiı ±Î ⁄΂¿
’λ‚ @›Îflı› ‹Ëıfi÷ ¿fl‰ÎfiÌ …wfl fi ’ÕÌ.
±fiı Ïø¿ıÀ‹Î_› ±ı‰_. Á˙ ±ı‹fiı ÁËı…ı
123
’˘÷ÎfiÎ ÁÒhΑÎfl ⁄fiÎ‰Ì ÿı ! ±ı‹fiÌ ËÎ…flÌ
‹ÎhÎ◊Ì √΋fiÎ_ ⁄΂¿˘‹Î_ Ïø¿ıÀfi˘ ÷fl‰flÎÀ
±Î‰Ì Ω› ! Ïø¿ıÀfiÎ_ ÁΑfi˘ ¬flÌÿ‰Î ‹ÎÀı
±ı‹HÎı ÷ı Á‹›ı √΋‹Î_◊Ì «ÎflÁ˘-’Î_«Á˘
wÏ’›Îfi˘ ŒÎ‚˘ μCÎflΉı·˘. Á˙fiı ±ı‹fiÎ ’fl
’Òfl˘ ¤fl˘Á˘, fiËŸ÷fl Ë…\ ‹Ò»fi˘ ÿ˘fl˘› eÀu˘
fi ˢ› ±ı‰Î ÷vHΉ›fiÎ »˘¿flÕÎfiı ÷ı
…‹ÎfiÎfiÌ ±ÎÀ·Ì ‹˘ÀÌ fl¿‹ ¿˘HÎ ±Î’ı !
Ωı¿ı √v ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ Ï«ßÌ
±Î‰÷Î_ ZÎHÎfiΛ ω·_⁄ ωfiÎ ’˘÷ÎfiÌ ±ı
⁄‘Ì … ¿<‚÷α˘fiı »˘ÕÌfiı ÷ı±˘
I›Î√Îl‹‹Î_ ±Î‰Ì √›Î. ’»Ì fi ÷˘ ±ı‹fiı
÷flHÎfiÌ V’‘ν flËÌ, fi ÷˘ Ïø¿ıÀ flËÌ ¿ı fi
√ÏHÎ÷ ±fiı ≥Ï÷ËÎÁfiÎ ‰√˘˝ flèÎÎ.
±Î‹ »÷Î_ ±_ÿfl ’Õı·_ ËÌfl ◊˘Õ<_ ÂÎ_÷ flËı ?
±ı‹fi_ ¿˙ÂS› ·Î¬˘ ‹‹ZÎ±˘fiı
‹„@÷‹Î√˝ «Ÿ‘÷Ì ±ı¿ ±ÎK›Î„I‹¿ ’˛T≤ÏkÎfiÎ
ωrT›Î’Ì Ï‰V÷flHÎ ‹ÎÀı … ΩHÎı ¬Ì·‰Îfi_
Ë÷_. ±fiı ⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ±ı
ËÌfl ’Îfl¬Ì ·Ì‘_ Ë÷_. ÷ı‹fiÌ ¿Ú’κ„WÀ◊Ì,

V‰Î‹ÌlÌ ÁΑ ◊›Î ±fiı ±ı‹fiÎ ¿˙ÂS›fiı ΩHÎı ±Î¿Î …ıÀ·_
ωflÎÀ Œ·¿ ‹‚Ì √›_. Á_V◊΋Î_ ÁΉ fi‰ÿÌÏZÎ÷ ˢ‰Î »÷Î_
fiÎfi¿ÕÎ fiÎflΛHÎV‰w’ÿÎÁ∞fiı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… Á_V◊ÎfiÌ fiÎfiÌ-
‹˘ÀÌ ‰Ë̉ÀÌ ⁄Î⁄÷˘‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı flά‰Î ‹Î_ÕuÎ. fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ
’ÎflΛHÎfiÎ ’˛Á_√˘‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı, ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÀ ’fl ⁄ıÁÎÕÌfiı
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ±ı‹fiı ’˛V◊ÎÏ’÷ ¿fl‰Î ·ÎB›Î. 1945‹Î_ ÷˘
‹ÎhÎ 23 ‰Ê˝fiÎ ›‰Îfi Á_÷ fiÎflΛHÎV‰w’ÿÎÁ∞fiı ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…ı Á_V◊ÎfiÌ ‰Ë̉ÀÌ ¿Ï‹ÀÌ‹Î_ ’HÎ ‹˘¬flÎfi_ V◊Îfi ±Î’Ì
ÿÌ‘_. 24 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı ÁÎfl_√’fl …ı‰Î ωÂ΂ ‹_ÏÿflfiÎ ‹A›
‰Ë̉À¿÷ν ¿˘ÃÎflÌ ÷flÌ¿ı Ïfi›@÷ ¿flÌ ÿÌ‘Î. ±fiı ‹ÎhÎ 28 ‰Ê˝fiÌ
‰›ı ÷Î. 21-5-1950fiÎ fl˘… ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ±ı‹fiı ’˘÷ÎfiÎ
V◊Îfiı, Á_V◊ÎfiÎ ’˛‹¬’ÿı V◊Î’Ì ÿÌ‘Î.
Ωı ¿ı ±Î ÿflı¿ ’˛Á_√ı, V‰Î‹ÌlÌ Ëo‹ıÂÎ_ Áωfi› fiÎ ’ÎÕ÷Î
flèÎÎ, ±Î ⁄‘Î_ ’ÿ◊Ì ±ı‹HÎı ÿÒfl flËı‰Îfi_ … ’Á_ÿ ¿›*. ’fl_÷ ±_÷ı
√v-±ÎiÎÎfi˘ … ω…› ◊Λ ±fiı V‰Î‹Ìḻı ±ı V‰Ì¿Îfl‰_ ’Õı
±ı‰˘ CÎÎÀ ◊÷˘ flè΢. ±ı ÿflı¿ ‰¬÷ı ±ı‹fi_ Á_÷I‰ fi̬fl÷_ flèÎ_
±ıÀ·_ … fiËŸ, ±ı¿ ÂÎ_÷ ±fiı ’˛ı‹Î‚ ‰Ë̉ÀÌ ¿˙ÂS› ’HÎ ’˛√À÷_
flèÎ_. Á_V◊ÎfiÎ ’˛‹¬ ◊›Î I›Îfl ’»Ì ’HÎ “fiıI≤I‰”fi˘ fi ÷˘ ÷ı‹HÎı
ËyÿΉ˘ ¿›˘˝ ¿ı fi ÷˘ ±ı‰˘ fl˘Œ ¿›˘˝. »÷Î_ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ
»hλΛ΋Î_, ±ı‹fiÎ ÁË… T›„@÷I‰‹Î_◊Ì ‰ÎIÁS›’ÒHν ‰Ë̉Àfi_
±ı¿ ±Î√‰_ ¿˙ÂS› ÿÌ’Ì flèÎ_. ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. Á_V◊ÎfiΠω¿ÎÁfi˘
±fiı ÷ıfiÎ_ ±ÎK›Î„I‹¿ ‹ÒS›˘fiÌ Ω‚‰HÎÌfi˘ ±P›ÎÁ ¿fl‰Î …ı‰˘ »ı.
±K›ÎI‹fi˘ ¤˘√ ÿÌ‘Î ÏÁ‰Î›, Á_V◊Îfi˘ ±Î ω¿ÎÁ, 57 ‰Ê˘˝fiÎ
Á‹› Œ·¿ ’fl V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±ı¿ ±Î√‰˘ ’Ïfl«› ⁄fiÌ flè΢ »ı.
Áfiı 1971‹Î_ ÷ı±˘ √v’ÿı ±ÎT›Î ÷ı Á‹›ı ±fiı ±Î…ı
2007‹Î_, ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊ÎfiÎ_ ’Ïfl‹ÎH΢ ¿ıÀ·Î_
⁄ÿ·Î›Î_ »ı ?
¿˘¥ ÷·fiÎ ¿ı μ’‹Îfi˘ ±ı ωʛ fi◊Ì.
V‰Î‹ÌlÌfiÌ »hλΛ΋Î_ ±Î…ı ±Î Á_V◊Îfi˘ T›Î’ ÷˘ …\±˘ !
à 55 ÿı¢‹Î_ ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ.fi˘ T›Î’.
à 12,500 ωrT›Î’Ì ÁIÁ_√ ‹_Õ‚˘.
à 750 ‹_Ïÿfl˘fi_ fi‰Á…˝fi, ωrfiÎ 15 ÿı¢‹Î_.
à 4,15,000 ÿÿa±˘fiÌ ’˛Ï÷ ‰Êı˝ ÁÎfl‰Îfl ¿fl÷Î_ 22
ÿ‰Î¬ÎfiÎ_±˘-ˢ„V’À·˘-‹˘⁄Î≥· ±Îfl˘B› ¿ıLƒ˘.
124
·Î¬˘ ·˘¿˘ Á‰Î·˘fiÌ lıHÎÌ ‰flÁΉı »ı — “‹ÎhÎ ’Î_« … ‰Ê˝‹Î_, ±fiı¿ ωCfi˘ ‰E«ı
V‰Î‹Ìḻı ÏÿSËÌ‹Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋fi_ Ïfi‹Î˝HÎ ¿ı‰Ì flÌ÷ı Â@› ⁄fiÎT›_ ?
à 11,000 ωzÎ◊a±˘fiı ’˛Ï÷ ‰Êı˝ Á_V¿Îfl›@÷ ÏÂZÎHÎ ±Î’÷Î_
31 ÏÂZÎHÎ ’ÏflÁfl˘. (Â΂α˘-»ÎhÎη›˘)
à 55 ±Î’ÏkÎ√˛V÷ Â΂α˘fiı ÿkο ·¥fiı ÷ıfi_ ’fi—Ïfi‹Î˝HÎ ±fiı
·˘¿Î’˝HÎ, ÷ı ¶ÎflÎ 5,000 ωzÎ◊a±˘fiı ’˛Ï÷ ‰Ê˝ ÏÂZÎHÎ.
à flÎË÷ ¿Î›˘˝, …ı‹Î_ √…flÎ÷, ‹ËÎflÎWÀˇ, ±˘ÏflVÁÎ ±fiı ÷ÎÏ‹·fiÎÕ<
ÁÏË÷ 21 √΋˘-‰ÁÎË÷˘fiı ÿkο ·¥fiı ÷ıfi_ ±Î‘Ïfi¿ œ⁄ı
fi‰Ïfi‹Î˝HÎ.
à 20,00,000 ±ÎŒ÷√˛V÷ ·˘¿˘fiı flÎË÷Áı‰Î±˘fi˘ ·Î¤.
à 5400 ¿ıLƒ˘‹Î_ 1,50,000 ⁄΂-⁄ÎÏ·¿Î±˘fiı Ïfi—ÂS¿
Á_V¿Îfl ÏÁ_«fi.
à 6,30,000 ÁIÁ_√ Á¤Î±˘‹Î_ ’˛Ï÷ ‰Êı˝ ωr¤fl‹Î_ ·Î¬˘
·˘¿˘fi˘ ±ÎK›Î„I‹¿ fiˆÏ÷¿ μI¿Ê˝.
à 3,40,00,000 ·˘¿˘‹Î_ flÎWÀˇÌ› ±fiı ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ‹Ë˘IÁ‰˘
¶ÎflÎ ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ ±„V‹÷Îfi_ ÏÁ_«fi.
à 63,00,000 ·˘¿˘fiÎ_ ˈ›ı ’˛Ï÷ ‰Êı˝ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋
(ÏÿSËÌ ±fiı √Î_‘Ìfi√fl) ¶ÎflÎ ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ ±„V‹÷Îfi_ ÏÁ_«fi.
’Ò ‰˝‹Î_ L›Ò{Ì·ıLÕ ±fiı ±˘VÀˇıÏ·›Î◊Ì ·¥fiı ’Ïç‹‹Î_ »ı¿
±‹ıÏfl¿Î Á‘Ì, μkÎfl ¿ıfiıÕÎ◊Ì ·¥fiı ÿÏZÎH΋Î_ ÁÎμ◊ ±ÎÏ¡¿Î Á‘Ì
Á_V◊ÎfiÌ ÁIÁ_√’˛T≤Ïkα˘fi˘ T›Î’ ±fiı ÁıÓ¿Õ˘ ’˛T≤Ïkα˘fi_ ±Ë˘flÎhÎ
«Î·÷_ «ø !
¿ı‰Ì flÌ÷ı ±ÎÀ·Î_ ωflÎÀ ¿Î›˘˝fi_ Á_«Î·fi ¿flÌ flèÎÎ »ı V‰Î‹ÌlÌ !
±fiı ÷ı ’HÎ Ïfi—V‰Î◊˝-Ïfi—ÂS¿ V‰›_Áı‰¿˘fiÎ_ Áı‰Î- Á‹’˝HÎ ’fl !
‹K›‹ ‰√a› ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ ÿÎfi-‘‹Î˝ÿÎ ’fl !
±ËŸ ¿˘¥ ‹ıfiı…‹ıLÀfiÎ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ÏfiWHÎÎ÷˘ fi◊Ì ¿ı fi◊Ì
±Î≥.±ı.±ıÁ. ¿ıÕflfiÎ ‰Ë̉ÀÿZÎ ·˘¿˘. ±ËŸ ÷˘ »ı ‹K›‹ ‰√a›
Á‹Î….
V‰Î‹ÌlÌ ±ı ËΩfl˘ Á‹Ï’˝÷ ¤@÷˘ ¶ÎflÎ …ı flÌ÷ı ¿Î›˝ ¿flÌ flèÎÎ
»ı ±fiı ‰Ëı÷Î ‰ÎÏflfiÌ …ı‹ ÁË…÷Î◊Ì ±Î ωflÎÀ Á_V◊Îfi_ Á_«Î·fi
¿flÌ flèÎÎ »ı ±ıfiı ÂOÿ˘‹Î_ ⁄Î_‘‰Îfi_ Â@› fi◊Ì. ±ıfiÎ ‹ÎÀı lÌ‹ÿ˚
¤Î√‰÷ı ¤√‰Îfi ‹ÎÀı ’˛›˘…ı·˘ Áÿ˚√HÎ “¿˙·‹˚” … ›◊Î◊˝ »ı.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î‰Î ω‘ω‘ ¿Î›˝¿˙ÂS›fiı fiÌfl¬÷Î_ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ
‹ıfiı…‹ıLÀfiÎ ¬ıfl¬Î_±˘ «Ï¿÷ ◊¥ Ω› »ı. ÷ı±˘ Á‰Î·˘fiÌ lıHÎÌ
‰flÁΉı »ı — “‹ÎhÎ ’Î_« … ‰Ê˝‹Î_, ±fiı¿ ωCfi˘ ‰E«ı ÏÿSËÌ‹Î_
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋fi_ Ïfi‹Î˝HÎ ¿ı‰Ì flÌ÷ı Â@› ⁄L›_ ?
 ‹ÎhÎ 23 ‹ÏËfiα˘‹Î_ ·_Õfi ±fiı ‹ÎhÎ 17 ‹ÏËfiα˘‹Î_
±‹ıÏfl¿Î ¬_Õ‹Î_ À˘flLÀ˘, ±ıÀ·ÎLÀÎ, èÎVÀfi, Ï¿Î√˘ …ı‰Î_
‹ËÎfi√fl˘‹Î_ ±¿SM› ¿·Î¿ÚÏ÷◊Ì Â˘¤÷Î_ ‹_Ïÿfl˘ ¿ı‰Ì flÌ÷ı fl«Î›Î_ ?
±‹ıÏfl¿Î ±fiı ∫B·ıLÕ‹Î_ ·Î¬˘ ‹ÎHÎÁ˘fiı ±Î¿Ê˝÷Î, ¿S«fl·
Œı„VÀ‰· ±Î"Œ ≥„LÕ›ÎfiÎ_ ±¤Ò÷’Ò‰˝ ±Î›˘…fi˘ ¿ı‰Ì flÌ÷ı Á_¤Ï‰÷
⁄L›Î_ ?
ÿıÂ-ωÿı‹Î_ Á÷÷ «Î·÷Ì ÁIÁ_√ ’˛T≤ÏkÎfiÌ ⁄Ë-±Î›Î‹Ì
Á¤Î±˘ ¿ı‰Ì flÌ÷ı Á_«ÎÏ·÷ ◊Λ »ı ? ωrV÷flı ·Î¬˘ ⁄΂¿˘-
›‰Îfi˘fiÌ ±Î_÷fl-„@÷±˘fiı ω¿ÁΉ÷Ì lıWà ⁄΂-›‰Î ’˛T≤Ïkα˘fi_
‰Ëfi ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ »ı ? ’˛Ï÷‰Êı˝, ÿıÂ-ωÿı‹Î_ Á‹Î_÷fl’HÎı
∂…‰Î÷Î ËΩfl˘ μIÁ‰˘fi_ ¿¥ flÌ÷ı ±Î›˘…fi ◊Λ »ı ?
ÁıÓ¿Õ˘ ‹_Ïÿfl˘fiÎ ’Ïfl‰ËfifiÌ ÁÎ◊ı ÏÂZÎHÎ Á_V◊α˘, ËÎ"„V’À·˘,
flÎË÷¿Î›˘˝ ‰√ıflıfi_ Á‹Î_÷fl Á_«Î·fi ¿ı‰Ì flÌ÷ı Â@› ⁄fiı »ı ?
¿E»-√…flÎ÷‹Î_ ¤Ò¿o’ flÎË÷¿Î›˝ ˢ› ¿ı ÿÏZÎH΋Î_ IÁfi΋Ì
flÎË÷¿Î›˝, ⁄ıfi‹Òfi ±Î›˘Ï…÷ ’©Ï÷ ¶ÎflÎ Á˙◊Ì ‰‘ ÁŒ‚ flÎË÷-
¿Î›˘˝fiÎ fi‹Òfiα˘ ¿ı‰Ì flÌ÷ı fl«Î› »ı ?
±fiı Á˙◊Ì Ï‰ÂıÊ, ·Î¬˘ ·˘¿˘‹Î_ Áı‰Î-Á‹’˝HÎfiÌ ±Î ÏÿT›
F›˘÷ ¿ı‰Ì flÌ÷ı Ω√ı »ı ?
¿ı‰Ì flÌ÷ı ·Î¬˘ Á΋ÎL› ·˘¿˘‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ Â„@÷, Á_’ÏkÎ ±fiı
Á΋Ï◊˝ ±ËŸ ±Î’‰ÎfiÌ Á‹’˝HΤΉfiÎ ’˛√Àı »ı ?
’˛ I›kÎfl‹Î_ »ı — “’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi_ ±ÎK›Î„I‹¿ ¿˙ÂS› !”
V‰Î‹ÌlÌ‹Î_ ±ı¿ ±Î√‰_ ¿˙ÂS› »ı — ⁄ÌΩ‹Î_ ±Î ¿˙ÂS›
ÏÁ_«‰Îfi_ !
±Î‰Î ωflÎÀ Á_«Î·fi‹Î_ ±ı¿ Á‰˝√˛ÎËÌ ±fiı ÁQ›¿˚ º„WÀ ˢ‰Ì
±fiı ÷ıfi˘ Á÷÷ ωV÷Îfl ¿fl‰˘, ±ı … ‹˘À<_ ¿˙ÂS› »ı. V‰Î‹Ìḻı
’˘÷ÎfiÎ ¿˙ÂS›fiı ’˘÷ÎfiÎ ’Òfl÷_ ‹›Î˝Ïÿ÷ fi◊Ì flÎA›_, ’fl_÷ ωV÷Λ*
»ı - ±fiı¿˘ Á‘Ì.
@›Îflı¿ ±ı‹ ·Î√ı »ı ¿ı, V‰Î‹ÌlÌ ’˘÷ÎfiÎ ¿˙ÂS›◊Ì ±ı¿ÁÎ◊ı
±fiı¿w’ı ΩHÎı ωV÷flÌ flèÎÎ »ı. »ıS·Î «Îfl «Îfl ÿΛ¿Î±˘◊Ì ÷ı‹HÎı
’˛«_Õ ’vÊÎ◊˝ ¿flÌfiı, ’˘÷ÎfiÌ ±Î√‰Ì ¿˘ÃÎÁÒ{◊Ì, Á΋ÎL› „@÷fiÎ
ÁΑÎflHÎ ‹ÎHÎÁ˘‹Î_ ±ı¿ ±Á΋ÎL› ÷ı…’_… ’˛√ÀÎT›˘ »ı. ±fiı ±ı
Á˙ ±Î…ı Á_V◊ÎfiÌ Ï‰flÎÀ ’˛T≤ÏkÎfiÎ_ ±Ë˘flÎhÎ «Î·÷Î_ ∂Ω˝¿ıLƒ˘
⁄fiÌ √›Î_ »ı !
±ı ±ı‹fi_ ‹Îfi‰-Á_ÁΑfi ¿˙ÂS› »ı. ÁΑÎflHÎ ¿ZÎÎfiÎ ¤@÷˘-
125
Á_÷˘‹Î_ ωrÎÁfi_ ‰Î‰ı÷fl ¿flÌfiı ¿ı‰˘ ŒÎ· ±ı‹HÎı ‹ı‚T›˘ »ı ?
◊˘ÕÎ_¿ μÿÎËflH΢ ’˛ıflHÎÎfiÌ F›˘Ï÷ …√Î‰Ì Ω› »ı.
±ı ‹HÎı ‹_Ïÿfl˘fiÎ_ Ïfi‹Î˝HÎ ÷ı‹… ÷ıfiÎ V‰E» ±fiı ¿Î›˝ÿZÎ
Á_«Î·fifi_ μÿÎËflHÎ ’Ò fl_ ’ÎÕu_ — fi‰›‰Îfi Á_÷˘fi_ CÎÕ÷fl ¿flÌfiı,
÷ı‹fi΋Î_ ωrÎÁ ‹Ò¿Ìfiı ! ÷ı‹fi΋Î_ ±ÁΑÎflHÎ Z΋÷α˘
’˛√ÀΉÌfiı ¤Îfl÷fiÌ ‘ÎÏ‹˝¿ Á_V◊α˘ ‹ÎÀı ±ı¿ ±Îÿ½ V◊ÎM›˘.
‹_Ïÿfl˘fiÎ_ Ïfi‹Î˝HÎfiÌ Âˆ·Ì ±fiı ÷ıfiÌ ¿·Î’ÒHν÷΋Î_ ±ı‹HÎı ’˛Î«Ìfi
¤Îfl÷Ì› ÏÂS’Á_ÏË÷α˘fi_ ΩHÎı ’fi— ±‰÷flHÎ ¿flÎT›_. ±Î‰fiÎflÎ_
ËΩfl˘ ‰Ê˘˝ Á‘Ì ¤Îfl÷Ì› ÏÂS’¿·Î ±fiı Á_V¿ÚÏ÷fiÎ_ μ’ÎÁfiÎ-
‹ÒS›˘fi_ Ïfiÿ½fi ‹‚÷_ flËı ±ı‰Î_ ‹_Ïÿfl˘fiÎ Á…˝fi ‹ÎÀı, ±ı‹HÎı
’˘÷ÎfiÌ ±ÿ˚¤÷ ¿·ÎÁÒ{ Á_÷˘ ±fiı Á‹Ï’˝÷ V‰›_Áı‰¿˘‹Î_ ωV÷ÎflÌ.
‹_ÏÿflfiÌ ¤ÒÏ‹ ±fiı ‹_ÏÿflfiÎ ’J◊flfiÌ ’Á_ÿ√Ì◊Ì ·¥fiı ‹_ÏÿflfiÌ
±ÁΑÎflHÎ ¿·Î-¿˘÷flHÎÌ, ÏÁ_ËÎÁfi˘ √¤˝B≤ËfiÌ ±ÎfiÊ_Ï√¿
T›‰V◊α˘, Ãο˘fl∞fiÌ ÂÏ«÷Î’ÒHν ’ÒΩ’©Ï÷, ωϑω‘Îfi˘, μIÁ‰˘
¤˘…fiÂ΂α˘, Á_÷-±Îl‹˘, Á¤Î‹_Õ’˘, ‰√ıflı Á‘Ì ±ı¿ ’HÎ
ωʛ ±ı‹HÎı ‰HÎV’U›˘˝ flÎA›˘ fi◊Ì. ±fiı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ı ¿˘ÃÎ-
iÎÎfi◊Ì, ¤Îfl÷fiÌ ¤·Î¥ …÷Ì ‹_Ïÿfl-Ïfi‹Î˝HÎ ¿·ÎfiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘
Á_V◊΋Î_ ÷ˆ›Îfl ◊¥ √›Î !
‹_Ïÿfl˘‹Î_ Ãο˘fl∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝±˘ ÷˘ ±ı‹fiı Á‰Î*√ Á_ÿfl … Ωı¥±ı.
‹ÒÏ÷˝fiı ¿ı‰Ì flÌ÷ı Á‰Î*√ Á_ÿfl ¿fl‰Ì ? “±Î ‹ÒÏ÷˝fi˘ ¿Îfi ÁËı… ¨«˘
◊¥ √›˘ »ı...” “±Î ‹ÒÏ÷˝fi˘ ¬¤˘ …flÎ ’Î÷‚˘ …HÎΛ »ı...”
“‹ÒÏ÷˝fiÎ √η ◊˘Õο ∂’Áı·Î Ωı¥±ı...” “fiÎÏÁ¿Î ±fiı fiÌ«ı ‹Ò»fi˘
¤Î√ Áfl¬˘ ¿flΩı...” ‹ÒÏ÷˝±˘ ’fl ’˛◊‹ fi…fl ¿fl÷Î_ … ±Î ⁄‘_
±ı‹fiÌ «¿˘fl º„WÀ‹Î_ ÷fl÷ … ‹’Î¥ Ω›, ±fiı ÷ıfiÎ ±Î‰Î
«‹¿ÎflÎ ‹¬ı◊Ì Áfl‰Î ·Î√ı I›Îflı ¿·ÎÏfiWHÎÎ÷ ÏÂS’Ì ’HÎ «Ï¿÷
◊¥ Ω› ! ’˘÷ÎfiÌ ±Î ‹ÒÏ÷˝¿·ÎfiÌ ÁÒ{ ±ı‹HÎı Á_÷˘fiÌ fi‰Ì ’ıœÌ‹Î_
ωV÷ÎflÌ ±fiı ±Î…ı Á_V◊΋Î_ Á‹◊˝ ‹ÒÏ÷˝¿Îfl˘ ±ÿ˚¤÷ ¿·Î¿ÚÏ÷±˘fi_
Á…˝fi ¿flı »ı !
V‰Î ‹ÌlÌfiÌ V◊Î’I›ÁÒ{ ’HÎ ±fiL› ! flÎ…‘ÎfiÌ ÏÿSËÌ‹Î_
±fiı √Î_‘Ìfi√fl‹Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋ …ı‰Î ωflÎÀ ’˛˘…ı@À
ˢ› ¿ı ‹_⁄¥, ¿˘·¿Î÷Î, Áfl÷, ¤Î‰fi√fl, ·_Õfi-èÎVÀfi-Ï¿Î√˘-
±ıÀ·ÎLÀÎ-fiˆfl˘⁄Ì …ı‰Î_ ‹ËÎ-fi√fl˘fiÎ_ ‹Ë΋_Ïÿfl˘ ˢ›, ±ı‹fiÌ
V◊Î’I›ÁÒ{ ’˛I›ı¿ Á…˝fi‹Î_ ’J◊flı ’J◊fl‹Î_ ω·ÁÌ flËÌ »ı.

ÿıÂ-ωÿı‹Î_ ωÂ΂ ‹_Ïÿfl˘fiÎ Á‹√˛ ’ÏflÁflfiÎ M·ÎÏfi_√‹Î_
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’ÒHνÿZÎ÷Î ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ±ÎÏ¿ÛÀı@À˚Áfiı ’HÎ ±«_⁄˘
’‹ÎÕÌ ÿı !
V◊Î’I›fiÌ ¨«Î¥-’ˢ‚Î¥-Á’˛‹ÎHÎ÷Î ¿ı‰Ì ˢ‰Ì Ωı¥±ı, I›Î_◊Ì ·¥fiı Á‹√˛ ’ÏflÁflfiÎ
M·ÎÏfi_√‹Î_ ±ı‹fiÌ ’ÒHνÿZÎ÷Î ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ±ÎÏ¿ÛÀı@À˚Áfiı ’HÎ ±«_⁄˘ ’‹ÎÕÌ ÿı !
√Î_‘Ìfi√fl‹Î_ ±ZÎfl‘΋fiÎ Á…˝fi ‰ı‚αı ’Ïflø‹ÎfiÎ ⁄ı »ıÕÎ ‰E«ı ’˛‰ı¶Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı
‹Ò¿‰_ - ÷ı ±_√ı Á÷÷ ÁÎ÷ ‹ÏËfiÎ Á‘Ì ÏfiWHÎÎ÷ ±ÎÏ¿ÛÀı@À˚Á ±fiı ±fi¤‰Ì±˘ ‹◊΋HÎ
¿flÌ ◊Î¿Ì √›Î Ë÷Î »÷Î_ Á_÷˘Ê¿Îfl¿ μkÎfl ‹‚÷˘ fi Ë÷˘. V‰Î‹Ìḻı V◊‚ μ’fl
±Î‰Ìfiı ∂¤Î_ fiı ∂¤Î_ … ÷ıfi˘ Ïfi‰ıÕ˘ ·Î‰Ì ±ÎM›˘ I›Îflı ±ı ±ÎÏ¿ÛÀı@À˚Á ¬ ◊÷Î_ ⁄˘·Ì
∂ÃuÎ Ë÷Î — “Ï‹Ï·›fi Õ˘·fl ÏÕÏÁ{fi !”
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋‹Î_ Ãıfl Ãıfl V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î‰Ì V◊Î’I›ÁÒ{ ‹Ë˘flÌ ∂ÃÌ »ı.
÷ı ‹Î_› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋fi_ Á…˝fi ¿flÌfiı ±ı‹HÎı ±ı¿ ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ øÎ_Ï÷ ¿flÌ »ı.
Ï√Ïfi{ ‰SÕÛ flı¿˘ÕÛ˚{ ⁄¿‹Î_ “ωrfiÎ Á˙◊Ì ‹˘ÀÎ ÏËLÿ ‹_Ïÿfl” ÷flÌ¿ı V◊Îfi ’΋ı·Î ±Î
⁄ıfi‹Òfi ’ÏflÁflı, ¤Îfl÷Ì› ‹_Ïÿfl ’fl_’flÎfiÌ ΩHÎı T›ÎA›Î … ⁄ÿ·Ì fiÎ_¬Ì »ı. ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿
±„V‹÷ÎfiÎ ’˛I›ı¿ º„WÀ¿˘HÎfiı ±ı‹HÎı ±ÎK›Î„I‹¿÷Î ÁÎ◊ı ΩıÕÌfiı ±ıfi_ ’ωhÎÌ¿flHÎ ¿›*,
∂K‰a¿flHÎ ¿›*. ±Î‘Ïfi¿÷‹ Àı¿˚fi˘·˘∞fi˘
ωÏfi›˘√ ¿flÌfiı, ¤Îfl÷fiÎ ’˛Î«Ìfi ‰ÎflÁÎfi_
…√÷fiı ÿ½fi ¿flΉ‰Îfi_ ±ı ±’Ò‰˝ ¿˙ÂS›
V‰Î‹ÌlÌfiı ±‰U›’HÎı …√ÿ˚-√vfiÎ ’ÿı
±ÎÁÌfi ¿flΉı »ı.
±Î‰Î_ ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ ’ÏflÁfl˘fiÎ Ïfi‹Î˝HÎfi_
¿˙ÂS› ±ı‹HÎı ÁΑÎflHÎ V÷flfiÎ Á_÷˘-
›‰Îfi˘‹Î_ ÏÁ_E›_, ±fiı ±ı¿ fi‰Ì ’ıœÌ ÷ˆ›Îfl
◊¥ - ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ ±„V‹÷ÎfiÎ ±fiı ‰ÎflÁÎfiÎ
Á‹◊˝ ‰ÎË¿˘fiÌ !
ω zÎfiÎ ÿflı¿ ZÎıh΋Î_ ’fl_’flÎ√÷
ÂÎVhÎÌ› ’©Ï÷◊Ì ’Îfl_√÷÷Î ‹ı‚‰Î› ±ı‰˘
±ı‹fi˘ ÁÿÎ√˛Ë. V◊Î’I› ±fiı ¿·ÎfiÌ …ı‹,
Á_V¿Ú÷ ±K››fi, ÁÎÏËI› Á…˝fi, Á_√Ì÷,
Ï«hο·Î ‰√ıflı ZÎıh΢‹Î_ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfi_
¿˙ÂS› Á_V◊΋Î_ ÂÎVhÎÌ› ’©Ï÷◊Ì fi̬flÌ
flèÎ_ »ı.
±Ï¤fi‰ ›√‹Î_ “Q≤÷—’˛Î›” ¤ÎÊÎ ÷flÌ¿ı √HÎΉÌfiı Á_V¿Ú÷fi_ ‹Ëk‰ CÎÀÎՉ΋Î_ ±Î‰Ì
flèÎ_ »ı I›Îflı V‰Î‹Ìḻı Á_V¿Ú÷fiÎ ’˛¬fl ω¶Îfi˘ ’¿‰‰ÎfiÌ ±ÿ˚¤÷ ÁÒ{ ÿά‰Ì »ı.
Á_V¿Ú÷fiΠω¶Îfi˘fiı ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î ±ı‹HÎı ’˛I›ı¿fiı T›„@÷√÷ flÌ÷ı ¬Ò⁄ ¬Ò⁄ ’˛˘IÁÎËfi ±fiı
ÏÿÂÎÿ½fi ±ÎM›_. ÷ıfiÎ ’ÏflHÎ΋ı, L›Î›, ÊÕ˚ÿ½fi-‰ıÿÎ_÷, ÁÎÏËI›, ’flÎHÎ ‰√ıflı‹Î_
’Îfl_√÷ Á_÷˘fiÌ ±ı¿ ÁZ΋ Ëfl˘‚ ÷ˆ›Îfl ◊¥ »ı. ÷ı‹Î_› Á_’˛ÿΛfiÎ ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_, lÌ‹ÿ˚
¤√‰ÿ˚√Ì÷Î, μ’ÏfiÊÿ ±fiı ⁄˛õÁÒh΢ ’fl ¤ÎW› ·¬‰Îfi˘ μ’ø‹ ÷˘ ±fiL› »ı ! »ıS·Î_
⁄VÁ˘ ‰Ê˝fiÎ ÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿ ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_, “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰ıÿÎ_÷-ÿ½fi” Áÿ˚√v √˘’΂Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ’»Ì, Á˙ ’˛◊‹ ÁŒ‚ ±fiı ’Ïfl’ÒHν ’˛›ÎÁ V‰Î‹Ìḻı ¤ƒı V‰Î‹Ì …ı‰Î ω¶Îfi
Á_÷ ¶ÎflÎ ¿flÎT›˘ !
Á΋ϛ¿˘ ±fiı ÁÎÏËI›Á…˝fi‹Î_ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Á÷÷ ’˛ıflHÎÎ◊Ì ±ı¿ Á÷÷ ‰Ëı÷Ì
¤Î√Ìfl◊ÌfiÌ …ı‹ fi‰Ï‰¶Îfi˘fiÌ lıHÎ̱˘ ‹‚÷Ì flËÌ. Á_V¿Ú÷, √…flÎ÷Ì, ÏËLÿÌ, ±_√˛ı∞
‰√ıflı ¤ÎÊα˘‹Î_ ’˛⁄© ·ı¬¿˘ ±fiı Ï«_÷¿˘fiÌ Á÷÷ ÁÎÏËI› fl«fiα˘ ±Î‘Ïfi¿
’˛‰ÎË‹Î_ ±ı¿ ωÏÂWÀ «Ì·˘ «Î÷fl÷Ì flËÌ »ı.
Á_V◊ÎfiÎ_ Á΋ϛ¿˘ ±fiı ÁÎÏËI› Á…˝fi‹Î_› V‰Î‹ÌlÌfiÌ «Ì‰À, Á˙‹Î_ fi̬fl÷Ì flËÌ
126

ÁË◊Ì fi‹˛. ÁË◊Ì Q≤ÿ, ‹ÎflÌ ¿S’fi΋Î_ ±ı … fi◊Ì ⁄ıÁ÷_ ¿ı
±ÎÀ·Ì ÁÎÿÌ Â„@÷‹Î_◊Ì ±ÎÀ·_ ¤T› ¿Î›˝ ¿¥ flÌ÷ı ŒÏ·÷ ◊›_ ËÂı.
¬flı¬fl ÷˘ ‹Îflı ¿S’fiÎ ¿fl‰Ì … fi Ωı¥±ı ¿ÎflHÎ ¿ı Á_’ÒHν ÁÎÿ√Ì‹Î_◊Ì ±Î‰Î_ ±ÿ˚¤÷ ¿Î›˘˝ ◊Λ ….
…ı‹ ‹˙fi‹Î_◊Ì Á_√Ì÷ ±Î‰ı »ı, ±ı‹ ÁÎÿ√Ì‹Î_◊Ì ±Ω›⁄Ì ÁΩ˝› »ı.
»ı. V‰Î‹ÌlÌ ’˛I›ı¿ ’˛¿ÎÂfifiı ÁÎz_÷ ‰Î_«Ì Ω› ¿ı ÷ıfi˘ ’ÎÃ
¿flΉÌfiı ±ı¿Î√˛÷Î’Ò‰˝¿ l‰HÎ ¿flÌ Ω› ! ÷ı‹Î_ ±ı‹fiÌ ‹Ëk‰’ÒHν
À¿˘fl ‹‚ı I›Îflı ±ı ’˛¿ÎÂfi ‰‘ «˘¿ÁÎ¥◊Ì ‹Ë˘flÌ ∂Ãı !
V‰Î‹ÌlÌfiÌ Á…˝fiÎI‹¿÷Îfiı ¿ÎflHÎı ±Î…ı Á_V◊Îfi˘ ’˛¿ÎÂfi
ω¤Î√, ¿·ÎI‹¿ flÌ÷ı, Á÷÷ ’˛ÿÎfi ¿flÌ flè΢ »ı.
¤Îfl÷Ì› ’fl_’flÎ√÷ Á_√Ì÷fiı ’HÎ ±ı‹HÎı ‰HÎV’U›* flÎA›_ fi◊Ì.
V‰Î‹ÌlÌ ÂÎVhÎÌ› √Λfi-‰Îÿfi‹Î_ ωÂÎflÿ fi◊Ì, ’fl_÷ √Λfi-
‰Îÿfi‹Î_ ¿˙ÂS› ‘flΉ÷Î Á_÷˘fiÌ ±ı¿ lıHÎÌ Á∞˝ ÿÌ‘Ì »ı.
÷⁄·Î‰Îÿfi ˢ› ¿ı ÏÁ÷Îfl‰Îÿfi, ‰Î_Á‚̉Îÿfi ˢ› ¿ı Áfl˘ÿ‰Îÿfi,
ÂÎVhÎÌ› Á_√Ì÷ ˢ› ¿ı Á√‹ Á_√Ì÷, V‰Î‹Ìḻı Á_÷˘fiÌ ±ı
¿·Îfiı ’˛ı‹◊Ì Ï‰¿ÁÎ‰Ì ±fiı Ï⁄flÿΉÌ. ’fl_’flÎ√÷ ¤…fi˘fiÎ
¤·Î¥ …÷Î ‰ÎflÁÎfiı ∞‰_÷ flά‰Î‹Î_ ±Î…ı ±Î Á_÷˘fi_ ¿˙ÂS›,
μ’¿Îfl¿ ’fl‰Îfl ◊›_ »ı.
¬ı ÷̉ÎÕÌ ±fiı √˙Â΂΋Î_ ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î√‰Ì Ë◊˘ÀÌ.
ËΩfl˘ ¬ıÕ>÷ ËÏfl¤@÷˘fiı ±ıfi˘ ’Ïfl«› »ı. V‰Î‹Ìḻı Ω÷ı ¬ı÷Ì
Á_¤Î‚Ì »ı, √˙‘fi ¿<‚÷Î◊Ì ÁΫT›_ »ı ±ıÀ·ı, ¿›_ ‘Îfi ¿ı‰Ì flÌ÷ı
‰Î‰‰_ ¿ı √˙‘fi ¿ı‰Ì flÌ÷ı ÁΫ‰‰_ …ı‰Î ±fiı¿ ωʛ˘ ’fl ¬ıÕ>÷˘
V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı◊Ì ‹Î√˝ÿ½fi ·¥ Ω› ! V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı ¿<‚÷Îfiı
¿ÎflHÎı, Á_V◊΋Î_ ¬ı÷Ì-ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ’˛ıfl¿ øÎ_Ï÷ ¿flÌ »ı. ÁÎfl_√’fl‹Î_
À’¿ ’©Ï÷◊Ì ◊÷Ì ÏÁ_«Î¥ ˢ› ¿ı flÎWÀˇÌ› V÷flı ’Â‹ı‚΋Î_
Á‰˝’˛◊‹ V◊Îfi ‹ı‚‰÷_ Á_V◊Îfi_ √˙‘fi ˢ›, ±ı ⁄‘΋Î_ V‰Î‹ÌlÌfi_
Á÷÷ ‹Î√˝ÿ½fi. Á_V◊ÎfiÌ √˙Â΂Π±fiı ¬ı÷Ì Á_¤Î‚÷Î Á_÷˘, ±fiı
ËÏfl¤@÷˘‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ±ı¿ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ±Ï¤√‹ ÏÁ_E›˘ »ı, …ı
Á‹√˛ √…flÎ÷‹Î_ ’˛ıflHÎÎfi_ ±ı¿ ’Ïfl⁄‚ ⁄fiÌ flè΢ »ı.
± fiı ωflÎÀ ‹Ë˘IÁ‰˘fiÎ_ ±Î›˘…fi˘ ?
Áfiı 1945‹Î_ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ 80‹˘ …L‹˘IÁ‰
⁄˘«ÎÁH΋Î_ ∂…‰Î›˘, ÷ıfi_ Á_«Î·fi ÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÌ 23 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı
¿flı·_ ! I›Îfl ’»Ì ÷˘ ‹Ë˘IÁ‰fiÎ_ ±Î›˘…fi˘fi˘ √˛ÎŒ Ïÿfi’˛Ï÷Ïÿfi
∂K‰˝√Î‹Ì ⁄fi÷˘ flè΢. 1961‹Î_ √œÕ΋Î_ ¿‚Â-…›_÷Ì ‹Ë˘IÁ‰,
1965‹Î_ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ Â÷ÎOÿÌ ‹Ë˘IÁ‰, 1967‹Î_
›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ ±Q≤÷ ‹Ë˘IÁ‰, 1975‹Î_ ›˘√Ì-V‹ÏÚ÷ ‹_Ïÿfl
μÿ˚CÎÎÀfi, 1981‹Î_ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΠ϶Â÷ÎOÿÌ ‹Ë˘IÁ‰,
1985‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ϶Â÷ÎOÿÌ ‹Ë˘IÁ‰, 1985 ±fiı
127
≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı ‹‚÷Î_ ±ÁΑÎflHÎ ±fi¤‰ ◊›˘.
ÁÎZÎÎ÷˚ ¤√‰Îfifiı ‹‚÷Πˢ ±ı‰_ ·Î√ı.
‹fiı ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ¬Ò⁄ … V’Âa √›Î »ı !
- ’ÒF› V‰Î‹Ì ÏfiϬ·Îfi_ÿ∞
(Ï«L‹› Ï‹Âfi)
1991‹Î_ ·_Õfi ÷◊Î ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ¤Îfl÷Ì› ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ ‹Ë˘IÁ‰˘,
±fiı¿ Ϭfl⁄© ‹_ÏÿflfiÎ ’˛ÎHÎ’˛Ï÷WÃÎ ‹Ë˘IÁ‰˘, ±Î_÷flflÎWÀˇÌ›
⁄΂-›‰Î ‹Ë˘IÁ‰˘, ±fiı ’˛Ï÷‰Êı˝ ›˘Ω÷Î fl_√˘IÁ‰ …ı‰Î ‰ÎÏÊ˝¿
μIÁ‰˘ ÷˘ ¬flÎ … ! ÿıÂ-ωÿı‹Î_ ±Î μIÁ‰˘fi_ ±ı¿ ±Ï‰fl÷ «ø
«Î·÷_ flËı. V‰Î‹Ìḻı ÿflı¿ μIÁ‰fiı fi‰·Î_ w’ ±fiı ±Î¿Îfl
±ÎM›Î_. μIÁ‰˘ ±ıÀ·ı ‹ÎhÎ ‹ı‚Î fiËŸ, ’fl_÷ ·Î¬˘ ·˘¿˘fiı ’ωhÎ
’˛ıflHÎα˘, ‹ÒS›ÏÂZÎHÎ ±fiı Á΋ÎÏ…¿ ’Ïfl‰÷˝fifiÎ ‹ËÎfi ’ÎÃ
Â̬‰÷Ì ‹ËÎfi ωzÎ’Ìà Á‹Îfi ⁄fiÌ flèÎÎ !
‹ÎhÎ fiΫ√Îfi ¿ı fl√Ï›Î_ √ÎÕÎ_ …ı‰Î V‰w’˘fiı ⁄ÿ·ı, ÷ı‹HÎı
ÁΫΠ±◊˝‹Î_ μIÁ‰˘fiı “‹Ë˘IÁ‰” ⁄fiÎT›Î. Á‹Ï’˝÷ V‰›_Áı‰¿˘fiÌ
ÁıfiÎ ¶ÎflÎ, ωÂ΂ ‹Ë˘IÁ‰ fi√fl˘ ±fiı ’ωhÎ ‰ÎflÁÎfiÌ Á‹…
±Î’÷Î_ ’˛ıfl¿ ’˛ÿ½fi˘fiÌ V≤„WÀ ¬ÕÌ ¿fl‰Îfi˘ Á‰˝’˛◊‹ fi‰÷fl
’˛›˘√ ÷ı‹HÎı ¿›˘˝. ÿÒÊH΢ fi ’˛‰ıÂı ÷ıfiÌ ÷¿ıÿÎflÌ flάÌfiı ÷ı‹HÎı
μIÁ‰˘fiı ·˘¿ÏÂZÎHÎfiÎ ‹ËÎfi ±K›Î› ⁄fiÎ‰Ì ÿÌ‘Î.
± fiı flÎË÷¿Î›˘˝fiÎ_ ±Î›˘…fi˘ ?
Á‹Î… ’fl ’˛Î¿ÚÏ÷¿ ±ÎŒ÷˘ ÷ÒÀÌ ’Õı I›Îflı flÎË÷¿Î›˘˝fi_
Á_«Î·fi ¿ı‰_ I‰Ïfl÷ ±fiı ÿZÎ÷Î’ÒHν ˢ‰_ Ωı¥±ı ÷ıfi_ μÿÎËflHÎ ’HÎ
V‰Î‹Ìḻı ’Ò fl_ ’ÎÕu_ ! ¿ıÀ·Ì VeÏ÷˝◊Ì, «’‚÷Î◊Ì ±fiı I‰Ïfl÷
÷ı±˘ flÎË÷¿Î›˘˝fiÎ ‹ËΛi΢ ¿flı »ı ! «ÎËı ‹ËÎflÎWÀˇ‹Î_ ¤Ò¿o’ ˢ›
¿ı √…flÎ÷‹Î_, ±˘ÏflVÁ΋Î_ ‰Î‰Î{˘Õ<_ ˢ› ¿ı ÿÏZÎH΋Î_ IÁfi΋Ìfi˘
’˛·›, Á˙flÎWÀˇ‹Î_ ÿW¿Î‚ ˢ› ¿ı ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ¿ıÀÏflfiÎfiÌ ±Î_‘Ì,
V‰Î‹Ìḻı ±Î flÎË÷¿Î›˘˝fiÎ_ Á_«Î·fi‹Î_ V‰›_Áı‰¿˘fiı ±fiı Á_÷˘fiı
ÂÌCβ÷Î◊Ì ΩıÕÌfiı …ı ¿˙‰÷ ÿάT›_ »ı, ÷ı ÷˘ Áfl¿Îflfiı›
±Ë˘¤Î‰◊Ì fi÷‹V÷¿ ¿flÌ ÿı »ı. flÎË÷¿Î›˘˝fiÎ ·Î¬˘ ·Î¤Î◊a±˘
V‰Î‹ÌlÌfi_ ±ı V‹flHÎ ¿fl÷Î_ √ÿ˚√ÿ ◊¥ Ω› »ı, ±Î ±˘Ï·›Î±ı
¿ı‰Ì ¿À˘¿ÀÌfiÌ ’‚˘‹Î_ ±ı‹fiı ±ÎI‹Ì› ËÒ_Œ ±Î’Ì Ë÷Ì !
V‰Î‹Ìḻı ÿkο ·¥fiı ’fi—Ïfi‹Î˝HÎ ¿flı·Î_ ±Î’ÏkÎ√˛V÷ √΋˘,
±Î…ı Á‹√˛ flÎWÀˇ‹Î_ flÎWÀˇÌ› ±ı‰˘ÕÛ ‹ı‚‰Ìfiı μÿÎËflHÎw’ ⁄L›Î_ »ı.
±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ‹Ë˘IÁ‰˘fi_ ÁË…÷Î◊Ì Á_«Î·fi ¿fl÷Î Á_÷˘ ±fiı
¿Î›˝¿fl˘fiı V‰Î‹Ìḻı Ë‚‰ı ÀÎ_¿HÎı CÎÕÌfiı Á_ÿfl ‹Ò÷˝ V‰w’ ±Î’Ì
ÿÌ‘_ »ı.
±ı ¿ÎμLÀ˚Á‹Î_ ’HÎ ±ı‹fiı ÁÒZ‹ ÁÒ{. ±ı¿ «ıÏflÀı⁄· Á_V◊Îfi_
fiÎHÎÎ_fi_ ÷_hÎ, ÷ıfi˘ ÏËÁÎ⁄-Ï¿÷Î⁄ ‰√ıflı ¿ı‰Ì flÌ÷ı Á_«ÎÏ·÷ ◊‰_

