4-14 Farmaceutski Tehnicar PDF

OBRAZOVNI PROGRAM
FARMACEUTSKI TEHNIČAR
1
SADRŽAJ:
OPŠTI DIO .................................................................................................. 3

1. NAZIV PROGRAMA: FARMACEUTSKI TEHNIČAR .................................................. 3
2. NASTAVNI PLAN ....................................................................................... 3
POSEBNI DIO ............................................................................................... 6
1. PREDMETNI PROGRAMI ............................................................................... 6
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI ..................................................................... 6
1.2. STRUČNO- TEORIJSKI PREDMETI ................................................................. 7
1.2.1. ANATOMIJA SA FIZIOLOGIJOM ................................................................. 7
1.2.2. LATINSKI JEZIK ................................................................................. 16
1.2.3. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA I HIGIJENA......................................................... 22
1.2.4. HEMIJA ........................................................................................... 29
1.2.5. ANALITIČKA HEMIJA ........................................................................... 40
1.2.6. MIKROBIOLOGIJA ............................................................................... 47
1.2.7. BOTANIKA ....................................................................................... 53
1.2.8. MEDICINSKA BIOHEMIJA....................................................................... 62
1.2.9. FARMACEUTSKA TEHNOLOGIJA ............................................................. 71
1.2.10. HUMANA GENETIKA .......................................................................... 84
1.2.11. PSIHOLOGIJA I KOMUNIKOLOGIJA ......................................................... 93
1.2.12. FARMACEUTSKA HEMIJA .................................................................. 104
1.2.13. FARMAKOGNOZIJA ......................................................................... 128
1.2.14. FARMAKOLOGIJA ........................................................................... 146
1.2.15. KOZMETOLOGIJA ........................................................................... 158
1.2.16. SANITARNA HEMIJA ........................................................................ 163
1.2.17. PRAKTIČNA NASTAVA ...................................................................... 169
1.3. IZBORNI PREDMETI ............................................................................. 215
1.3.1. STRANI JEZIK II ............................................................................... 215
1.3.2. LIKOVNA UMJETNOST SA ESTETIKOM .................................................... 216
1.3.3. ZDRAVA ISHRANA I DIJETETIKA ........................................................... 224
1.3.4. ODABRANA POGLAVLJA IZ FIZIKE ......................................................... 230
1.3.5. ETIKA ........................................................................................... 241
1.3.6. PREDUZETNIŠTVO ............................................................................ 248
1.3.7. STEHIOMETRIJSKA IZRAČUNAVANJA U HEMIJI ......................................... 254
1.3.8. CITOLOGIJA I ONTOGENETSKO RAZVIĆE ČOVJEKA .................................... 262
2. SRUČNI ISPIT ....................................................................................... 268
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA .................................. 268
2.1.1. FARMACEUTSKA TEHNOLOGIJA ........................................................... 268
2.1.2. FARMACEUTSKA HEMIJA .................................................................... 272
2.1.3. FARMAKOGNOZIJA ........................................................................... 276
2.2. STRUČNI RAD .................................................................................... 282
2.2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD ...................................................... 282
2.2.1. PRAKTIČNA NASTAVA ....................................................................... 282
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA ................................................ 284
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA................... 285
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ....................... 285
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ........................ 285
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ........................ 286
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ............................ 287
8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE .................. 288
9. PROFESIONALNA PRAKSA ........................................................................ 289
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ........................................................................ 289
11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA ...... 290
2
OPŠTI DIO
1. Naziv programa: FARMACEUTSKI TEHNIČAR

2. Nastavni plan
Redni Nastavni predmeti-grupe I II III IV
Ukupno
broj predmeta sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.
A Opšteobrazovni predmeti
1. Maternji jezik i književnost 3 108 3 108 3 108 3 99 423
2. Matematika 3 108 3 108 3 108 3 99 423
3. Strani jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 282
4. Informatika 2 72 72
5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 282
Društvena grupa predmeta
1. Istorija 2 72 72
2. Sociologija 2 72 72
Prirodna grupa predmeta
1. Fizika 2 72 2 72 144
2. Biologija 2 72 72
UKUPNO A 18 648 14 504 10 360 10 330 1842
B Stručno-teorijski predmeti
1. Anatomija sa fiziologijom 3 108 108
2. Latinski jezik 2 72 72
3. Zdravstvena zaštita i higijena 2 72 72
4. Hemija 3+1* 108 3 108 216
5. Analitička hemija 2+2* 72 72
6. Mikrobiologija 2 72 72
7. Botanika 2+1* 72 72
8. Medicinska biohemija 2+1* 72 72
9. Farmaceutska tehnologija 2+1* 72 2+3* 72 2+2* 66 210
10. Humana genetika 2 72 72
11. Psihologija i komunikologija 2 72 72
12. Farmaceutska hemija 2+1* 72 2+1* 66 138
13. Farmakognozija 2 72 2+1* 66 138
14. Farmakologija 3 99 99
15. Kozmetologija 2 66 66
16. Sanitarna hemija 2 66 66
UKUPNO B 10 360 11 396 12 432 13 429 1617
C Praktična nastava 1 36 4 144 5 180 4 132 492
D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141
E Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 420
1. Strani jezik II 2 72 2 72 2 72 2 66 282
Likovna umjetnost sa
2. 2 72 → 72
estetikom
3. Zdrava ishrana i dijetetika 2 72 → 72
4. Odabrana poglavlja iz fizike 2 72 2 66 138
5. Etika 2 72 72
6. Preduzetništvo 2 66 66
3
Redni Nastavni predmeti-grupe I II III IV
Ukupno
broj predmeta sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.
Stehiometrijska izračunavanja
7. 2 66 66
u hemiji
Citologija i ontogenetsko
8. 2 66 66
razviće čovjeka
F Profesionalna praksa 10 dana 15 dana 15 dana 40 dana
G Sedmični broj časova 32 32 32 32
H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141
Ukupno (A+B+C+D+E)
Napomene
- Časovi označeni zvjezdicom (*) su časovi praktične nastave.
- Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa
fondom časova dva nedjeljno za sve četiri godine – predmetni katalozi su u
nadležnosti Zavoda za školstvo.
3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa

- Produbljivanje i proširivanje opšteg obrazovanja u funkciji struke i
obezbjeđivanje stručno-teorijskih i praktičnih znanja, neophodnih za samostalno
obavljanje poslova, definisanih standardima zanimanja.
- Osposobljavanje za planiranje, koordinaciju i programiranje medicinske zaštite i
osiguravanje prostornih i organizacionih uslova rada.
- Osposobljavanje za pripremu aparature i pribora za izradu ljekova, kao i
aparaturu i pribor za ispitivanje nabavljenih droga i hemikalija.
- Osposobljavanje za vođenje poslova prijeme ljekova, droga, hemikalija i drugog u
veledrogeriji.
- Razvijanje vještina i znanja za prijem, defektiranje i skladištenje ljekova, droga,
ljekovitih supstanci, pomoćnih supstanci i ambalaže.
- Osposobljavanje za pripremu magistralnih ljekova i galenskih pripravaka.
- Sticanje sposobnosti izvođenje i nadzora tehnoloških faza u farmaceutskoj i
kozmetičkoj proizvodnji.
- Osposobljavanje za prodaju ljekova, dijetetskih i kozmetičkih preparata,
sanitetskog i drugog materijala i medicinske aparature.
- Osposobljavanje za vođenje odgovarajuće medicinske dokumentacije u svim
procesima rada.
- Sticanje sposobnosti održavanja higijene pribora i aparature.
- Razvijanje svijesti o značaju prevencije zdravlja i osposobljavanje za sprovođenje
zdravstveno vaspitnog rada.
- Sticanje vještina poslovne kulture, etike i komunikacije sa klijentima.
- Sticanje osnovne informatičke pismenosti i komunikacije na bar jednom stranom
jeziku.
- Sticanje znanja o osnovama ekološke zaštite i principima zaštite radne okoline.
- Upoznavanje sa novim tehnologijama u zdravstvu i potrebama konstantnog
usvajanja novog znanja i vještina.
4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih

- U srednju stručnu školu (redovno obrazovanje), radi sticanja srednjeg stručnog
obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju mogu se upisati lica koja su završila
osnovnu školu i nijesu starija od 17 godina.
- Izuzetno, u školu se mogu upisati lica do 18 godine, uz odobrenje Nastavničkog
vijeća škole. Lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za
obrazovanje odraslih.
4
- Ako se za upis prijavio veći broj kandidata od broja raspisanih mjesta, upis se vrši
prema odgovarajućem pravilniku o upisu učenika u srednju školu, koji donosi
Ministarsvo prosvjete i nauke.
5. Trajanje obrazovanja
- Obrazovanje po obrazovnom programu FARMACEUTSKI TEHNIČAR traje 4 godine.
6. Prohodnost
- U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta
tekuće godine postigli pozitivnu ocjenu i priložili obavili profesionalnu praksu.
- Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvođenje obrazovnog
programa za odrasle koji donosi škola u skladu sa uputstvom o prilagođavanju
obrazovnih programa obrazovanju odraslih.
7. Obrazovanje koje se stiče

- Završetkom obrazovnog programa učenik/učenica stiče stručno obrazovanje u
četvorogodišnjem trajanju: FARMACEUTSKI TEHNIČAR.
5
POSEBNI DIO
1. PREDMETNI PROGRAMI
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI
1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST

1.1.2. MATEMATIKA
1.1.3. STRANI JEZIK
1.1.4. INFORMATIKA
1.1.5. FIZIČKO VASPITANJE
1.1.6. ISTORIJA
1.1.7. SOCIOLOGIJA
1.1.8. BIOLOGIJA
1.1.9. FIZIKA
Napomena:
Katalozi opšteobrazovnih predmeta su u nadležnosti Zavoda za školstvo.
6
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI
1.2.1. ANATOMIJA SA FIZIOLOGIJOM
1. Naziv predmeta: ANATOMIJA SA FIZIOLOGIJOM
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred Praktična Ukupno
Teorija Vježbe
nastava
I 108 108
II
III
IV
Ukupno 108 108
3. Opšti ciljevi nastave

