Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

Tiêu luận Đạo đức kinh doanh

Đề tài
Thực trạng và giải pháp cho
vấn đề đạo đức kinh doanh ở
Việt Nam

GVHD: Th.s Nguyễn Văn Bình

NHÓM TH: 10 1
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU .......................................................................................................... 4

PHẦN I : ĐẠOĐỨCKINH DOANH......................................................................... 5
1. KHÁI NIỆM ĐẠO ĐỨC KINH DOANH .......................................................... 5
1.1. Khái niệm đạo đức kinh doanh. .................................................................... 5
1.2– Các nguyên tắcvà chuẩn mựccủaĐạoĐứcKinh Doanh............................... 6
1.2.1- Tính trung thực: ........................................................................................ 7
1.2.2- Tôn trọng con người: ............................................................................... 7
1.2.3- Tráchnhiệmvớicộng đồng, xã hội: .......................................................... 7
1.3- Phạm viáp dụngcủađạođứckinh doanh. ...................................................... 7
1.4- SựcầnthiếtcủaĐạoĐứcKinh Doanh: .......................................................... 7
2. VAI TRÒ CỦAĐẠOĐỨCKINH DOANH ĐỐIVỚI DOANH NGHIỆP .......... 8
2.1- Đạođứckinh doanh góp phần điều chỉnhhành vicủa chủthểkinh doanh..... 8
2.2- Đạođứckinh doanh góp phần vào chấtlượng củadoanh nghiệp. ................ 8
2.3- Đạođứckinh doanh góp phần vào sựcamkết và tậntâm củanhân viên ...... 10
2.4- Đạođứckinh doanh góp phần làmhàilòng khách hàng ............................... 11
2.5- Đạođứckinh doanh góp phần tạora lợinhuận cho doanh nghiệp............... 12
2.6- Đạođứckinh doanh góp phần vào sựvữngmạnh củanền kinh tềquốcgia. 13
PHẦN II : THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC
KINH DOANH Ở VIỆT NAM................................................................................ 14
1.THỰC TRẠNG ĐẠO ĐỨC KINH DOANH Ở VIỆT NAM. ............................ 14
1.1.Nhận thức củangười Việt Nam về đạo đức kinh doanh ................................ 15
1.2.Trách nhiệm của doanh nghiệp với xã hội. .................................................. 16
1.3.Vấn đềsở hữu trí tuệở Việt Nam. ................................................................. 17
1.4.Quan hệ giữa chủdoanhnghiệp và người lao động ....................................... 18
1.5.Nghĩavụvàtráchnhiệmvềmătđạođứccủadoanhnghiệpvớicácnhàđầutư. ......... 20

NHÓM TH: 10 2
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

2.MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN ĐẠO ĐỨC TRONG KINH
DOANH Ở VIỆT NAM. ...................................................................................... 22
2.1.Đánh giá về thực trạng đạo đức kinh doanhở Việt Nam. ............................. 22
2.2.Một sốđề xuấtnhằmpháttriển và hoàn thiện đạo đức kinh doanhở Việt Nam.
.......................................................................................................................... 24
PHẦN III : KẾT LUẬN .......................................................................................... 28
TÀI LIỆUTHAM KHẢO ........................................................................................ 29

NHÓM TH: 10 3
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

LỜI NÓI ĐẦU

Khi nhắc tới khái niệm "đạo đức kinh doanh", người ta thường cho rằng,
đólàmộtyếutốrấttrừutượnghoặckhôngthựctế.Bảnthânnhữngngườihoạtđộngkinhdoa
nhcũng
khônghiểurõkháiniệmnàyvàkhônghiểuhếtvaitròcủayếutốđạođứctrongkinhdoanh.H
ọchỉ coi đó là yếutố“vị nhân” (dùng làm người)chứkhông “vị lợi”(không sinh lợi).
Trongkhiđó,đạo
đứckinhdoanhlạicóvaitròrấtlớnđốivớisựpháttriểnđộtăngđạođức.Vìvậy,khi không
hiểuđượcvaitròcủađạođứckinhdoanh,khôngcóýthứcxâydựngđaọđứckinhdoanhtrong
doanhnghiệp, các doanhnghiệp sẽrấtkhó đi tớicon đườngthànhcông caonhất.Hiểu
rõ khái
niệm,vaitròvàcáchthứcxâydựngđạođứckinhdoanhlàvôcùngquantrọngvớicácdoanh
nghiệp.
Chínhvìđiềunàymànhómchúngemchọnđềtài:“Thực trạng và giải pháp cho vấn đề
đạo đức kinh doanh ở Việt
Nam.”đểcóthểhiểurõhơnvềvấnđểnày.Trongquátrìnhlàmbài tiểuluận này chắc
chắn sẽkhông tránhkhỏinhữngthiếu sót.Mong nhận đượcsựđóng góp ý kiến
củathầy đểcho bài tiểuluận củachúngemhoànthiện hơn.
Chúngem xin chânthành cám ơn!

NHÓM TH: 10 4
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

PHẦN I : ĐẠOĐỨCKINH DOANH

1.KHÁI NIỆM ĐẠO ĐỨC KINH DOANH

1.1. Khái niệm đạo đức kinh doanh.

Nghiêncứuvềđạođứclàmộttruyềnthốnglâuđờitrongxãhộiloàingười,bắtnguồntừnhữn
gniềmtinvềtôngiáo,vănhóavàtưtưởng
triếthọc.Đạođứcliênquantớinhữngcamkếtvềluânlý, tráchnhiệm vàcôngbằng
xãhội.Đạo đứctrongtiếng Anhlà
ethics,từnàybắtnguồntừtiếngHyLạpethikovàethos,nghĩalàphongtụchoặctậpquán.
NhưAristotelesđãnói,kháiniệmtrênbaogồmýtưởngcảvềtínhchấtvàcáchápdụng.Vì
vậy,đạođứcphảnánhtínhcáchcủacánhânvàtrongthờiđạingàynaythìcóthểnóilêncảtính
chấtcủamộtdoanh nghiệp, vìdoanhnghiệp chính làtậphợpcủacáccá nhân.
Đạođứckinhdoanhlàmộtkháiniệmkhôngcũmàcũngkhôngmới.Vớitưcách
làmộtkhíacạnhluânlýtronghoạtđộngthươngmại,
đạođứckinhdoanhđãlâuđờinhưchínhthươngmại
vậy.TrongbộluậtHammurabitừkhoảng1700TCN,đãcóquyđịnhvềgiá cả,
thuếquan,cáchthứchoạtđộngthươngmạivàcảhìnhphạthàkhắcchonhữngkẻkhông
tuânthủ.Đócóthểđượccoilàbằngchứngchosựnỗlựcđầutiêncủaxãhộiloàingườiđểphân
địnhranhgiớiđạođứcchocáchoạtđộngkinhdoanh.Trongtácphẩm“Politics”(rađờivàokh
oảngnăm300TCN),Aristotelesđãchỉrarõràngnhữngmốiliênhệthương mạikhi
bànvềquảnlýgiađình.GiáolýcủacảđạoDoTháivàThiênChúagiáo,vídụnhưtrong
Talmud(năm200sauCôngnguyên)vàMườiđiềurăn(Exodus20:2-17;Deuteronomy5:6-
21),đềuđã đưara nhữngquy tắc đạođứcđượcáp dụngtrong hoạtđộngthươngmại.
Tuynhiên,vớitưcáchlàmộtkháiniệmmangtínhhànlâm,đạođứckinhdoanh

NHÓM TH: 10 5
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

cũngmớichỉtồntạiđược khoảngbốnchụcnămtrởlạiđây.Nhànghiêncứuđạođứckinh
doanhnổitiếngNormanBowielàngườiđầutiênđãđưarakháiniệmnàytrongmộtHộinghị
Khoahọcvàonăm19741.Kểtừđó,đạođứckinhdoanhđãtrởthànhmộtchủ đềphổbiến
trongcáccuộctranhluận của cáclãnhđạotronggiớikinhdoanh,người
laođộng,cáccổđông,ngườitiêudùngcũngnhưcácgiáosưđạihọcởMỹ,vàtừđólanratoànthế
giới.Tuy
nhiên,khôngphảitấtcảnhữngnhànghiêncứu,cáctácgiảvàdiễngiảđềucóchungquan
điểmvềđạođứckinhdoanh.Trướchết,giữakinhdoanhvàđạođứcluôncósựmâuthuẫn.M
ộtmặt,xãhộiluônmongmuốncáccôngtytạoranhiềuviệclàmlương
cao,nhưngmặtkhác,nhữngcôngtynàylạimongmuốngiảmbớtchiphívànângcaonăngsuấ
tlaođộng.Ngườitiêudùngluônmongmuốnmuahàngvớigiáthấpnhấtcòncáccơsởthương
mạilạimuốncólãisuấtcaonhất.Xãhộimongmuốngiảmônhiễmmôitrường,còncáccôngt
ylạimuốngiảmtốiđachiphíphátsinhkhituânthủcácquyđịnhvề bảovệ
môitrườngtronghoạt độngsảnxuất
củahọ.Chínhtừđóđãnảysinhxungđộtkhôngthểtránhkhỏi trongquan
niệmvềđạođứckinhdoanh,dokhácbiệtvềlợiíchcủacôngtyvớilợiíchcủangườilao
động,ngườitiêudùngvàtoànthể xãhội.Vìtấtcảnhữngđiềuđốilậpnóitrênlàtấtyếunên
cácnhà quản lýbuộcphảilàm sao đểcânbằnglợiíchcủa công
tyvớilợiíchcủacáccổđông (shareholders)vànhữngngườicóquyềnlợi
liênquan(stakeholders),baogồm nhânviên, kháchhàng và toànthểcộngđồng.
Cho đếnnay,cácnhànghiêncứuđãđưararấtnhiềukháiniệmvềđạođứckinh doanh,trong
đókháiniệm saucóthểđược coilàđơngiản nhất: Đạođứckinhdoanhlà
nhữngnguyêntắcđượcchấpnhậnđểphânđịnhđúngsai,nhằmđiềuchỉnhhànhvicủ
acácnhàkinhdoanh.Địnhnghĩanàykháchungchung,vìthếcũngbỏquanhiềunhântốquan
trọng,vídụnhư:nhữngloạihànhvinàonhữngnguyêntắcđạođứccóthểđiềuchỉnh;Hay
nhữngaicóthể
đượccoilà“nhàkinhdoanh”vàhànhvicủahọcầnđượcđiềuchỉnhnhưthếnào?
Ýthứcđượcsựphứctạpcủavấnđề,giáosưPhillipV.LewistừtrườngĐạihọcAbileneChrist
ian,HoaKỳđãtiếnhànhđiềutravàthuthậpđược185địnhnghĩađượcđưara
trongcácsáchgiáokhoavàcácbàinghiêncứutừnăm1961đến1981để tìmra“đạođứckinh
doanh”đượcđịnhnghĩarasaotrongcáctàiliệunghiêncứuvàtrongýthứccủacácnhàkinh
doanh.Saukhitìmranhữngđiểmchungcủacáckháiniệmtrên,ôngtổnghợplạivàđưara
kháiniệmvề đạodứckinh doanhnhưsau:
“Đạođứckinhdoanhlàtấtcảnhữngquytắc,tiêuchuẩn,chuẩnmựcđạođ
ứchoặcluậtlệ
đểcungcấpchỉdẫnvềhànhviứngxửchuẩnmựcvàsựtrungthực(củamộttổchức)tro
ng những trườnghợpnhấtđịnh”.
1.2– Các nguyên tắcvà chuẩn mựccủaĐạoĐứcKinhDoanh