Ωı¥±ı ? ±ı V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı◊Ì Â̬‰_ ’Õı. √…flÎ÷fiÎ «ıÏflÀÌ
¿Ï‹Âfifl˘ Ëo‹ıÂÎ_ ±ı ⁄ÿ· V‰Î‹ÌlÌfiı ‰_ÿfi ¿fl÷Î ±ÎT›Î »ı.
Á_V◊ÎfiÎ «ÎÀÛÕ˝ ±ı¿ÎμLÀLÀ˚Á V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı Á_V◊ÎfiÎ ÏËÁÎ⁄-
Ï¿÷Î⁄fiÎ_ Áfl‰ˆ›Î_±˘ ·¥fiı Ω›, I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfiΠωfi› ±fiı
{ÌHΉÀ¤›Î˝ ’˛Ï÷’˛ë ±ı‰Î_ ±ÁΑÎflHΠˢ› ¿ı ‹ÏËfiα˘fiÌ ⁄˙Ï©¿
¿Áfl÷ ¿›Î˝ ’»Ì ’HÎ ±ı ⁄‘_ ÏfiWHÎÎ÷˘fiÎ ⁄Ï©ZÎıhÎfiÌ ⁄ËÎfl …
flËÌ √›_ ˢ› ! ·˘¿˘fiÎ_ ÿÎfifi˘ ’Î¥±ı ’Î¥fi˘ «˘A¬˘ ÏËÁÎ⁄
Ωı¥±ı, ±fiı ’Î¥±ı ’Î¥fi˘ Áÿ’›˘√ Ωı¥±ı - ±ı ’˘÷Îfi˘ ‹_hÎ,
V‰Î‹Ìḻı Á_V◊ÎfiÎ ÿıÂ-ωÿıÂfiÎ ⁄‘Î … ÏËÁÎ⁄¿÷ν±˘fiı ¿˘Ãı
μ÷Λ˘˝ »ı. V‰Î‹ÌlÌfiÎ ’˛›ÎÁ◊Ì Á_V◊΋Î_ Á‹Ï’˝÷ ±fiı ÏfiWÃΉÎfi
ÏËÁÎ⁄¿÷ν±˘fiÌ ’ıœÌ ÷ˆ›Îfl ◊¥ »ı.
Á_V◊ÎfiÎ ¿Î›ÿο̛ ⁄Î⁄÷˘fiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘fiı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÌ
±ı‰Ì ¿˘ÃÎÁÒ{fi˘ ±Î√‰˘ ±fi¤‰ ◊Λ. ÿı ˢ› ¿ı ωÿıÂ, ’fl_÷
Áfl¿ÎflfiÎ Ïfi›‹˘fiı ±Î‘Ìfi flËÌfiı, ‰ŒÎÿÎfl ±fiı ’˛Î‹ÎÏHο flËÌfiı
… Á_V◊Îfi˘ ω¿ÎÁ ◊‰˘ Ωı¥±ı, ±ı ±ı‹fi˘ Á÷÷ ±Î√˛Ë. Á_V◊ÎfiÎ
±Î‰Î ¿Î›ÿο̛ V‰E» ‰Ë̉Àfiı ·Ì‘ı …, ¤Îfl÷fiÌ Á’˛Ì‹ ¿˘Àı˝
ÏÿSËÌfiÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋fiı ¿Î›ÿο̛ flÌ÷ı ’Ïfl’ÒHν Â©
ÿÂνT›_ ¿ı √œÕ΋Î_ ◊¥ flËı·Î ω¿ÎÁ ¿Î›˝fiı √…flÎ÷fiÌ ËÎ¥¿˘Àı˝
¿Î›ÿıÁfl ’˛T≤ÏkÎ √HÎΉÌ.
±Î ‰Î_ ±Á_A› ¿Î›˘˝, ±Á_A› ±Î›˘…fi˘, ±Á_A› ’˛¿S’˘,
ÿflı¿‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÌ fi‰Ì fiı fi‰Ì ’˛Ï÷¤Î±˘fiÎ_ ÿ½fi ◊Λ. @›Îflı¿
±ı‹fiÌ ±Ï÷ ÷̉˛ ’˛I›I’Lfi ‹Ï÷, @›Îflı¿ ±ı‹fiÌ I‰Ïfl÷ ±fiı
’˛¬fl ÏfiHν›Â„@÷, @›Îflı¿ ±fiı¿ ‹U¿ı·Ì±˘ ‰E«ı ±ı‹fiÌ
’‰˝÷’˛Î› Ïfiç·÷Î, @›Îflı¿ ±ı‹fiÌ ‘Ìfl÷Î ±fiı ‰Ìfl÷Î, @›Îflı¿
±ı‹fiÌ ·˘¿-xÿ›fiı V’½‰ÎfiÌ ‰IÁ·÷Î, @›Îflı¿ ±ı‹fiÌ ’˛¬fl
‰Ë̉À ÿZÎ÷Î, @›Îflı¿ ±ı‹fiÌ ±Ï÷ Áfl‚÷Î, @›Îflı¿ ±ı‹fiÌ
Á‰˝√˛ÎÏË÷Î ±fiı @›Îflı¿ ·˘¿Á_√˛ÏË÷Î... ±fiı ±Î‰_ ¿ıÀ¿ıÀ·_ !
±fiı ±ıÀ·ı … ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. Á_V◊ÎfiÎ ’˛I›ı¿ ¿Î›˝‹Î_ ±ı¿
±Î√‰˘ fl_√ ‹Ë˘flÌ ∂Ãı »ı - ±ı‹fiÎ ¿˙ÂS›fi˘.
ω rT›Î’Ì Á_V◊ÎfiÎ Á_«Î·fi‹Î_ … fiËŸ, ·Î¬˘ ËÏfl¤@÷˘‹Î_
T›‰ËÎflfiÎ Á_«Î·fi‹Î_ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î ¿˙ÂS›fi˘ ’˛¿ÎÂ
’◊flΛ »ı. ÿıÂ-ωÿı‹Î_ À˘« ’fl ’ˢӫı·Î ¿o¥¿ μz˘√’Ï÷±˘ ¿ı
Á΋ÎL› ¿ZÎÎfiÎ ¬ıÕ>÷˘, ’˘÷ÎfiÎ_ ∞‰fiT›‰ËÎfl ±fiı ±◊˝T›‰ËÎfl‹Î_
128
±Î ±ı‹fi_ ÁÎ÷I›’ÒHν ±fiÁ_‘Îfi »ı.
±ıÀ·ı …, Á÷÷ ¿‹˝Ã flËÌfiı ’HÎ ¿˙ÂS›’Ò‰˝¿ ±¿‹˝H› flËı »ı.
V‰Î‹ÌlÌfi_ ‹Î√˝ÿ½fi ‹ı‚‰ı ±fiı ÿZÎ÷Î ¿ı‚‰ı !
V‰Î‹Ìḻı ’˛I›ı¿ ZÎıhÎı ¿ıÀ·_ ¿˙ÂS› ÿάT›_, Á‹Î…fiı ¿ıÀ·_ ⁄‘_
±ÎM›_ ±fiı ±Î‰fiÎflÌ ’ıœÌ±˘fiı ’HÎ ÷ıfi˘ ·Î¤ ‹‚÷˘ flËı ÷ı ‹ÎÀı
¿ı‰Ì ¿˙ÂS›’ÒHν fi‰Ì ’ıœÌ ÷ˆ›Îfl ¿flÌ, ±ı ⁄‘_ ‰Hν‰÷Î_ ¿ÿΫ V‰›_
ÁflV‰÷ÌfiÌ ¿·‹fiÌ U›ÎËÌ ’HÎ ¬ÒÀÌ Ω›, ±ıÀ·_ ±√Α »ı !
Ωı¿ı ±Î ¿˙ÂS› V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¬flÌ Ï‰ÂıÊ÷Î fi◊Ì. ‰Ê˘˝◊Ì
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ¿˙ÂS›fiı Á÷÷ fiÌfl¬÷Î_ ¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ì ·¬ı »ı —
“¿ÿΫ ±Î‰_ ¿Î›˝ ¿˘¥ ¿flÌ-¿flÎ‰Ì Â¿ı, ’HÎ ËΩfl˘-·Î¬˘
‹fiW›˘fiÎ_ ‹fi ÁΫ‰Ìfiı, Á˙fiı flÎ∞ flάÌfiı, ·ı ’HÎ Ë_¿Îfl˘ …HÎÎT›Î
‰√fl …ı ¿Î›˝ ¿fl‰_ ±ıfiÌ ‹ËkÎÎ …\ÿÌ »ı. ·Î¬˘ ‹fiW›˘fiı ’˛ı‹◊Ì ‰Â
‰÷ν‰Ì, ÿflı¿fiÎ ‹fi‹ı‚ ÁΑÌ, ’flV’fl’ÒHν ±Îÿfl¤Î‰◊Ì ¿Î›˝¤Îfl
μ’ÎÕ‰˘ fiı ÷ı ’Îfl ’ÎÕ‰˘ ±ı ‰Î÷ ωfl· »ı. V‰Î‹ÌlÌ ±ı‰Î ±ı¿
±Ï¶÷Ì› Á¿ÎfiÌ »ı. ±ı¿‰Îfl ±Î º„WÀ ÁÎ_’ÕuÎ ’»Ì ’ÎÏ◊˝‰ ±Î_¬˘
⁄_‘ ¿flÌ, ±·¬fiÎ ±˘Ï·›Î ÷flÌ¿ı ±ı‹fiı ÏfiË΂÷Î_ fiı ‹ÎHÎ÷Î_, ¿o¥
¿o¥ Áÿ˚√H΢fiÎ ÁÎ√fl ±ı‹fiÎ ±_÷fl_√ V‰w’‹Î_ CÎÒCΉ÷Î ÿı¬Î› »ı,
Á_¤‚Λ »ı. ±fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ’˛Á¯Î÷ÎfiÌ ’˛Î„M÷fiÌ ±ı¿‹ÎhÎ ‹V÷Ì‹Î_
’Ïfl÷˘Ê ’΋÷Î V‰Î‹ÌlÌ ÁÿΛ ’ÏflI≤M÷ fiı ’ÒHν¿Î‹ …HÎΛ »ı.”
¤Î fl÷Ì› Á_V¿ÚÏ÷ ±fiı ’fl_’flÎfiÎ ’˛¬fl ’ÎçÎI› ω¶Îfi ÕıωÕ
¡˘·Ì, V‰Î‹ÌlÌfiÎ ¿˙ÂS›fiÌ Œ˘fl‹◊Ì ‹Ëı¿÷_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
±ZÎfl‘΋ ÏfiË΂Ìfiı ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î —
“’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ·˘¿˘fiı ’˛ıÏfl÷ ¿fl‰ÎfiÌ Á˙◊Ì ’˛«_Õ
„@÷ »ı. ¿Î_¥ ˢ-ËÎ fiËŸ, ¿˘¥ ±Î√˛Ë ¿ı ±Ï¤›Îfi ‰√fl, ±flı !
‰√fl ¿Ì‘ı ±ı¿ ‹ËÎfi ±ÎI‹Î …ı‹ ËΩfl˘fiı ±Î ±ÁΑÎflHÎ Á…˝fi
¿fl‰Î ’˛ıflÌ Â¿ı, ÂÎ_Ï÷, Ïfi—V‰Î◊˝ Áı‰Î ±fiı ’˛ı‹fiÎ ‰Î÷ΉflH΋Î_, ±ı
… …HÎΉı »ı ¿ı ±ı‹fi΋Î_ ±Á΋ÎL› ω‰ı¿, ’˛ı‹ ±fiı ¤√‰÷˚
ÁÎZÎÎI¿Îfl ˢ‰˘ Ωı¥±ı, ⁄Î¿Ì ¿˘¥ ’HÎ ·Î¤, Ëy ¿ı ±Ï‘¿ÎflfiÌ
±’ıZÎÎ ‰√fl ±Î ¿Î‹ ¿fl‰_ ±Â@› »ı. ±Î V’WÀ …HÎΉı »ı ¿ı ±Î
‹ËÎfi ±ÎI‹Î ’ÎÁı ’‰˝÷˘fiı ˷Ή‰ÎfiÌ Â„@÷ ËÂı... ‹Îfi‰Ω÷fiı
˷Ή‰ÎfiÌ Â„@÷ ËÂı... Á_V¿ÚÏ÷±˘ ⁄ÿ·Ì fiά‰ÎfiÌ Â„@÷ ËÂı.”
± ‹ıÏfl¿Î Áfl¿ÎflfiÎ ÿÏfi›Î¤flfiÎ ÕıM›ÀÌ «ÌŒ ±Î"Œ Ï‹Âfifi˘
lıWà ¿Î›˝‰ÎËÌfi˘ ±ı‰˘ÕÛ ‹ı‚‰fiÎflÎ lÌ fl˘⁄À˝Û O·ı¿ ÏÿSËÌ‹Î_
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î Ë÷Î. ¤Îfl÷ ¬Î÷ı ÕıM›ÀÌ «ÌŒ ±Î"Œ
Ï‹ÂfifiÌ ¿Î›˝‰ÎËÌ Á_¤Î‚÷Î ±Î ÷ı…V‰Ì ±‹ıÏfl¿fi ±Ï‘¿ÎflÌ
±ZÎfl‘΋ ’ÏflÁfl ÏfiË΂Ìfiı ±Ï÷ ’˛¤Îω÷ ◊›Î Ë÷Î. ÷ı‹HÎı
V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “÷‹ı Œ@÷ ±ÎK›Î„I‹¿ ωfl· ‰ÕÎ »˘ ±ı‰_ fi◊Ì,
’HÎ ±Î’ ÁÎfl΋Î_ ÁÎflÎ ·ÌÕfl ’HÎ »˘. ’Î_« … ‰Ê˝‹Î_ ËΩfl˘
‹ÎHÎÁ˘fiı ¤ı√Î flάÌfiı ±ÎÀ·Ì Á_ÿfl÷Î◊Ì ¿Î›˝ ’÷Ή‰_ ±ı ⁄‘Ì …
øıÏÕÀ ±Î’fiı »ı. ±Î’fi΋Î_◊Ì CÎb_ Â̬‰Îfi_ »ı. ·ÌÕfl ÷flÌ¿ı ¿¥
flÌ÷ı ¿Î›˝ ¿fl‰_ ±ı ±‹Îflı ±Î’fi΋Î_◊Ì Â̬‰Îfi_ »ı.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “⁄‘Ì … øıÏÕÀ ¤√‰Îfifiı Ω› »ı. ±ı‹fiÎ
’˛÷Î’ı fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ◊Ì ±Î ¿Î›˝ ◊Λ »ı. …ı ¿o¥ ⁄‚ ±fiı „@÷ »ı
±ı ¤√‰ÎfifiÎ_ »ı ±fiı ±‹ÎflÎ √v ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ Á_¿S’ »ı.”
⁄‘Ì … øıÏÕÀ, ⁄‘˘ … ›Â ¤√‰Îfi ±fiı √vfiÎ_ «flHÎı ‘fl÷Î
V‰Î‹ÌlÌ ZÎHΤfl‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ¿Î›˝¿·Î’˘◊Ì ±Ï·M÷ ◊¥ Ω› »ı.
…^ fiÎ√œ‹Î_ ÷Î. 30-4-2006fiÎ fl˘… ΩHÎÌ÷Î ±˘◊˘˝’ıÏÕ¿
Á…˝fi ÕÎ". ’˛ÂÎ_÷¤Î¥ »Î›Î±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “±‹ı ±‹ÎflÎ
ÿ‰Î¬Îfi΋Î_ ’Î_« T›„@÷±˘fiı ’HÎ Áfl¬Ì flÌ÷ı ‹ıfiı… ¿flÌ Â¿÷Î
fi◊Ì fiı ±Î’ ±Î‰ÕÌ ‹˘ÀÌ Á_V◊Îfiı ¿¥ flÌ÷ı ‹ıfiı… ¿fl˘ »˘ ?”
“¤√‰Îfi ¿flı »ı.” V‰Î‹Ìḻı ±ı¿ … ‰Î@›‹Î_ μkÎfl ±ÎM›˘.
“±ı ÷˘ ⁄flÎ⁄fl »ı, ’HÎ ÏfiÏ‹kÎ ±Î’ »˘. ±Î’ ¿¥ flÌ÷ı ‹ıfiı…
¿fl˘ »˘ ?” ≠ÂÎ_÷¤Î¥±ı ’Ò»u_.
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “¿÷ÎÛË÷ν ¤√‰Îfi »ı, ±ı‹ ‹Îfi̱ı ÷˘
ÿflı¿‹Î_ ≠ıflHÎÎ ◊Λ. ¿ÎflHÎ ¿ı ÿflı¿‹Î_ ¤√‰Îfi flËı »ı ±fiı ≠ıflHÎÎ
’HÎ ±ı … ¿flı »ı. ÿflı¿fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹∞fiı ¤√‰Îfifiı flÎ∞ ¿fl‰Î
‹ÎÀı, ¤√‰Îfifiı ¿÷ν Á‹∞fiı ¿Î‹ ¿fl‰_ ±fiı fl˘… ≠Î◊˝fiÎ ¿fl‰Ì ¿ı
‹ÎflÎ ≠I›ı¿ ±Î› Â¤ flËı ±fiı Á˙fiı ¿Î‹ ¿fl‰ÎfiÌ ¤√‰Îfi
„@÷ ±Î’ı.”
÷Î. 26-12-1994fiÎ fl˘… ±‹ÿΉÎÿ‹Î_, “À˘flıLÀ ŒÎ‹Î˝V›ÏÀ-
¿SÁ”fiÎ ‹ÎÏ·¿ ›. ±ıfi. ‹Ëı÷αı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “±Î’fiÌ ’ÎÁı◊Ì
÷˘ Â̬‰Îfi_ CÎb_ »ı. ¿o¥¿ ¿Ëı‰Î …ı‰_ ˢ› ÷˘ ¿Ë˘. ±Î’ı ±ZÎfl‘΋
⁄fiΉÌfiı ‹ÎVÀfl ¿Î›˝ ¿›* »ı. ±Î≥Ï՛ΠÁÎfl˘ »ı.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “¤√‰Îfiı ’˛ıflHÎÎ ¿flÌ fiı Á_÷˘fiÌ ‹Ëıfi÷.”
÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “±Î’fiÎ ⁄‘Î ¤@÷˘‹Î_ ‹ıÓ Ωı›_ “±Î ¿Î‹ ‹ÎflÎ◊Ì
fi ◊Λ” ±ı‰_ ¿o¥ ±ı‹fi΋Î_ »ı … fiËŸ. Á_÷˘ ’HÎ ±ı‰Î ¤HÎı·Î-
√HÎı·Î ±fiı ÿflı¿ ’˛Î"ŒıÂfifiÎ »ı. Á‹› ±fiÁÎfl …ı ‰V÷fiÌ …wfl »ı
±ı ±Î’ ¿flÌ flèÎÎ »˘. ±Î’ ±‹fiı ¿Ëı‰Î …ı‰_ ¿o¥¿ ¿Ë˘.”
129
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “¤√‰Îfiı ±Î ÂflÌfl ±ÎM›_ »ı ±ıfiÎ◊Ì ¿˘”¿fi_
ÁÎv_ ◊Λ ±ı ¿fl‰_. ¤√‰Îfi ’flΛHÎ ◊‰_. ÂflÌflfi˘ ‹A› ·Î¤
‹„@÷ ◊Λ ±ı »ı. ±Î ÂflÌfl◊Ì ‘‹˝fi_ …ıÀ·_ ¿Î›˝ ◊Λ ±ıÀ·_ ¿fl‰Îfi_
»ı. ÁIÁ_√ ¿fl‰Î◊Ì ÁÎflÎÁÎflfi˘ ω‰ı¿ ±Î‰ı »ı. ±ıfiÎ◊Ì T›‰ËÎfl‹Î_
flË̱ı ’HÎ ±fiÁ_‘Îfi flËı ¿ı ±Î ⁄‘_ ‹Ò¿Ìfiı …‰Îfi_ »ı.”
±Î ±ı‹fi_ ÁÎ÷I›’ÒHν ±fiÁ_‘Îfi »ı.
±ıÀ·ı …, Á÷÷ ¿‹˝Ã flËÌfiı ’HÎ ¿˙ÂS›’Ò‰˝¿ ±¿‹˝H› flËı »ı.
± ‹ıÏfl¿ÎfiÌ ‰Î"⁄Î" ¿Î"·ı…fiÎ ÷k‰iÎÎfi ’˛Î"ŒıÁfl flı‹_Õ Ï‰Ï·›QÁı
V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ Ë÷_ — “±Î‹ Ωı÷Î_ ÷˘ ±Î’fiı ‰Ëı‰Îflfi˘ ±fi¤‰
fi◊Ì, »÷Î_ ¿¥ flÌ÷ı ËÏfl¤@÷˘fiı ±ı ±_√ıfiÎ μkÎfl˘ ±Î’˘ »˘ ?”
“¤√‰Îfi …‰Î⁄ Á{ÎÕı »ı. ¤√‰Îfifiı ⁄‘˘ ±fi¤‰ »ı.”
“¿˘¥ ‰Îfl ±Î’fiı ±ı‰˘ ¬«¿ÎÀ ◊Λ »ı ¿ı ’˛ëfi˘ …‰Î⁄ ±‹¿
±ÎM›˘ ˢ› ±fiı ’»Ì ·Î√ı ¿ı …‰Î⁄ …\ÿ˘ ±ÎM›˘ ˢ÷ ÷˘ ÁÎv_ ?”
“fiÎ, @›Îflı› ¬«¿ÎÀ fi◊Ì ◊÷˘.”
“¿˘¥fiı ÿ¿Îfi ·ı‰ÎfiÌ ‹_…^flÌ ±Î’Ì Ë˘› ±fiı ’»Ì ÷ı ÿ¿Îfi‹Î_
¬˘À Ω› I›Îflı ‹fi‹Î_ ‰Á‰Á˘ ◊Λ ¿ı ±ÎfiÎ ¿fl÷Î_ ÿ¿Îfi ·ı‰ÎfiÌ
fiÎ ’ÎÕÌ Ë˘÷ ÷˘ ÁÎv_ ?”
“fiÎ, ¤√‰Îfi ±‹fiı …‰Î⁄ Á{ÎÕı »ı. ¤√‰Îfi ¤Ò÷, ¤Ï‰W›
±fiı ‰÷˝‹Îfifi_ ΩHÎı »ı. ÷˘ ÷ı‹Î_◊Ì ¤@÷fi_ ±_÷ı ÁÎv_ … ◊Âı
±ıÀ·ı ±‹fiı ¬«¿ÎÀ ◊÷˘ fi◊Ì.”
ËÎ, V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÿflı¿ ÏfiHν›fi_ ‹Ò‚ ’fl‹ÎI‹Î »ı.
ÿflı¿ ¿Î›˝fi_ ‹Ò‚ ’fl‹ÎI‹Î »ı.
ÿflı¿ ¿˙ÂS›fi_ ‹Ò‚ ’fl‹ÎI‹Î »ı.
ÿflı¿ ÏÁÏ©fi_ lı› ’fl‹ÎI‹Îfiı »ı.
÷ı◊Ì ÷ı±˘ „V◊fl »ı, ÷ı‹fiÌ ’˛iÎÎ „V◊÷ »ı.
±Î »ı ±ı‹fiÌ Ï‰·ZÎHÎ÷Î ±fiı ±Î … »ı √Ì÷Î-¿Ï◊÷
¿˙ÂS›fiÌ ¬flÌ T›ÎA›Î — “›˘√— ¿‹˝Á ¿˙·‹˚ !”
Á÷÷ ¿‹˝Ã flËÌfiı, ±ÎI‹Î‹Î_ ±Ëo¿Îflfi˘ V’½ ’HÎ ◊‰Î ÿÌ‘Î
ÏÁ‰Î›, ¿÷ν ◊¿Î ±¿÷ν flËÌfiı, ’fl‹ÎI‹Î‹Î_ Ï«kÎfiı ΩıÕÌ flά‰_ ÷ı
… Á˙◊Ì ‹˘À<_ ¿˙ÂS› »ı, ÷ı … ›˘√ »ı.
¤˙Ï÷¿ ±fiı ’flΤ˙Ï÷¿ ⁄_fiı ¿˙ÂS›fiÎ V‰Î‹Ì, V‰Î‹ÌlÌfi_
ÿ½fi ¿fl÷Î_ ÷ıfiÌ ’˛÷ÌÏ÷ ◊Λ »ı, ÷ı±˘ ÁΫΠ±◊˝‹Î_ “¿˙ÂS›-
›˘√Ì” »ı !
…ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ...

‘ˆ›˝‹˚ V◊ˆ›˝‹˚ ’˛Î√SP›‹˚ ÁË—

±Î÷_¿‰ÎÿfiÌ ¿vHÎ ÿCνÀfiÎ ’»Ì ±ZÎfl‘΋, √Î_‘Ìfi√fl‹Î_ ›˘Ω›ı·Ì ’˛Î◊˝fiÎÁ¤Î, …ı‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ‘ˆ›˝ ±fiı „V◊fl÷ÎfiÎ_ ÿ½fi ¿flÎT›Î_. (ÁMÀıQ⁄fl, 2002. )
 ‘ˆ›˝‹˚ ±ıÀ·ı ‘Ìfl….
V◊ˆ›˝‹˚ ±ıÀ·ı T›Î¿<‚ ¿flÌ Â¿ı ÷ı‰Î ’˛Á_√˘‹Î_ ’HÎ Ï«kÎfiÌ „V◊fl÷Î.
ÁË— ±À·ı ¤@÷…fi˘ ‹ÎÀı ¿WÀ˘ ÁËfi ¿fl‰Î_.
’˛Î√SP›‹˚ ±ıÀ·ı ’Ìœ÷Î, ±Î»¿·Î¥◊Ì flÏË÷’b_.
…ı Á‹◊˝ »ı, Á‰˝ „@÷‹Îfi »ı, …ı‹fi΋Î_ Â˙›˝ »ı, ±ˆr›˝ »ı,
⁄‚ »ı, ’˛¬fl ÷ı… »ı, ÷ı‰Î ’fl‹ÎI‹Î ±Î ¿ı‰Î ωfl· ‘˛‰fiÎ √H΢fi_
ÿ½fi ¿flΉı »ı !
’fl‹ÎI‹Î ±fiı ÷ı‹fiÎ √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷fiÌ ±Î … ÷˘ ω·ZÎHÎ÷Î »ı.

Á ‹◊˝ ˢ‰Î »÷Î_ ‘Ìfl… ‘Îfl‰Ì,

ÂÒfl‰Ìfl ˢ‰Î »÷Î_ „V◊fl÷Î flά‰Ì,
iÎÎfi ˢ‰Î »÷Î_ √_¤Ìfl÷Î Ω‚‰‰Ì,
±ˆr›˝ ˢ‰Î »÷Î_ ’Ìœ÷Î flά‰Ì,
±Î’Ïkα˘‹Î_ ±¿‚Ή_ fiËŸ,
μ’ÎÏ‘±˘‹Î_ μ«ÎÀ fiËŸ,
Á_CÎÊ˘˝‹Î_ „V◊fl flËı‰_, ±fiı
’˛·Î’˘ ‰E«ı √_¤Ìfl flËı‰_,
±ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ÷ÎÁÌfl »ı. ω¿À Á_Ωı√˘‹Î_ ±fiı
Á_CÎÊ˘˝fiÎ ¿o¥¿ ‹ËÎ-‹_◊fi˘ ‰E«ı ±ı‹fiÌ „V◊fl÷Î ±fiı ±ı‹fiÌ ‘Ìfl÷Î
Á˙fiı ±Ω›⁄Ì ’‹ÎÕı »ı, «ÎËı √Î_‘Ìfi√flfiÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋
’fl ◊›ı· ±Î÷_¿‰ÎÿfiÌ ÿCνÀfiΠˢ› ¿ı xÿ›fiÌ ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ, ÷ı±˘
¿¥ flÌ÷ı Ï«k΋Î_ ±ÎÀ·Ì „V◊fl÷Î ‘ÎflÌ Â¿÷Î ËÂı ?
ÁÎ√flfi˘ ’Ïfl«› ±ıfiÎ_ CÎÒCΉ÷Î_ ‹˘Ω_ fi◊Ì, ±ıfiÌ √ËıflÎ¥‹Î_ ’Õı·Ì
√_¤Ìfl÷Î »ı. V‰Î‹ÌlÌfi˘ ’Ïfl«›, ±ı‹fiÌ Ïfil΋Î_ «Î·÷Ì CÎÒCΉ÷Î_
‹˘Ω_ …ı‰Ì ±fiı¿ ’˛T≤Ïkα˘ fi◊Ì, ’fl_÷ ±ı ’˛T≤Ïkα˘fiÌ ‰E«ı,
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±_÷flfiÌ √ËıflÎ¥‹Î_ flËı·Ì „V◊fl÷Î-‘Ìfl÷Î-√_¤Ìfl÷Î »ı.
‹Îfi‰ÌfiÌ ‘Ìfl… ¿ı „V◊fl÷ÎfiÌ ¿Á˘ÀÌ fl˘… fi◊Ì Ë˘÷Ì, @›Îflı¿ …
ˢ› »ı. ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±ı‹Î_ ±’‰Îÿ »ı. ±ı‹fiı ÷˘ ‘Ìfl…fiÌ
¿Á˘ÀÌ ’‚ı ’‚ı ˢ›. Ωı ¿˘¥fiı ‘ˆ›˝fiÎ ’Îà Â̬‰Î ˢ› ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfi_
ÏfiI›∞‰fi ΩHÎı √v¿<‚ »ı. Á˙fiı ZÎHÎı ZÎHÎı ⁄˘‘ ’˛ÎM÷ ◊Λ.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹¬‹Î_◊Ì ⁄˘‘fi˘ ±ı¿ ÂOÿı› fi fiÌ¿‚ı, ÷˘› ‹ÎhÎ ±ı‹fiÎ
∞‰fifi_ ÏfiflÌZÎHÎ ±Î’HÎÎ xÿ›fiÎ ÷Îflfiı {HÎ{HÎÎ‰Ì Ω›.
131