- Upoznavanje učenika sa osnovnom anatomskom i funkcionalnom organizacijom
čovječjeg organizma.
- Sticanje znanja o lokomotornom sistemu-prepoznavanju uloge, podjele i lokacije
kostiju, zglobova i mišića.
- Uočavanje značaja tjelesnih tečnosti u organizmu.
- Uočavanje položaja, građe, podjele i osnovnih morfoloških karakteristika
kardiovaskularnog, respiratornog i digestivnog sistema.
- Razlikovanje morfoloških i funkcionalnih karakteristika urinarnog, endokrinog i
genitalnog sistema.
- Sticanje znanja o osnovnim osobinama organa recepcije, građe i podjele CNS.
- Razvijanje sposobnosti opažanja i empatije, vještine komuniciranja i navikavanja
na urednost i preciznost.
- Podsticanje i osposobljavanje učenika da koristeći znanja iz drugih područja
(biologija, hemija, fizika i zdravstvena njega) kroz interdisciplinarni pristup
rješavaju probleme.
- Razumijevanje normalne funkcije ljudskog organizma, proučavanjem paralelno sa
morfologijom što ispunjava zahtjev sagledavanja jedinstva građe i funkcije bitnog
za medicinsku praksu.
- U nastavi slijediti savremeni trend u izučavanju temeljnih biomedicinskih nauka,
što podrazumijeva integrativnost naučnih disciplina i primjenjivost (funkcionalna
anatomija, klinička i primijenjena anatomija).
7
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji ciljevi izvođenje nastave
učenik učenik učenik
Anatomska i funkcionalna organizacija čovječjeg organizma
- Upoznaje - Identifikuje glavne - Razumije - Kabinetska nastava
organizaciju građe djelove tijela, mogućnost široke (korišćenje svih
i funkcije pojedine organe i primjene stečenih postojećih
čovječjeg organske sisteme, znanja kako u didaktičkih
organizma. kao i njihovo profesionalnom sredstava).
- Obrazlaže čovječji značenje u radu tako i u - Nastava zahtijeva
organizam kao funkcionisanju životu. poseban
cjelinu sastavljenu organizma. metodičko-
od pojedinih - Upotrebljava didaktički pristup
međusobno osnovne latinske koji obezbjeđuje
povezanih termine iz paralelno izlaganje
organskih sistema. međunarodno gradiva iz
prihvaćene anatomije i
nomenklature. fiziologije.
- Dežurni učenici
asistiraju
nastavniku prilikom
izvođenja nastave
(grafoskop,
projektor, modeli i
slike).
Ćelija i tkiva
- Poznaje osnovne - Analizira različite - Razvija sposobnost - Shematski prikaz
morfološke i veličine i oblike opažanja. humane ćelije
funkcionalne humanih ćelija, - Razvija analitičko gledane
karakteristike uočava glavne mišljene i svjetlosnim i
humane ćelije. djelove ćelije i sistematičnost u elektronskim
- Navodi neorganske šematski ih radu. mikroskopom.
i organske satojke prikazuje. - Prepoznavanje
ćelije. - Interpretira različitih vrsta
- Definiše osnovne hemijski sastav tkiva ilustrovanih
vrste tkiva koja ćelije i analizira crtežom ili slikom.
izgrađuju čovječje biohemijski značaj - Demonstriranje
tijelo. pojedinih građe organa na
- Poznaje svojstva i sastojaka, naročito modelu ili slici
uloge pojedinih vode. (primjeri).
vrsta tkiva. - Razlikuje i crta
strukturu
epitelnog,
mišićnog, nevnog i
potpornog tkiva.
- Primjenjuje
stečena znanja u
razumijevanju
građe i funkcije
pojedinih organa.
Lokomotorni sistem
Koštani sistem - Crta kosti i vrši - Stiče - Demonstriranje na
8
Formativni ciljevi
- Objašnjava razvoj, komparaciju samopouzdanje i modelu skeleta i
građu i podjelu kostiju prema sigurnost u modelima
kostiju. obliku. samostalnom pojedinačnih
- Imenuje kosti: - Uočava i izlaganju. kostiju.
glave, trupa, samostalno
gornjih i donjih pokazuje pojedine
udova. kosti i njihove
- Opisuje glavne glavne elemente na
anatomske modelu kostura.
elemente pojedinih
kostiju.
Zglobovi - Uočava ulogu - Uviđa važnost - Demonstriranje na
- Definiše zglob. zglobova u sklopu tjelesne aktivnosti modelu skeleta i
- Objašnjava građu i lokomotornog za pravilan razvoj. simulacija pokreta.
podjelu zglobova. sistema. - Shematski prikaz
- Imenuje pokretne - Skicira zglob. građe zgloba.
zglobove tijela i - Demonstrira
poznaje pokrete u pokrete u
njima. pojedinim
zglobovima.
Mišići - Uočava aktivnu - Razumije značaj - Prepoznavanje
- Poznaje građu, ulogu mišića u tjelesne aktivnosti skeletnih mišića na
podjelu i osnovne sklopu u održavanju slici i modelu.
funkcionalne lokomotornog zdravlja i estetskog
karakteristike sistema. izgleda.
mišića. - Na modelu ili slici - Razvija smisao za
- Navodi glavne samostalno urednost
grupe skeletnih pokazuje pojedine preglednost i
mišića i njihove mišiće. konciznost u
funkcije. - Primjenjuje izlaganju.
- Zna mišiće grudnog stečena znanja u
koša i trbuha. razumijevanju i
procjenjivanju
funkcije disanja i
fenomena trbušne
prese.
Tjesne tečnosti
- Navodi ukupnu - Analizira uticaj - Razvija - Shematska
količinu tečnosti u starosne dobi, pola analitičnost i ilustracija
organizmu i zna i uhranjenosti na logično mišljenje. vaskularnog,
njen značaj. količinu tečnosti u međućelijskog i
- Pojašnjava organizmu. ćelijskog prostora.
termine: - Upoređuje količinu
intracelularna, i sastav pojedinih
ekstracelularna, tjelesnih tečnosti.
intercelularna i - Obrazlaže
intavaskularna razmjenu tečnosti
tečnost. unutar organizma i
indetifikuje stanja
koja mogu dovesti
do njenog gubitka.
9
Formativni ciljevi
- Uočava važnost
nadoknade tečnosti
kod pacijenata sa
različitom
patologijom.
Krv
- Poznaje sastav i Analizira krvnu
- - Shvata potrebu - Tabelarni prikaz
fizičko-hemijska plazmu i krvne povezivanja teorije krvnih grupa.
svojstva krvi. ćelije. i prakse.
- Objašnjava - Ocjenjuje krv kao - Povezuje uzroke i
funkcije krvi. glavni dijagnostički posljedice.
- Navodi mehanizme materijal. - Razvija pozitivan
zaustavljanja - Razlikuje faktore stav prema
krvarenja i zgrušavanja krvi i dobrovoljnom
objašnjava proces antikoagulantne davanju krvi.
zgrušavanja krvi. materije.
- Definiše krvne - Analizira različite
grupe. krvne grupe u ABO
i Rh sistemu i
posljedice davanja
krvi.
Kardiovaskularni sistem (KVS)
- Poznaje položaj, - Uočava topografske - Razvija svijest o - Posmatranje i
spoljašnji i odnose srca i značaju fizičke prepoznavanje
unutrašnji izgled samostalno aktivnosti za pojedinih djelova
kao i građu srca. pokazuje djelove poboljšanje i KVS-a na modelu i
- Definiše velike srca na modelima. očuvanje zdravlja. slici.
otvore (ušća) i - Crta srčane - Razumije - Shematski prikazi
valvularni aparat šupljine, pregrade i negativan uticaj nastavnih sadržaja
srca. otvore. uživanja nikotina i iz fiziologije KVS-a.
- Objašnjava veliki i - Razlikuje uloge alkohola kao i - Učenici pretražuju
mali krvotok. malog i velikog nepravilne ishrane po Internetu
- Poznaje djelovanje krvotoka. na zdravstveno zanimljive
srca kao pumpe i - Razlikuje faze stanje. ilustracije i
navodi načine srčanog ciklusa. - Usvaja načela sadržaje vezane za
regulacije rada - Analizira pojave zdravog života. aktuelnu temu.
srca. pulsa i krvnog
- Poznaje građu i pritiska.
vrste krvnih - Šematski prikazuje
sudova. i analizira kretanje
- Nabraja glavne krvi u
krvne sudove cirkulacijskom
arterijskog i sistemu.
venskog sistema. - Na modelu i
- Poznaje osnove slikama uočava
limfnog sistema. velike krvne sudove
tijela.
- Vrednuje značaj
povezanosti krvnog
i limfnog optoka.
10
Formativni ciljevi
Respiratorni sistem
- Poznaje podjelu, - Pokazuje djelove - Uviđa značaj - Posmatranje i
osnovne disajnog sistema na očuvanja zdrave prepoznavanje
morfološke modelu. životne sredine. djelova disajnog
karakteristike i - Posmatra i - Razvija pozitivan sistema na
uloge disajnih analizira odnos stav prema modelima i
puteva. pluća i organa sopstvenom slikama.
- Poznaje položaj, sredogruđa. zdravlju. - Korišćenje shema i
izgled i građu pluća - Uočava osnovne - Razvija osjećaj o crteža.
i plućne maramice. principe disanja. potrebi zaštite na
- Objašnjava radu.
mehanizam
ventilacije pluća.
- Razumije princip
razmjene gasova
na nivou pluća, kao
i regulaciju
disanja.
Digestivni sistem
- Navodi organe koji - Pokazuje djelove - Razvija svijest o - Prepoznavanje
čine digestivni probavne cijevi i značaju zdrave pojedinih djelova
sistem. pridodatih žlijezda ishrane za digestivnog sistema
- Poznaje položaj i na modelu. očuvanje i na modelima i
građu pojedinih - Analizira značaj i poboljšanje slikama.
organa za varenje. karakteristike zdravlja. - Učenici pretražuju
- Definiše pojam hranljivih materija - Razvija potrebu po Internetu
varenja. i procesa varenja aktivnog zanimljive
- Navodi osnovne hrane. informisanja i ilustracije i
hranljive materije. - Identifikuje razmjene sadržaja. sadržaje vezane za
- Pojašnjava složenu ulogu jetre aktuelnu temu.
mehaničku i i gušterače u
hemijsku obradu funkcionisanju
hrane. organizma u
- Obrazlaže varenje cjelini.
hranljivih materija
u pojedinim
djelovima
probavne cijevi.
- Poznaje osnovne
principe resorpcije
u digestivnom
sistemu.
Promet materija i energije
- Pojašnjava - Uočava promet - Usvaja načela - Pretraživanje
metabolizam. materija i energije prevencije Interneta na temu
- Poznaje osnove kao osnovni gojaznosti. promet materije i
metabolizma biološki proces. energije, diskusija
ugljenih hidrata, - Uspostavlja rezultata.
masti i korelaciju znanja iz
bjelančevina. anatomije sa
znanjima iz drugih
11
Formativni ciljevi
predmetima.
Tjelesna temperatura i njena regulacija
- Poznaje - Vrednuje značaj - Razvija analitičko i Seminarski rad
mehanizme termoregulacije. logičko mišljenje. - Tjelesna
stvaranja i temperatura i
odavanja tjelesne njena regulacija.
toplote.
Urinarni sistem
- Navodi organe - Skicira bubreg, - Posmatranje i
urinarnog sistema. mokraćovod, prepoznavanje
- Opisuje izgled, mokraćnu bešiku i pojedinih djelova
građu i funkciju mokraćnu cijev i urinarnog sistema
pojedinih urinarnih pokazuje ih na na modelu i slici.
organa. modelu i slici. - Shematski prikaz ili
- Nabraja osnovne - Razlikuje model nefrona.
funkcije bubrega u karakteristike
čovječjem muške i ženske
organizmu. mokraćne cijevi.
- Objašnjava - Vrednuje značaj
mehanizme koji bubrega u
učestvuju u održavanju
procesu stvaranja homeostaze
mokraće. unutrašnje sredine
- Poznaje fizička, organizma.
hemijska i - Upoređuje količinu
citološka svojstva i sastav primarne i
urina. sekundarne
mokraće.
- Ocjenjuje značaj
urina kao
dijagnostičkog
materijala.
Genitalni sistem
- Poznaje - Pokazuje djelove - Razvija osjećaj - Posmatranje i
morfološke i ženskog i muškog lične odgovornosti prepoznavanje
funkcionalne genitalnog sistema prema higijeni djelova ženskog i
karakteristike na modelu i slici. polnih organa i muškog genitalnog
ženskih i muških - Vrednuje značaj reproduktivnom sistema na modelu
polnih organa, kao zaštite od zdravlju. i slici.
i dojke. neželjene - Razvija pozitivan
- Poznaje osnove trudnoće. odnos prema
menstruacionog - Razlikuje planiranju
ciklusa i mogućnost anatomske i porodice.
kontracepcije. funkcionalne
- Navodi primarne i karakteristike
sekundarne polne polova.
karakteristike.
Endokrini sistem
- Navodi endokrine - Pravi skicu - Razumije uticaj Seminarski rad:
žlijezde i opisuje endokrinih žlijezda stresa na - Stres i hormoni.
njihov položaj. u tijelu. organizam. - Posljedice
12
Formativni ciljevi
- Poznaje građu - Razlikuje - Povezuje uzroke i pomanjkanja i
pojedinih hipofunkciju i posljedice. prekomjernog
endokrinih hiperfunkciju izlučivanja
žlijezda. endokrinih pojedinih hormona.
- Objašnjava žlijezda.
fiziološko dejstvo - Vrednuje značaj
hormona pojedinih funkcionalne
žlijezda. povezanosti svih
endokrinih žlijezda
u organizmu kao i
suodnos sa nervnim
sistemom.
Sistem organa recepcije
- Poznaje opšte - Razlikuje osnovne - Podstiče humani - Seminarski radovi:
osobine organa vrste receptora i odnos prema (zainteresovani
recepcije, te shvata put osobama sa učenici prave
njihovu povezanost pretvaranja draži u oštećenim vidom i video-prezentacije
sa nervnim osjećaj. sluhom. ili koriste grafo-
sistemom. - Vrednuje značaj - Uviđa značaj lične folije pri izlaganju
- Objašnjava osnove receptornih organa higijene za sadržaja)
recepcije vida, u komunikaciji održavanje zdrave - Posmatranje građe
sluha i ostalih vrsta organizma sa kože. kože i njenih
recepcije spoljašnjom derivata na
(recepcija bola, sredinom-“prozor u modelu.
taktilna i toplotna svijet koji nas
recepcija, okružuje“.
kinestetička - Pokazuje djelove
recepcija, kože na modelu i
recepcija mirisa i slici.
ukusa i - Analizira značenje
viscerorecepcija). kože za organizam.
- Poznaje građu kože
i njene funkcije.
- Navodi kožne
derivate.
Nervni sistem
- Poznaje građu i - Skicira osnovne - Razvija pravilan - Prepoznavanje
podjelu centralnog tipove neurona i odnos prema djelova nervnog
(CNS) i perifernog razlikuje sivu i mentalnom sistema na modelu
nervnog sistema. bijelu masu u CNS- zdravlju i pozitivan i slici.
- Obrazlaže princip u. stav prema novim - Shematski prikaz
djelovanja nervnog - Pokazuje djelove saznanjima. refleksnog luka.
sistema kao i nervnog sistema na - Prepoznavanje
osnovne funkcije modelu i slici. djelova neurona i
pojedinih djelova - Sposoban je opisati nervne sinapse na
nervnog sistema. refleksni luk. modelu ili slici.
- Objašnjava pojam - Shematski
sinapse i prikazuje sinapsu.
neurotransmitera. - Uočava povezanost
- Razlikuje somatski somatskog i
i vegetativni nervni vegetativnog
13
Formativni ciljevi
sistem. nervnog sistema.
- Poznaje zaštitne - Analizira značaj
tvorevine CNS-a: moždanih ovojnica
moždane ovojnice i i cerebrospinalne
cerebrospinalna tečnosti.
tečnost.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