NHÓM TH: 10 6
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

Hoạtđộngkinhdoanhluôngắnliềnvớilợiíchkinhtế,nênđạođứckinhdoanh
cũngcónhữngđặctrưngriêngcủa nó.Chẳnghạn,tínhthựcdụng,coitrọnghiệuquảkinhtế
luônlàyêucầuhàngđầuđặtrađốivớigiớikinhdoanh,thìđốivớingườikhácđôikhilạilà
nhữngbiểuhiệnkhôngtốt.Khiđánhgiáđạođứckinhdoanh,ngườitathườngdựavàocác
nguyêntắcvà chuẩn mựcvề:
1.2.1- Tính trung thực:
Khôngdùngcácthủđoạngiandối,xảotráđểkiếmlời.Giữlờihứa,giữchữtín
trongkinhdoanh,nhấtquántrongnóivàlàm.Trungthựctrongchấphànhluậtphápcủanhà
nước,khônglàmănphiphápnhưtrốnthuế,lậu
thuế,khôngsảnxuấtvàbuônbánnhữngmặthàngquốccấm.Thựchiệnnhữngdịchvụcóh
ạichothuầnphongmỹtục,trungthựctrong
giaotiếpvớibạnhàng(giaodịch,đàmphán,kíkết)vàngườitiêudùng:khônglàmhànggiả,k
huyếnmạigiả,quảngcáosaisựthật,sửdụngtráiphép nhữngnhãnhiệu
nổitiếng,viphạm
bảnquyền,phágiátheolốiăncướp,trungthựcngayvớibảnthan,khônghốilộ,thamô,thụt
két,khiếmcôngvi tự.
1.2.2- Tôn trọng con người:
Đốivớinhữngngườicộngsựvàdướiquyền:tôntrọngphẩmgiá,quyềnlợichínhđáng,tô
ntrọnghạnhphúc,tôntrọngtiềmnăngpháttriểncủanhânviên,quantâmđúng mức,tôn
trọngquyền tựdo vàcác quyền hạnhợppháp khác.
Đốivớikhách hàng: tôn trọngnhu cầu, sởthíchvà tâmlý kháchhàng.
Đốivớiđốithủcạnhtranh: tôntrọnglợiíchcủađốithủ.
1.2.3- Tráchnhiệmvớicộng đồng, xã hội:
Luôngắnlợiíchcủadoanhnghiệp vớilợiích củaxã hội.
Tíchcựcgópphầngiảiquyếtnhữngvấnđềchungcủaxãhội,thúcđẩyxãhộipháttriển.
1.3- Phạm viáp dụngcủađạođứckinh doanh.
Đólàtấtcảnhữngthểchếxãhội,nhữngtổchức.nhữngngười liênquan,tác
độngđếnhoạtđộngkinhdoanh:Thểchếchínhtrị(XHCN).chínhphủ,côngđoàn,nhàcung
ứng,kháchhàng, cổđông, chủ doanh nghiệp,ngườilàmcông.. .
1.4- SựcầnthiếtcủaĐạoĐứcKinh Doanh:
Đạo đứckinh doanh làrấtcầnthiết tronghoạtđộngkinh tế xãhộingàynay.
Cácdoanhnhâncàngýthứcrõràngvềphạmtrùđạođứccơbản,phổbiếntrong
truyềnthốngluânlýtốtđẹpcủadântộctatừxưanhư:sựphânbiệtthiệnvàác,lươngtâm,
nghĩavụ,nhân đạo…
Cácchuẩn mựcđạođức kinhdoanhlàcơsởtìnhcảm vàtrítuệcụthể đị nh
hướngtrongcáchoạchđịnhvàtổchứckinhdoanhđể đảmbảođượcsựpháttriểnkinhtếxã
NHÓM TH: 10 7
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

hộicho doanhnghiệp củamình.

2. VAI TRÒ CỦAĐẠOĐỨCKINH DOANH ĐỐIVỚI DOANH NGHIỆP
Đạođứckinhdoanhchínhlàyếutốgópphầntăngsựtintưởng,thỏa
mãncủakháchhàng,tăngsựtintưởng,trungthànhcủanhânviên,điềuchỉnhhànhvicủadoan
hnhân,
nângcaohìnhảnhdoanhnghiệpvàcaolợinhuậncủadoanhnghiệp.Vìvậy,muốnđạtđượct
hànhcôngbềnvững,cácdoanhnghiệpphảixâydựngđược nềntảngđạođứckinhdoanh
chodoanh nghiệp mình.
2.1- Đạođứckinh doanh góp phần điều chỉnhhành vicủa chủthểkinh doanh.
Đạođứckinhdoanhbổsungvàkết hợpvớiphápluật điềuchỉnhcáchànhvikinh
doanhtheokhuônkhổphápluậtvàquỹđạocủacácchuẩnmựcđạođứcxãhội.Khôngmộtph
ápluậtnào.dùhoànthiệnđếnđâuchăngnữacũngcóthểlàchuẩnmựcchomọihànhvi
củađạođứckinhdoanh.Nókhôngthểthaythếvaitròcủađạođứckinhdoanhtrongviệc
khuyến khíchmọingườilàmviệc thiện, tácđộng vàolương tâmcủadoanhnhân.Bởivì
phạmviảnhhưởngcủađạođứcrộnghơnphápluật,nóbaoquátmọilĩnhvựccủathếgiớitinh
thần,trongkhiphápluậtchỉđiềuchỉnhnhữnghànhviliênquanđếnchếđộnhànước,chế
độxã hội...
Mặtkhác.phápluật
càngđầyđủchặtchẽvàđượcthihànhnghiêmchỉnhthìđạođứccàngđượcđềcao,cànghạnc
hếđượcsựkiếmlợiphipháp,thamnhũng,buônlậu,trốnthuế,gianlậnthươngmại...khibịp
háthiệnsẽbịphápluậtđiềuchỉnh,lúcnày"hiệntượngkiện tụng
buộcngườitaphảicưxửcó đạođức".
Cácmứcđộbổsungđạođứcvàphápluậtđượckháiquátquacác"gócvuông”xác
địnhtínhchấtđạođứcvàpháplýcủahànhvi.Sựtồnvongcủadoanhnghiệpkhôngchỉdo
chấtlượngcủabảnthâncácsảnphẩm-dịchvụcungứngmàcònchủyếudophongcách
kinhdoanhcủadoanhnghiệp. Hànhvikinh doanhthểhiện tưcáchcủadoanhnghiệp, và
chinhtưcáchấytácđộngtrựctiếpđếnsựthànhbạicủatổchức.Đạođứckinhdoanh,trong
chiềuhườngấy,trởthànhmộtnhântốchiếnlượctrongviệcpháttriểndoanhnghiệp.Chẳng
phảivôcớmàkhoảng15nămnaymộtngạnngữấnĐộđược lưutruyềntronggiớidoanh
nghiệpởcácnướcpháttriển:“gieotưtưởnggặthànhvi,gieohànhvigặtthóiquen,gieothóiqu
engặttưcách, gieotưcáchgặtsốphận”
2.2- Đạođứckinh doanh góp phần vào chấtlượng củadoanh nghiệp.
Phầnthưởngchomột côngtycóquantâmđếnđạođứclàđượccácnhânviên,
kháchhàngvàcôngluậncôngnhậnlàcóđạođức.Phầnthưởngchotráchnhiệmđạođứcvà
tráchnhiệmxãhộitrongcácquyếttìnhkinhdoanhbaogồmhiệuquảtrongcáchoạtđộnghàn
gngàytăngcao,sựtậntâmcủacácnhânviên,chấtlượngsảnphẩmđượccảithiện,đưaraquy
ếtánhđúngđắnhơn.sựtrungthànhcủakháchhàngvàlợiíchvềkinhtếlớnhơn.Các
tổchứcpháttriểnđượcmộtmôitrườngtrungthựcvàcôngbằngsẽgâydựngđược

NHÓM TH: 10 8
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

nguồnlựcđáng quý có thểmởrộngcánh cửadẫnđếnthànhcông.

Cáctổchứcđượcxemlàcóđạođứcthườngcónềntảnglàcáckháchhàngtrung
thànhcũngnhưđộingũnhânviênvữngmạnh,bởiluôntintưởngvàphụthuộclẫn nhautrong
mốiquanhệ.Nếucácnhânviênhàilòngthìkháchhàngsẽhàilòng;vànếukháchhànghài
lòngthìcácnhàđầutưsẽhàilong.Cáckháchhàngcóxuhườngthíchmuahàngcủacáccông
tyliêmchínhhơn.đặcbiệt
làkhigiácảcủacôngtyđócũngbằngvớigiácủacáccôngtyđốithủ.Khicácnhânviênchorằn
gtổchứccủamìnhcómộtmôitrườngđạođức,họsẽtậntâm
hơnvàhàilòngvớicôngviệccủamìnhhơn.Cáccôngtycungứngthườngmuốnlàmănlâu
dàivớicáccôngty màhọtintưởngđểquahợptáchọcóthểxoá bỏđượcsựkhông hiệuquả,
cácchiphívànhữngnguy cơđểcóthểlàmhàilòngkháchhàng. Cácnhàđầutưcũngrấtquan
tâmđếnvấnđềđạođức,tráchnhiệmxãhộivàuytíncủacáccôngtymàhọđầutưvàcác
côngtyquảnlítàisảncóthểgiúpcácnhàđầutưmuacổphiếucủacáccôngtycóđạođức.Cácn
hàđầutưnhậnrarằng,mộtmôitrườngđạođứclànềntảngchosựhiệuquả.năngsuấtvàlợin
huận.Mặtkhác.cácnhàđầutưcũngbiếtrằngcáchìnhphạthaycôngluậntiêu
cựccũngcóthểlàmgiảmgiácổphiếu,giảmsựtrungthànhcủakháchhàngvàđedoạhình
ảnhlâudàicủacôngty.Cácvấnđềvềpháplívàcôngluậntiêucựccónhữngtácđộngrất xấu
tớisựthànhcôngcủabấtcứmộtcôngtynào.Sựlãnhđạocũngcóthểmanglạicácgiá
trịtổchứcvàmạnglườixãhộiủnghộcáchànhviđạođức.Cácnhàlãnhđạonhậnthứcđượcbả
nchấtcủamốiquanhệtrongkinhdoanh,nhữngvấn đềvàmâuthuẫntiềmẩn,tìm rabiện
phápquản lýkhắc phụcnhữngtrởngại cóthểdẫnđếnbấtđồng,tạodựng
bầukhôngkhílàmviệcthuậnlợichomọingườihoàđồng,tìmrađượcmộthườngchungtạora
sứcmạnh tổnghợpcủasựđồngthuận, đóng góp cho sựphát triểncủatổchức.
Sựlãnhđạochútrọngvàoviệcxâydựngcácgiátrịđạođứctổchứcvữngmạnh
chocácnhânviênsẽtạorasựđồngthuậnvềchuẩntắc
đạođứcvàđặcđiểmcủanhữngmốiquanhệchung.Cáclãnhđạoởđịavịcótrongtổchứcđón
gmộtvaitròchủchốttrongviệctruyềnbácáctiêuchuẩnđạođức.cácchuẩntắcvàquylínhđ
ạođứcnghềnghiệp.Sựcẩnthiếtcó sựlãnhđạocó đạođứcđểcung cấpcơcấucho cácgiá
trịcủatổchứcvà nhữngngăn cảnđốivớicác hànhvivô đạo đứcđã đượclàmrõ trong
nghiêncứunước.
Cácnhà lãnhđạocó thểcung cấpcơcấunày bằng cách thiếtlậpcácchươngtrình
đàotạođạođứcchínhthứcvàkhôngchínhthức,cũngnhưcáchướngdẫnkhác,giúpcácnhân
viênphảilưutâmđếnkhíacạnhđạođứctrongquátrìnhđưaraquyếtđịnhcủamình.Nhận
thứccủacácnhânviênvềcôngtycủa
mìnhlàcómộtmôitrườngđạođứcsẽmanglạinhữngkếtquảtếtđẹptronghoạtđộngcủatổc
hức.
Xétvềkhíacạnhnăngsuấtvàlàmviệctheonhóm,cácnhânviêntrongcácphòng
bankhácnhaucũngnhưgiữacácphòngbancầnthiếtcóchungmộtcáinhìnvềsựtintưởng.
Mứcđộtin tưởngcaohơncó ảnh hưởnglớnnhất lêncác mốiquanhệtrongnộibộcácphòng