¿ıÀ·Î ⁄‘Î ·˘¿˘fiÎ, ¿ıÀ·Î ⁄‘Î ’˛ë˘, fl˘… ÁÎ_¤‚‰ÎfiÎ !
fl˘… ¿ıÀ·Î ⁄‘Î ÏfiHν›˘ ±Î’‰ÎfiÎ !
’fl_÷ @›Îflı› V‰Î‹ÌlÌfiı ¿oÀ΂˘ fi ±Î‰ı...
V‰Î ‹ÌlÌfiÎ ‘ˆ›˝fi˘ ±ı¿ ¬Ò⁄ ‹˘À˘ ±K›Î› ±ıÀ·ı ±ı‹fiÌ ÏfiI› «Î·÷Ì ‹·Î¿Î÷˘.
√΋Õ<_ ˢ› ¿ı ÂËıfl, ÿı ˢ› ¿ı ωÿıÂ, V‰Î‹ÌlÌ F›Î_ Ω› I›Î_ fl˘… ÁıÓ¿Õ˘ ·˘¿˘
±ı‹fiı ‹‚ı, ’˘÷ÎfiÌ T›◊α˘ ±fiı ‹Ò_{‰H΢ ±ı‹fiÌ ’ÎÁı Ãη‰ı, ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±fiı
±ÎI‹⁄‚ ‹ı‚‰ı, ’˛ÁLfi ±fiı Á_÷WÀ ◊¥fiı ‘L› ◊Λ. ’‚ı ’‚ı ‹ÎHÎÁ˘ ⁄ÿ·Î›, ’˛ë˘
±fiı ‹Ò_{‰H΢fiÌ fl…^±Î÷˘ ⁄ÿ·Î›, √Ò_«‰H΢ ±fiı …ÏÀ·÷α˘ ±ÎT›Î ¿flı; ’fl_÷
V‰Î‹ÌlÌ Á˙fiı ‘Ìfl…’Ò‰˝¿ ÁÎ_¤‚ı. «Î·÷Î_ «Î·÷Î_ ‰E«ı› ‹·Î¿Î÷˘ «Î· ˢ›,
Á¤ÎB≤Ë‹Î_› ±ı‰_, flÎhÎı ÁÒ÷Ì ‰¬÷ı› ¿˘¥ ‹‚Ì Ω› ! ‰Ê˘˝ Á‘Ì flÎhÎı ⁄Îfl - ÁÎÕÎ ⁄Îfl
‰ÎB›Î Á‘Ì ‹·Î¿Î÷˘fi˘ ÿ˘fl ±À¿ı fiËŸ ! ’◊ÎflÌ‹Î_ ·_⁄ÎT›Î ’»Ì›, Œ˘fi ¶ÎflÎ
‹·Î¿Î÷˘ «Î· ˢ› !
±ÎÀ·Î ⁄‘Î ·˘¿˘fiÎ, ±ÎÀ·Î ⁄‘Î ’˛ë˘, fl˘… ÁÎ_¤‚‰ÎfiÎ ? fl˘… ±ÎÀ·Î ⁄‘Î
ÏfiHν›˘ ±Î’‰ÎfiÎ ? fl˘… ±ÎÀ·Ì ⁄‘Ì {ÌHÎÌ {ÌHÎÌ ‰Î÷˘‹Î_ flÁ ·ı‰Îfi˘ ? ¿oÀ΂˘ fi
±Î‰ı ? ±Î‰ı, Á΋ÎL› ‹ÎHÎÁfiı ±Î‰ı, V‰Î‹ÌlÌfiı fiËŸ !
‘ÎflÌ‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ Á‹›ı VfiÎfi
¿flÌfiı ⁄Î◊w‹‹Î_◊Ì ⁄ËÎfl ±ÎT›Î I›Î_ ±ı¿
ËÏfl¤@÷ ±ÎT›Î. ±ı‹HÎı ¿èÎ_ — “⁄Î’Î !
‹Îflı ±Î’fiÌ ÁÎ◊ı ‰Î÷ ¿fl‰Ì »ı.” V‰Î‹ÌlÌ
«Î· Á¤Î±ı VfiÎfi ¿fl‰Î ±ÎT›Î Ë÷Î ±fiı
’»Ì ÷fl÷ ±ı‹fiı Á¤Î‹Î_ …‰_ Ë÷_. ’HÎ
±ı‹fiÌ ·Î√HÎÌfiı ‹Îfi ±Î’Ìfiı ±ı‹fiÌ ‰Î÷
ÁÎ_¤‚‰Î I›Î_ fiı I›Î_ … ÿÎÿflÎ μ’fl ¿Î_¥
’HÎ ’Î◊›Î˝ ‰√fl ⁄ıÁÌ √›Î. Á_ÕÎÁ
fi∞¿fiÌ ±_‘ÎflÌ «Î·Ì, ±V‰E» ’√Ï◊›Î_
±fiı ˉÎfiÌ ËıflŒıfl ‰√flfiÎ ÿÎÿflÎ μ’fl
’_ÿfl Ï‹ÏfiÀ Á‘Ì ËÏfl¤@÷ ÁÎ◊ı Ï⁄flÎ∞fiı
V‰Î‹Ìḻı ±ı‹fiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ±ı‹fiÎ
≠ë˘fi_ ÏfiflοflHÎ ¿›Ù.
Á‰Îfl-⁄’˘fl-ÁÎ_…-flÎ÷... ‹‘flÎ÷...
@›Îflı¿ ‹·Î¿Î÷˘fi_ ’˛‹ÎHÎ … ±ıÀ·_ ⁄‘_
‹˘À<_ ˢ› ¿ı √‹ı ÷ı‰˘ ‘Ìfl…‰Îfi ËÎ◊ ¨«Î
¿flÌ ÿı ! ±fiı ±Î ⁄‘_ ¿o¥ ±ı¿Îÿ Ïÿ‰Á ¿ı
±ı¿Îÿ ±Ã‰ÎÏ՛Π’Òfl÷_ »ı ?! »ıS·Î_ 40 ‰Ê˘˝◊Ì fl˘…fiÌ ±Î … Á_A›Î‹Î_, Á˙fiÎ ’˛ë˘
… ’˛ë˘ ÁÎ_¤‚‰ÎfiÎ ! ±ı¿ ’HÎ Ïÿ‰Á flΩfi˘ fiËŸ, ±ı¿ ’HÎ Ïÿ‰Á ‰ı¿ıÂfi fiËŸ !
±ı‹fiÌ ⁄Ì‹ÎflÌfiÎ ¿ÃH΋Î_ ¿ÃHÎ Ïÿ‰Á˘‹Î_› fiËŸ ! ‹Î_ÿ√Ì‹Î_› ±’‰Îÿw’ı ’HÎ @›Î_¿
÷˘ ‹·Î¿Î÷ ±Î‰Ì … Ω› ! ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ¿flÎT›Î ⁄Îÿ ÷ı±˘ Ë…\ Ω√˛÷ … ◊›Î
I›Îflı ËÎ"„V’À·fiÎ w‹‹Î_ ±ıÀıLÕLÀ fl˘⁄ÀÛfiı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ‹·Î¿Î÷ ·ı‰ÎfiÌ ≥E»Î ◊¥
√¥ Ë÷Ì — “V‰Î‹Ì∞ ! ‹Îfl˘ ’˛ë ÁÎ_¤‚Ìfiı ‹fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’ı, ÷˘ ≥„E»÷ …B›Î±ı
‹ÎflÎ_ ·Bfi √˘Ã‰Î¥ Ω› !” ±fiı ÷ıHÎı ±ı „V◊Ï÷‹Î_ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ·Ì‘Î !
‹·Î¿Î÷˘ ÿflQ›Îfi ωʛ˘fi_ ±fiı T›„@÷±˘fi_ ‰ˆÏ‰K› ’HÎ Á΋ÎL› ‹ÎHÎÁfiı @›Îflı¿
±¿‚Î‰Ì ‹Ò¿ı ! Ï⁄˛ÀfifiÎ flÎ…‰Ì◊Ì ·¥fiı √΋ÕÎ_fiÎ ±¤HÎ ¬ıÕ>÷ Á‘Ì, ±fiı
±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘◊Ì ·¥fiı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ flÎWÀˇ’˛‹¬ Á‘Ì ! ’‚ı ’‚ı ⁄‘_ ⁄ÿ·Î÷_ flËı, »÷Î_
…ı ¿˘¥ ±Î‰ı, ±ıfiı V‰Î‹ÌlÌ ‘Ìfl… ±fiı ’˛ı‹◊Ì ÁÎ_¤‚ı, ‹Î√˝ÿ½fi ±Î’ı, ËÒ_Œ ±Î’ı,
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’ı !
«Î fl «Îfl ÿΛ¿Î±˘◊Ì ±ı‹fiÎ ’fl √_√ÎfiÎ Á÷÷ ’˛‰ÎËfiÌ …ı‹ ÏfiI› ±Î‰÷Î
132
’h΢‹Î_› ±ı‰_ ! ∞‰fifiÎ ÁΫҿ·Î ±fiı √_¤Ìfl ’˛ë˘fiÌ ÁÎ◊ı ¿ıÀ·Î¿
’h΢ ±fiı ’˛ë˘ ÷˘ ±ı‰Î ’HΠˢ› ¿ı ZÎHÎΑ˝‹Î_ ‹ÎHÎÁfiı ¿oÀ΂Î◊Ì
μ⁄¿Î‰Ì ÿı, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ∞‰fi¿˘Â‹Î_ ¿oÀ΂Îfiı …B›Î … @›Î_
‹‚Ì »ı ! ±ËŸ ÷˘ ±Î¬flı ¬ÿ ¿oÀ΂˘› ¿oÀÎ‚Ì Ω› »ı !
÷Î. 5-3-2006fiÎ fl˘… ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ·_Õfi◊Ì ±Q≤÷fi›fi
V‰Î‹Ìfi˘ Œ˘fi ±ÎT›˘. V‰Î‹ÌlÌ I›Îflı ’hηı¬fi ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î.
±Q≤÷fi›fi V‰Î‹Ì±ı Œ˘fi‹Î_ ’Ò»Ôu_ —
“⁄Î’Î ! ±Î’ Â_ ¿fl˘ »˘ ?”
“’hÎ ‰Î_«Ì±ı »Ì±ı. I›Î_ ÷Îfl˘ Œ˘fi ±ÎT›˘.”
“±Î’fiÌ Ï…_ÿ√Ì ’hÎ ‰Î_«‰Î‹Î_ … √¥ !”
“±ı‹Î_ ’HÎ ¤√‰Îfifi_ ¤…fi ◊Λ »ı fiı !”
“‹fiı ÷˘ ±ı‹Î_ ¿oÀ΂˘ ±Î‰ı, ±ıfiÎ ±ı ≠ë.”
“¿oÀ΂˘ ±Î‰ı ? ¤√‰ÎfifiÎ ¿Î›˝‹Î_ ¿oÀ΂˘ ±Î‰‰Î fi ÿı‰˘.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_.
“‹fiı ÷˘ ‹Î◊Îfi_ ÿËŸ ◊¥ Ω› »ı.”
“ÿËŸ fiËŸ ¿fl‰Îfi_, Á¬ ±Î‰ı ¿ı ÿ—¬, ‘Ìfl… flάÌfiı ±Î’HÎı
Áı‰Î «Î· … flά‰ÎfiÌ »ı.”
±Î »ı ±ı‹fi˘ ‹_hÎ — √‹ı ÷ı Á_Ωı√˘‹Î_ ¿oÀ΂‰_ fiËŸ ! ËÎ◊‹Î_
·Ì‘ı·_ ¿Î›˝ »˘Õ‰_ fiËŸ !
Áfiı 2006fiÎ ‹Î«˝ ‹ÏËfi΋Î_ V‰Î‹ÌlÌ ÁÎfl_√’fl ωflÎ…÷Î
Ë÷Î I›Îflı ÷ı‹fiı ±Î_¬˘‹Î_ ≥LŒı@Âfi ◊›_ Ë÷_. ·Î·CÎÒ‹ ±Î_¬‹Î_
ÿ¬Î‰˘ ’HÎ Ë÷˘. ÷ı‹fiı ±ı¿ ±Î_¬ı ÕÎ"@Àfl˘±ı ’ıÕ ⁄Î_‘Ìfiı ⁄Ì∞
±Î_¬fiÎ flZÎHÎ ‹ÎÀı √˘√SÁ «U‹Î_ ’Ëıfl‰Îfi_ ÁÒ«fi ¿›* Ë÷_. ±Î‰Ì
’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ Á˙fiı ‹·Î¿Î÷˘ ±Î’Ì flèÎÎ Ë÷Î, ±ıÀ·_ …
fiËŸ, ’hΉÎ_«fi‹Î_ ’HÎ ’˛T≤kÎ Ë÷Î. ’fl_÷ ‰Îflı ‰Îflı ’hÎ ·¥fiı
±Õ‘˘ ‰_«Î›, I›Î_ ¿˘¥¿ ‹·Î¿Î÷ ‹ÎÀı ±Î‰Ì Ω›. »÷Î_ ‘Ìfl…
flάÌfiı V‰Î‹ÌlÌ Á˙fiı ‹‚÷Î …÷Î Ë÷Î. Á˙fiı ‹‚Ì ·Ì‘Î ’»Ì
±Õ‘Î ¿·Î¿ı ±ı ’hÎ ‰Î_«‰Îfi˘ ‰Îfl˘ ±ÎT›˘. ’hΉÎ_«fi ◊¥ √›Î
’»Ì ŒflÌ◊Ì ±ı¿ ±_√÷ ‹·Î¿Î÷ ⁄Îÿ 8-30 ‰ÎB›ı ¤˘…fi ¿›*.
’»Ì ’fi— ⁄˘ÀÎÿfiÎ 101 …ıÀ·Î ¤Îω¿˘fiı V‰Î‹ÌlÌ ‹Y›Î, ±Î
⁄‘Î ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ Ï⁄fiÁIÁ_√̱˘ Ë÷Î. Á˙fiı ‹‚Ìfiı V‰Î‹Ìḻı
÷fl÷ … ’hΉÎ_«fi ‹ÎÀı ≥E»Î ÿÂν‰Ì. Áı‰¿ fiÎflΛHΫflHÎ V‰Î‹Ì±ı
¿èÎ_ — “±Î_¬‹Î_ ±ÎÀ·Ì ÷¿·ÌŒ »ı, »÷Î_ ±Î’fi_ ’h΢ ‰Î_«‰Îfi_ ÷˘
±À¿÷_ … fi◊Ì !”
133
“±I›Îflı ±À¿Î‰Ì±ı ÷˘ œ√·ı œ√·Î ±Î‰÷Î flËı fiı ’λ‚
Ãı·Î›, ±ıfiÎ ¿fl÷Î_ ‰Î_«Ì ·¥±ı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı V‰Î‹Ìḻı ’h΢fiÌ
Áı‰Î‹Î_ flËı·Î ‘‹˝«flHÎ V‰Î‹Ìfiı Ïfiÿı˝Â ¿›˘˝. ‘‹˝«flHÎ V‰Î‹ÌfiÎ
‹fi‹Î_ ±ı‹ ¿ı ±Î‰ı·Î ’h΢fi˘ ÁÎfl Ë_ ¿Ëı÷˘ …™ ±fiı V‰Î‹ÌlÌ
±ıfiÎ …‰Î⁄ ±Î’÷Î Ω›, ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î_¬fiı ÷¿·ÌŒ ±˘»Ì.
’fl_÷ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±ı‹ fiËŸ, ÷‹ı ÷˘ ’Ò»÷Î … Ω‰ ±fiı
±ı¿ ±ı¿ ’hÎ ‹fiı ’HÎ ±Î’÷Î Ω‰.” ±Î flÌ÷ı ’˘÷ı ’HÎ ‰Î_«÷Î
√›Î ±fiı μkÎfl ’HÎ ·¬Î‰÷Î √›Î. ±Îfl΋fiÎ Á‹› Á‘Ì ±Î flÌ÷ı
’hΉÎ_«fi ¿›*.
⁄ÌΩ Ïÿ‰Áı ’HÎ ±ı … ø‹ «Î· flè΢. ±ı¿ ·Î_⁄˘, ¿oÀ΂΅fi¿
±fiı ¬Ò⁄ …ÏÀ· ±ZÎfl‰Î‚˘ ’hÎ ÷ı±˘±ı ¬Ò⁄ l‹’Ò‰˝¿ ‰Î_E›˘.
⁄˛õωËÎflÌ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “±Î’fiı ±Î_¬ ±Î‰Ì »ı, »÷Î_› ’h΢
‰Î_«˘ »˘ !”
“±Î…ı Œ@÷ ±ı¿ … ’hÎ ‰_«Î›˘.” V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_. ‰‚Ì
±Î√‚ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ¿Ëı — “ÿÁ ‰¬÷ ’hÎ ËÎ◊‹Î_ ·Ì‘˘ fiı ·˘¿˘
‹‚‰Î ±Î‰Ì √›Î, ±ıÀ·ı ‹ı‚ fi ’Õu˘.”
⁄˛õωËÎflÌ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “’HÎ ±Î’ı ‰Î_E›˘ … Â_ ¿fl‰Î ?”
“¤Î¥ ! ’ı·Î±ı ¿ıÀ·Î ≠ı‹◊Ì ·A›˘ ˢ› !! ±ıfiı ⁄Ì«ÎflÎfiı ¿ıÀ·Ì
‹Ò_{‰HΠˢ› ?! ÷˘ ±Î’HÎı ‰Î_«‰˘ ÷˘ ’Õı … fiı ?” V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_.
⁄˛õωËÎflÌ V‰Î‹Ì ¿Ëı — “’HÎ ±Î’ı ‰Î_E›˘, ±ı‹Î_ ⁄ÌΩfiı
‹Ò_{‰HÎ ◊Λ »ı.”
±Î ‰Î÷fiı …\ÿÎ ±◊˝‹Î_ ‰Î‚Ìfiı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı —
“±ı ÷˘ ÁÎv_ ¿Î‹ ¿fḻı, ±ı‹Î_ ⁄ÌΩfiı ‹Ò_{‰HÎ ◊Λ ….”
±Î‰Î Á_Ωı√˘‹Î_ @›Îflı¿ ±ı‰Î ’h΢ ±Î‰ı, …ı‹Î_ Õ<_√fl ¬˘ÿÌfiı
™ÿfl ¿Îœ‰Î …ı‰Ì ZÎS·¿ ‰Î÷˘ ˢ›, ±fiı @›Îflı¿ ÷˘ ™ÿfl ’HÎ fi
ˢ› ! ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ’h΢‹Î_ ’˛√À÷Ì Á˙fiÌ ·Î√HÎ̱˘fiı ‘Ìfl…-
’Ò‰˝¿ Á_¤Î‚ı.
‹ ·Î¿Î÷˘‹Î_› ±ı‰_ !
⁄˛õ-’fl⁄˛õfiÎ ÏÿT› iÎÎfifiÎ ’Õ»oÿÎ ‰E«ı, @›Îflı¿ √_¤Ìfl
Á‹V›Î±˘fiÎ ‰Î÷ΉflHÎ ‰E«ı, ¿˘¥¿ ÁΉ fiÎ_¬Ì ÿı‰Î …ı‰Ì ZÎS·¿
‰Î÷˘ ·¥fiı ±ı‹fiÌ ’ÎÁı ¿˘¥ ±Î‰ı, I›Îflı ±ÎÁ’ÎÁfiÎ_ Á˙fiÎ_ ‹˘Ó
’fl ±ıfi˘ ±HÎ√‹˘ ŒflÌ ‰Y›˘ ˢ›, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ V‰V◊ ˢ›.
Áfl÷‹Î_ ‹·Î¿Î÷˘fiÎ ÿ˘fl ‰E«ı ÷Î. 24-4-”95fiÎ fl˘… ±ı¿
78 ‰Êa› T≤© ±ÎT›Î — “Ë_ ŒÏfl›Îÿ ¿fl‰Î ±ÎT›˘ »\_.”
 “Â_ ?”
“¤√‰Îfi ±ıfiı (±ı‹fiÎ_ ’IfiÌfiı) ‹ÎflÎ ¿fl÷Î_ ‰Ëı·Î_ ¿ı‹ ·¥
√›Î ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±ı ’Ëı·Î_ ‘΋‹Î_ Ω› ÷˘ ÁÎv_ ¿Ëı‰Î› fiı !
±ı‹HÎı ±¬_Õ Á˙¤ÎB› ¤˘√T›_ ¿Ëı‰Î› !”
“’HÎ ±ıHÎı ËÎ"„V’À·‹Î_ »ıS·ı ‹fiı ›Îÿ ¿›˘˝ Ë÷˘, ‹ÎflÎ
’ˢӫ÷Î_ ’Ëı·Î_ ÷˘ ±ı ‘΋‹Î_ …÷Ì flËÌ ! ±ı‹Î_ Ë_ ±Î’fi˘ ’HÎ
‰Î_¿ √b_ »\_, ±Î’ı ±ıÀ·_ ÷˘ ¬ıÓ«Ì flά‰_ Ë÷_ !” ±ı ‰ÕÌ· ¬flı¬fl
ŒÏfl›ÎÿfiÎ ±Î‰ı‹Î_ Ë÷Î.
“¤√‰Îfi …ı ¿flı ÷ı ÁÎflÎ ‹ÎÀı … ˢ›.”
“’HÎ ±ı‹Î_ ‹Îfl˘ ¢ ‰Î_¿ ? ŒÎ_Á̱ı «œfiÎfl ¿Ëı ¿ı ‹ÎflÌ ±_Ï÷‹
≥E»Î ±Î »ı, ÷˘ ¿·Î¿ ŒÎ_ÁÌ fl˘¿Ìfiı ’HÎ ±ıfiÌ ≥E»Î ’ÒflÌ ¿flı »ı.
÷˘ ¿Î¿ÌfiÌ ±Î ≥E»Î ’ÒflÌ ¿ı‹ fi ¿flÌ ?”
“±ı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ Ë÷Î, ‹ÎÀı (≥E»Î±˘ ’ÒHν ¿flÌfiı)
‘΋‹Î_ … √›Î »ı...”
“±ı ÷˘ Ë_ › …‰Îfi˘ … »\_... !”
“⁄Á ÷˘ I›Î_ ‹ı‚Î’ ◊‰Îfi˘ … »ı fiı !”
“fiÎ ±ı‹ fiËŸ... I›Î_ ’»Ì ±ı¿⁄ÌΩfiı ¿˘¥ ±˘‚¬Ì fiËŸ ¿ı
fiı ! ±fiı ‰Ëı·Ì ·¥ Â_ ¿Î‹ √›Î ?”
V‰Î‹Ìḻı ±ı‹fiı ÂÎ_Ï÷◊Ì Á‹Ω‰÷Î_ ¿èÎ_ — “’IfiÌfi˘ ÿıË
‰Ëı·˘ Ω› ÷ı ÁÎv_, fiËŸ÷fl ±ı‹fiı ‰ˆ‘T› ¤˘√‰‰_ ’Õı...” ±ı‹
¿Ëı÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ±ı‹fiı ÂÎ_Ï÷◊Ì Á‹ΩT›Î, Ωı¿ı ±ı‹fiı Á‹…‰_
fiˢ÷_ »÷Î_, V‰Î‹Ìḻı ±ı‹fiı ’˛ı‹◊Ì ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î.
±ı¿ ‹flÏ÷›˘ ±ÎT›˘. T›‰ÁΛı F›˘Ï÷Ê ±fiı ™‹fl 55 ‰flÁfiÌ
±ÎÁ’ÎÁ.
“⁄Î’Î ! ‹ÎflÎ_ ·√fi ◊Âı ¿ı fiËŸ ?”
“ˉı, ±Î ™‹flı Â_ ?”
“flÁ˘¥‹Î_ ÷¿·ÌŒ ’Õı »ı.”
“÷˘ ¿flΩı.”
“¿˘fiÌ ÁÎ◊ı ◊Âı ? Ô‰ÌHÎÎ ¿ı fi›fiÎ ÁÎ◊ı ? @›Î_ ◊Âı ? ±ËŸ ?
‹_⁄¥‹Î_ fiËŸ ?”
±ı¿ ωr‰_ÿfiÌ› ‹ËÎ’vÊ, ±ÎK›Î„I‹¿ ‹ÒS›˘fiΠϬflı
Ï⁄flÎ…÷Î Á_÷ ±fiı ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› Á_V◊ÎfiÎ ±K›ZÎ ’ÎÁı, ±Î‰Î›
’˛ë˘ ÁÎ_¤‚‰ÎfiÌ ‘Ìfl… »ı ?! ±ı¿ … V◊Îfiı ⁄ıÃÎ_ ⁄ıÃÎ_ «ÎflÁ˘
«ÎflÁ˘ ‹·Î¿Î÷̱˘, ±fiı¿ …ÏÀ· ¿Î‹fi˘ ⁄˘…, ±fiı¿ ’˛ë˘fiÌ
134
ËÎfl‹Î‚α˘ ‰E«ı› ±Î‰Î ¿ıÀ·Î ·˘¿˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ‘Ìfl÷Î-
„V◊fl÷ÎfiÌ ¿Á˘ÀÌ ·¥ ·ı÷Î ËÂı ?
’HÎ V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ±ı‹Î_ Ëo‹ıÂÎ_ μkÎÌHν … ˢ› !
±‹ÿΉÎÿ‹Î_ Á÷÷ ±ı¿ ‹ÏËfiÎ ¿fl÷Î_ ‰‘ Á‹› Á‘Ì ±Î‰Ì
‹·Î¿Î÷˘fi˘ l‹ÿΛ¿ ÿ˘fl «ÎS›˘, I›Îflı ¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ìfiı ◊›_ —
“±Î ¿ıÀ·˘ ⁄‘˘ l‹ »ı !” ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “⁄Î’Î ! ±Î
‰¬÷ı ±Î’fiı ¤ÌÕ˘ ⁄Ë ’Õu˘.”
V‰Î‹ÌlÌ ‹˙fi flèÎÎ. ≠Ï÷¤Î‰‹Î_ ¿èÎ_ — “⁄‘Îfiı ¿◊ΉÎ÷νfi_ Á¬
ÁÎv_ ±ÎT›_, ËÎ"· ◊›˘ ±ıÀ·ı ωÂ΂÷Î ◊¥ ±fiı ⁄‘Îfiı ÂÎ_Ï÷◊Ì
ÿ½fi ◊›Î_.”
¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ì±ı ¤Î‰fiÎ T›@÷ ¿fl÷Î_ ¿èÎ_ — “⁄Î’Î !
‹·Î¿Î÷˘fi˘ ÷˘ ¿o¥ ’Îfl ±Î‰ı ±ı‹ fi◊Ì. ˉı ‹·Î¿Î÷˘ ⁄_‘ ¿fl‰Î
…ı‰Ì »ı. ±Îfi˘ ¿˘¥ ±_÷ … fi◊Ì. Ω÷Ω÷fiÎ ≠ë˘ ÁÎ_¤‚‰Î ’Õı.
⁄ÌΩı ˢ› ÷˘ ±Ã‰ÎÏ՛΋Î_ … √Î_Õ˘ ◊¥ Ω›. ‹ËÏÊ˝ ±flω_ÿ
·˘¿˘fiı ‹·Î¿Î÷ fiˢ÷Î ±Î’÷Î. ⁄ÌΩ ¿ıÀ·Î› ‘‹˝√v±˘ ·˘¿˘fiı
‹·Î¿Î÷˘ fi◊Ì ±Î’÷Î.”
V‰Î‹Ìḻı ’˛I›kÎfl‹Î_ ‹ÎhÎ ±ıÀ·_ … ¿èÎ_ — “±‹¿ ≠ë˘ ÷˘
≠ë …ı‰Î … fi◊Ì Ë˘÷Î. ’˘÷ı ◊˘Õ<_ ω«Îflı ÷˘› ÁÒ{ı ¿ı Â_ ¿fl‰_
Ωı¥±ı. ≠ë‹Î_ ¿o¥ ‰…fi fi ˢ› ! ’HÎ ±ıfiÎ Á_÷˘Ê ¬Î÷fl
ÁÎ_¤‚̱ı.”
’HÎ ⁄ÌΩfiÎ Á_÷˘Ê ‹ÎÀı ‘Ìfl… ¿ıÀ·Ì ⁄‘Ì Ωı¥±ı !
±ı¿ ’˛Á_√ı ±Î‰Ì ‹·Î¿Î÷˘fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ⁄˛õÏÊ˝ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ —
“±Î’fiı ¬Ò⁄ ¤ÌÕ˘ ’Õu˘...”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±ı ¤ÌÕ˘ fiËŸ, ±ı ÷˘ Á¬ ¿Ëı‰Î› !”
±Ï÷ ¿oÀ΂΅fi¿ ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_› V‰Î‹ÌlÌfi_ ‘ˆ›˝ ±fiı V◊ˆ›˝,
±ı‹fi_ Á¬ ±ZΛ flάı »ı !
·˘ ¿˘fiı Á‹Ω‰‰Î‹Î_ ±ı‹fiÌ ‘Ìfl…-„V◊fl÷Î ’HÎ ±fiL›.
¿·Î¿˘ Á‘Ì ±ı¿fiÎ ±ı¿ ωʛ ’fl, @›Îflı¿ ±ı¿fiÌ ±ı¿ T›„@÷fiı
±fiı¿ ‰¬÷ ! @›Îflı¿ ¿˘¥¿ ¿‰ı‚αı-¿Á‹›ı ±Î‰Ì «œı, ’fl_÷
V‰Î‹ÌlÌ ±ı‰Î ’˛Á_√˘‹Î_› ¿ıÀ·Ì ‘Ìfl…’Ò‰˝¿ Á΋ıfiÌ T›„@÷fiı
Á‹Ω‰‰Î‹Î_ ’vÊÎ◊˝ ¿flı ! ¿ıÀ·Î› ’ÎÏfl‰ÎÏfl¿ ’˛ë˘, T›„@÷√÷
‹Ò_{‰H΢, ±ÎK›Î„I‹¿ ⁄Î⁄÷˘, Á΋ÎÏ…¿ √Õ‹◊·˘, Á_V◊ο̛
Á‹V›Î±˘ ‰√ıflı‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ Á‹›-¿Á‹› Ωı›Î ÏÁ‰Î› ¬Ò⁄
‘Ìfl…’Ò‰˝¿ Á˙fiı Á‹Ω‰ı ! @›Îflı¿ ¿˘¥¿ √_¤Ìfl ‹tÎ ’fl ¿·Î¿˘fiÎ
¿·Î¿˘ ‹ÌÏÀ_√ «Î·ı, ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ‘Ì‹ı ‘Ì‹ı ‹Î√˝ ÿ¥fiı ¬ÁÌ ’HÎ
Ω›, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ÷˘ ‘ˆ›˝’Ò‰˝¿ ±ıfiı ÁÎ_¤‚ı ±fiı Á_¤Î‚ı !
¿ıÀ·Ì¿ ‰¬÷ ±ı¿fiÌ ±ı¿ ‰Î÷fi_ ±ı‰_ ¿oÀ΂΅fi¿ ’fiflΉ÷˝fi ◊›Î
¿flı, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ_¤‚ı ! ÁÎ_¤‚‰Î‹Î_ ÷˘ V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ¿ıÀ·Î
¿Îfi »ı - ±ıfi_ ¿˘¥ √ÏHÎ÷ … ‹Î_ÕÌ Â¿Î› ÷ı‹ fi◊Ì ! ±ı¿ … ⁄ıÿı
⁄ıÃÎ_ ⁄ıÃÎ_ hÎHÎ-hÎHÎ, «Îfl-«Îfl ¿·Î¿ Á‘Ì Á˙fiı ÁÎ_¤Y›Î ¿flı,
Á‹ΩT›Î ¿flı.
÷Î. 18-8-1998fiÎ fl˘… L›Ò›˘¿Û‹Î_ ‰ıVÀ «ıVÀfl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ
ÁÎ◊ı ±ı¿ √˘„WËÎ_ ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì±ı ¿ıÀ·Î_¿ μÿÎËflH΢ ÀÎ_¿Ìfiı
¿èÎ_ — “90 À¿Î „@÷ ·˘¿˘fiı Á‹Ω‰‰Î‹Î_ ±fiı ÷ı‹fiÌ √ıflÁ‹…
ÿÒfl ¿fl‰Î‹Î_ … Ω› »ı, I›Îflı ‹Î_Õ 10 À¿Î … ¿Î‹fiÌ ‰Î÷ ◊Λ »ı
¿ı ¿Î‹ ◊Λ »ı. ±Î‰_ ¿ı‹ ◊÷_ ËÂı ?”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “90 À¿Î ±ı ◊Λ »ı I›Îflı … 10 À¿Î ¿Î‹
◊Λ »ı. ±fiı ±Î‹ … ¿Î‹ ◊Λ !”
ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — “@›Îflı¿ ‹fi‹Î_ ±ı‹ fi ◊¥ Ω›
¿ı ±Î ⁄‘΋Î_ ÷˘ ‹Î‚Î ’¿ÕÌfiı ⁄ıÁÌ …¥±ı ?!”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “±ı fi ◊Λ ±ı ⁄˛õ„V◊Ï÷ !”
⁄ÎflÕ˘·Ì‹Î_ ±ı‰Ì ±ı¿ ‹ÌÏÀo√ı Á˙fiÌ ¿Á˘ÀÌ ·¥ ·Ì‘Ì. flÎhÎı
10.30 ‰ÎB›ı V‰Î‹ÌlÌ ±Îfl΋‹Î_ …‰Î ‹ÎÀı ‹ÌÏÀo√‹Î_◊Ì ∂¤Î
◊›Î I›Îflı ÕÎ". Ï¿flHΤΥ ÿ˘Â̱ı ¿èÎ_ — “±Î’ı ±‹Îv_ ±ÎÀ·_ ⁄‘_
ÁÎ_¤Y›_, ∂ÃuÎ ’»Ì ±ıfi˘ ¿o¥ ¤Îfl …ı‰_...” ÷ı±˘ ‰Î@› ’Ò v_ ¿flı
±ı ’Ëı·Î_ … V‰Î‹ÌlÌ ¬Õ¬ÕÎÀ ËÁÌ ’ÕuÎ. ËÎ◊ ¨«˘ ¿flÌfiı ¿Ëı —
“…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ... ¿Â_ … fiËŸ. ±ı ⁄‘_ ‹Î◊ı ·¥fiı @›Î_
Œfl‰_... Á‰˝¿÷ν ’fl‹ÎI‹Î »ı - ±ı‹ ‹ÎfiÌfiı ÁÒ¥ …‰_. …ı ¿o¥ ◊›_
±ı ⁄‘_ Œ˘¿. ¿Î·fiÌ ‰Î÷ ¿Î·ı.”
ÏfiI› T›‰ËÎfl ±fiı ¿Î‹¿Î…‹Î_ ÁÒ›˝-«_ƒfiÌ «˘yÁÎ¥◊Ì Á÷÷
¿‹˝Ã flËı÷Î V‰Î‹ÌlÌ ⁄ı…‰Î⁄ÿÎfl ±fiı ±HÎCÎÕ ·˘¿˘ ÁÎ◊ı ¿Î‹
¿fl‰Î‹Î_› ‘Ìfl… fi √‹Î‰ı ! ±ı‹fi_ CÎÕ÷fl ¿fl‰Î Ã’¿˘ ±Î’ı, ’fl_÷
‘Ìfl… ¬˘¥fiı fiËŸ ! ±ı‹fiı ‹Î√˝ÿ½fi ±Î’ı, Â̬‰ı, ∞‰fi‹Î_
±Î√‚ ‰‘‰Îfi_ ⁄‚ ±Î’ı ! ¤Ò·˘fiÌ Z΋Π±Î’Ìfiı ‹ÎHÎÁfiı
fi¤Î‰‰Î‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ±Ï¶÷Ì› ‘Ìfl….
V‰Î ‹ÌlÌfiÌ „V◊fl÷Îfi˘ ±ı¿ ωÂıÊ ’Ïfl«› ◊Λ »ı, ±’‹Îfi˘
±fiı ωfl˘‘˘‹Î_ !
135
‹Îfi‰÷Îfi_ Áı‰Î¿Î›˝ ¿fl‰Î‹Î_ …ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ fl@÷fi_ ⁄_ÿı⁄_ÿ
‰Î’›* »ı, ’˘÷ÎfiÎ ±„V÷I‰fi˘ ±ı¿ ±ı¿ ¿HÎ ’fl‹Î◊˝ ‹ÎÀı …
‰Î’›˘˝ »ı, ±_√÷ V‰Î◊˝ ¿ı ‹˘…-‹ΩfiÎ fi΋ı …ı‹fiÌ ’ÎÁı ∞‰fifiÌ
±ı¿ ZÎHÎ ’HÎ fi◊Ì, ±ı‰Î ‹ËÎ’vÊfiı› ±’‹Îfi˘ ±fiı ω¿ÚÏ÷
¤flı·Î ωfl˘‘˘ ÁËı‰ÎfiÎ ±Î‰ı ?
¿˘¥ ‹ÎhÎ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÁflÌ V‰¤Î‰fiı ¿ÎflHÎı Ë·¿Ì ‹fi˘T≤ÏkÎ
’˛ÿϽ÷ ¿flı, I›Îflı ¤@÷˘fi_ ÷˘ ÃÌ¿, Á΋ÎL› ‹Îfi‰Ìfi_› ˈ›_
‰·˘‰Î¥ Ω› — ±Î‰_ ÂÎ ‹ÎÀı ?
ÁI›fiı Ω‚‰‰Î ⁄ÿ·, ÁÎv_ ¿Î›˝ ¿fl‰Î ⁄ÿ·, ·˘¿Áı‰Î ‹ÎÀı
∞‰fi CÎÁÌ fiÎ_¬‰Î ⁄ÿ· ±Î‰Î Ïfiÿ˘˝Ê ‹ËÎ’vÊfiı ÂÎ ‹ÎÀı ÁËfi
¿fl‰Îfi_ ?
’fl_÷ ±ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_›, V‰Î‹ÌlÌfiÌ ‘Ìfl… ±fiı „V◊fl÷Î
’‰˝÷’˛Î›. @›Îflı¿ ±ı‹ ·Î√ı ¿ı ±ı‹fiÌ ’ÎÁı ‰ØfiÌ »Î÷Ì »ı ¿ı Â_ ?
Á fiı 1980‹Î_ ¿<_¿Î‰Î‰‹Î_ ωrωËÎflÌ V‰Î‹Ì±ı ±Î‰Î ±ı¿
Á_ÿ¤˝‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ Ë÷_ — “@›Î_ Á‘Ì ±Î’ı ±Î‰_ ÁËfi
¿fl‰Îfi_ ?!” V‰Î‹Ìḻı ÁË…÷Î◊Ì ¿èÎ_ Ë÷_ — “ÿı‰¿Ì-‰ÎÁÿı‰
¤√‰ÎfifiÎ_ ‹Î÷ÎÏ’÷Î Ë÷Î_, ÷˘› ∞‰fi¤fl ±ı‹fiÎ_ ±Î_Á @›Î_
Á¿Î›Î_ Ë÷Î_ ! ‹ÎÀı ±Î‰_ ÷˘ «ÎS›Î … ¿flı...”
±Î‰Î ’˛Á_√˘‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎhÎ ±ı¿ … ‰Î÷ flÀΉı — “±Î’HÎı
ÁÎv_ fiı ÁΫ_ ¿fḻı »Ì±ı, ±ıfiÌ ÏfiÂÎfiÌ … ±Î ! ÁÎflÎ_ ¿Î‹‹Î_ Á˘
ωCÎfi ±ı‹ fi◊Ì ¿Ëı÷Î ? ÁÎflÎ ¿Î‹‹Î_ ωCfi ±Î‰ı …, ’HÎ ’λÎ
’Õ‰_ fiËŸ.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ’˘÷ÎfiÎ √v ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ±fiı
›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiı ±‰U› ›Îÿ ¿flı … !
÷Î. 25-7-2006fiÎ fl˘… ÕÎ". ⁄Ì. ±Îfl. ’Àı· ÁÎ◊ı ±ı¿
‰Î÷ν·Î’‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — ““ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı …⁄fl-
…V÷ ±ÎI‹⁄‚. …ı ‰Î÷ ±ı‹HÎı ÏfiÏç÷ ¿flÌ ±ı‹Î_ √‹ı ±ıÀ·Î_
ωCfi ±Î‰ı ’HÎ ±Î√‚ ‰‘ı …. ±ı‹fi˘ ±ı¿ f·˘¿ Ë÷˘ - ¿ıÀ·Î_¿
¿Î›˝fi˘ ±Îfl_¤ ¿fl÷Î_ ’Ëı·Î_ ËΩfl ‰¬÷ ω«Îfl ¿flı ±fiı ’»Ì ¿Î‹
’Õ÷_ ‹Ò¿ı, ±Î ¿ÏfiWà ¿Ëı‰Î›; ¿ıÀ·Î_¿ ¿Î›˝fi˘ ±Îfl_¤ ¿flı ’HÎ
ωCfi ±Î‰ı ±fiı ‹Ò¿Ì ÿı, ÷ı ‹K›‹ ¿Ëı‰Î›; ±fiı ωCfi˘ ±Î‰ı …
flάı »÷Î_ ¿Î›˝ fi ‹Ò¿ı ±ı μk΋ ¿Ëı‰Î›. V‰Î‹ÌfiÎ ¿Î›˝‹Î_ ωCfi
CÎHÎÎ_ ±ÎT›Î_. ÁÎflÎ_ ¿Î‹‹Î_ Á˘ ωCÎfi ±ı‹ ¿Ëı »ı fiı ! √΋, ÿıÂ,
Á‹Î… ⁄‘΋Î_ F›Îflı ÁÎflÎ_ ¿Î›˝ ¿fl‰Î_ ˢ› I›Îflı ’◊flÎ fiάfiÎflÎ
‹‚Ì Ω›, ¿ÎflHÎ ¿ı ¥W›Î˝ ˢ› fiı ! ±ıfiı ±ı‹ ·Î√ı ¿ı ±Î …Â
·¥ …Âı ! ±ı flÌ÷ı V‰Î‹Ìfi˘ ωfl˘‘ ¿fl‰Î‰Î‚Î ’HÎ CÎHÎÎ Ë÷Î.
√΋‹Î_ ∂÷fl‰Î fi ÿı, ‘‹Î· ¿flı, ’HÎ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı —
“¤√‰Îfi ±Î’HÎÌ ÁÎ◊ı »ı ±ıÀ·ı ÁÎv_ ◊Âı.” ±ı‹fiÌ ±Î ÏfiWÃÎ
Ë÷Ì ÷˘ ⁄˘«ÎÁH΋Î_ ‹_Ïÿfl ◊¥ √›_.””
ZÎHÎı ZÎHÎı ’˘÷ÎfiÎ √vfiı fi…fl Á‹ZÎ flάfiÎfl V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’HÎ
±Î … ωÂıÊ÷Î »ı - √‹ı ÷ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_, Ï«kÎfiı T›Î¿<‚ ◊‰Î fi
ÿı‰_ !
◊˘ ÕÎ Á‹› ’Ò‰ı˝ ±ı¿ T›„@÷±ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ı¿ ’ωhÎ ¿Î›˝‹Î_
⁄ΑΠfiÎ_¬‰Î ‹ÎÀı ω¿ÚÏ÷¤›Î˝ √_ÿÎ ’˛›ÎÁ˘ ¿›Î˝, ‹fi√œ_÷
…\ßÎHÎÎ_±˘ «·Î‰Ì ±’’˛«Îfl ¿›˘˝. I›Îflı ±ı¿ ¤@÷ …flÎ T›Î¿<‚
◊¥fiı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “⁄ı ’ˆÁÎfi˘ ‹ÎHÎÁ ±Î’fiÎ ‹Î◊ı
±Î‰_ ¿flı, ±ıfi˘ ±fl◊ Â_ ? ±Î’fi_ ±ˆç›˝ ‰Î’fl˘fiı ! ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…ı flÎ…’·À˘ ¿›˘˝ Ë÷˘, ±ı‹ ¿fl˘ fiı !”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “μ÷Ή‚Î Á˘ ⁄ËΉflÎ, ‘ÌflÎ Á˘ √_¤Ìfl.
¤√‰Îfi fiı Á_÷ ‘Ìfl…’Ò‰˝¿, ω«Îfl’Ò‰˝¿ ±ı‹fi_ ¿Î›˝ ¿fl÷Πˢ› »ı.
±ı‹fi_ ’ıÀ ‹˘À<_ fiı ±ı‹fi_ ‹fi ’HÎ ‹˘À<_ !”
“’HÎ ÂÎVh΋Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı …ı ¤@÷fi˘ ƒ˘Ë ¿flı ±ıfi_ ’H› ÷˘
÷fl÷ … ’fl‰ÎflÌ Ω›, ’HÎ ±I›Îflı ÷˘ ±ı‰_ ÿı¬Î› »ı ¿ı ±Î‰Î ÷˘
¿Õı‘Õı Œfl÷Πˢ› »ı !”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “Œflı »ı, ’HΠˈ›Î‹Î_ ˢ‚Ì ·¥fiı Œflı »ı, ±ı
Â_ ¿Î‹fi_ ?” ZÎHÎΑ˝ ‹˙fi ‘flÌfiı ±Î√‚ ¿èÎ_ — “lÌ∞‹ËÎflÎ…,
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…, ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…, ’fl‹ËoÁ˘ ±fiı Á_÷˘±ı ¬Ò⁄
‘Ìfl… flÎ¬Ì »ı. ±ı … flÌ÷ı ±Î’HÎı ’HÎ ‘Ìfl… flά‰ÎfiÌ »ı. Ωı√Ì
⁄Î’Î ¿˘¥ ’HÎ ≠Á_√‹Î_ ¿Ëı÷Î ¿ı ‹Î‚Î Œıfl‰˘, ±ı‹ ±Î’HÎı ’HÎ
‹Î‚Î Œıfl‰‰ÎfiÌ »ı. ±Î’H΢ ‘_‘˘ ±ı »ı. CÎH΢ ωfl˘‘ Ë÷˘, »÷Î_
±ı‹fiı ‹Î◊ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ‹ı¬ ‹ÎflÌ ±ı‹ ‘Ìfl… flÎ¬Ì »ı ±fiı
¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î◊Ì ⁄‘_ … ¿Î‹ ◊Âı.”
…\·Î¥, 1998‹Î_ L›Ò›˘¿Û ¬Î÷ı ±ı¿ √˘„WËÎ_, ±Î‰Î … ±ı¿
Á_ÿ¤˝‹Î_ ·_ÕfifiÎ …¤Υ ’Àı·ı ¿èÎ_ — “±ı fi◊Ì Á‹Ω÷_ ¿ı ¤@÷˘fiı
… ¿ı‹ ÿ—¬ ±Î‰ı »ı ? ±ıHÎı … ÁËfi ¿fl‰Îfi_ ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “…ı ÁΫΠ»ı ±ıHÎı … ÁËfi ¿fl‰Îfi_ ˢ›
±fiı ¤√‰Îfi ±ıfiı ⁄‚ ’HÎ ±Î’ı »ı. Ωı√Ì ‹ËÎflÎ…fiı ÷˘ ±_ÿfl·Î_
fiı ⁄ÎËfl·Î_ - ⁄ıμ ÁËfi ¿fl‰ÎfiÎ_. ±_ÿflfiÎfiı› @›Îflı¿ flÎ√¶ıÊ Ë˘›
fiı ! ÀÎL{ÎÏfi›Î‹Î_ V‰Î‹Ì √›Î Ë÷Î I›Îflı ±ı¿ı ±ı¿ ’˘VÀ ⁄˘@Á‹Î_,
136
ωfl˘‘fiÎ ¿Î√‚ fiÎ_A›Î”÷Î ¿ı ⁄_Ï՛Π±ÎT›Î »ı. ’HÎ ›˘√Ì ‹ËÎflÎ…
¿Ëı — ±Î’HÎı ¿Î_¥ ¿fl‰_ fi◊Ì.”
±ıfiÎ ’fl◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiÎ ’HÎ ±Î‰Î ¿ıÀ·Î¿ ’˛Á_√˘fiÌ ‰Î÷
fiÌ¿‚Ì. ÁÌ. ’Ì. ’Àı·ı ¿èÎ_ — “⁄Î’Î ! ‹fiı ÷˘ ¿Î_À˘ «œÌ Ω› ¿ı
¿Î_¥¿ ¿fḻı...”
V‰Î‹ÌlÌ ÷ı‹fiı ‰E«ı … ±À¿Î‰÷Î_ ¿Ëı — “±ı‹ ÷˘ ÷‹ÎflÎ
…ı‰Î ¿ıÀ·Î›fiı ¿Î_À˘ «œÌ Ω› »ı. ’HÎ ±ı ⁄‘Î ¿Î_ÀÎ V‰Î‹Ì±ı ¿ÎœÌ
… fiÎ_A›Î.”
“’HÎ ⁄Î’Î ! ±Î’fiÎ …ı‰Î Ïfiÿ˘˝Ê ’vÊfi_ ¤Ò_Õ<_ ⁄˘·ı ±ıÀ·ı
±‹ÎflÎ◊Ì ÁËfi...” ÷ı‹HÎı ‰E«ı ÿ·Ì· ¿flÌ.
’fl_÷ V‰Î‹Ìḻı ±ı‹fiı ⁄˘·÷Î_ ±À¿Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — “ËÎ◊Ìfiı
Ωı¥fiı rÎfi ¤Á‰Î ·Î√ı ’HÎ ËÎ◊Ì ÷˘ ±ıfiÌ ‹V÷Ì‹Î_ «ÎS›˘ …
Ω›. ¿>÷fl_ ¤Áı ±ıfiÌ Á΋_ ’HÎ ±ı …\±ı … fiËŸ, ±ı … ‹ÏË‹Î.
ËÎ◊ÌfiÌ ºÏWÀ ÁÌ‘Ì … ˢ›. ±·‹V÷ ¿ıŒ‹Î_ Õ˘·÷˘ Õ˘·÷˘ «ÎS›˘
… Ω›. ‹˘ÀÎ’vÊfi˘ ±Î ÏÁ©Î_÷ »ı.”
±_÷ı ¿èÎ_ — “±Î ÁIÁ_√ ◊›˘ »ı ±ı ÁËfiÂÌ·÷Î◊Ì, ÁΑ÷Î◊Ì.
ÁΑ÷Î flά̱ı, ÁËfi ¿fḻı ÷˘ ÁIÁ_√ ‰‘ı !”
“ÁËfi ¿fl˘ ÷˘ ÁIÁ_√ ‰‘ı ?!” ±Îç›˝◊Ì Á˙ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ.
Á˙fiı ·ÎB›_ ¿ı ±Î √ÏHÎ÷ ‹Îfi‰⁄Ï©◊Ì ’flfi_ »ı, ÏÿT› »ı.
’fi— ±Î … √˘„WÃfi˘ ±K›Î› Âw ◊›˘ I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ —
“¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î ωfiÎ ÁÒ¿<_ ’Î_ÿÕ<_› ¿˘¥fi_› Ë·ÎT›_ Ë·÷_ fi◊Ì.
¤√‰ÎfifiÌ ‹fl∞◊Ì ⁄‘_ ◊Λ »ı. ±Î’HÎı ⁄ÌΩfi˘ ωfl˘‘ ¿fl‰Î
…¥±ı ÷˘ ±Î’H΢ ωfl˘‘ ◊Λ. ±Î’HÎı ⁄ÌΩfi_ ⁄Òfl_ ¿fl‰Î …¥±ı
÷˘ ±Î’b_ … ⁄Òfl_ ◊Λ. ‹ÎÀı ±Î’HÎı ÷˘ ¿˘¥fi_› ⁄Òfl_ fi ≥E»‰_.
¤√‰Îfi ⁄‘_ …\±ı »ı.”
Á‰˝‹_√· V‰Î‹Ì±ı ±ı¿ ‰¬÷ V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ Ë÷_ — “±Î’ı
¿ıÀ¿ıÀ·_ ÁËfi ¿›* »ı ! ’ıÀ‹Î_ ¿ıÀ·Îfi_ ±’‹Îfi Á‹ÎT›_ »ı, fiı
·˘¿˘fi_ ‹fi ÁΫT›_ »ı !” ±ı‹ ¿ËÌfiı ’Ò»u_ — “±’‹ÎfifiÎ-
Ï÷flV¿ÎflfiÎ ÂOÿ˘ ‹Îflı I›Îflı ±‹fiı ÷˘ ¬Î‰Îfi_› fi ¤Î‰ı, ±Î’fiı
@›Îflı› Á΋ı ∂¤fl˘ fi ±Î‰Ì Ω› ?
V‰Î‹ÌlÌ ÁËÁÎ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “±ı‰˘ ∂¤fl˘ ÷˘ ‹fiı ’Ëı·ı◊Ì
±ÎT›˘ … fi◊Ì !”
±Î ±ı‹fiÌ ’˛√S¤÷Î »ı, iÎÎfi√_¤Ìfl÷Î »ı.
@›Î flı¿ T›„@÷fiı Á‘Îfl‰Î‹Î_› ‰Ê˘˝ ·Î√÷Î_ ˢ› »ı ! ±HÎCÎÕ
 “±ZÎfl‘΋ μ’fl ÷ÒÀÌ ’Õı·Ì {_{ΉÎ÷Ì ±ÎŒ÷ ΩHÎ÷Î_fiÌ ÁÎ◊ı ˈ›Îfiı ΩıflÿÎfl ±ÎCÎÎ÷ ·ÎB›˘ »ı.
±Î’fiı ÷˘ Â_ ‰Ì÷Ì ËÂı ? ÷ıfiÌ ¿S’fiÎ ±V◊Îfiı …HÎΛ »ı. ¿ı‹ ¿ı
±Î’ „V◊÷≠iÎfiÌ μLfi÷ ¤ÒÏ‹¿Î±ı ±Îwœ ◊›ı·Î Á_÷ »˘.
ÁËÎfi¤ÒÏ÷ T›@÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Î’fiÌ ’ÎÁı ±Î‰Ì flËı·Î ≠¤¤@÷˘ «˘‘Îfl ±Î_Á±ı flÕı »ı.
’J◊fl‹Î_◊Ì ‹ÒÏ÷˝fi_ CÎÕ÷fl flÎ÷˘flÎ÷ ±˘»\_ ◊Λ »ı ? ±ı‹ ‹Îfi‰Ìfi_
CÎÕ÷fl ’HÎ ¿ıÀ·˘ Á‹› ‹Î_√Ì ·ı »ı ! ±ı¿fiÌ ±ı¿ ¤Ò· ¿fl÷Î
‹ÎHÎÁfi_ ’HÎ ‹fi ÁΫ‰Ìfiı ±ıfiı Á‘Îfl‰˘, ±ıfiı ⁄‚ ±Î’÷Î flËÌfiı
±ıfiı ±Î√‚ ‰‘Îfl‰˘ ±ı‹Î_ ‘Ìfl…fi˘ Á‰Î· »ı. ⁄Ï©Â΂Ì,
¤HÎı·Î√HÎı·Î Á‹…\ ·˘¿˘ ˢ› ¿ı ±¤HÎ-±⁄‘-√‹Îfl ±fiı ⁄Ï©-
‹_ÿ ˢ› ! Á˙ ¿˘¥ ‹ÎÀı V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ‘Ìfl…fi˘ ±¬ÒÀ …J◊˘ »ı !
‰Î÷ ±ÎK›Î„I‹¿ ˢ›, fiÌÏ÷·ZÎÌ Ë˘› ¿ı T›‰ËÎfl·ZÎÌ, ’fl_÷ ±ı¿fiÌ
±ı¿ ‰Î÷ ÷ı±˘ ±Á_A› ‰¬÷ Â̬‰Ì ¿ı »ı - ¿oÀ΂ΠÏÁ‰Î› !
¤ÎÿflÎ ÷Ì◊˝‘΋‹Î_ Áı‰Î ¿fl÷Î ›‰Îfi ¤fl÷fiı ±fiı V‰Î‹ÌlÌfiı
√˘ÃÕÌ ¿fl÷Î_ …\±˘ ÷˘ ÷‹fiı ±ıfi˘ ÷fl÷ ’Ïfl«› ‹‚Ì Ω›.
V‰Î‹ÌlÌ ¤ÎÿflÎ ’‘Λν Ë÷Î, I›ÎflfiÌ ±ı¿ ’‚.
V‰Î‹ÌlÌ ÿ½fi ¿flÌfiı ±Î‰Ì flèÎÎ Ë÷Î ±fiı ‹Î√˝‹Î_ ¤fl÷fi˘
¤ıÀ˘ ◊¥ √›˘.
“¤fl....÷ ! ÷Ï⁄›÷ ÁÎflÌ »ı ?”
V‰Î‹Ìḻı ‰Ëη’Ò‰˝¿ ÷ıfiı ±ÎÀ·_ ’Ò»u_ I›Î_ ÷˘ ¤fl÷ı ÷fl÷
… fiοı◊Ì ·Î_⁄˘ ÁÕο˘ ÷ÎHÎÌfiı …‰Î⁄ ±ÎM›˘ — “÷‹ı ›Îÿ ¿flΉ˘
»˘ fiı ÂflÿÌ ◊Λ »ı...” ⁄˘·Ìfiı ¤fl÷ ⁄Ì∞ ÏÿÂ΋Î_ Ωı‰Î ·ÎB›˘.
‰‚Ì ±ı … ≠ë ’»Î›, …‰Î⁄‹Î_ fiοı◊Ì ±ı … ·Î_⁄˘ ÁÕο˘
Á_¤‚Λ ±fiı ‰Î÷ΉflH΋Î_ Á˙fi_ ËÎV› »Î¥ ‰‚ı !!
¿ÿΫ ⁄ÌΩfiı ‹fi ±ı‹Î_ μ’ËÎÁfi˘ ±Îfi_ÿ ËÂı, ’fl_÷ ±ı
‹_ÿ⁄Ï©fiÎ ¤fl÷fiı ±ıÀ·_ ÷˘ Á‹Ω÷_ Ë÷_ ¿ı V‰Î‹ÌlÌ …ıÀ·Ì ÷ıfiÌ
Á_¤Î‚ ·ı »ı ÷ıÀ·_ ⁄Ì…\_ ¿˘¥ ·ı÷_ fi◊Ì.
¤fl÷. ⁄Ï©‹_ÿ. ‰ÎHÎÌ ’HÎ ÷˘÷ÕÌ. ’fl_÷ Áı‰Î ¿fl‰ÎfiÌ ±ı
›‰¿fiÌ Ëo‹ı ÷I’fl÷Î.
V‰Î‹ÌlÌ F›Îflı F›Îflı ¤ÎÿflÎ ’‘Îflı I›Îflı ±ıfiÌ Áı‰ÎfiÌ ¿ÿfl ¿flı,
÷ıfiÎ ’fl ±¿ÎflHÎ Ëı÷ ‰flÁΉı, ‘Ì‹ı ‘Ì‹ı ±ıfiı Â̬‰ı, ÁΫ_ Á‹Ω‰ı.
¤fl÷fiı ’˘÷ÎfiÌ Á΋ı ⁄ıÁÎÕÌfiı ‘Ì‹ı ‘Ì‹ı flÌ÷¤Î÷ Â̬‰ı !
¤ÎÿflÎ ±ıÀ·ı ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ …L‹¤ÒÏ‹.
±ı¿ Ïÿ‰Á ¤fl÷fiı V‰Î‹Ìḻı ’Ò»u_ — “¤fl...÷ ! ±ËŸ ¿˘fi_
…L‹V◊Îfi »ı ?”
¤fl÷ı …‰Î⁄ ±ÎM›˘ — “¤Îÿ·Î(¤ÎÿflÎ)fi_ »ı.”
‹Î ’˘÷ÎfiÎ Á_÷Îfifiı Â̬‰ı ÷ı‹ V‰Î‹Ìḻı ‘Ì‹ı flËÌfiı ÷ıfiı
Â̬T›_ — “¤ÎÿflÎfi_ fiËŸ, ’HÎ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ …L‹V◊Îfi
»ı.” ±Î …‰Î⁄ ÷ıfiÎ ‹¬ı … ’Î_« ‰¬÷ ⁄˘·ÎT›˘.
±ı¿ ‰‘ ≠ë ’Ò»u˘ — “‹_Ïÿfl‹Î_ ¿˘fiÌ ‹ÒÏ÷˝±˘ »ı ?”
137
±Î’ ÷ı‹fiı ±ÎrÎÁfi ±Î’˘ »˘.
±Î ±Î’fiÎ Á_÷’HÎÎfiÌ ¨«Ì ¤ÒÏ‹¿Î ¿Ëı‰Î›.”
- …ˆfiΫΛ˝ lÌ «LƒÂı¬flω…›∞
¤fl÷ ¿Ëı — “…L‹V◊ÎfifiÌ.”
¤fl÷fiÎ …‰Î⁄◊Ì Á˙ ËÁ‰Î ·ÎB›Î.
V‰Î‹ÌlÌ ¤fl÷fi˘ μ’ËÎÁ ¿›Î˝ ωfiÎ ⁄˘S›Î — “fiÎ, fiÎ, ±ı‹
fiËŸ. «Î· Ë_ ⁄˘·Î‰_ ÷ı‹ ⁄˘·, ’Ëı·Ì ‹ÒÏ÷˝ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹ÌfiÌ, ¿˘fiÌ ? ⁄˘· Ωı¥±ı...”
“√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì !” ¤fl÷ ÁΫ˘ …‰Î⁄ ⁄˘S›˘. V‰Î‹ÌlÌ
¬ ◊¥ √›Î.
“ˉı I›Îfl’»Ì ⁄Ì∞ ‰E«ıfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ±fiı
hÎÌ∞ ‹ÒÏ÷˝ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ »ı. ⁄˘· Ωı¥±ı...”
hÎHÎı› ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ fi΋ ’˘÷ı … ’Ò»Ìfiı, ¤fl÷ ’ÎÁı ’Î_« ‰Îfl
⁄˘·ÎT›Î_. ±ı ‹_Ïÿfl‹Î_ flËı÷Î ±ı¿ Á_÷fiı ±ÎiÎÎ ¿flÌ ¿ı ±Îfiı ‹ÒÏ÷˝fiÎ_
fi΋ fl˘… ’Ò»‰Î_ ±fiı ‹˘œı ¿flΉ‰Î_.
‹_Ïÿfl‹Î_ flËı÷Î CÎHÎÎ ⁄‘Î Á_÷˘ ±fiı Áı‰¿˘‹Î_◊Ì ±ı¿ ’HÎ …HÎfiı
±Î‰˘ ω«Îfl ÁK‘Î_ ±ÎT›˘ fi Ë÷˘ ¿ı ¤fl÷fiı Ãο˘fl∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ¿¥
»ı ¿ı …L‹V◊Îfi ¿˘fi_ »ı ÷ı Â̬‰Ì±ı.
¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıfiı ±Î‰ÕÂı, ÷ı‰˘ ωrÎÁ ±fiı ‘Ìfl… … ¿˘fiÌ ’ÎÁı
ˢ› !
V‰Î‹Ìḻı l©Î◊Ì ±ıfiÌ ’Ëı· ¿flÌ.
⁄ÌΩfiı ‹fi ¿ÿΫ ±ı ‹_ÿ⁄Ï©fi˘ »ı, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiı ‹fi ±ı
÷̉˛⁄Ï©fi˘ »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı »ı — ±ıfiı …ı ’HÎ
Â̬‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı, ±ı Â̬‰Î ±ı ÷ˆ›Îfl ÷˘ ◊Λ »ı fiı !
±ıÀ·ı … ¤fl÷fiı ±ı‰˘ ωrÎÁ »ı ¿ı V‰Î‹ÌlÌ ±ıfiı …ıÀ·˘
‹ËÎfi Á‹…ı »ı ±ıÀ·˘ ‹ËÎfi ⁄Ì…\_ ¿˘¥ Á‹…÷_ fi◊Ì.
ËÎ, V‰Î‹ÌlÌ‹Î_ ÷ıfiı ‹Î÷ÎfiÌ ±’Îfl ‘Ìfl… ÿı¬Î› »ı.
±fiı V‰Î‹ÌlÌfiı ÷ıfi΋Î_ ÿı‰I‰ ÿı¬Î› »ı.
@›Î flı¿ ⁄ËÎflfiÌ μ’ÎÏ‘±˘fiı ‘Ìfl…’Ò‰˝¿ ÃÎflfiÎfl T›„@÷,
’˘÷ÎfiÎ_ ÂflÌflfiÎ_ ÿ—¬˘‹Î_ ω«Ï·÷ ◊¥ Ω› »ı, ‘Ìfl… √‹Î‰Ìfiı
¿Î›fl ◊¥ Ω› »ı. V‰Î‹ÌlÌfiÌ „V◊fl÷Î ±ı‰Î ’˛Á_√˘±ı ωÂıÊ
¬Ì·ı »ı.
1966‹Î_ Á˘flËÎ_ ÁflÿÎfl√œ √΋ı ‹_Ïÿflfi˘ ‹ÒÏ÷˝’˛Ï÷WÃÎ ’˛Á_√
Ë÷˘. √΋·˘¿˘fi˘ ±Ï÷› ±Î√˛Ë Ë÷˘ ¿ı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ
‰flÿ ËV÷ı … ±ı ’˛Á_√ Á_’Lfi ◊Λ, ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ ¶ıÊ̱˘ ¶ÎflÎ ±ı
’˛Á_√ı ¿ÿΫ ω¬‰Îÿ ◊Λ fiı ‘‹Î· ’HÎ ◊Λ, ±ı‰Ì Â@›÷α˘
Ë÷Ì. ±ıÀ·ı ¿ıÀ·Î¿ ±√˛HÎÌ Á_÷˘-ËÏfl¤@÷˘ ±ı ¿Î›˝ø‹fiı ‹·÷‰Ì
flά‰ÎfiÌ ÷flŒıH΋Î_ Ë÷Î. √΋ ·˘¿˘fiÎ ¤Î‰fiı ‰Â ◊¥fiı ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ…fiÌ ≥E»Î Ë÷Ì ¿ı ‹ÒÏ÷˝’˛Ï÷WÃÎ ¿fl‰Î …‰_ »ı. ±ı‹fiÌ ‹fl∞
’˛‹ÎHÎı ¿Î›˝ø‹ √˘Ã‰Î¥ √›˘. ’˛Ï÷WÃÎ ÁÎflÌ flÌ÷ı ◊¥ √¥. ’HÎ
’λΠŒfl÷Î_ ωfl˘‘̱˘±ı ’˘÷Îfi_ ‘Λ* ¿›*. ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… fiı
Á_÷˘ ÷˘ fiÌ¿‚Ì √›ı·Î, ’HÎ ±‹¿ ËÏfl¤@÷˘fiÌ √ÎÕÌ μ’fl ’◊flÎ
ŒıӿΛÎ. ±‹¿ ËÏfl¤@÷˘±ı ±Î ±_√ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı …
Á_’ÒHν’HÎı …‰Î⁄ÿÎfl √HÎÌ ±ı‹fiÎ μ’fl √VÁ˘ ÃηT›˘ ¿ı ±Î
¿Î›˝ø‹ √˘Ã‰Î›˘ … ¿ı‹ ? ±Î ¿Î›˝ø‹ ‹ÎÀı Á_‹Ï÷ ÿÂν‰fiÎflÎ
›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ fi΋fi˘ μS·ı¬ ’HÎ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› V‰Î‹Ìḻı
¿èÎ_ — “‹ÎflÌ ¤Ò· ◊¥ √¥...”
I›Îfl ⁄Îÿ 23 ‰Êı˝ √HΉ_÷¤Î¥fiÌ ¿·‹ı ±Î ’˛Á_√fi˘ ·ı¬
“V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ’˛¿Î”‹Î_ »’Λ˘ I›Îflı ±ı ’˛Á_√fiÎ ÁÎZÎÌ ÷ı‹HÎı
±Î CÎÀfiÎfiÌ ›Îÿ V‰Î‹ÌlÌfiı √˘ÓÕ·‹Î_ ±’ΉÌ. √HΉ_÷¤Î¥±ı
¿èÎ_ — “±Î ‰¬÷ı “’˛¿Î”‹Î_ ÁflÿÎfl√œ ‹ÒÏ÷˝’˛Ï÷WÃÎfi˘ ’˛Á_√ ‹ıÓ
·A›˘ »ı. I›Î_ ’◊flÎ⁄Î∞ ◊¥ Ë÷Ì ±fiı ¿ıÀ·Î¿ı ±Î’fiı Ã’¿˘
±ÎM›˘ Ë÷˘. ¬flı¬fl, ±Î’fiÌ ÏÿT›÷Î ¤Îfl˘¤Îfl ±ı‹Î_ fi̬flı »ı!”
√HΉ_÷¤Î¥ ±Î√‚ ¿o¥ ’˛Â„V÷ ¿flı ÷ı ’Ëı·Î_ … V‰Î‹Ìḻı
¿èÎ_ — “‹˘Àıflα˘fiÎ CÎHÎÎ Ã’¿Î ÁÎ_¤‚ı·Î »ı. ‹Ò‚ ÷˘ Ωı√Ì⁄Î’Î
flÎ∞ ◊Λ ±ı … ÷Îfi Ë÷_. ±ı flÎ∞ ◊÷Πˢ› ÷˘ ±Î’HÎı ÁËfi
¿fl‰Î‹Î_ @›Î_ ‰Î_‘˘ »ı ?”
Á_ V◊ÎfiÎ Á_«Î·fi‹Î_ ’HÎ ±fiı¿ ’˛ë˘ ‰E«ı, ±Î’Ïkα˘ ‰E«ı
ÏfiHν›˘fiÌ I‰Ïfl÷÷Î ÿά‰Ìfiı, ‹fifiÌ „V◊fl÷Î Ω‚‰‰Îfi˘ ±ı‹fi˘
Á‹L‰› ±fiL› ! ±Î’Ïkα˘‹Î_ Ï«kÎfiı „V◊fl flάÌfiı ¿Î‹fiı ‰ı√
±Î’‰Îfi˘ !
±ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_ ÷ı±˘ Á˙fiı ¿Ëı — “’˛Î◊˝fiÎ ¿fl˘. ‹U¿ı·Ì ±Î‰ı
I›Îflı ’˛Î◊˝fiÎ ¿fl‰Î◊Ì ‘Ìfl… flËı ±fiı ‹Î√˝ ’HÎ …Õı.”
±Î’Ïkα˘fiÎ_ ±Î¤ ÷ÒÀuÎ_ ˢ› ÷ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_ ’HÎ ’˛Î◊˝fi΋Î_
·Ìfi ◊¥fiı V‰Î‹ÌlÌ „V◊fl÷Î ‘ÎflHÎ ¿flÌ ·ı. ÷ı±˘fiÌ ’˛√Îœ „V◊fl÷Î
±fiı ’˛√S¤÷Î, ωrfiı ¿ı‰˘ ‹ËÎfi ’ÿÎ◊˝’Îà ±Î’Ì Ω› »ı !
±ı‰_ ±ı¿ μÿÎËflHÎ ±ıÀ·ı ÷Î. 24-9-2002fi˘ Ïÿ‰Á.
±ZÎfl‘΋ ±Î÷_¿‰Îÿ̱˘fiÎ Ë‹·Î◊Ì CÎıflΛ_ Ë÷_, I›Îflı ‹fifiÌ
±ı ≠√Îœ „V◊fl÷Î ‘ÎflHÎ ¿flÌfiı 82 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı Áı‰Îfl÷ flËı·Î
≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi_ V‹flH΋ÎhÎ ±Îç›˝ ≠ıflı »ı. ±Î¬_ …√÷
V÷O‘ ⁄fiÌ Ω› ±ı‰˘ ¿ÎÏ÷· ±Î÷_¿ ’˘÷ÎfiÎ CÎflı … »‰Î›˘ ˢ›
138
I›Îflı, ±Î¿<‚-T›Î¿<‚ ◊‰Îfiı ⁄ÿ·ı V‰V◊÷Î’Ò‰˝¿ ±ıfi˘ μ¿ı·
·Î‰‰ÎfiÌ ≠Ïø›Î‹Î_ ’fl˘‰Î¥ …‰_, V‰V◊ ‹fi◊Ì Á‹√˛ ±fi›Î›Ì
‰√˝ ±fiı ±Á_A› «ÎË¿˘fiı V‰V◊ ⁄fiÎ‰Ì flά‰Îfi_ ¿˙‰÷ ⁄÷Ή‰_,
V‰V◊ xÿ›◊Ì ÁËÎfi¤ÒÏ÷ ÿÂν‰Ìfiı Á˙fiı ÂÎ_Ï÷ ±fiı Á_›‹ Ω‚‰‰Î
⁄ÎK› ¿fl‰Î - ±ı Á΋ÎL› ‹Îfi‰Ì fiËŸ, ±Ï÷‹Îfi‰Ì› ’HÎ fiËŸ,
’HÎ ±ı¿ ’Îfl·˙Ï¿¿ T›„@÷fi_ … ωflÎÀ √…\_ ˢ¥ ¿ı. ≠‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fi_ ±ı‰_ ωflÎÀ √…\_ Á˙fiı ±Îç›˝ ≠ıflı »ı.
÷Î. 24-9-2002fiÎ fl˘… ÁÎ_…ı 4.50 ‰ÎB›ı ÁÎfl_√’fl
Ï⁄flÎ…‹Îfi V‰Î‹ÌlÌfiı Œ˘fi ¶ÎflÎ Á‹Î«Îfl ‹ÔY›Î ±ı ‰¬÷ı ÷ı±˘
¿E»‹Î_ Á_V◊Î ¶ÎflÎ «Î·Ì flËı·Î ¤Ò¿o’flÎË÷ ’fi‰˝Áfi ≠T≤ÏkÎfiÌ ±ı¿
‹ÌÏÀo√‹Î_ T›V÷ Ë÷Î. …flÎ ’HÎ V‰V◊÷Î √‹ÎT›Î ÏÁ‰Î› Á˙fiı ¿èÎ_ —
“±ZÎfl‘΋‹Î_ ±Î÷_¿‰Îÿ̱˘ ±ÎT›Î »ı. CÎHÎÌ ÏËoÁÎ ◊¥ »ı. ’HÎ
±Î’HÎı Á˙ Ãο˘fl∞fiı ≠Î◊˝fiÎ ¿fḻı ¿ı ˉı ‰‘ ÏËoÁÎ fi ◊Λ,
¬‰ÎflÌ fi ◊Λ, ±fiı ±ı ’¿ÕÎ¥ Ω›.” ±ÎÀ·_ ¿ËÌ ÷ı±˘ ÷fl_÷
≠Î◊˝fi΋Î_ ’fl˘‰Î¥ √›Î. V‰Î‹ÌlÌfiı ‹fi ≠Î◊˝fiÎ …ı‰_ ¿˘¥ ‹˘À<_ ⁄‚
fi◊Ì, ±fiı ±ı Áfl¬˘ ¿˘¥ ‹˘À˘ ≥·Î… fi◊Ì. ›˘√Îfi›˘√ ±ı Á‹›ı
ÁÎfl_√’fl‹Î_ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ lΩ μIÁ‰ ÏfiÏ‹kÎı ±Î√·Î
Ïÿ‰Áı ’‘ÎflÌ «Ò¿ı·Î ±L› 250◊Ì› ‰‘ Á_÷˘ ±fiı 2000◊Ì› ‰‘
ËÏfl¤@÷˘ μ’„V◊÷ Ë÷Î. ±ı Á˙fiı V‰Î‹Ìḻı ±ÎiÎÎ ¿flÌ — Á˙
≠Î◊˝fiÎ ¿fl˘. V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ÎÿıÂı Á_V◊ÎfiÎ_ ÿıÂ-ωÿıÂfiÎ_ ÁıÓ¿Õ˘
‹_Ïÿfl˘‹Î_ ‘Òfi-≠Î◊˝fiα˘ Âw ¿flÌ ÿı‰Î‹Î_ ±Î‰Ì Ë÷Ì.
flÎWÀˇ’Ï÷ ÷ı‹… ÿıÂ-ωÿıÂfiÎ ±fiı¿ ‹ËÎfi¤Î‰˘fiÎ ÁËÎfi¤ÒÏ÷
ÿÂν‰÷Î Œ˘fi ±Î‰‰Î ·ÎB›Î Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌ √Î_‘Ìfi√fl‹Î_ «Î·Ì
flËı·Ì ¿Î›˝‰ÎËÌ ÁÎ◊ı Œ˘fi ¶ÎflÎ Á÷÷ Á_’¿Û‹Î_ Ë÷Î. flÎ÷fiÎ 9.00
‰ÎB›Î ’Ëı·Î_ ‹SÀÌ‹ÌÏ՛ΠÏ◊›ıÀfl ÏÁ‰Î› ·√¤√ ⁄‘ı◊Ì
ÿ½fiÎ◊a±˘fiı ⁄ËÎfl ·Î‰Ì ÿı‰Î›Î_ Ë÷Î_. I›Îfl ⁄Îÿ ±Î÷_¿‰Îÿ̱˘fiÎ
±_‘ΑÒ_‘ √˘‚Ì⁄Îfl˘fiı ·Ì‘ı ‹˘ÕÌ flÎhÎı ÏfiHν› ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ ¿ı
‹SÀÌ‹ÌÏ՛ΠÏ◊›ıÀfl‹Î_ fl˘¿‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î ÿ½fiÎ◊a±˘fiı flÎÏhΤfl
I›Î_ … Á·Î‹÷ flÌ÷ı flά‰Î_. V‰Î‹ÌlÌfiı ‹˘ÕÌ flÎhÎı Œ˘fi‹Î_ ±Î
Á‹Î«Îfl ±Î’‰Î‹Î_ ±ÎT›Î I›Îflı ÷ı‹HÎı ±ı Á˙ ‹ÎÀı «Î-fiÎV÷˘ ÷◊Î
’̉ÎfiÎ ’ÎHÎÌfiÌ T›‰V◊Î, ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı T≤©˘ ±fiı ⁄΂¿˘ ÷ı‹… Á˙
¿˘¥ ‹ÎÀı ⁄Î◊w‹-Ω…wfiÌ T›‰V◊Î ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ‘˘flHÎı ¿flΉÌ.
⁄Ì ∞ ÷flŒ V‰Î‹ÌlÌ ±ı ωʛı ’HÎ Á÷÷ Á÷¿Û Ë÷Î ¿ı
±ZÎfl‘΋ ’flfiÎ ±Î Ë‹·Îfi˘ ≠Ï÷ÁÎÿ ’fi— ≠Ï÷ÏËoÁ΋Î_ fi …
139