- I. Anđelković, A.Stajkovac, A. Ilić: Anatomija i fiziologija, Udžbenik za I razred
medicinske i zubotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2005.
- P. Keros, B. Matković: Anatomija i fiziologija, Udžbenik za učenike srednjih
medicinskih škola, Naklada Ljevak,Zagreb, 2006.
- Lj. Mijatov, N. Mihić: Repertorium, Anatomski praktikum, Educa, Novi Sad, 1989.
- N. Bukurov: Anatomska beležnica, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 1992.
- A. Cassan, prevela sa španskog G. Mihajlović: Školski fiziološki atlas, Kreativni
centar, Beograd, 2004.
- Š. Plut: Anatomija in fiziologija človeka ,učbenik, DZS, Ljubljana, 2002.
- T. Mozetič, A. Slapnik: Anatomija in fiziologija človeka, delovni zvezek, DZS,
Ljubljana, 2000.
- Resursi sa Interneta.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

- Nastava se realizuje u opremljenom kabinetu za anatomiju sa fiziologiju koja je
opremljena:
- grafoskopom, PC uređajem i LCD projektorom;
- mikroskopom i trajnim preparatim, ćelijama i tkivima;
- modelima, kako anatomskim tako i funkcionalnim, različitim organskim sistemima
i pojedinačnim organima ( modelima skeleta i muskulature čovjeka, modelom
srca, pluća, mozga, jetre, kože, oka, uha i po mogućnosti ostalih organa);
- anatomskim kartama-slikama različitih organa i organskih sistema.
- Po mogućnosti nabaviti i kompjuterske programe za izučavanje i ponavljanje
gradiva (software na CD-ROM-u) i različite oblasti istraživanja na DVD-ROM-u.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

- Provjera znanja vrši se usmeno (najmanje po jedna ocjena u svakom
klasifikacionom periodu) i pismeno (jednom u polugodištu).
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

- Doktor medicine.
14
10. Povezanost predmeta
Povezanost sa drugim predmetima
Znanja
Predmet Znanja
- Latinski nazivi - Latinski jezik - Pravilan izgovora
- Pravilan naglasak
- Krv - Zdravstvena zaštita i higijena - Prva pomoć
- Respiratorni sistem - Higijena ishrane
- Digestivni sistem
- Promet materija i
energije
- Tjelesne tečnosti - Hemija - Voda i elektroliti
- Krv - Rastvori elektrolita
- Nervni sistem - Psihologija i komunikologija - Organske osnove i činioci
psihičkog života
- Tjelesne tečnosti - Medicinska biohemija - Voda i elektroliti
- Digestivni sistem - Cerebospinalna tečnost
(likvor)
- Tjelesne tečnosti (urin,
znoj, limfa)
- Jetra i njena funkcija
- Tjelesne tečnosti - Sanitarna hemija - Voda kao životna namirnica
- Ćelija i tkiva - Praktična nastava - Ćelija i tkiva
- Lokomotorni sistem - Lokomotorni sistem
- Krv - Krv
- Kardiovaskularni - Uzimanje uzoraka krvi za
sistem hematološke pretrage
- Respiratorni sistem - Kardiovaskularni sistem
- Digestivni sistem - Respiratorni sistem
- Urinarni sistem - Digestivni sistem
- Genitalni sistem - Urinarni sistem
- Nervni sistem - Genitalni sistem
- Sistem organa - Nervni sistem
recepcije - Sistem organa recepcije
- Krv - Farmakologija - Farmakologija krvi
- Kardiovaskularni - Farmakologija
sistem kardiovaskularnog sistema
- Respiratorni sistem - Farmakologija respiratornog
- Digestivni sistem sistema
- Nervni sistem - Farmakologijadigestivnog
sistema
- Farmakologija CNS
- Anatomska i - Zdrava ishrana i dijetetika - Bolesti nepravilne ishrane
funkcionalna (bolesti jetre, oboljenje
organizacija čovječjeg žučnih puteva, bubrega i
organizma dr.)
- Digestivni sistem
- Urinarni sistem
- Krv - Humana genetika - Osnovni principi
- Građa i funkcija nasleđivanja
organa - Normalne i patološke
osobine čovjeka
- Krvni sudovi i srce - Odabrana poglavlja iz fizike - Kretanje fluida
- Građa oka - Optika(oko)
15
1.2.2. LATINSKI JEZIK
1. Naziv predmeta: LATINSKI JEZIK
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 36 36 72
II
III
IV
Ukupno 36 36 72

- Razvijanje svijesti o potrebi i značaju učenja latinskog jezika.
- Ovladavanje tehnikom razgovjetnog čitanja sa razumijevanjem, usvajanje
pravilnog izgovora, ritma i intonacije rečenice.
- Razumijevanje činjenica i zakonitosti iz latinskog jezika.
- Ovladavanje opštom i stručnom medicinskom terminologijom.
- Osposobljavanje učenika za nastavak stručnog usavršavanja i za primjenu
stečenih znanja u praksi.
16
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Uvod u latinski jezik - Uočava i razlikuje - Razvija svijest o - Diskusija:
- Upoznaje osnovne karakteristike značaju učenja - Značaj latinskog
karakteristike latinskog jezika u jezika u medicini. jezika.
latinskog jezika: medicini.
porijeklo, - Određuje
rasprostranjenost, vremensku i
značaj izučavanja. prostornu
rasprostranjenost.
- Uočava značaj
učenja latinskog
jezika.
Fonetika - Piše pravilno. - Razvija stručnost i - Izgovor i
- Navodi abecedu. - Pravilno naglašava preciznost. intonacija.
- Upoznaje pravila riječi. - Rastavljanje riječi
izgovora. - Određuje način na slogove.
- Nabraja podjelu rastavljanja riječi - Određivanje
glasova. na slogove. akcenta.
- Upoznaje pravilan - Izgovara pravilno
naglasak. intonaciju
- Objašnjava rečenice.
kvantitet slogova.
Morfologija - Razlikuje vrste - Razvija analitičnost - Analiza rečenica i
- Navodi podjelu riječi, oblik i i logičnost. teksta.
riječi. značenje riječi u - Prevod teksta.
- Upoznaje osnovne rečenici. - Stručni termini
karakteristike - Pronalazi glavne (termini vezani za
imenske promjene. djelove u bolesti i ljudske
- Navodi osnovne rečenicama. organe).
karakteristike - Uočava
glagolske promjene karakteristike
(konjugacija, lice i imenske promjene
broj, vremena, (rod, broj i padež).
glagolske načine, - Pravilno koristi
glagolska stanja, stručne termine
glagolske imenice, - Vrši adekvatan
glagolski pridjevi i prevod.
nepravilni glagoli).
- Objašnjava analizu
rečenice.
Imena - Razlikuje i - Razvija preciznost. - Analiza i prevod
- Navodi imena, interpretira: teksta.
imenice, pridjeve, imenice, pridjeve,
zamjenice i zamjenice i
brojeve. brojeve.
Imenice - Razlikuje i - Razvija sposobnost - Analiza rečenica i
- Navodi podjelu određuje rod,broj i usmenog odgovarajućeg
imenica na pet padež imenice. izražavanja. teksta.
deklinacija. - Razlikuje pet - Prevod teksta.
- Upoznaje pravila i deklinacija. - Korišćenje stručnog
17
Formativni ciljevi
izuzetke u rodu i - Razlikuje grčku rječnika.
broju. deklinaciju. - Čitanje
- Upoznaje - Koristi pravilno medicinskih
deklinaciju grčkih imenice. termina.
imenica. - Pronalazi imenice u
rečenici i tekstu.
- Određuje funkciju
u rečenici.
- Upotrebljava
stručne termine iz
svijeta medicine.
Pridjevi - Određuje pridjeve - Razvija sposobnost - Analiza rečenica i
- Definiše pridjeve. I, II i III deklinacije. opažanja. odgovarajućeg
- Nabraja podjelu - Uočava pridjeve u teksta.
pridjeva na rečenici.
pridjeve I, II i III - Određuje rod,broj i
deklinacije. padež.
- Upoznaje se sa - Upoređuje
pravilnom karakteristike
komparacijom pridjeva, slaganje
pridjeva. sa imenicom.
- Objašnjava - Vrši komparaciju
pridjeve koji imaju pridjeva.
nepravilnu i opisnu - Pravilno
komparaciju. upotrebljava
pridjeve.
Zamjenice - Razlikuje vrste - Razvija stručnost. - Analiza rečenica i
- Definiše zamjenica. odgovarajućeg
zamjenice. - Pronalazi teksta.
- Navodi podjelu zamjenice u
zamjenica na: tekstu.
lične, prisvojne, - Uočava funkciju
pokazne, odnosne i zamjenica.
upitne. - Analizira upotrebu
- Upoznaje se sa zamjenica u
promjenom recepturi.
zamjenica.
- Navodi upotrebu
zamjenica u
recepturi.
Brojevi - Razlikuje vrste - Razvija analitičnost - Analiza i prevod
- Definiše brojeve. brojeva. i logičko mišljenje. odgovarajućih
- Navodi podjelu - Pronalazi brojeve u rečenica i
brojeva. rečenici. tekstova.
- Upoznaje osnovne i - Određuje primjenu
redne brojeve. pojedinih brojeva.
Glagoli - Razlikuje glagolske - Razvija - Analiza i prevod
- Objašnjava promjene. samostalnost, odgovarajućih
glagolske - Razlikuje četiri samopouzdanje i rečenica i
promjene. konjugacije. kreativnost. tekstova.
- Navodi podjelu - Razlikuje vremena - Razvija stručnost
18
Formativni ciljevi
glagola na u latinskom jeziku.
konjugacije. - Određuje tvorbu i
- Navodi vremena u upotrebu vremena.
latinskom jeziku: - Razlikuje tri
prezent, glagolska načina.
imperfekat, futur, - Uočava značaj i
perfekat, upotrebu glagolskih
pluskvamperfekat i načina.
futur II - Razlikuje glagolske
- Objašnjava imenice.
upotrebu vremena. - Pronalazi oblike
- Upoznaje glagolske glagolskih imenica.
načine: indikativ, - Razlikuje glagolske
konjuktiv, pridjeve.
imperativ. - Pronalazi i
- Navodi glagolska razlikuje
stanja: aktiv i nepravilne glagole.
pasiv. - Razlikuje glagolske
- Upoznaje glagolske pridjeve i
imenice: infinitiv, nepravilne glagole.
supin i gerund. - Prevodi tekstove u
- Navodi glagolske oba pravca.
pridjeve: participi i
gerund.
- Objašnjava
nepravilni glagol:
sum, esse, fui.
- Upoznaje glagolske
pridjeve i
nepravilne glagole.
Prilozi - Pronalazi priloge u - Analiza i prevod
- Definiše priloge. rečenici i određuje odgovarajućih
- Upoznaje se sa njihovu funkciju. rečenica i
građenjem priloga. - Određuje tvorbu i tekstova.
- Navodi podjelu značenje priloga.
priloga. - Koristi pravilno
- Upoznaje se sa priloge.
komparacijom - Uočava i shvata
priloga. upotrebu priloga u
- Navodi upotrebu recepturi.
priloga u recepturi.
Prijedlozi - Analizira funkciju - Razvija analitičnost - Analiza rečenica i
- Upoznaje funkciju prijedloga. i logičko mišljenje. tekstova.
prijedloga. - Prepoznaje
- Navodi prijedloge prijedloge u
sa akuzativom. rečenici.
- Navodi prijedloge - Razlikuje upotrebu
sa ablativom. prijedloga uz
- Nabraja prijedloge odeđene padeže.
koji se - Koristi pravilno
upotrebljavaju uz prijedloge.
19
Formativni ciljevi
oba ova padeža. - Pravilno
- Navodi prijedloge upotrebljava
koji se najčešće prijedloge u
koriste u recepturi. recepturi.
Receptura - Analizira način - Razvija sposobnost - Pisanje recepata.
- Definiše pojam pisanja recepta. za samostalnost u - Tumačenje
receptura. - Razlikuje postupke radu. skraćenica u
- Upoznaje način obrade ljekovitih - Razvija stručnost i receptima.
pisanja recepta. sirovina. preciznost.
- Navodi najčešće - Razlikuje oblike
skraćenice u ljekova.
receptima. - Pravilno koristi
skraćenice u
receptima.

- R. Popović: Latinski jezik za I razred medicinske, veterinarske i poljoprivredne
škole, Zavod za udžbenike, Beograd, Obilićev venac 5,2007g.

- Stručni rječnici;
- leksikoni.

- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno.
- Usmeno, najamanje jednom u klasifikacionom periodu.
- Pismena provjera znanja - pismeni zadatak (po jedan u polugodištu).
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.