NHÓM TH: 10 9
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

banhaycácnhómlàmviệc.Sựtintưởngcũnglàmộtnhântốquantrọngtrongcácmốiquan
hệgiữacácphòngbantrongtổchức.Bởivậy,cácchươngtrìnhtạoramộtmôitrường lao
độngcólòngtinsẽlàmchocácnhânviênsẵnsànghànhđộngtheocácquyếtđịnh vàhành
độngcủacácđồngnghiệp.
Trongmộtmôitrườnglàmviệcnhưthếnày,cácnhânviêncóthểmongmuốn
đượccácđồngnghiệpvàcấptrênđốixửvớimìnhvớimộtsựtôntrọngvàquantâmsâusắc.Các
mốiquanhệcólòngtintrongmộttổchứcgiữacácgiámđốcvàcấpdướicủahọvàban quản
lícấpcaogóp phần vào hiệuquảcủaquá trìnhđưaquyếtđịnh.
Hầu hếtcáccôngtyđángngưỡng mộnhất trênthếgiớiđềuchútrọngvào
phươngpháplàmviệctheonhóm,quantâmnhiềuđếnkháchhàng,đềcaoviệcđổixửcôngb
ằng vớinhân viên, vàthưởngchocác thànhlíchtốt.
2.3- Đạođứckinh doanh góp phần vào sựcamkết và tậntâm củanhân viên
Sựtậntâmcủanhânviênxuấtpháttừviệccácnhânviêntinrằngtương
laicủahọgắnliềnvớitươnglaicủadoanhnghiệpvàchínhvìthếhọsẵnsànghysinhcánhânv
ìtổ
chứccủamình.Doanhnghiệpcàngquantâmđếnnhânviênbaonhiêuthìcácnhânviêncàng
tậntâmvớidoanhnghiệpbấynhiêu.Cácvấnđềcóảnhhưởngđếnsựpháttriểncủamộtmôit
rườngđạođứcchonhânviênbaogồm:mộtmôitrườnglaođộngantoàn,thùlaothích đáng,
vàthựchiện đầyđủcáctrách nhiệmđượcghi trong hợpđồngvớitấtcảcác nhân viên.
Cácchươngtrìnhcảithiệnmôitrườngđạođứccóthể làchươngtrình"giatỉnhvà
côngviệc"hoặcchia/báncổphầnchonhânviên.Cáchoạtđộngtừthiệnhoặctrợgiúpcộngđ
ồngkhôngchỉtạorasuynghĩtíchcựccủachínhnhânviênvềbảnthânhọvàdoanhnghiệp
màcòntạorasựtrungthànhcủanhânviênđốivớidoanhnghiệp.Sựcamkếtlàmcácđiều
thiệnvàtôntrọngnhânviênthườngtăngsựtrungthànhcủanhânviênđốivớitổchứcvàsựủng
hộcủa họvớicácmụctiêucủa
tổchức.Cácnhânviênsẽdànhhầuhếtthờigiancủahọtạinơilàmviệcchứkhôngchạyì."chỉl
àmchoxongcôngviệcmàkhôngcónhiệthuyền
hoặclàmviệc“quangàyđoạntháng”,khôngtậntâmđốivớinhữngmụctiêuđềracủatổchức
bởivìhọcảm thấy mìnhkhông đượcđốixửcông bằng.
Môitrườngđạođứccủa tổchứcrấtquantrọngđốivớicácnhânviên.Đasốnhân
viêntinrằng:hìnhảnhcủamộtcôngtyđốivớicộngđồnglàvôcùngquantrọng,cácnhân
viênthấycôngtycủamìnhthamgiatíchcựcvàocáccôngtáccộngđồngsẽcảmthấytrung
thànhhơnvớicấptrênvàcảmthấytíchcựcvềbảnthânhọ.Khicácnhânviêncảmthấymôi
trườngđạođứctrongtổchứccótiếnbộ,họsẽtậntâmhơnđểđạtđượccáctiêuchuẩnđạođức
caotrongcáchoạtđộnghàngngày.Cácnhânviênsẵnlòngthảoluậncácvấnđềđạođứcvàủ
nghộcácýkiếnnângcaochấtlượngtrongcôngtynếucôngtyđócamkếtsẽthựchiện
cácquyđịnhđạođức.Thựcchất.nhữngngườiđượclàmviệctrongmộtmôitrườngđạođứcti
nrằnghọsẽphảitôntrọngtấtcảcácđốitáckinhdoanhcủamình,khôngkể nhữngđốitác

NHÓM TH: 10 10
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

ấyởbêntronghaybênngoàicôngty.Họcầnphảicungcấp nhữnggiátrịtốtnhấtcóthểcho
tấtcảcáckhách hàngvà cáccổđông.
Camkếtcủanhânviênđốivớichấtlượngcủacôngtycótácđộngtíchcựcđếnvị thế
cạnhtranhcủa côngtynênmộtmôitrườnglàmviệccóđạo
đứccótácdụngtíchcựcđếncácđiểmmấuchốtvềtàichính.Bởichấtlượngnhữngdịchvụph
ụcvụkháchhàngtácđộngđếnsựhàilòngcủakháchhàng,nênnhữngcảithiệntrongcácdịch
vụphụcvụkháchhàng cũngsẽ
cótácđộngtrựctiếplênhìnhảnhcủacôngty,cũngnhưkhảnăngthuhútcáckháchhàngmớic
ủacông ty.
2.4- Đạođứckinh doanh góp phần làmhàilòng khách hàng
Cácnghiêncứuvàkinhnghiệmhiệnthờicủanhiềuquốcgiachothấymốiquan
hệchặtchẽgiữahànhvicóđạođứcvàsựhàilòngcủakháchhàng.Cáchànhvivôđạođứccót
hểlàmgiảmlòngtrungthànhcủa
kháchhàngvàkháchhàngsẽchuyểnsangmuahàngcủacácthươnghiệukhác.Ngược
lạihànhviđạođứccóthểlôicuốnkháchhàngđếnvớisảnphẩmcủacôngty.Cáckháchhangt
híchmuasảnphẩmcủacáccôngtycódanhtiếngtốt,quantâmđếnkháchhàngvàxãhội.Khá
chhàngnóirằnghọưutiênnhữngthươnghiệunào
làmđiềuthiệnnếugiácảvàchấtlượngcácthươnghiệunhưnhau.Cáccôngtycóđạođứcluô
nđốixửvớikháchhàngcôngbằngvàliêntụccảitiếnchấtlượngsảnphẩmcũngnhưcungcấ
pchokháchhàngcácthôngtindễtiếpcậnvàdễhiểu,sẽcólợithếcạnhtranhtốthơnvàdànhđ
ượcnhiềulợinhuậnhơn.Điểmmấuchốtởđâylàchiphíđểpháttriểnmột
môitrườngđạođứccóthểcómộtphầnthưởnglàsựtrungthànhcủakháchhàngngàycàngtăn
g.
Đốivớicácdoanhnghiệpthànhcôngnhất,thuđượcnhữnglợinhuậnlâudàithì
việcpháttriểnmốiquanhệtôntrọnglẫnnhauvàhợptáccùngnhauvớikháchhànglàchìa
khoámởcánhcửathànhcông.Bằngviệcchútrọngvàosựhàilòngcủakháchhàng,doanh
nghiệpđótiếptụclàmchosựphụthuộccủakháchhàngvàocôngtyngàycàngsâusắchơn,và
khiniềmtincủakháchhàngtănglênthìdoanhnghiệpấysẽcótầmhiểubiếtsâuhơnvềviệcl
àmthếnàophụcvụkháchhàngđểpháttriểnmốiquanhệđó.Cácdoanhnghiệpthành
côngmanglạichokháchhàngcáccơhộigópýkiếnphảnhồi,chophépkháchhàngđược
thamgiavàoquátrìnhgiảiquyếtcácrắcrối.Mộtkháchhàngcảmthấyvừalòngsẽquaylạin
hưngmộtkháchhàngkhôngvừaýsẽnóicho10ngườikhácvềviệchọkhônghàilòngvớimột
côngtynàođóvàbảobạnbèhọ tẩychaycôngtyđó.Cáckháchhànglàđốitượngdễbị
tổnthươngnhấtvìviệckhaithácvàhoạtđộngcủacáccôngtykhôngtôntrọngcácquyền
củaconngười.Sựcôngbằngtrongdịchvụlàquanđiểmcủakháchhàngvềmứcđộcông
bằngtronghànhvicủamộtcôngty.Bởivậy.khingheđượcthôngtintănggiádịchvụthêm
vàkhôngbảohànhthìcáckháchhàngsẽphảnứngtiêucựcđốivớisựbấtcôngnày.Phản
ứngcủakhách hàngđốivớisựbấtcông - vídụnhưphàn nàn hoặc từchốikhông muabán
vớidoanhnghiệpđónữa-

NHÓM TH: 10 11
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

cóthểđượcthúcđẩybởinhucầutrừngphạtvàmongmuốnhạnchếsựbấtcôngtrongtươngla
i.Nếukháchhàngphảimuamộtmặthàngđắthơnhẳnthìcảm giáckhông công bằng
sẽtănglênvà có thểbùng nổthành mộtsựgiận dữ.
Mộtmôitrườngđạođứcvữngmạnhthườngchútrọngvàocácgiátrịcốtlõiđặtcáclợiíchcủak
háchhànglêntrênhết.Đặt lợiíchcủa kháchhànglêntrênhếtkhôngcónghĩa
làphớtlờlợiíchcủanhânviên,cácnhàđầutư,vàcộngđồngđịaphương.Tuynhiên.mộtmôitr
ườngđạođứcchútrọngđếnkháchhàngsẽkếthợpđượcnhữnglợiíchcủatấtcảcáccổđôngtr
ongcácquyếtđịnhvàhoạtđộng.Nhữngnhânviênđượclàmviệctrongmôitrườngđạođứcs
ẽ ủnghộvàđónggópvàosựhiểubiếtvềcácyêucầuvàmốiquantâmcủakhách
hàng.Cáchànhđộngđạođứchườngtớikháchhàngxâydựngđược
vịthếcạnhtranhvữngmạnh có,tácdụngtíchcựcđếnthành tíchcủadoanh nghiệp và
côngtác đổimớisảnphẩm.
2.5- Đạođứckinh doanh góp phần tạora lợinhuận cho doanh nghiệp
Theomộtnghiêncứutiếnhànhvới500lậpđoànlớnnhấtởMỹthìnhữngdoanh
nghiệpcamkếtthựchiệncáchànhviđạođứcvàchútrọngđếnviệctuânthủcácquyđịnh
đạođứcnghề nghiệp thườngđạtđượcthành công lớnvề
mặttàichính.Sựquantâmđếnđạođứcđangtrởthànhmộtbộphậntrongcáckếhoạchchiếnl
ược củacácdoanhnghiệp.đây khôngcònlàmộtchươngtrìnhdocácchínhphủyêucầu
màđạođứcđangdầntrởthànhmộtvấnđề quản lý trongnỗlựcđểdành lợithếcạnh tranh.
Tráchnhiệmcôngdâncủamộtdoanhnghiệpgần đâycũngđượcđềcậpnhiềucó
liênhệtích
cựcđếnlãiđầutư,tàisảnvàmứctăngdoanhthu.Tráchnhiệmcôngdâncủadoanhnghiệplàđ
ónggópcủamộtdoanhnghiệpchoxãhộibằnghoạtđộngkinhdoanhchính
củamình.đầutưxãhội, cácchươngtrình mangtínhnhânvănvàsựcamkếtcủadoanh
nghiệpvàochínhsáchcông,làcáchmàdoanhnghiệpđóquảnlýcácmốiquanhệkinhtế.xã
hội,môitrườnglàcáchmàdoanhnghiệpcamkếtvớicácbênliênđớicótácđộngđếnthành
côngdàihạncủadoanh nghiệpđó.
Mộtdoanhnghiệpkhôngthểtrởthànhmộtcôngdântốt,khôngthểnuôidưỡngvà
pháttriểnmộtmôitrườngtổchứccóđạođứcnếu kinhdoanhkhôngcólợinhuận.Cácdoanh
nghiệpcónguồnlựclớnhơn.thườngcóphương
tiệnđểthựcthitráchnhiệmcôngdâncủamìnhcùngvớiviệcphụcvụkháchhàng,tănggiátư
nhânviên,thiếtlậplòngtinvớicộngđồng.Nhiềunghiêncứuđãtìmramốiquanhệtíchcựcgi
ữatráchnhiệmcôngdân.vớithành
tíchcôngdân.Cácdoanhnghiệpthamgiacáchoạtđộngsaitráithườngphảichịusựgiảmlãi
trêntàisảnhơnlàcácdoanhnghiệpkhôngphạmlỗi.Cácnghiêncứucũngchỉrarằng,tác
độngtiêucựclêndoanhthukhôngxuấthiệntrướcnămthứbatừsaukhidoanhnghiệpviphạm
lỗi.
HaiGiáosưJohnKottervàJamesHeskeuởTrường Đàotạoquảnlýkinhdoanh