’ÏflH΋‰˘ Ωı¥±ı. V‰Î‹ÌlÌ ±Î¬Ì flÎ÷ Ω√÷Î … flèÎÎ Ë÷Î. flÎhÎı
12.35 ‰ÎB›ı ÷ı‹fiı Œ˘fi ¶ÎflÎ Á‹Î«Îfl ‹Y›Î ¿ı fi‰›‰Îfi
Áı‰Î¤Î‰Ì Á_÷ ’fl‹ırfl V‰Î‹Ì ±Î÷_¿‰Îÿ̱˘fiÌ √˘‚̱˘fi˘ ¤˘√
⁄L›Î »ı I›Îflı V‰Î‹Ìḻı CÎH΢ ¬ıÿ ±fi¤T›˘. ’fl_÷ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı
V‰V◊ ‹fiı ÷ı‹HÎı ±ı ’HΠω«ÎflÌ ·Ì‘_ ¿ı ±Î ‘‹˝V◊Îfi ’flfiÎ
Ë‹·Î◊Ì ±ÎCÎÎ÷ ’΋ı·Î Á‹Î…fiı Á‰Îflı ±ıı‰Ì ¬⁄fl ’ÕÂı ¿ı ±ı¿
¤√‰Î‘ÎflÌ Á_÷ ’HÎ ±Î ±Î÷_¿‰Îÿ̱˘fi˘ ¤˘√ ⁄L›Î »ı I›Îflı
·˘¿˘fiÌ ·Î√HÎÌ ¬Ò⁄ ÿ¤ÎÂı. Á˙fi˘ ±Îø˘Â ±fiı¿ √H΢ ‰‘Ì …Âı.
±fiı ’ÏflHÎ΋ı ¿ÿΫ ŒflÌ◊Ì √…flÎ÷ ±ÂÎ_Ï÷fiÌ ±Î√‹Î_ ‘¿ı·Î¥
…Âı. ±Î◊Ì ÷ÎI¿ÎÏ·¿ Œ˘fi ¿flÌfiı ÷ı‹HÎı ÷‹Î‹ ‰÷˝‹Îfi’h΢‹Î_ ±fiı
ÀÌ.‰Ì. ‹ÎK›‹˘‹Î_ ÂÎ_Ï÷fiÌ ±’Ì· ¿flΉÕΉÌ. ±ıfi˘ ±ÿ˚¤÷ ≠¤Î‰
flè΢. Á÷÷ ⁄ı Ïÿ‰Á Á‘Ì √…flÎ÷ ±fiı ¤Îfl÷ ⁄_‘ flèÎ_. ‹_⁄¥ …ı‰_
‹ËÎfi√fl V‰›_¤Ò ÁF…Õ ⁄_‘ flèÎ_. ¤Îfl÷ ±fiı Á‹√˛ ωrfiÎ
fiı÷α˘ ’HÎ ±Î ⁄_‘fiÎ ±ı·Îfi◊Ì Ï«_Ï÷÷ Ë÷Î, ¿ÿΫ ŒflÌ◊Ì ±Î
⁄_‘ ÿflQ›Îfi ÏËoÁÎ ŒÎÀÌ fiÌ¿‚Âı ÷˘ ? ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÂÎ_Ï÷fiÌ
±’Ì·fi˘ Á¬ÿ ≠Ï÷ÁÎÿ ÁÎ_’Õu˘ Ë÷˘. ±‹ÿΉÎÿ …ı‰Î
Á_‰ıÿfiÂÌ· ÂËıfl◊Ì ·¥fiı Á‹√˛ ¤Îfl÷‹Î_ ¿˘¥ fi˘Ó‘’ÎhÎ ÏËoÁÎfiÌ
CÎÀfiÎ fi ⁄fiÌ ! Á˙±ı ±ÿ˚¤÷ Á_›‹ ÿάT›˘. ωrfiÎ ±fiı¿
Ï«_÷¿˘±ı ÷ıfi˘ ›Â V‰Î‹ÌlÌfiı ±ÎM›˘.
±ZÎfl‘΋ …ı‰Î ±ı¿ ’ωhÎ ‘‹˝V◊Îfi ’flfi˘ ±Î ≠ËÎfl, Ïfiÿ˘˝Ê
ÿ½fi›ÎhÎ̱˘fiÌ ÏËoÁÎfi˘ ±Î ⁄fiΉ Ëfl ¿˘¥ ‹ÎÀı ±ÁèÎ Ë÷˘.
ÏËoÿI‰fiÌ ·Î√HÎÌ◊Ì flÁΛı·Î ±fiı¿ ·˘¿˘ ‹ÎÀı ±Î ¿Îfl‹˘ CÎÎ Ë÷˘.
¿ı‰Ì flÌ÷ı ±Î CÎÎ ÁËfi ◊Λ ! ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±ı¿ … V‰fl Á˙fiı
ÂÎ_Ï÷ ±Î’÷˘ Ë÷˘ — “±Î Á‹› ±ı¿÷Î ±fiı ÁËÎfi¤ÒÏ÷◊Ì ÂÎ_Ï÷
Ω‚‰‰Îfi˘ »ı. ≠Î◊˝fiÎ ¿fl˘ - @›Îflı›, @›Î_› ’HÎ, ¿˘¥fiÎ ’fl ’HÎ
±Î‰˘ ±I›Î«Îfl fi ◊Λ...” V‰Î‹ÌlÌfiÌ fi…fl‹Î_ Á‹V÷ Á‹Î…fi_
ÏË÷ ÷fl‰fl÷_ Ë÷_.
±ı¿ ≠ÏÁ© Á_√ÃfifiÎ fiı÷αı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “V‰Î‹Ì ! ±Î
±ı‰˘ ≠Á_√ Ë÷˘ ¿ı ±Î’ı ‹ÎhÎ ≥ÂÎfl˘ ¿›˘˝ ˢ÷ ÷˘ ·˘¿˘ ¿o¥fi_
¿o¥ ¿flÌ fiÎ_¬÷ ! ’fl_÷ ±Î’fiÌ ÂÎ_Ï÷fiÌ ±’Ì·fiı ¿ÎflHÎı √…flÎ÷
±fiı ¤Îfl÷‹Î_ ±Î…ı ÂÎ_Ï÷ »ı. ±‹fiı Á˙fiı ±Î’fiÌ ÃoÕÌ Â„@÷fi˘
’Ïfl«› ◊›˘. ±Î’fiÌ ÷’ç›Î˝fiÎ ≠÷Î’ı ¤Îfl÷¤fl‹Î_ ÂÎ_Ï÷ flËÌ
»ı ! ±Î ‰¬÷ı ⁄‘Î … fiÎ√Ïfl¿˘±ı Á_›‹ Ω‚T›˘ »ı, ±ıfi˘ ›Â
±Î’fiı … »ı.”
⁄ÌΩ ±ı¿ Á‹Î…Ï«_÷¿ı V‰Î‹ÌlÌfiı Ï⁄flÿΉ÷Î_ ¿èÎ_ — “V‰Î‹Ì !
140
¤I≤˝ËÏfl ∑ÏÊ ¿Ëı »ı —
±Î‰Î ‘ˆ›˝‰Îfi ‹ËÎ’vÊfi˘ ‘Ìfl…fi˘ √HÎ fiΠ’΋ı ±ı Â@› … fi◊Ì...
±Î’ı √…flÎ÷fiı ŒflÌ◊Ì ÏËoÁÎ◊Ì ⁄«Î‰Ì ·Ì‘_ !”
Á˙flÎWÀˇfiÎ ±ı¿ √΋fiÎ ZÎÏhΛ˘ V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ±ÎT›Î ±fiı
’˘÷ı ›˘…ı·Ì l©Î_…Ï· Á¤ÎfiÌ ‰Î÷ …HÎΉÌ. V‰Î‹Ìḻı ÷fl÷ …
±Î√˛Ë ¿flÌ ¿èÎ_ — “ÂÎ_Ï÷fiÌ ‰Î÷ … ¿flΩı. μ√˛÷Î fi ±Î‰ı ÷ı ¬ÎÁ
ΩıΩı...!”
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î V‰V◊÷Î Á˙ ¿˘¥fiı V’Âa √¥. ±ı¿ ≠ÏÁ©
ÀÌ.‰Ì. «ıfi·fiÎ L›Ò{ ±ıÏÕÀfl ±fiı ¿ı‚‰HÎÌ¿Îflı …HÎÎT›_ ¿ı “±Î
CÎÀfi΋Î_ ⁄˙Ï©¿ ‰√˝fiı Á˙◊Ì ‹˘À<_ ±Îç›˝ ≠‹¬V‰Î‹ÌfiÎ
Á‹›˘Ï«÷ Á_›‹fi_ »ı. Á΋ÎL› flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÎ CÎflı ±Î‰Ì CÎÀfiÎ ⁄fiÌ
ˢ› I›Îflı ·˘¿˘ Ïfi‰ıÿfi˘ μ’fl Ïfi‰ıÿfi˘ ¿flÌfiı “ËÌfl˘” ◊‰Îfi˘
≠›ÎÁ ¿flı, F›Îflı ≠‹¬V‰Î‹Ì ±fiı ±ı‹fiÎ Á_÷˘ Ïfi‰ıÿfi˘ ¿ı
±Îø‹¿÷Îfiı ⁄ÿ·ı ‹˙fi Ω‚‰Ìfiı ·˘¿˘fiÌ Áı‰Î‹Î_ ·Î√ı·Î flèÎÎ »ı.
±ıÀ·_ … fiËŸ, Á‹√˛ Á_V◊Î ’ZÎÎCÎÎ÷fiÌ „V◊Ï÷‹Î_ ±Î‰‰Îfiı ⁄ÿ·ı
Á÷÷ ¿Î›˝fl÷ flËÌ »ı ! ±Î ±ı¿ ±Ï¤fi_ÿfiÌ› ±Ï¤√‹ »ı.”
Á˙fiÎ_ xÿ›fiı V‰Î‹ÌlÌfi_ ±Î T›„@÷I‰ V’Âa √›_. ±fiı¿ ’h΢,
ÀıÏ·Œ˘fi, ±Ï¤≠Λ˘ ¶ÎflÎ ·˘¿˘±ı ±fiı ≠Ï÷„WÃ÷ ‹ËÎfi¤Î‰˘±ı
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î Áxÿ›÷Î ±fiı Á‹›˘Ï«÷ Á_›‹fiı ¬Ò⁄ Ï⁄flÿÎT›Î_.
… ‹˝fiÌ‹Î_ ±Î÷_¿‰ÎÿfiÌ ‰ˆÏr¿ Á‹V›Î ‹ÎÀı ›˘Ω›ı·Ì
±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ’ÏflÊÿ‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î ‘Ìfl…fiÎ ±Ï¤√‹fiı
Ï⁄flÿΉ‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ ±fiı ωrfiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ±ıfiı ‹ÎÀı “±ZÎfl‘΋
ÏflV’˘LÁ” ÂOÿ ’˛›˘…÷Î_ ¿èÎ_ — “±Î÷_¿‰ÎÿÌ ÿCνÀfiÎ ‰¬÷ı ±Î‰_ ‘ˆ›˝
… ÷ıfi˘ ›◊˘Ï«÷ ≥·Î… »ı !”
±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ¤Îfl÷Ì› flÎ…ÿÒ÷ lÌ fl˘fiıfi Áıfi, ±ZÎfl‘΋fiÌ
ÿCνÀfiÎ ‰ı‚αı ·_Õfi‹Î_ ¤Îfl÷Ì› flÎ…ÿÒ÷ΉÎÁ‹Î_ Ë÷Î. ÷Î. 5-8-
2007fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ◊ıfiÌ ±ı¿ ‹·Î¿Î÷‹Î_ ÷ı‹HÎı ±ı
’˛Á_√fiı ›Îÿ ¿fl÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “±ZÎfl‘΋fiÌ ±Î÷_¿‰ÎÿÌ CÎÀfiÎ
‰¬÷ı ±Î’ı …ı ÂÎ_Ï÷ Ω‚‰Ì ÷ı ±Ï¶÷Ì› Ë÷Ì. ÷ı ‰¬÷ı ±ıÀ·_
ÀıLÂfi Ë÷_ ¿ı ·_Õfi‹Î_ ’HÎ Á˙fiı ÀıLÂfi T›Î’Ì √›_ Ë÷_. ’fl_÷ ±Î’ı
ÂÎ_Ï÷ Ω‚‰Ìfiı ±ı¿ μÿÎËflHÎ ’Ò v_ ’ÎÕu_.”
I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ’˛I›kÎfl‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “…ı ◊‰Îfi_ Ë÷_ ÷ı ◊¥
√›_, ’»Ì ±Î¿‚Î ◊¥ …¥±ı ÷˘ ⁄Ì«ÎflÎ Ïfiÿ˘˝Ê ·˘¿˘ ‹flÌ Ω›.
±ıÀ·ı Á˙fiı ¿èÎ_ — ÂÎ_Ï÷ flά˘. Á_V◊Îfiı ’HÎ ¬Ò⁄ … fi¿ÁÎfi ◊›_
»ı, ’fl_÷ ‘Ìfl… flά˘, Ï«_÷Î ‰√ıflı ¤√‰Îfifiı Á˘Ó’Ì ÿ˘. ¿˘¥fiı ÿoÕ
ÿı‰Î‰Î‚Î ±Î’HÎı fi◊Ì. L›Î› ±Î’‰Îfi_ ±fiı ÿoÕ ÿı‰Îfi_ ±ı
¤√‰Îfifi_ ¿Î›˝ »ı !”
lÌ Áıfi V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î ±Ï¤√‹◊Ì ’˛¤Îω÷ ◊÷Î_ ⁄˘·
∂ÃuÎ Ë÷Î — “‹ÎhÎ ±‹ıÏfl¿Î ±fiı ¤Îfl÷ … fiËŸ, Á‹√˛ ωrfiı
±Î’fiÎ ±Î Á_ÿıÂfiÌ …wfl »ı.”
±Î÷_¿‰Îÿ Á΋ı {{Ò‹÷Î ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ B≤Ë‹_hÎη›fiÎ ÁÏ«‰
±fiı L›Ò›˘¿ÛfiÎ ÁıfiıÀfl ‹Î¥¿ ⁄ÎS⁄fi̱ı V‰Î‹ÌlÌfi_ ±Ï¤‰Îÿfi
¿fl÷Î_ ÷Î. 15-5-2004fiÎ fl˘… ±ı¿ ΩËıfl Á¤Î‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ —
“Ë_ ±Î÷_¿‰ÎÿfiΠωʛ ÁÎ◊ı CÎH΢ Á_¿‚Λı·˘ »\_. ±Î÷_¿‰ÎÿfiÎ
ωʛı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ∞‰fi‹Î_◊Ì Ë_ ±ı¿ ‰V÷ ÂÌA›˘ »\_; ÷ı »ı ÂÎ_Ï÷
±fiı V‰Ì¿ÚÏ÷. F›Îflı ±ZÎfl‘΋ ’fl Ë‹·˘ ◊›˘ I›Îflı V‰Î‹Ì∞±ı
¿ÃHÎ ’Ïfl„V◊Ï÷ Á_¤Î‚Ìfiı, ÏËoÁÎfi_ «ø ±À¿Î‰Ìfiı …ı flÌ÷ı ÂÎ_Ï÷fi_
’fi—V◊Î’fi ¿›* Ë÷_, ÷ı ωrfiı ±ı¿ ‹ËÎfi÷‹ ¤ıÀ ±fiı ’ÿÎ◊˝’ÎÃ
Ë÷˘ !”
÷Î. 8-10-2002fiÎ “ÀÎ≥QÁ ±Î"Œ ≥„L՛Δ‹Î_ ±ı¿ ¤Îω¿
lÌ ¿˙Ï¿ ¿<‹Îflı ·¬ı·_ ±Î ⁄›Îfi V‰Î‹ÌlÌfiÌ „V◊÷≠iÎ ≠Ï÷¤Îfiı
›◊˘Ï«÷ xÿ›Î_…Ï· ±’ı˝ »ı — “±ZÎfl‘΋ ’fl ◊›ı·Î Ë‹·ÎfiÎ
’√·ı ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿˘¥fiÎ ’fl ÿ˘ÊÎfl˘’HÎfiÌ fl‹÷ ¿›Î˝
ÏÁ‰Î› xÿ›fiÌ …ı μÿÎfl÷Î ÿÂν‰Ì »ı ÷ı ±fiıflÌ »ı. ±ZÎfl‘΋
÷ı‹fi_ ’˘÷Îfi_ ±ı¿ ±‹ÒS›, ±I›_÷ ≠¤Î‰ÂÎ‚Ì ±fiı Á˙Óÿ›˝‰_÷_
Á…˝fi »ı. »÷Î_ ÷ı±˘ ±Î Ë‹·ÎfiÌ CÎÀfi΋Î_ ÂÎ_÷ flèÎÎ »ı. ÷ı‹fiÌ
±Î Á_÷≠Ï÷¤Î xÿ›fiı V’Âa Ω› »ı. ±Î ’ÎÂ‰Ì CÎÀfi΋Î_ ¤˘√
⁄fiı·Î ·˘¿˘ ≠I›ı ÷ı‹fi_ xÿ› ¿vHÎÎ◊Ì »·¿Î› »ı. ±ZÎfl‘΋ …ı
‹ÒS›˘ ±fiı l©Îfi_ ≠÷Ì¿ »ı ÷ıfiı ¿˘¥ ±Î÷_¿‰ÎÿÌ @›Îflı› Õ√ΉÌ
¿Âı fiËŸ. ±Î ≠¤Î‰¿ ±ZÎfl‘΋ ⁄ı-hÎHÎ ‹ÒS›˘fiÎ ’Îà Â̬‰Ìfiı
±Î÷_¿‰Îÿ̱˘fiı fl˘¿Ì Â@›_ ˢ÷, ’fl_÷ ¬ıfl ! ±Î¬flı ÷˘ ÷ı±˘
’ÎÂ‰Ì ·˘¿˘ … Ë÷Î fiı !”
√…flÎ÷Ì ÁÎÏËI› ’ÏflÊÿfiÎ ≠‹¬ ±fiı ΩHÎÌ÷Î ÁÎÏËI›¿Îfl
lÌ flCÎ‰Ìfl «˙‘fḻı ’ÏflÊÿfiÎ “’fl⁄” Á΋ϛ¿fiÎ μ’˘ÿ˚CÎÎ÷‹Î_
“≠I›ÎCÎÎ÷ fiÏË, ≠Î◊˝fiΔ ÂÌÊ˝¿ ÁÎ◊ı V‰Î‹ÌlÌfiı ›◊˘Ï«÷
¤Î‰Î_…Ï· ±’a »ı — “±Î‰Î ±‹ÎfiÊÌ Ë‹·ÎfiÎ ≠I›ÎCÎÎ÷ fi ’Õı
±fiı ¿˘‹Ì fl‹¬ÎHÎ …√Ή‰Î ≥E»÷Î ±Î÷_¿‰Îÿ̱˘fi_ ‘Λ* fi ◊Λ
±ı ‹ÎÀı” V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÂÎ_Ï÷fiÌ ±’Ì·fiÌ Ï‰‘Λ¿ ±Áflfiı ÷ı‹HÎı
Ï⁄flÿÎ‰Ì ·A›_ »ı — “ÁωÏÿ÷ »ı ¿ı lÌ ±ZÎfl’vÊ˘k΋ Á_V◊Î
‰ˆÏr¿ V÷flı Á_√ÏÃ÷ »ı ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ‘ÎÏ‹˝¿ ‰ÕÎfiı “√vËÏfl”fiÌ
l©Î◊Ì …\±ı »ı. ±ı‹fiÌ ‰ÎHÎÌ‹Î_ ±Îø˘Âfi˘ ±ı¿ ’HÎ ÂOÿ ±Î‰Ì
141
«œı ÷˘ Â_ ◊Λ ±ı ¿S’Ì Â¿Î› ±ı‹ »ı, ’HÎ, ±Î‰Î Á_Ωı√˘‹Î_ ’HÎ
≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı ‹ıÓ √VÁı ◊÷Î Ωı›Î fi◊Ì. ±ı‹HÎı ≠Ωfi_
ÏË÷ ‰Î_E»u_. ≠Ω…fi˘ ≠I›ÎCÎÎ÷‹Î_ fiÏË ≠Î◊˝fi΋Î_ ΩıÕΛ ±ı‰_
±Î›˘…fi ¿›*. ±ı¿ … ±Ã‰ÎÏ՛΋Î_ ¤Îfl÷Ì› Á_V¿ÚÏ÷fi˘ ’Ïfl«›
¿flΉ÷Î ≠ÿ½fi Á‹ı÷ ¤T› ±ZÎfl‘΋ ‹_ÏÿflfiÎ_ ¶Îfl ¬˘·Ì fiÎA›Î_.
ÏËoÿ ‘‹˝fiÌ ‹Ò‚¤Ò÷ ÁËfiÂÌ·÷Î ±fiı ÁÏËWb÷ÎfiÌ ≠÷ÌÏ÷
¿flΉÌ... ≠Î◊˝fiÎ ¶ÎflÎ ≠ÎM÷ ◊÷Ì ‹ÎfiÏÁ¿ ÂÎ_Ï÷ Á΋ÎÏ…¿ Á·ıËfiÌ
¤Î‰fiÎ …√ÎՉ΋Î_ ÏfiÏ‹kÎ ⁄fiÌ Â¿ı. T›Î’¿ ‘‹˝¤Î‰fiÌ ‹ÒÕÌfi_
…÷fi ¿fl‰Îfi_ ÿÎÏ›I‰ ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… …ı‰Î Á_÷˘ ’ÎÁı flËı‰Î
ÿı‰_ Ωı¥±ı. ‹˘flÎflÁÎËı⁄ı Áÿ̱˘ ’Ëı·Î_ √Λ_ »ı — “ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕı
÷ıfiı Á_÷ ¿Ë̱ı...”
≠ÏÁ© …ˆfi ±Î«Î›˝ lÌ «LƒÂı¬flω…›∞ ±Î CÎÀfiÎfi_
±‰·˘¿fi ¿fl÷Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ·¬ı »ı —
“Á˙…L›‹ÒÏ÷˝, Á_÷ÏÂfl˘‹ÏHÎ, ’fl‹ ≠¤¤@÷ V‰Î‹ÌlÌ ≠‹¬-
V‰Î‹Ì∞,
±ZÎfl‘΋ μ’fl ÷ÒÀÌ ’Õı·Ì {_{ΉÎ÷Ì ±ÎŒ÷ ΩHÎ÷Î_fiÌ ÁÎ◊ı
ˈ›Îfiı ΩıflÿÎfl ±ÎCÎÎ÷ ·ÎB›˘ »ı. ±Î’fiı ÷˘ Â_ ‰Ì÷Ì ËÂı ? ÷ıfiÌ
¿S’fiÎ ±V◊Îfiı …HÎΛ »ı. ¿ı‹ ¿ı ±Î’ „V◊÷≠iÎfiÌ μLfi÷ ¤ÒÏ‹¿Î±ı
±Îwœ ◊›ı·Î Á_÷ »˘. ÁËÎfi¤ÒÏ÷ T›@÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Î’fiÌ ’ÎÁı
±Î‰Ì flËı·Î ≠¤¤@÷˘ «˘‘Îfl ±Î_Á±ı flÕı »ı. ±Î’ ÷ı‹fiı
±ÎrÎÁfi ±Î’˘ »˘. ±Î ±Î’fiÎ Á_÷’HÎÎfiÌ ¨«Ì ¤ÒÏ‹¿Î ¿Ëı‰Î›.”
lÌ‹ÿ˚ ¤√‰ÿ˚√Ì÷΋Î_ “„V◊÷≠iÎV› ¿Î ¤ÎÊÎ, Á‹ÎÏ‘V◊V›
¿ı‰...” - ±…\˝fifiÎ ±Î Á‰Î·fiÎ ≠I›kÎfl‹Î_ ¤√‰Îfi lÌ¿ÚWHÎ ±Î‰Î
‹ËÎ’vÊfiı Ï⁄flÿΉ÷Î_ ·¬ı »ı — “Á¬ÿ—¬ı Á‹ı ¿ÚI‰Î ·Î¤Î·Î¤˙
…›Î…›˙...” …ıfiı Á¬ ±fiı ÿ—¬‹Î_, ·Î¤‹Î_ ¿ı ±·Î¤‹Î_, …› ¿ı
’flÎ…›‹Î_ „V◊fl ‹Ï÷ flËı »ı ±ı „V◊÷≠iÎ ‹ËÎ’vÊ »ı. ≠‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fi_ ≠I›ı¿ ’√·_ ±Î „V◊÷≠iÎ÷Îfi_ ±ı¿ ±‹ÌÀ ÁÌ‹ÎÏ«é
‹Ò¿Ì Ω› »ı. Á˙ ¿˘¥ ÷ı‹Î_◊Ì ≠ıflHÎÎ ·ı ÷˘ ωr fi_ÿfi‰fi ⁄fiÌ flËı...
¤ I≤˝ËÏfl ∑ÏÊ ¿Ëı »ı — ±Î‰Î ‘ˆ›˝‰Îfi ‹ËÎ’vÊfi˘ ‘Ìfl…fi˘
√HÎ fiΠ’΋ı ±ı Â@› … fi◊Ì, ±„Bfifiı μ·ÀÎ‰Ì fiÎ_¬Ìfiı fiÌ«ı
‹˘Ó±ı ÷ıfiı flά̱ı ÷˘ ±ıfiÌ F‰Î‚Î @›Îflı› fiÌ«ı Ω› ? μ’fl …
Ω› fiı ! ÷ı‹ ±Î‰Î ‘ˆ›˝‰Îfi ‹ËÎ’vÊfi˘ ‘Ìfl…fi˘ √HÎ @›Îflı›
fiΠ¿flÌ Â¿Î÷˘ fi◊Ì, ±ı ÷˘ ‰‘ı … »ı, ¨«ı fiı ¨«ı … Ω› »ı !
(fiÌÏ÷ÂÎVhÎ - 105)
…ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ...

¿Î„L÷— ±˘…—
 ¿Î„L÷— ±ıÀ·ı ’fl‹ÎI‹Îfi_ ±·˙Ï¿¿ Á˙Óÿ›˝.
±˘…— ±ıÀ·ı ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ‹¬ ’fl ’˛√À÷_ ÏÿT› ÷ı….
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ±ı ±·˙Ï¿¿ w’-Á˙Óÿ›˝ ±fiı ÷ıΩ›‹Îfi V‰w’fi˘ ±fi¤‰,
±fiı¿ ¤@÷˘±ı V÷˘h΢ ÷ı‹… ¤„@÷’ÿ˘‹Î_ ‰HνT›˘ »ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi_ ±ı‰_ ±·˙Ï¿¿ w’ Á˙Óÿ›˝ ±ı‹fiÎ Á‹¿Î·Ìfi
’˛ı‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı Á_÷˘-¤@÷˘fiÎ_ ‰Hνfi˘‹Î_ Ï{·Î›_ »ı.
√HÎÎ÷Ì÷ Á_÷‹Î_ Ï⁄flÎ…‹Îfi ’fl‹ÎI‹Î ’HÎ,
Á_÷‹Î_ ±ı‰Î ±·˙Ï¿¿ ÷ıΩ›‹Îfi Á˙Óÿ›˝fi˘ ±fi¤‰ ¿flΉı »ı.
±ı ±fi¤‰ ±ı‰˘ ω·ZÎHΠˢ› »ı ¿ı @‰Ï«÷ ¤@÷ ÷ıfiı {Ì·Ì ’HΠ¿÷˘ fi◊Ì ¿ı
ÂOÿ˘‹Î_ T›@÷ ’HÎ ¿flÌ Â@÷˘ fi◊Ì.

’˛ ‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi_ ÿ½fi ¿fl÷Î_ ÁËı…ı

±ı‰Ì ÷ıF„V‰÷ÎfiÌ ’˛÷ÌÏ÷ ◊Λ »ı. ÷ı±˘fiÎ
‹¬Îflω_ÿ ±fiı ÷ı‹fiÎ_ fiıh΢‹Î_ ±fiı¿fiı ±ı‰Ì
÷ı…ÏV‰÷Îfi˘ ±fi¤‰ ◊›˘ »ı, …ı ¤˙Ï÷¿
T›ÎA›Î◊Ì ’fl ·Î√ı »ı. ¿˘¥¿fiı ±ı ÷ı…’˛¤Î‹Î_
±ÁΑÎflHÎ ’Îfl·˙Ï¿¿ ‹ËÎ’vÊfiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı
÷˘ ¿˘¥¿fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ±fi¤ÒÏ÷ ◊Λ »ı.
’Ìœ ±fiı iÎÎfiT≤© Áÿ˚√v Á_÷‰S·¤ V‰Î‹Ì
’˘÷ÎfiÌ ±Î√‰Ì ˆ·Ì‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ fiıh΋Î_
«‹¿÷Î ±ı¿ ±ÎË˚·Îÿ¤›Î˝ ÏÿT› ÷ı…fiı ¿o¥¿
‰Îfl ‰Hν‰÷Î. ÷ı±˘±ı 1985‹Î_ ±ı¿ ‰ÌÏÕ›˘
≥LÀflT›Ò‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ —
“ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ’˛¿ÚÏ÷, ˆ·Ì ±ı ⁄‘_
lÌ∞ ‹ËÎflÎ… …ı‰_ … ·Î√ı. fl÷Ì ’HÎ Œıfl fiËŸ.
±fiı ±I›Îflı ’˛‹¬V‰Î‹Ì Á΋_ Ωı¥±ı »Ì±ı ÷˘
…HÎΛ »ı ¿ı ±ı‹fiÌ Âˆ·Ì, V‰¤Î‰, ’˛Ï÷¤Î
‰√ıflı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… …ı‰Î_ … »ı. ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…fiÌ ’˛Ï÷¤Î ±ı‰Ì Ë÷Ì ¿ı «Îfl ±Î_¬˘
¤ı‚Ì ◊Λ fiı Á΋ıfi˘ ‹ÎHÎÁ {Ò¿Ì Ω›. ‰‚Ì
¿Î›˝ ’HÎ ±ı‰_ ¿ı “…ıfi˘ ‰ıflÌ CÎΉ ‰¬ÎHÎı.”
±ı¿ ‰¬÷ √œÕÎfiÎ fi√flÂıà ‹˘Ëfi·Î·
‹˘÷Ì«_ÿ ÂıÃfiÌ ÁÎ◊ı flÎF›fiÎ ±Îà ±‹·ÿÎfl˘
143
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ‹‚‰Î ±Î‰ı·Î. ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…fiÌ ™‹fl ±ı ‰¬÷ı 85 ‰Ê˝fiÌ Ë÷Ì.
±‹·ÿÎfl˘ ‹Y›Î, ±ı‹Î_fiÎ ±ı¿ı ¿èÎ_ ¿ı, “±ÎÀ·Ì
™‹flı ’HÎ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±Î_¬fiÌ «‹¿
¿ı‰Ì!” ±‹·ÿÎfl ±Î_¬fiÌ «‹¿◊Ì … ±_Ω¥
√›˘. ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ±Î_¬‹Î_ ±ı‰Ì …
«‹¿ »ı. ±ı «‹¿ ¤√‰ÎfifiÌ »ı, ±ı ÏÁ‰Î›
±Î‰_ ¿Î›˝ ¿˘¥ fi ¿flÌ Â¿ı.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±Î ±ÎK›Î„I‹¿ Á˙Óÿ›˝fiı
‹ÎHÎfiÎflα˘‹Î_, ¿˘¥◊Ì ’˛¤Îω÷ fi ◊Λ ÷ı‰Î
Á_÷‰S·¤ V‰Î‹Ì …ı‰Î ⁄˛õÏfiWà Á_÷˘ »ı, ÷˘
⁄Ì∞ ÷flŒ …√÷‹Î_ V‰Îfi¤‰ ωfiÎ @›Î_›
‹V÷¿ fi {¿Î‰fiÎflΠωrfiÎ_ ωω‘ ZÎıh΢fiÎ
‘fl_‘fl˘ »ı.
’˛ ‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…‹Î_ ±ı‰Ì ÏÿT› ¿Î„L÷fi˘
±fi¤‰ ¿flfiÎflα˘‹Î_ ωA›Î÷ ›fl˘Ï’›fi
“‹SÀÌ‹ÌÏ՛΋ıfi” ’˛Î". ›Îfl˘V·Î‰ Ï¡« Ë÷Î.
{ı¿˘V·˘‰ÎÏ¿›ÎfiÎ ±Î Á’˛Ï÷„WÃ÷ fiÎ√Ïfl¿,
√Î_‘Ìfi√fl‹Î_ ±ZÎfl‘΋fiÎ «˙ÿ ’flÿÎ ’fl ◊›ı·Î
‹SÀÌ‹ÌÏ՛ΠÂÎ"fiÎ ÏÿBÿ½¿ ÷flÌ¿ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiÎ Ïfi¿À ’Ïfl«›‹Î_ ±ÎT›Î Ë÷Î.
19 fi‰ıQ⁄fl, 1992fiÎ fl˘… ·ı‰Î›ı·Î ±ı¿ ≥LÀflT›Ò‹Î_ ÷ı‹fiı
’һԉ΋Î_ ±ÎT›_ — “’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ÁˉÎÁ ÿflQ›Îfi
±ı‹fiÌ ÁÎ◊ıfi˘ ›Îÿ√Îfl ’˛Á_√ ‰Hν‰Ì Â¿Â˘ ?”
’˛I›kÎfl ±Î’÷Î_ ’˛Î". Ï¡«fiÌ ±Î_¬˘ ±l◊Ì »·¿Î¥ ∂Ãı »ı.
V‰V◊ ◊¥fiı ÷ı±˘ ¿Ëı‰Î ·Î√ı »ı — “±Î ’˛ëfi˘ μkÎfl ±Î’‰Îfi_ ‹Îflı
‹ÎÀı ±I›_÷ ¿ÏÃfi »ı. Ë_ ‹ÎflÎ ‹ÎÀı ±ı‹ ¿ËÌ Â¿<_ ¿ı ’˛Î". Ï¡« ±ı¿
±ı‰˘ ‹ÎHÎÁ »ı, …ı ωrfiÎ CÎHÎÎ V¿˘·fl˘fiı ‹Y›˘ »ı, …ı ωrfiÎ
CÎHÎÎ μE« ¿˘ÏÀfiΠω¶Îfi˘fiı ‹Y›˘ »ı, …ı ωrfiÎ_ ¿ıÀ·Î_› Á‹˛ÎÀ˘,
Á΋˛ÎiÎ̱˘, ÂÎˢ ±fiı ¿ıÀ·Î› ÿı¢fiÎ flÎWÀˇ’˛‹¬˘fiı √˙fl‰ ÁÎ◊ı
‹Y›˘ »ı ! ±ı‰Ì ¿ıÀ¿ıÀ·Ì ËV÷̱˘fiı ‹Y›˘ »ı, ’HÎ ’˛‹¬V‰Î‹Ì
…ı‰Î T›„@÷I‰fiı Ï…_ÿ√Ì‹Î_ @›Îflı› ‹Y›˘ fi◊Ì.
±ı‹fiı ‹‚÷Î_ ±Î’HÎfiı ±ı‰˘ ±fi¤‰ ◊Λ »ı ¿ı ÷ı±˘ ωflÎÀ
±fi_÷÷Îfi˘ … ‹ËÎfi ±_ »ı, ÷ı±˘ ¿˘¥ ·˘¿˘kÎfl ‹ËÎfi÷Îfi˘ ±_Â
»ı, …ıfiı Ë_ ÂOÿ˘‹Î_ ‰Hν‰Ì ¿<_ ÷ı‹ fi◊Ì, ±ıfiÌ ¿˘¥ T›ÎA›Î ⁄Î_‘Ì
¿<_ ÷ı‹ fi◊Ì, fiËŸ÷fl ÷˘ ±ı ÁΉ ÁËı·Ì ‰V÷ … ˢ÷ fiı ! ‹ÎhÎ
‹fiı … fiËŸ, ‹ÎflÌ ±Î¬Ì ÀÌ‹fiı ÷ı±˘ ±I›_÷ V’Âa √›Î »ı.
Ë_ ‹ÎflÎ ¿ı‹ıflÎ ¶ÎflÎ ±ı‹fiÎ ‹„V÷W¿ (ω«Îfl˘) ±fiı ±ı‹fiÌ
±Î_¬˘fiÎ ¨ÕÎHÎfiı ’΋‰Î ‹◊Ì flè΢ Ë÷˘. ±fiı ±ı‹fiÎ ±ı¿ı±ı¿
Œ˘À˘√˛ÎŒ‹Î_ ‹fiı fiflÌ Ïfiÿ˘˝Ê÷Î, ÏÿT› ÂÎ_Ï÷ ±fiı ’˛ı‹ ÿı¬Î›Î_. ‹ÎflÎ
∞‰fifi˘ ±ı ‹˘À΋Î_ ‹˘À˘ ±fi¤‰ Ë÷˘. Á΋ÎL› flÌ÷ı ’ÿν ’fl
Œ˘À˘√˛ÎÏŒ¿ VÀıÀ‹ıLÀ ¶ÎflÎ ¿˘¥ ‰Î÷ fl…^ ¿fl‰ÎfiÌ Ë˘› I›Îflı 60 ◊Ì
70 À¿Î Œ˘À˘√˛ÎN˚ÁfiÌ Ë_ ⁄Îÿ⁄Î¿Ì ¿flÌ fiά_ »\_. ’fl_÷ ’˛‹¬-
V‰Î‹ÌfiÎ ‹ıÓ ·Ì‘ı·Î 600 Œ˘À˘√˛ÎŒ˚Á‹Î_◊Ì ±ı¿ ’HÎ Œ˘ÀÎfiÌ Ë_
⁄Îÿ⁄Î¿Ì ¿flÌ Â@›˘ fiËŸ ! ±ı¿ ’HÎ fiËŸ !
±ı¿ı ±ı¿ Œ˘À˘√˛ÎŒ‹Î_ ‹fiı fi‰˘ ±fi¤‰ ◊Λ ! Ë_ ±ıÀ·_ … ¿ËÌ
¿<_ - ±ı ¿˘¥ ‹ËÎfi „@÷ »ı. ‹ÎŒ ¿flΩı, ±ı ’˛ı‹ ¿˘¥ ÂOÿ˘fiÌ
fl‹÷ fi◊Ì, ‹ÎflÌ ’ÎÁı ±ıfiÌ ¿˘¥ T›ÎA›Î … fi◊Ì !”
V‰Î ‹ÌlÌfiÎ ±ÎK›Î„I‹¿ Á˙Óÿ›˝fi˘ ±Î ’˛¤Î‰ »ı. 87 ‰Ê˝fiÌ
™‹flı› ÷ı‹fiÎ ‹¬Îflω_ÿ ’fl ÂOÿÎ÷Ì÷ Á_ÿfl÷Î ±fiı ÷ı…ÏV‰÷Î
«‹¿ı »ı. ±Î‘Ïfi¿ Á˙Óÿ›˝’˛ÁΑfi˘ Â_ ¿Ëı‰Î› ÷ı ΩHΉÎfiÌ ’HÎ
÷ı‹HÎı ’fl‰Î ’HÎ ¿flÌ fi◊Ì, ÷ıfi˘ ’˛›˘√ ¿fl‰ÎfiÌ ÷˘ ‰Î÷ … @›Î_
flËÌ ? ’fl_÷ ±ı‹fiÎ ‹¬Îflω_ÿfiÌ fiˆÁÏ√˝¿ ¢¤Î, ±fiı ±ı‹fiÌ
±Î_¬˘fiÌ ¿Î_Ï÷ ±fiı ±ıı‹fiÌ ‹Îfi‰˘kÎfl ±˘…ÏV‰÷Î ±Î’HÎfiı ±‰Î¿˚
¿flÌ ÿı »ı.
144
¤Îfl÷fiΠωA›Î÷ ωiÎÎfiÌ ±fiı Á’fl ¿˘QM›ÀflfiÎ Ïfi‹Î˝H΋Î_
‹Ëk‰’ÒHν ›˘√ÿÎfi ±Î’fiÎfl ÕÎ". flCÎfiÎ◊ ‹ÎÂı·¿flı ÏÿSËÌ‹Î_
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ’˛◊‹ ÿ½fiı … ’˛¤Îω÷ ◊÷Î_ V‰›_Áı‰¿˘fiı ¿èÎ_ Ë÷_ —
“V‰Î‹Ì∞fiÎ «flHÎV’½ ¿›Î˝ fiı ÂÎ_Ï÷fi˘ ±fi¤‰ ◊¥ √›˘.
≠‹¬V‰Î‹ÌfiÎ ‹¬ ’fl ÷ı… »ı, ±ı ÏÿT› »ı. Ë_ F›Îflı V‰Î‹Ìfiı
‹Y›˘, I›Îflı ΩHÎı ¿ı ‹ÎflÎ ∞‰fi‹Î_ 100 ‰Ê˝ μ‹ıflÎ¥ √›Î_ ˢ›,
±ı‰˘ ±Îfi_ÿ ◊›˘.”
ωA›Î÷ Á_√Ì÷Á‹˛ÎÀ ’_ÏÕ÷ flωÂ_¿fl ‹_⁄¥‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_
’˛◊‹ ÿ½fi ¿fl÷Î_ … ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î — “@›Î ÷ı… ˈ ! @›Î
’˛¤Î‰ ˈ !”
±fiı ’_Ω⁄fiΠˢÓÂÌ›Îfl’flfiÎ ‘‹Î˝«Î›˝ ‹Ëo÷ fl΋’˛¿ÎÂÿÎÁ∞
V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î — “‹fiı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…‹Î_
±ı¿ ÏÿT› F›˘Ï÷fi_ ÿ½fi ◊Λ »ı.”
÷Î. 27-7-2007fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ ¿ıfiıÕÎ◊Ì Ë‰Î¥›ÎhÎÎ
¿flÌfiı L›Ò…ÁafiÎ ‹˘ÏflÁ ÀÎμfi ±"fl’˘ÀÛ ’fl ∂÷›Î˝ I›Îflı ±‹ıÏfl¿fi
¿VÀ‹ ±fiı ≥Ï‹√˛ıÂfi ±Ï‘¿ÎflÌ lÌ ¿Î"›· ω‹ÎfifiÌ ±_ÿfl ’˛‰ıÂ÷Î_
… ±«_⁄΋Î_ ’ÕÌ √›Î Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌfiÎ V‰Î√÷‹Î_ ±Î‰ı·Î Á_÷˘
’ÎÁı◊Ì ««Î˝ ÿflQ›Îfi ÷ı‹HÎı ΩH›_ Ë÷_ ¿ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ™‹fl 86
‰Ê˝fiÌ »ı, ±fiı ±ıÀ·ı … ÷ı‹fiÎ ‹fi‹Î_ ±ı¿ ÏfiV÷ı… T≤©fi_
V‰Î¤Îω¿ Ï«hÎ ∂’ÁÌ ±ÎT›_ Ë÷_. ’fl_÷ ≥Ï‹√˛ıÂfiωϑ ‹ÎÀı
ω‹Îfi‹Î_ ’˛‰ıÂ÷Î_ … ÷ı‹fiı V‰Î‹ÌlÌfi_ ’˛◊‹ ÿ½fi ◊›_ ±fiı
’·¤fl ¿S’Ì fi Â@›Î. ±Îç›˝«Ï¿÷ ◊÷Î_ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “±˘Ë ! 86
‰Ê˝fiÌ ™‹flı ±ı‹fiÎ ‹¬ ’flfiÌ «‹¿ ¿ı‰Ì »ı ! ÷ı±˘ ¿ıÀ·Î V‰V◊
…HÎΛ »ı !”
V‰Î‹ÌlÌfiÎ fiˆ„Wÿ ⁄˛õ«›˝fiÌ ±ı¿ ÏÿT› ’˛¤Î ÷ı‹fiı ±Ë˘¤Î‰
±fiı ±Îç›˝ μ’Ω‰÷Ì flËÌ.
87 ‰Êı˝› V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹¬fiÌ ÏÿT› ’˛¤Î ÷ı‹fiÎ ±ÎK›Î„I‹¿
Á˙Óÿ›˝fiı ™‹flfiÎ ¤Î‰˘◊Ì ’fl ·¥ Ω› »ı.
÷Î. 17-5-2007fiÎ fl˘… ’Ò‰˝ ±ÎÏ¡¿ÎfiÎ ›√ÎLÕÎfiÎ B≤Ë‹_hÎÌ
ÕÎ". fl√LÕÎ ¿o’ηΠ¬Î÷ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiÎ◊ı˝ ±ÎT›Î I›Îflı ÷ı‹HÎı
’HÎ ±Îç›˝ T›@÷ ¿›* Ë÷_. ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “86 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı
V‰Î‹ÌlÌ ¬Ò⁄ ›‰Îfi ·Î√ı »ı ! ±¿SM› !”
μkÎfl ¤Îfl÷fiΠωA›Î÷ ‰÷˝‹Îfi’hÎ ’_Ω⁄ ¿ıÁflÌfiÎ ‹ÎÏ·¿-
÷_hÎÌ lÌ Ï‰…›¿<‹Îfl «˘’flÎfiı V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Î_ ±ı … ¤Î‰
ΩB›˘ Ë÷˘ — “÷ı±˘ 85 ‰Ê˝fiÎ ·Î√÷Î … fi◊Ì !”
÷Î. 22-6-2007fiÎ fl˘… ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ≥Ï·fi˘›˚{ flÎF›fiÌ
Õ>’ı… ¿ÎμLÀÌfiÎ ⁄˘ÕÛ «ıfl‹ıfi lÌ F›˘…˝ ⁄˘⁄, 86 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı
V‰Î‹ÌlÌfiÌ VeÏ÷˝ ±fiı ‹¬ ÷Î…√Ì Ωı¥fiı ÷ÎF…\⁄ ◊¥ √›Î Ë÷Î.
÷Î. 30-10-1996fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ ÏÁ_√Î’˘fl‹Î_ ±ı¿ ÁIÁ_√-
Á¤Î‹Î_ ·Î¤ ±Î’Ì flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı, Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃı·Î ±ı¿ Fˢfi
fi΋fiΠϬ˛V÷Ì «Î¥fiÌ{ı ’˘÷Îfi˘ ±fi¤‰ ‰Hν‰÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ —
“V‰Î‹Ì∞ F›Îflı ‹Î‚Î Œıfl‰÷Î Ë÷Î I›Îflı ‹ıÓ ÷ı‹fiÎ ‹¬Îflω_ÿfiÌ
«˘÷flŒ ±ı¿ ωÂ΂ ÷ı…‰÷˝‚ Ωı›_... ‹fiı ÷ıfiÎ◊Ì ±I›_÷ ±Îç›˝
◊›_, Â_ ±Î‰_ ⁄fiÌ Â¿÷_ ËÂı ?!”

V‰Î ‹ÌlÌfiÌ ±Î‰Ì ±˘…„V‰÷ÎfiÌ ±fi¤ÒÏ÷ ¿flfiÎflα˘‹Î_

ωA›Î÷ ‘ÎflÎÂÎVhÎÌ ±fiı ±◊˝ÂÎVhÎÌ Ïÿfiı T›ÎÁ ’HÎ »ı ±fiı ‰ıVÀ
≥LÕÌ{fiÎ μ’flÎWÀˇ’Ï÷ Ï·›˘fiÎÕÛ ⁄˛ıÕ¢ ’HÎ »ı.
±Î ¿Î„L÷ Ô‰Hν‰Ì fi ¿Λ, ±Î ±˘…„V‰÷Î ¿Î√‚ı «Ì÷flÌ fi
¿Λ. ÷ı ‹ÎhÎ ±fi¤‰Ì ¿Λ, ‹ÎHÎÌ Â¿Î›.
±ı ¿Î„L÷ »ı ±ı‹fiÌ ÷’„V‰÷ÎfiÌ.
±ı ±˘…„V‰÷Î »ı ±ı‹fiÌ ≥WÀ¤„@÷fiÌ.
÷Î. 3-7-2005fiÎ fl˘… Ω‹fi√flfiÎ ΩHÎÌ÷Î ±˘◊˘˝’ıÏÕ¿
Á…˝fi ÕÎ". ‰Ì. ±ı‹. ÂÎË V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌ
ÁÎ◊ı ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “±Î ™‹flı ’HÎ ±Î’fiÎ ‹˘œÎfi_ ÷ı…
±ı‰_ fiı ±ı‰_ … »ı. ±ı‹Î_ ’HÎ ±Î’fiÌ ±Î_¬ ÷˘ √…⁄ »ı !”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î◊Ì »ı. …ı ÁÎv_ ◊Λ »ı ±ı
⁄‘Ì ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î◊Ì ◊Λ »ı.”
“ÁÎv_ ÷˘ ◊Λ »ı ’HÎ ±ıfiÌ ’λ‚ ⁄‚ ÷˘ ˢ› fiı !”
“±ı …, ¤√‰Îfifi_ ⁄‚ ±fiı √vfiÌ ¿Ú’Î.”
±Î ±ı‹fi_ ±Î_÷Ïfl¿ Á˙Óÿ›˝ »ı, ±Î_÷Ïfl¿ ±˘…„V‰÷Î »ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿Ëı »ı — “±ı ¤√‰Îfifi_ …ı‰_ w’ »ı
÷ı‰_ ±Î ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ⁄˛õÎÏÿ¿ V÷_⁄ ’›Ù÷ ¿˘¥fi_ w’ fi◊Ì …ı …ıfiÌ
±ıfiı μ’‹Î ÿ¥±ı...” (‰«fiÎQ≤÷ ’_«Î‚Î 4)
±ı‰Î ÷ı…V‰Ì Á˙Óÿ›˝‰_÷ ’fl‹ÎI‹Îfiı ÁÿÎ ‘ÎflHÎ ¿flfiÎfl
√HÎÎ÷Ì÷ Á_÷‹Î_ ±ı‰Î_ Á˙Óÿ›˝ ±fiı ÷ı…„V‰÷Î fi̬flÌ ∂Ãı ÷ı
V‰Î¤Îω¿ … »ı fiı !

145
 …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ...

‹Îÿ˝‰‹˚ ’˛l›—
 ≠l›— ±ıÀ·ı VfiıË.
‹Îÿ˝‰‹˚ ±ıÀ·ı Ï«kÎfiÌ Q≤ÿ÷Î, ¿˘‹‚÷Î.
’fl‹ÎI‹Îfi˘ ±Î ÏÿT› √HÎ ¤@÷˘ ‹ÎÀı ±ı¿ ±fiL› ±ÎÂÌ‰Î˝ÿw’ »ı,
…ıfiÎ ¶ÎflÎ ’fl‹ÎI‹Î ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷˘ ’fl VfiıË ‰flÁΉı »ı, Q≤ÿ÷Î ±fiı Á_‰ıÿfiÎ ÿÂν‰ı »ı.
√HÎÎ÷Ì÷ Á_÷‹Î_ ±Î ¤√‰ÿ˚√HΠω·Áı »ı I›Îflı,
·Î¬˘ ·˘¿˘ ¿Ú÷Î◊˝÷Î ±fiı ‘L›÷Îfi˘ ±fi¤‰ ¿flı »ı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ı‰Ì Q≤ÿ· VfiıË-Á_‰ıÿfiÎ◊Ì ·Î¬˘ ·˘¿˘ ¿Ú÷Î◊˝ ◊›Î »ı !

Q≤ ÿ÷Îfi_ ‹_√·‹› V‰w’ ±ıÀ·ı ≠‹¬V‰Î‹Ì

‹ËÎflÎ… !
±ı‹fiÌ ‰ÎHÎÌ Q≤ÿ, ±ı‹fi˘ V‰¤Î‰ Q≤ÿ,
±ı‹fi_ ‰÷˝fi Q≤ÿ, ±ı‹fi˘ T›‰ËÎfl Q≤ÿ, ¿˘¥fiÌ›
·Î√HÎÌ ÿ¤Î› fiËŸ, ¿˘¥fiı ±˘»\_ ±Î‰ı fiËŸ,
¿ÌÕÌ …ı‰˘ ∞‰ ’HÎ ÿ¬Î› fiËŸ, ±ıfiÌ Á÷÷
¿Î‚∞, Á÷÷ ¬ı‰fiÎ !
¬Ò⁄ ∑…\ ! ¬Ò⁄ ¿˘‹‚ !
ωr‹Î_ T›Î’ı·Ì ±Î‰Ì ωflÎÀ Á_V◊Î, ±ÎÀ·Î
⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘-Á_÷˘, ±ÎÀ·Î_ ⁄‘Î_ ±Î›˘…fi˘
±fiı ±ı ⁄‘ÎfiÎ ¿<‚ fiı÷Î ÷flÌ¿ı Q≤ÿ V‰¤Î‰
¿ı‰Ì flÌ÷ı «Î·ı ? “fiı÷Î ÷˘ ‰Ø …ı‰˘ Ωı¥±ı,
¿Ã˘fl ±fiı ÏÁ_Ë√…˝fiÎ ¿fl÷˘ ˢ‰˘ Ωı¥±ı” -
±ı‰Ì Á‰˝Á΋ÎL› T›ÎA›Î±˘ V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı
¬˘ÀÌ ÃflÌ Ω› »ı. V‰Î‹ÌlÌ fiı÷Î fi◊Ì, Á_÷ »ı
±fiı Q≤ÿ÷Τ›Î˝ Á_÷I‰◊Ì ÷ı±˘ ±Î Á_V◊Îfi_
‰Ëfi ¿flı »ı. ÷ı‹fiı Á˙fi˘ ω¿ÎÁ ¿fl‰˘ »ı, Á˙fiı
±Î√‚ ‘’Ή‰Î »ı, Á˙fiı μE« ±ÎK›Î„I‹¿ V÷flı
·¥ …‰Î »ı, ’fl_÷ Ë‚‰ÎÂ◊Ì, Q≤ÿ÷Î◊Ì,
VfiıË◊Ì. ÷ı±˘ Á_V◊Îfi_ ‰Ëfi ¿flı »ı, Á˙fiÌ
·Î√HÎÌfi_ …÷fi ¿flÌfiı. Á˙fiÌ ·Î√HÎÌfiı Ë‚‰ı◊Ì
V’½ ¿flı »ı ±fiı ÁÎ«Ì ÏÿÂ΋Î_ ‰Î‚ı »ı.
V‰Î ‹ÌlÌfiÎ V‰¤Î‰‹Î_ V‰Mfiı ’HÎ ¿Ã˘fl÷Î
±Î‰Ì ¿ı fiËŸ. @›Îflı¿, ¿˘¥¿fiı ⁄˘‘ ±Î’‰Î
147
¬Î÷fl ’HÎ, ÁËı… ¿ÃHÎ xÿ›ı ¿Ëı‰Îfi_ ◊Λ ÷˘
±ı‹fi_ ±_÷fl ‰·˘‰Î¥ Ω›. ¿èÎÎ ÏÁ‰Î› «Î·ı
fiËŸ ±fiı ¿Ëı÷Î_ ¿˘¥fiÌ ·Î√HÎÌ ÿ¤Î› ! ±ı‰Ì
·Î√HÎÌ ÁÎ◊ı ÷ı±˘ ±_÷ı ’˘÷Îfi_ ¿÷˝T› Ïfi¤Î‰ı,
’fl_÷ ±_÷flı Q≤ÿ÷Îfi˘ ±ı¿ ±·√ ≠‰ÎË ‰Ëı÷˘
ˢ›.
“±ı‹fiı ⁄Ì«ÎflÎfiı ÿ—¬ ·ÎB›_ ËÂı...” ±ı‹
¿ËÌ Z΋Π‹Î_√Ì ·ı. ’˘÷ÎfiÎ ÏÂW›˘fiÌ ¿ı fiÎfiÎ_
⁄΂¿˘fiÌ› ‹ÎŒÌ ‹Î_√‰Î‹Î_ ±ı‹fiı Á_¿˘« fiËŸ.
@›Îflı¿ ΩËıfl‹Î_ Z΋Π‹Î_√ı, @›Îflı¿ ±Î_¬˘‹Î_
±Î_Á ’HÎ ∂¤flÎ¥ Ω›.
1994‹Î_ ¿fl…÷ ¬Î÷ı ›˘Ω›ı·Ì ±ı¿
ÏÂÏ⁄fl‹Î_, V‰Î‹Ìḻı ÏÂÏ⁄flÎ◊a±˘fiı ¬Ò⁄ Â̬
±Î’Ì. fiÎfiÌ fiÎfiÌ ¤Ò·˘ ⁄ÿ· Á˙fiı ¿Ëı‰Î …ı‰_
⁄‘_ «˘A¬_ ¿èÎ_, ’fl_÷ ±ı‹fiÎ ‹¬¤Î‰˘ ’fl◊Ì
¿‚Ì Â¿Î÷_ Ë÷_ ¿ı ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÌ V‰Î¤Îω¿÷Î◊Ì
ωv© …¥fiı ±Î ⁄‘_ ¿ËÌ flèÎÎ »ı. ÏÂÏ⁄flfiÌ
’ÒHÎνËÏ÷ Á¤Î‹Î_ V‰Î‹Ìḻı …ıfiÌ V’WÀ÷Î ¿flÌ
±fiı Á˙fiÌ ‹ÎŒÌ ‹Î_√÷Î ¿èÎ_ — “‹ÎflÎ◊Ì ¿Î_¥ ‰‘
¿Ëı‰Î¥ √›_ ˢ› ÷˘ ‹fiı ‹ÎŒ ¿flΩı...” ±ÎÀ·_
⁄˘·÷Î_ ÷ı±˘ ΩËıfl‹Î_ flÕÌ ’ÕuÎ Ë÷Î.
ωflÎÀ Á_V◊Îfi_ Á_«Î·fi ±Î‰Ì Q≤ÿ÷Î◊Ì ¿fl‰_,
±ı Á_÷I‰fiÌ ¿ıÀ·Ì ‹˘ÀÌ Á‰ÎÁ ≠ÁflΉı »ı !
V‰Î ‹ÌlÌfi˘ …L‹…›_÷Ì Ïÿfi ±ıÀ·ı ±ı‹fiÌ