- Profesor latinskog jezika i književnosti.
20
Znanja
Predmet Znanja
- Pravilan izgovor - Anatomija sa fiziologijom - Latinski nazivi
- Pravilan naglasak
- Pravilan izgovora - Medicinska biohemija - Latinski nazivi
- Pravilan naglasak
- Receptura
- Pravilna izgovora - Praktična nastava - Latinski nazivi
- Pravilan naglasak - Vođenje protokola i
- Receptura izdavanje rezultata
- Pravilna izgovora - Farmakologija - Pravilna izgovora
- Pravilan naglasak - Pravilan naglasak
- Receptura - Receptura
21
1.2.3. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA I HIGIJENA
1. Naziv predmeta: ZDRAVSTVENA ZAŠTITA I HIGIJENA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 72 72
II
III
IV
Ukupno 72 72

- Upoznavanje učenika sa pojmovima zdravlje, mentalno i fizičko zdravlje,
faktorima koji utiču na poremećaj i očuvanje zdravlja.
- Sticanje znanja o značaju zdravstvenog vaspitanja, ciljevima, principima i
metodama vaspitanja.
- Upoznavanje sa pojmom, zadacima i značajem prve pomoći, prepoznavanje
simptoma prestanka disanja i rada srca i načinima pružanja prve pomoći.
- Upoznavanje sa osnovnim principima i značajem održavanja lične higijene.
- Uviđanje značaja mentalne higijene i negativnog uticaja pušena, alkoholizma i
narkomanije na zdravlje.
- Razvijanje pozitivanog stava prema zdravlju i potrebi zdravstvene zaštite.
- Razvijanje osjećaja lične odgovornosti prema higijeni i zdravlju.
22
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Pojam zdravlja
- Definiše pojam - Uočava razliku - Razvija pozitivan - Analiza faktora
zrdavlja. između bolesti i stav prema poremećaja
- Opisuje fizičko i zdravlja. zdravlju. zdravlja kroz
mentalno zdravlje. - Razlikuje pojmove - Usvaja načela navođenje
- Nabraja činioce fizičkog i zdravog života. primjera, rad u
poremećaja mentalnog parovima.
zdravlja. zdravlja.
- Upoznaje se sa - Analizira faktore
pojmom socijalnog poremećaja
blagostanja. zdravlja.
Zdravstveno vaspitanje
- Zna definiciju - Ocenjuje ulogu i - Usvaja pozitivan - Pretraživanje
zdravstvenog značaj odnos prema Interneta na temu -
vaspitanja. zdravstvenog zdravlju kao ličnoj Zdravstveno
- Navodi ciljeve i vaspitanja. i društvenoj vaspitanje.
principe - Uočava ciljeve vrijednosti.
zdravstvenog zdravstvenog
vaspitanja. vaspitanja.
- Opisuje opšte i - Pronalazi sličnosti i
specifične ciljeve u razlike u različitim
zdravstvenom metoda
vaspitanju. zdravstveno-
- Kazuje metode vaspitnog rada.
zdravstveno- - Razlikuje
vaspitnog rada. zdravstveno
- Upoznaje se sa vaspitna sredstva.
zdravstveno -
vaspitnim
sredstvima.
Promocija zdravlja
- Zna metode i - Analizira metode - Razvija osjećaj o - Izrada panoa na
oblike u zdravstvenog potrebi temu: Promocija
zdravstvenom vaspitanja. zdravstvene zdravlja.
vaspitanju. - Razlikuje sredstva zaštite.
- Nabraja zdravstveno
individualne, vaspitnog rada.
grupne i - Uočava razlike u
kompleksne zdravstvenom
metode. vaspitanju u
- Navodi očigledna zdravstvenim
sredstva u ustanovama i
zdravstveno- predškolsko-
vaspitnom radu. školskim
- Opisuje ustanovama.
zdravstveno
vaspitanje u
domovima
zdravlja, bolnici,
23
Formativni ciljevi
zatim u porodici i
predškolskim
organizacijama.
Činioci koji utiču na zdravlje i očuvanje zdravlja
- Nabraja prirodne - Analizira uticaj - Razvija pozitivan - Seminarski rad na
faktore spoljašnje prirodnih faktora stav o zdravoj temu:
sredine. sredine. okolini. - Pozitivni i
- Navodi pozitivne i - Razlikuje pozitivne - Razvija pozitivan negativni ekološki
negativne ekološke i negativne stav prema novim uticaji na
faktore. ekološke uticaje. znanjima. čovjekovo zdravlje.
- Povezuje uticaj - Uočava prednosti
higijene stanovanja uslova stanovanja i
na zdravlje. korišćenja zdrave
- Opisuje pijaće vode.
epidemiološki
značaj vode za piće
i vazduha.
- Shvata značaj
dispozicije
otpadnih materija.
Prva pomoć
- Definiše pojam, - Određuje stanje - Povezuje uzroke i - Simulacija
cilj i zadatke prve povrijeđenog. posljedice. bolesnika u
pomoći. - Utvrđuje znake - Razvija sposobnost komatoznom stanju
- Objašnjava značaj i prestanka disanja i opažanja. i principi pružanja
organizaciju prve rada srca. prve pomoći- igra
pomoći. - Planira i uči načine uloga.
- Zna da nabroji oživljavanja.
sredstva prve - Pravi razliku
pomoći. između
nesvjestice,
besvjesnog stanja i
kome.
- Određuje načine
pružanja prve
pomoći
komatoznom
bolesniku.
Lična higijena
- Upoznaje se sa - Uočava značaj - Razvija pozitivan - Pretraživanje
osnovnim sprovođenja lične stav prema Interneta na temu:
principima higijene. zdravlju. Pravila sprovođenja
održavanja - Određuje principe - Usvaja načela lične higijene i
higijene. higijene. zdravog života. odgovarajuća
- Navodi bolesti i - Razlikuje bolesti - Shvata značaj sredstva.
poremećaje koje nastaju zbog reproduktivnog
nastale usljed neodržavanja lične zdravlja.
nedovoljne higijene.
higijene. - Uviđa razlike
- Nabraja sredstva za između pojedinih
održavanje lične sredstava za
24
Formativni ciljevi
higijene različitih održavanje
djelova tijela. higijene.
- Zna definiciju i - Upoređuje
sredstva kontraceptivne
kontracepcije. metode i analizira
- Opisuje najčešće polno prenosive
polne bolesti kao i bolesti.
bolesti prenosive - Ocenjuje uticaj
polnim putem spoljnih faktora na
(STD). zdravlje.
- Povezuje uticaj
pravilnog
odijevanja na
zdravstveno stanje.
- Upoznaje ulogu
sunčevog
zračenja, vode,
vazduha i sporta
u unaprijeđenju
zdravlja.
Zdravlje kože i kose
- Navodi prednosti - Uočava značaj - Razvija pozitivan - Prikaz slika
pravilnog higijene kože i stav prema ličnoj parazitarnih
održavanja adneksa. higijeni u skladu sa oboljenja kože
higijene kože. - Izražava efekte higijenskim (šuga, vašljivost).
- Nabraja posljedice čiste kože u normama sredine.
nehigijene prevenciji - Razvija pravilan
značajne za gljivičnih i odnos prema njezi
pojedinca, kao i za parazitarnih bolesnika.
širu populaciju. oboljenja, naročito - Razvija osjećaj
- Povezuje dobru u kolektivnim lične odgovornosti
ličnu higijenu sa ustanovama. prema higijeni i
njegom bolesnika, - Vrednuje dobru zdravlju.
naročito hroničnim. higijenu kože u - Razumije potrebu
- Upoznaje se sa prevenciji neophodnost lične
problemom profesionalnih higijene bolesnika.
gljivičnih i oboljenja.
parazitarnih (šuga i - Analizira pozitivni
vašljivost) uticaj lične
oboljenja u higijene u
školama. zdravstvenim
- Zna za preventivni ustanovama(kod
uticaj higijene njege bolesnika).
kože i kose na
parazitarna
oboljenja.
Higijena ishrane
- Definiše pojam - Analizira posljedice - Prihvata načela - Seminarski rad:
hrane. nepravilne ishrane. zdrave ishrane. - Značaj raznovrsne,
- Zna da razlikuje - Utvrđuje značaj - Uviđa posledice higijenski ispravne
pravilnu i raznovrsne i dotadašnje i kvalitetne hrane.
25
Formativni ciljevi
nepravilnu ishranu. kvalitetne ishrane. nepravilne ishrane.
- Nabraja ukupne - Razlikuje
energetske energetske,
potrebe(bazalni gradivne i zaštitne
metabolizam, materije.
fizička aktivnost i - Razlikuje bolesti
metaboličko nastale usljed
dejstvo hrane) nepravilne ishrane.
- Opisuje značaj i
vrste pojedinih
energetskih,
gradivnih i
zaštitnih materija
(masti,belančevin,
UH, minerali,
vitamini
- Navodi važnije
životne namirnice
- Upoznaje se sa
posljedicama
nepravilne ishrane.
Mentalna higijena
- Navodi definiciju - Analizira mjere - Razvija svijest i - Seminarski rad na
mentalne higijene primarne i saznanja o temu:
- Opisuje primarnu i sekundarne štetnosti cigareta, - Uticaj pušenja,
sekundarnu prevencije. alkohola i droge. alkoholizma i droge
prevenciju i - Ocjenjuje štetnost na mentalno
njihove mjere. pušenja i zdravlje.
- Upoznaje se sa konzumacije - Mentalna higijena u
uticajem pušenja i alkohola na braku i porodici.
alkoholizma na organizam.
zdravlje. - Upoređuje dejstvo
- Zna za dejstvo alkohola i opojnih
alkohola na droga.
pojedine organe i - Pronalazi razlike
sisteme. uticaja različitih
- Opisuje medicinski opojnih droga.
tretman - Razvrstava načine
alkoholičara i ulogu prevencije
zdravstvenih mentalno-
radnika u higijenskih
prevenciji poremećaja.
alkoholizma.
- Definiše pojam
narkomanije.
- Nabraja vrste
narkomanija,
uzroke i odlike
istih.
- Navodi načine
prevencije
26
Formativni ciljevi
mentalnih
poremećaja.
- Nabraja osnovne
postulate mentalne
higijene u braku i
porodici.
Okolina kao činilac zdravlja
- Nabraja faktore - Razlikuje štetne i - Razvija svijest o - Pretražiavnje
spoljne sredine koji korisne uticaje neophodnosti Interneta na temu:
utiču na zdravlje. okoline. očuvanja životne Okolina kao činilac
- Opisuje uticaj - Upređuje uticaj sredine. zdravlja, diskusija
stanovanja, pijaće spoljnih faktora u - Shvata važnost rezultata.
vode, urbanim i ruralnim zaštite na radu.
aerozagađenja i sredinama.
kontaminacije - Ocenjuje uticaj
zemljišta na štetnih noksi na
zdravlje ljudi. zdravlje u radnoj
- Navodi štetne sredini.
uticaje u radnoj
sredini.
- Zna mjere
sprečavanja
epidemija u
vanrednim
uslovima.

- M. Savićević i saradnici: Higijena, Medicinska knjiga, Beograd-Zagreb, 1978.
- M. Savićević i saradnici: Praktikum higijene i humane ekologije, Institut za
higijenu, Beograd,1981.

- Odgovarajući crteži;
- stručna literatura, stručni časopisi, prospekti;
- grafoskop;
- računar;
- video projektor.

- Provjera znanja se vrši usmeno (najmanje jednom u klasifikacionom periodu).


- Doktor medicine, specijalista za socijalnu medicinu;
- doktor stomatologije, specijalista za socijalnu medicinu;
27
- doktor medicine, specijalista za higijenu.

Znanja
Predmet Znanja
- Higijena ishrane - Zdrava ishrana i dijetetika - Načela zdrave ishrane,
nutritivne potrebe u
zdravlju i bolesti
- Zdravlje kože i kose - Kozmetologija - Kozmetički proizvodi za
njegu kose
- Higijena ishrane - Sanitarna hemija - Energetski aspekti hrane
28
1.2.4. HEMIJA
1. Naziv predmeta: HEMIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 108 108
II 108 108
III
IV
Ukupno 216 216