NHÓM TH: 10 12
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

thuộcHarvard.tácgiả cuốnsách"Vănhóacôngtyvàchỉsốhoạtđộnghữuích",đãphântích
nhữngkếtquảkhácnhauởcáccôngtyvớinhữngtruyền
thốngđạođứckhácnhau.Côngtrìnhnghiêncứucủahọchothấy.trongvòng11năm,nhữngc
ôngty"đạođứccao"đãnâng
đượcthunhậpcủamìnhlêntới682%(trongkhinhữngcôngtyđốithủthườngthườngbậctrun
gvềchuẩnmựcđạođứcchỉđạtđược36%).Giátrịcổphiếucủa nhữngcôngtyđạo
đứccao"trênthịtrườngchứngkhoántăngtới901%(cònởcácđốithủ"kémtắm"hơn.chỉsốnà
y chỉlà74%).Lãiròngcủacáccôngty"đạo
đứccao"ởMỹtrong11nămđãtăngtới756%(1%).
Nhưvậy,đầutưvàocơsởhạtầngđạođứctrongtổchứcsẽmanglạicơsởcho
tấtcảcáchoạtđộngkinhdoanhquantrọngcủatổchứccầnthiếtđểthànhcông.Cónhiều
minhchứngchothấy.việcpháttriểncácchươngtrìnhđạođứccómanglạinhữnglợithếkinh
tế.Mặcdùcáchànhviđạođứctrongmộttổchứclàrấtquantrọngxéttheoquanđiểm
xãhộivàquanđiểmcánhân.Nhữngkhíacạnhkinhtếcũnglàmộtnhântốquantrọngkhông
kém.Mộttrongnhữngkhókhăntrongviệcdànhđượcsựủnghộchocácýtườngđạođứctrong
tổchứclàchiphíchocácchươngtrìnhđạođứckhôngchỉtốnkémmàcònchẳngmang
lạilợilộcgìchotổchức.Chỉmìnhđạođứckhôngthôisẽkhôngthểmanglạinhữngthành
côngvềtàichínhnhưngđạođứcsẽgiúphìnhthànhvàpháttriểnbềnvữngvănhóatổchứcph
ụcvụcho tấtcảcáccổđộng.
2.6- Đạođứckinh doanh góp phần vào sựvữngmạnh củanền kinh tềquốcgia.
Mộtcâuhỏiquantrọngvàthường đượcnêuralàliệuhànhđộngđạođứctrong
kinhdoanhcótácđộngđếnkinhtếcủamộtquốcgiahaykhông.Cácnhàkinhtếhọcthườngđặ
tcâuhỏitạisaomộtsốnềnkinhtếthịtrường
manglạinăngsuấtcao.côngdâncómứcsốngcao,trongkhiđócácnềnkinhtếkháclạikhông
nhưthế. Cácthể chếxãhội,đặcbiệtlà cácthểchế
thúcđẩytínhtrungthực,làyếutốvôcùngquantrọngđểpháttriểnsựphồnvinh
vềkinhtếcủamộtxãhội.Cácnướcpháttriểnngàycàngtrởnêngiàucóhơnvìcómộthệthống
cácthểchế, bao gồmđạođứckinh doanh, đểkhuyến khíchnăng suất.Trongkhiđó.tại
cácnướcđangpháttriển,cơhộipháttriểnkinhtếvàxãhộibịhạnchếbởiđộcquyền,tham
nhũng. hạnchếtiếnbộcá nhâncũng nhưphúc lợixã hội.
Niềm tinlàcáimà cáccá nhânxác định.cócảmgiácchia sẻvớinhữngngườikhác
trongxãhội.ởmứcđộhẹpnhấtcủaniềmtintrongxãhộilàlòngtinvàochínhmình,rộnghơnn
ữalàthànhviêntronggiatỉnhvàhọhàng.Cácquốcgiacócácthểchếdựavàoniềmtinsẽpháttr
iểnmôitrườngnăngsuấtcaovìcómộthệthốngđạođứcgiúpgiảmthiếucácchiphígiaodịch,
làmcạnhtranhtrởnênhiệuquảhơn.Tronghệthốngdựavàothịtrườngcó
niềmtinlớnnhưNhậtBản,AnhQuốc.Canada,Hoa
Kỳ.ThuỵĐiển.cácdoanhnghiệpcóthểthànhcông và pháttriển nhờcó mộttinhthần
hợptácvà niềmtin.
ChúngtatiếnhànhsosánhtỷlệthamnhũngtrongcácthểchếxãhộikhácnhưNigêriavà
NHÓM TH: 10 13
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

NgacótỷlệthamnhũngcaotrongkhiđóCanadavàĐứccótỷlệthamnhũngthấp.Tacóthểth
ấyđượcđiểmkhácbiệt chínhgiữacáccấpđộvềsựvữngmạnhvàổnđịnhkinh tếcủa
cácnướcnàychínhlàvấnđềđạođức.Điểmkhácbiệtgiữasựvữngmạnhvàổnđịnh
vềkinhtếcủacácnước
nàychotamộtminhchứnglàđạođứcđóngmộtvaitròchủchốttrongcôngcuộcpháttriểnkinh
tếTấnhànhkinhdoanhtheomộtcáchcóđạođứcvàcótráchnhiệmtạora niềm tinvà
dẫntớicácmốiquan hệgiúp tăngcườngnăngsuấtvà đổimới.

PHẦN II : THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO

VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC KINH DOANH Ở VIỆT NAM.

1.THỰC TRẠNG ĐẠO ĐỨC KINH DOANH Ở VIỆT NAM.

ĐạođứckinhdoanhlàmộtvấnđềmớiởViệtNam.Cácvấnđềnhưđạođứckinh
doanh,vănhóakinhdoanh,vănhóadoanhnghiệp…mớichỉnổilênkểtừkhiViệtNam
thựchiệnchínhsáchĐổimớivàthamgiavàoquátrìnhquốctếhóavàtòancầuhóavào
năm1991.Trướcđó,trongthờikinhtếkếhoạchtậptrung,nhữngvấnđềnàychưabaogiờ
đượcnhắctới.Trongthờikỳbaocấp,mọihoạtđộngkinhdoanhđềudoNhànướcchỉđạo,
vìthếnhữnghànhvicóđạođứcđượccoilànhữnghànhvituânthủlệnhcấptrên.Dokhan
hiếmhầuhếthànghóatiêudùng,đểmuađượcđãlàrấtkhó,nênkhôngaicóthểphànnàn
vềchấtlượnghànghóa.Vìcầuvượtquácung,chấtlượngphụcvụtrongmạnglướicung
cấpvôcùngthấpnhưngítngườidámthanphiền.Vàothờigianđó,cácngànhcôngnghiệp

NHÓM TH: 10 14
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

củaViệtNamchưapháttriển,córấtítnhàsảnxuấtvàhầuhếtđềuthuộcsởhữunhànước,
nênkhôngcầnquantâmđếnvấnđềthươnghiệuhaysởhữutrítuệ.Hầuhếtlaođộngđều
làmviệcchonhànước,nơimàkỷluậtvàchếđộlươngthưởngđềuthốngnhấtvàđơngiản.
TìmđượcviệclàmtrongcơquanNhànướclàrấtkhókhănnênkhôngcóchuyệnđìnhcông
haymâuthuẫnlaođộng.MọihoạtđộngtrongxãhộiđềuphảituânthủquyđịnhcủaNhànước
nên những phạm trù trên là không cần thiết.
Tuynhiên,kểtừkhiViệtNamthamgiaquốctếhóa,cónhiềuphạmtrùmớiđược
xuấthiệnnhư:quyền sởhữutrítuệ,antoànthựcphẩm,đìnhcông,thịtrườngchứng
khoán…vàvìthếkháiniệmđạođứckinhdoanhtrởnênphổbiếnhơntrongxãhội.Quakết
quảphântíchcácsốliệuđiềuvànhữngtàiliệuthuthậpquasáchbáo,chúngtacóthểrútra
đượcnhững kết luận sau về thực trạngđạo đức kinh doanhở Việt Nam.
1.1.Nhận thức củangười Việt Nam về đạo đức kinh doanh
Chođếnnay,córấtítsáchchuyênmônvềđạođứckinhdoanhđượcxuấtbảnởViệt
Nam,vàhầuhếtlàđượcdịchtừsáchcủaMỹ.Cuốnsáchđầutiênvềđềtàinàyđượcxuất bản ở
Việt Nam có lẽ là cuốn: “WHAT'S ETHICAL IN BUSINESS?” by VerneE.
Henderson,củaNhàxuấtbảnMcGraw-HillRyerson.Cuốnsáchnày đượcdịchgiảHồ
KimChungdịchlà“Đạođứckinhdoanhlàgì?”vàđượcNhàXuấtbảnVănhóapháthành
tháng11năm1996.Tuynhiên,nộidungcuốnsáchkhámơhồ,khôngđầyđủ,nênđãkhông
gâyđượcnhiềusựchúýtronggiớinghiêncứuởViệtNam.Thờigiangầnđây,doáplực
củatiếntrìnhtoàncầuhóa,đãcókhánhiềubàibáotrêncácbáovàtạpchínhư:Chúngta
(TạpchílưuhànhnộibộcủacôngtyFPT,website: www.chungta.com)haybáoDiễnđàn
doanhnghiệp(tờthờibáochogiớidoanhnhânViệtNamdoPhòngThươngmạivàCông
nghiệpViệtNam-VCCIpháthành,website: www.dddn.com.vn)vàmộtsốbáovàtạpchí
khácnhư:SaigonTimes,ThờibáokinhtếSàiGòn,báoLaođộng,etc.Nhưngcácbàibáo
nàythườngchỉdừngởviệcnhậnđịnhvềnhữngsựkiệngầnđâyởViệtNamcóliênquan
đếnđạođứckinhdoanhhoặccungcấpvềmộtsốvụviệctrêncácsachbáonướcngoài,chứ
khôngtiếnhànhkhảosáthayđưaramộtkháiniệmcụthểnàovềđạođứckinhdoanh.Hầu
hếtcáctrườngĐạihọc,CaođẳngdạyvềkinhdoanhởViệtNamđềuchưacómônhọcnày,
hoặcnếucócũngchỉdừngởhìnhthứcmôntựchọn.Trongnộidungcủacácmônhọccó
liênquannhưkinhdoanhquốctếhayquảntrịkinhdoanhcũngchưađềcậpđếnkháiniệm
này,hoặcnếucóthìnộidungcũngquásơsài.Vídụ,tronggiáotrìnhmônVănhóakinh
doanhtạimộttrườngĐạihọcKinhtếởViệtNamcógiànhmộtchươngchoĐạođứckinh
doanhnhưnglạicoiđạođứckinhdoanhlàviệctuânthủphápluậptrongkinhdoanh!Quanniệm
như vậylàquáhạnhẹp,chưa đánh giá hếttầm quantrọngcủa khái niệm này.Doáplực
củatiếntrìnhtoàncầuhóa,cácphươngtiệnthôngtin đạichúngởViệtNamđềcậpkhánhiều
đếnvấnđềnàynhưnglạikhôngđưarađượcmộtkháiniệmchuẩnmựcnào.Chínhvìvậy,mặcdùt
hườngđượcnghevềđạođứckinhdoanhnhưngcáchhiểucủangườidân,củacácdoanhnghiệpv
ềvấnđềnàycònkhámơhồ.Thựctrạngđóđãđượcthểhiệnkhárõquakết
quảcủacuộcđiềutra.40/60sốngườiđượchỏithườngxuyênnghenhắcđếnnhữngvấnđềliênqu

NHÓM TH: 10 15
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

anđếnđạođứckinhdoanh,20/60đôikhinghenhắcđếnvấnđềnày.Lưuýlàcuộc
điềutranàyđượctiếnhànhởHàNội,thủđôvàlàthànhphốlớnthứhaicủaViệtNam,nênconsốn
àychưaphảilàcao.Nhưngkhiđượchỏivềquanniệm,thếnàolàđạođứckinhdoanh,55/60sống
ườiđược hỏicho“Đạođứckinhdoanhlàtuânthủ đúng pháp luật”, chỉ có5/60
ngườiđượchỏi cho“Đạo đức kinh doanh làbảovệquyềnlợi cho khách
hàng”vàkhôngaicho đạođứckinhdoanhphảibaogồm cảhaikháiniệm
trên!Chínhsựhiểubiếtmơhồnàyvềđaođứckinhdoanhđãdẫnđếnnhữngthiếuhụttrongthựcth
icủadoanhnghiệp.
1.2.Trách nhiệm của doanh nghiệp với xã hội.
Đểtìmhiểuvấnđềnày,chúngtôitậptrungvào2khíacạnh,tráchnhiệmcủadoanh
nghiệpvớichấtlượnghànghóavàvấnđềbảovệmôitrường.Câuhỏithứnhấtvềvấnđề
nàyđược đặtralà:“Doanhnghiệpsẽlàmgìnhậnđượcthôngtinlàcómộtsốhànghóacủa
mìnhbịkẻxấutráođổivớinhữnghàngkémchấtlượng,màbằnghình thứcbênngoài
khôngcókhảnăngphânbiệtđược,cóthểgâytáchạichongườitiêudùng?”.Câuhỏinày
dựatrênmộttìnhhuốngcóthậtlànăm1981,mộtngườibệnhtâmthầnđãchothuốcđộc
vàomộtsốlọthuốcgiảmđaunhãnhiệuTylenoldoJohnson&Johnson(J&J)sảnxuấtvà
bàybánởcácquầyhàngbánthuốctrongnhữngsiêuthịởthànhphốChicago.Sựkiệntrên
đãlàmbảyngườithiệtmạngvàcảnhsátkhôngbắtđượcthủphạm.Mặcdùvụviệcđáng
tiếcnàychỉxảyraởChicagovàbộphậnanninhchorằngngườithủphạmchỉchothuốc
độcvàomộtsốlọTylenolđãbàybánởnhữngsiêuthịnày,banlãnhđạoJ&Jđãcương
quyếttiếnhànhthuhồiđểkiểmđịnhtoànbộ31triệulọthuốcTylenolđãphânphốikhông
chỉởMỹmà ởtoànthế giới,vìtheoJ&J,khôngcógìbảođảmlàthủphạm chỉ bỏthuốc độc
vàocáclọTylenollúcđãbàybán,màkhôngbỏvàotronglúcsảnxuấthoặctrướckhiđược
phânphối.Toànbộchiphíđểthựchiệnquyếtđịnhtrênlà100triệuUSD.Tuynhiên,sựthể
hiệntráchnhiệmxãhộicaocủacôngtyJohnson&JohnsoncộngthêmchiếndịchPRđúngđắn
đãgiúpTylenolgiànhlạivịtrítrênthươngtrườngchỉtrongvòng6tháng.Nhưngtrong
cuộcdiềutracủachúngtôi,chỉcó42người,chiếm42%,chọnphươngán“Thuhồingay
toànbộlôhàngđó,chấpnhậnthuathiệtvềkinhtế”,50người,chiếm50%chọnphươngán
là“Thông báo tại nơi bán, và để ngườitiêudùngtựquyết định”, thậm chí có 8
người,chiếm8%,chọn phương án ”Không làm gì cả, vì không phải lỗi tại công ty
củamình”!
Câuhỏithứhailà:”Chobiếtquanđiểmcủabạn,khimộtcôngtyXKsangthịtrường
EUnướctươngcótỷlệchất3-MPCDnằmtrongphạmvichophépcủaLuậtViệtNam,
nhưnglạivượtgấpnhiềulầntỷlệchophépcủaEU?”cũngdựatrênmộtsựkiệncóthậtlà
năm2002,nướctươngcủaChinsu,mộtcôngtykhácótiếngởViệtNam,đãbịCơquan
kiểmnghiệmchấtlượngthựcphẩmcủaBỉpháthiệncóchứachất3-MCPD-mộtchấtđộc
hóahọccóthểgâybệnhungthưởđộngvậtvàconngười-ởmức86mg/kg,trongkhiđó,
tiêuchuẩncủaEUchỉchophépởmức0.05mg/kg,tứclàgấpgần200lần.Nhưngcôngty
ChinsutuyênbốkhôngchịutráchnhiệmvìhọkhôngXKnướctươngsangBỉ.Sảnphẩmđó