fi‹˛÷ÎÁ¤fl Q≤ÿ÷Îfi˘ ’Ïfl«› ¿fl‰Îfi˘ ±‰Áfl. …L‹…›_÷Ì Ïÿfiı
÷ı±˘ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ‹Î_√ı, ¿ıÀ·Î ∑…\÷Τ›Î˝ V‰flı ! ËÏfl¤@÷˘ ±fiı
Á_÷˘fiı ‹‚ı I›Îflı, ÿflı¿ ‰¬÷ı ±_÷fl‹Î_ ±ı‰˘ ¤Î‰ flËı - “fiÎfiÎ-
‹˘ÀÎ Á˙ ¿˘¥ ‹fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’ı !” Ωı¿ı ±ı‰_ ⁄˘·ı ±˘»\_, ’fl_÷
±Î_¬˘fi_ Ë·fi«·fi CÎb_ ⁄‘_ ¿ËÌ Ω›.
‹_⁄¥‹Î_ 1995‹Î_ ±ı‹fi˘ ±Q≤÷ …›_÷Ì Á‹Îfl˘Ë ÿ⁄ÿ⁄Î’Ò‰˝¿
∂…‰Î›˘ I›Îflı ·Î¬˘ ËÏfl¤@÷˘ ∂‹ÀuÎ Ë÷Î. Á_≠ÿΛfiÎ
≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ ±ı Á‹Îfl˘Ë ±’Ò‰˝ Ë÷˘. Á÷÷ hÎHÎ ¿·Î¿ Á‘Ì Á_÷˘-
ËÏfl¤@÷˘±ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ V‰Îfi¤‰fiÎ ≠Á_√˘ ‰HνT›Î, I›Îflı Ï«yÎfl
Á¤Î ¿˘¥ ÏÿT› ¤Î‰≠‰ÎË‹Î_ ‰ËÌ flËÌ Ë÷Ì, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ±ı
√HÎÎfi‰Îÿ◊Ì ±Ï·M÷ Ë÷Î. ±ÎẨ˝«fi ±Î’÷Î_ ±ÎÀ·Ì ‹˘ÀÌ
Á¤Î‹Î_ ÷ı±˘ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “±Î’ ⁄‘Î ¬Ò⁄ ÿÒfl ÿÒfl◊Ì ±Î‰Ìfiı,
¬Ò⁄ Á‹› ·¥fiı ±√‰Õ-Á√‰Õ ‰ıÃÌfiı ±ËŸ ’‘Λν »˘, ’fl_÷
±Î’HÎı fi∞¿◊Ì ‹‚Λ_ fiËŸ ±ı‰Ì ¤Î‰fiÎ ±Î’ ⁄‘Îfiı ’HΠˢ›.
‹fiı ’HÎ ⁄Ë ≥E»Î flËı »ı ¿ı ÿflı¿fiı ‹‚_, ±ı‰Ì ¤Î‰fiÎ ‰I›Î˝ …
¿flı »ı...” ±ÎÀ·_ ⁄˘·÷Î_ ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfi˘ ¿oà ¤flÎ¥ √›˘. ±I›Îfl
Á‘Ì fl˘¿Ì flάı·Ì ±Î_¬˘ »·¿Î¥ ∂ÃÌ. ◊˘ÕÌ ’‚˘ ‹˙fi ◊¥ √›Î.
V‰Î‹ÌlÌfiÌ Q≤ÿ·÷Î ±fiı VfiıËfiÌ ±ı ZÎH΢, Á΋ı ωÂ΂ ‹ıÿÎfi‹Î_
⁄ıÃı·Î_ ËΩfl˘fiÌ ±Î_¬˘‹Î_ ’HÎ ±lÏ⁄_ÿ ⁄fiÌfiı ∂¤flÌ ±Î‰Ì. ◊˘ÕÌ
‰Îflı V‰V◊ ◊›Î ’»Ì V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±Î’H΢ ±ÎÀ·˘ ‹˘À˘
Á‹Î… »ı ÷ı◊Ì ¿˘¥±ı ±ı‹ fi ‹Îfi‰_ ¿ı ±Î’HÎı V‰Î‹Ìfiı ‹Y›Î
fiËŸ. ÷‹ı ÿÒfl ⁄ıÃÎ »˘ ’HÎ fi∞¿ … »˘. ÷‹ı …ı ¿Î›˝ ¿›* »ı ÷ı
±fi_÷√b_ ¤√‰Îfi ‹ÎfiÂı, Á¬ ±Î’Âı. ‹ÎÀı ‹‚Λ_ - fiÎ ‹‚Λ_
Á‰ı˝ ‹ÎŒ ¿fl¢. flÎ∞ flËı¢. ⁄‘ÎfiÌ ’ÎÁı ‹Îflı ±ı … ‹Î√‰Îfi_ »ı
¿ı Ωı√Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ·ÎÕÌ·Î Á_÷˘ ±fiı ÷‹ı Á˙ ËÏfl¤@÷˘, ÷‹fiı
⁄‘Îfiı flÎ∞ ¿flÌ Â¿<_, ⁄‘ÎfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ‹ı‚‰Ì ¿<_ ±ı‰_ ⁄‚
‹ËÎflÎ… ‹fiı ±Î’ı...”
±Î ±ı‹fi˘ ·Î¬˘ ¤@÷˘ ’˛I›ıfi˘ VfiıË »ı. Ïfi—V‰Î◊˝, ÏfiT›Î˝…
VfiıË !
’˘÷ÎfiÎ …L‹Ïÿfiı ’˘÷ÎfiÎ ÏÂW›˘fiÌ ·Î√HÎÌfiı ±ÎÀ·Ì Q≤ÿ÷Î◊Ì
Ω‚‰Ìfiı Z΋Î-’˛Î◊˝fiÎ ¿fl÷Î V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı ±l¤ÌfiÌ »Ï⁄, Á˙fiÎ
ˈ›ı ∞‰fi¤fl ±ı¿ ±‹ÌÀ ’˛¤Î‰ ’Î◊flÌ √¥.
±Î Q≤ÿ÷ÎfiÌ ’λ‚ ’HÎ ±ı‹fiΠˈ›ı ±ı¿ ±ÎK›Î„I‹¿ ±fi¤ÒÏ÷
»ı — “±ı‹fiÎ xÿ›‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄ıÃÎ »ı, ±ıÀ·ı ¿˘¥fiı ÿ¬‰Ì±ı
÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÿ¬Î¥ Ω›.”
148
“’Ëı·Ì ‰Îfl ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹fiı ‹Î›Î‹Ì‹Î_ ‹Y›Î I›Îflı ±ı‹fiÌ ±Î_¬˘‹Î_ ‹ıÓ Ωı›_ ¿ı ±ı
⁄ÌΩfiı {Î_¬Î ’ÎÕÌfiı ±Î√‚ fi◊Ì ±ÎT›Î. ⁄ÌΩfiı ±Î√‚ ¿flÌfiı ±Î√‚ ±ÎT›Î »ı.”
- lÌ Ï⁄· „@·LÀfi, ’Ò‰˝ ±‹ıÏfl¿fi flÎWÀˇ’˛‹¬
±fiı ±Î … ±ÎK›Î„I‹¿ ’˛‰ÎË ±ı‹fiÎ VfiıË‹Î_ ‰Ëı »ı.
Ë Ωfl˘ ·˘¿˘ ’˛ë ’Ò»ı »ı —
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…‹Î_ ±ı‰_ Â_ »ı ¿ı fi‰›‰Îfi˘fiı ±Î¿Êafiı,
±K›ÎI‹fiÎ ‹Î√ı˝ ‰Î‚Ìfiı ÷ı±˘ ÷ı‹fi˘ fl«fiÎI‹¿ ωÏfi›˘√ ¿flÌ
¿ı »ı ?
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ı‰Ì ¿¥ …ÕÌ⁄|Ì »ı ¿ı fiÎfiÎ_ fiÎfiÎ_
¤Ò·¿Î_±˘ ±ı‹fi˘ ¬˘‚˘ ¬Ò_ÿ‰Î ˢÓÂı ˢÓÂı ÿ˘ÕÌ Ω› »ı ?
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…‹Î_ ±ı‰_ Â_ »ı ¿ı ·Î¬˘ ±Î⁄ηT≤©˘ ±ı‹fiı
’˛ÎHÎ◊Ì› ±Ï‘¿ «ÎËı »ı ?
’˛¿Î_Õ Ï‰¶Îfi˘ ¿ı ±¤HÎ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘, ‹…^fl˘ ¿ı Á¬Ì
ÂıÏÛα˘, Á‹◊˝ fiı÷α˘, ’˛¬fl ⁄˙Ï©¿˘, fi΄V÷¿˘ ±fiı ωrfiÎ
‘fl_‘fl˘ Á˙ ¿˘¥ ±ı‹fiÎ ’˛I›ı VfiıË-±Î¿Ê˝HÎ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ±fi¤‰ı »ı ?
Â_ »ı ±ıfi_ flËV› ?!
μkÎfl »ı — V‰Î‹ÌlÌfi˘ ÏfiT›Î˝… VfiıË.
V‰Î ‹ÌlÌfiÌ ±Î_¬˘‹Î_ ±ı¿ ’ωhÎ VfiıËÁÎ√fl »·¿ı »ı,
‹Îfi‰‹ÎhÎ ’˛I›ı ±ı‰Ì Á_‰ıÿfiÂÌ·÷Î {‚¿ı »ı, …ıfi˘ ¿˘¥ …‰Î⁄
fi◊Ì.
±‹ıÏfl¿ÎfiÎ …ı@Áfi‰Ì· fi√flfiÌ Ë›Î÷ Ïfl…LÁÌ‹Î_ ωÂ΂
Á¤ÎB≤Ë‹Î_ ËΩfl˘ ›‰Îfi˘ ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ÿ˘‹ ÿ˘‹ ÁÎèÎ⁄Ì ‰E«ı,
V‰Î‹ÌlÌfi_ ±fiL› ±Î¿Ê˝HÎ ±fi¤‰ı »ı. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ¤˘√‰ÎÿÌ
¤ÒÏ‹‹Î_ 8,000 ⁄΂¿˘-›‰Îfi˘ Á_›‹-Ïfi›‹fiÌ ºœ÷Î ¿fl‰Î
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ ±ËŸ ∂‹Àı »ı, ‹fi ¤flÌfiı V‰Î‹ÌlÌfi_
ÁÎ_ÏfiK› ‹ÎHÎı »ı, ±fiı ωÿΛ ‰ı‚αı ±Î__¬‹Î_ ωflËfiÌ ·Î·ÎÂ
±Î‰ı »ı — “⁄Î’Î ! ˉı ±‹Îflı ±Î’fiÎ◊Ì »^ÀÎ ’Õ‰Îfi_ ?” ±fiı¿
›‰¿˘fiÌ ±Î_¬˘ V‰Î‹ÌlÌ◊Ì »^ÀÎ ’Õ÷Î_ ±l◊Ì »·¿Î› »ı.
‰ˆ¤‰ ±fiı ‘fi-ÿ˘·÷fiÌ »˘‚˘ ‰E«ı ∂»flı·Î ›‰Îfi μz˘√’Ï÷
›iÎı ÿı‰ÎHÎÌfiÎ CÎflı◊Ì V‰Î‹ÌlÌ Ï‰ÿΛ ◊Λ »ı I›Îflı, ±ı ›‰¿fiÌ
±Î_¬˘‹Î_◊Ì lΉHÎ-¤Îÿfl‰˘ ‰Ëı »ı — “⁄Î’Î ! ±Î ZÎHÎ ŒflÌ @›Îflı
±Î‰Âı ? ¿Î›‹ ±ËŸ … flËÌ Ω‰ fiı !”
⁄˘«ÎÁHÎ◊Ì V‰Î‹ÌlÌ Ï‰ÿΛ ·¥ flèÎÎ Ë÷Î. »ıS·Î_ ÿ½fi ¿fl‰Î
Á˙ ËÏfl¤@÷ V‰Î‹ÌlÌfiÌ fi∞¿ ÿ˘ÕÌ ±ÎT›Î. ’HÎ ÃÎÁflÎfiÎ
‹ÏHΤΥ ⁄ıÁÌ flèÎÎ Ë÷Î. V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı Ωı›Î ±fiı ÷ı‹fiÌ
’ÎÁı √›Î. ÷ı‹fiı ±Î_¬˘ … fiˢ÷Ì. …ı flÌ÷ı ÷ı‹fiı ¿˘¥ ⁄ıÁÎÕÌ √›_
Ë÷_ ÷ı flÌ÷ı … ⁄ıÁÌ flèÎÎ. V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı ‹Î◊ı ËÎ◊ ‹Ò@›˘.
“¿˘HÎ ?” ’ı·Î fi‰Î¥ ’ÎQ›Î.
“Ë_ ≠‹¬V‰Î‹Ì...” V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±‰Î… ÁÎ_¤‚Ì ÷ı±˘ √ÿ˚√Ïÿ÷
◊¥ √›Î.
“±Ë˘ ! V‰Î‹Ì !...” ¿Ëı÷Î_ √‚ı Õ>‹˘ ¤flÎ¥ √›˘, ‰ÎHÎÌ w_‘Î¥
√¥. V‰Î‹ÌlÌfiÎ ’ωhÎ VfiıËfiÌ ‘Îflα˘ ±ı T≤©fiÌ ⁄_‘
±Î_¬˘‹Î_◊Ì ±l‘ÎflÎ ⁄fiÌfiı ‰Ëı÷Ì flËÌ.
fi‹˝ÿοÎ_ÃÎfiÎ ±_÷Ïfl›Î‚ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ’˛ÿı‹Î_, «Ò·Ì √΋fiÎ
±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ÁIÁ_√Ì⁄_‘ fi̋ΤΥ ‰Ê˘˝◊Ì ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ
’˛÷ÌZÎÎ ¿flı »ı, ±fiı 1998‹Î_ ±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹ÌlÌ ±ıfiÌ {Ò_’Õ̱ı
’‘Îflı »ı. ±_ÿfl ±_‘¿Îfl. »ÎHÎ-‹ÎÀÌ fiı ‰Î_ÁfiÎ ·Ÿ’HÎ‰Î‚Ì ÿ̉η˘.
±ı‰Ì … ±ıfiÌ ŒflÁ. fiÌ«Î ‰‚Ìfiı ±ıfiÌ {Ò_’ÕÌ‹Î_ V‰Î‹Ìḻı
’˛‰ıÂÌfiı ¿èÎ_ — “fi̋ΤΥ ! S›˘ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ !”
fi̋ΤΥ±ı ’˛ı‹◊Ì ÿÒ‘‹Î_ ⁄fiΉı·Î_ ±ÕÿfiÎ_ ‰ÕÎ_ V‰Î‹ÌlÌfiı
±ÎM›Î_. ÷ÒÀı·Ì ’ÎÀ ’fl ⁄ıÁÌfiı, Ãο˘fl∞fiı ‘flΉÌfiı V‰Î‹ÌlÌ …Q›Î.
fi̋ΤΥ fiÎ«Ì ∂Ãı »ı — “V‰Î‹Ì ! ±Îfi˘ μ’¿Îfl Ë_ ¿›Î ¤‰ı
‰Î‚Ì ?”
±ÎÏÿ‰ÎÁÌ √΋ ¿o⁄˘¥‹Î_ ÂfiΤΥ ¤˘ÿ¤Î¥fi_ ±ÎÏ÷J›
‹ÎHΉΠ±ıfiÌ {Ò_’Õ̱ı √›Î I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î_¬˘‹Î_ ’˛ı‹ ¿ıÀ·˘
»·¿Î÷˘ Ë÷˘ !
±‹ıÏfl¿fi flÎWÀˇ≠‹¬ Ï⁄· „@·LÀfifiı ’Ëı·Ì … ‰¬÷
V‰Î‹ÌlÌfi˘ ‹ı‚Î’ ◊›˘ I›Îflı ÷ı±˘fiÎ ËÎ◊‹Î_ ¿Î"ŒÌfi˘ ¿’ ±ı‹ fiı
±ı‹ flËÌ √›˘ ±fiı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î_¬˘‹Î_ ‰Ëı÷˘ Ïfi‹˝‚ Q≤ÿ· ≠ı‹
±ı‹fiı {HÎ{HÎÎ‰Ì √›˘. Áfiı 2001fiÌ 4◊Ì ±ıÏ≠·ı ÷ı±˘
√Î_‘Ìfi√fl ±ZÎfl‘΋‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÿ½fiÎ◊ı˝ ±ÎT›Î I›Îflı
V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚÷Î_ ¤Î‰Ï‰¤˘fl ◊¥ ∂ÃuÎ.
μfi΂ÎfiÌ ±ÁèÎ √fl‹Ì, ±fiı ¤fl ⁄’˘fl ’fl_÷ lÌ „@·LÀfi
ÂÎ_Ï÷ ±fiı ÏÿT›÷ÎfiÎ_ ±Î_ÿ˘·fi˘ ±fi¤‰Ì flèÎÎ Ë÷Î. ±Î
±Î_ÿ˘·fi˘fiÎ ≠ıfl¿ V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ◊ı ÷ı±˘ ±ZÎfl‘΋fiÎ_ ’√Ï◊›Î_
∂÷flÌ flèÎÎ Ë÷Î I›Î_ Á‘Ì‹Î_ ÷˘ ÷ı‹fiÎ xÿ›‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ≠I›ı
±fiı¿ ¤Î‰˘ ∂¤flΉΠ·ÎB›Î Ë÷Î. ±Î ¤Î‰˘ T›@÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı
±ı‹fi_ xÿ› ΩHÎı μ»Î‚Î ‹Îfl÷_ Ë÷_. ±fiı ±ıÀ·ı … »ıS·Î_ ⁄ı-hÎHÎ
’√Ï◊›Î_ ⁄Î¿Ì Ë÷Î_ ±fiı ÷ı‹HÎı ÁÎ◊ıfiÎ Á˙fiı Á_⁄˘‘Ìfiı ¿Ëı‰Îfi_ Âw
¿flÌ ÿÌ‘_ — “÷‹fiı ¬⁄fl »ı ! Ë_ ±ı‹fiı ‹Î›Î‹Ì‹Î_ ‹Y›˘ I›Îfl◊Ì
xÿ›◊Ì fl˘‹Î_Ï«÷ ◊¥ √›˘ »\_. Ë_ F›Îflı ÷ı‹fiÌ ±Î_¬˘‹Î_ Ωı™ »\_,
149
I›Îflı ‹fiı ÷ı Â© ¤Î‰fiÎ◊Ì »·¿Î÷Ì ÿı¬Î› »ı.” ⁄˘·÷Î_ ⁄˘·÷Î_
÷ı±˘ ’√Ï◊›Î_ ∂÷flÌfiı ⁄ÒÀ ’Ëıfl‰Î Á˘ŒÎ ’fl ⁄ıÃÎ. ¤fl ÷տ΋Î_
’√Ï◊›Î_ ’ÎÁı ±ı¿ ÁÎÿÎ Á˘ŒÎ ’fl ⁄ıÁÌfiı ⁄ÒÀ ’Ëıfl÷Î_ ’Ëıfl÷Î_ ’HÎ
÷ı‹HÎı ±ı ÿ˘fl «Î· flÎA›˘. V‰Î‹ÌlÌ Á΋ı ∂¤Î Ë÷Î ±fiı lÌ
„@·LÀfi V‰Î‹ÌlÌfiÎ √HÎÎfi‰Îÿ √Ή΋Î_ ¬˘‰Î¥ √›Î — “…\±˘,
±Î ÿÏfi›Î‹Î_ ¿ıÀ·Î› fiı÷α˘, ¿ıÀ·Ì› ‘‹˝Á_V◊α˘ ±fiı ⁄ÌΩ
¿ıÀ·Î› ·˘¿˘ ±ı‰Ì ‹ÎL›÷Ή΂Π»ı ¿ı ⁄ÌΩfiı fiÌ«ı ’»ÎÕÌfiı …
÷‹ı ’˘÷ÎfiÌ Ω÷fiı μ’fl ·Î‰Ì ¿˘. ⁄ÌΩfiÌ ⁄Îÿ⁄Î¿Ì ¿flÌfiı,
÷ı‹fiı ±ı¿·Î ’ÎÕÌ ÿ¥fiı, ⁄‘Î◊Ì …\ÿÎ ’ÎÕÌ ÿ¥fiı... ’fl_÷ ÷ı‹Î_ ±ı¿
(V‰Î‹ÌlÌ ÷flŒ Ïfiÿı˝Â ¿flÌfiı) ±Î ’vÊ …\ÿÎ »ı. V‰Î‹Ì∞ ’˘÷ı
ΩıÕΛ »ı - Á˙ ÁÎ◊ı, ’˘÷ÎfiÌ ±ÎÁ’ÎÁ flËı·Î ÿflı¿ ÁÎ◊ı, ÷ı±˘
Á_‰ÎÏÿ÷Î ÁΑı »ı. ±Î Á‹ı‚ ¶ÎflÎ - ΩıÕÎHÎ ¶ÎflÎ ÷ı±˘ ¿Î›˝ ¿flı »ı
±fiı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı … ÷ı±˘ ÂÎ_Ï÷ ±fiı Á_‰ÎÏÿ÷Î ·Î‰Ì Â@›Î »ı,
±ÎÀ·Î ⁄‘Î ‹ÎHÎÁ˘fiı ¤ı√Î flÎ¬Ì Â@›Î »ı.”
‰‚Ì ÷ı‹HÎı ±Î√‚ ¿èÎ_ — “’Ëı·Ì ‰Îfl ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹fiı
‹Î›Î‹Ì‹Î_ ‹Y›Î I›Îflı ±ı‹fiÌ ±Î_¬˘‹Î_ ‹ıÓ Ωı›_ ¿ı ±ı ⁄ÌΩfiı
{Î_¬Î ’ÎÕÌfiı ±Î√‚ fi◊Ì ±ÎT›Î. ⁄ÌΩfiı ±Î√‚ ¿flÌfiı ±Î√‚
±ÎT›Î »ı. ±fiı ±ıÀ·ı … ±Î’fiı (V‰Î‹ÌlÌfiı) ŒflÌ ‰Îfl ‹‚‰ÎfiÌ
‹ÎflÌ ±_÷flfiÌ ≥E»Î Ë÷Ì.” ±Î‹ ¿Ëı÷Î_ ÷ı‹HÎı Á΋ı ∂¤Î flËı·Î
V‰Î‹ÌlÌ ÷flŒ ±I›_÷ ±Îÿfl¤flÌ fi…flı Ωı›_ ±fiı ⁄Î…\‹Î_ flËı·Î
⁄ÌΩ Á˘ŒÎ ’fl À’·Ì ‹ÎflÌfiı ÷ıfiÎ ’fl Ï⁄flÎ…‰Î ‹ÎÀı V‰Î‹ÌlÌfiı
Ëı÷’Ò‰˝¿ Ïfiÿı˝Â ¿›˘˝. V‰Î‹ÌlÌ Ï⁄flÎF›Î ±ıÀ·ı lÌ „@·LÀfi ÷˘
±"fl¿„LÕÂLÕ w‹‹Î_ ⁄ıÃΠˢ› ÷ı‰Ì flÌ÷ı Á˘ŒÎ‹Î_ Àı¿˘ ÿ¥fiı
ÏfiflÎ_÷’Ò‰˝¿ ⁄ıÁÌ √›Î. ±ı‹HÎı ±Î√‚ Âw ¿›* — “’˘÷ÎfiÌ ‹ÎL›÷Î
ÏÁ© ¿fl‰Î ·˘¿˘±ı ⁄ÌΩfi_ ±fiı ÷ı‹fiÌ ‹ÎL›÷Îfi_ ¬_Õfi ¿fl‰_ ’Õ÷_
ˢ› »ı, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ ±ı‰Ì T›„@÷ ‹ıÓ Ωı¥ »ı ¿ı …ı±˘
±ÎfiÎ◊Ì ’fl »ı. ±fiı Ë_ ‹Îfi_ »\_ ¿ı ±Î…ı ωr‹Î_ ±ı¿÷ÎfiÌ ±Î‰Ì
ωÂ΂ ¤Î‰fiΠˢ‰Ì ±ı ωrfi˘ ‹˘À˘ ’Õ¿Îfl »ı.”
Á_÷˘±ı ’Ò»u_ — “±Î’fiı V‰Î‹Ì∞ ≠I›ıfi˘ ±Î‰˘ ±fi¤‰ √›Î
‰Êı˝ ‹Î›Î‹Ì‹Î_ ’Ëı·Ì … ‰¬÷ ‹Y›Î I›Îflı ◊›˘ ?”
lÌ „@·LÀfi ÷fl÷ … ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “Ï⁄·¿· ⁄flÎ⁄fl ! ‹ıÓ
±ı‹fiΠωÂı ‰Î_E›_ ’HÎ »ı. ±fiı ÷‹ı ’HÎ ÿflı¿ ‰¬÷ı ‹ıÓ …ı ¿èÎ_ »ı
÷ı Ωı¥-±fi¤‰Ì Â¿Â˘.”
±ıŒ.⁄Ì.±Î¥.fiÎ ±Ï‘¿Îfḻ˘fiÎ ±Îç›˝ ‰E«ı lÌ „@·LÀfi
Á‹›fi_ ¤Îfi ¤Ò·Ìfiı, Á_÷˘◊Ì CÎıflÎ¥ …¥fiı V‰Î‹ÌlÌfiÎ Vfiıˤ›Î˝
 T›„@÷I‰fiÎ √HÎ√Îfi √Ή΋Î_ ‹Â√Ò· ⁄fiÌ √›Î Ë÷Î. „@·LÀfi ΩHÎı ’˘÷Îfi˘ ËÎ◊
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ËÎ◊‹Î_ Á˘Ó’Ìfiı ÏfiflÎ_÷ı ¤fl ÷տ΋Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‰ÎIÁS›fi˘
≠¤Î‰ ±ı‰˘ Ë÷˘ ¿ı ÷ı‹fiı ‹Î◊ı ÁÒfl… Á˘‚ı ¿‚αı ¬Ì·Ì flè΢ Ë÷˘ ±ıfi_ ÷ı‹fiı
±fiÁ_‘Îfi … flèÎ_ fiˢ÷_ ¿ı fiˢ÷_ ’˘÷ÎfiÌ ÁflZÎÎfi_ ±fiÁ_‘Îfi ! ÷ı‹fiı Ë…\ ±Î√‚
¿o¥¿ ¿Ëı‰_ Ë÷_, ’fl_÷ ±ıŒ.⁄Ì.±Î¥.fiÎ ¬ÎÁ ÏÁ@›˘ÏflÀÌ ±Î"ÏŒÁfl lÌ F›˘…˝ı Á‹›fi˘
Ïfiÿı˝Â ¿›˘˝ ±ıÀ·ı ¤…fi‹Î_ ¤_√ ’Õu˘ ˢ› ±ı‰Ì ·Î√HÎÌ ÁÎ◊ı „@·LÀfiı ¿èÎ_ — “F›Îflı
∞‰fi‹Î_ ¬flı¬fl˘ ±Îfi_ÿ ±Î‰‰ÎfiÌ Âw±Î÷ ◊Λ, I›Îflı … fiÌ¿‚Ì …‰Îfi_ !!”
±Î¿Î‹Î_◊Ì ‰flÁ÷Î ±ÁèÎ ÷Î’ ‰E«ı ’HÎ „@·LÀfifiÌ ≥E»Î ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_
… ⁄ıÁÌ flËı‰ÎfiÌ Ë˘› ÷ı‰_ …HÎÎ÷_ Ë÷_, ’fl_÷ Á‹›fiÎ_ ⁄_‘fi˘±ı ÷ı‹fiı ’flÎHÎı ∂¤Î ¿›Î˝.

V‰Î ‹ÌlÌfiÌ ±Î ’˛ı‹Î‚ Á_ÏfiÏ‘ ¿ı‰Î_ ¿ı‰Î_ ¿Î‹HÎ ¿flı »ı !

Áfiı 1991‹Î_ ±fiı¿ ϶‘α˘ ±fiı ¿<Â_¿Î±˘ ‰E«ı V‰Î‹ÌlÌfiı ’˛◊‹ ‰¬÷ ‹‚fiÎfl
ÏŒ·ÎÕı„SŒ›Î ≥L@‰Î›flflfiÎ ÷_hÎÌ lÌ fl˘fiÎSÕ ’Àı·, V‰Î‹ÌlÌfiÎ ÏÿT› VfiıË◊Ì ±Î¿oà ‘L›
◊¥ Ω› »ı ! ÷ı‹HÎı 1992‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ
Ïfi‹_hÎHÎ◊Ì ’˛◊‹ ‰¬÷ ’˘÷ÎfiÌ Ï’I≤¤ÒÏ‹
¤Îfl÷fiÌ ›ÎhÎÎ ¿flÌ I›Îflı V‰Î‹ÌlÌ‹Î_ ±ı‹fiı
±ı¿ ‰IÁ· Ï’÷ÎfiÌ ±fi¤ÒÏ÷ ◊¥.
V‰Î‹Ìḻı ±ı‹fiı ±ı‹fiÌ Ï’I≤¤ÒÏ‹ ÁÎ◊ı
¿ı‰Ì flÌ÷ı ΩıÕÌ ±ÎM›Î - ±ıfi˘ ±ı¿ ÿÌCν
≥Ï÷ËÎÁ »ı, ’fl_÷ ±ı ’˛Á_√◊Ì fl˘fiÎSÕfiı
V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ◊ı ±÷ÒÀ VfiıË ⁄_‘Î¥ √›˘. ±Î
±fi¤ÒÏ÷fiı ’˛√À ¿fl‰Î ±ı‹HÎı ±‹ıÏfl¿Î◊Ì
±ı¿ ¬ÎÁ ’ÒÏ÷˝ ’˛¿ÎÏÂ÷ ¿flÌ, I›Îfl ’»Ì ÷˘
±ı¿ ±÷ÒÀ VfiıËfiÌ ÿ˘flÌ◊Ì ⁄_‘Î¥ √›Î.
1998‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ xÿ›fiÌ ⁄Λ’ÎÁ
Á…˝flÌ ‰ı‚αı ÷ı‹HÎı Â÷_ ∞‰ Âflÿ—fiÌ
Â¤¿Î‹fiÎ T›@÷ ¿fl÷Î_ ’h΋Î_ ·A›_ Ë÷_ —
“±Î’fiÌ ±Î_¬˘‹Î_ ‹fiı ‹Î÷Î ±fiı Ï’÷Îfi_
‰ÎIÁS› ÿı¬Î› »ı. ±Î’ ‹ÎflÌ ‹Î÷Î »˘,
±Î’ ‹ÎflÎ Ï’÷Î »˘, ±Î’ ‹ÎflÎ Ï’˛›‹Î_
e· ¿fl÷Î_› ¿˘‹‚ ‰ÎIÁS›‹ÒÏ÷˝...
Ï’˛› V‰…fi »˘ !”
±‹ıÏfl¿fi ∞‰fiˆ·Ì‹Î_ ∂»fl÷Î ±ı¿ fi΄V÷¿ ±fiı ÷¿ÛÂÌ· ÁÎÏËI›Á…˝¿ ⁄˙Ï©¿fiÎ
ˈ›ı, V‰Î‹ÌlÌfiÎ VfiıËfi˘ ¿ı‰˘ ±‹ÌÀ ’˛¤Î‰ »‰Î¥ Ω› »ı !
¤·¤·Î ÂOÿ - V‰Î‹Ì±˘fiı ÂOÿ˘fiÎ ÷Îfl ÷ÒÀ‰Î ‹Î_Õı ±ı‰˘ V‰Î‹ÌlÌfi˘ ωfl· VfiıË
»ı. ÷˘ ’»Ì, ±‹ÿΉÎÿ - ÂÎËÌ⁄Î√ ‹_Ïÿfl‹Î_ ’˛¿ÎÂfi ω¤Î√‹Î_ Áı‰Î ±Î’÷Î «÷flfiı
÷˘ ÂOÿ˘ … @›Î_◊Ì …Õı ? ±ı ⁄Ì«Îfl˘ ÷˘ …L‹Ω÷ - ‹Ò_√˘ ±fiı ⁄Ëıfl˘ »ı ! »÷Î_
V‰Î‹ÌlÌ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ‰Î÷˘«Ì÷˘ ¿flı ±fiı VfiıË ‰flÁΉı. V‰Î‹ÌlÌ ÷ıfiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì Â¿ı
±fiı ÷ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ‰Î÷ Á‹∞ ¿ı ! V‰Î‹ÌlÌ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ±ÎI‹Ì›÷ÎfiÌ √˘ÃÕÌ ‹Î_Õı »ı
I›Îflı ±Î VfiıËfiÌ √˘ÃÕÌfiı Ωı‰Îfi˘ ’HÎ ±ı¿ ·ËΉ˘ ⁄fiÌ Ω› »ı !
V‰Î‹ÌlÌ ·_Õfi‹Î_ ’‘Îflı I›Îflı ÷˘ ›‰Îfi˘ ‹ÎÀı ΩHÎı ÏÿT› VfiıËfiÌ ‹˘Á‹ !
·_Õfi‹Î_ flÎhÎı ÿÁ ‰ÎB›ı, ⁄ËÎfl ÃoÕ̱ı ÂËıflfiı Ï◊Ω‰Ì ÿÌ‘_ ˢ› I›Îflı ±ı¿ ωÂ΂
ËÎ"·‹Î_ »·˘»· ›‰Îfi˘-⁄΂¿˘ ’˛÷ÌZÎÎ ¿fl÷Î_ ∂¤Î_ ˢ›. ÂÎfiÌ ’˛÷ÌZÎÎ ? ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiÌ. ±Î¬˘ Ïÿ‰Á ωω‘ Áı‰Î±˘‹Î_ fl÷ flËıfiÎflÎ ±Î V‰›_Áı‰¿ ›‰Îfi˘, ‹ÎhÎ
’Î_« Ï‹ÏfiÀ ’Òfl÷Î V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fi ‹ÎÀı ¿ı‰Î ◊fi√fi÷Πˢ› »ı ! ±fiı V‰Î‹ÌlÌ ±ı
¬_Õ‹Î_ ’˛‰ıÂı I›Îflı ? ±ı¿ı ±ı¿ ›‰ÎfifiÎ ÷fi-‹fi‹Î_ VfiıË‹›Ì «ı÷fiÎ CÎCΉ‰Î ·Î√ı »ı.
150
‹ÎhÎ ’Î_«-ÁÎ÷ Ï‹ÏfiÀfiÎ ±Î À>_¿Î ÁˉÎÁ‹Î_ ±ı¿ ±ı‰Ì ±Îfi_ÿÎfi¤ÒÏ÷ ·¥fiı Á˙
ω¬ıflΛ, ¿ı …ıfiÌ ¿˘¥ ω‰ı«fiÎ …Õı fiËŸ. ±ı¿ ωA›Î÷ ·˘¿fiı÷αı ±Î ºU› ÏfiËÎY›_
I›Îflı ÿo√ ◊¥ √›Î ! ÷ı‹fiı Á‹Ω¥ √›_ ¿ı ËΩfl˘ ›‰Îfi˘ ±ËŸ ±Î¿Êν› »ı ÷ıfi_
¿ÎflHÎ Â_ »ı !?
V‰Î‹ÌlÌfi_ Q≤ÿ· VfiıË‹› ±Î¿Ê˝HÎ !

fiÎ fiÎ_ fiÎfiÎ_ ⁄΂¿˘fiı› V‰Î‹ÌlÌfi_ …fifiÌ÷S› ±Î¿Ê˝HÎ. Vfiıˉ ◊¥fiı V‰Î‹ÌlÌfiı

¤ıÀÌ ’Õı. V‰Î‹ÌlÌ ÷ıfiÌ ·Î√HÎ̱˘fi_ ±ı‰_ …÷fi ¿flı !
±¤› …›V‰Î· fi΋fi˘ » ‰Ê˝fi˘ ⁄΂¿ ‹Î‹ÎfiÌ ÁÎ◊ı ⁄˘«ÎÁHÎ ±ÎT›˘ Ë÷˘.
V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Î_ ±ıHÎı ¿Î·ÌCÎı·Ì ¤ÎÊ΋Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “⁄Î’Î ! ¿Îfl‰HÎ ±Î‰˘ fiı !”
I›Îflı ⁄΂¿fiı V‰Î‹Ìḻı ¿Ëı·_ ¿ı @›Îflı¿ fi‰fl˘ ’ÕÌ I›Îflı …wfl ±Î‰ÌÂ. V‰Î‹ÌlÌ
±fiı ±ı ⁄΂¿ ‰E«ı ¿ıÀ·˘ ·Î_⁄˘ ‰Î÷ν·Î’ «ÎS›˘, ÷ı‹Î_ Â_ ⁄L›_ ±ı ¿˘¥fiı ›Îÿ fi◊Ì,
’fl_÷ «Îfl ‰Ê˝ ’»Ì, ÷Î. 3-3-1997fiÎ fl˘… ¿o¥¿ ±Îç›˝¿Îfl¿ ⁄L›_.
V‰Î‹ÌlÌ ‰Õ˘ÿflÎ Ï…S·Î‹Î_ ω«flHÎ
¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ’˘fl √΋ı ’‘Λν Ë÷Î. ˉı
’»ÌfiÎ ⁄ı Ïÿ‰Áfi˘ ¿Î›˝ø‹ ÏfiÏç÷ Ë÷˘,
’fl_÷ ‰E«ıfiÎ ⁄ı Ïÿ‰Á V‰Î‹ÌlÌfi_ fl˘¿ÎHÎ
@›Î_ »ı ÷ıfiÌ ¿˘¥fiı ’HÎ ΩHÎ fiˢ÷Ì.
ÁÎ◊ıfiÎ Áı‰¿ Á_÷˘fiı ’HÎ fiËŸ !
±fiı ±ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ —
“±Î’HÎı ¿Îfl‰HÎ …‰_ »ı !” ±ËŸ ’ˢӫÌfiı
V‰Î‹Ìḻı ±¤›fiÌ ¤Î‰fiÎ ’ÒHν ¿flÌ
I›Îflı … Á˙fiı ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı ±ı¿ fiÎfiÎ
⁄΂¿fiÌ ·Î√HÎ̱˘fiı ÁΫ‰‰Î ‹ÎÀı ±Î ⁄ı
Ïÿ‰Á ±ÎflÏZÎ÷ Ë÷Î !
1990‹Î_ ’_«‹Ëη Ï…S·ÎfiÎ ’Î_«
‰Ê˝fiÎ ±ı¿ ⁄΂¿ Â_¤fiÌ ≥E»Î ’ÒflÌ
¿fl‰Î, V‰Î‹ÌlÌ ±ıfiÎ CÎflı ’‘Λν ±fiı
Â_¤fiÎ ËV÷ı Ãο˘fl∞fiÌ ±Îfl÷Ì μ÷flΉÌ
I›Îflı ±ÎÁ’ÎÁ ∂¤ı·Î Á˙ ¿˘¥ ±˘‰ÎflÌ
√›Î Ë÷Î ! fiÎfiÎ_ fiÎfiÎ_ ⁄΂¿˘fiı› V‰Î‹ÌlÌfi_ …fifiÌ÷S› ±Î¿Ê˝HÎ...

V‰Î ‹ÌlÌfiÌ ±Î Q≤ÿ÷Î ±fiı ≠ÌÏ÷fiÎ ¿o¥¿ fl_√˘ »ı.

¤w«fiÎ ›‰Îfi ¤ÎV¿fl ‹Ëı÷Îfiı ⁄΂‰›◊Ì … Ï’÷Îfi˘ ω›˘√. V‰Î‹ÌlÌ ±ıfiı
VfiıË-»hÎ ’Òfl_ ’ÎÕÌfiı Ë‚‰ı Ë‚‰ı ±ıfi_ ∞‰fiCÎÕ÷fl ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ¤ÎV¿flfiı ¤√‰Î_
‰Vh΢ ‘ÎflHÎ ¿fl‰Îfi˘ μ‹_√ Ë÷˘, ›‰Î‰V◊΋Î_ ±ı flÌ÷ı ±ı‰Ì ∞‰fiˆ·Ì ’HÎ ¿ı‚‰‰Î
‹Î_Õu˘ Ë÷˘. ’fl_÷ ±ı¿·Ì ‹Î÷Îfi_ Â_ ? ±ıfiÌ ‹Î÷Îfiı ¬Î÷fl V‰Î‹Ìḻı ¤ÎV¿flfiı ·Bfi
¿fl‰Î ±fifl˘‘ ¿›˘˝ ±fiı ¿L›Î ‹ÎÀı ±ı¿ ÁIÁ_√Ì ’Ïfl‰Îflfi˘ Ïfiÿı˝Â ’HÎ ¿›˘˝. ·Bfi
√˘Ã‰Î¥ √›_, ’fl_÷ ¤ÎV¿fl ’ÎÁı ·Bfi ‹ÎÀı ’Òfl÷Î_ fiÎHÎÎ_› @›Î_ Ë÷Î_ !
V‰Î‹Ìḻı ÷ıfiı ¿èÎ_ — “·BfifiÌ ÷_ Ï«_÷Î fi ¿flÌÂ. ±‹ı ¤w« ±Î‰Ì±ı »Ì±ı, ±fiı
±‹ı fl˘¿Î¥±ı I›Îflı ËÏfl¤@÷˘fiı fl˘… …‹ÎÕ‰ÎfiÎ … ˢ› »ı, ±ı …‹HΉÎfl ¤ı√Î ÷ÎflÎ
·Bfi‹Î_ ±Î‰ı·Îfiı ’HÎ …‹ÎÕÌ ÿ¥Â_. ÷_ Ï«_÷Î fi ¿fl÷˘.” ±fiı ¿L›Î’ZÎfiı ’HÎ V‰Î‹Ìḻı
±ı‰˘ … Á_¤Î‚Ì ·Ì‘˘. ¿L›Îfi˘ ¤Î¥ Á‹Ìfl V‰Î‹ÌlÌfiı ¿Ëı‰Î ·ÎB›˘ — “V‰Î‹Ì ! ±‹Îflı
‹_Ïÿflfi_ ±ı‹ fiı ±ı‹ fi …‹Î› !”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±ı ⁄‘_ ⁄flÎ⁄fl »ı, ’HÎ ÷ÎflÎ Ï’÷αı, ¿Î¿Î±ı ‹_ÏÿflfiÌ ¬Ò⁄
151

Áı‰Î ¿flÌ »ı. ±I›Îflı ÷‹ÎflÌ „V◊Ï÷ ±ı‰Ì »ı, ‹ÎÀı ÷_ ±I›Îflı ±ıfi˘
ω«Îfl fi ¿fl. ¤√‰Îfi … ±Î ·Bfi ¿flΉı »ı ±ı‹ ‹Îfi.” ¤ÎV¿flfi_
·Bfi ’HÎ V‰Î‹Ìḻı ‹_ÏÿflfiÎ Á¤ÎB≤Ë‹Î_ … √˘Ã‰ÎT›_. ¿èÎÎ
≠‹ÎHÎı V‰Î‹Ìḻı ⁄‘Ì … ÷ˆ›Îfḻ˘ flÎ¬Ì Ë÷Ì ±fiı ·Bfi˘IÁ‰
fl_√ı«_√ı ’ÒHν ◊›˘.
¤ÎV¿flfiı fiÎfi’HÎ◊Ì ±ıfiÎ Ï’÷Î ÷fl»˘ÕÌfiı «ÎS›Î √›Î Ë÷Î,
÷˘ Á΋ı ’ZÎı ¿L›ÎfiÌ ⁄΂‰›ı ±ıfiÎ Ï’÷Îfi_ ±‰ÁÎfi ◊›_ Ë÷_, ’HÎ
⁄_fiı ’ZÎı ±Î…ı ±fi¤T›_. ±Î ÷˘ ¤‰¤‰fiÎ Ï’÷ÎfiÌ »hλΛÎ
‹‚Ì √¥ !
V‰Î ‹ÌlÌfiÎ Ïfi—V‰Î◊˝ VfiıË◊Ì ±Î¿Êν¥fiı ∞‰fi Á‹Ï’˝÷
¿flfiÎflÎ Á_÷˘ ’ÎÁı ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ Q≤ÿ÷Î ±fiı VfiıËfiÎ √˛_◊˘ ¤flΛ
÷ıÀ·Î ±fi¤‰˘fi˘ Á_«› »ı ! ¿ı‰Î ¿ı‰Î ≠Á_√ı V‰Î‹Ìḻı VfiıË
±fiı Q≤ÿ÷Î◊Ì Á˙fiı Ω‚T›Î »ı, ’ÎY›Î »ı, ±ı Á_¤Îfl÷Î_ Á˙ ¿Ú÷Î◊˝÷Î
±fi¤‰ı »ı.
¿˘¥ ’HÎ Á_÷ ⁄Ì‹Îfl ’Õı ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiı Áı‰Îfi˘ μ‹_√ ◊¥
±Î‰ı. ÕÎ"@Àfl◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ÷ıfiÎ ¤˘…fi Á‘Ì ⁄‘Ì T›‰V◊΋Î_ Ω÷ı
ΩıÕÎ¥ Ω›. Á‰˝‹_√· V‰Î‹Ì ⁄Ì‹Îfl ◊›Î I›Îflı Á÷÷ ⁄ı ‰Ê˝ Á‘Ì
V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiÌ Á_¤Î‚ ·Ì‘Ì. ÁÎfl_√’fl‹Î_ fiÎfiÌ ™‹flfiÎ
fi‰ÿÌÏZÎ÷ Á_÷ ›˘√‹Ïfi V‰Î‹Ìfiı Áı‰Î ¿fl÷Î_ ’√‹Î_ ‰ÎB›_ ±fiı
±ı‹Î_ ’ο ◊›˘. ‹ÏËfi˘ ’◊ÎflÌ‹Î_ flËı‰_ ’Õu_. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÷Ï⁄›÷
ÁÎflÌ fi ˢ‰Î◊Ì ±Îfl΋ ‹ÎÀı ÷ı±˘ ÁÎfl_√’fl‹Î_ … ωflÎ…÷Î Ë÷Î.
»÷Î_ ÷ı±˘ ÿflfl˘… Á‰Îfl-ÁÎ_… ›˘√‹Ïfi V‰Î‹ÌfiÌ Á_¤Î‚ ·ı‰Î
±‰U› ’‘Îflı. ⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì ±fiı I›Î√‰S·¤ V‰Î‹Ì ⁄Ì‹Îfl
Ë÷Î I›Îflı V‰Î‹ÌlÌfi˘ VfiıË’˛‰ÎË ¿ı‰˘ ‰Ëı÷˘ Ë÷˘ ! I›Î√‰S·¤
V‰Î‹Ì ÷ı Á_¤Îfl÷Î_ ¿Ú÷¿ÚI› ◊¥ Ω› »ı. ÷ı±˘ ·¬ı »ı — “±ı ’˛Á_√ı
‹fiı A›Î· ±ÎT›˘ ¿ı V‰Î‹ÌlÌfiı ‹ÎflÎ ≠I›ı ¿ıÀ·Ì ⁄‘Ì ·Î√HÎÌ »ı.
Ë_ ÷ı±˘lÌfiı ›Îÿ ¿v_ »\_ ÷ı ¿fl÷Î_ ÷ı±˘lÌ ‹fiı ⁄Ë ›Îÿ ¿flı »ı.
‹Îflı ÷ı±˘lÌ ≠I›ı Ëı÷ »ı ÷ı ¿fl÷Î_ ±fi_÷√b_ Ëı÷ V‰Î‹ÌlÌfiı ‹ÎflÌ
μ’fl »ı. ⁄Á ±Î ≠÷ÌÏ÷ ◊÷Î_ ‹fiı ±_÷fl‹Î_ ¬Ò⁄ ¬Ò⁄ ±Îfi_ÿ ‰÷ı˝
»ı ±fiı ±ıÀ·Ì I≤„M÷ ◊¥ √¥ »ı ¿ı V‰Î‹Ìḻı ‹ÎflÌ ·Î›¿Î÷
¿fl÷Î_, ‹ÎflÎ ÿάÕÎ ¿fl÷Î_ ‹fiı √Ω μ’flÎ_÷fi_ ±Î’Ì ÿÌ‘_ »ı. ‹Îflı
ˉı ±ÎfiÎ◊Ì Ï‰ÂıÊ ¿Î_¥ … Ωı¥÷_ fi◊Ì.”
Á_÷˘fiÌ {ÌHÎ΋Î_ {ÌHÎÌ Á_¤Î‰fiÎ ¿fl‰Îfi_ V‰Î‹ÌlÌfi_ ±_√.
1980‹Î_ fiˆfl˘⁄ÌfiÎ ¿ıL›ÎÀÎ ËÎ"·‹Î_ ‹A› Á¤Î≠Á_√ı fiÎflΛHÎ-
152
ÏÂÂ±˘◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ∞‰fiÁ_K›Î±ı ’ˢӫı·Î Á˙ ¿˘¥ ’˛I›ı
V‰Î‹ÌlÌfi˘ VfiıË Ïfi÷Î_÷ ±fiı ±Ïfi‰˝«fiÌ›...
‹Ïfi V‰Î‹Ì ÷ˆ›ÎflÌ ‹ÎÀı ±√Îμ◊Ì √›ı·Î. Á¤Î Á‹ÎM÷ ◊¥ ¿ı
÷fl÷ V‰Î‹Ìḻı ±Î ⁄¯Îı Á_÷˘fiı ⁄˘·Î‰Ì ÷ÎI¿ÎÏ·¿ μ÷Îflı …¥
…‹Ì ·ı‰Î ¿èÎ_. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ±ı¿ÎÿÂÌ Ë÷Ì ±fiı ±√Îμ◊Ì √›ı·Î
±Î ⁄_fiı Á_÷˘ ¤˘…fi ¿›Î˝ ωfiÎ √›Î »ı ±ı ‰Î÷ V‰Î‹ÌlÌ ¿ı‹
¤Ò·ı ? V‰Î‹Ìḻı μ÷Îflı …‰Î ‹ÎÀı √ÎÕÌfiÌ T›‰V◊Î ’HÎ ¿flÌ
flÎ¬Ì Ë÷Ì ±fiı ¤˘…fi ’HÎ œÎ_¿Ì fl¬ÎT›_ Ë÷_.
±Î ÏfiT›Î˝… VfiıË ‹ÎÀı … ’_„@÷ fl«Î¥ ËÂı — “Ëı÷ ÷˘ ¿flı »ı
Ô±ı‰_, ±fi_÷ …fifiÌ …ı‰_...”
¿ı À·Ì› ‰¬÷ ±ı‰_ ⁄L›_ »ı ¿ı ËÎ"„V’À·‹Î_ ‹Î_ÿ√ÌfiÎ Ï⁄»Îfiı
‰ıÿfiÎ◊Ì ’ÌÕÎ÷Î ËÏfl¤@÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ flÀHÎÎ ¿fl÷Πˢ›, ±ı‹ ¿ı
V‰Î‹ÌlÌ ±ı¿ ‰¬÷ ‹fiı ÿ½fi ÿı‰Î ±Î‰Ì Ω›; V‰Î‹ÌlÌfiı ±ı
Á‹Î«Îfl ‹‚ı I›Îflı ¿Î›˝ø‹‹Î_ ŒıflŒÎfl ¿flΉÌfiı I›Î_ ’Ë˘Ó«Ì ±ı‹fiÌ
·Î√HÎÌ ÁΫ‰ı.
flœ<fiÎ fl÷fiÏÁ_Ëfiı «Î‹ÕÌfi˘ ±ÁÎK› fl˘√ ◊›˘ Ë÷˘.
±Î¬_ ÂflÌfl ±ÁèÎ ‰ıÿfiÎ ÁÎ◊ı ÁÕ÷_ Á⁄Õ÷_ Ë÷_. ’fl◊Ì ¤flÎ¥
√›ı·Î ±ı‹fiÎ ÂflÌflfiı ÕÎ"@Àfl˘ ’HÎ fi ±Õı, CÎflfiÎ ‹ÎHÎÁ˘, ±flı !
±ı‹fiÎ_ ’IfiÌ ÁK‘Î_ fi∞¿ fi ±Î‰Ì ¿ı. fl÷fiÏÁ_Ëfiı Á‹Ω÷_
fiˢ÷_ ¿ı ¿›Î ¿‹˝fiÎ ¤˘√ı ±Î ±ÁèÎ ‰ıÿfi΋Î_◊Ì ÷ı‹fiı ’ÁÎfl ◊‰_
’Õı »ı !
fiÏÕ›ÎÿfiÌ ±ı¿ ËÎ"„V’À·‹Î_ ¿HÎÁ÷Î fl÷fiÏÁ_Ëfiı ±«Îfi¿
Á‹Î«Îfl ‹Y›Î ¿ı ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı ‹‚‰Î ±ÎT›Î »ı !
÷ı±˘ ±Î Á‹Î«Îfl◊Ì CÎı·Î CÎı·Î ◊¥ √›Î. ’◊ÎflÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ ◊‰Î √›Î
I›Î_ ÷˘ V‰Î‹ÌlÌ ±Î‰Ì ’ˢÓE›Î ±fiı ¿ÂÌ ±˙’«ÎÏfl¿÷Î ‰√fl
÷ı‹fiÎ ’·_√ ’fl ⁄ıÁÌ √›Î. fl÷fiÏÁ_ËfiÌ ±Î_¬˘ ∂¤flÎ¥ ±Î‰Ì.
¿ı‰Ì ¿vHÎÎ !
÷ı‹fiı ‘Ìfl… ±Î’÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ fl÷fiÏÁ_ËfiÎ ’fl√˛V÷ ÂflÌfl ’fl
≠ı‹Î‚ ËÎ◊ ’Á‰Îfl÷Î flèÎÎ. ±fiı ±ı ÏÿT› V’Âı˝ fl÷figÁËfiÎ
fl˘‹ıfl˘‹‹Î_ ÂÌ÷‚÷Î ≠ÁflÌ √¥. ¿ıÀ·Ì› ‰Îfl Á‘Ì V‰Î‹ÌlÌ ÷ıfiÎ
’·_√ ’fl ⁄ıÁÌ … flèÎÎ ±fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’÷Î_ ¿èÎ_ — “Ω‰, ¿Â_
fiËŸ ◊Λ, ⁄‘_ ‹ÀÌ …Âı !” V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ı ±¤› ËV÷ ±fiı ±ı
¿vHÎ΂Î_ fiıh΢‹Î_◊Ì ‰Ëı÷Î ÏÿT› ‰ÎIÁS›fiı fl÷figÁË ‹ÎHÎ÷Î flèÎÎ.
’˘÷ÎfiÎ …ı‰Ì ÁΉ Á΋ÎL› T›„@÷ ‹ÎÀı ±Î‰Î ‹ËÎ’vÊ ±Î‰Ì
¿Ú’Î ¿flı - ±ı ω«Îfl‹ÎhÎı ±_÷fl ¤flÎ¥ ±ÎT›_.
⁄L›_ ’HÎ ±ı‹ …, √HÎ÷flÌfiÎ Ïÿ‰Á˘‹Î_ … fl˘√ ‹÷˘ √›˘
±fiı ÂflÌfl ÁΉ ÁÎ…\_-fifl‰_ ◊¥ √›_ !! V‰Î‹ÌlÌfiÎ VfiıËfi_ ±Î¿oÃ
’Îfi ¿fl÷Î fl÷fiÏÁ_Ëfiı ◊›_ ¿ı ±Î fl˘√, ±ı ±Ï¤ÂÎ’ Ë÷˘ ¿ı
∞‰fifiÌ ±H΋˘· ±fiı ±’Ò‰˝ ±Îfi_ÿfiÌ ZÎHÎ !?
Q≤I›ÂR›Î ’fl ÁÒ÷ı·Î ¿ıÀ·Î› ËÏfl¤@÷˘fiı V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±ı‰˘
VfiıË ÁÎ_¤flı, V‰Î‹ÌlÌfiı ›Îÿ ¿flı ±fiı V‰Î‹ÌlÌ ÷ı‹fiÎ VfiıËfiı ‰Â
◊¥fiı I›Î_ ’Ë˘Ó«Ì Ω› !
¿ıLÁflfiÎ ÿÿ˝◊Ì ’ÌÕÎ÷Î ÕÎèÎΤΥfiı ÷˘ ¿S’fiÎ ’HÎ fiˢ÷Ì ¿ı
±ı‹fiÎ ·Ÿ⁄ÎÁÌ √΋ı, V‰Î‹ÌlÌ ÷ı‹fi_ CÎfl ¢‘÷Î ±Î‰Ì ’ˢӫı !
1988‹Î_ ¤‰Îfi’flÎ ¬Î÷ı Á_V◊ÎfiÎ ¿ıÀ·¿"Q’‹Î_ ◊¥fiı V‰Î‹ÌlÌ
⁄˘«ÎÁHÎ …¥ flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ‰ÎËfiÁÎflÏ◊
≥Lƒ‰ÿfi¤Î¥fiı ±«Îfi¿ ¿˘¥ ⁄ÌΩ flV÷ı √ÎÕÌ ‰Î‚‰Îfi_ ¿èÎ_.
≥Lƒ‰ÿfi¤Î¥fiı ◊›_ ¿ı ⁄˘«ÎÁHÎ ÷˘ ±Î‹ ÏÿÂ΋Î_ ±ÎT›_ ! »÷Î_
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÁÒ«fiÎ ‹…⁄ ÷ı±˘ √ÎÕÌ «·Î‰÷Î flèÎÎ ±fiı √ÎÕÌ
·Ÿ⁄ÎÁÌ √΋‹Î_ ‰‚Ì √¥. flÎhÎı 9-00 ‰ÎB›ı ±ı¿ ’»Ì ±ı¿
Âıfḻ˘ ‰ÀΉÌfiı V‰Î‹ÌlÌ ÕÎèÎΤΥfiÎ CÎfl ±Î√‚ ∂¤Î flèÎÎ,
Õı·Ì ¬¬ÕΉÌ, ÕÎèÎΤΥ ÷˘ ÷ÎF…\⁄ ◊¥ √›Î, “±flı V‰Î‹Ì !
±Î‰Î Á‹›ı ±Î’ ±ËŸ ?” ÷ı±˘ ¤Î‰Ï‰¤˘fl ◊¥ ∂ÃuÎ.
V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±Î VfiıË ÷ı‹fiÎ ∞‰÷flfiÌ »ıS·Ì ZÎH΢fiı ‘L› ¿flÌ
√›˘.
± fiı …›¿ÚWHΤΥ ’Àı·fi˘ ’˛Á_√ ÷˘ ¿˘¥fiÌ ’HÎ Á_‰ıÿfiÎfiÎ
÷Îflfiı flHÎ{HÎÎ‰Ì Ω› ÷ı‰˘ »ı.
Áfiı 1990‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ∫B·ıÓÕ‹Î_ ¿˘·«ıVÀfl ’‘Λν Ë÷Î.
±ËŸ◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiı Áı‰Î¤Î‰Ì ËÏfl¤@÷ lÌ ‹˘fl…Ïfl›ÎfiÎ CÎflı
’‘fl΋HÎ̱ı …‰Îfi_ Ë÷_. V‰Î‹Ìḻı ¿˘·«ıVÀfl fiÌ¿‚÷Î_ ’Ëı·Î_ ⁄ı
‹˘ÀflfiÌ T›‰V◊Î ¿flΉflΉÌ. Ãο˘fl∞fiÌ T›‰V◊Î ’HÎ ±·√
¿flΉflΉÌ. Ãο˘fl∞fiÎ_ …‚fi˘ …√ ±fiı ’ÎCÎ ’HÎ ±·√ ¿Îfl‹Î_
‹˘¿·Î‰Ì ÿÌ‘Î_. Áı‰¿˘fiı ±Îç›˝ ÷˘ ◊›_, ¿ı Á΋ÎL› flÌ÷ı ±Î‰_
⁄fi÷_ fi◊Ì, ±Î…ı ¿o¥¿ fl˘… ¿fl÷Î_ …\ÿ_ »ı, ’fl_÷ ¿Î_¥ Á‹…‹Î_
±ÎT›_ fiËŸ.
⁄ÌΩ ⁄‘Îfiı ‹_Ïÿflı ‹˘¿·Ìfiı Ïfi‘ν›Î˝ ‹…⁄ lÌ ‹˘fl…Ïfl›Îfiı
I›Î_◊Ì ’‘fl΋HÎÌ ¿flÌfiı fiÌ¿Y›Î. V‰Î‹Ìḻı ‰ÎËfi«Î·¿
±vHο<‹Îflfiı √ÎÕÌ μkÎfl ·_Õfi◊Ì ÿÏZÎHÎ ·_Õfi ÷flŒ ·¥ …‰Î ¿èÎ_,
±ıÀ·_ … fiËŸ, …flÎ ‰ı√’Ò‰˝¿ ’ˢӫ‰Îfi_ ¿èÎ_. ÁÕÁÕÎÀ ‹Î√˘˝
‰Ÿ‘÷Ì ±vHο<‹ÎflfiÌ ¿Îfl, ±ı¿ ÏfiÏç÷ Áflfi΋ı …¥fiı ∂¤Ì flËÌ,
153
I›Îflı ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı ±Î ÷˘ V‹ÂÎfiı (Œufifl· ˢ‹) ±ÎT›Î ! ±ı¿
‰ıflÎfi ±fiı Ïfi…˝fi ¿⁄˛V÷Îfi ‰E«ı, ±ı¿ fiÎfi_ ±ı‰_ ±„BfiÁ_V¿Îfl
B≤Ë. ±fiı ±ËŸ ’HÎ ⁄‘_ ÁΉ ¬Î·Ì ! ¿˘¥ fiËŸ !
V‰Î‹ÌlÌ ◊˘ÕÌ ‰Îfl ±ı Ïfi…˝fi ¿⁄˛V÷ÎfifiÎ ±ı¿ ⁄Î_¿ÕÎ ’fl
Ï⁄flÎF›Î, ’˛÷ÌZÎÎ ¿fl÷Î ! ’˘H΢ ¿·Î¿ ’˛÷ÌZÎÎ ¿fl÷Î flèÎÎ,
¿⁄˛V÷ÎfifiÎ À<Q⁄VÀ˘fi ’fl ·¬ı·Î_ fi΋˘ ‰Î_«÷Î flèÎÎ.
’HÎ ±ËŸ ±Î‰‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ?
◊˘ÕÌ … ZÎH΢‹Î_ Á‹Ω¥ √›_ !
“±flı ! V‰Î‹ÌlÌ ±ËŸ ?”
…›¿ÚWHΤΥ ’Àı·fiÎ ±„BfiÁ_V¿Îfl ‹ÎÀı ±Î‰ı·˘ fiÎfi˘ Á‹ÿΛ,
V‰Î‹ÌlÌfiı ±ËŸ Ωı¥fiı ±Îç›˝«Ï¿÷ ◊¥ √›˘ ! ¬ÿ
…›¿ÚWHΤΥfiÎ ÿÌ¿flÎfiı ’HÎ ¬⁄fl fiˢ÷Ì ¿ı V‰Î‹ÌlÌ ±ËŸ
’‘Îfl‰ÎfiÎ »ı !
ËÎ, ±ÎfiÎ ‹ÎÀı … ÷˘ V‰Î‹ÌlÌ ±ËŸ ±ÎT›Î Ë÷Î ! ◊˘ÕÎ
Ïÿ‰Á˘ ’Ò‰ı˝ V‰Î‹ÌlÌ ø˘·Ì‹Î_ Ë÷Î I›Îflı ‹Î_ÿ√ÌfiÎ Ï⁄»Îfiı◊Ì
…›¿ÚWHΤΥ±ı V‰Î‹ÌlÌfiı Œ˘fi ’fl ¿èÎ_ Ë÷_ — “‹fiı ±_÷¿Î‚ı
÷ıՉΠ±Î‰Ωı ! ‹ÎflÎ ±„BfiÁ_V¿Îfl‹Î_ μ’„V◊÷ flËıΩı !” ±Î
…›¿ÚWHΤΥ ‹Ò‚ ¤ÎÿflHÎfiÎ ‰÷fiÌ. ’˘÷ÎfiÌ 21 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı
V‰Î‹ÌlÌ ¤ÎÿflH΋Î_ Á_V¿Ú÷fi˘ ±P›ÎÁ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı
…›¿ÚWHΤΥfiÎ Ï’÷ÎlÌ ¥rfl¤Î¥ ÁÎ◊ı V‰Î‹ÌlÌfiı VfiıË. Ωı¿ı
…›¿ÚWHΤΥ ÷˘ I›Îflı ±ÎÏ¡¿Î Ë÷Î, ’fl_÷ ÷ı Á‹›fi˘ VfiıË
V‰Î‹Ìḻı ±Î… ’›*÷ ±ı‹ fiı ±ı‹ Ω‚T›˘ Ë÷˘.
±ıÀ·ı … ¿˘¥fiı ’HÎ …HÎÎT›Î ÏÁ‰Î›, V‰Î‹Ìḻı ±ı¿ ¤@÷fiÌ
·Î√HÎÌ Ëˆ›ı Á_CÎflÌ flάÌ, ±fiı ±ı‹fiÌ ±_Ï÷‹ ≥E»Î ’ÒHν ¿flÌ !
…›¿ÚWHΤΥfiÎ Q≤÷ÿıËfiÎ ¿˘ÏŒfifiı «Î_S·Î ¿flÌfiı ±_Ï÷‹Ï‰Ï‘
V‰Î‹Ìḻı Ω÷ı ¿flÌ. V◊ÎÏfi¿ Ïfl‰Î… ‹…⁄ ‹flHÎÎ_÷ l©Î_…Ï·
±’a. ¿˘ÏŒfifiı ≥·ı„@Àˇ¿ ±„Bfi¤ßÌ Á‘Ì Ω÷ı ËÎ◊ ±ÕÎÕu˘ ±fiı
’ÒHν ±„BfiÁ_V¿Îfl ¿›Î˝ ! …›¿ÚWHΤΥfi_ ¬˘Ï‚›_ ’_«‹ËΤÒ÷‹Î_
‹‚Ì √›_, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±Î Vfiıˤ›˘˝ ±_Ï÷‹ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ
…›¿ÚWHΤΥfiÎ ±‹fl ±ÎI‹Îfi˘ ÁÿÎfi˘ Á_√Î◊Ì ⁄fiÌ flè΢.
±Î »ı V‰Î‹ÌlÌfi˘ ±Ïfi‰˝«fiÌ› Ïfi÷Î_÷ VfiıË.
±Î »ı ±ı‹fiÌ e· ¿fl÷Î_› ‰‘ ¿˘‹‚ Q≤ÿ÷Î.
±ıÀ·ı … ÷ı‹fiı ⁄‘Î Ï’˛› »ı,
±ıÀ·ı … ÷ı±˘ ⁄‘Îfiı Ï’˛› »ı.
…ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ...