- Usvajanje novih i proširivanje znanja stečenih tokom prethodnog školovanja.
- Sticanje osnovnih znanja o materiji, supstanci, elementima, jedinjenjima,
smješama.
- Izračunavanje molarne mase, broja mola, molarne zapremine, broja čestica,
masenog sastava jedinjenja, sastavljanja hemijskih formula, stehiometrijska
izračunavanja.
- Upoznavanje učenika sa savremenim teorijama o strukturi materije.
- Upoznavanje učenika sa hemijskim promjenama, tipovima hemijskih reakcija.
- Upoznavanje sa disperznim sistemima, rastvorima elektrolita i ravnotežom u
rastvorima slabih elektrolita.
- Upoznavanje sa najvažnijim metalima, nemetalima i njihovim jedinjenjima.
- Sticanje znanja o strukturi reaktivnosti organskih molekula, ugljovodonicima i
derivatima ugljovodonika.
- Sticanje sposobnosti opisivanja i prikazivanja rezultata ogleda tablicama i
grafikonima.
- Sticanje sposobnosti pronalaženja i korišćenja različitih izvora informacija.
- Razvijanje sposobnosti razumijevanja procesa u živom organizmu i naglašavanje
uloge hemije na zdravlje o očuvanje životne sredine.
- Razvijanje smisla za organizovan rad, tačnost, sistematičnost i urednost.
- Razvijanje analitičkog mišljenja i stvaralačke mašte.
- Razvijanje kriterijuma za samostalno procjenjivanje izvora podataka i
sposobnosti njihove upotrebe.
29
4. Sadržaji i standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Materija
- Definiše predmet - Uočava razliku - Razvija analitičko - Seminarski rad:
proučavanja između elemenata, mišljenje. - Tema - iz istorije
hemije i jedinjenja i - Razvija preciznost i hemije.
pojašnjava njen smješa. tačnost.
značaj. - Uočava i poznaje - Kroz računske
- Definiše materiju, postupke za zadatke utemeljiti
supstancu, izdvajanje znanje učenika iz
elemente, komponenti iz ove oblasti.
jedinjenja i smješe.
smješe. - Razlikuje fizičke i
- Pojašnjava hemijske osobine i
definiciju osnovnih promjene
hemijskih zakona. supstanci.
- Navodi i pojašnjava - Primjenjuje
definicije Ar, Mr, osnovne hemijske
mol, molarnu zakone na
zapreminu, primjerima.
Avogadrov broj. - Izračunava molarnu
- Objašnjava masu, broj mola,
kvalitativno i molarnu
kvantitativno zapreminu, broj
značenje simbola i čestica, maseni
formula. sastav jedinjenja,
sastavljanje
hemijskih formula i
stehiometrijska
izračunavanja.
Struktura materije
- Definiše atom, - Određuje N(p), - Razvija analitičko i - Izrada crteža S i P
elementarne N(e), N (n). logičko mišljenje. orbitala.
čestice, njihovu - Piše elektronske - Razvija fine - Izrada crteža
masu i konfiguracije i motoričke vještine. formiranja
naelektrisanje, određuje položaj hemijskih veza.
izotope. elementa u PS. - Sastavljanje
- Navodi modele - Popunjava orbitale modela molekula i
atoma. u skladu sa modela kristalnih
- Navodi teorije koje Paulijevim rešetki.
su dovele do principom i
kvantno – Hundovim
mehaničkog pravilom.
modela atoma(De - Pronalazi uzroke
Brolji, stvaranja
Hajzenberg). jedinjenja iz
- Upoznaje raspored atoma.
elektrona u - Određuje kako se
omotaču i povezuje formira hemijska
sa mjestom u PS i veza između
osobinama pojedinih atoma i
30
Formativni ciljevi
elemenata. tip veze.
- Objašnjava - Na pojedinim
nastajanje jonskih, primjerima
kovalentnih i objašnjava polarnu
metalnih veza. i nepolarnu
- Pojašnjava kovalentnu vezu i
međumolekulske značaj za osobine
privlačne sile i supstanci.
povezuje sa - Objašnjava
fizičkim osobinama vodoničnu vezu i
supstance. njen značaj.
- Definiše - Pronalazi razlike u
molekulske osobinama
orbitale, energiju jedinjenja sa
veze, hibridizaciju jonskom vezom i
atomskih orbitala. kovalentnom
vezom.
- Upoređuje oblike
hibridizacije kod C
- Uočava razliku
između kristalnih i
amorfnih supstanci
i vrste kristalnih
sistema.
Hemijske promjene
- Pojašnjava uslove - Razlikuje tipove - Razvija vještinu - Demonstraci-
nastanka hemijskih hemijskih reakcija. sistematičnosti u oni ogledi:
reakcija. - Razlikuje radu. - izvođenje
- Objašnjava egzotermne i - Razvija sposobnost jonskih reakcija
prikazivanje endotermne opažanja. (praćenje
reakcija hemijskim reakcije. pojave taloga,
jednačinama. - Izračunava gasa, promjene
- Navodi tipove promjenu entalpije boje);
hemijskih pri energetskim - praćenje
reakcija(analiza, promjenama. energetskih
sinteza, - Analizira uticaj promjena pri
oksidoredukcija). faktora na brzinu rastvaranju
- Upoznaje hemijske reakcije i (NaOH, NaCl,
energetske izračunava NH4NO3);
promjene pri promjenu brzine u - praćenje
hemijskim zavisnosti od tih uticaja faktora
reakcijama. faktora. na brzinu
- Definiše brzinu - Određuje (Na2S2O3 sa
hemijskih reakcija i konstantu H2SO4).
faktore koje utiču ravnoteže i
na brzinu. analizira faktore - Seminarski rad:
- Definiše povratne i koji utiču na stanje - Primjena
nepovratne ravnoteže (Le elektrolitičkih
reakcije i faktore Šateljeov princip). procesa u
koji utiču na - Određuje industriji.
hemijsku oksidacione
31
Formativni ciljevi
ravnotežu. brojeve i
- Upoznaje reakcije koeficijente u
oksidoredukcije i jednačinama
sastavljanje redoks reakcija.
jednačina. - Obrazlaže radoks
- Navodi hemijske potencijal i
izvore električne predviđa tok
energije. reakcije na osnovu
- Definiše redoks mjesta metala u
potencijal. naponskom nizu.
- Definiše proces - Razlikuje katodne i
elektrolize. anodne procese pri
elektrolizi.
Disperzni sistemi
- Definiše pojmove - Razlikuje svojstva - Razvija svijest o - Seminarki rad:
rastvor, rastvarač, pravih i koloidnih značaju rastvora za - Uloga i značaj
rastvorljivost. rastvora. živi svijet i rastvora.
- Pojašnjava vrste - Izračunava industriju. - Pripremanje
rastvora. količinsku rastvora određene
- Obrazlaže koncentraciju i koncentracije.
kvantitativan maseni udio
sastav rastvora. rastvora.
- Objašnjava - Izračunava
koligativne osobine osmotski pritisak,
rastvora. temperaturu
ključanja i
mržnjenja
rastvora.
- Razlikuje
koligativne osobine
rastvora
neelektrolita i
elektolita.
Rastvori elektrolita
- Definiše - Razlikuje jake i - Demonstracioni
elektrolite, slabe elektrolite na ogledi:
elektrolitičku osnovu L i K. - Određivanje kisele
disocijaciju, stepen - Izračunava i bazne sredine
i konstantu koncentracije jona pomoću inikatora.
disocijacije. u rastvorima jakih i - Određujivanje pH
- Navodi i pojašnjava slabih elektrolita. pomoću
definicije kiselina, - Uočava i shvata univerzalnog
baza, soli. reakcije indikatora.
- Objašnjava jonski neutralizacije, - Određujivanje pH u
proizvod vode i pH. stvaranje rastvorima soli.
- Definiše hidrolizu neutralne, kisele,
soli. bazne soli.
- Definiše pufere. - Izražava reakcije
elektrolita jonskim
reakcijama.
- Razlikuje kiselu i
32
Formativni ciljevi
baznu sredinu na
osnovu vrijednosti
ph.
- Vrednuje značaj
određivanja i
izračunavanja ph.
- Razlikuje soli koje
hidrolizuju i piše
reakcije hidrolize.
- Vrednuje značaj
pufera za procese
u organizmu i van
organizma.
Metali
- Pojašnjava pojam - Interpretira opšte - Razvija sposobnost - Seminarski rad:
metala, mjesto u karakteristike zapažanja. - Metali značajni u
PS i navodi njihove alkalnih metala, organizmu.
opšte osobine. njihovo dobijanje i - Tvrde i meke vode.
- Navodi značaj značaj kao i
metala u živom najvaznija - Demonstracioni
organizmu i jedinjenja. ogledi:
industriji. - Vrednuje značaj - Rastvaranje Na,
- Navodi najvažnija jedinjenja Ca i Mg Mg, Al u vodi.
jedinjenja alkalnih u organizmu i za - Rastvaranje Zn, Fe,
metala, nalaženje i tvrdoću vode u u HCl.
primjenu i industriji. - Amfoternost Zn, Al.
dobijanje. - Uočava osobine i
- Navodi značaj značaj Al i
zemnoalkalnih jedinjenja Al.
metala i njihovih - Analizira opšte
jedinjenja za živi karakteristike
svijet i u industriji. prelaznih metala,
- Upoznaje značaj Al dobijanje i značaj
i jedinjenja. za živi svijet i u
- Zna značaj industriji (Fe, Zn,
prelaznih metala Hg, Ag, Co, Cu, Mn,
za živi svijet i Cr).
industriju.
- Navodi značaj Pb i
Sn.
33
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Nemetali
- Navodi mjesto - Interpretira opšte - Demonstracioni
nemetala u PS, karakteristike VII a) ogledi:
opšte osobine i grupe, nalaženje u - Reakcije Cl2 sa KBr,
značaj. organizmu. KJ.
- Nabraja halogene - Vrednuje značaj - Laboratorijsko
elemente, halogenih dobijanje CO2, NH3.
pojašnjava njihovo elemenata i
nalaženje u njihovih - Seminarski rad:
prirodi, živom jedinjenja. - Vještačka đubriva.
organizmu i značaj. - Procjenjuje značaj
- Navodi kiseonika u prirodi,
halogenovodonične procese
kiseline i oksi sagorijevanja,
kiseline Cl. okside, perokside i
- Procjenjuje značaj ozon.
kiseonika, njihovih - Analizira značaj S,
jedinjenja i ozona. okside i kiseline S.
- Upoznaje značaj S i - Uočava značaj N i
njegovih P, njihovih
jedinjenja. jedinjenja (NH3,
- Procjenjuje značaj oksida, kiseline)
N i P i njihovih - Uočava značaj C i
jedinjenja. jedinjenja C.
- Procjenjuje značaj - Procjenjuje značaj
C, alotropske Si u prirodi i
modifikacije i jedinjenja.
najvažnija - Analizira značaj H
jedinjenja C. u prirodi,
- Poznaje značaj H, jedinjenja (H2O).
njegove izotope i
najvažnija
jedinjenja (H2O).
- Razumije značaj Si
i njegovih
jedinjenja.
Struktura reaktivnosti organskih molekula
- Definiše organska - Uočava opšte - Razvija preciznost. Vježba:
jedinjenja. karakteristike - Sastavljanje
- Navodi osobine C- organskih modela molekula
atoma značajne za jedinjenja i razliku sa jednostrukom,
organska od neorganskih. dvostrukom i
jedinjenja. - Analizira oblike trostrukom vezom.
- Definiše sastav, veza izmedju C-
strukturu, atoma.
konfiguraciju, - Razumije molekule
konformaciju i strukturne
organskih formule, izomeriju.
molekula. - Obrazlaže pojam
- Navodi podjelu hibridizacije kod C-
34
Formativni ciljevi
organskih atoma i
jedinjenja. orijentaciju veze.
- Definiše organske - Razlikuje podjelu
reakcije, tipove prema načinu
organskih reakcija. vezivanja C-atoma,
prema funkcijama
grupama.
- Upoređuje
homolitičke i
heterolitičke
reakcije,
eletrofilne i
nukleofilne
reagense, reakcije
supstitucije,
adicije i
eliminacije.
Ugljovodonici
Alkani - Uočava način - Razvija sposobnost - Pretraživanje
- Definiše alkane, obrazovanja zapažanja. slika i informacija
homologi niz, homologog niza. - Razvija o alkanima na
orijentaciju veze, - Analizira komunikativnost. Internetu,
strukturnu strukturnu diskusija
izomeriju. izomeriju kod zapažanja.
- Imenije alkane po alkana i - Prikazivanje
IUPAC-u. nomenklaturu prostornog
- Navodi postupak izomera. rasporeda veza
dobijanja alkana. - Uočava zavisnost pomoću modela.
- Nabraja i osobina alkana od - Izrada računskih
pojašnjava fizičke i sastava. zadataka.
hemijske reakcije. - Vrednuje značaj
reakcije
sagorijevanja i
krakovanja, kao i
mehanizam
reakcije
supstitucije.
Alkeni, dieni, alkini - Prikazuje strukuru - Razvija analitičko i - Seminarski rad:
- Navodi definiciju, izomera i logičko mišeljenje. Nafta i derivati
homologi niz, nomenklaturu. nafte.
izomeriju, - Uočava
nomenklaturu, i geometrijsku
dobijanje alkena, izomeriju kod
diena i alkana. alkena.
- Pojašnjava fizičke i - Razlikuje reakcije
hemijske osobine. sagorijevanja i
oksidacije kod
alkena.
- Analizira
mehanizam adicije,
markovnikovljevo
35
Formativni ciljevi
pravilo, 1, 4 adiciju
kod diena i
polimerizaciju.
- Analizira značaj
kiselosti kod
alkina.
Aliciklični - Uočava strukturu - Razvija sposobnost - Shematski prikaz
ugljovodonici i areni Benzenovog opažanja. Banzenovog
- Navodi definiciju prstena. prstena.
alicikličnih - Analizira
ugljovodonika i mehanizam - Demionstracioni
arena,pojašnjava elektrofilne ogled:
homologi niz, supstitucije i - Izvođenje
nomenklaturu, reakcije adicije. reakcije
Bajerovu teoriju oksidacije.
napona, cis-trans
izomeriju, osobine.
- Navodi definiciju,
hemologe benzena,
nomenklaturu.
- Pojašnjava
aromatičnost.
- Navodi arene sa
kondezovanim
prstenovima.
Derivati ugljovodonika
Halogeni derivati ugljovodonika
- Navodi definiciju, - Uočava postupak - Prikazivanje
podjelu, dobijanja i osobine crtežom
nomenklaturu, halogenih derivata enantiomera i
dobijanje i i primjenu. dijastreoizomera.
pojašnjava osobine - Uočava mehanizam
halogenih derivata. nukleofilne
- Pojašnjava supstitucije i
mehanizam značaj za organske
nukleofilne sinteze, primjenu
supstitucije. alikl halogenida.
Alkoholi i etri
- Navodi definiciju, - Interpretira - Povezuje uzroke i Demonstracioni
podjelu, homologi niz i posljedice. ogled:
nomenklaturu, imena - Izvođenje
dobijanje i osobine monohidroksilnih, reakcije
alkohola. alkohola, njihovo oksidacije
- Nabraja i dobijanje i alkohola.
pojašnjava osobine.
najvažnije - Pronalazi sličnosti
polihidroksilne i razlike između
alkohole. alifatičnih i
- Objašnjava aromatičnih
optičku izomeriju. alkohola.
- Navodi definiciju - Razlikuje
36
Formativni ciljevi
čega,dobijanje, enantiomere,
osobine i primjenu diastereoizomere,
etara. racemsku smješu.
- Navodi osobine i - Uočava strukturu
primjenu fenola i osobine,
dietiletra. razliku od
alifatičnih
alkohola.
Aldehidi i ketoni
- Navodi definiciju, - Pravilno piše - Razvija - Prikazivanje crteža
homologi niz, strukturne koncentraciju. enantiomera i
nomenklaturu, izomere. dijastreoizomera.
dobijanje i osobine - Analizira reakcije - Demonstracioni
aldehida i ketona. oksidacije, ogled:
- Navodi značaj nukleofilne adicije, - Izvođenje reakcije
važnijih aldehida i polimerizacije, oksidacije
ketona. kondezacije. aldehida.
- Uočava oksidaciju, - Demonstracioni
adiciju, ogled:
polimerizaciju, - Izvođenje reakcije
kondezaciju, i CH3COOH sa
razliku između metalima i
aldehida i ketona. alkoholima.
Organske kiseline
- Navodi definiciju, - Pravilno piše - Razvija logičko Pretraživanje
podjelu, homologi formule i navodi rasuđivanje. Interneta na temu:
niz, nomenklaturu, imena najvažnijih - hloridi, amidi,
dobijanje i osobine kiselina i uočava anhidridi i estri
organskih kiselina. njihov značaj u kiselina, diskusija
- Navodi najvažnije prirodi. zapažanja.
mono, - Analizira kiselost,
polikarbonske, reakcije sa
alifatične i metalima, bazama,
aromatične, alkoholima.
supstituisane - Razlikuje hloride,
kiseline,derivate amide, anhidride,
kiselina. estre kiselina.
Jedinjenja sa N
- Navodi - Razlikuje nitro - Razvija preciznost i
funkcionalne jedinjenja, sposobnost
grupe, njihova postupke dobijanja zapažanja.
najvažnija i primjenu.
jedinjenja i nazive. - Razlikuje
- Definiše nitro primarne,
jedinjenja, amine, sekundarne,
dobijanje amina i tercijarne,
pojašnjava njihov kvaternerne amine,
značaj. alifatične i
aromatične amine.
- Vrednuje značaj
derivata anilina
37
Formativni ciljevi
razlikuje baznost
amina, reakciju sa
HNO2.
Jedinjenja sa S
- Poznaje grupe - Uočava značaj i - Razvija analitično i
jedinjenja u tiola, sulfida, logičko
zavisnosti od disulfida i rasuđivanje.
funkcionalne upoređuje njihove
grupe. osobine.
Heterociklicna jedinjenja
- Definise - Razlikuje - Shematski prikaz
heterociklična heterociklična vaznih prirodnih
jedinjenja,njihov jedinjenja sa jedinjenja u čiji
znacaj, osobinu i petočlanim, sastav ulaze
ulogu. šestočlanim i heterociklični
- Navodi najvaznije kondezovanim prstenovi.
heterociklične prstenovima.
prstenove i - Uočava alifatine i
supstance u čiji aromatične
sastav ulaze. osobine.