NHÓM TH: 10 16
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

cóthểđượcmộtcôngtynàokháctáixuấtsanghoặclàhàngnhái.Hơnnữa,tuyhàmlượng
3-MCPDtrongnướctươngcủahọcaohơnmứcquyđịnhcủaEUnhưnglạinằmtrong
phạmvichophépcủaViệtNam!Sựkiệnnàylầnđầutiênđãcảnhbáocáccơquanchức
năngvàngườitiêudùngViệtNamvềtáchạicủachất3-MCPDtrongnướctương,mộtsản
phẩmvốnđượccoilàaantoànvìsảnxuấttừđậutương,làsảnphẩmtựnhiên.Đâychínhlà
yếutốchâmngòichoscandalnăm2007vềviệc90%doanhnghiệpsảnxuấtnướctươngở
ViệtNambịcơquanchứcnăngtuyênbốviphạmVSATTP,dohàmlượngchất3-MCPD
vượtquámứcchophép,gâyđiêuđứngchongànhcôngnghiệpnày.Kểtừđó,toànthểcác
doanhnghiệpsảnxuấtnướctươngđềuđượcyêucầuphảidánnhãn:“Khôngcó3-
MCPD”lênsản phẩmcủa mình.
Cólẽdovụviệcnàyđãquánổitiếngnênquanđiểmcủangườiđượchỏitrongcuộc
điềutranàyđãrõrànghơn.33%sốngườiđượchỏichođólà“Viphạmluậtpháp”,25%
cholà“Viphạmđạođứckinhdoanh”và42%cholàviphạmcảhai!Khôngaicoidoanh
nghiệplàkhôngviphạm.Nhưngkếtquảnàyvẫnchothấysựmơhồtrongphânđịnhgiữa
luậtphápvà đạođức kinh doanh, vì ở đây đúng ra là doanh nghiệpđã vi phạmcả hai,
do khi XK hàng hóa vào nước nào phải tuân thủ quy định của nước đó.
Câuhỏivềtráchnhiệmcủadoanhnghiệpvớimôitrườngcũngdựatrênthựctếlàcó
nhiềudoanhnghiệpnướcngoàiđầutưvàoViệtnamđãlợidụngnhữngyếukémtrongquy định
về bảovệmôitrườngcủaViệtNamđểsửdụngnhữngcôngnghệsảnxuấtgâyônhiễm
môitrường,ảnhhưởngđếnsứckhỏecủangườilaođộngvàdâncư,nhằmtiếtkiệmchiphí.
CácvídụchovấnđềnàyrấtphổbiếnởViệtNamnhư:cácnhàmáydệtkhôngcóthiếtbị
làmsạchkhôngkhí,gâybệnhphổichocôngnhânvàcưdânxungquanh,nhàmáydagiầy
sửdụngxảnướcthảigâyônhiễmnguồnnước,cáccôngtyxâydựngkhôngchechắncông
trìnhgâyônhiễmchokhuvực,khôngcóthiếtbịbảohộchongườilaođộngdẫnđếntỷlệtainạnlao
độngcao….Trongtrườnghợpnày,doanhnghiệptuykhôngviphạmluậtphápnhưngrõràngđã
cốtìnhviphạmđạođứckinhdoanh,vìhọhoàntoànýthứcđượctáchạicủahànhvinày.Nhưngqu
anđiểmcủangườiđượchỏiởđâylạikhábaodungvàônhòa!Trảlờichocâuhỏi: “Cho
biếtquanđiểmcủa bạnvề việc mộtcôngtynướcngoài đếnlậpnhàmáyởViệt
NamđểlợidụngsựlỏnglẻotrongnhữngquyđịnhvềmôitrườngcủaViệtNam?“,chỉcó75%cho
là“Khôngthểchấpnhậnđược,họđãviphạmđạođứckinhdoanh”,còn25%lại
cholà“Bìnhthườngthôi,kinhdoanhcầnbiếttậndụngcơhội”.Kếtquảnàychothấythựctế
làvấnđềmôitrườngcònítđượcquantâmởViệtNamvàngườiViệtNamcònquálệthuộc
vàoluậtphápkhiđánhgiávềđạo đứckinhdoanhcủadoanhnghiệp.
1.3.Vấn đềsở hữu trí tuệở Việt Nam.
Đâylàvấnđềnóng,khôngchỉởViệtNammàcònởhầuhếtcácnướcđangphát
triểnkhác.TìnhtrạngviphạmSHTTtrànlanởViệtNamcónhiềunguyênnhân.Trướchết,
chođếnđầuthếkỷXXViệtNamlànướcnôngnghiệplạchậu,nhữngthànhtựuvềcácsản
phẩmcầnbảohộnhưkiểudángcôngnghiệp,phátminh,…hầunhưchưacó,nênkhôngcó
cácquyđịnhvềbảohộSHTT.Hơnnữa,lànướccónềnvănhóatrọngtậpthể,ngườiViệt
NHÓM TH: 10 17
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

Namkhôngcótruyềnthốngbảohộsởhữucánhân.Trongthờiphongkiếnvàcảthờikỳ
trướchộinhậpởViệtNam,cácnhànghiêncứu,vănnghệsĩ,đềusốngbằnglươngchứluật
phápkhôngquyđịnhchếđộbảnquyềntácgiả,thùlaochotácgiảrấtítỏivìquanniệmlàphảiphụ
cvụtậpthể.Vấnđềnàychỉđượcthậtsựđặtrasaunăm1991,khiViệtNamtham
giavàotiếntrìnhhộinhậpvànhấtlàsaunăm1997,khiViệtNamkýHiệpđịnhTRIPS.
Nhưngvớithờigianquángắnngủi,chỉhơn10nămsovớilịchsửbảohộhàngtrămnăm
củacácnướcÂu-Mỹ,ýthứcvềbảohộquyềnSHTTcủangườidânViệtNamcònrấtsơ
sài.MộtlýdonữachoviệcviphạmSHTTtrànlanởViệtNamlànguyênnhânkinhtế.Khithunh
ậpcủangườidâncònquáthấp,trongkhigiácảcácsảnphẩmcóbảnquyềnlạiquá caovàrất phổ
biếnthìkhócóthể hy vọngSHTTsẽ đượctôntrọng.Một ví dụ về vấn đề
nàylàvềviệcxuấtbảncuốnsáchvềcậubéphùthủyHarryPottercủaJ.K.Rowling,mộttácphẩ
mvănhọcthiếunhirấtđượcưachuộngởViệtNam.Tháng8năm2010,cùngvớithiếu
nhitrêntoànthếgiới,trẻemViệtNamrấthồihộpchờmongtập7vàcũnglàtậpcuốicùng
trongBộsáchnày:HarryPotterandtheDeathlyHallows,nhưnglúcđóchỉcóbảntiếng
Anh.CùngvớiphongtràohọctiếngAnh,việcđọcsáchbằngnguyênbảnngàycàngphổ
biếnhơn.Hơnnữa,nếumuốnđọcbảndịchcácemsẽphảichờchừng6thángnữa.Nhưng
cácbậcchamẹởViệtNamlạibịđặttrướcmộttìnhthếnangiảinếuhọmuốnbảovệbản
quyền.Giábìacủaquyểnsáchnàylà38USD,trongkhithunhậpbìnhquânđầungườicủaViệt
Nam năm2010 chỉ ở mức trên 600 USD và giá sách lậu chỉ có khoảng 7 USD.
MộtcáchviphạmSHTTkháphổbiênởViệtNamlàviệccôngtycốtìnhđặttêncho nhãn
hiệuhànghóacủamìnhtươngtự một nhãn hiệu nổitiếng đãcótrước đểtrốn tránhluật
phápvàgâynhầmlẫnchongườitiêudùng.Vídụchotìnhtrạngnàyquánhiều,nhưHongdavàH
onda,LaViergevàLaVie,…Kếtquảđiềutravềvấnđềnàyđãkhẳngđịnhchonhận
địnhtrênvềSHTTởViệtNam.Đểtrảlờichocâuhỏi:“Chobiếtquanđiểmcủabạnvềviệc
mộtcôngtycốtìnhđặttênnhãnhiệuhànghóacủamìnhgầngiốngvớimộtnhãnhiệuhànghóanổ
itiếng?",chỉcó16ngườicholà“Viphạmluậtpháp“,37ngườicholà:”Viphạmđạo đức kinh
doanh“, và 47 ngườicholà:“Không vi phạm gì cả vì không hoàn toàn giống“.
Đángchúýlàtrongsố47ngườikhôngcholàviphạm,có8ngườisinhviên,lànhómngườiítnhiề
u cóđược học về vấnđề này,chứngtỏSHTTcònlàvấnđề nangiảiở ViệtNam
trongthờigiantới.
1.4.Quan hệ giữa chủdoanhnghiệp và người laođộng
Thờigianqua,đìnhcôngđanglàmộtvấnđềnóngởViệtNam.Theothốngkê,từ
năm1995đếnnaytạiViệtNamđãxảyrahơn1.000cuộcđìnhcônglớnnhỏ.Chỉtínhriêng
trongquý1/2010đãxảyra103cuộcđìnhcôngtại14/64tỉnh,thànhphốvớihơn62.700
lượtcôngnhânlaođộngthamgia.NhiềunhấtlàtạiĐồngNaivới35cuộc,tiếpđếnlàBình
Dương22cuộc,Tp.HCM26cuộc...trongđó98/103cuộcđìnhcônglàdolýdokinhtế. Các
nguyên nhân chính dẫn đến đình công bao gồm:
-Ngườilaođộngkhônghàilòngvớiđiềukiệnlàmviệc,môitrườngônhiễm,công
cụlaođộngkhôngđượcthẩmtra,antoànlaođộngkém,khôngcókiểmtrasứckhỏeđịnhkỳcho

NHÓM TH: 10 18
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

nhân công và tình trạng tai nạnnghề nghiệp khá phổbiến.