¿ÌÏ÷˝— ‹Îfi—

›fiÎ¥ÀıÕ fiıÂLÁ‹Î_ “Ï‹·ıÏfi›‹ ωr‘‹˝ Á_Áÿ”fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’÷Î V‰Î‹ÌlÌ, L›Ò›˘¿Û, 2000
 ¿ÌÏ÷˝ ±ıÀ·ı ›Â.
‹Îfi ±ıÀ·ı ’ÒΩfiÌ ›˘B›÷Î.
’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ÏÿT›÷Îfi˘ … ±ı¿ ’˛¤Î‰ »ı - Á‰˝hÎ ±ı‹fiÌ ›Â’÷οΠ·ËıflΛ »ı,
Á‰˝hÎ ±ı‹fiÎ ‹ÎÀı ‹Îfi-±Îÿfl-’ÒΩfiÌ ‰Êν ◊Λ »ı.
±fiı √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷ ‹ÎÀı ’HÎ ±ı‰_ ….
’W’fiı ’˘÷ÎfiÌ Á‰ÎÁ ‹Ëı¿Î‰‰Î ’˛›ÎÁ ¿fl‰˘ ’Õ÷˘ fi◊Ì,
V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı ±ı Œ˘flı »ı.
⁄Á ±ı‹ …, √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷ fi ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ_ ¿ÌÏ÷˝-›Â ‹ÎÀı ’˛›ÎÁ ¿flı »ı,
fi ÷˘ ±ı‰Ì ≥E»Î ’HÎ flάı »ı, »÷Î_ …√÷¤fl‹Î_ ±ı‹fiÌ ¿ÌÏ÷˝ ’˛Áflı »ı -
±ı ±ı‹fiÌ ÏÿT›÷Îfi˘ … ±ı¿ ’˛¤Î‰ »ı.
‹Îfi-›ÂfiÌ ·Î·ÁÎ◊Ì ÁÿÎ ±Ï·M÷, ¿ÌÏ÷˝fiÌ ¿Î‹fiÎ◊Ì Á‰˝◊Î ‹@÷
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹V÷¿ı Á÷÷ ±fiı Á‰˝hÎ ±Îÿfl-ÁL‹Îfi-¿ÌÏ÷˝-›Âfi˘
±Ï¤Êı¿ ◊÷˘ flËı »ı, ±ı‹Î_ ±ı‹fiÌ ¤√‰I’˛Ï÷¤Îfi_ ÿ½fi »ı.
›fiÎ¥ÀıÕ fiıÂLÁ◊Ì ·¥fiı Á˙flÎWÀˇfiÎ_ √΋ÕÎ_±˘fiÌ √˛Î‹’_«Î›÷ Á‘Ì,
…√÷fiÎ ±fiı¿ ‹Î_‘Î÷α˘◊Ì ·¥fiı Á΋ÎL› √΋ÕÎ_fiÎ ¬ıÕ>÷˘ Á‘Ì
·˘¿˘ ±ı‹fiı ⁄ıËÿ «ÎËı »ı, ±fiËÿ ±Îÿfl ±Î’ı »ı,
±fiı ±fi‰fl÷ ›Â˘√Îfi √Λ »ı, …√÷¤fl‹Î_ ±ı‹fiÎ_ ⁄Ë‹Îfi˘ ◊Λ »ı.
±ıfiÌ ’λ‚ ±ı‹fiÌ ’fl‹ ’ωhÎ ±fiı Ïfi‹˝‚-Ïfi¤ı˝‚ ’˛Ï÷¤Î »ı.
±ı Á˙fiÎ ±Îÿfl’ÒHν ’˛Ï÷¤Î‰˘◊Ì … ±ı¿ ‹ËÎfi √˛_◊ fl«Ì ¿Λ
÷ıÀ·Î ωÂ΂ Á_«›‹Î_◊Ì
◊˘ÕÎ_¿ ±‰÷flH΢ ±hÎı ’˛V÷÷ »ı,
…ı‹Î_ ÷ı±˘fiÌ ÏÿT› ¿ÌÏ÷˝fiÌ Á‰ÎÁ Qˢflı »ı...

ÁkÎÎ ±fiı Á_’ÏkÎ ‹ÎÀıfiÌ fi Á_÷˘ÊΛ ±ı‰Ì {_¬fiÎ◊Ì ’˛ıflΛı·_

…√÷, ±Î…¿Î· ‰‘Îflı fiı ‰‘Îflı ¤˙Ï÷¿‰ÎÿÌ ⁄fi÷_ «ÎS›_ »ı.
‹Îfi‰-‹fifiÌ ±_ÿfl ¿˘¥¿ ’˛¿Îflfi˘ ¬Î·Ì’˘ »ı. ±Î‰Î Á_Ωı√˘‹Î_
±Î ›√‹Î_ ‘ÎÏ‹˝¿ ’˛HÎÎÏ·¿Î±˘ ¬Ò⁄ ±Ïfi‰Î›˝ »ı. ±Î’HÎÎ ‹ËÎfi
Á_÷˘±ı ’˘÷ÎfiÎ_ μÿÎËflHÎ ¶ÎflÎ Á_÷˘Ê, ÁÏËWb÷Î ±fiı Ïfi—V‰Î◊˝
Áı‰ÎfiÌ ’˛ıflHÎÎ ±Î’Ì »ı. ±Î…fiÎ ›√‹Î_ ÷ıfi_ μÿÎËflHÎ »ı —
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ….
- ’ÒF› ÿ·Î¥ ·Î‹Î
(⁄˙© ‘‹˝√v)
155
ÏÿT› ∞‰fi Á_CÎfiÎ ±K›ZÎ ’ÒF› V‰Î‹Ì Ï«ÿÎfi_ÿ∞ ÁÎ◊ı... Ï«L‹› Ï‹ÂfifiÎ ±K›ZÎ ’ÒF› V‰Î‹Ì Ï«L‹›Îfi_ÿ∞ ÁÎ◊ı... fl΋¿ÚWHÎ Ï‹ÂfifiÎ ±K›ZÎ ’ÒF› fl_√fiÎ◊Îfi_ÿ∞ ÁÎ◊ı...

…ˆfiΫΛ˝ ’ÒF› ‹Ïfi lÌ ÁÂÌ·¿<‹Îfl∞ ÁÎ◊ı... ⁄˙© ‘‹˝fiÎ ‰ÕÎ ’ÒF› ÿ·Î¥ ·Î‹Î ÁÎ◊ı... ’ıΩ‰fl ‹ÃfiÎ ‹K‰Î«Î›˝ ’ÒF› ωrıÂ÷Ì◊˝∞ ÁÎ◊ı...

±Ï¬· ¤Îfl÷ ÁΑÁ‹Î…fiÎ ‹ËÎfi ‘‹Î˝«Î›˘˝ ÁÎ◊ı... Ϭ˛V÷Ì ‘‹˝fiÎ ‰ÕÎ ’˘’ Fˢfi ’˘· ⁄ÌΩ ÁÎ◊ı....

’ÎflÁÌ ‘‹˝√v ÕÎ". ÏŒfl˘{ ¿˘÷‰Î· ÁÎ◊ı... ÿÎμÿÌ ‰˘flÎ ‘‹˝√v ’ÒF› ÕÎ". ‰Î›. fi{‹tÌfi ÁÎ◊ı... ≥{flΛ·‹Î_ ›ËÒÿÌ ‘‹˝fiÎ ‰ÕÎ ’ÒF› fl⁄Î¥ ·Îμ ÁÎ◊ı...

156
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…‹Î_ ‹ıÓ Ëo‹ıÂÎ_ ±Ï÷› ÁÎÿÎ¥, ±Î«flHÎfiÌ
ωfi‹˛÷Î ±fiı ±ËoÂÒL›÷ÎfiÎ_ ÿ½fi ¿›Î* »ı. ÷ı‹fiÎ ¬¤Î ’fl
¿ıÀ¿ıÀ·Ì …‰Î⁄ÿÎfḻ˘ »ı ! ±ı‹ »÷Î_ ÷ı±˘ ¿ıÀ·Î Ë‚‰Îe· ·Î√ı
»ı ! ¿ÎflHÎ ¿ı Á‰˘˝’Ïfl lÌ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ’˛I›ı ±fiL›
ÂflHÎÎ√Ï÷ ‘flΉı »ı ±fiı ¤√‰ÎfifiÌ ÏÿT› ¿Ú’Î◊Ì ‹‚ı·Ì Áı‰Î‹Î_
ÏfiWÃÎ’Ò‰˝¿ ’˘÷Îfiı ‹ÎhÎ “ÏfiÏ‹kÎw’” … √HÎı »ı.
- ’ÒF› V‰Î‹ÌlÌ Ï«ÿÎfi_ÿ ÁflV‰÷Ì∞
(ÏÿT›∞‰fi Á_CÎ, xÊÌ¿ıÂ)
±ÎK›Î„I‹¿ ’˛√Ï÷ ÷˘ …ıfiÌ ’ÎÁı ¤√‰Îfi ˢ› ±ı‰Î
‹ËÎ’vÊfiÎ Á_⁄_‘◊Ì … ÁÎ‘Ì Â¿Î› ! ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±ı‰Î
‹ËÎ’vÊ »ı. ÷ı‹fi˘ ’˛Á_√ ◊Λ ÷˘ …√÷ ÷flŒ◊Ì T≤Ïkα˘ ’λÌ
‰‚Ì Ω›.
- ’ÒF› V‰Î‹Ì Ï«L‹›Îfi_ÿ∞
(Ï«L‹› Ï‹Âfi)
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…‹Î_ ‹ıÓ …ı ±ı¿ ‹ˆhÎÌfi˘ ¤Î‰ Ωı›˘ ÷ı Ωı¥ ‹fiı
·ÎB›_ ¿ı, ±Î‰_ ‰Î÷ΉflHÎ ±Î¬Î ÿı‹Î_ Œı·Î¥ Ω› ÷˘ ⁄‘Ì …
ÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿ Á‹V›Î±˘fi_ ‹˘À<_ Á‹Î‘Îfi ◊¥ ¿ı. ÷ı‹HÎı ¬flı¬fl
I›Î√ ¿›˘˝ »ı, ÷’ç›Î˝ ¿flÌ »ı.
- ±Î«Î›˝ ‹ËÎ’˛iÎ∞
(…ˆfiΫΛ˝, ÷ıflÎ’_◊)
⁄© ±fiı ÷Ì◊*¿fl, fl΋ ±fiı ¿ÚWHÎ, ¿⁄Ìfl ±fiı fiÎfi¿ ‰√ıflı Á_÷˘±ı
±fiı ±‰÷Îfl˘±ı ¤Îfl÷fiı Á_‰Ï‘˝÷ ¿›* »ı. ˉı ¿˘¥ ±Î‰ı ±ıfiÌ flÎË
Ωı¥±ı »Ì±ı ¿ı …ı ¤Îfl÷Ì› Á_V¿ÚÏ÷fiı ÿ˘flı. ¿˙À<_Ï⁄¿, ±ÎK›Î„I‹¿,
Á΋ÎÏ…¿ ±fiı flÎ…¿Ì› V÷flı ’„WÀ ±Î’ı. ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î◊Ì ±ı‰Î
‹ËÎ’vÊ ‹Y›Î »ı. ±ı‹fi_ fi΋ »ı - ’˛‹¬V‰Î‹Ì. ¤Îfl÷fiı ±ı¿
¿fl‰_ ˢ› ÷˘ ÷ı ’˛‹¬V‰Î‹ÌfiÎ fiıI≤I‰ Ëı ±ı¿ ⁄fiÌ Â¿Âı.
’˛‹¬V‰Î‹Ì V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_’˛ÿΛfiÎ ’˛‹¬ fi◊Ì, ÏËLÿ ‘‹˝fiÎ
’˛‹¬ »ı. ÏËLÿ ‘‹˝fiÎ fiËŸ, ’HÎ ¤Îfl÷Ì› Á‹Î…fiÎ ’˛‹¬ »ı.
- …ˆfiΫΛ˝ lÌ ÁÂÌ·¿<‹Îfl∞
(‰SÕÛ Œı·˘ÏÂ’ ±Î"Œ ÏflÏ·Ï…›fi)
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ∞‰fi ±fiı ⁄˘‘‹Î_ ‹fiı ¤„@÷’ÒHν Á˙Óÿ›˝
157
fiÌfl¬‰Î ‹Y›_ »ı. ¤Îfl÷ ±fiı ωr¤fl‹Î_ ÁÁ_√÷÷Î ’˛ÁflΉ‰Î
‹ÎÀıfiÎ ÷ı‹fiÎ ±Ï‰fl÷ ¿Î›˝‹Î_ ‹fiı ÷ı Á˙Óÿ›˝ ÿı¬Î› »ı. Á˙fiı
±Î‰¿ÎflÌfiı, ⁄ÿ·˘ ·ı‰ÎfiÌ ¤Î‰fiÎfi˘ ¥L¿Îfl ¿›˘˝ »ı ÷ı … ÷ı‹fi_
±Î„I‹¿ Á˙Óÿ›˝ »ı. ±Î … Á˙Óÿ›˝fiÎ ±_√w’ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiÎ Á_ÿıÂ΋Î_ ŒflÌ ‰Îfl T›@÷ ◊›_ »ı, ⁄ÌΩfiÎ ¤·Î‹Î_
±Î’b_ ¤·_ »ı ±fiı ⁄ÌΩfiÌ ÂÎ_Ï÷‹Î_ ±Î’HÎÌ ÂÎ_Ï÷ »ı.
- ÕÎ". fl˘‰fi ωϷ›QÁ
(±Î¿˝Ï⁄Â’ ±Î"Œ ¿ıLÀfl⁄flÌ, ∫B·ıLÕ)
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ Ï‰fi‹˛÷Î ±fiı ∞‰’˛ÎHÎÌ‹ÎhÎ ’˛I›ıfiÌ
ÁËÎfi¤ÒÏ÷ ‹fiı xÿ›‹Î_ V’Âa √¥ »ı.
- Ï’˛LÁ «ÎSÁ˝
(Ï⁄˛ÏÀ flÎ…‰Ì, ›.¿ı.)
Ë_F›Îflı ≠‹¬V‰Î‹ÌfiÌ ±Î_¬˘‹Î_ Ωı™ »\_, I›Îflı ‹fiı ÷ı Â©
¤Î‰fiÎ◊Ì »·¿Î÷Ì ÿı¬Î› »ı. ‹ıÓ ±ı‹fiÌ ±Î_¬˘‹Î_ Ωı›_ ¿ı ÷ı±˘
⁄ÌΩfiı ±Î√‚ ¿flÌfiı ±Î√‚ ±ÎT›Î »ı, ⁄ÌΩfiı {Î_¬Î ¿flÌfiı fiËŸ.
±ıÀ·Î ‹ÎÀı … ÷ı±˘ ÂÎ_Ï÷ ±fiı Á_‰ÎÏÿ÷Î ·Î‰Ì Â@›Î »ı.
- lÌ Ï⁄· „@·LÀfi
(flÎWÀˇ’˛‹¬, ›.±ıÁ.±ı.)
’˛‹¬V‰Î‹Ì∞fiÌ Á‹ZÎ Ë_ ⁄ıÃ˘ Ë÷˘ I›Îflı ÏÿT› ±fiı ±I›_÷
„@÷ÂÎ‚Ì ÷k‰ ÷ı‹fi΋Î_◊Ì ‰ËÌ flèÎ_ ˢ› ÷ı‰_ Ë_ ±fi¤‰Ì flè΢.
÷ı‹fiÌ Á΋ı ⁄ıÁ̱ı ±fiı ⁄‘Ì … Ï«_÷α˘ ‘˘‰Î¥ Ω› »ı.
·˘¿˘fiı ÷ı±˘ ¬flı¬fl xÿ›◊Ì «ÎËı »ı. ±ıÀ·ı … ·˘¿˘fiÎ_ ÿ—¬ ±ı
÷ı‹fiÎ_ ÿ—¬ ⁄fiÌ flËı »ı. ±ı Ë_ ÷ı‹fi΋Î_ Ωı¥ ¿<_ »\_.
- ÕÎ". ±ı.’Ì.…ı. ±Oÿ· ¿·Î‹
(flÎWÀˇ’Ï÷lÌ, ¤Îfl÷)
±Î’ ¤Îfl÷Ì› Á_V¿ÚÏ÷fiÌ fl¬ı‰Î‚Ì ¿flÌ flèÎÎ »˘. ‹ıÓ CÎb_ ÁÎ_¤Y›_
Ë÷_, ‰Î_E›_ ’HÎ Ë÷_, ’fl_÷ ’˛I›ZÎ Ωı‰Î◊Ì ’˛¤Î‰ ’Õu˘. Ë_ ’˘÷ı
‹Îfi_ »\_ ¿ı ±Î’ Á‹Î… Á‘ÎflHÎÎ ‹ÎÀı, ±ÎK›Î„I‹¿ ΩB≤Ï÷ ‹ÎÀı
’˛›Ifi˘ ±fiı μ’Λ˘ ¿flÌ flèÎÎ »˘. ±fiı ◊˘ÕÎ … Ô‰¬÷‹Î_ Ë_ …ı Ωı¥
Â@›˘ »\_ ¿ı ¬Ò⁄ ⁄Ï©ÂÎ‚Ì ≥…fiıfl˘, ÁΛÏLÀVÀ˘, Àı¿˚fi˘·˘Ï…VÀ˘
÷ı‹… ±L› ÷k‰Ï«_÷¿˘ ’HÎ ±Î’fiÌ ’ÎÁı »ı, ±fiı ¬Ò⁄ Á_ÿfl ¿Î›˝
Ï⁄˛ÀfifiÎ flÎ…‰Ì lÌ Ï’˛LÁ «ÎSÁ˝ ÁÎ◊ı... ±‹ıÏfl¿fi flÎWÀˇ’˛‹¬lÌ Ï⁄· „@·LÀfi ÁÎ◊ı...

πB·ıLÕfiÎ ‰ÕÎ’˛‘ÎfilÌ À˘fiÌ O·ıfl ÁÎ◊ı.... Ï⁄˛ÀfifiÎ flÎ…‰Ì lÌ Ï’˛LÁ όϷ’ ÁÎ◊ı... ¥{flΛ·fiÎ ‰ÕÎ’˛‘ÎfilÌ ÏÁ‹˘fi ’ıflÁ ÁÎ◊ı...

›fi˘fiÎ ‹Ë΋_hÎÌlÌ ¿˘ŒÌ ±LfiÎfi ÁÎ◊ı... ¿ıfiıÕÎfiÎ ‰ÕÎ’˛‘ÎfilÌ „VÀŒfi ËÎ’˝fl ÁÎ◊ı...

⁄ÎËflÌfifiÎ flÎ…‰Ì ¥ÁÎ Ï⁄fi Á·‹Îfi ±· ¬·ÌŒÎ ÁÎ◊ı... ÁS÷fi÷ı ±˘‹ÎfifiÎ ÿ̉Îfi Áˆ›ÿ ÁˆŒ Ï⁄fi Ë΋ÿ ÁÎ◊ı... ⁄ÎËflÌfifiÎ ‰ÕÎ’˛‘Îfi ¬·ÌŒÎ Ï⁄fi Á·‹Îfi ±· ¬·ÌŒÎ ÁÎ◊ı...

158
¿flÌ flèÎÎ »ı. ±ÎK›Î„I‹¿ „@÷ ‰√fl ±Î ¿˘¥fiı ¿˘¥ ¬ıÓ«Ì Â¿÷_
fi◊Ì.
- lÌ iÎÎfiÌ {ˆ·ÏÁ_Ë
(’Ò‰˝ flÎWÀˇ’Ï÷lÌ, ¤Îfl÷)
Ë_ ÿÁ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ±ËŸ ±ÎT›˘ Ë÷˘ I›Îflı ’fl‹ ’ÒF› ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiı ‹‚‰Îfi_ Áÿ˚¤ÎB› ’˛ÎM÷ ◊›_ Ë÷_. …ıfiÎ◊Ì Ë_ I›Îflı ’HÎ
’˛¤Îω÷ ◊›˘ Ë÷˘ ±fiı ±Î…ı ’HÎ ¬Ò⁄ ’˛¤Îω÷ »\_, ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ
±ı »ı ¿ı ’ÒF› ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ıfiÌ ±ÎK›Î„I‹¿ ±fi¤ÒÏ÷.
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰ÎfifiÌ Á‰˝ μI¿Ê˝fiÌ ¤Î‰fiÎ ±fiı „V’ÏflÀ Ë_
’˛‹¬V‰Î‹Ì∞‹Î_ ∞‰_÷’HÎı Ωı¥ flè΢ »\_.
- lÌ À˘fiÌ O·ıfl
(‰ÕÎ’˛‘Îfi, ›.¿ı.)
±Î’ı Á‹√˛ ωr ‹ÎÀı ±ı¿ ’˛ıflHÎΑ΋ ⁄fiÎ‰Ì ÿÌ‘_ »ı. ±Î’HÎÎ
’˛Î«Ìfi ≥Ï÷ËÎÁfiı ÏfiË΂Ìfiı ‹ÎflÌ ±_ÿfl √˙fl‰fiÌ ·Î√HÎÌ Ω√Ì
∂ÃÌ. V‰Î‹Ì∞, ±Î‰fiÎflÌ fi‰Ì ’ıœÌ ±Î’fiı ›Îÿ ¿flÂı, ±Î’fiı
Á‹V÷ ‹Îfi‰Ω÷ ›Îÿ flάÂı. ±Î’ı ±ËŸ ±ZÎfl‘΋fi_ Ïfi‹Î˝HÎ fi
¿›* ˢ÷ ÷˘ Á‹√˛ Á_V¿ÚÏ÷fi_ √˙fl‰ «ÎS›_ Ω÷.
- …„VÀÁ lÌ ‰Î›. ¿ı. Á⁄fl‰Î·
(«ÌŒ …„VÀÁ Á’˛Ì‹ ¿˘ÀÛ)
’˛Î«Ìfi¿Î‚◊Ì … ÿıÂfiÌ ‹ËkÎÎ Á_÷˘-ÁΑ±˘-ÁI’vÊ˘fiı ¿ÎflHÎı
flËÌ »ı. ±Î…ı ¤Îfl÷‹Î_ …ı Á_÷˘ »ı, ÷ı‹Î_ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi_
fi΋ ±fiı ÷ı‹fi_ ¿Î›˝ μE« ¿ZÎÎfi_ »ı ±ı‹Î_ ¿˘¥ Á_ÿıË fi◊Ì. ±Î
⁄Î⁄÷ ‹ÎhÎ ¤Îfl÷ ’Òfl÷Ì … fiËŸ, Á‹√˛ ωr¤fl‹Î_ ΩHÎÌ÷Ì »ı.
÷ı±˘ ¤Îfl÷fiÌ Á΄k‰¿÷Îfi_, fiˆÏ÷¿÷Îfi_ ‹ÒÏ÷˝‹Îfi V‰w’ »ı.
- lÌ ·Î·¿ÚWHÎ ±Õ‰ÎHÎÌ∞,
(’Ò‰˝ fiΛ⁄ ‰ÕÎ’˛‘ÎfilÌ)
‹fiı Á˙◊Ì ‰‘ V’Âı˝ »ı ≠‹¬V‰Î‹ÌfiÎ ±ÎI‹ÎfiÌ ’ωhÎ÷Î-
Ïfi‹˝‚÷Î. ±ı¿ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› …fiÎ˝Ï·VÀ ÷flÌ¿ı ‹ıÓ ¿ıÀ·Î›
‹ËÎfi¤Î‰-·˘¿˘fiÎ ≥LÀflT›Ò ·Ì‘Î »ı, ’HÎ ≠‹¬V‰Î‹Ì‹Î_ ‹fiı …ı
Ωı‰Î ‹Y›_ »ı ÷ı ⁄Ì…ı @›Î_› fi◊Ì ‹Y›_. ±ı »ı ±ı‹fiÌ Ïfi‹˝‚÷Î.
±ı‹fiÎ μkÎfl˘‹Î_ @›Î_› ‹Ï·fi÷Î fi◊Ì. fiflÌ ’ωhÎ÷Î. @›Î_› ≠ÏÁÏ©
159
¿ı V‰Î◊˝ T≤ÏkÎfi˘ ¤Î‰ fiËŸ !
- lÌ fl˘fiÎSÕ ’Àı·
(ÏŒ·ÎÕı„SŒ›Î ≥L@‰Î›flfl-ÁLÕı ±ÎT≤ÏkÎfiÎ ±ıÏÕÀfl, ›.±ıÁ.±ı.)
ωrfiÌ ‹Îfi‰Ω÷fiı ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿ıÀ·_ ⁄‘_ ±ÎM›_ »ı !
¬flı¬fl ÷ı ±‰HνfiÌ› »ı.
±ı‹fiÎ_ ÿ½fi◊Ì, ±ı‹fiÎ ‰Î÷ν·Î’‹Î_, ±ı‹fiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ‹Î_ ‹ıÓ …ı
‹ı‚T›_ »ı ±ı ÂOÿÎ÷Ì÷ »ı.
±Î‰Î Á_÷ÏÂfl˘‹ÏHÎ ±fiı ∑ÏÊ÷S› Á_÷fiı ’΋‰Î ±ı ±‰÷Îfl-
‰ÎÿfiÌ ÁÎ◊˝¿÷Î »ı. √Ì÷΋Î_ ¿èÎ_ »ı, “Á_¤‰ÎÏ‹ ›√ı ›√ı...” ’˛I›ı¿
›√‹Î_ Ë_ ±‰÷Ïfl÷ ◊Ι »\_. ±Î «ˆ÷L› ±fiı ¤Îfl÷‰Ê˝fiÌ ÁfiÎ÷fi
ÁÎ÷I›÷Î «ˆ÷L›fiÎ w’‹Î_ V‰Î‹Ì⁄Î’ÎfiÎ ÿıË‹Î_ ◊¥ »ı.
√_√Î…‚ Á‹Îfi ±ı‹fi˘ V‰¤Î‰. Ë_ ±ı‹fiı F›Îflı ’HÎ Ωı™ »\_,
I›Îflı ±ı‰_ ·Î√ı »ı ¿ı ΩHÎı Ë_ √_√ÎVfiÎfi ¿flÌ flè΢ ˢ™ ±ı‰Ì
ωÂ©-Â©-’˛⁄© ±ı‹fiÌ ÿıHÎ »ı !
- lÌ ±ı·. ±ı‹. ÏÁ_CΉÌ
(∫B·ıLÕfiÎ ’Ò‰˝ ¤Îfl÷Ì› flÎ…ÿÒ÷)
⁄˘«ÎÁHÎ Á_V◊ÎfiÎ ≠‹¬ ˢ‰Î »÷Î_ ÁÎfl_√’fl‹Î_ ≠‹¬V‰Î‹Ìfiı
√Îfl, ‹ÎÀÌ, »ÎHÎ ·Ÿ’÷Î ‹ıÓ Ωı›Î »ı. “Ë_ Á_V◊Îfi˘ ≠‹¬ »\_ ±fiı
±ı‰_ ¿Î‹ Ë_ ¿ı‹ ¿flÌ Â¿<_ ?” ±ı‰_ ÷ı‹fiÎ ‹fifiı »ı¿ ¬ÒHÎı ’HÎ,
±_÷flfiÎ ¬ÒHÎ΋Î_ ’HÎ @›Î_› fi◊Ì. ±ı‹fi΋Î_ ±Ëo¿Îflfi˘ ·ı fi◊Ì.
⁄‘ÎfiÎ ∞‰‹Î_ ¤√‰Îfifiı Ωı÷Î ±ı‰Î ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±ı¿
ω¤ÒÏ÷ »ı.
- …„VÀÁ ⁄Ì. …ı. ÿ̉Îfi
(‹A› L›Î›‹ÒÏ÷˝, √…flÎ÷ ËÎ¥¿˘ÀÛ)
fi‰Î ›√fiÌ ÁÎ÷ ±Ω›⁄Ìfi_ ‹Ò˚S›Î_¿fi ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ ÁË◊Ì
’˛◊‹ fi_⁄fl ±ZÎfl‘΋ ·¥ …Âı. ±Î ±¿S’fiÌ› »ı. ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…fiÎ «‹I¿Îfl˘‹Î_fi˘ ±Î ±ı¿ «‹I¿Îfl »ı. ¿˘¥ ÂËıfiÂÎË ±Î
¿Î‹ ¿flÌ fi ¿ı, ¿˘¥ Áfl¿Îfl ’HÎ fi ¿flÌ Â¿ı, ¿˘¥ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ›
Á_V◊Î ’HÎ fi ¿flÌ Â¿ı. ωr¤flfiÌ Áfl¿Îfl˘ fiı Á_V◊α˘±ı ±ËŸ◊Ì
⁄˘‘’Îà ·ı‰˘ Ωı¥±ı.”
- lÌ ÕÌ. ±Îfl. ¿ÎÏ÷˝¿ı›fi˚
(ÕΛflı@Àfl …fifl·, ‹Îfi‰ ±Ï‘¿Îfl ’_«)
flÎWÀˇ’Ï÷lÌ ÕÎ". ±ı.’Ì.…ı. ±Oÿ·¿·Î‹ ÁÎ◊ı... ‰ÕÎ’˛‘ÎfilÌ ‹fi‹˘ËfiÏÁ_Ë∞ ÷◊Πωfl˘‘ ’ZÎfiÎ fiı÷Î ·Î·¿ÚWHÎ ±Õ‰ÎHÎÌ∞ ÁÎ◊ı...

’Ò‰˝ ±Î„¡¿Î - ¿ıL›ÎfiÎ ‹„@÷ÿÎ÷Î flÎWÀˇ’˛‹¬ Ωı‹˘ ¿ıL›ÎÀÎ ÁÎ◊ı... flÎWÀˇ’Ï÷lÌ iÎÎfiÌ {ˆ·ÏÁ_CÎ ÁÎ◊ı...

¿ıfiıÕÎ ’ην‹ıLÀ‹Î_ ±Ï¤‰Îÿfi ’˛Á_√ı... Ï⁄˛ÏÀ ’ην‹ıLÀfiÎ ËÎμÁ ±Î"Œ ¿˘‹LÁ‹Î_ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ÁL‹Îfi Á‹Îfl_¤ ’˛Á_√ı...

ÀÎL{ÎÏfi›ÎfiÎ flÎWÀˇ’˛‹¬lÌ …\Ï·›Á L›flıflı ÁÎ◊ı... ›√ÎLÕÎfiÎ flÎWÀˇ’˛‹¬lÌ ›˘‰ıflÌ ¿Î√flÎ ‹Áı‰ıfiÌ ÁÎ◊ı... ÀˇÌfiÌÿÎÿfiÎ ‰ÕÎ’˛‘ÎfilÌ ‰ÎÁÿı‰ ’Î_Õı ÁÎ◊ı...

160
’˛‹¬V‰Î‹Ì ±Î ÿıÂfiÎ ‹ËÎfi ±ÎK›Î„I‹¿ fiı÷Î »ı. Ë_ ±ı‹fiı CÎHÎÌ
‰Îfl ‹Y›˘ »\_ ±fiı ÿflı¿ ‰¬÷ı ‹fiı ωÂıÊ ÂÎ_Ï÷fi˘ ±fi¤‰ ◊›˘
»ı. ¿ıÀ·Î¿ ·˘¿˘ ±ı‰Î ˢ› »ı, …ı‹fiÌ ËÎ…flÌ‹Î_, …ı‹fiÌ ÁÎ◊ı
Á‹› √΂‰Î◊Ì, ÷‹Îv_ ∞‰fi μ‹ÿÎ ⁄fiı »ı. xÿ›‹Î_ ±√Α ÂÎ_Ï÷
◊Λ »ı. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ËÎ…flÌ … …⁄fl…V÷ ’˛¤Î‰ ’ÎÕı »ı.
±Îç›˝fiÌ ‰Î÷ »ı ¿ı ±Î‰_ √…⁄fi_ ¿Î›˝ ¿flÎ‰Ì Â¿ı »ı, ±ÎÀ·Î
⁄‘Î ±fi›Î›Ì±˘ ’ÎÁı! ÷ı‹fiı ‹‚‰_ ±ı ‹ÎflÎ ‹ÎÀı ±ı¿ ‹‘fl
±‰Áfl »ı.
- ÕÎ". ±Îfl. Ï«ÿQ⁄fl‹˚
(±ıÀÏ‹¿ ±ıfi∞˝ ¿Ï‹ÂfifiÎ ±K›ZÎ)

flÎWÀˇfiÎ Ïfi‹Î˝H΋Î_ «ÎÏflh›‰Îfi Á‹Î… ÷ˆ›Îfl ¿fl‰˘ ±ı ’ΛÎfiÌ

⁄Î⁄÷ »ı. ±Î ¿Î›˝ ±ZÎfl’vÊ˘k΋ Á_V◊Î ±ıÀ·ı ¿ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì∞
¿flı »ı. ’˛Ωfi_ «ÎÏflh› ¨«_ ·Î‰‰Îfi˘ ÷ı‹fi˘ ’˛›Ifi »ı. ±fiı ÷ı‹Î_›
¬ÎÁ ¿flÌfiı ›‰Îfi˘fi_ «ÎÏflh› ¨«_ ·Î‰‰Îfi˘ ’˛›Ifi »ı, ±ıfiı Ë_
flÎWÀˇÏfi‹Î˝HÎfi_ ¿Î›˝ ¿Ë_ »\_. F›Îflı ÷‹ı ±ı¿ ›‰Îfifi_ «ÎÏflh› CÎÕ˘
»˘ I›Îflı ±ı ±ı¿ ‹ËÎfi CÎÀfiÎ ⁄fiÌ Ω› »ı.
- lÌ fiÎfiÌ ’η¬Ì‰Î·Î
(’˛ÏÁ© ‘ÎflÎÂÎVhÎÌ)

’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±ıÀ·ı ÁÎZÎÎ÷˚ ÏÿT›÷Î.

- lÌ Áÿ½fi Ï⁄fl·Î
(μz˘√’Ï÷, Ï⁄fl·Î ≥LÕVÀˇÌ{)

’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…ı ‘‹˝ μ’flÎ_÷ Á‹Î…Áı‰Îfi_ ¿Î›˝ ’HÎ ‰Ê˘˝

Á‘Ì ¿›* »ı. ÷ı‹HÎı ±ıÀ·_ ¿Î›˝ ¿›* »ı ¿ı ÷ıfiÌ ¿˘¥ √HÎfiÎ ◊¥ ¿ı
÷ı‹ fi◊Ì. ±Î Á‹Î…-Áı‰Î¤Î‰Ì ±ÎK›ÎÏ÷‹¿ ±Î_ÿ˘·fi ‹ÎÀı ’˛‹¬-
V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ_ lÌ«flH΢‹Î_ Ë_ fi÷‹V÷¿ ⁄fiÌ ’˛HÎ΋ ¿v_ »\_.”
- lÌ fl΋¿ÚWHÎ ⁄Ω…
(μz˘√’Ï÷, ⁄Ω… μz˘√ Á‹ÒË)

161
 …ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ

±Î„V÷@›‹˚ ±Î„V÷@›‹˚ ±ıÀ·ı ±Î„V÷¿÷Î.

¤√‰ÎfifiÎ ±„V÷I‰‹Î_ Ï«fl_÷fi ωrÎÁ.
‹‹ZÎ±˘fiÎ_ ˈ›ı ±Î„V÷¿÷Î ’˛√ÀΉ‰Ì ±ı ¿÷˝T› ’fl‹ÎI‹Îfi_ »ı,
…ıfiı ¤Î√‰÷¿Îfl ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ±ı¿ ÏÿT› Áÿ˚√HÎ ÷flÌ¿ı ‰Hν‰ı »ı.
…ı‹ ËÌflÎ◊Ì ËÌfl˘ ‰ı‘Λ ±ı‹, ‹‹ZÎ±˘fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ±„V÷I‰fi˘ ›◊Î◊˝ Ïfiç›
’fl‹ÎI‹Î ◊¿Ì … ◊Λ »ı - ±ı ÿÂν‰÷˘ ±Î Áÿ˚√HÎ, ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ¿Ú’Îw’ı ¢¤ı »ı.

±Î „V÷¿÷ÎfiÌ ¿ıÀ·Ì ωω‘ ±◊˝»Î›Î±˘ »ı !

’˛·›¿Î‚ı ’HÎ, V≤„WÀfi˘ ωfiΠ◊¥ √›Î ’»Ì ’HÎ ¤√‰Îfi
ÁÿÎ ’˛√À »ı, ÁÿÎ ÁοÎfl »ı, ±ı … Á‰˝ ¿÷νË÷ν »ı ÷ı‰Ì
’‰˝÷’˛Î› l©Î flάÌfiı ÷ı‹fiÌ ¤„@÷ ¿fl‰Ì.
±WÀ ’˛¿ÎflfiÌ ‹ÒÏ÷˝±˘‹Î_ ’fl‹ÎI‹Î ÁÎZÎÎ÷˚ Ïfi‰ÎÁ ¿flı »ı ±fiı
¤@÷˘fiÎ ¤Î‰ ±_√Ì¿Îfl ¿flı »ı ±ı‰Ì ’˛÷ÌÏ÷’ÒHν l©Î.
‰ıÿ˘, ¤√‰ÎfifiÌ ‰ÎHÎÌ ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÎ_ ÂÎVh΢ ÁI› »ı ÷ı‰Ì
±Ï‰«‚ ±ÎV◊Î.
±Î »ı ±Î„V÷¿÷Î.
’˛I›ZÎ ’ÒΩ ¿fḻı »Ì±ı. ¤@÷˘fiÎ ¤„@÷¤Î‰ ÷ı±˘ V‰Ì¿Îflı »ı,
›˘√ZÎı‹fi_ ‰Ëfi ¿flı »ı. ¤√‰Îfi Á‰˝hÎ »ı, ’fl_÷ ±Î ‹ÒÏ÷˝‹Î_
’˛I›ZÎ »ı ±ı‹ ‹ÎfiÌfiı ±ı‹fiÌ ¤„@÷ ¿fḻı »Ì±ı. ±ı‹fiı ±’˝HÎ
¿flÌfiı V‰Ì¿Îfl ¿fḻı »Ì±ı !”
±Î ÁÎfl »ı, ‹ÒÏ÷˝ ’˛I›ıfiÌ ±ı‹fiÌ ±fiL› l©Îfi˘ !
±Î ¿˘¥ ω‘Îfi fi◊Ì, ±Î ±ı¿ ÏÿT› ±fi¤ÒÏ÷ »ı.
±Î ±fi¤ÒÏ÷ ÁÎ◊ı ÷ı±˘ Ãο˘fl∞fiÌ Áı‰Î ¿¥ flÌ÷ı ¿flı »ı ?
±ıfi_ ÏfiflÌZÎHÎ ’HÎ ‹ÎHÎÁfiı ¤„@÷¤Î‰◊Ì »·¿Î‰Ì ÿı »ı.

√ HÎÎ÷Ì÷ Á_÷ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ Á˙◊Ì ‰‘ Ïfi¿À »ı. ±Î◊Ì, ÷ı±˘