- R. Jankov, D. Sisević, F. Bihelović, S. Antić: Hemija za I razred opšte gimnazije,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Podgorica, 2007.
- M. Rakocevic, R. Horvat: Opšta hemija za I razred srednje škole, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000.
- S. Arsenijević, M. Celap: Zbirka zadataka sa ogledima iz hemije za I razred, NK
Beograd,1982.
- M. Jovetic: Neorganska hemija za I i II razred srednje skole, Zavod za izdavanje
udzbenika Novi Sad, 1992.
- V. Pavlović, R. Marković: Organska hemija za II i III razred srednje skole, Zavod
za izdavanje udzbenika,Novi Sad, 1991.
- Dr A. Stojiljkovic:Hemija za III razred,Beograd,1997.
- V. Pavlovic i R. Markovi: Organska hemija, Zavod za izdavanje udzbenika, Novi
Sad, 1991.
6. Materijalni uslovi za izvodjenje nastave

- Laboratorijski pribor, posuđe i hemikalije za demonstracione oglede;
- grafoskop;
- kompjuter, video projektor.

- Provjera znanja vrsi se usmeno i pismeno.
- Usmeno, najmanje jednom u klasifikacionom periodu.
- Pismena provjera znanja – pismena vježba (po jedna u polugodištu).
38
8. Uslovi za napredovanje i zavrsetak predmeta
9. Profil strucne spreme nastavnika i strucnih saradnika

- Profesor hemije;
- diplomirani hemičar;
- dilpomirani inženjer hemijske tehnologije.

Znanja
Predmet Znanja
- Struktura materije - Fizika - Agragatna stanja
- Osnovni hemijski - Struktura atoma
zakoni - Gasni zakoni
- Energetske promjene - Entalpija, entropija,
pri hemijskim slobodna energija
reakcijama
- Hemijska ravnoteža
- Rastvori; rastvori - Analiticka hemija - Koncentracija rastvora
elektrolita - Reakcije u rastvorima
elektrolita
- Najvazniji metali i - Farmaceutska hemija - Jedinjenja Na, K, Ca, Mg,
nemetali i njihova Al, Bi, Cl, Br, Fe itd.
jedinjenja
- Ugljovodonici i derivati - Farmaceutska hemija
ugljovodonika - Farmakologija
- Farmaceutska tehnologija
- Voda, kiseonik, ozon, - Zdravstvena zaštita i higijena - Dezinfekcija vode, vazduha i
hlor itd. sl.
39
1.2.5. ANALITIČKA HEMIJA
1. Naziv predmeta: ANALITIČKA HEMIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 62 10 72
III
IV
Ukupno 62 10 72
Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.

- Upoznavanje učenika sa predmetom i zadacima analitičke hemije.
- Uviđanje značaja kvalitativne analize u biohemijskim i kliničkim istraživanjima.
- osposobljvanje učenika za pisanje molekulskih i jonskih reakcija i rješavanje
zadataka.
- Upoznavanje sa principima podjele katjona i anjona na analitičke grupe.
- Sticanje znanja o disperznim sistemima-rastvorima, rastvaračima, hidrolizi,
hemijskoj kinetici, proizvodu rastvorljivosti i hromografiji.
- Upoznavanje sa operacijama gravimetrije i volometrije, oksidometrije i
instrumentalnim metodama.
- Razvijanje analitičkog i logičkog mišljenja i sposobnosti opažanja.
- Razvijanje kreativnosti, preciznosti i odgovornosti.
- Povezivanje stečenih znanja iz analitičke hemije i primjena tih znanja u
svakodnevnom životu.
- Povezivanje stečenih znanja sa znanjima iz drugih nastavnih predmeta.
40
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Uvod
Predmet i zadaci - Vrši korelaciju - Usvaja globalne - Seminarski rad:
analitičke hemije analitičke hemije vrijednosti. - Analitika kao osnov
- Objašnjava pojam i sa farmacijom i - Uočava važnost savremene
značaj analitičke medicinom. nauke u biotehnologije.
hemije u - Uočava značaj rada svakodnevnom
biohemijskoj i u analitičkoj životu.
farmaceutskoj laboratoriji i
praksi. istraživanja u
- Definiše analitičku analizi ljekova.
hemiju.
Zadatak i značaj - Uočava razliku - Razvija sposobnost - Demonstracioni
kvalitativne analize hemijskih i fizičkih opažanja. ogledi:
- Definiše metoda. - Shvata važnost - Bojenje plamena
kvalitativnu - Vrednuje značaj povezivanja teorije soli Na+, K+, Ba2+
hemijsku analizu i kvalitativne analize i prakse. (suvi postupak).
nabraja metode. u biohemijskim i - Pripremanje 5%
kliničkim rastvora KMnO4
istraživanjima. (mokri postupak).
Hemijske reakcije
- Navodi definiciju - Razlikuje i piše - Razvija analitičko - Demonstracioni
hemijske reakcije. molekulske i jonske mišljenje i ogled:
- Obrazlaže jonske reakcije. sposobnost - Reakcija Na2CO3 i
reakcije na - Izvodi i dokazuje opažanja. H2SO4.
primjerima (preko jonske reakcije. - Taloženje Ag+ jona
molekulskog do - Rješava zadatke. razblaženom HCl.
jonskog oblika). - Razumije - Dokazna reakcija
- Pojašnjava termine karakteristične za Fe3+ jone
(reagens, teško reakcije (jonske (reakcija sa KCNS).
rastvorljivo reakcije). - Taloženje PbCl2.
jedinjenje, slabo
jonizovano).
- Demonstrira uslove
i osjetljivost
hemijske reakcije.
- Poznaje pisanje
molekulskih
formula.
- Poznaje
elektrolitičku
disocijaciju
kiselina, baza i
soli.
Princip podjele katjona na analitičke grupe
- Navodi i obrazlaže - Razlikuje katjon i - Stiče sigurnost.
razdvajanje anjon. - Razvija logičko
katjona na - Razlikuje kiseline i zaključivanje.
analitičke grupe. kiselinski ostatak.
- Ilustruje šemu - Crta šemu
41
Formativni ciljevi
podjele. razdvajanja
- Objašnjava termin katjona.
grupni reagens.
Princip podjele - Uočava razliku - Razvija sposobnost
anjona na analitičke grupnog i opšteg opažanja i
grupe reagensa. analitičko
- Poznaje podjelu mišljenje.
anjona na
analitičke grupe.
- Objašnjava
dokazivanje
anjona.
- Navodi opšte
reagense.
- Poznaje molekulske
formule kiselina,
elektrolitičku
disocijaciju i
nazive kiselinskih
ostataka.
Disperzni sistemi
- Definiše pojam: - Pravi kristalnu - Podstiče - Izrada tematskih
disperzni sistem. rešetku NaCl. kreativnost. panoa:
- Navodi i pojašnjava - Analizira - Uočava važnost - Primjena vode u
proces rastvaranja rastvaranje NaCl u timskog rada. praksi i njeno
i vrste rastvarača u vodi. djelovanje na živi
zavisnosti od - Razlikuje svijet.
disperzije. neorganska i - Gasovi u tretmanu
- Pojašnjava sastav organska otpadnih voda.
rastvora, mol i jedinjenja. - Zagađenost (Lima,
količinsku - Razlikuje Morače ili neke
koncentraciju. jedinjenja sa druge rijeke) i
- Objašnjava jonskom i ispravnost vode
koagulaciju i kovalentnom koju pijemo.
peptizaciju, vezom. - Infuzioni i
hidrosol i hidrogel, - Interpretira injekcioni rastvori.
hidrofilne i taloženje AgCl u - Demonstracioni
hidrofobne koloide. višku Cl- jona i u ogled:
- Objašnjava zadatke višku Ag+ jona. - Rastvaranje skroba
iz oblasti – - Razlikuje osobine u mlakoj vodi i
Rastvori. koloidnih sistema želatina.
- Poznaje sp3 (Braunovo
hibridizaciju i kretanje),
interpretira na koagulaciju od
primjeru molekula peptizacije.
vode.
Hidroliza
- Navodi definiciju - Razlikuje - Stiče sigurnost. - Demonstracioni
hidrolize. normalne, kisele i - Stiče nova znanja. ogled:
- Obrazlaže hidrolizu bazne soli. - ispitivanje pH
soli (pravi paralelu - Upotrebljava rastvora soli (npr.
42
Formativni ciljevi
kakva je so i kako znanje iz oblasti NaCl, NH4Cl,
reaguje u vodenom elektrolitičke NaHCO3) pomoću
rastvoru). disocijacije i univerzalnog
- Objašnjava šta je podjele elektrolita indikatorskog
stepen hidrolize. po jačini. papira.
- Poznaje reakcije - Rješava zadatke iz
neutralizacije. oblasti – hidroliza.
Hemijska kinetika - Upotrebljava već - Razvija osjećaj - Izrada tematskih
- Objašnjava pojam stečena znanja. odgovornosti u panoa:
jonizacije, konačne - Analizira ulogu ispunjavanju - pH vrijednosti
i povratne pufera u radnih obaveza. tjelesnih tečnosti.
reakcije. čovjekovom - Razvija logičnost. - Seminarski rad:
- Pojašnjava stepen organizmu. - Razvija sposobnost - Bikarbonatni pufer
jonizacije. - Izvodi zaključke za opažanja. i njegova uloga u
- Upoznaje sa proračun i rješava regulaciji acidno-
vodoničnim zadatke iz oblasti – bazne ravnoteže.
eksponentom i pH.
jonskim
proizvodom vode.
- Definiše i obrazlaže
pufere.
Proizvod - Razlikuje teško - Shvata važnost - Demonstracioni
rastvorljivosti rastvorljiva povezivanja teorije ogled:
- Definiše proizvod jedinjenja. i prakse. - Obrazovanje taloga
rastvorljivosti - Rješava zadatke iz - Razvija sposobnost (potrebne
- Objašnjava uticaj oblasti – proizvod opažanja i logičko hemikalije: BaCl2,
zajedničkog jona rastvorljivosti. zaključivanje. SrCl2, CaCl2
na rastvorljivost. c=0,01mol/l i
- Poznaje podjelu rastvor H2SO4
elektrolita po c=0,05 mol/l).
jačini.
- Pojašnjava zadatke
iz ove oblasti.
Hromatografija - Interpretira - Stiče sigurnost. - Demonstracioni
- Navodi definiciju razdvajanje - Razvija analitičko ogled:
hromografije. papirnom mišljenje. - Elektroforeza
- Objašnjava hromatografijom. - Razvija sposobnost serumskih
adsorpcionu i - Razlikuje opažanja. proteina.
podeonu metodu. hromatografije. - Uočava važnost
- Pojašnjava faze: - Crta hromatogram nauke u
pokretna (mobilna) hlorida, bromida, svakodnevnom
i nepokretna jodida i rodanida. životu.
(stacionarna) kod
hromatografskih
postupaka u
fizičko-hemijskom
smislu.
Gravimetrija
- Navodi definiciju - Interpretira - Razvija sposobnost - Izrada tematskih
gravimetrije. operacije u opažanja. panoa:
- Poznaje operacije gravimetrijskoj - Razvija pozitivan - Gravimetrija kao
43
Formativni ciljevi
u gravimetrijskoj analizi. stav prema metoda u analitici
analizi. - Uočava uslove za zdravlju. ljekova.
- Opisuje pojavu uspješno
određivanja gvožđa izvođenje.
i H2SO4. - Shvata
izračunavanje
rezultata.
- Vrši komparaciju
određivanja gvožđa
i sulfatne kiseline.
- Rješava zadatke iz
oblasti –
gravimetrija.
Volumetrija
- Objašnjava suštinu - Uočava razliku - Razvija preciznost. - Demonstracioni
volumetrije. gravimetrije i - Razvija analitičko i ogledi :
- Pojašnjava volumetrije. logičko mišljenje. - Određivanje
termine: - Interpretira - Navikava se na sirćetne kiseline.
standardni rastvori, reakciju tačnost. - Pripremanje
titrovana neutralizacije i sekundarnog
supstancija, uočava razliku standardnog
titracija. nastajanja slabo rastvora NaOH
- Nabraja jonizovanog c=0,1 mol/l.
volumetrijske jedinjenja i kako
metode i soli reaguju u
objašnjava suštinu vodenom rastvoru.
svake. - Interpretira izbor
indikatora.
- Crta i shvata krive
neutralizacije.
- Upoređuje
primarne i
sekundarne
standardne
rastvore.
oblasti –
volumetrija.
Kompleksometrija - Analazira - Razvija sposobnost - Seminarski rad:
- Definiše djelovanje opažanja. - EDTAK kao
kompleksometriju i metalnih - Pozitivno antikoagulativno
objašnjava indikatora. procjenjuje sredstvo u
kompleksone. - Razlikuje direktnu i važnost novih dijagnostici.
indirektnu saznanja iz svoje
titraciju. struke.
Oksidimetrija - Razlikuje - Razvija logičnost. - Demonstracioni
- Objašnjava oksido- standardne - Shvata važnost ogled:
redukcione rastvore u povezivanja teorije - Standardizacija
sisteme. permaganometriji, i prakse. rastvora KmnO4.
- Navodi i pojašnjava jodo i jodimetriji.
permaganometriju, - Rješava zadatke iz
44
Formativni ciljevi
jodometriju i oblasti oksido-
jodimetriju. redukcija.
Instrumentalne metode
- Objašnjava suštinu - Interpretira - Uočava važnost - Seminarski rad:
instrumentalnih optičke, nauke u - Određivanje Fe2+
metoda kao i elektrohemijske i svakodnevnom jona u krvi
važnost u radiometrijske životu. metodom
kvalitativnoj i metode. - Razumije odnos kolorimetrije.
kvantitativnoj tehnike i prirode.
analizi. - Pozitivno
- Navodi podjelu procjenjuje
instrumentalnih važnost novih
metoda. saznanja iz svoje
struke.