-Đểthuhút đầu tư nước ngoài, Luật Đầutư Việt Namđưaramứclươngtối thiểurất
thấp(chỉcó35USD/thángtrongLuậtĐTNN1997)nênmặcdùkhônglàmtráiluậtpháp
nhưngmứclươngcácdoanhnghiệptrảcholaođộngvẫnrấtthấpsovớimặtbằnggiácả.Vì thế,
người lao độngkhônghài lòngvàkhôngtrungthànhvớidoanhnghiệp.
-Xuấtthântừ nôngdân, hầu hết ngườilao độngthiếu kiếnthức vềLuật Laođộng và
thiếukỹnănglàmviệctrongmôitrườngcôngnghiệpnênnanwgsuấtlaođộngthấpvàcónhững
phản ứng trái pháp luậtkhicóxung đột.
Điềuđángngạcnhiênlàtìnhtrạngnàyxảyrakhôngchỉởcácdoanhnghiệptưnhân
trongnước,đượccoilàítvốnvàkhôngamhiểuluậtpháp,màcònrấtphổbiếnởnhiều
doanhnghiệpcóvốnđầutưnướcngoài,đặcbiệt làĐàiLoanvàHànQuốc.TheoViện
CôngnhânvàCôngđoànthuộcLiênđoànLaođộngViệtNam,trong10nămquađãcó878
cuộcđìnhcôngxảyratạicácdoanhnghiệpFDI,chiếm70,7%tổngsốcuộcđìnhcôngở Việt
Nam.
Mộtvídụđiểnhìnhchovấnđềnàylàsángngày25tháng7năm2010,ởkhuchế
xuấtLinhTrungI(quậnThủĐức,thànhphốHồChíMinh),mộtcuộcbiểutìnhcủa1300
côngnhânđãdiễnratạicôngtyDanuVina(côngty100%vốnHànQuốc)vìchínhsách
lươngbổngbấthợplýcủacôngtynày.Từtháng7năm2010,côngtytănglươngthêm
50.000đồng(khoảng3USD)chocôngnhânlàmtừ1đến5nămvà70000đồng(gần4USD)cho
côngnhânlàmtừ5đến7năm.Tuynhiên,việctănglươngchỉápdụngchonhững công nhân
ký hợp đồngtừ tháng 7 trở vềtrướccủacácnăm, còn những người ký hợp
đồngtừtháng8trởđithìkhônggiảiquyết.Ngoàira,côngtytrảtiềnchuyêncầnởmức25.000đồ
ng/thánglà quá thấp,bữa ăngiữa ca trịgiá4.000 đồng không bảo đảm chấtlượng;
côngtykhôngcónhàđểxe,khôngcóchỗđểgiàydépdẫnđếnxehư,mấtdép;phòngvệ sinh
thiếu nước... ảnh hưởngđến sứckhỏevàsự antoàncủangười lao động.
KếtquảcủamộtcuộcđiềutracủaViệnCôngnhânvàCôngđoànnăm2010,được
tiếnhànhởcácđịaphươngtậptrungnhiềucôngtyvốnđầutưnướcngoàinhưHàNội,
thànhphốHồChíMinhvàcáctỉnhĐồngNai,BìnhDương,BàRịa-VũngTàu,VĩnhPhúc,
BắcNinhvàHảiDương,chothấycôngnhântại45%cáccôngtyFDIthanphiềnvềlương
thấp,tại16%côngty,côngnhânphảilàmthêmgiờquánhiều(códoanhnghiệplàmthêm
đến500-
600giờ/năm).Hầuhếtcáccôngnhânởcáccôngtycóvốnđầutưnướcngoàinhậnmứclươngch
ỉkhoảngtừ800.000VND(50USD)đến1.000.000VND(62USD)một
tháng.Nhưvậy,chỉcó30%côngnhânởcôngtyFDIcóthểtrangtrảiđượcchiphícuộc
sống.Đểnângcaothunhậphàngthángchochitiêuhàngngày,42,5%côngnhânphảilàmthêm
giờ,đặcbiệtlànhữngngườilàmtrongngànhmaymặcvàthuộcda.Ởtrongnhiềuxínghiệpmay
mặc,tỷlệnữcôngnhânlàmviệcthêmgiờlêntới55%,nhiềungườilàm16h
mộtngàyđếnkhingấtxỉu,nhưngcũngchỉđượcnghỉhômđó,hômsauphảiđilàmtiếpnếu
không muốn bị đuổi việc!.Đây là một hành vi không thểtha thứđược!
NHÓM TH: 10 19
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

Trongvòngbanămkểtừ2010trờvềtrước,hơn20%côngnhânởcáccôngtyFDI
khôngđượctănglương,mặcdùtheoluậtpháp,cứbanămcôngnhânphảiđượctănglương
mộtlần.Kểcảkhiđượctăng,mứctăngcũngíthơnquyđịnh.Rấtnhiềuxínghiệpcũng
khôngthựchiệnnhữngđiềughitronghợpđồngvớicôngnhânvàcáchợpđồnglaođộng
tậpthể,nhưmứctănglương, giờlàm việcvàcáctrợcấp xã hội,baogồm nghỉ phép định
kỳ,đauốm,tìnhtrạngmangthaivàđềnbùchotainạnlaođộng.Chođếnnay,chỉ50%côngtyFD
Ikýhợpđồnglaođộngtậpthểđểđảmbảolợiíchchongườilaođộng,điềudẫnđếnbấtđồng giữa
người laođộngvàchủ.
Đểgiảiquyếttìnhtrạngnày,Việnđãtổchứcmộtcuộcthanhtragắtgaovàđưaranhữnghìnhphạ
tcứngrắnchonhữngcôngtyviphạmluậtlaođộng,baogồmcảthiếucung cấpbảohiểm ytế
vàbảohiểmthânthể.Viện cũng đềnghịNhànướcsửa đổi LuậtLaođộng
vàcácluậtcóliênquanđểxâydựngkhungpháplýchođìnhcông,bảovệđượcquyềnlợi
củacảngườilaođộnglẫnchủxínghiệp.Đâylàmộtvấnđềcầnđượcsớmgiảiquyếtđể
bảovệquyềnlợichongườilaođộngvànângcaotínhhấpdẫnchomôitrườngđầutưởViệt
Nam, nhằm thu thút các nhà đầu tư nước ngoài.
Có lẽdovấnđềquanhệchủ-thợđãđượcđềcậpnhiềutrêncácphươngtiệnthông
tinđạichúng,nêntrongcuộcđiềutracủachúngtôi,kếtquảtrảlờikhákhảquan.Luậtpháp
ViệtNamquyđịnhchủdoanhnghiệpkhôngcóquyềntừchốinhậnlaođộngnữvớilýdođangnu
ôiconnhỏ,laođộngnữcóconnhỏdưới3tuổiđượcquyềnđilàmmuộn1hvà
khôngbịbuộcphảilàmthêmgiờ.Nhưngtrênthựctế,quyđịnhnàychỉđượctuânthủtại
cáccơquannhànướcvàítđượcđểýtạicácdoanhnghiệptưnhânhayFDI.Khiđượcyêu
cầuphátbiểuquanđiểmvềviệc“Mộtdoanhnghiệptừchốitiếpnhậnlaođộngnữđang
nuôiconnhỏhoặcbuộclàmthêmgiờkhilaođộngnữđangnuôicondưới3tuổi”,25%số
ngườiđược hỏicholàviphạmluậtpháp,66,67%cholàviphạmđạođứckinhdoanhvàchỉ
có5người(chiếm8.33%)cholàkhôngviphạm,vìmọingườilaođộngcónghĩavụlàm
việcnhưnhau.Nhưvậy,chúngtacóthểcholàmặcdùcònnhữnghạnchếvềnhậnthức
nhưngđại đa số người thamgiađiều tra đã có ý thức tương đối rõràng về vấn đề này!
1.5.Nghĩavụvàtráchnhiệmvềmătđạođứccủadoanhnghiệpvớicácnhàđầutư.
ĐâylàvấnđềcònrấtmớimẻởViệtNamdothịtrườngchứngkhoánViệtNamcòn
rấtnontrẻ(chưa đầy 10 tuổi)nênnhững quy định vềtínhtrungthựctrongbáocáotàichính,
côngkhaithôngtinvớicácnhàđầutưcủadoanhnghiệp,…vẫncònchưachặtchẽ.Vìvậy,
thờigianquađãxuấthiệnhiệntượngcácdoanhnghiệpđưaranhữngthôngtinchưachính xác
để trụclợi, gây laođaochonhiều
nhàđầutư.VụviệcnghiêmtrọngđầutiênlàviệcJointstockBienHoaConfectioneryCompan
y(Bibica)giandốitrongviệckhaibáokếtquảkinhdoanhnăm2002và6thángđầunăm2003.B
ibicalàmộttrong21côngtyđăngkýlênsànđầutiênởViệtNamvàlàcôngty
niêmyếtđầutiêntrongngànhbánhkẹo.Vìvậy,cácnhàđầutưtrôngđợirấtnhiềuvàolợi
nhuậncủacôngtysaukhiniêmyết.Đểnângcaonănglựccạnhtranhtrênthịtrường,thời
giannàycôngtyđãđồngloạttriểnkhaicácdựánđầutưmớinhằmmởrộngsảnxuất-kinh

NHÓM TH: 10 20
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

doanh,đầutưpháttriểncácsảnphẩmmới(bánhtrungthu,LayerCake,chocolate),xây
dựngNhàmáyBánhkẹoBiênHòa2…nênsốnợngânhànggiatăng.Thêmvàođó,giánguyênl
iệuđầuvàotăngnhanh,tìnhhìnhnhânsựtrongbộphậnTàichinh-Kếtoáncónhiều biến động
đã làm gia tăng thêm các khó khănchocôngty.Trước tình hình đó,côngty
cầnthuhútthêmcácnhàđầutưđểgiatăngvốnnênđãđưaramộtbáocáotàichínhkhông chính
xác. Khi vụviệc vỡ lở, các cổ đông được biết năm2002, Công ty đã lỗ 10,086tỷ đồng
(tươngđương7.500.000USD),gầngấpđôiconsốlỗ5,4tỷđồngmàcôngtytừngcông
bố.HậuquảlàgiácổphiếuBibicasụtthêthảm,gâythiệthạilớnchocáccổđông.Cùng thời
điểm đó,Bibicaphảiđốimặtvới hình phạtvì vi phạm luật quảnlýchứng khoán củaỦy
ban chứng khoán nhà nước (SCCI) và rơi vào tình trạnggầnnhư phá sản.
Nhưngdolợinhuậntrênthịtrườngchứngkhoánquálớn,nênnhữngvụviệctương
tựvẫntiếpdiễn.Thiên Việtlàmộtcôngtychứngkhóanmớithànhlậpđầunăm2007,
nhưngđãđượccácnhàđầutưhếtsứcquantâmvìNguyễnTrungHà,ChủtịchcủaThiên
ViệtlàPhóTGĐcủamộtcôngtyhàngđầuViệtNamvàtronggiấytờđăngkýkinhdoanh,
PhạmKinhLuân,mộtchuyêngianổitiếngtronglĩnhvựctàichính,đượcnêutênvớitư
cáchlàTổngGiámđốccủaThiênViệt.Vìvậymặcdùchưaniêmyếtnhưngcổphiếucủa
ThiênViệtđãđượccácnhàđầutưsănlùng.Đặcbiệt,từkhiBanGiámđốcThiênViệtđưa
rathôngtinlàhọđãkýhợpđồngliêndoanhvớiGoldmanSachs,mộttậpđòantàichính
hàngđầucủaMỹ,thậmchíThiênViệtcònđưarabảnthỏathuậnhợptácvớichữkýcủa
ChủtịchGoldmanSachsvàThiênViệtvớicácphươngtiệnthôngtinđạichúng,thếnêngiá
cổphiếucủaThiênViệttăngrấtnhanh,gấpnhiềulầnsovớigiániêmyết.Tuynhiên,chỉ
vàingàysaucácphươngtiệnthôngtinđại chúngđãcungcấpthôngtinrằngGoldman Sachs
từ chối hợp tác với Thiên Việt:
“EdwardNaylor,GiámđốcbộphậntruyềnthôngcủaGoldmanSachsởchâuÁ,
trongemailgửicơquanthôngtấnViệtNam,đãnhấnmạnhrằngGoldmanSachskhông liên
kết với công ty chứng khóan Thiên Việt.”
“Gầnđâychúngtôiđãcómộtcuộcgặpmặtkhôngchínhthứcmangtínhchấtthăm
dònhưchúngtôiđãthựchiệnvớicáccôngtychứngkhoánkhác,”bứcthưviết.“Chođến
nay,đạidiệncủaThiênViệtvàGoldmanSachsmớichỉgặpmặttrongcácbuổigặp“thăm
dò” như Goldman Sachs với các công ty chứng khoán khác ởViệt Nam”.
Khi
đượchỏivềbảnthỏathuậnhợptácvớichữkýcủacảhaibênmàThiênViệtđãđưarachocác
phươngtiệnthôngtinđạichúng,ôngNaylornóirằng GoldmanSachsđôikhiký những
thỏa thuậntươngtự vớinhững
côngtychứngkhoántưnhânkhitậpđoànđangtìmkiếmcáccơhộikinhdoanhởViệtNam,để
Goldman
SachscóthểthâmnhậpđượcvàothịtrườngViệtNam.Thỏathuậnđókhôngthểđược