±Î ±Î„V÷@÷Îfi_ ‹ÒÏ÷˝‹_÷ V‰w’ »ı.
÷ı‹fiı ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl »ı, ±Î◊Ì Á‹√˛ «flΫfl‹Î_ ÷ı‹fiı
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ±„V÷I‰fiÌ Á‰˘˝E« ’˛÷ÌÏ÷ »ı.
±ZÎfl‘΋‹Î_ flèÎÎ ◊¿Î «flΫfl‹Î_ T›ÎM÷ ’fl‹ÎI‹Îfiı …ı fiÌfl¬Ì
¿÷Πˢ›, ±ı‹fiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ¿ı‰Ì ±fiL› l©Î ˢ› ?!
’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ÷ıfi_ ‹ÒÏ÷˝‹_÷ ÿ½fi »ı.
‹ÒÏ÷˝‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ±fiL› ±fiı ’fl‹ ±Î„V÷¿¤Î‰.
±‹Î’, ±ÁÌ‹ l©Î.
‹ÒÏ÷˝ ±ıÀ·ı V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı ’ÎÊÎHÎ-‘Î÷fiÌ ‹ÒÏ÷˝ fiËŸ, ±ı¿
∞‰_÷ «ˆ÷L›‹› ±„V÷I‰ !
÷ı‹Î_› lÌ ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ «·‹ÒÏ÷˝ ÷˘ ±ı‹fi_ ∞‰fi !
1988‹Î_ {΄Q⁄›Î‹Î_, ÀÌ.‰Ì. Á_‰ÎÿÿÎ÷Î ‹˘ÁıÁ ÏŒÁ̱ı
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ⁄Î…\‹Î_ flËı·Ì lÌ ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÷flŒ
Ïfiÿı˝Â ¿flÌfiı ’Ò»u_ Ë÷_ — “±Î ÂÎfi_ ’˛÷Ì¿ »ı ?”
V‰Î‹Ìḻı ÂÌCβ÷Î◊Ì ¿èÎ_ Ë÷_ — “±ı ’˛÷Ì¿ fi◊Ì, ’˛I›ZÎ
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ »ı ! ±‹ı ±ı‹fiÌ ’˛ıflHÎÎ ’΋Ìfiı, ±ı‹fiı
±Î√‚ flάÌfiı, ±ı‹fiÎ ±Îÿı ‹…⁄ ¿Î›˝ ¿fḻı »Ì±ı. fl˘…
163
Ë Ïfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…, ¤√‰Îfi lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ fiÎfiÌ Áfl¬Ì
±ı¿ «·‹ÒÏ÷Û »ı. …^fiÎ√œ‹Î_ …ı ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiı ±ZÎfl⁄˛õ
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’ÒF›Î Ë÷Î ÷ı … ‹ÒÏ÷Ûfi_, ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı
…ÒfiÎ√œ◊Ì fiÌ¿Y›Î ⁄Îÿ, ÷Î. 23-1-71(ÁÎà ‰flÁ)Á‘Ì ·Î·fi-
’ηfi ¿›Û_. I›Îfl ’»Ì V‰Î‹ÌlÌfiı ±ı‹fiÌ Áı‰Î ‹‚Ì »ı.
V‰Î‹ÌlÌfiı ‹fi ±Î Ãο˘fl∞fiı ‹Ò¿Ìfiı ’˘÷Îfi_ ±·√ ¿˘¥
±ÏV÷I‰ … fi◊Ì. ÷ı‹fiı ±’˝HÎ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› ¿o¥ ¬Î‰_ fiËŸ, ±ı‹fiı
±’˝HÎ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› ¿o¥ V‰Ì¿Îfl‰_ fiËŸ. Ãο˘fl∞ ±ıÀ·ı Ãο˘fl∞ !
±ıfi˘ ¿˘¥ ω¿S’ fiËŸ !
¤T› ÁL‹Îfi Á‹Îfl_¤ ˢ› ¿ı ÁÎÿÌ ’W’‹Î‚Î, μÿ˚CÎÎÀfi ˢ› ¿ı
¬Î÷‹ËÒ÷˝, ‹Ë˘IÁ‰ ˢ› ¿ı ¿˘¥fiÎ CÎflı ’‘fl΋HÎÌ, Ãο˘fl∞ ωfiÎ
¿Â_ … fiËŸ. Ãο˘fl∞ … ’√·Î_ ¿flı, Ãο˘fl∞ … μÿ˚CÎÎÀfi ¿flı,
±ı‹fiÌ º„WÀ … ⁄‘ı ◊Λ... …ı ¿Î_¥ »ı ÷ı ⁄‘_ Ãο˘fl∞fi_. ±fiı …ı
¿Î_¥ ◊Λ »ı ÷ı ’HÎ ±ı‹fi˘ … ’˛ÁÎÿ ! V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±ı ±¬_Õ ºœ÷Î.
±"À·ÎLÀ΋Î_ 1988‹Î_ ±ı¿ ÁÎ_…ı ΩËıflÁ¤Î‹Î_ …‰Î ‹ÎÀı
V‰Î‹ÌlÌ μ÷Ή‚‹Î_ Ë÷Î. ±ı‰Î‹Î_ ±ı¿ ¤Îω¿ ±ÎT›Î. ÷ı±˘ ±ı¿
‹Î"Àı· ⁄Î_‘‰ÎfiÎ Ë÷Î. ÷ıfiÎ ¤ÒÏ‹’Ò…fi ‹ÎÀı ¿’Õ΋Î_ ‹ÎÀÌ ⁄Î_‘Ìfiı
·ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹fiÌ ≥E»Î Ë÷Ì ¿ı ±Î ‹ÎÀÌ ’fl V‰Î‹ÌlÌ «flHÎ ‹Ò¿ı
±ıÀ·ı ¤ÒÏ‹ ≠ÁÎÿÌfiÌ ◊¥ Ω›.
 ÷ı±˘ ¿’Õ_ ’ˢ‚_ ¿flÌfiı ‹ÎÀÌ ’Î◊flÌ flÎË Ωı÷Î_ ⁄ıÃÎ.
V‰Î‹ÌlÌfiı ’√·Î_ ¿fl‰Î ωfi_÷Ì ¿flÌ, ÷fl÷ V‰Î‹Ìḻı ±ıı ‹ÎÀÌ
’fl ⁄˛õ÷Ì◊˝ V‰Î‹Ìfiı Ãο˘fl∞ ’‘flΉ‰Î ¿èÎ_ fiı ¿˘¥fi˘ Àı¿˘ ·Ì‘Î
‰√fl V‰Î‹ÌlÌ {Õ’◊Ì fiÌ«ı ⁄ıÁÌ √›Î. ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiı
ËÎ◊‹Î_ ·¥ ‹ÎÀÌ ’fl «·ÎT›Î ! «flH΋Î_ ‘Ò‚fi˘ V’ÂÛ ¿flÎT›˘ fiı
CÎÕ̉Îfl ÷ıfiÎ ’fl ωflÎÏ…÷ ¿›ÎÛ, ’W’fiÌ ’Î_ÿÕÌ ‹Ò¿Ì ≠Î◊ÛfiÎ ¿flÌ,
‹‹ZÎfiı ¿Î›Û Œ÷ıË ◊Λ ÷ı ‹ÎÀı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î. ±ı ¤Î¥ ÷˘
±Îfi_ÿ‹Î_ √fl¿Î‰ ◊¥ √›Î Ë÷Î, ’fl_÷ ⁄Ì∞ ÷flŒ V‰Î‹ÌlÌfiÌ
±fiL› ¤„@÷fi_ ÿ½fi Ë÷_.
V‰Î‹ÌlÌ μ÷Ή‚‹Î_ ’HÎ Áı‰¿‘‹Û fi «Ò¿ı. Á΋ÎL› ‹ÎHÎÁfiı
±ı‹ ◊Λ ¿ı ¬Î÷ωϑfiÌ …B›Î ’fl fi …¥ ¿Λ ÷˘ ±ËŸ ’√·Î_
’ÎÕÌ ÿı‰Î‹Î_ Â_ ±fiÏ«÷ ◊¥ …‰Îfi_ ! ’HÎ ±ı Á΋ÎL›÷Î »ı,
V‰Î‹ÌlÌ @›Î_ Á΋ÎL› »ı !
V‰Î‹ÌlÌ Ïÿ‰Î‚Ì ’»Ì ≠⁄˘Ï‘fiÌ ±ı¿ÎÿÂÌfi˘ μIÁ‰ ±‹ÿΉÎÿ
∂…‰ı. ±ı¿‰Îfl fi‰Î ‰ÊÛı ’‘ΛÎÛ I›Îflı ËÏfl¤@÷˘‹Î_ μIÁÎË »‰Î¥
√›˘. ⁄‘αı ¤ı√Î ‹‚Ì ±‹¿ fl¿‹ ¤ı√Ì ¿flÌ. ≠¤ÎÂ_¿fl ’_ÕuÎ
Á¤Î‹Î_ ΩËıflÎ÷ ¿fl‰Î ∂¤Î ◊›Î. “±Î…fiÎ Â¤ Ïÿ‰Áı ±‹ÿΉÎÿ
ÁIÁ_√ ‹_Õ‚ ±Î Áı‰Î V‰Î‹ÌlÌfiı ±’ÛHÎ...”
‰E«ı … ±À¿Î‰Ìfiı V‰Î‹ÌlÌ ⁄˘S›Î — “±ı ¤Î¥ ! ‹fiı fiÏË,
±Î Ãο˘fl∞fiı ±’ÛHÎ ¿fl‰Îfi_ ¿Ë˘...”
“±Î’b_ @›Î_ ¿Â_ »ı ? ⁄‘_ Ãο˘fl∞fi_ »ı, Ãο˘fl∞fiı ·¥fiı ⁄‘_
»ı. ±ı‹fiı … ⁄‘_ ±’˝HÎ ◊Λ, ±Î’HÎı ÷˘ Áı‰¿, ±Î’HÎfiı ±’˝HÎ
fi ˢ›...”
¿ı fiıÕÎfiÌ ’ηÎÛ‹ıLÀ‹Î_ 1988‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfi_ ÁL‹Îfi ›˘Ω›_.
V‰Î‹ÌlÌ Ãο˘fl∞ ÁÎ◊ı ’ηÎÛ‹ıLÀ‹Î_ ’‘ΛÎÛ. ’ην‹ıLÀfiÎ ±K›ZÎı
V‰Î‹ÌlÌfi_ fi΋ ΩËıfl ¿flÌ ¿èÎ_ — “¤Îfl÷fiÎ ‹ËÎfi Á_÷ ≠‹¬-
V‰Î‹Ì∞ ±Î’HÎı I›Î_ ’‘Λν »ı, ±Î’HÎı ÷ı‹fi_ V‰Î√÷ ¿fḻı »Ì±ı.”
I›Îflı Á˙fiÎ_ ±Îç›˝ ‰E«ı V‰Î‹Ìḻı ’˘÷ı ∂¤Î fi ◊÷Î_
⁄Î…‹Î_ Ãο˘fl∞ ·¥fiı ⁄ıÃı·Î Ïfi¤Û›V‰w’ V‰Î‹Ìfiı ’˛◊‹ ∂¤Î
¿›ÎÛ fiı ⁄‘Îfiı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿÂÛfi ¿flÎT›Î_. ’˘÷ı ÷ı‹fiÎ Ïfi÷Î_÷ Áı‰¿
»ı ±ı flÌ÷ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ÷fl÷ ⁄ıÁÌ √›Î !
fiˆfl˘⁄Ì‹Î_ ΩËıfl ÁL‹Îfi Á‹Îfl_¤‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ⁄Ë‹Îfi Ï«é
±’ÛHÎ ¿fl‰Î ‹"›fllÌ V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ±ÎT›Î ¿ı ÷fl÷ V‰Î‹ÌlÌ
±ı‹fiı Ãο˘fl∞ ’ÎÁı ·¥ √›Î, Ãο˘fl∞fiÎ_ «flH΢‹Î_ ‘flÎT›_. ’»Ì
164
… ÷ıfiı V‰Î‹Ìḻı V‰Ì¿Î›Û_ !
¿ıfiıÕÎfiÌ ’ηÎÛ‹ıLÀ‹Î_ ±Ï¤‰Îÿfi ˢ› ¿ı Ï⁄˛ÏÀ ’ην‹ıLÀ‹Î_
ÁL‹Îfi, Á‰HÎÛ÷·Îfi˘ ¤T› ±‰Áfl ˢ› ¿ı ›fi˘‹Î_ Ï‹·ıÏfi›‹
‘‹˝Á_Áÿfiı Á_⁄˘‘‰ÎfiÌ Ë˘›, ≠Á_√ ‹˘À˘ ¿ı fiÎfi˘ ˢ› - ⁄‘_
Ãο˘fl∞ ‹ÎÀı »ı. ±Î ‹Îfi-ÁL‹Îfi ±Î’HÎÎ_ fiËŸ, ¤√‰ÎfifiÎ_ »ı,
±Î’HÎı ÷˘ ±ı‹fiÎ ÿÎÁ »Ì±ı - ±Î ±ı‹fiÌ ‰Ø Á‹Ì ºœ÷Î.
1977fiÌ ’Î_«‹Ì …Òfiı ‹_⁄¥◊Ì ‰Ëı·Ì Á‰Îflı V‰Î‹ÌlÌfiÌ
ωÿı›ÎhÎÎ ≠Îfl_¤Î÷Ì Ë÷Ì. flÎhÎı 1-25 ‰Î√ı ±ıfl≥ÏLÕ›ÎfiÎ “Á‹˛ÎÀ
±Â˘¿”‹Î_ ·_Õfi …¥ flèÎÎ Ë÷Î. ±"fl’Î"À˝ ’fl ¤@÷˘fiÌ ‹ıÿfiÌ
∂‹ÀÌ Ë÷Ì. M·ıfifi˘ Á‹› ◊÷Î_ ±"fl’Î"À˝ ‹ıfiı…fl ÷◊Î ¿"MÀfi
V‰Î‹ÌlÌfiı M·ıfifiÌ ÁÌÕÌ Á‘Ì ÿ˘flÌ √›Î. ’√Ï◊›Î_ «œ‰Îfiı ⁄ÿ·ı
V‰Î‹ÌlÌ ∂¤Î flèÎÎ. ÷ı±˘ Ãο˘fl∞ ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ flÎË Ωı¥
flèÎÎ Ë÷Î ! ‹"fiı…fl fiı ¿"MÀfiı ’√Ï◊›Î_ «œ‰Î ωfi_÷Ì ¿flÌ ÷ıÀ·Î‹Î_
Ãο˘fl∞ ·¥fiı Áı‰¿ ±Î‰Ì √›Î. ÷ı‹fiı ≠◊‹ «œ‰Î ¿èÎ_. ËÏfl¿ÚWHÎ
‹ËÎflÎ… «œuÎ ’»Ì … ’˘÷ı «œuÎ.
…ı±˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ‰Ì.±Î¥.’Ì. ÷flÌ¿ı Áı‰Î-ÂlÒÊÎ ¿flÌ flèÎÎ
Ë÷Î, ÷ı‹fiı ·ÎB›_ ¿ı V‰Î‹ÌlÌfiı ‹fi ‰Ì.±Î¥.’Ì. ’fl‹ÎI‹Î »ı.
±Î‰_ ±ı¿ ‰¬÷ fiËŸ, ±fiı¿ ‰¬÷ ÁË…÷Î◊Ì ⁄L›Î ¿flı !
flÎ WÀˇ’Ï÷ ÕÎ". ±ı. ’Ì. …ı. ±Oÿ· ¿·Î‹ ˢ› ¿ı ±‹ıÏfl¿fi
flÎWÀˇ’˛‹¬ Ï⁄· „@·LÀfi ˢ›, Ï⁄˛ÏÀ flÎ…‰Ì Ï’˛LÁ «ÎSÁ˝ ˢ› ¿ı
⁄ÎËflÌfifiÎ Âı¬ ¥ÁÎ Ï⁄fi Á·‹Îfi ˢ›, ‰ıÏÀ¿fi ÏÁÀÌ‹Î_ Ϭ˛V÷Ì
‘‹Û√v ’˘’ Fˢfi ’Î"·fiı ‹‚‰Îfi_ ˢ› ¿ı ⁄˙© ‘‹ÛfiÎ ‰ÕÎ
ÿ·Î¥ ·Î‹Îfiı, V‰Î‹ÌlÌ Ãο˘fl∞fiı Ëo‹ıÂÎ_ ±Î√‚ ‘flı ±fiı
±ı‹fi˘ ±‰U› ’Ïfl«› ±Î’ı - ±ı¿ ∞‰_÷ T›„@÷fiÌ …ı‹ !
1977‹Î_ fiÎ¥fl˘⁄Ì‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ Ï⁄flÎ…‹Îfi Ë÷Î. ¿ıL›ÎÀÎ
¿Î"LŒflLÁ ËΘ·‹Î_ ¿ıL›ÎfiÎ flÎpˇ≠‹¬ lÌ ÕıÏfi›· ±Îfl’ ‹˘¥fiÎ
±Ï÷Ï◊ωÂıÊ ’ÿı ÁIÁ_√ Á¤Î ±fiı ¿Ì÷˝fi ±ÎflΑfiÎ Á_’Lfi ◊¥.
Á¤Îfiı ±_÷ı lÌ ‹˘¥ V‰Î‹ÌlÌfiÌ flΩ ·¥ ωÿΛ ◊‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ
¿fl÷Î Ë÷Î. ±«Îfi¿ V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı fl˘@›Î. ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ
‹ÒÏ÷Û ’ÎÁı ·¥ √›Î. ¤Î‰◊Ì ÷ı‹fiÎ_ ÿÂÛfi ¿flÎT›Î_. ‹ÏË‹Î ¿è΢.
±ı¿ ±ÎÏ¡¿fi Ï‹ÏfiVÀflfiı ±ı ‹ÒÏ÷Û‹Î_ ¿ıÀ·Ì ≠÷ÌÏ÷ ±Î‰Ì ËÂı
÷ı ÷˘ ±ı ΩHÎı, ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfi˘ ¤„@÷¤Î‰ Á˙fiı V’Âa √›˘.
∞‰fifiÎ ’˛I›ı¿ ’√Ï◊›ı Ãο˘fl∞ ≠◊‹.
@›Îflı¿ Á‹Îfl_¤˘‹Î_ Ãο˘fl∞fi_ ±ÎÁfi ÷ı‹fiÎ ±ÎÁfi◊Ì fiÌ«_
√˘Ã‰Î›_ ˢ›, ’˘÷Î◊Ì ’λ‚ ˢ› ¿ı ∂b_ ˢ› ÷˘ ÷fl÷ ¿ËÌ ÿı — ±ı¿ ‰¬÷ ±Î¬Î Ïÿ‰ÁfiÌ ¿ÏÃfi ‹ÁÎŒflÌ ¿flÌfiı V‰Î‹ÌlÌ flÎhÎı
“±Î‹ fi «Î·ı. Ãο˘fl∞ ‘HÎÌ »ı, ±Î’HÎı Áı‰¿ »Ì±ı.” ‹Ëı‚Ή ’‘ΛÎÛ. ËÏfl¤@÷˘±ı μ‹_√¤ıfl fi√fl›ÎhÎÎfi_ ±Î›˘…fi ¿›Û_
‰Õÿ·Î √΋ı V‰Î‹ÌlÌ ’‘fl΋HÎ̱ı √›Î Ë÷Î. ÁÎ◊ıfiÎ Á_÷fiÎ Ë÷_. ¬Ò⁄ ◊οı·Î ˢ‰Î »÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ fi√fl›ÎhÎ΋Î_ ΩıÕΛÎ.
ËÎ◊‹Î_ Ãο˘fl∞ Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı ±ı¿ ¬flÂÌ VÀı… ’fl ‹Ò¿Ì Àˇ"¿Àfl‹Î_ Ï⁄flÎF›Î. ËÏfl¤@÷˘fiÌ ¬Ò⁄ ¤ÌÕ Ë÷Ì. ±ı‹Î_ ±ı¿
Ë÷Ì. Ãο˘fl∞ ‹ÎÀı ¿˘¥ ±ÎÁfi fi Ë÷_. V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “Ãο˘fl∞fiı ËÏfl¤@÷ı Ëfl¬‹Î_ ±Î‰Ì …¥fiı V‰Î‹ÌlÌfiı ËÎfl ’ËıflΉ‰Î ‹ÎÀı
¬flÂÌ ’fl ⁄ıÁÎÕ˘. Ë_ fiÌ«ı ⁄ıÁÌ …¥Â !” ±fiı ·Î¬˘fiÎ ±Î ËÎ◊ ·_⁄ÎT›Î. V‰Î‹Ìḻı ±ı¿ÿ‹ ÷ı‹fi˘ ËÎ◊ ’¿Õu˘, ±À¿ÎT›˘
√vËÏflfiı fiÌ«ı ⁄ıÁ‰Î‹Î_ …flΛ Á_¿˘« fi ◊›˘. fiı ¿èÎ_ — “’Ëı·Î_ Ãο˘fl∞fiı ‘flΉ˘, ‹fiı ’»Ì.”
Áfl÷fiÌ …ı. …ı. ±ıfl¿_ÏÕÂLÕ ‹Î¿ÛıÀfiÎ μÿ˚CÎÎÀfi Á‹Îfl_¤‹Î_ VÀı… Ãο˘fl∞ ’˛I›ıfiÌ ‹›Î˝ÿÎ ±fiı ÿÎÁI‰¤„@÷‹Î_ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌ
’fl V‰Î‹ÌlÌ ’‘ΛÎÛ I›Îflı A›Î· ±ÎT›˘ ¿ı ’˘÷ÎfiÎ ‹ÎÀı ÁÂ˘Ï¤÷ ÁÿÎ ±Ï‰«‚.
±ÎÁfi »ı ±fiı Ãο˘fl∞ ‹ÎÀı ÁÎÿ_ ±ÎÁfi »ı.
V‰Î‹ÌlÌ ∂¤Î flËÌ √›Î ±fiı ¿èÎ_, “Ãο˘fl∞fiı
±Î (’˘÷ÎfiÎ) ±ÎÁfi ’fl ’‘flΉ˘, Ë_ ’ı·Î ’fl
⁄ıÁÌÂ.” ’»Ì ÷˘ ËÏfl¤@÷˘ Ãο˘fl∞ ‹ÎÀı
√η̫˘ ·¥ ±ÎT›Î, ±fiı Ãο˘fl∞ ‹ÎÀıfiÎ
±ÎÁfi ’fl Ï⁄»ÎT›˘ I›Îflı … ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÎ
±ÎÁfi ’fl Ï⁄flÎF›Î.
±fiı¿ ‰¬÷ Á‹ÒË Œ˘À˘ ·ı‰Îfi˘ ◊Λ, I›Îflı
’HÎ ±Î … ±fi¤‰ ◊Λ. Ãο˘fl∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ œo¿Î¥
Ω› ÷˘ V‰Î‹ÌlÌ◊Ì ÁËfi fi ◊Λ. ‰Õ˘ÿflÎ
Ï…S·ÎfiÎ ¿HÎ’ÎÕ √΋ı V‰Î‹ÌlÌ ’‘ΛÎÛ Ë÷Î
I›Îflı ËÏfl¤@÷˘fiı ±ı‰Ì ≥E»Î ◊¥ ¿ı ±Î’HÎı
V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ◊ı Á‹ÒË Œ˘À˘ ·ı‰ÕΉ̱ı. ⁄‘Î
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î…⁄Î…‹Î_ Ëfl¬¤ıfl √˘Ã‰Î¥ √›Î.
±ı‹Î_ Ãο˘fl∞fiÌ ‹ÒÏ÷Û œ_¿Î¥ √¥. V‰Î‹ÌlÌ ÷fl÷
±¿‚Î¥ √›Î. ±fiı ¿Ëı — “Ãο˘fl∞ ±Î‰ı ±ı‰Ì
flÌ÷ı Œ˘À˘ ’ÎÕ˘. ±Î’HÎfiı ⁄Á ±Î’b_ … ÷Îfi »ı. ’HÎ ±Î’HÎı ±ı‹fiı
·¥fiı »Ì±ı !”
¿˘¥ V‰Î‹ÌlÌfiı ±ı‹ ¿Ëı ¿ı “±Î’fiÎ ‹ÎÀı … ¬ÎÁ ±Î ‰Îfi√Ì
÷Î. 17-4-88fiÎ flω‰Îflı ·_Õfi‹Î_ ›‰¿‹_Õ‚fiÌ Ï‰ÏÂp
Á¤Î‹Î_ ›‰¿˘±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ωfi_÷Ì ¿flÌ — “±Î’fiı ’η¬Ì‹Î_
»ı” ÷˘ ÷fl÷, ZÎHÎfiΛ ω·_⁄ ‰√fl ¿ËÌ ÿı — “‹ÎflÎ ‹ÎÀı ¿fl˘ »˘ ⁄ıÁÎflÌfiı Á¤Î‹Î_ ·¥ …‰Î »ı.”
±ı‹ fiËŸ, Ãο˘fl∞ ‹ÎÀı ¿fḻı »Ì±ı ±ı‹ ⁄˘·˘. Ãο˘fl∞ ‹ÎÀı … V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±Î’HÎı Ãο˘fl∞ ’ÎÁı ¨«ı ±ÎÁfiı ⁄ıÁÌfiı
¿fl‰_, ±‹ÎflÎ ‹ÎÀı fi ¿fl‰_.” …¥±ı ÷ı ÁÎv_ fiËŸ. ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiı ⁄ıÁÎflÌ ·ıΩı. Ë_ «Î·÷˘
Ãο˘fl∞±ı …ı ±_√Ì¿Îfl fi ¿›Û_ ˢ› ±ı V‰Î‹ÌlÌfiı Á‰˝◊Î ±Î‰ÌÂ...”
±V‰Ì¿Î›˝, ¤·ıfiı ÷ı √‹ı ÷ı‰Ì ‹ÒS›‰Îfi «Ì… ˢ›, ¿ı ’ÎHÎÌfi˘ ±ı¿ ÁIÁ_√ ‹_Õ‚fiÎ «ıfl‹ıfi ÁÌ. ±ı‹. ’Àı·ı ¿èÎ_ — “⁄Î’Î ! ±Î
M›Î·˘ ˢ› ! ±ı¿ ’˛Á_√ı ÷ı±˘ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î — “Ãο˘fl∞fiı ›‰¿˘±ı ¬Ò⁄ ‹Ëıfi÷ ¿flÌ »ı, ÷˘ ⁄‘Îfiı flÎ∞ ¿fl˘.”
‘flÎT›Î ωfiÎ ¬Î‰_ ÷ı ‘Ò‚ ⁄flÎ⁄fl »ı.” ’HÎ V‰Î‹Ìḻı ‹«¿ fi ±Î’Ì. ¬Ò⁄ ±Î√˛Ë ¿›˘Û ÷˘ ¿Ëı —
165
“±ËŸ◊Ì ÿfl‰ÎΩ Á‘Ì ¨«¿Ì ·ıΩı, ⁄Á.”
›‰¿˘±ı ¿èÎ_ — ’HÎ V‰Î‹Ì, ±‹ı ÷˘ ±‹ÎflÌ Á¤Î‹Î_ ±Î’fiı
ωÏÂp flÌ÷ı ÁL‹Îfi‰Î ‹Î√̱ı »Ì±ı.”
ŒflÌ ÁÌ. ±ı‹. ’Àı·ı ωfi_÷Ì ¿flÌ... CÎHÎÌ ±ÎfiοÎfiÌfiı ±_÷ı ¬Ò⁄
‹˘À˘ ±’flΑ ◊¥ …÷˘ ˢ› ÷ı‹ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “ËÏfl¿ÚWHÎ
‹ËÎflÎ…fiı ·¥fiı ⁄ıÁÌÂ. ’HÎ ±ı¿ Âfl÷, ’η¬Ì …‹Ìfi◊Ì ±ı¿ …
eÀ ¨«Ì flËı‰Ì Ωı¥±ı. …ı‹ ¬flÂÌ ’fl …¥±ı ÷ı‹, ’η¬Ì ¬¤ı
fiËŸ ¨«¿‰ÎfiÌ.”
›‰¿˘ ¿⁄Ò· ◊›Î. “¨«Î fiËŸ ¿fḻı, ⁄Î’Î !”
“¨«Î ¿flÌ ÿ˘ ÷˘ !!”
“±Î’fi΋Î_ „@÷ ⁄Ë »ı, ÂflÌfl‹Î_ ‰…fi ‹Ò¿Ì ÿıΩı fiı ! ±‹ı
¨«¿Ì … fi ¿̱ı !”
÷fl÷ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “„@÷ ˢ› ÷˘’HÎ, ¨«Î ◊¥±ı ÷˘
fiÌ¿‚Ì Ω›. Ãο˘fl∞fiÌ - ‹_ÏÿflfiÌ ‹›ÎÛÿÎ flËı‰Ì Ωı¥±ı.”
V‰Î‹Ìḻı Âfl÷˘ ÁÎ◊ı ‹ËÎ’flÎHÎı ’η¬Ì‹Î_ ±Î‰‰Î ËÎ ’ÎÕÌ
’HÎ ‹¬Îflg‰ÿ ’fl “fl¬ı ±’flΑ ◊¥ Ω›” ±ı Â_¿Î ‹¬ ’fl ±ı‹
fiı ±ı‹ flËÌ. ⁄ÌΩ Ïÿ‰Áı ’η¬Ì‹Î_ Ï⁄flÎF›Î. ¬˘‚΋Î_ ËÏfl¿ÚWHÎ
‹ËÎflÎ…fiı ·Ì‘Î. œ‚ı·Î_ fi›fiı, ÿÌfi ‰ÿfiı V‰Î‹ÌlÌ ‹_« ’ÎÁı
’η¬Ì◊Ì ∂÷›ÎÛ I›Îflı … ÏfiflÎ_÷ ±fi¤‰Ì. ›‰¿˘±ı ’HÎ ±ı¿
eÀ◊Ì ¨«Ì ’η¬Ì ¿flÌ fiËŸ ! »÷Î_ ‹_Ïÿfl‹Î_ Ãο˘fl∞ Á‹ZÎ ËÎ◊
ΩıÕÌ V‰Î‹Ìḻı ±Î ±’flΑ ⁄ÿ· ¬Ò⁄ Z΋Π‹Î_√Ì !
Ãο˘fl∞fiı …flÎ ’HÎ ¿p ’Õı ÷˘ ÷ı V‰Î‹ÌlÌfiı ’˘÷Îfiı ¿WÀ
’Õ÷_ ˢ› ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ±fiı¿ √b_ ·Î√ı ! ¤Ò¬ ¿ı ÷flÁ, ◊ο ¿ı
ÏfiƒÎ - ⁄‘_ … Ãο˘fl∞fiı ’HÎ »ı, ±ı‹ ÷ı±˘ ’˛÷ÌÏ÷’Ò‰˝¿ ‹Îfiı !
Á‹›ı Á‹›ı Ãο˘fl∞fiÎ ◊΂, Á‹›ı Á‹›ı ±ı‹fiı …‚, Á‹›ı
±Îfl΋ fiı Á‹›ı ’Ò…fi... ±ı‹Î_ @›Î_› «Ò¿ ◊‰Ì fi … Ωı¥±ı -
±ı‰˘ ±ı‹fi˘ ¤„@÷’ÒHν ±Î√˛Ë. ‹_Ïÿfl˘‹Î_ Ãο˘fl∞fiÌ Áı‰Î‹Î_ ’HÎ
±ı‰_ … Ωı¥±ı. ÷ı‹Î_ ŒıflŒÎfl ◊Λ ÷˘ V‰Î‹ÌlÌ T›Î¿<‚ ◊¥ Ω›.
ÃÎ ¿˘fl∞fiÌ Áı‰Î‹Î_ ¿_¥ ±’flΑ ◊Λ I›Îflı ±ı‹fiÌ ±Î_¬‹Î_
±«Ò¿ ±Î_ÁfiÌ ¤ÌfiΠ’◊flÎ¥ Ω› »ı. Ãο˘fl∞fiı …‹ÎՉ΋Î_,
…√ÎՉ΋Î_, …‚ ’Ή΋Î_, ±Îfl÷Ì ¿fl‰Î‹Î_ ω·_⁄ ◊Λ ÷ı
V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı ±ÁèΠˢ› »ı. ±Î ⁄‘_ Ωı¥fiı ¿˘¥ ’˛Â_ÁÎ ¿fl÷Î_
⁄˘·Ì Ω› ¿ı ±Î’ ÷˘ Ãο˘fl∞fi_ ⁄Ë K›Îfi flά˘ »˘. I›Îflı
÷ı±˘fiÎ ±Î ÂOÿ˘ Á_¤‚Λ … — “±Î’HÎı Ãο˘fl∞ ‹ÎÀı ¿Â_ …
166
¿fl÷Î fi◊Ì. Ãο˘fl∞ ±Î’b_ ·Î·fi-’ηfi ¿flı »ı. ±Î’HÎı ±ı‹fiÌ
Á_¤Î‚ flάfiÎflÎ ¿˘HÎ ! Á_¤Î‚ ÷˘ ±ı ±Î’HÎÌ flάı »ı.”
√‹ı ÷ı‰Ì ⁄Ì‹ÎflÌ‹Î_› ±ı‹fiı Ãο˘fl∞fi_ ±fiÁ_‘Îfi fi ÷ÒÀı.
1980‹Î_ ⁄˘VÀfi‹Î_ ±Î_¬˘fiÎ ±Î"’flıÂfi ⁄Îÿ V‰Î‹ÌlÌfiı VÀˇı«fl
¶ÎflÎ ±Î"’flıÂfi Ï◊›ıÀfl‹Î_◊Ì ⁄ËÎfl ·‰Î›Î ¿ı ÷fl÷ Áı‰¿ Á_÷˘fiı
’Ò»u_ — “Ãο˘fl∞fiı ’˘œÎÕuÎ ?”
1978‹Î_ T›ÎflÎ √΋ı V‰Î‹ÌlÌfiı ¬Ò⁄ ÷Ή «œu˘ Ë÷˘. ÷ı±˘
÷Ή‹Î_ fiı ÷Ή‹Î_ ÏfiƒÎ‘Ìfi Ë÷Î. ⁄’˘flfiÎ ⁄Îfl ‰ÎB›Îfi˘ Á‹›
◊›˘ fiı ±ı¿ÿ‹ ÷ı‹fiÌ ±Î_¬˘ ∂CÎÕÌ √¥. ±ÎÁ’ÎÁ ∂¤ı·Îfiı
’Ò»u_ — “Ãο˘fl∞fiı ◊΂ ‘flÎT›˘ ? Á‹› ◊¥ √›˘ »ı.”
√˘·O·ıÕfl ¿ı Àu‹flfiÎ_ ±Î"’flıÂfi˘‹Î_, Á΋ÎL› ÷Ή ¿ı
xÿ›fl˘√fiÎ Ë‹·ÎfiÌ ⁄Ì‹Îfḻ˘‹Î_, ±Î’HÎfiı ¿S’fiΛ fi ±Î‰Ì
¿ı ±ı‰Ì ZÎHÎı ÷ı±˘ Ãο˘fl∞fiÌ M≤E»Î ¿flı.
1998‹Î_, L›Ò›˘¿ÛfiÌ ·ıfi˘@Á ÏË· ËÎ"„V’À·‹Î_ ÕÎ". F›˘ŒflÌ
‹˘ÁıÁ ±fiı ÕÎ". ωϷ›‹ U‰˘À˚˝{fiÌ ΩıÕ̱ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ xÿ›fiÌ
±ı„L…›˘√˛ÎŒÌ ¿flÌ, I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “xÿ›fiÌ ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ⁄Λ’ÎÁ
Á…˝flÌ ±Ïfi‰Î›˝ »ı, ±fiı Ë‹HÎÎ_ fiı Ë‹HÎÎ_ … !”
ÕÎ"@Àfl˘fiÌ ÁÒ«fiÎ ‹…⁄ ÁI‰flı «ø˘ √Ï÷‹Îfi ◊¥ √›Î_.
ÏfiWHÎÎ÷ Á…˝fi ÕÎ". ‰Ì. ±ı. Á⁄˛õH›‹ı ’˘÷Îfi_ ±Î"’flıÂfi Ï◊›ıÀfl
ÁF… ¿flÌ ÿÌ‘_. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ› Ïfi›‹-‹›Î˝ÿÎ ‹…⁄ ±Î"’flıÂfi
Ï◊›ıÀfl‹Î_ ’vÊ fiÁ˝fiÌ T›‰V◊Î ◊¥ √¥. ±ı ÿflQ›Îfi V‰Î‹ÌlÌfiÌ
’ÒflÌ ÂÎflÌÏfl¿ ÷’ÎÁ ’HÎ ◊¥ √¥. ·√¤√ ÁÎÕÎ ±Ï√›Îflfi˘
Á‹› ◊¥ √›˘. ¿ËıHÎ ±ÎT›_ - V‰Î‹ÌlÌfiı ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ±Î"’flıÂfi
Ï◊›ıÀfl‹Î_ ·¥ …‰Îfi_.
’fl_÷ ÷ı ’Ëı·Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿ËÌ ÿÌ‘_ Ë÷_ — “±I›Îflı fiËŸ, ˉı
±Î’HÎı ⁄’˘flı hÎHÎ ‰ÎB›ı ±Î"’flıÂfi ‹ÎÀı …¥Â_.” Á‹V›ÎfiÌ
√_¤Ìfl÷Î Á‹…fiÎflÎ ¿˘¥fiı ±ı Á‹…‹Î_ ±Î‰÷_ fiˢ÷_ ¿ı ÂÎ ‹ÎÀı
V‰Î‹ÌlÌ ±Î"’flıÂfi ‹˘Õ<_ ¿flÎ‰Ì flèÎÎ »ı ? ±Î ÿflQ›Îfi V‰Î‹ÌlÌfiÎ
±Î¥.ÁÌ.ÁÌ.›.‹Î_ lÌËÏfl«ÏflhÎÎQ≤÷ÁÎ√fl √˛_◊fi˘ ’Îà ◊÷˘ flè΢,
¿Ì÷˝fi˘ √‰Î÷Î_ flèÎÎ_, V‰Î‹ÌlÌ ËÎ◊‹Î_ ‹Î‚Î ·¥fiı ±ı‹Î_ ±Îfi_ÿ
‹ÎHÎ÷Î flèÎÎ, Õ˘·÷Î flèÎÎ.
“ÏflE›±SÁ «Î·Ì flèÎÎ »ı” ±ı‹ V‰Ì¿ÎflÌ, 5000 ¿fl÷Î_› ‰‘
VÀÎŒ ‘flΉ÷Ì ±ı ±‹ıÏfl¿fi ËÎ"„V’À·fiÎ ±Ï‘¿Îfḻ˘±ı, hÎHÎ
‰ÎB›Î Á‘Ì V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’˛÷ÌZÎÎ ¿flÌ ! hÎHÎ ‰ÎB›ı V‰Î‹ÌlÌ
±Î"’flıÂfi Ï◊›ıÀfl‹Î_ ’‘Λν I›Îflı ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…-Ãο˘fl∞fiÌ

±Î‰Î ‹ËÎ’vÊfiÌ ¿÷ÛT›ÏfiWÃÎ ’˛I›ı l©Î◊Ì fi÷‹V÷¿ ◊‰Î› »ı.”
‹ÒÏ÷˝fiı ’HÎ ÁÎ◊ı ·¥fiı … √›Î, ±Î"’flıÂfi Ï◊›ıÀfl‹Î_ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌ
Ãο˘fl∞ @›Î_ ’‘flΉ‰Î ÷ıfiÌ T›‰V◊Î ¿fl÷Î flèÎÎ.
V‰Î‹ÌlÌfiÌ 78 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı ◊›ı·_ ±Î ±˘’flıÂfi ¬flı¬fl
√_¤Ìfl Ë÷_, ’fl_÷ ÁŒ‚÷Î◊Ì ±ı Á_’Lfi ◊¥ √›_. ±Î"’flıÂfi ⁄Îÿ
⁄ı-±ı¿ ±Ã‰ÎÏÕ›ı ±ı¿ √˘„Wà ÿflQ›Îfi V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ — “±Î’ı
hÎHÎ ‰ÎB›Î Á‘Ì ±Î"’flıÂfi ¿ı‹ ÃıS›_ Ë÷_ ?”
’˛I›kÎfl‹Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “Ãο˘fl∞ ◊΂ …‹Ì ·ı, ±Îfl΋
¿flÌ ·ı, ’»Ì ±ı‹fiı …√ÎÕÌfiı …‚-◊΂ ‘flΉÌfiı ±_ÿfl ·¥ …¥±ı
fiı ! ‰Ëı·Î …¥±ı ÷˘ ±Î"’flıÂfi Ï◊›ıÀfl‹Î_ Ãο˘fl∞fiÎ ◊΂fi_,
±Îfl΋fi_ ±fiı …‚ ’ΉÎfi_ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ±fi¿>‚ ±Î‰ı !”
∞‰fi-‹flHÎfiÎ Á_Ωı√˘‹Î_, xÿ›fiÌ ±Ï÷ √_¤Ìfl „V◊Ï÷‹Î_ ’HÎ
V‰Î‹ÌlÌ ‹ÎÀı ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ… Á‰˝’˛◊‹ ø‹ı … ˢ› !
÷Î. 28-2-”90fiÎ fl˘… ÁÎ_…ı ⁄˘«ÎÁHÎ √΋fiÌ ¤Î√˘‚ı
±Î‰ı·Î “lÌ∞ ¿˘SÕ VÀ˘flı…”fiÎ μÿ˚CÎÎÀfi ÏfiÏ‹kÎı V‰Î‹ÌlÌ ’‘ΛÎÛ
Ë÷Î. ¤√‰÷˚«flHÎ V‰Î‹Ì±ı Ãο˘fl∞ ·Ì‘Î Ë÷Î. V‰Î‹Ìḻı
±ı‹fiı ±Î√‚ flÎ¬Ì μÿ˚CÎÎÀfifiÌ Ïfl⁄fi ¿Î’Ì, ¿˘SÕ VÀ˘flı…fi_
μÿ˚CÎÎÀfi ◊›_. Ãο˘fl∞ ÁÎ◊ı V‰Î‹ÌlÌ ±_ÿfl ’√·Î_ ¿fl‰Î ’‘ΛÎÛ.
·Î¿ÕÎ_fiÌ ’|̱˘fi˘ N·˘fl Ë÷˘. ⁄ÀοÎfiÌ √ÒHÎ̱˘fiı Á≠‹ÎHÎ Ã_ÕÌ
‹‚Ì flËı ÷ı Ëı÷◊Ì ’|̱˘ ◊˘Õı ◊˘Õı ±_÷flı ·√Î‰Ì Ë÷Ì. ÁΉ«ı÷
fi flËı ÷˘ ÷ı‹Î_ ’√ ¤flÎ¥ …‰ÎfiÌ ’ÒflÌ Â@›÷Î Ë÷Ì.
V‰Î‹ÌlÌ ’W’˘ »Î_À÷Î_ ±Î√‚ ‰‘Ì flèÎÎ Ë÷Î, ±ı‰Î‹Î_
Ãο˘fl∞ ·¥fiı «Î·÷Î ¤√‰÷˚«flHÎ V‰Î‹Ìfi˘ ’√ fi⁄‚Î ¬’ÎÏÀ›ı
ŒÁΛ˘. ’ÎÏÀ›_ ÷ÒÀu_. ÷ı‹HÎı Á‹÷·Î √‹Î‰Ì, ËıÃÎ ’ÕuÎ.
Ãο˘fl∞fiı ’ՉΠfi ÿı‰Îfi˘ ≠›Ifi ¿›˘Û ’HÎ T›◊Û. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ºÏp
Á΋ı … ±Î ⁄L›_. ÷ı‹fi_ ‹¬Îflg‰ÿ Q·Îfi ◊¥ √›_. ΩHÎı ±_√˘±_√
‰ıÿfiÎ ∂’ÕÌ. Ï«hΉ÷˚ ⁄fiÌ √›Î. ÷ı‹fiÌ ±Î_¬˘ ¤ÌfiÌ Ë÷Ì.
√ÿ˚√ÿ ¿oÃı Ãο˘fl∞fiÌ Á÷÷ ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì. ÏV◊fl ºÏp±ı Ãο˘fl∞fiı
Á÷÷ ËÎ◊◊Ì ’_’Î‚Ì flèÎÎ, CÎÕ̤fl Á˙ ±Î fiÌfl‰ Á_‰Îÿ Ωı¥ flèÎÎ.
Œı@ÀflÌ‹Î_ ⁄‘ı ’W’˘ »Î_À‰ÎfiÎ_ Ë÷Î_, ±ıÀ·ı V‰Î‹ÌlÌ ±Î√‚
‰K›Î ’HÎ ÁÒfi‹Òfi ! ⁄‘ı ’√·Î_ ¿›ÎÛ_, ’HÎ ÷ı‹Î_ «ı÷fi ±˘ÁflÌ √›ı·_ !
Á¤Î‹Î_ …‰Î ‹ÎÀı √ÎÕÌ‹Î_ Ï⁄flÎF›Î. flV÷΋Î_ Ãο˘fl∞fiı ’˘÷ÎfiÌ
ÁL‹¬ ŒıflT›Î. ‰Îfl_‰Îfl ’√ı ·Î√÷Î Ω›, ‰Ìfi‰÷Î Ω›, ±ÎƒÛ¤Î‰ı
≠Î◊ÛfiÎ ¿fl÷Î Ω›... ÂOÿ˘ hÎÀ¿ Á_¤‚Î÷Î Ë÷Î ¿ı “‹ËÎflÎ…, ÁÎZÎÎ÷˚
lÌ∞‹ËÎflÎ… ! ÿ›Î‚ ! ‹ÎŒ ¿flΩı.... Z΋Π¿flΩı...”
167
“ωr‰_z ’˛‹¬V‰Î‹ÌfiÌ flËıHÎÌ, ¿flHÎÌ ±fiı μ’ÿı‹Î_
’ωhÎ ±ÎÿÂÛ ÿı¬ÎÕ÷Ì ÏhΉıHÎÌfiÌ ›Îÿ ±’Ήı »ı.
’˛‹¬V‰Î‹ÌfiÎ Á_’¿Û‹Î_ …ı ±Î‰ı »ı ÷ı‹fiı V‰Î‹Ì∞‹Î_
¿÷ÛT›’flΛHÎ V‰w’fiÎ_ ÿÂÛfi ◊Λ »ı.
‘‹Û, Á‹Î… ±fiı flÎpˇ ’˛I›ı Ω√v¿
- ’ÒF› fl΋V‰w’ ÂÎVhÎÌ
(’Ò‰˝ ±K›ZÎ — ±Ï¬· ¤Îfl÷ ÁΑ Á‹Î…)
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ≠Î◊Ûfi΋Î_ ‹ÎhÎ ⁄ı ‰E«ı … ÷ÎÿÎIQ› flèÎ_ Ë÷_.
⁄Ì…\_ ⁄‘_ ΩHÎı ω·Ìfi ◊¥ √›_ Ë÷_ ! V‰Î‹ÌlÌ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν,
ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì±ı ≠‰«fi ’Òfl_ ¿›*, ±fiı V‰Î‹ÌlÌ ’ÎÁı ‹Î≥¿
‹¿Î›_. ’HÎ V‰Î‹ÌlÌ ‹Î_Õ ⁄ı-hÎHÎ Ï‹ÏfiÀ ⁄˘·Ì Â@›Î. ¿oà w_‘Î¥
√›˘ Ë÷˘. Ω÷ı … ‹Î≥¿ ËÕÁı·Ì ÿÌ‘_. Á¤Î ’ÒflÌ ◊¥ !
1980‹Î__ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ‹ÁÎŒflÌ ÿflQ›Îfi ¿ıflı‰Îfi‹Î_ Ãο˘fl∞fiÌ
‹ÒÏ÷˝ ’ÕÌ √¥ I›Îflı ’HÎ ±Î … ±fi¤‰ ! √‚√‚Î ◊¥fiı ’˛Î◊˝fiÎ
¿fl÷Î_ V‰Î‹Ìḻı ¿ıflı‰Îfi‹Î_ … 25 ÿ_Õ‰÷˚ ¿flÌ fiÎA›Î — “‹ÎŒ
¿flΩı ‹ËÎflÎ… ! ±’flΑ ◊¥ √›˘, Z΋Π¿flΩı.” Ãο˘fl∞fiı
flÌ{‰‰Î ≠ı‹◊Ì ◊΂ ‘›˘Û. ±fiı ’»Ì ±Î¬ı flV÷ı ÁÒfi‹Òfi ⁄ıÁÌfiı
Ãο˘fl∞ Á‹ZÎ ÷ı‹HÎı Á÷÷ ‹Î‚Î … Œıfl‰Ì.
±Î ±ı‹fiÌ ’flΤ„@÷ »ı !
Ãο˘fl∞ ’˛I›ıfi˘ ±Î‰˘ ±fiL› ±Î„V÷¿¤Î‰, Á΋ÎL› ¤„@÷
¿fl÷Î_ ¿o¥¿ ±fi˘¬Ì ¤Î÷ ’ÎÕı »ı.
V‰Î ‹ÌlÌfiÌ ±Î„V÷¿÷Îfi_ Ï«fl_÷fi ’Ïfl‹ÎHÎ ±ıÀ·ı ωrfiÎ
¬ÒHÎı¬ÒHÎı ±ı‹HÎı fl«ı·Î_ ‹_Ïÿfl˘. Á_V◊ÎfiÎ_ ÁıÓ¿Õ˘ ‹_Ïÿfl˘ ¿·Î-¿˙ÂS›fiÎ
fi‹ÒfiÎ fiËŸ, V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’flΤ„@÷fiÎ_ ÂÎr÷ ÿ½fi˘ »ı. ˈ›ı
¤„@÷fi˘ ¿ı‰˘ √_√Î’˛‰ÎË ‰Ëı÷˘ ˢ› I›Îflı ±Î‰_ ±ı¿Îÿ ‹_Ïÿfl
fl«Î› ! ±fiı ˈ›ı ’flΤ„@÷fi˘ ¿ı‰˘ ‹ËÎÁÎ√fl CÎÒCΉ÷˘ ˢ› ! I›Îflı
ÿÏfi›ÎfiÎ ¬ÒHÎı¬ÒHÎı 713 ‹_Ïÿfl˘ fl«‰Îfi˘ ’˛›ÎÁ ¿flÌ Â¿Î÷˘ ˢ› !
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±fi_÷ ±ÎV◊Î, ±Î ‹_Ïÿfl˘fiÎ_ ’ÏflÁfl˘fiı «ı÷fi◊Ì
»·¿Î‰ı »ı. ±ıÀ·ı ±ËŸ ±Î‰fiÎflÎ ·Î¬˘ ·˘¿˘‹Î_ ±Î„V÷¿÷ÎfiÌ
±ı¿ ‰‘ μE«÷fl ¿ZÎÎ ’˛√Àı »ı. ±fiı ±ı‹Î_› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
±ZÎfl‘΋ ¿ı ·_Õfi-Ï¿Î√˘-èÎVÀfi-À˘flLÀ˘-±ıÀ·ÎLÀÎ …ı‰Î_ ‹ËÎ-
fi√fl˘fiÎ_ ‹_Ïÿfl˘ ÷˘ ΩHÎı ±Î„V÷¿÷Î ’¿‰‰ÎfiÎ Ïfi¤ÎÕÎ »ı ! ÿıÂ-
ωÿıÂfiÎ_ ·Î¬˘ ·˘¿˘ ±ËŸ◊Ì l©Îfiı ‹…⁄Ò÷ ¿fl‰Îfi_ ±fiL› ⁄‚
‹ı‚Ô‰ı »ı, ¤„@÷ ±fiı ÁIÁ_√◊Ì ±ÎK›Î„I‹¿ ’˛√Ï÷ ¿flı »ı.
ÏÿSËÌ ¿ı √Î_‘Ìfi√fl V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋‹Î_ ÷˘ ±Î‰Î
fl˘…fiÎ ±fiı¿ ±fi¤‰˘ ! ¿ıÀ·Î› ±l©Î‚±˘ ±ËŸ◊Ì xÿ›‹Î_
l©Îfi˘ ±ı¿ ÿ̉˘ ’˛√ÀΉÌfiı Ω› ! ±ı ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfiÌ
±Î„V÷¿÷Îfi˘ ±ı¿ ±ÿ˚¤÷ ±Î›Î‹ »ı.
fiÏÕ›ÎÿfiÎ ËÏfl¤@÷ lÌ ‹ËıLƒ¤Î¥ …‹fiÎÿÎÁ ±‹Ìfi
(⁄Î’∞)fiÎ CÎflı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ Á‹›◊Ì F›Îflı F›Îflı Á_÷˘
’‘Îflı I›Îflı ∂÷flı. ÷ı‹fiÎ_ ’IfiÌ ¤Îfi⁄Ëıfi ±ı¿ √¤ÛlÌ‹_÷
¿À_⁄‹Î_◊Ì ±Î‰ı·Î_ ±fiı fiÎfi’HÎ◊Ì … “Á΋ÎÏ…¿ Áı‰Î ±ı … ÁΫÌ
Áı‰Î” ±ı‰˘ ºœ A›Î·.
±ı¿ Ïÿ‰Á ÷ı‹fiÎ ’Ï÷ V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ◊ı ‰Á˘‹Î_ ‹_ÏÿflfiÎ
Ïfi‹ÎÛHÎfiÎ ±Î›˘…fifiÌ ‰Î÷«Ì÷ ¿flÌ CÎıfl ±ÎT›Î, fiı CÎıfl ±Î‰Ìfiı
¤Îfi⁄Ëıfifiı ±Î ⁄‘Ì ‰Î÷ ¿flÌ; I›Îflı ¤Îfi⁄Ëıfi◊Ì ÁËı…ı ⁄˘·Î¥
√›_ ¿ı “±Î ÷‹ÎflÎ V‰Î‹Ì ÷˘ ’◊flÎ ’fl ’◊flÎ ¬Õ¿ı »ı ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_
‘‹ÛÂ΂Î, ÿ‰Î¬ÎfiÎ_ ¿fl÷Πˢ› ÷˘ ÁÎv_.”
÷ı … ÁÎ_…ı V‰Î‹ÌlÌ ÷ı‹fiı CÎıfl ’‘ΛÎÛ. ‹ËıLƒ¤Î¥ ÷ı‹…
÷ı‹fiÎ ¿À_⁄fiÎ ’vÊ ÁP›˘ Á˙ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î…\⁄Î…\ √˘Ã‰Î¥
√›Î. ‰Á˘fiÎ ‹_ÏÿflfiÌ ‰Î÷ fiÌ¿‚Ì. V‰Î‹ÌlÌ ‹ËıLƒ¤Î¥fiı ¿Ëı —
“‹_Ïÿfl ÁflÁ ◊Âı. ’HÎ CÎHÎÎfiı ±ı‹ »ı ¿ı ±Î ’◊flÎ ’fl ’◊flÎ
¬Õ¿Î› »ı; ’fl_÷ ±ı‰_ fi◊Ì. ‹ÎHÎÁfiÎ ∞‰fi‹Î_ ±ı¿ ZÎHÎ ±ı‰Ì
±Î‰ı »ı ¿ı @›Îflı¿ ±ı ZÎHÎı xÿ› ¤√‰ÎfifiÎ_ «flH΋Î_ fi‹ı ÷˘ ¿Î‹
◊¥ Ω›. ¤·ı ‹V÷¿ fiÎ fi‹ı, Ïÿ·◊Ì fi‹fi ◊Λ ÷˘ ∞‰fifi_ ¿Î‹
◊¥ Ω›. ±ıÀ·ı ±Î ‹_Ïÿfl˘ ¿fḻı »Ì±ı...”
⁄Î…\fiÎ ±˘flÕ΋Î_ ⁄ıÃı·Î_ ¤Îfi⁄Ëıfiı ’HÎ ±Î ÂOÿ˘ ÁÎ_¤Y›Î
±fiı Á‰Îflı … ⁄˘·Î›ı·Î ‰ıHÎfi˘ ’çÎkÎÎ’ ¿fl÷Î_ ±ı B≤ÏËHÎÌfiı
xÿ›‹Î_ ¤„@÷fiÌ √_√Î ‰Ëı‰Î ·Î√Ì.
V‰Î ‹ÌlÌfiÎ ÁIÁ_√‹Î_, ÏÿT› ¿Î›˝-¿·Î’‹Î_, ¿ı ÁÎ_ÏfiK›‹Î_
¿o¥¿ fi΄V÷¿˘fiÌ fi΄V÷¿÷Î ¬flÌ ’Õı »ı, ±_÷fl ’Ïfl‰Ï÷˝÷ ◊¥
Ω› »ı ±fiı ±_÷fl‹Î_ ±Î„V÷¿÷Î ’˛√À ◊¥ Ω› »ı ! V‰Î‹ÌlÌfiÌ
’˛⁄‚ ±Î„V÷¿÷Îfi˘ ±ı ’˛¤Î‰ »ı.
÷Î. 10-11-2005fiÎ fl˘… ΩHÎÌ÷Î μz˘√’Ï÷ Ï⁄Ï’fi¤Î¥
¿˘À¿ı ÏÿSËÌ‹Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋fiÌ ‹·Î¿Î÷ ·Ì‘Ì I›Îflı
V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚÷Î_ … ±ı‹fiÎ fi΄V÷¿ Á’hÎfi_ ’Ïfl‰÷˝fi Ωı¥ ÷ı±˘
±Îç›˝«Ï¿÷ ◊¥ √›Î.
÷ı‹fiÎ Á’hÎı ¿èÎ_ — “Ë_ ÷˘ ÁΉ fi΄V÷¿ »\_, ±Î… Á‘Ì ¿˘¥
Ïÿ‰Á ¿˘¥fiı ’HÎ ’√ı ·ÎB›˘ fi◊Ì, ’fl_÷ ±ËŸ ‹fiı …\ÿ˘ …
±fi¤‰ ◊›˘ »ı. F›Îflı ’˛‹¬V‰Î‹Ì±ı ‹fiı V’½ ¿›˘˝ ÷˘ ‹ÎflÎ
v_‰ÎÕÎ_ ∂¤Î ◊¥ √›Î_, ¿fl_À ±Î‰Ì √›˘. ‹fiı ·ÎB›_ ¿ı ’˛‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ… ¬flı¬fl ÁÎZÎÎ÷ÔÔ˚ ¤√‰Îfi »ı. ±Î‰˘ ±fi¤‰ Ï…_ÿ√Ì‹Î_
@›Îflı› ◊›˘ fi◊Ì !”
±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ÏŒ·ÎÕı„SŒ›Î ≥L@‰Î›flflfiÎ ÷_hÎÌ lÌ fl˘fiÎSÕ ’Àı·fiı
V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ◊ıfiÎ ±ı¿ ‰Î÷ν·Î’‹Î_, V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±fiL› l©Î±ı
168
fl˘‹Îg«÷ ¿flÌ ÿÌ‘Î. ÷Î. 13-9-1998fiÎ ÁMÀıQ⁄fl‹Î_, V‰Î‹ÌlÌfi˘
±‘˘˝ ¿·Î¿ Á‘Ì ≥LÀflT›Ò ·ı÷Î lÌ fl˘fiÎSÕı ¤Î÷¤Î÷fiÎ ’˛ë˘fiÌ {ÕÌ
‰flÁΉÌ. ’fl_÷ ÷ı‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfi˘ ’˛I›kÎfl ±ı¿ … ¤Î‰ ’˛√ÀΉ÷˘
Ë÷˘, ±fiı ÷ı ±ı Ë÷˘ ¿ı ¤√‰Îfi … Á‰˝ ¿÷νË÷ν »ı, ±ı …ı ¿flı »ı
÷ı ⁄flÎ⁄fl … »ı. ’˛ë˘kÎflÌ ÿflQ›Îfi V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ºœ÷Î ±ıÀ·Ì
⁄‘Ì ’˛⁄‚ Ë÷Ì ¿ı ±ı¿ Á‹›ı lÌ fl˘fiÎSÕ √ÿ˚√Ïÿ÷ ◊¥ √›Î !
¤√‰Îfi‹Î_ ±ÎÀ·Ì ±fiËÿ l©Î !? ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ ¿ı, “‹ıÓ ‹ÎflÌ
Ï…_ÿ√Ì‹Î_ ¿˘¥ T›„@÷fiı ±ÎÀ·Ì ⁄‘Ì l©Î◊Ì »·¿÷Ì Ωı¥ fi◊Ì !”
±fiı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±fi_÷ l©Îfi_ ±Î ÏfiflÌZÎHÎ lÌ fl˘fiÎSÕ‹Î_ l©Îfi˘
ÿÌ’ ’˛√ÀÎ‰Ì √›_.
ÿ⁄¥fiÎ ΩHÎÌ÷Î μz˘√’Ï÷ ¤fl÷¤Î¥ ÂÎËfiı ’HÎ ±fi¤‰ »ı
¿ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ’˛◊‹ ÿ½fiı … ÷ı‹fiÌ fi΄V÷¿÷Î ¬flÌ ’ÕÌ Ë÷Ì.
¤Îfl÷fiΠωA›Î÷ ±ÎÏ¿ÛÀı@À ±fiı ’˛¬fl ⁄Ï©‰ÎÿÌ ¿·Î¿Îfl ÷◊Î
¤Îfl÷fiÎ ’Ò‰˝ ‰ÕÎ’˛‘ÎfilÌ ≥Lƒ¿<‹Îfl √…flηfiÎ ⁄_‘ - Á÷ÌÂ
√…flη, …L‹Ω÷ fi΄V÷¿ Ë÷Î. fi ¿˘¥ ‹_Ïÿfl ¿ı fi ÷˘ ¿˘¥
‹ÒÏ÷˝‹Î_ ±ı‹fiı l©Î Ë÷Ì. ‘‹˝‹ÎhÎfi˘ ±ı‹fiı ‹fi ¿˘¥ μ’›˘√
fiˢ÷˘. ’fl_÷ Áfiı 2005‹Î_ ÷ı±˘ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋fiÌ
¿ÌÏ÷˝ ÁÎ_¤‚Ìfiı ’IfiÌ ÁÎ◊ı ‹·Î¿Î÷ı ±ÎT›Î, ±fiı ±ËŸ ±ÎT›Î
’»Ì Â_ ◊›_ - ±ıfiÌ ÷ı‹fiı ’HÎ ¬⁄fl fi ’ÕÌ. ÷ı‹fiı ·ÎB›_ ¿ı ±_ÿfl
¿o¥¿ ⁄ÿ·Î¥ flèÎ_ »ı. ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÎ V‰¤Î‰ ±fiı ‹ÎL›÷α˘◊Ì
ωv© …¥fiı ±ZÎfl‘΋fiÎ Á…˝¿ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ’ˢÓE›Î.
±fiı ’»Ìfi_ ‰Hνfi ÷ı‹fiÎ … ÂOÿ˘‹Î_ —
“Ë_ ±Î‹ ÷˘ ±ı¿ fi΄V÷¿ »\_, ’fl_÷ fi΄V÷¿fiı ’HÎ ±Î„V÷¿
⁄fiΉı ±ı‰_ ±Ï÷ Á_ÿfl, ±Î Á±Î›˘Ï…÷ V◊Îfi »ı. ±ËŸ ÷¿Û◊Ì ’fl
¿˘¥ ‰V÷ ΩıÕΛı·Ì »ı. ±Î V◊Îfi‹Î_ ±ı¿ ÏÿT› „¿÷fi˘ ËÎ◊ »ı,
±ı‰_ ‹fiı ·Î√ı »ı, …ı ±I›Îflı ’HÎ ¿Î›˝ÂÌ· »ı. Ë_ ‹ÎflÌ ÁÎ◊ı …ı
·¥ …¥ flè΢ »\_ ±ı ÂOÿÎ÷Ì÷ »ı. Ë_ ±Î‰Î_ V◊Îfi˘◊Ì ±ΩHÎ fi◊Ì.
‹ıÓ ÿÏfi›Î Ωı¥ »ı, ¤T›ÎÏ÷¤T› V‹Îfl¿˘ Ωı›Î_ »ı; ’HÎ ±ËŸ
±Î‰Ìfiı ÿo√ ◊›˘ »\_, ±Ï¤¤Ò÷ ◊¥ √›˘ »\_. ¿˘¥¿ Á‰˝lıWà „@÷
»ı …ı ‹Îfi‰Ìfiı ±Î‰Î V◊ÎfifiÎ Á…˝fifiÌ Â„@÷ ±Î’ı »ı. Ë_ ‹ÎhÎ
±ı¿ ±ÎÏÀÛVÀ fi◊Ì, ±ı¿ ±ÎÏ¿ÛÀı@À ’HÎ »\_ ±fiı ‹ıÓ ⁄Î_‘¿Î‹fiÎ
’˛˘…ı@ÀÁ Ωı›Î »ı. ¤Îfl÷fiÌ ‹›Î˝ÿ΋Î_ ÷ıfiÌ ∂HÎ’˘fiı ·Z›‹Î_
flάÌfiı Ωı ±Î ¿Î›˝ ¿fl‰Îfi_ ˢ› ÷˘ 50 ‰Ê˝ ·Î√ı. F›Îflı ±Î
‹ÎhÎ ’Î_« ‰Ê˝‹Î_ ◊›_ »ı. ±ÎÀ·Î Á‹›‹Î_ ¿›* ±ı ‹ÎhÎ ’˛Â_ÁfiÌ›
fi◊Ì, Â_ ⁄L›_ »ı ±ı ’˛Â_ÁfiÌ› »ı. CÎHÎÌ ‰Îfl ⁄‘Ì … ‰V÷±˘
÷¿Û◊Ì ‰ÏHν÷ fi ◊¥ ¿ı. ’Ò‰ı˝ …ı V‹Îfl¿˘±ı …ıÀ·Îfiı ±Î¿W›Î˝ »ı
±ıfiÎ ¿fl÷Î_ CÎHÎÎ ‰‘Îflı ·˘¿˘ ±ËŸ ±Î¿ÊνÂı.”
÷Î. 3-3-1994fiÎ fl˘… ÏÿSËÌ‹Î_ flÏ›fi ±ıQ⁄ıÁıÕfl ±ıfiıfl˘·Ì
ƒ¿˘Œfiı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ Ë÷_ — “¤√‰Îfi‹Î_ l©Î flά˘ ÷˘ ±ı‹fi˘
ÁÎZÎÎI¿Îfl ’HÎ ◊¥ ¿ı »ı.” ƒ¿˘Œ √Î_‘Ìfi√fl ±ZÎfl‘΋fiÎ_ ÿ½fi
¿flÌfiı ¬Ò⁄ ’˛¤Îω÷ Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌfiı ±Ï¤fi_ÿfi ±Î’÷Î_ ÷ı‹HÎı
¿èÎ_ — “Ë_ ¬Ò⁄ … ’˛¤Îω÷ »\_, Ωı¿ı Ë_ fi΄V÷¿ »\_, ’fl_÷ ·Î√ı »ı ¿ı
l©Î‹Î_ CÎHÎÌ ÷οÎ÷ »ı.”
V‰Î ‹ÌlÌ ±fiı¿ ‰Îfl ¿Ëı »ı — “l©Î◊Ì … ω¿ÎÁ »ı, ’˛√Ï÷
»ı, l©Î◊Ì … ∞‰fi À¿ı »ı.”
ÿıÂ-ωÿıÂfiÎ ·Î¬˘ ¤@÷˘‹Î_ ±ı¿ ±fiL› l©Î »ı — ’fl‹ÎI‹Î
M≤J‰Ì ’fl ÁÿΛ ’˛√À flËı »ı. ±ıfi_ ¿ÎflHÎ V‰Î‹ÌlÌfi_ ±„V÷I‰ »ı,
ÁÎ_ÏfiK› »ı. ±Î l©Î @›Îflı› fi Õ√ı - ±ı‰_ ÏÿT› ±ÎI‹⁄‚ ’HÎ
÷ı±˘ … ÏÁ_«ı »ı.
÷Î. 23-1-2006fiÎ fl˘… ‹_⁄¥‹Î_ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ 35‹Ì
±_÷‘νfiÏ÷Ï◊fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ±ı¿ ›‰¿ı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “±Î…ı
›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ¿Ì÷˝fi˘ √‰Î›Î_ I›Îflı ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ›Îÿ
±Î‰Ì √¥. ω«Îfl ±ÎT›˘ ¿ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ‘΋√‹fi ’»Ì
±ı‹fiı ¿ı‰˘ ωflË ·ÎB›˘ Ë÷˘ ! ±ı‹ ¤Ï‰W›‹Î_ ±‹Îv_ Â_ ◊Âı ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±ıÀ·_ Á‹…‰_ ¿ı lÌ∞‹ËÎflÎ… √›Î …
fi◊Ì fiı …‰ÎfiÎ ’HÎ fi◊Ì. ±Î ·˘¿ »ı ±ıÀ·ı ±ı ÷˘ ‹fiW› ÂflÌfl
‘flÌfiı ±Î‰ı ±fiı ±ı ÂflÌfl √‹ı I›Îflı ‹Ò¿Ì … ÿı‰ÎfiÎ »ı, ’fl_÷ ±ı
Ëo‹ıÂÎ_ ’˛√À … ˢ› »ı. ‹ÎÀı ⁄ÌΩ V‰w’ı ±Î‰ı ±ı‹Î_› ±Î‰_ …
Ëı÷ ◊Âı. ‹ÎÀı lÌ∞‹ËÎflÎ… …÷Î flËı »ı ±ı‰_ ‹Îfi‰_ … fiËŸ !”
÷Î. 7-11-”97fiÎ fl˘… V‰Î‹ÌlÌ ·_Õfi◊Ì Ï‰ÿΛ ·ı‰ÎfiÎ Ë÷Î
I›Îflı Ï¿Â˘flÁ¤Î‹Î_ ¿˘¥¿ı ¿èÎ_ — “±Î’ ωÿΛ ·ı¢ ’»Ì ±‹Îv_
¿˘HÎ ?” V‰Î‹ÌlÌ I›Îflı ÷˘ ¿Î_¥ fi ⁄˘S›Î. ’fl_÷ ±Î√‚fiÎ
¿Î›˝ø‹‹Î_ μÿ˚CÎ˘Ê¿ı ¿èÎ_ — “±Î…ı ±Î’fiÎ ËV÷ı Á˙ Ï¿Â˘fl˘fiı ±Î’
‹Î‚Î ±Î’¢ ±ı fl˘… flÎhÎı ÿflı¿ Œıfl‰Âı. ±Î’ ±ı‹Î_ flËÌfiı „@÷
fiı ⁄‚ ±Î’Ωı. ±Î’¢ fiı ? ‰«fi ±Î’˘.”
I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “‰«fi ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î’ı·_ … »ı.
’HÎ “÷‹ı …¢ ÷˘ ±Î‹ ◊Âı fiı Â_ ◊Âı ? fiı ±‹Îv_ ¿˘HÎ ?” ±ı‰Î
ÂOÿ˘ fiÌ¿‚‰Î fi Ωı¥±ı. ±ı iÎÎfi fi◊Ì. ±Î’HÎÌ ÁÎ◊ı lÌ∞-
‹ËÎflÎ…, √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…, ›˘√Ì∞
169
‹ËÎflÎ… »ı …. T›Îfl΋Î_ ’ı·Î ¤√÷fiı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı ·A›_ ¿ı
±Î’HÎı ±ı¿·Î »Ì±ı … fiÏË. ±fi_÷ ±ZÎfl‹@÷˘ ÁÎ◊ı … »ı ±ı‹
Á‹…‰_. ±ı‹ ±Î’HÎfiı ’HÎ ¬Î÷Î_-’Ì÷Î_, ÁÒ÷Î_-⁄ıÁ÷Î_ ‹ËÎflÎ…-
V‰Î‹Ì, ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…, ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…, ‹@÷˘ ±fiı
ÁIÁ_√̱˘ ⁄‘Î ÁÎ◊ı … »ı ±ı ºœ÷Î Ωı¥±ı. ±ı ºœ÷Î fiÏË Ë˘›
÷˘ ±ı¿·÷Î ·Î√Âı. “√v √›Î √˘¿‚ fiı ‰Î_Áı ◊¥ ‹˘¿‚...” …ı‰_
◊Âı. ±Î’HÎı ±ı‰˘ ¬Î·Ì’˘ »ı … fiÏË. ¤flı·Î … »Ì±ı - ±ı‹
‹Îfi¢ ÷˘ F›Î_ …¢ I›Î_ ‰Î_‘˘ fiÏË ±Î‰ı. fiÏË ÷˘ ¬Î·Ì’˘
·Î√Âı. ‹ÎÀı ¤√‰Îfi ÁÎ◊ı … »ı ±ı‹ ‹Îfi‰_.”
“l©Î … ∞‰fifi_ ⁄‚ »ı.” ±ı‹ ¿Ëı÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı »ı —
“¤√‰Îfi ÁÿΛ ’˛√À »ı - ±ı‰Ì l©Î. ¤√‰Îfi @›Îflı› …÷Î …
fi◊Ì, ±¬_Õ »ı, ±ı‰Ì l©Î.”
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ±Î Ï«fl_÷fi ±„V÷I‰fiÌ ’˛÷ÌÏ÷fiı ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿ıÀ·_ ⁄‘_ ‹Ëk‰ ±Î’ı »ı ! ÷ı±˘ ¿Ëı »ı —
“…ıfiÎ xÿ›‹Î_ ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ˢ› fiı ±ı‹ Á‹…÷˘ ˢ› …ı
…ı‰Î ≠√À ¤√‰Îfi M≤J‰Ì μ’fl ωflÎ…ı »ı ±fiı …ı‰Î ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ
¤@÷ ¤√‰ÎfifiÌ Á‹Ì’ı ωflÎ…ı »ı ÷ı‰Î fiı ÷ı‰Î … F›Îflı
±ÎI›_Ï÷¿ ≠·› ◊Λ »ı I›Îflı ’HÎ flËı »ı ±fiı ±Î ¤√‰Îfi fiı
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ÷ı ÁÿÎ ÁοÎfl … »ı.” ±ı‹ Á‹…÷˘ ˢ›... ±ı‰Ì
ÏfiWÃΉ΂˘ …ı Á_÷ »ı ÷ıfiÎ ’√fiÌ fl…fiı ÷˘ ±‹ı ’HÎ ‹Î◊ı
«œÎ‰Ì±ı »Ì±ı ±fiı ÷ıfiı ÿ¬‰÷Î ◊¿Î ‹fi‹Î_ ⁄̱ı »Ì±ı ±fiı
÷ıfiÎ_ ÿÂÛfifiı ’HÎ ≥E»Ì±ı »Ì±ı... ÷ıfi_ ÿÂÛfi ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿÂÛfi
÷S› »ı ±fiı ±ıfiÎ_ ÿÂÛfiı ¿flÌfiı ±fi_÷ ’Ï÷÷ ∞‰fi˘ μ©Îfl ◊Λ »ı
±ı‰Î ‹˘ÀÎ »ı.” (√.≠. 37)
±Î„V÷¿÷Îfi_ ±fiı ±Î„V÷¿ ‹ËÎ’vÊfiÎ ‹ÏË‹Îfi_ ±Î Á‰˘˝k΋
⁄›Îfi »ı. V‰Î‹ÌlÌ lÌ∞¿Ï◊÷ ±ı ±Î„V÷¿÷΋Î_ … rÁı »ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿Ëı »ı —
“…ı‹ ±ı ¤@÷fiı ¤√‰Îfi ωfiÎ flËı‰Î÷_ fi◊Ì ÷ı‹… ¤√‰Îfifiı
’HÎ ±ı ¤@÷ ωfiÎ flËı‰Î÷_ fi◊Ì. ±fiı ±ı ¤@÷fiÎ xÿ›‹Î_◊Ì
±Î_A›fi_ ‹À¿_ ¤fḻı ±ıÀ·Ì ‰Îfl »ıÀı flËı÷Î fi◊Ì. ‹ÎÀı ±ı ¤@÷fiı
’Î_«ı ≠¿Îflı ¤√‰Îfi Á_√Î◊ı ±¬_Õ Á_⁄_‘ flËı »ı.” (¿ÎÏfl. 11)
V‰Î‹ÌlÌfiÎ Á‹√˛ ±„V÷I‰fiÌ ±Î … ω·ZÎHÎ÷Î »ı, ÷ı±˘ ’˛¤
ωfiÎ ’·¤fl flËÌ Â¿÷Î fi◊Ì, ±fiı ’˛¤ ÷ı‹fiΠωfiÎ flËÌ Â¿÷Î
fi◊Ì.
±Î„V÷¿÷Îfi_ ±Î √˙flÌ Ï¬fl »ı.
…ıfiÎ √HÎı flÌ{uÎ Ï√fl‘ÎflÌ...