- B. Stanković, J. Jorgović-Kremzer, S. Drakulić-Đinđić: Analitička hemija za drugi
razred medicinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000.
- Dr M. Jovanović: Kvalitativna hemijska analiza, Naučna knjiga – Beograd, 1989.
- M. Krajačević, O. Mladenović, M. Ignjatov: Analitička hemija za srednje škole,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997.
- T. Jovanović i saradnici: Zbirka zadataka iz hemije (za pripremu prijemnog ispita
na farmaceutskom fakultetu), Farmaceutski fakultet, Beograd, 2007.
- Grupa autora: Zbirke zadataka za pripremu prijemnog ispita na medicinskom i
farmaceutskom fakultetu, Beograd, 2005.
- N.L. Glinka: Zadaci i vežbe iz opšte hemije, Naučna knjiga – Beograd, 1991.

- Laboratorijski pribor;
- posuđe i hemikalije za demonstracione oglede;
- grafoskop;
- videobim.

- Provjera znanja vrši se usmenim putem, najmanje jednom u klasifikacionom
periodu.


- Diplomirani hemičar;
- diplomirani farmaceut;
- profesor hemije.
45
Znanja
Predmet Znanja
- Puferi - Medicinska biohemija - Acido-bazna ravnoteža
- pH - pH tjelesnih tečnosti
- Voda - Voda, elektroliti i puferi
- Rastvarači za injekcije
- Disperzni sistemi - Farmaceutska tehnologija - Rastvori ljekova
(medicinski rastvori)
- Osmoza, difuzija, hipo,
hiper i izotonični rastvori
- Koloidni rastvori - Fizika - Braunovo kretanje,
Tindalov efekat
- Gravimetrija - Farmaceutska tehnologija - Operacije u gravimetrijskoj
- Hromatografija - Farmaceutska hemija analizi
- Tekst monografije
- Zadatak i značaj - Praktična nastava - Kvantitativna analiza
kvantitativne analize - Gravimetrija
- Gravimetrija - Volumetrijske metode
- Volumetrija
46
1.2.6. MIKROBIOLOGIJA
1. Naziv predmeta: MIKROBIOLOGIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 72
III
IV
Ukupno 72 72

- Razumijevanje opštih pojmova i činjenica iz mikrobilogije.
- Usvajanje potrebnih znanja iz oblasti opšte bakteriologije, ekologije
mikroorganizama i imunologije.
- Razumijevanje uticaja spoljašnjih agenasa na bakterije.
- Sticanje opštih znanja o uzrocima, prenosiocima i posljedicama infekcija i
zaraznih bolesti.
- Upoznavanje sa osnovama epidemiologije zaraznih bolesti.
- Razumijevanje odnosa čovjekove sredine i čovjeka sa mikroorganizmima.
- Povezivanje teorijskih sadržaja sa praktičnim radom.
- Razvijanje sposobnosti posmatranja, uočavanja i zaključivanja.
- Razvijanje sposobnosti zaštite organizma od zaraznih bolesti vakcinacijom.
- Praćenje širenja bolesti u populaciji i faktora koji utiču na njihovo širenje.
- Razumijevanje bakterija i virusa koje su najčešći uzročnici oboljenja čovjeka.
47
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Opšta bakteriologija
- Definiše bakterije i - Uočava i razlikuje - Razvija sposobnost - Shematski prikaz
navodi osnovne osnovne oblike opažanja. građe bakterijske
oblike. bakterija. - Razvija analitičko i ćelije.
- Ilustruje i - Analizira i logičko mišljenje.
pojašnjava građu određuje sastavne
bakterijske ćelije. elemente
- Opisuje ishranu i bakterijske ćelije.
metabolizam uz - Razlikuje
navođenje enzima. disimilaciju i
- Opisuje asimilaciju i
razmnožavanje uočava izvore
bakterija uz hrane i energije.
navođenje faktora - Uočava značaj
koji utiču na razmnožavanja uz
razmnožavanje. razlikovanje oblika
- Objašnjava i faktora koji utiču
genetiku i opisuje na razmnožavanje.
postupak - Određuje genotip,
prenošenja fenotip i mutacije i
genetičkog razlikuje transfer
materijala genetičkog
bakterija. materijala.
Ekologija mikroorganizama
- Opisuje - Uočava staništa - Razvija pozitivan - Seminarski rad na
rasprostranjenost mikroorganizama i stav prema temu: Ekologija
mikroorganizama i razlikuje zdravlju i higijeni. mikroorganizama.
objašnjava mikroorganizme
mikrofloru i kože, nosa i
mikrofaunu u digestivnog trakta.
zdravom
organizmu.
Uticaj spoljašnjih agensa na bakterije
- Opisuje sterilnost, - Razlikuje fičike - Povezuje uzroke i - Posjeta
asepsu i agense i određuje posljedice. mikrobiološkoj
dezinfekciju i sterilnost i - Razvija pozitivan laboratoriji,
navodi fizičke dezinfekciju. prema higijeni i upoznavanje sa
agense. - Vrši komparaciju i zdravlju. postupcima
- Nabraja hemijske uočava sterilnosti i
agense i najznačajnije dizenfekcije.
objašnjava dezinficijense i
mehanizam antiseptike.
djelovanja.
Hemioterapeutici
- Objašnjava - Razlikuje difuzione - Usvaja načela - Referat na temu:
djelovanje i dilucionu metodu zdravog života. Hemioterapeutici.
hemioterapeutika i i uočava nastanak
antibiotika na rezistencije.
48
Formativni ciljevi
mikroorganizme i
navodi rezistenciju
mikroorganizama.
Infekcija i zarazna bolest
- Definiše infekciju i - Razlikuje vrste - Povezuje uzroke i - Pretraživanje
navodi vrste infekcija. posljedice. Interneta na temu:
infekcija. - Uočava razliku u - Razvija osjećaj infekcija i zarazna
- Navodi definiciju pojavi infekcija u lične odgovornosti bolest, diskusija
zarazne bolesti i odnosu na zarazne prema higijeni i zapažanja.
objašnjava bolesti. zdravlju.
posljedice
infekcije i zarazne
bolesti.
Osnovi epidemiologije zaraznih bolesti
- Definiše - Razlikuje - Razvija osjećaj - Pravljenje
epidemiologiju i Vogralikov lanac i lične odgovornosti tematskih panoa
njene zadatke i Gordonov trijas. prema higijeni i na temu: Faktori
navodi faktore - Analizira širenje zdravlju. neophodni za
neophodne za zaraze i način nastanak infekcija.
nastanak infekcije. javljanja.
- Objašnjava - Uočava mjere
prenošenje i način sprečavanja i
javljanja zaraznih suzbijanja zaraze.
bolesti.
- Navodi i opisuje
mjere za
sprečavanje i
suzbijanje zaraznih
bolesti.
Patogenost i virulencija
- Definiše - Razlikuje faktore - Uviđa važnost - Pretraživanje
patogenost i invazivnosti i očuvanja kvaliteta. Interneta na temu:
virulenciju i navodi toksičnosti i Patogenost i
faktore patogene određuje virulencija,
aktivnosti. virulenciju. diskusija rezultata.
Imunologija
- Definiše - Upoređuje urođenu - Razvija sposobnost - Pravljenje
imunologiju i i stečenu opažanja. tematskih panoa
opisuje otpornost otpornost. - Razvija analitičko i na temu:
organizma. - Razlikuje logičko mišljenje. Otpornost
- Objašnjava spoljašnje i organizma.
nespecifičnu unutrašnje faktore.
otpornost i opisuje - Upoređuje antigen
spoljašnje i i imuni sistem.
unutrašnje faktore. - Analizira građu,
- Navodi i pojašnjava klase i vrste
specifičnu antitijela.
otpornost. - Razlikuje
- Objašnjava aglutinaciju,
humoralni imuni precipitaciju,
odgovor i opisuje litičke reakcije i
49
Formativni ciljevi
antitijela. reakcije
- Opisuje reakciju imobilizacije.
antigen-antitijelo. - Analizira
- Navodi i opsuje efektorne,
ćelijski imuni regulatorne i t-
odgovor. ćelije pamćenja.
- Definiše imunost i - Upoređuje
nabraja aktivnu i prirodnu i
pasivnu zaštitu. vještačku imunost.
- Opisuje vakcine i - Indetifikuje vrste
serume. vakcina, razlikuje
- Navodi definiciju homologne i
preosjetljivosti i heterologne
pojašnjava serume.
preosjetljivost - Razlikuje
ranog tipa. anafilaksu, Artusov
- Pojašnjava fenomen,
preosjetljivost desenzibilizaciju i
kasnog tipa. serumsku bolest.
- Uočava značaj
turbekulinskog
testa, autoimune
bolesti i
imunodeficijen-
cije.
Specijalna bakteriologija
- Navodi i pojašnjava - Pronalazi sličnosti i - Razvija pravilan - Pretraživanje
stafilokoke i razlike između odnos prema Interneta na temu:
streptokoke. stafilokoka zdravlju i higijeni. Specijalna
- Objašnjava streptokoka. bakteriologija.
najserije uz - Razlikuje
navođenje meningokoke i
meningokoke i gonokoke.
gonokoke. - Uočava simptome
- Pojašnjava difterije i
korinebakterijum tuberkuloze.
difterije i - Razlikuje
mikobakterijum klostridije, gasne
turbekulozis. ganglije i
- Opisuje bacilus botulinum.
antracis - Razlikuje
klostridijum tetani. enterobakterije.
- Objašnjava - Uočava pertusis ili
klostridije gasne veliki kašalj.
gangrene i - Uočava znake
klostridijum sifilisa.
botulinum.
- Upoznaje
enterobakterije.
- Objašnjava
bortodelu pertusis.
50
Formativni ciljevi
- Opisuje treponemu
palidum.
Opšta virusologija
- Definiše i - Uočava građu, - Razvija sposobnost - Pravljenje
pojašnjava opšte hemijski sastav i zapažanja. tematskih panoa
karakteristike umnožavanje na temu: Opšte
virusa. virusa. karakteristike i
- Navodi i objašnjava - Razlikuje stvaranje građa virusa.
interferenciju, i vrste interferona.
tropizam i - Uočava i upređuje
selektivnost virusa. virusne infekcije.
- Nabraja i opisuje
virusne infekcije.
Specijalna virusologija
- Navodi i pojašnjva - Upoređuje - Razvija osjećaj - Prikaz slajdova
polioviruse, polioviruse, lične različitih vrsta
koksakiviruse i koksakiviruse i odgovormnosti virusa.
ehoviruse. ehoviruse. prema higijeni i
- Pojašnjava - Uočava grip ili zdravlju.
karakteristike virus influencu.
gripa. - Uočava oboljenja
- Opisuje virus koja izazivaju
mumpsa, morbila zauške i male
rabijesa i rubele. boginje.
- Navodi i pojašnjava - Razlikuje
virus humane prenošenje i
imunodeficijencije inficiranje hiv
- Upoznaje virusom.
adenoviruse i - Uočava i razlikuje
herpes viruse. infekcije izazvane
- Navodi i pojašnjava adenovirusima.
viruse hepatitisa. - Pronalazi sličnosti i
razlike između
hepatitisa A i
hepatitisa B.