NHÓM TH: 10 21
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

coilàbằngchứngvềmộtsự liên kết của2côngty”12

Thêmvàođó,ôngPhạmKinhLuâncũngchobiếtôngchưahềkýHĐlàmviệcchoThiênViệt.V
ìvậy,ThiênViệtđãbịphạtnặngbởiTrungtâmgiaodịchchứngkhóanthành
phốHồChíMinh(HSTC)vàỦybanchứngkhoánnhànướcvìđưarathôngtinkhôngrõràngvà
khôngngaythẳng.Ngườithiệthạinhiềunhấtởđâychínhlàcácnhàđầutư,những
ngườiđãbịthuhútbởinhữngthôngtinsai lệchmàBanGiámđốccôngtyThiênViệtđưara.
Nhưngnhữngvụviệcnhưvậyvẫncónguycơxảyrabấtcứlúcnàovìluậtpháp
cũngnhưýthứccủacácnhàkinhdoanhViệtNamvềvấnđềnàycònchưađầyđủ.Trong
kinhdoanhviệcgặpkhókhănhayrủirolà kháthườngxuyên.Khigặptìnhhuốngnày,
nhữngcôngtyuytíntrênthếgiớithườngchọncáchthôngbáorộngrãichocáccổđôngđể
kêugọisựhợptáccủahọnhằmgiúpcôngtyvượtquakhókhăn.Mặcdùtiềmẩnnhiểurủi
ronhưngcáchnàygiúpcôngtygiữđượclòngtincủacácnhàđầutư,vàthoátkhỏinguycơ
bịbỏrơikhithôngtinbạilộ.Nhưngtrongcuộcđiềutracủachúngtôi,đểtrảlờicâuhỏi
“Khimộtdâychuyềnsảnxuấttrongcôngtybịhỏng,dẫnđếnsảnlượngsảnxuấtbịsuygiảm,nh
ưngnếuthôngtinnàybịlộrangoài,cổphiếucủacôngtysẽbịmấtgiánghiêm
trọng,thìcôngtynênlàmgì?”,chỉcó42%sốngườiđượchỏichọncáchthôngbáorộngrãi
chocácnhàđầutư,50%chọncách“Kìmgiữthôngtinmộtthờigianđểtìmcáchsửachữa
dâychuyềnsảnxuất”và8%chọncách“Khôngthôngbáogicảchođếnkhibắtbuộc!”Mặc
dùkếtquảnàylàkhákhảquan,vìđến92%sốngườiđượchỏikhôngcóýđịnhchegiấu
thôngtin,ítralàtrongmộtthờigiannhưngđâycũnglàmộtthiếusóttrongnhậnthứccủa doanh
nghiệp Việt Nam.
2.MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN ĐẠO ĐỨC TRONG KINH
DOANH Ở VIỆT NAM.
2.1.Đánh giá về thực trạng đạo đức kinh doanhở Việt Nam.
Dođiềukiệnthờigianvàthôngtinnênchắcchắnbàiviếtnàychưathểtrìnhbày
đượchếtcáckhíacạnhvềđạođứckinhdoanhởViệtNam.Tuynhiên,quanhữngvídụ
thựctếvàkếtquảđiềutranêutrên,bướcđầuchúngtacũngcóthểđưaramộtsốnhậnxét sau về
thực trạng đạođứckinhdoanh ở ViệtNam:
HiểubiếtcủanhàkinhdoanhcũngnhưngườidânViệtNamnóichungvềđạođức
kinhdoanhcònrấthạnchế,hầuhếtđềugắnkháiniệmđạođứckinhdoanhvớituânthủ
phápluậttrongkinhdoanh.Cáchhiểunàyđãthuhẹpđángkểphạmviápdụngđạođức
kinhdoanh,hơnnữatạimộtquốcgiamàhệthốngphátluậtchưađầyđủvàchặtchẽnhư Việt
Nam thì cách hiểu này càng làmý thức về đạo đức kinh doanh khó phát huy tác dụng.
Ýthứccủangườidânvềnhữngphạmtrùnhư:Tráchnhiệmcủadoanhnghiệpvớixã
hội,Quanhệgiữachủdoanhnghiệpvàngườilaođộng,Nghĩavụvàtráchnhiệmvềmăt
đạođứccủadoanhnghiệpvớicácnhàđầutưcònkhámơhồ,lệthuộcvàoluậtphápchứ
chưaýthứcđượctráchnhiệmcủanhàkinhdoanhvớikháchhàngvàxãhội.Mộttỷlệcaonhững
ngườiđượchỏitỏrabịđộng,chỉchịuthựcthitráchnhiệmkhibịbắtbuộcchứchưa chủđộng
NHÓM TH: 10 22
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

hànhđộng vì lợi ích xã hội.

ĐiểmyếukémnhấttrongnhậnthứccủangườiViệtNamthểhiệnquacuộcđiềutranàychínhlà
ýthứcvềmôitrườngvàvềvấnđềsởhữutrítuệ.Điềunàycũngtrùnghợpvới
nhữngkếtquảđiềutracủaLHQvànhữngnguồnthôngtinkhác.Vềlâudàiđâylàvấnđềcần
được lưu ý giải quyết để đảmbảo sự pháttriển bền vững cho Việt Nam.
Tuy nhiên,cuộcđiềutracũngchothấymộtsốtínhiệuđángmừngvềtươnglaicủa
đạođứckinhdoanhởViệtNam.Trướchết,100%sốngườiđượchỏiđãtừngđượcnghevề
đạođứckinhdoanh.Mặcdùkháiniệmđạođứcđượctruyềnđạtcònmơhồnhưngchỉriêngviệc
ngườidâncóquantâmnhềuhơntớivấnđềnàycũngđãlàmộttínhiệuđángmừng.Mộtkhíacạn
hđángmừngnữalàkếtquảtrảlờicủakhốisinhviên,dùphầnlớnlàsinhviên
nămthứnhất,tứclàchưađượcđàotạonhiềuvềkiếnthứcchuyênmôn,nhưngđãchínhxác
hơnnhiềusovơikhốidoanhnghiệp.Hầuhếtsinhviênthườngxuyênnghenóivềđạođức
kinhdoanh(17/20ngườiđược hỏi),caohơnhẳnsovớitỷlệchung(85%sovới67%).Tỷlệ
sinhviênchođạođứckinhdoanhlà“bảovệquyềnlợichongườitiêudùng”cũngcaohơn
nhiềusovớitỷlệchung(35%sovới8%).Trongtìnhhuống3,đểtrảlờicâuhỏivềphản
ứngcủadoanhnghiệpvớiviệchàngcủacôngtybịkẻxấuđánhtráo,khôngsinhviênnào
đồngývớiphươngán“Khôngthôngbáogìcảvìkhôngphảilàlỗicủadoanhnghiệp”,sovới8%
tỷlệchung.Trongtìnhhuống6,khitrảlờicâuhỏivềviệcmộtcôngtynướcngoàiđếnlậpnhàmá
yởViệtNamđểtrốntránhsựlỏnglẻotrongnhữngquyđịnhvềmôitrường
củaViệtNam,khôngsinhviênnàođồngývớiphươngán“Doanhnghiệpđượcphéptận
dụngcơhội”sovới25%tỷlệchung.Nhưngtrongtìnhhuốngsố7vềsựkiện“mộtdây
chuyềnsảnxuấttrongcôngtybịhỏng, dẫnđếnsảnlượngsảnxuấtbịsútgiảmnghiêm
trọng,nhưngnếuthôngtinnàybịlộrangoài,cổphiếucủacôngtysẽbịsútgiảmnghiêm
trọng“,mặcdùcótới65%sinhviêncholàdoanhnghiệpcần“Thôngbáorộngrãichocác
cổđôngđểkêugọisựhợptáccủahọnhằmgiúpcôngtyvượtquakhókhăn”sovới42%tỷ
lệchung,nhưnglạicótới3sinhviên(chiếm15%sovớisovớitỷlệchunglà8%)cholà
nên“Khôngthôngbáogicảchođếnkhibắtbuộc”.Kếtquảnàycóthểbắtnguồntừviệcthị
trườngchứngkhoáncònquámớimẻởViệtNam,cácemlạilàsinhviênnhữngnămđầu
nênnhữnghiểubiếtvềtráchnhiệmcủadoanhnghiệpvớithịtrườngnàychưanhiều.Tương
tựnhưvậy, trongcâusố8về quan điểm trướcviệc“Một doanh
nghiệptừchốitiếpnhậnlaođộngnữđangnuôiconnhỏhoặcbuộclàmthêmgiờkhilaođộngnữ
đangnuôicondưới3
tuổi”,cũngcótới40%sinhviênchođólàviphạmluậtphápsovới24%tỷlệchung,nhưng
vẫncòn15%sovới8%tỷlệchungcholà“Khôngviphạmvìmọingườilaođộngphảicó
nghĩavụlàmviệcnhưnhau!”Đâycólẽlàkếtquảcủaviệcthiếuhiểubiếtvềluậtlaođộng
vàthóiquenápdụngmáymócnhữngnguyêntắcvềbìnhđẳnggiới,vốnđượctuyêntruyền rất
phổ biến ở Việt Nam. Mặc dù kết quả điều tra về hai khía cạnh này chưa cao,
nhưngnhìn
chung,nhậnthứccủakhốisinhviênvềđạođứckinhdoanhrõràngcaohơnvàthểhiệnmột tinh

NHÓM TH: 10 23
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

thần trách nhiệmtốt hơn so với kết quả điều tra chung.
Vớisốmẫuđiềutracònítỏinhưngnhữngkếtquảkhảosátbanđầucủakhốisinh
viên,nhữngnhàkinhdoanhtươnglai,cũngcóthểcoilàtínhiệukhả quanvề nâng caonhận
thức củagiớidoanhnhânViệt Namtrong thời gian tới.
2.2.Một sốđề xuấtnhằmpháttriển và hoàn thiện đạo đức kinh doanhở Việt Nam.
QuanhữngvídụthựctếvàsốliệuthuthậpđượcvềtrạngđạođứckinhdoanhởViệt
nam,chúngtacóthểthấymặcdùcómộtsốtínhiệukhảquan,nhưnghiểubiếtvềđạođứckinhdo
anhcủacảgiớitríthứcvàgiớidoanhnghiệpởViệtNamđềucónhữngthiếusótnghiêmtrọng.N
hữngthiếusótnàykhôngnhữngđãgâytáchạichongườitiêudùng,chocác
nhàkinhdoanh,choxãhộimàcònảnhhưởngnghiêmtrọngđếnhìnhảnhcủadoanhnghiệp,
làmdoanhnghiệpkinhdoanhthualỗvàlâudàisẽảnhhưởngđếnhìnhảnhquốcgiatrênthị
trườngquốctế.Đểgiảiquyếtvấnđềnày,tácgiảxinmạndạnđưara mộtsốđềxuấtsau:
Trướchết,cầnnghiêncứuđểbổsung,hoànthiệnkhungluậtphápViệtnamnhằm tạo
cơ sở pháplývững chắc cho đạođức kinh doanh
Đâylàbiệnpháptiênquyết,vìluậtphápchínhlàkhungdễthấynhấtchođạođức
kinhdoanh.CầnhoànthiệncácBộLuậtcóliênquannhưLuậtĐầutư,LuậtLaođộng,Luật
Doanhnghiệp,LuậtBảovệNgườitiêudùng,LuậtMôitrường…Mộtnguyênnhânquan
trọngchotìnhtrạngyếukémcủađạođứckinhdoanhởViệtNamhiệnnayxuấtpháttừsự
thiếuhoànthiệntrongphápluậtViệtnam.Nếuluậtphápquyđịnhchặtchẽhơn,hợplýhơn
sẽtránhđượctìnhtrạngdoanhnghiệpnệvàosựsơhởcủaluậtphápmàtrốntránhnghĩavụ
đạođứccủamình.MộtvídụđiểnhìnhchovấnđềnàylàLuậtbảovệngườitiêudùng.Vừa
qua,tạiHộithảo“Thựctrạngthựcthiphápluậtbảovệngườitiêudùngvàđịnhhướngxây
dựngLuậtBảovệquyềnngườitiêudùng”doCụcQuảnlýcạnhtranh(BộCôngthương)
vừatổchứctạiHàNội,ôngHankBaker(đạidiệnDựánStarViệtNam)khẳngđịnh,người
tiêudùngViệtNamchưađượcđảmbảoquyềnlợikhisửdụngcáchànghóa,dịchvụ.Đasố vẫn
trông chờ vào “lòng tốt” của người bán hàng khi mua các sản phẩm trên thị
trường.Theo
ôngBaker:“Khigặpmộtsảnphẩmkhôngưngý,chúngtavẫnhyvọngmìnhsẽmaymắn
lấylạiđượctiền.Trongkhiđó,trênthịtrườnglạicóquánhiềungườibánhàngkhôngcó
tâmvớihànghóamìnhbánra.Hậuquảcuốicùnglàngườitiêudùngphảichịuthiệtthòi”.Một
trong những nguyên nhân củatìnhtrạngtrênlàphápluật vềbảovệ quyềnlợicủa người
tiêudùngtạiViệtNamchưađượcthựcthimộtcáchhiệuquả.TheobàVũThịBạchNga,Trưởn
gBanBảovệngườitiêudùng(CụcQuảnlýcạnhtranh),hiệnchỉcóhaivănbảnquyphạmphápl
uậtliênquanđếnvấnđềnàylàPháplệnhBảovệquyềnlợingườitiêudùng
(năm1999)vàNghịđịnh55/2008/NĐ-CPngày24/4/2008quyđịnhchitiếtthihànhpháp
lệnhnày.Tuynhiên,bàNgachobiết,cácquyđịnhcủapháplệnhlạichưapháthuyđược
hiệulựctrênthựctế.Quyềnvàtráchnhiệmcủangườitiêudùngđangđượcquyđịnhrất
chungchung.Cácquy địnhmớichỉđược“gọitên”màchưa đisâuphântíchbảnchấtcụthế
củacácquyềnvàtráchnhiệmđó.Vídụ,điều8củaPháplệnhcóghi :« ngườitiêudùng
NHÓM TH: 10 24
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