±fiËo¿ÚÏ÷—
 ±fiËo¿ÚÏ÷ ±ıÀ·ı ±Ëo¿Îfl◊Ì flÏË÷÷Î.
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ Á¿· Áÿ˚√H΢fi˘ Áflԉ΂˘ ±Î ±ı¿ Áÿ˚√H΋Î_ Á‹Î› »ı,
¿ÿΫ ±ıÀ·ı … Á¿· Áÿ˚√H΢‹Î_ ‹ËÏÊ˝ ‰ıÿT›ÎÁ∞±ı ±ıfi˘ ø‹ Á‰˝◊Ì »ıS·ı ‹Ò@›˘ ËÂı.
V‰›_ Á‰˘˝’Ïfl Á‰˝¿÷ν ˢ‰Î »÷Î_ ±Ëo¿Îflfi˘ V’½‹ÎhÎ fi ˢ‰˘,
±ı‹Î_ … ¤√‰ÎfifiÌ ¤√‰kÎÎfiÌ ’˛÷ÌÏ÷ »ı, ±ı‹Î_ … ±ı‹fi_ ¤√‰Îfi’b_ »ı.
±fiı ¤√‰ÿ˚-›˘√ı, …ı‹fi΋Î_ ÁÔ‰˝ Á΋J›˝ ÷◊Î Á‰ı˝ Áÿ˚√H΢fi˘ ’ÒHν Ïfi‰ÎÁ »ı ±ı‰Î Á_÷ ’HÎ,
±Î … Áÿ˚√HÎ◊Ì Á_÷I‰fiÌ ÁÎ«Ì ’˛÷ÌÏ÷ ¿flΉı »ı.
ωfi‹˛÷Î ÷˘ ÁF…fi˘fi˘ ’HÎ ±ı¿ Á‰˝Á΋ÎL› ÁË… √HÎ »ı.
’fl_÷ ±ËŸ ±ı‰Ì ·˘¿’˛ÏÁ© ωfi‹˛÷ÎfiÌ ‰Î÷ fi◊Ì.
±ËŸ ’ÒHν ±◊˝‹Î_ ±Ëo¿Îfl-flÏË÷÷Îfi˘ ⁄˘‘ »ı, F›Î_ “Ë_” ¤Î‰fi˘ ’˛·› ◊¥ √›˘ »ı.

’˛ ‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±ı ¿ZÎαı Ï⁄flÎ…ı »ı,

F›Î_ “Ë_” ¤Î‰fi_ ±„V÷I‰ ‹ÎhÎ fi◊Ì.
…ı‹HÎı ∞‰fi¤fl ±¿‹˝H›÷Î … Áı‰Ì »ı ±ı‰Ì
¿˘¥ T›„@÷fiÌ ±Î ‰Î÷ fi◊Ì. …ı‹HÎı ’flÏË÷ ‹ÎÀı
… ∞‰fi¤fl Á÷÷ ¿‹˝ ¿›* »ı, ’˛«_Õ ’vÊÎ◊˝ ¿›˘˝
»ı, Ω÷fiı Á÷÷ CÎÁÌ »ı ±ı‰Î ‹ËÎ’vÊfiÌ ‰Î÷
»ı. V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ∞‰fi ±fiı ¿Î›˝ ’˛I›ı ±ı¿ fi…fl
‹ÎhÎ ±Î’HÎfiı fi÷‹V÷¿ ⁄fiΉı »ı. ’fl_÷ ’˘÷ÎfiÌ
ÏÁÏ©±˘, ’˘÷ÎfiÎ ¿Î›˝¿·Î’˘ ¿ı Áÿ˚√H΢◊Ì ÷ı±˘
@›Îflı› fi ÷˘ μLfi÷‹V÷¿ ◊›Î »ı, fi ÷˘
fl˘‹Î_Ï«÷ ◊›Î »ı.
±ı‹HÎı ¿ı‰_ ¿Î›˝ ¿›* »ı ?!
±ı‹HÎı ¿ı‰Ì ÏÁÏ©±˘ ‹ı‚‰Ì »ı ?!
¿˘¥ Áfl‰Î‚˘ Â@› »ı ?
±ı¿ ±‰Î˝«Ìfi Á_÷-‹ËÏÊ˝ ÷flÌ¿ı ÷ı‹HÎı
μ’ÏfiÊÿ¿Î·Ìfi ¤Îfl÷Ì› ±ÎK›Î„I‹¿ Ï«_÷fifiı
…√÷fiÎ ·Î¬˘ ·˘¿˘fiÎ ∞‰fi‹Î_ ÁοÎfl ¿›* »ı...
ÁfiÎ÷fi ¤Îfl÷Ì› ’fl_’fl΋Î_ ±ı¿ ÁΫÎ
’Ïfl‰˛Î…¿ ÷flÌ¿ı ·˘¿˘fiı ÁΫ˘ flÎË «Ÿ‘‰Î
±ı‹HÎı ±Î… ’›*÷ 17,000 √΋ÕÎ_±˘ ±fiı
fi√fl˘‹Î_ ’Ïfl¤˛‹HÎ ¿›* »ı.
171
Á_V¿ÚÏ÷fiÎ ±ı¿ ’˛¬fl F›˘Ï÷‘˝fl ÷flÌ¿ı ÷ı‹HÎı
’ıœÌ-ÿfl-’ıœÌ ±Á_A› ·˘¿˘fiÎ ∞‰fi‹Î_ ÏÁ_«fi
◊÷_ flËı ÷ı‰Ì flÌ÷ı Á_V¿ÚÏ÷fiÌ ¤Î√Ìfl◊Ì ’˛‰ÎÏË÷
¿flÌ »ı.
±ı¿ Á_V¿ÚÏ÷’vÊ ÷flÌ¿ı ±ı‹HÎı …√÷¤fl‹Î_
‹Ë΋_Ïÿfl˘ ±fiı ±ZÎfl‘΋ fl«Ìfiı Á_V¿ÚÏ÷fi˘
’˛«_Õ Â_¬K‰Ïfi ¿›˘˝ »ı, …√÷¤fl‹Î_ Á_V¿ÚÏ÷fi_
±¤Ò÷’Ò‰˝ √˙fl‰ ¿›* »ı.
±ı¿ ±ÎÊ˝ƒWÀÎ ‹ËÎ’vÊ ÷flÌ¿ı ±ı‹HÎı ±ı‰Ì
¿o¥¿ ’fl_’flα˘fi_ V◊Î’fi-‹Î…˝fi-Á_‹Î…˝fi ¿›*
»ı, …ıfiÎ◊Ì ±Î‰fiÎflÎ_ ±fiı¿ ‰Ê˘˝ Á‘Ì ±Á_A›
·˘¿˘fiı ∞‰fifi˘ ÁΫ˘ ‹Î√˝ ‹‚÷˘ flËı...
±ı¿ ’˛¬fl Á‹Î…-μ©Îfl¿ ÷flÌ¿ı ±ı‹HÎı
Á‹Î…fiÎ_ ±fiı¿ ÿÒÊH΢ Á΋ı ¤Îfl÷Ì› ÁfiÎ÷fi
’fl_’flα˘fi_ fi‰‹Î…˝fi ⁄ZÎÌfiı Á‹Î…fiı ÁΫÌ
ÏÿÂÎ «Ÿ‘Ì »ı...
±ı¿ ±‘‹˘©Îfl¿ Á_÷ ÷flÌ¿ı ÷ı‹HÎı ±fiı¿
±‘‹ ±fiı ’Ï÷÷ ·˘¿˘fiÎ_ {Ò_’ÕÎ_±˘ Á‘Ì
’ˢӫÌfiı ÷ı‹fiı ’Ήfi ¿›Î* »ı, ±ı‹fi_ ∞‰fi
’Ïfl‰÷˝fi ¿›* »ı.
±ı¿ ¿vHÎ΋ÒÏ÷˝ Á_÷ ÷flÌ¿ı ±ı‹HÎı ’ÌÏÕ÷˘,
¢ÏÊ÷˘, ÿ—¬Ì±˘, ±Î’ÏkÎ√˛V÷˘ ‹ÎÀı flÎË÷¿Î›˘˝◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ÷ı‹fiÎ
¿S›ÎHÎfiÌ ’˛T≤Ïkα˘fi˘ ±Ï‰fl÷ ±fiL› ›iÎ ¿›˘˝ »ı, ÷ı‹fiÎ μI¿Ê˝
‹ÎÀı ’˛«_Õ ’Ïfll‹ ¿›˘˝ »ı.
ωrÂÎ_Ï÷fiÎ ’fl‹ ’flV¿÷ν ÷flÌ¿ı ÷ı‹HÎı, …√÷¤fl‹Î_ ÂÎ_Ï÷
’˛ÁflΉ‰Î ±fiL› ’Ïfll‹ ¿›˘˝ »ı.
’˘÷ÎfiÎ ∞‰fifiÎ ⁄_ÿı ⁄_ÿfi˘ μ’›˘√ ¿flÌfiı, ’‚ı’‚fi˘
’vÊÎ◊˝Á¤fl ωÏfi›˘√ ¿flÌfiı, …ı ›√¿Î›˝ ¿›* »ı, ±ıfiÌ ÂOÿ˘‹Î_
Á‹ÌZÎÎ ±Á_¤Ï‰÷ »ı. ±ı ‹ÎhÎ ±fi¤‰Ì ¿Λ, ·Î¬˘ Ï…‰Î÷Î_
∞‰fi‹Î_.
±ı¿ fiÎfi¿ÕÎ Ï⁄_ÿ‹Î_◊Ì ⁄˘«ÎÁHΉÎÁÌ lÌ ±ZÎfl’flÊ˘k΋
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊Îfiı ÏËLÿI‰fiΠωrT›Î’Ì ±Î_ÿ˘·fi Á‘Ì
’ˢӫÎÕfiÎfl ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ¿Î›˘˝fiÌ Á‹ÌZÎÎ ÂOÿ˘‹Î_
¿fl‰Îfi_ ±Â@› »ı.
ÁÎ÷ ÿΛ¿Î ¿fl÷Î_› ‰‘ ‰Ê˘˝fiÎ ±ı‹fiÎ ÏfiW¿·_¿ Á_L›V÷
∞‰fifiÌ ›ÎhÎÎ ’fl fi…fl ¿fḻı »Ì±ı, I›Îflı ‹fi‹Î_ Á‰Î· ◊Λ »ı
¿ı ÷ı±˘fiÎ ÏÿT› T›„@÷I‰fiÎ_ ±Á_A› ’Ïfl‹ÎH΢‹Î_ Á˙◊Ì ‰‘
≠¤Î‰¿ ’Ïfl‹ÎHÎ ¿›_ ?
CÎb_ ⁄‘_ »ı ’HÎ Á˙◊Ì ‰‘ ±Î¿Ê˝¿ »ı - ±ı‹fi_ ±ËoÂÒL›
¤@÷xÿ›Ì T›„@÷I‰.
fi‹˛ ±fiı Áfl‚. ÁË… ±fiı ’Îflÿ½¿.
‹Îfi-‹˘À’fiÌ ¿˘¥ ±ÎÂÎ-±’ıZÎÎ fiËŸ.
ω r ±ı‹fiÎ ÷flŒ ±Îÿfl ±fiı √˙fl‰fiÌ ’W’Î_…Ï·±˘ ±’˝HÎ
¿fl÷Î_ ◊˘¤÷_ fi◊Ì. »ıS·Î_ 38 ‰Ê˝‹Î_ ±ı¿ ’HÎ Ïÿ‰Á ±ı‰˘ ‰ÌI›˘
fiËŸ ˢ› ¿ı …ı Ïÿ‰Áı ±ı‹fi_ ÁL‹Îfi, ⁄Ë‹Îfi ¿ı ±Ï¤‰Îÿfi
¿flΛ_ fi ˢ›, ±ı‹fiÌ μ’„V◊Ï÷‹Î_ … ±ı‹fi˘ ‹ÏË‹Î √‰Î›˘ fi
ˢ›, Ï⁄˛ÏÀ ’ην‹ıLÀ◊Ì ›fiÎ¥ÀıÕ fiıÂLÁ Á‘Ì ! Ï⁄· „@·LÀfi◊Ì
·¥ ⁄ÎËflÌfifiÎ Âı¬ ¥ÁÎ Ï⁄fi Á·‹Îfi Á‘Ì !
…√÷fi˘ ¿˘¥ ’HÎ ‹Îfi‰Ì «Ï¿÷ ◊¥ Ω› ±ıÀ·_ ¿Î›˝ ¿›Î˝
’»Ì Á‹Î…fiÎ_ ÷‹Î‹ V÷fl˘fi˘ ±’Îfl ±Îÿfl ‹ı‚T›Î ’»Ì, ±ıÀ·Ì
±’Îfl ¿ÌÏ÷˝ ‹ı‚T›Î ’»Ì, ωrfiÎ ±fiı¿ ‹Î_‘Î÷α˘fiÎ_ ⁄Ë‹Îfi
‹ı‚T›Î_ ’»Ì, ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fi˘ ÷ıfiÎ ’˛I›ıfi˘ ’˛Ï÷¤Î‰ ¿ı‰˘
ˢ› »ı !
‹ÌHÎ ’fl◊Ì ’ÎHÎÌ Áfl¿Ì Ω› ÷ı‰˘ !!
ÁL‹Îfi˘ fiı ’˛Â_Áα˘ ÷ı‹fiı V’½÷Î_ … fi◊Ì !
172
¿ÎflHÎ ?
¿ÎflHÎ ¿ı “±Î ‹ıÓ ¿›* »ı” ¿ı “Ë_ ¿v_ »\_” ±ı‰˘ ω«Îfl‹ÎhÎ fi◊Ì !
Ë¿Ì¿÷ı V‰Î‹ÌlÌfiı ±ı ±fiÁ_‘Îfi ’HÎ fi◊Ì ¿ı ±Î ¿Î›˘˝ ‹ıÓ ¿›Î*
»ı !
÷˘ ’»Ì ±ı‹fiÎ ∞‰fi¿˘Â‹Î_ »ı Â_ ?
±ı¿Îÿ ⁄ı fiËŸ, lıHÎÌ⁄_‘ ËΩfl˘ ’˛Á_√˘ ±fiı ËΩfl˘ ±‰÷flH΢
±ËŸ ÀÎ_¿Ì ¿Λ ÷ı‹ »ı, …ı‹Î_ ±Î ∞‰fi¿˘Â V’WÀ ‰Î_«Ì ¿Λ
»ı. ±ı‹fiÎ ‹ÏË‹Î√ÎfifiÎ ’˛I›kÎfl‹Î_ “¿÷ν ÷˘ ‹ÎhÎ ¤√‰Îfi ±fiı
√v … »ı.” ±Î ÏÁ‰Î› ¿˘¥ ¤Î‰ ’˛√À ◊¥ ¿ı … fiËŸ - ’˛√Îœ
ÏfiƒÎ‹Î_› !
◊˘Õο ’˛Á_√˘fiÌ ËÎfl‹Î‚Î ’˛V÷÷ »ı —
·_Õfi‹Î_ @›. ’Ì. ±Îfl. VÀıÏÕ›‹‹Î_ ∂…‰Î›ı·Î Á‰HÎÛ÷·ÎfiÎ
¤T› ±fiı ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ⁄Ë‹Îfi ’˛Á_√ı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ’˛‰«fi‹Î_
±ËoÂÒL›÷Îfi˘ ¿ı‰˘ ±ÿ˚¤÷ ’˛¤Î‰ Ë÷˘ ¿ı ÷ıfiÌ ¿"ÁıÀ ÁÎ_¤‚Ìfiı
√…flÎ÷fiÎ ΩHÎÌ÷Î μz˘√’Ï÷ lÌ ÁÌ. ¿ı. ’ÌÃΉηÎfiı V‰Î‹ÌlÌfiı
‹‚‰ÎfiÌ ÷ηΉı·Ì Ω√Ì ±fiı ÷ı±˘ ÁIÁ_√Ì ⁄L›Î.
V‰Î‹Ìḻı ÷ı ’˛‰«fi‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “’˛◊‹ ÷˘ ’fl⁄˛õ
Á‰ÎÛ‰÷ÎflÌ ’vÊ˘k΋fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiı ‰_ÿfi -
…ı‹HÎı ‹fiı ±Î ÂflÌfl ±ÎM›_. ’»Ì ‹ÎflÎ √v ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…
±fiı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiı ‰_ÿfi, …ı‹fiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ‹fiı ‹Y›Î ±fiı
…ı‹HÎı ‹fiı V‰Ì¿Î›˘Û. ÷ı‹fiÌ ¿Ú’Î ±fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ »ı ÷˘ ÷ıfiÎ ·Ì‘ı
÷‹ÎflÌ Á΋ı ∂¤˘ »_. ÷ı‹fiı ·Î¬˘ ‰_ÿfi. ÷ı‹fiÌ ¿Ú’Î fi ˢ÷ ÷˘ Ë_
±Î V◊Îfiı fi ˢ÷. ÷ı‹HÎı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±fiı Áı‰Î ¿fl‰ÎfiÌ ÷¿ ±Î’Ì.
¤√‰Îfi ±Î√‚ CÎHÎÎ ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ∂¤Î »ı, ’HÎ ±Î Áı‰Î ¿fl‰ÎfiÌ
‹fiı ÷¿ ±Î’Ì. ±Î ±ZÎfl’vÊ˘k΋ Á_V◊ÎfiÌ Áı‰Î, ÷ı‹fiÎ
ÏÁ©Î_÷˘fi˘ ’˛«Îfl ¿fl‰ÎfiÌ Áı‰Î ¿fl‰ÎfiÌ ÷¿ ±Î’Ì ±ı ‹ÎflÎ_
±Ë˘¤ÎB› ! ‹ÎflÌ Â„@÷ ⁄ËÎflfiÌ ‰Î÷ ’HÎ ‹fiı „@÷ ±Î’Ì …ı◊Ì
Ë_ Áı‰Î ¿flÌ Â@›˘... ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î-‹fl∞ ‰√fl ¿_¥ ◊÷_ fi◊Ì...”
√Î_‘Ìfi√fl ¬Î÷ı “±ZÎfl‘΋” Ωı¥fiı ±Ï÷ ’˛¤Îω÷ ◊›ı·Î
Ï⁄ËÎflfiÎ Á’ÏflLÀıLÕLÀ ±˘Œ ’˘·ÌÁ ±…› ‰‹Î˝±ı V‰Î‹ÌlÌfiı
¿èÎ_ — “±ZÎfl‘΋ ¿ı Á…˝fiËÎfl ¿˘ Ï‹·fiı ¿Ì ⁄ˢ÷ μI¿oÃÎ ◊Ì.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “Á…˝fiËÎfl ÷˘ Á⁄¿Î ¤√‰Îfi ËÌ Ëˆ. Á⁄‹ıÓ
’˛ıflHÎÎ ÿıfiı‰Î·ı ¤√‰Îfi ˈ.”
÷Î. 3-1-”94fiÎ fl˘… ‹ƒÎÁ‹Î_ ±ËŸfiÎ ±√˛HÎÌ Ï⁄SÕfl ±fiı

…ˆfi Ï⁄flÎÿfl ¿Î_Ï÷¤Î¥ ¿Î‹ÿÎflı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ —“’_«‹¿Î‚‹Î_ …ı‹
÷Ì◊*¿flfiı ‹˘¿S›Î ±ı‹ ±Î ¿Ï‚¿Î‚‹Î_ ¤√‰Îfiı ±Î’fiı ‹˘¿S›Î »ı.
±I›Îflı ¤Îfl÷‹Î_ ÁÎfl΋Î_ ÁÎv_ ¿Î‹ ¿fl÷Πˢ ÷˘ ±Î’ … »˘.”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “±‹ı ÷˘ Áı‰¿ »Ì±ı. ¿÷ν-Ë÷ν ¤√‰Îfi »ı.”
±‹ıÏfl¿Î‹Î_ “≥„L՛Π’˘VÀ”fiÎ Ïfl’˘À˝fl Ï‹. ÿÌ’¿ {‰ıfḻı
V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»Ôu_ — “±ÎÀ·Î_ T›Î’ ±fiı ω«flHÎ ’»Ì ±Î’fiı ◊ο
fi◊Ì ·Î√÷˘ ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “¤√‰Îfifi_ ¿Î›˝ »ı. “Ë_” ¿÷ν fi◊Ì ±ı‹
‹Îfi̱ı, fiı …ı ¿Î_¥ ¿fḻı ÷ı √vfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ◊Ì »ı, ¤√‰ÎfifiÌ
≠ıflHÎÎ◊Ì »ı, ÷ı◊Ì ◊ο fi ·Î√ı. ‹Î◊ı ‹ÎÀ·Ì ‹Ò¿ı ÷˘ ◊ο ·Î√ı,
’HÎ ’ÎHÎÌ‹Î_ Õ>⁄¿Ì ‹Îflı ÷˘ ¤Îfl ·Î√ı ? “…ı ¿fl˘ »˘, ÷ı ÷‹ı
(¤√‰Îfi) ¿fl˘ »˘ !” ±ı‹ ‹ÎfiÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿fḻı. ’»Ì ÁŒ‚÷Î-
ÏfiWŒ‚÷Î …ı ‹‚ı, ÷ı ±ı‹fiÎ μ’fl »ı. ÷ıfiÎ◊Ì ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Λ
fiı Á˙ flÎ∞ ◊Λ ÷ı‹ ¿Î›˝ ◊Λ »ı.”
ÿÌ’¿ — ±Î’fiÌ ±ı¿ … Á_V◊Î Ωı¥, …ı‹Î_ “Ë_ ’HÎ_” fi Ωı›_.
V‰Î‹ÌlÌ — “±Î ‹ÎflÎ◊Ì ◊›_” ±ı‰_ ¿˘¥fiı »ı … fiËŸ. ‹ËÎflÎ…-
V‰Î‹Ì ¿÷ν »ı. ¤√‰ÎfifiÌ ÿ›Î◊Ì ◊Λ »ı, ÷ı◊Ì ÿflı¿ ⁄ÌΩfiı ›Â
±Î’ı »ı. ¤√‰Îfi ¿ı √vfiı ›Â ±Î’ı »ı. ±ıfiÎ◊Ì flÎ√-¶ıÊ fi
◊Λ !”
÷Î. 11-1-”06fiÎ fl˘… Áfl÷ Ï…S·ÎfiÎ ÏÕ„VÀˇ@À …… …ı. ∞.
ΩıÊ̱ı Á·÷ÎfiÎ⁄Îÿ‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “Ë‹HÎÎ_ ±ËŸ ‹Î_√fl˘‚fiÌ
¿˘ÀÛfiÎ μÿ˚CÎÎÀfi‹Î_ √…flÎ÷fiÎ «ÌŒ …„VÀÁ ¤‰ÎfiÌÏÁ_Ë ±ÎT›Î
Ë÷Î. ÷ı±˘±ı ‹fiı ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ¿èÎ_, “Ë‹HÎÎ_ ÏÿSËÌ‹Î_ ÿflı¿ flÎF›fiÎ
«ÌŒ …„VÀÁ ‹ÎÀıfiÌ ±ı¿ ¿Î"LŒflLÁ‹Î_ flÎWÀˇ’Ï÷lÌ ±Oÿ· ¿·Î‹ı
≠‰«fi‹Î_ ¿èÎ_ ¿ı ωiÎÎfi …ı fi◊Ì ¿flÌ Â¿÷_ ±ı ≠‹¬V‰Î‹ÌfiÌ
„@÷◊Ì ◊¥ ¿ı »ı, ±ıfi˘ ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ÿά·˘ ±ZÎfl‘΋ »ı.”
±Î ÁÎ_¤‚÷Î_ … V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “¤√‰Îfi ÏÁ‰Î› ¿Î_¥ ◊¥
¿÷_ fi◊Ì. ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î ˢ› ÷˘ … ±Î ËÎ◊ ’HÎ ¨«˘ ◊¥
¿ı. ¤√‰Îfifi˘ ‰ÎÁ ÿflı¿‹Î_ ˢ› ÷˘ … ÷_hÎ «Î·ı »ı. ÿflı¿‹Î_
≠ıflHÎÎ ¿flfiÎfl ±ı »ı. ±ı‹fiÌ Â„@÷ fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ˢ› ÷˘ ±Â@›
’HÎ Â@› ◊Λ. ±ıÀ·ı ¤√‰Îfifiı ±Î√‚ flάÌfiı «Î·‰_. ¤√‰Îfi
¿÷ν »ı. fi ◊Λ ÷˘’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î fiı ◊Λ ÷˘’HÎ
¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î, ±ı‹ ‹Îfi‰_. Á‹…HΠˢ› ÷˘ Á¬-ÂÎ_Ï÷ flËı.
±Î’HÎÎ ÏË÷‹Î_ ‰Î÷ fi ˢ› ÷˘ ±Î’HÎ_ ¿Î›˝ fi ’HÎ ◊Λ. ‹ÎÀı
±ı‰Ì Á‹…HÎ flά̱ı ÷˘ ±Îfi_ÿ flËı.”
173
“’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… Œ@÷ ωfi›ÂÌ·÷ÎfiÌ … fiËŸ,
ÁÎ◊ı ‘‹˝ ±fiı Á_V¿ÚÏ÷fi_ ‹ÒÏ÷˝‹Îfi V‰w’ »ı.
÷ı‹fiı ‹‚fiÎflÌ ÿflı¿ T›„@÷ ÷ı‹fiÌ Ï‰fi›ÂÌ·÷Î◊Ì
’˛¤Îω÷ ◊›Î ωfiÎ fi flËÌ Â¿ı.”
- ’ÒF› ‹Ëo÷ ±‰ı‘fiÎ◊
(√˘flZÎ ’ÌÃΑÌrfl, √˘fl¬’fl, μkÎfl’˛ÿıÂ)
Á ‹√˛ ωrfiı μLfi÷ ’˛ıflHÎÎ ±Î’÷_ ±ı¿ ±H΋˘· fi…flÎb_
±ıÀ·ı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl‘΋, …ıfiı ÏfiË΂Ìfiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ
‹Î_‘Î÷α˘ ’HÎ fi÷‹V÷¿ ◊¥ Ω› »ı ±fiı ±Îç›˝«Ï¿÷ ◊¥ ’Ò»ı
»ı — “‹ÎhÎ ’Î_« ‰Ê˝‹Î_ ±Î ÏÿT› Á…˝fi ÁοÎfl ¿flfiÎfl ωr¿‹Î˝
¿˘HÎ »ı ? V‰›_ ¤√‰Îfi ¿ı ±ı‹fiÎ ÿÒ÷ ?” ±fiı Á˙ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_
«flH΢‹Î_ ›Â¿‚ ±’afiı ÷ı‹fiÎ_ «flHÎ ’¬Î‚ı »ı. ±fiı I›Îflı
÷ıfiÎ◊Ì ÷tfi ÏfiÏ·˝M÷ V‰Î‹ÌlÌ ⁄˘·Ì ∂Ãı »ı — “fiÎ fiÎ, ‹ıÓ ¿Î_¥
¿›* fi◊Ì. ±Î ÷˘ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ Á_¿S’, ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ, ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ ¿Ú’Î ±fiı ±Î Á˙ Á_÷˘-
ËÏfl¤@÷˘fiÌ ‹Ëıfi÷. ±ıÀ·ı … ⁄‘_ ◊›_ »ı. ±Î’HÎÎ◊Ì ÷˘ Âı@›˘
’Î’Õ ’HÎ ¤_√Λ fiËŸ.” Á_÷˘-ËÏfl¤@÷˘ ŒflÌ ŒflÌfiı V‰Î‹ÌlÌfiı
›Â ±Î’ı, V‰Î‹ÌlÌfi˘ …›…›¿Îfl ¿flı, I›Îflı ±ı …›…›¿Îfl ‰E«ı
V‰Î‹ÌlÌfi˘ {ÌH΢ ±‰Î… √‚√‚˘ ◊¥ Ω› »ı — “fiÎ ¤Î¥ fiÎ,
±Î’HÎı ¿Î_¥ ¿›* fi◊Ì. ±Î ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ… fiı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…
¿÷νË÷ν »ı. …›…›¿Îfl ±ı‹fi˘ ¿fl˘. Á˙ Á_÷˘-ËÏfl¤@÷˘fiÌ …›.
±‹ı ÷˘ Áı‰¿ »Ì±ı, ÿÎÁ »Ì±ı.” ±fiı ÷ı±˘fiÌ ±Î_¬˘
{‚{Ï‚›Î_◊Ì »·¿Î¥ Ω› »ı.
V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ◊ıfiÌ ±fiı¿ Ï‹ÏÀo√˘‹Î_ ¿ı ±fiı¿ ‹·Î¿Î÷˘‹Î_ ±ı¿
‰Îfl ’HÎ ¿˘¥fiı› ±ı‰Ì ÷¿ ‹‚Ì fi◊Ì ¿ı …ı‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı ÷ı±˘
±ZÎfl‘΋fiÎ Ïfi‹Î˝HÎfiÌ ›Â‹Î‚Î ’ËıflÎ‰Ì Â@›Î ˢ› !
±ı¿Î_÷‹Î_› fiËŸ !
±fiı¿ …√ωA›Î÷ ‹ËÎfi¤Î‰˘ V‰Î‹ÌlÌ Á‹ZÎ Á÷÷
±ZÎfl‘΋fiÌ ÏÿT› fl«fiÎ ⁄ÿ· Á÷÷ ±Ï¤fi_ÿfi˘ ±fiı
±Ï¤‰_ÿfi˘fiÌ ‰Êν ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î, ±ı Ïfi¿À flËı·Î Á_÷˘ Á÷÷
fiÌfl¬÷Î Ë÷Î. ’fl_÷ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ±ı ’HÎ fiÌfl¬÷Î Ë÷Î ¿ı
V‰Î‹ÌlÌfiÎ ‹¬ ’fl ±ÎÀ·Î_ ⁄‘Î_ ±Ï¤fi_ÿfi˘fiÌ ±fiı ⁄Ë‹Îfi˘fiÌ
¿˘¥ … ±Áfl ÁK‘Î_ fi◊Ì.
±ı¿ ‹ËÎfi¤Î‰fiÌ Ï‰ÿΛ ’»Ì ⁄˛õωËÎflÌ V‰Î‹Ì±ı
V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “±ËŸ …ı ¿˘¥ ±Î‰ı »ı ±ı ±Î’fiÎ_ ±fiı
±ZÎfl‘΋fiÎ_ ‰¬ÎHÎ ¿fl÷Î_ ◊ο÷Î … fi◊Ì, ’fl_÷ Á˙◊Ì ‹˘À<_ ±Îç›˝
÷˘ ±ı »ı ¿ı ±Î ⁄‘Î_ ‰¬ÎHÎ ÁÎ_¤Y›Î ’»Ì ⁄ÌΩ ¿˘¥ ’HΠˢ› ÷˘
»¿Ì Ω›, F›Îflı ±Î’fiı ÷˘ ΩHÎı ¿Î_¥ ±Áfl … fi◊Ì !”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “±Î’HÎÎ◊Ì @›Î_ ¿Â_ ◊Λ »ı ? ⁄‘_ ‹ËÎflÎ…
V‰Î‹ÌfiÎ ≠÷Î’ı ◊Λ »ı.”
 ⁄˛õωËÎflÌ V‰Î‹Ì±ı …flÎ Ë‚‰Ì fl‹Ò…‹Î_ ’Ò»Ôu_ — “±ÎÀ·Î ⁄‘Î
·˘¿˘ ±Î’fiÌ Á‹ZÎ ±Î’fiÎ √HÎ√Îfi √Λ »ı ÷ı Á_¤‚Λ ÷˘ »ı
fiı ? ¿Î_ ÷˘ ±Î’fiı ¿Îfi‹Î_ Â_ ⁄ËıflΠ»ı ?”
“fiÎ, fiÎ.” V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_.
“Ωı ⁄ËıflΠfi ˢ› ÷˘ ‰¬ÎHÎ ◊Λ I›Îflı ⁄ÌΩı ¿˘¥ ≠Ï÷¤Î‰
÷˘ ‹‚÷˘ fi◊Ì !”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı — “ÁÎ_¤‚̱ı »Ì±ı, ±ı ¿ı ‹ËÎflÎ… V‰Î‹Ìfi˘ ¿ı‰˘
±ÿ˚¤÷ ≠÷Î’ »ı !”
⁄Á, ±Î ±ı‹fiÌ Ïfi÷Î_÷ ’‰˝÷’˛Î› ºœ÷Î »ı, …ı @›Îflı› «‚ı
fiËŸ, @›Îflı› Œflı fiËŸ.
±ı‹fiÎ ±Ëo¿ÎflÂÒL› ∞‰fifi_ ‹Ò‚ ±Î ¤√‰ÿ˚’˛÷ÌÏ÷‹Î_ »ı.
±ıÀ·ı … ±ı‹fiı “Ë_” ¿ı “‹ıÓ” …ı‰Î ¤Î‰ V’Âa ¿÷Î fi◊Ì.
“Ωı ¤√‰Îfi … Á‰˝¿÷ν-Ë÷ν »ı, ÷˘ ±Î’ Â_ ¿fl˘ »˘ ?”
±ı‰Î Á‰Î·fi˘ ±ı‹fi˘ …‰Î⁄ ’HÎ ±ı‰˘ … ’Îfl·˙Ï¿¿ »ı, ±ı
»ı - ¤√‰Îfi ’˛I›ıfi˘ ±fiL› Áı‰¿¤Î‰ !
@›Îflı¿ ¿˘¥¿ ¤Î‰Î‰ı‹Î_ ±Î‰Ìfiı ±ı‹fiÌ ¤√‰Îfi ÁÎ◊ı ¿ı √v
ÁÎ◊ı ÷·fiÎ ¿flı, @›Îflı¿ ¿˘¥¿ ±ı‹fiı ¤√‰Îfi ¿ËÌ ÿı, @›Îflı¿ ¿˘¥
¤√‰Îfi◊Ì ±Ï‘¿ ¿ËÌ ÿı, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiı ±ı‹Î_ ’˘÷ı ±’flΑ
¿›˘˝ ˢ› ÷ıÀ·˘ ±Î_«¿˘ ±fi¤‰Î› »ı, ±fiı ±ıfiÎ ’˛I›kÎfl‹Î_
ZÎHÎfiΛ ω·_⁄ ‰√fl ÂOÿ˘ ôÎ‰Ì Ω› — “fiÎ, fiÎ, ±‹ı ÷˘ Áı‰¿
»Ì±ı, ÿÎÁ »Ì±ı...”
·_Õfi ›‰¿ ‹_Õ‚fiÎ ≠ıÏÁÕıLÀ lÌ ¿ÚWH΋ÒÏ÷˝ ’|HÎ̱ı ¿˘¥¿
¬ÂÎ·Ì ÏfiÏ‹kÎı ÁIÁ_√ ‹_Õ‚fiÎ ›‰¿˘fiı ’ÎÀa ±Î’‰Î ±_√ı
V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ — “V‰Î‹Ì ! ¿¥ ’ÎÀa ±Î’_ ?”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “¤√‰ÎfifiÌ …ı ≥E»Î ˢ› ÷ı...”
lÌ ¿ÚWH΋ÒÏ÷˝ ¿Ëı — “÷‹ı ±‹ÎflÎ ¤√‰Îfi »˘. ÷‹ı …ı‹ ¿Ë˘
÷ı‹.”
V‰Î‹Ìḻı ÷fl÷ … ÷ıfiı ±À¿Î‰÷Î_ ¿èÎ_ — “¤√‰Îfi ÷˘ ±ı¿
lÌ∞‹ËÎflÎ… »ı. ±Î’HÎı ÷˘ ±ıfiÎ ÿÎÁ »Ì±ı. ¤@÷ »Ì±ı.”
“±Î’fi΋Î_ ¤√‰Îfi flèÎÎ »ı fiı ?” lÌ ¿ÚWH΋ÒÏ÷˝±ı ¿èÎ_.
V‰Î‹Ìḻı ÁË… flÌ÷ı ¿èÎ_ — “±ı ÷˘ …ı ÿÎÁ ◊Λ ÷ı‹Î_ ±ı‹fi˘
‰ÎÁ ˢ›.”
·_ÕfifiÎ ΩHÎÌ÷Î μz˘√’Ï÷ ‹fi¤Î¥ ‹Î‘‰ÎHÎ̱ı ·_Õfi‹Î_ ¿◊Î
±fiı Á‹¤Î‰ Á_‹ı·fi ›˘F›_ Ë÷_. ÷ı‹Î_ Á_V◊ÎfiÎ V‰›_Áı‰¿˘±ı
¿flı·Ì Áı‰Îfi˘ ±Î¤Îfl ‹Îfi÷Î_ ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “±Î ¿◊Îfi_
174
’H› ±‹ı ±Î’fiÎ_ «flH΢‹Î_ ‹Ò¿Ì±ı »Ì±ı.”
V‰Î‹ÌlÌ ÷fl÷ … ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “¤√‰ÎfifiÎ_ «flH΢‹Î_ ±’ÛHÎ
¿fl˘.”
±ZÎfl‘΋ ÏfiË΂Ìfiı ’˛¤Îω÷ ◊÷Î_ VÀ˘¿ ˢ„SÕ_√ ≥„LÕ›ÎfiÎ
«ıfl‹ıfi lÌ ±Îfl. …›fl΋fi∞±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — “±Î’ ÷˘
ÁÎZÎÎ÷˚ ¥rfl ˈ.”
“fiËŸ, fiËŸ. Ë‹ ÷˘ Áı‰¿ ˈÓ.”
V‰Î‹Ìḻı ÁË… fi‹˛÷Î◊Ì ¿èÎ_.
÷Î. 8-1-2006fiÎ fl˘… Áfl÷‹Î_ fiÎ≥fl˘⁄Ì◊Ì ±Î‰ı·Î
±flω_ÿ¤Î¥ ’Àı·ı ¿èÎ_ — “…ı‹ ÿıË‹Î_ ∞‰ »ı ±ı‹ ÁIÁ_√‹Î_ ±Î’
»˘ ±ıÀ·ı ⁄‘_ »ı, ⁄Î¿Ì ¿Î_¥ fi◊Ì.”
V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “…ı ¿o¥ »ı ±ı ⁄‘_ ‹ËÎflÎ… »ı.”
Ω‹fi√flfiÎ …^fiÎ ‰ı’ÎflÌ ÂÎ_Ï÷¤Î¥ ÷ÎflfiÌ ⁄Î_‘HÎÌ ±fiı
Ï¿fi¬Î⁄fiÎ_ ¿Î’Õ‹Î_◊Ì Ãο˘fl∞ ‹ÎÀı ‰ÎCÎÎ ⁄fiΉÌfiı ·ÎT›Î Ë÷Î.
÷ı±˘±ı ¤ıÀ ±ÎM›Î, ÷ı … Ïÿ‰Áı ⁄Ë ‹˘À˘ ‰¿fl˘ ◊›˘. ÷ı‹HÎı
V‰Î‹ÌlÌfiı ’√ı ·Î√Ìfiı ¿èÎ_ — “±Î’fiÎ_ «flH΋Î_◊Ì ⁄‘_ ±Î‰ı »ı.”
V‰Î‹Ìḻı ÷ı‹fiı fl˘¿÷Î_ ÷fl÷ … ¿èÎ_ — “⁄‘_ Ãο˘fl∞fiÎ_
_«flH΋Î_◊Ì ±Î‰ı »ı. ±Î’HÎı ÷˘ Áı‰¿ »Ì±ı.”
⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ’»Ì ·_ÕfifiÎ ›‰¿˘ ÁÎ◊ı ‰Î÷ν·Î’ ¿fl÷Î_
V‰Î‹Ìḻı ’˘÷ÎfiÌ ∞‰fi¤Î‰fiÎ T›@÷ ¿fl÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “±Î’HÎı
÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ ÿÎÁ »Ì±ı, Áı‰¿ »Ì±ı. ±fiı ±ı ⁄flÎ⁄fl … »ı.
¤√‰ÎfifiÎ ÿÎÁ ◊‰_, Áı‰¿ ◊‰_ - ±ı … ‹Ëk‰fiÌ ‰V÷ »ı. ±ı fi
◊‰Î› fiı ±Ï¤‹Îfi‹Î_ Œfḻı ÷˘ ÿ—¬ ±Î‰ı. Ωı√Ì ‹ËÎflÎ… ÿÎÁ
◊¥fiı flèÎÎ, ¿˘¥ ÿÎÕ˘ ±Ë_ fiËŸ. ‹ıÓ ¿›*, ‹ÎflÎ◊Ì ◊›_ - ±ı‰Ì ‰Î÷
… fiËŸ, “≠Î◊˝fiÎ ¿fl˘” - “‘Òfi ¿fl˘” ±ı … ‰Î÷.”
Áfiı 1994‹Î_ ±˘fl·ÎLÕ˘‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiÎ_ ÿÂÛfiı ±Î‰ı·Î ±ı¿
Ϭ˛V÷Ì ›‰Îfiı V‰Î‹ÌlÌfiı ’˛ë ’Ò»u˘ — “Ë_ Ϭ˛V÷Ì »_. ±‹ı ‹Îfi̱ı
»Ì±ı ¿ı ¤√‰Îfi ‹fiW›w’ı ±Î‰ı ÷ı Ï…ÁÁw’ı … ±Î‰ı »ı. ÷˘ ÷‹ı
¿˘HÎ »˘ ? ¤√‰Îfi ¿ı ‹fiW› ?”
V‰Î‹Ìḻı μkÎfl ±ÎM›˘ — “¤√‰Îfi ÷˘ ±ı¿ … »ı. ±‹ı
¤√‰ÎfifiÎ ÿÎÁ »Ì±ı. Áı‰¿ »Ì±ı. Á_÷ ¶ÎflÎ ¤√‰Îfifi˘ Á_ÿı¢
⁄‘Îfiı ‹‚ı »ı, ’HÎ ¤√‰Îfi ÷˘ ±ı¿ … »ı. ¤√‰Îfi ¿˘¥ ◊¥ ¿ı
… fiËŸ. ±‹ı ÷˘ ÷ıfiÎ Áı‰¿ »Ì±ı.”
’˘ ÷ÎfiÎ √v ÁÎ◊ıfiÌ ÷·fiÎ ¿ı ÷ı‹fiÎ ¿fl÷Î_ ’˘÷ÎfiÌ ‹ËkÎÎ
‰‘Ì Ω› ÷ı› V‰Î‹ÌlÌ ÁÎ_¬Ì ¿ı fiËŸ.
÷Î. 12-10-93fiÎ fl˘… ÁflıLƒfi√fl‹Î_ Á‰ÎflfiÎ fi‰ÁÎflÌ-
÷’˘‰fi ±Îl‹fiÎ ‹Ïfi «_ƒÂı¬flω…›∞fiı ‹Y›Î. ‰Î÷«Ì÷
ÿflQ›Îfi ÷ı‹HÎı ÁËı…ı μE«Î›* — “⁄‘Î √v±˘ ¿fl÷Î_ ±Î’ ±Î√‚
fiÌ¿‚Ì √›Î.”
±ı ÁÎ_¤‚÷Î_ … ΩHÎı ’˘÷ı ±ZÎQ› ±’flΑ ¿›˘˝ ˢ› ±ı‹
ÿÌfi¤Î‰ı V‰Î‹ÌlÌ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — “±ı‹fiÎ◊Ì ±Î√‚ fiÌ¿‚Λ ±ı‰_
»ı … fiËŸ. ±Î’HÎı Â_ fiÌ¿‚‰ÎfiÎ ? ±ı ’ΛΠfiÎ¬Ì fi √›Î ˢ÷
÷˘ ±Î’HÎÎ◊Ì Â_ ◊Î÷ ? ±ı‹HÎı … ±Î ⁄‘_ ∂¤_ ¿›* »ı !”
xÿ›‹Î_ ‘fl⁄Λı·Ì √v¤„@÷ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î_¬˘‹Î_ {⁄¿Ì
±Î‰Ì ±fiı ÂOÿ˘ ¶ÎflÎ ‹ÏfilÌfiı ±Ï¤¤Ò÷ ¿flÌ √¥.
±Î ‰Î_ ÁL‹Îfi˘ ‰¬÷ı V‰Î‹ÌlÌ ¿¥ ºÏp◊Ì, ¿›Î ω«Îfl◊Ì
÷ÀV◊¤Î‰ flÎ¬Ì Â¿ı »ı ÷ı ΩHΉΠ‰S·¤Ï‰zÎfi√fl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌfiı
’˛ë ’Ò»u˘ — “±Î’fi_ ÁL‹Îfi ◊Λ »ı I›Îflı ±Î’fiı ¢ ω«Îfl
±Î‰ı »ı ?” V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — “ÁL‹Îfi ÷˘ ¤√‰Îfifi_ »ı. ±Î’HÎı
÷˘ Âı@›˘ ’Î’Õ ’HÎ ¤Î_√Ì Â¿Ì±ı ±ı‹ fi◊Ì. ÁL‹Îfi ¤√‰Îfifiı
·¥fiı »ı. ±Î’HÎfiı ±ı‹fiÎ ‹ÎfiÌfiı ·˘¿˘ ⁄˘·Î‰ı »ı, ’Ò…ı »ı ⁄οÌ
±Î’HÎfiı ¿˘HÎ ⁄˘·Î‰ı ±ı‹ »ı ? lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ¿ı‹
’‚Λ ±fiı ±ı‹fiı flÎ∞ ¿ı‹ ¿flÌ Â¿Ì±ı ±ı ¤Î‰fiÎ flάÌfiı, ÁÿÎ
Áı‰¿ ⁄fiÌfiı ¿Î‹ ¿fl‰Îfi_ »ı.”
èÎVÀfi‹Î_ ≠‰ÌHΤΥ±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_, “±Î Á_÷˘ ±Î’fiÌ
ËÎ…flÌ‹Î_ ±Î’fiÌ ±ÎÀ·Ì ⁄‘Ì ≠Â_ÁÎ ¿flı »ı, ÷ı‹ »÷Î_ ±Î’
±Ë_ÂÒL› ¿¥ flÌ÷ı flËÌ Â¿˘ »˘ ?”
V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı, “…ı ¿Î_¥ ◊Λ »ı, ÷ı ¤√‰Îfifiı ·Ì‘ı »ı. ±Î’HÎı
¿fḻı ÷˘ ±Ë_ ±Î‰Ì Ω› fiı !”
≠‰ÌHΤΥ ¿Ëı, “±Î‰˘ ω«Îfl @›Îflı ±Î‰ı »ı ?”
V‰Î‹Ìḻı ÷fl÷ ¿èÎ_, “±ı ω«Îfl À‚÷˘ … fi◊Ì !
175
F›Î_ “Ë_” fi◊Ì, F›Î_ “‹Îv_” fi◊Ì, (±Ëo¿Îfl‹Î_◊Ì ’˛√À÷Î
ÿ˘Ê‹ÎhÎ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ˢ› !) I›Î_ ¥W›Î˝ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ˢ› ! I›Î_ V’‘ν
¿ı‰Ì flÌ÷ı ˢ› ! I›Î_ ⁄ÌΩfiı {Î_¬Î ’ÎÕ‰ÎfiÌ T≤ÏkÎ ’HÎ ¿ı‰Ì flÌ÷ı
ˢ› ! I›Î_ μ¶ı√ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ˢ› ! I›Î_ ÷˘ fiflÌ ’˛d„S·÷÷Î, fiflÌ
Ë‚‰ÎÂ, fi›˘˝ ±Îfi_ÿ !
±ıÀ·ı ÷ı±˘ Á˙ ¿˘¥fiı fi‹Ì ¿ı »ı, ’˘÷ÎfiÎ ÏÂW›˘fiı ’HÎ !
±ıÀ·ı … ÷ı±˘ Á˙ ¿˘¥fiı ±’Îfl ±Îÿfl-‹Îfi ±Î’Ì Â¿ı »ı,
’˘÷ÎfiÎ ¶ıÊÌfiı ’HÎ !
±ıÀ·ı … ÷ı±˘ Ïfi¬Î·Á¤Î‰ı Á˙fiÌ ¿ÿfl ¿flÌ Â¿ı »ı - fiÎfiÎ
›‰ÎfifiÌ ’HÎ.
±ıÀ·ı … ÷ı±˘ ’˘÷Îfi˘ μ’ËÎÁ ¿flÌ Â¿ı »ı, ΩËıfl‹Î_ ’HÎ.
’HÎ.
±ıÀ·ı … ÷ı±˘ Áfl‚‹Î_ Áfl‚ flËÌ Â¿ı »ı, fiÎfiÎ_ ⁄΂¿˘ ’ÎÁı
±ıÀ·ı … ÷ı±˘ ÁÿÎ ’˛d„S·÷ flËÌ Â¿ı »ı, ±fiı¿ ω’flÌ÷÷α˘,
Ïfi_ÿα˘, ±’‹Îfi˘ ‰E«ı ’HÎ.
±ıÀ·ı … ±fiı¿ ¿S›ÎHοÎflÌ Áÿ˚√H΢fiÎ ¤_ÕÎfl ˢ‰Î »÷Î_,
÷ıfi˘› ±Ëo¿Îfl V’Âa Â@›˘ fi◊Ì.
±Î … ±ı‹fiÌ ±fiËo¿ÚÏ÷ »ı,
F›Î_ fi‹˛÷Î ¿ı ωfi‹˛÷Î◊Ì μE« ±ÎK›Î„I‹¿ ±fi¤ÒÏ÷ »ı, F›Î_
±Ëo¿Îfl◊Ì ’fl ¤√‰ÎfifiÎ ±fiL› ¿÷ν’HÎÎfiÌ ’˛÷ÌÏ÷ »ı, F›Î_ “Ë_”
‹ÎhÎfi˘ ’˛·› ◊¥ √›˘ »ı.
Á ÿ˚√v ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı »ı —
“Ë_ ÀY›ı ËÏfl œ>_¿ÕÎ, ÷ı À‚Λ ÿÎÁı flı;
‹@÷Îfi_ÿ ‹ËÎ Á_÷fiı ’˛¤ ’˛√À ’ÎÁı flı...”
V‰Î‹ÌlÌfiı ‹‚÷Î_ ±fi¤‰Î› »ı, ±ËŸ “Ë_” fi◊Ì, ±Î ‹ËÎ Á_÷
’ÎÁı ’˛¤ ’˛√À »ı !
¿Ú÷iÎ÷Î
’ÒHν ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ,
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
⁄˛õV‰w’ ’˛Î√∞¤@÷,
⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…,
⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ±fiı
’˛√À √vËÏfl ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ’˛I›ı...
…ı‹HÎı ±Î ÏÿT› ¿S›ÎHοÎflÌ √H΢fiı ‘ÎflHÎ ¿›Î˝ ±fiı ±fiı¿ ‹‹ZÎ±˘fiÎ ¿S›ÎHÎ ‹ÎÀı ÷ıfi_ ÏÿT› ÿ½fi ¿flÎT›_...

’ÒF› ¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ì, …ı‹fiÎ_ ’˛˘IÁÎËfi ±fiı ‹Î√˝ÿ½fifiı ¿ÎflHÎı ±Î ’V÷¿ Á_¤Ï‰÷ ⁄L›_...
’ÒF› ω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì, ’ÒF› Ï’˛›ÿ½fi V‰Î‹Ì, ’ÒF› ’fl‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î
V‰Î‹ÌlÌfiÌ Ï‰ÿı›ÎhÎÎfiÎ ±Ëı‰Î·˘ ·¬fiÎfl ±L› Á_÷˘ -
…ı‹HÎı ’fl‹ ’ÒF› V‰Î‹ÌlÌfiÌ fl˘…fiÌÂÌ‹Î_ ±Î ÏÿT› T›„@÷I‰fi˘ ±ÿ˚¤÷ ±fiı ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ Á_«› ¿›˘˝ »ı,
…ı‹Î_◊Ì ±ı¿ ±S’ ±Î«‹fi ±Î ’V÷¿w’ı ’˛V÷÷ ¿flΛ_ »ı...

’ÒF› ›˘√Ì«flHÎ V‰Î‹Ì ÷ı‹… ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹_Ïÿfl,

·_Õfifi˘ Œ˘À˘√˛ÎŒÌ ω¤Î√ …ıfiÌ »Ï⁄¿·Î±ı ±Î ’V÷¿fiı ‰‘ √Ïfl‹Î ±Î’Ì »ı...

’ÒF› lÌ∞V‰w’ V‰Î‹Ì …ı‹HÎı ÁΩ‰À-‹ƒH΋Î_ ¨Õ˘ flÁ ·¥fiı ¿·ÎÏfiÿı˝Âfi ¿›*...

’ÒF› ±ZÎfl∞‰fi V‰Î‹Ì±ı ±Î ’V÷¿ ÁÎz_÷ ‰Î_«Ìfiı ‹ƒHÎÂÏ©‹Î_ ›˘√ÿÎfi ±ÎM›_ ÷◊Î
±Îfi_ÿ ±Î«Î›˝, Ïfi·› √˘fl, fl˘ÏË÷ ’Àı·, fiÌÏ÷fi ’Àı·, ‘‰· ±fiı ÿı‰· ‰√ıflı
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃfiÎ Á˿Λ˝¿fl˘,
…ı‹HÎı ÀÎ≥’ÁıgÀ√◊Ì ·¥fiı ±ÎfiÊ_Ï√¿ Áı‰Î±˘‹Î_ ±Ë˘flÎhÎ ’vÊÎ◊˝ ¿›˘˝...

176