đượcbảođảmantoànvềtínhmạng,sứckhỏevàmôitrườngkhisửdụnghànghóa,dịch vụ...
»nhưnglạikhôngquyđịnhquyềnnàyđượcthểhiệnnhưthếnàotrênthựctế?Người
tiêudùngphảilàmgìđểđượcđảmbảoantoàn?Ngoàira,còntồntạinhữngbấtcậptrong
quyđịnhvềquyềnvàtráchnhiệmcủatổchức,cánhânkinhdoanhhànghóa,dịchvụ.Luật
BảovệNgườitiêudùngcũngkhôngquyđịnhcácchếtàiđểxửlýhànhviviphạmcủatổ chức cá
nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ nhưcân,đongsai,thôngtin về dịchvụhàng hóa
thiếutrungthực...“Điều16củaPháplệnhquyđịnh,tổchức,cánhânsảnxuất,kinhdoanh
hànghóa,dịchvụphảigiảiquyếtkịpthờimọikhiếunạicủangườitiêudùngvềhànghóa,
dịchvụcủamìnhkhichúngkhôngđúngtiêuchuẩn,chấtlượng,sốlượng,giácảđãcôngbố
hoặchợpđồngđãgiaokết.Tuynhiên,trìnhtự,thủtụcrasao,hậuquảpháplýmàcánhântổchứ
cphảigánhchịukhikhôngthựchiệnyêucầunàynhưthếnàolạikhôngđượcnóitới”,bàNgaph
ântích.CómặttạicuộcHộithảo,ĐạidiệnCụcQuảnlýcạnhtranhcũngcho
rằng,nhữngquyđịnhvềquyềnvàtráchnhiệmcủangườitiêudùngtrongcácvănbảnquy
phạmphápluậthiệnhànhvẫncònmangtínhchất“nghịquyết”,chưathựcsựđảmbảocơ
chếchoviệcthựcthicácquyềnnày.TheođạidiệnCụcQuảnlýcạnhtranh,nhữnghạnchế
trongcácvănbảnquyphạmphápluậtđãkhiếnchongườitiêudùngViệtNamchưađược
bảovệtốtnhấtvềquyềnlợi.Tuynhiên,ôngHankBakertỏýquanngạirằng,nếudựluật
vẫnđượcthiếtkếtheocáchcũlàtậptrungxửphạthànhviviphạm,thìhiệuquảbảovệ
ngườitiêudùngkhôngcao.TheoôngHankBaker,yêucầuđặtralúcnàyđốivớithựctếở
ViệtNamlàcầncóluậtvềhộiđểtăngcườngvaitròcủacáchộitrongcôngtácbảovệ
ngườitiêudùng.Nếukhôngnhanhchóngsửađổinhữngthiếusótnàythìquyềnlợicủa
ngườitiêudùngvẫnchưađượcđảmbảo,haynhưôngHankBakerthừanhận:“Tôikhôngthíchl
àngười tiêu dùng Việt Nam!”.
Cần nâng cao nhận thức về đạo đức kinh doanhở Việt Nam
Cầnlưuýlàkhôngchỉcácnhàkinhdoanh,cácnhànghiêncứumớicầnnắmđược
kiếnthứcvềđạođứckinhdoanhmàcảxãhộicầnýthứcđiềunày.Vivậy,trướchếtcác
phươngtiệnthôngtinđạichúngnêntiếnhànhphổcậpcáckiếnthứcvềđạođứckinhdoanh
nhằmđịnhhướnghànhvicủangườidân,đểngườidâncóthểnắmđượcnhằmtựbảovệ
quyềnlợichomìnhvàgiámsáthoạtđộngcủadoanhnghiệp.Tiếptheo,cáccơquanNhà
nướcchịutráchnhiệmquảnlý,hướngdẫndoanhnghiệpnhưBộCôngthương,Phòng
ThươngmạivàCôngnghiệpViệtnam,SởKếhoạch-Đầutưởcáctỉnh,Thànhphốcần
quantâmphổbiếnnhữngkiếnthứcchungnhấtvềđạođứckinhdoanh.Việcnàycóthểtiến
hànhbằngnhiềucáchnhưtổchứccáclớphọcchodoanhnghiệpvềđạođứckinhdoanh,
chọnlựadịchvàxuất bảnmộtsốsáchcóuytíncủanướcngoàivề đềtàinày…Nênlưuýlà
sáchchodoanhnghiệpcầnngắngọn,nhiềutìnhhuốngthựctế,kiểuCẩmnangvềđạođức
kinhdoanhchẳnghạn…Các TrườngCaođẳng,ĐạihọckhốiKinhtếcũngcầnđưanội
dungvềđạođứckinhdoanhvàochươngtrìnhđàotạocủamình,cóthểdướidạngmộtmôn
riênghaygàivàocácmônhọckhácnhưquảntrịnhânsự,nghiệpvụkinhdoanh…Vìbản
quyềncủacácsáchkinhdoanhthường đắt và dịchthuậtkhông dễdàng,nêncóthểtranhthủ

NHÓM TH: 10 25
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

sựtrợgiúpcủacáctổchứcnướcngoàiđểđảmbảohiệuquảchoviệclàmnày.Mộtvídụ
chocáchlàmnàylàsựkiệntháng3năm2008,TrungtâmThôngtinthuộcĐạisứquánHoa
KỳđãtàitrợchoNhàXuấtbảnTrẻđểdịchvàxuấtbảncuốn“BusinessEthics:AManual
ForManagingAResponsibleBusinessEnterpriseInEmergingMarketEconomies”củacác
tácgiảIgorY.Abramov,KennethW.JohnsonandDonaldL.Evans,NhàxuấtbảnDiane
PubCopháthànhtháng5năm2004,mộtcuốnsáchđượcđánhgiálàcóuytíntrong
giớinghiêncứu.Đâylàmộtcáchlàmhay,trênthếgiớihiệnnaycókhánhiềutổchứccóuy
tínvềđạođứckinhdoanhnhưHiệphộiQuốctếvềKinhdoanh,KinhtếvàĐạođức(The
InternationalSocietyofBusinessEconomicsandEthics-
ISBEE),đượcthànhlậptừnăm1989,cótrụsởchínhởMỹ,vàlàcơquanchịutráchnhiệmtổchứ
ccácĐạihộivềĐạođứckinhdoanh4năm1lần….Nếutranhthủđượcsựtrợgiúpcủahọđểlưuh
ànhvàphổbiếnnhữngtàiliệucóchấtlượngvềvấnđềnàysẽtiếtkiệmđượckinhphívàphổbiến
được nhữngkiếnthức tiên tiến nhất.

Cầncónhữngbiệnphápkhuyếnkhíchdoanhnghiệpnângcaođạođứckinhdoanh củamình.
Chúngtacầnýthứcrằng,khôngcóranhgiớicốđịnhnàođạođức mà đạođứclàmột
phạmtrùmàconngườiluôncầnvươnlênđểđạtđếnnó.Rấtkhókiểmsoátđạođứcvìnó
vượtxahơnviệctuânthủphápluậtrấtnhiều.Vớiđạođứckinhdoanh,vấnđềcònphứctạp
hơnvìviệctuânthủđạođứctrongngắnhạnthườngkhôngđemlạilợinhuậnchodoanh
nghiệp,trongkhilợinhuậnmớilàmụcđíchchínhcủadoanhnghiệp.Vìvậy,cáccơquanhữuqu
ancầncónhữngbiệnphápđểkhuyếnkhíchdoanhnghiệpcóthànhtíchtrongđạo
đứckinhdoanhnhưtrongcácgiảiSaoVàngĐấtViệt,BôngHồngVàng…cóthểđưaviệc
cóthànhtíchtrongđạođứckinhdoanhlàmộttiêuchuẩnđểxét.Cáccơquanthôngtinđại
chúngcóthểđăngbàitônvinhnhữngdoanhnghiệpđạttiêuchuẩnnày…Ngượclại,cáccơ
quanquảnlýcũngcầncóbiệnphápphạtnhữngdoanhnghiệpviphạmđạođứckinhdoanh
vớimứcphạttươngxứng.Khôngthểtiếptụctìnhtrạngdoanhnghiệpbuộcngườilaođộng
làmthêmgiờ16-20h/ngàyhàngtuầnliềnđếnmứclaođộngngấtxỉumàchỉbịphạtvài
triệuVND;Cácdoanhnghiệpviphạmquyđịnhbảovệmôitrườngnhưxảhóachấtrasông
làmcáchếthàngloạt,ngườidânkhôngcónướcsinhhoạt,etc.màlạiđượcchophéptiếp tục
hoạtđộng trong khi tìmbiện pháp xử lý….
Cũngnhưvănhóa,đạođứcnóichungvàđạođứckinhdoanhnóiriênglànhững
phạmtrùphứctạp,cầnnhiềuthờigianvàcôngsứcđểhoànthiệnvàpháttriển.Làmộtquốc
giađangpháttriển,mớithamgiavàotiếntrìnhtoàncầuhóa,nhữngphạmtrùnhưvănhóa
kinhdoanh,đạođứckinhdoanhcònkhámớimẻởViệtnam.Đượcbiếttrongthờigiantới,
chínhphủViệtNamđangcóchủtrươngnângcaotrìnhđộnhậnthứcchongườidânvà
doanhnghiệpvềcácvấnđềcóliênquanđếnhộinhậpKTQTvàtoàncầuhóa.BộGiáodục
vàĐàotạocũngđangkhuyếncáocáctrườngĐạihọcvàCaođẳngcầnđổimớichương
trìnhđàotạochophùhợpvớitrìnhđộchungtrênthếgiới.Cóđượcnhữngyếutốthuậnlợi
nàyvàtruyềnthốngđạođứclâuđờicủangườiViệtNam,hyvọnglàtrongthờigiantới,

NHÓM TH: 10 26
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

nhậnthứccủa người VN về DDKD sẽnhanhchóng đượcnângcao,gópphần duy

trìsựpháttriển bền vữngvà nâng cao chất lượngđời sốngcho người dân Việt Nam.

NHÓM TH: 10 27
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

PHẦN III : KẾT LUẬN

Tómlại,chúngtacóthểthấyvaitròquan trọngcủađạođứckinh
doanhđốivớicáccá
nhân.đốivớidoanhnghiệpvàđốivớixãhộivàsựvữngmạnhcủa
nềnkinhtếquốcgianói
chung.Cáccổđôngmuốnđầutưvàocácdoanhnghiệpcóchươngtrìnhđạođứchiệu
quả,
quantâmđếnxãhộivàcódanhtiếngtốt.Cácnhânviênthíchlàmviệctrongmộtcông
tymà
họcóthểtintưởngđượcvàkháchhàngđánhgiácaovềtínhliêmchínhtrongcácmốiq
uan
hệkinhdoanh.Môitrườngđạođứccủatổchứcvữngmạnhsẽđemlạiniềmtinchok
háchhàng vànhânviên.sựtậntâmcủa
nhânviênvàsựhàilòngcủakháchhàng,manglạilợinhuậncho doanh nghiệp.
Tưcáchcôngdâncủadoanhnghiệp cũngcómối
quanhệtíchcựcvớilợinhuậnmanglạicủacáckhoảnđầutư.tàisảnvàtăngdoanhth
ucủadoanhnghiệp.Đạođứccònđặcbiệtquantrọngđốivớisựpháttriểnvàthịnhv
ượngcủa mộtquốcgia.Đạođứckinh doanhnênđược
tậpthểquantâmtrongkhilậpkếhoạchchiếnlượcnhưcáclĩnhvựckinh
doanhkhác, nhưsảnxuất.tàichính,đào tạonhân viên,và cácmốiquan
hệvớikháchhàng.
Mỗidoanhnghiệpcầnxâydựngđượcmộtchươngtrìnhđạođứchiệuquảđảmbảo
tấtcảcácnhânviênđềuhiểuvàtuânthủtheocácnguyêntắcđạođứckinhdoanhđư
ara.
Doanhnghiệphướngdẫnmọithànhviênthựchiện,đồngthờithườngxuyênkiểmt
ra,đánh
giáchươngtrìnhđạođức,vàkhôngngừnghoànthiệnchươngtrìnhđạođức.Xâydự
ngvà
pháttriểnđạođứctrongdoanhnghiệplàcảmộtquátrình,đòihỏisựtậntâmcủamọi
thành viêntrong doanh nghiệp.

NHÓM TH: 10 28
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH
 Thực trạng và giải pháp cho vấn đề đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

TÀI LIỆUTHAM KHẢO

1- Vấn đề đạođứctrong kinhdoanh (trong sáchkinh tế họcintenet NXB

trẻ2001).

2- Môi trườngkinh doanhvà đạođứckinh doanh NXB giáo dục– HN1997.

3-Đạođứckinhdoanhvàvănhóadoanhnghiệp–Nhàxuấtbản LaoĐộngxãhội–
LuậtgiaPhạmQuốcToản.

4- Bài giảng đạo đức kinh doanh của ThS Nguyễn Văn Bình –Trường DH
công nghiệp TPHCM.

NHÓM TH: 10 29
GVHD : ThS. NGUYỄN VĂN BÌNH