- Š. Radulović: Mikrobiologija sa epidemiologijom za II razred medicinske škole,
- S. Stajić: Mikrobiologija za zdravstvenu struku, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Sarajevo, 1983.

- PC računar, LCD projektor i projekciono platno, slike, sheme.

- Usmeno najmanje jednom u klasifikacionom periodu.
- Pismeno - pismene vježbe, po jedna u polugodištu.
51


- Doktor medicine, specijalista za medicinsku mikrobiologiju;
- diplomirani biolog – mikrobiolog.

Znanja
Predmet Znanja
- Metabolizam - Medicinska biohemija - Enzimi
mikroorganizama - Krv
- Antigen i antitijela
- Antibiotici - Farmakologija - Hemioterapijska sredstva
52
1.2.7. BOTANIKA
1. Naziv predmeta: BOTANIKA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 72
III
IV
Ukupno 72 72

- Sticanje osnovnih znanja o biljnoj ćeliji i njenom značaju za živi svijet.
- Usvajanje znanja o biljnim tkivima, njihovom sastavu, podjeli i funkciji.
- Sticanje znanja o morfologiji, metamorfozi i anatomiji biljnih organa.
- Shvatanje značaja procesa i razlikovanje tipova razmnožavanja kod biljaka.
- Upoznavanje sa kriterijumima sistematike biljka i njihovom podjelom na
taksone.
- Uvježbavanje praktičnih vještina pri terenskom radu.
- Uočavanje značaja ekologije za ekosistem.
- Razvijanje svijesti o značaju očuvanja životne sredine.
53
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Biljna ćelija
- Definiše pojam - Razlikuje biljnu i - Razvija pozitivan - Prikaz skica, slika i
ćelije. životinjsku ćeliju. stav prema novim modela biljne
- Navodi - Analizira značaj saznanjima iz svoje ćelije.
specifičnosti, biljne ćelije za živi struke. - Priprema
nabraja i opisuje svijet. mikroskopskih
glavne djelove - Uočava preparata biljne
biljne ćelije. specifičnosti biljne ćelije.
- Upoznaje funkciju ćelije. - Uvježbavati
djelova biljne - Uočava glavne samostalan i grupni
ćelije. djelove biljne rad kod učenika.
- Objašnjava deobu ćelije i analizira
biljne ćelije. njihovu funkciju.
- Analizira proces
deobe biljne ćelije.
- Uočava
specifičnosti biljne
ćelije.
Biljna tkiva
- Definiše biljna - Vrednuje značaj - Razvija analitičko i - Prikaz skice, slike i
tkiva. tkiva i analizira logičko mišljenje. modela biljnih
- Nabraja biljna njihov sastav. tkiva.
tkiva i objašnjava - Vrši komparaciju - Pravljenje
njihovu podjelu. između tvornih i mikroskopskih
- Navodi razlike trajnih tkiva i preparata biljnih
između tvornih i uočava njihove tkiva.
trajnih tkiva i karakteristike.
opisuje njihove - Razlikuje tipove
morfološke tvornih tkiva.
osobine. - Indetifikuje ulogu
- Objašnjava građu i tvornih tkiva i
funkciju vršnih, uočava njihove
bočnih, umetnutih osnovne
i tkiva rane i karakteristike.
opisuje mjesto - Razlikuje tipove
njihove trajnih tkiva i
lokalizacije. indetifikuje
- Nabraja trajna njihovu ulogu.
tkiva objašnjava
njihovu građu i
funkciju.
- Objašnjava
osnovne
karakteristike
pokoričnog,
parenhimskog,
mehaničkog,
sprovodnog i
sekrecionog tkiva.
54
Formativni ciljevi
Biljni organi (anatomija, morfologija i metamorfoza)
- Definiše biljne - Određuje porijeklo - Razvija svijest o - Pretraživanje
organe i objašnjava biljnih organa. uzročno Interneta na na
njihovu - Analizira posljedičnim temu biljni
organizaciju. nastajanje i ulogu vezama odnosa organi,diskusija
- Ilustruje nastanak klice. čovjeka i životne rezultata.
klice i navodi njene - Indetifikuje biljne sredine. - Slike i grafikoni
djelova. organe, shvata biljnih organa.
- Opisuje od kojih ulogu i uočava - Uvježbavati
djelova klice njihove antomske samostalan i grupni
nastaju organi. karakteristike. rad kod učenika.
- Nabraja vegetati- - Upoređuje funkcije - Koristiti stručnu
vne biljne organe. korjena, stabla i literaturu.
- Objašnjava građu i lista.
funkcije korjena. - Analizira značaj
- Pojašnjava resorpcije vode i
primanje vode i mineralnih
mineralnih materija.
materija. - Razmatra proces
- Pojašnjava transporta vode i
metamorfozu mineralnih
korjena. materija kao i
- Objašnjava građu i organskih
funkciju stabla. jedinjenja.
- Pojašnjava - Ocjenjuje značaj
transport vode i procesa fotosinteze
mineralnih i transpiracije.
materija kao i - Analizira procese
organskih koji se dešavaju u
jedinjenja. biljnim organima.
- Navodi razliku
između zeljastih i
drvenastih biljaka.
- Obrazlaže podjelu
drvenastih biljaka
na drveće, žbuno-
ve i polužbunove.
- Navodi djelove
lista, objašnjava
funkciju i nabraja
podjelu listova
prema položaju i
funkciji.
- Opisuje
metamorfozu
listova.
- Definiše proces
transpiracije i
fotosinteze.
- Obrazlaže značaj
procesa fotosinteze
55
Formativni ciljevi
za živi svijet.
Razmnožavanje kod biljaka
- Objašnjava značaj - Vrednuje značaj - Razvija svijest o - Izrada grafičkih
procesa procesa i razlikuje značaju prirodne radova vezanih za
razmnožavanja za tipove raznovrsnosti. tipove
biljke, životinje i razmnožavanja kod - Razvija sposobnost razmnožavanja
čovjeka. biljaka. opažanja. biljaka.
- Nabraja tipove - Upoređuje i uočava
razmnožavanja kod sličnosti i razlike
biljaka. između
- Pojašnjava vegetativnog,
vegetativno, bespolnog i polnog
bespolno i polno razmnožavanja.
razmnožavanje kod - Indetifikuje biljke
biljka. koje se
- Nabraja i razmnožavaju
pojašnjava tipove vegetativno,
polnog procesa bespolno i polno.
razmnožavanja. - Razmatra procese
- Definiše proces razmnožavanja kod
oprašivanja i biljaka.
navodi tipove
oprašivanja.
- Opisuje proces
oplođenja i
objašnjava proces
razvića biljne
jedinke.
Organi za razmnožavanje kod cvjetnica
- Pojašnjava značaj - Razlikuje djelove - Razvija ekološku - Izrada tematskih
organa za cvijetova. svijest. panoa: cvijet,
razmnožavanje kod - Uočava funkciju sjeme i plod.
biljaka. cvijeta.
- Imenuje djelove - Upoređuje cimozne
organa za i recemozne cvasti.
razmnožavanje kod - Analizira proces
biljaka. oprašivanja.
- Opisuje građu - Upoređuje različite
cvijeta i navodi tipove oprašivanja.
funkciju njegovih - Analizira proces
pojedinih djelova. oplođenja.
- Definiše cvast, i - Uočava ulogu
nabraja tipove sjemenog zametka.
cvasti. - Indetifikuje
- Objašnjava funkcije ploda.
nastanak sjemenog
zametka.
- Opisuje funkciju i
nabraja vrste
ploda.
- Definiše proces
56
Formativni ciljevi
oprašivanja, navodi
i pojašnjava tipove
oprašivanja.
- Opisuje proces
oplođenja.
- Objašnjava proces
razvića biljne
jedinke.
Klasifikacija (sistematika) biljaka
- Definiše ulogu - Uočava značaj - Razvija sposobnost - Upoznavanje
sistematike binarne zapažanja. učenika sa
biljaka. nomenklature. pojedinim
- Navodi sistematske - Razlikuje više i predstavnicima
kategorije ili niže biljke. biljaka.
taksone. - Analiza i - Posjeta botaničkoj
- Pojašnjava upoređivanje bašti i nacionalnom
botaničku i biljaka prema parku.
farmaceutsku obliku i građi. - Pretraživanje
nomenklaturu. - Idnetifikuje Interneta.
- Obrazlaže podjelu predstavnike nižih i
biljaka na niže i viših biljaka.
više biljke. - Uočava razliku
- Nabraja niže među pojedinim
biljke. predstavnicima
- Opisuje oblik, nižih biljaka.
građu i - Uočava razliku
razmnožavanje među pojedinim
algi. predstavnicima
- Pojašnjava razlike viših biljaka.
između modroze- - Upoređuje srodne
lenih, zelenih i karakteristike viših
mrkih algi. biljaka.
- Nabraja - Vreduje značaj - Razvija svijest o
najznačajnije nižih i viših biljaka potrebi zaštite
predstavnike za životnu životne sredine.
modrozelenih, zajednicu, a
zelenih i mrkih posebno za
algi. čovjeka.
- Opisuje oblik, - Analizira značaj
građu i algi u prirodi i za
razmnožavanje čovjeka.
gljiva - Pronalazi osnovne
- Nabraja sličnosti i razlike
najznačajnije između
predstavnike Phycomycetes,
Phycomycetes, Ascomycetes I
Ascomycetes i Basidiomycetes.
Basidiomycetes.
- Opisuje građu
lišaja.
- Definiše više biljke - Uočava sličnosti i
57
Formativni ciljevi
i nabraja razdjele razlike između
viših biljaka. golosjemenjača i
- Opisuje osnovne skrivenosje-
karakteristike menjača.
mahovina i - Analizira razliku
pojašnjava njihovo između
razviće. monokotiledonih i
- Nabraja dikotiledonih
najznačajnije biljaka.
predstavnike - Uočava značaj
mahovina. familije kao i
- Opisuje osnovne njihovih
karakteristike predstavnika za
rastavića. farmaceutsku
- Objašnjava razviće industriju.
rastavića i nabraja - Uočava razlike i
njihove sličnosti između
najznačajnije pojedinih familija i
predstavnike. rasprostranjenosti.
- Opisuje osnovne - Ističe značaj viših
karakteristike biljaka u životnoj
papratnjača, sredini.
objašnjava razviće - Vrednuje značaj
i navodi viših biljaka za
najznačajnije čovjeka,
predstavnike prvenstveno za
papratnjača. farmaceutsku
- Opisuje biljke sa industriju.
sjemenom. - Ističe značaj viših
- Navodi osnovne biljaka u životnoj
karakteristike sredini.
golosjemenjača i - Analizira značaj
nabraja njihove viših biljaka za
najznačajnije čovjeka
familije. prvenstveno za
- Opisuje farmaceutsku
karakteristike industriju.
Ginkgoaceae,
Pinaceae i
Cupresaceae, i
nabraja njihove
najznačajnije
predstavnike.
- Ilustruje osnovne - Pretraživanje
karakteristike Interneta na temu:
skrivenosjemenica. - Najznačajnije
- Nabraja familije
najznačajnije - Sakuplja biljke i skrivenosjemenica.
familije izrađuje
skrivenosjemenica, herbarijum. - Posjeta botaničkoj
opisuje njihove bašti, nacionalnom
58
Formativni ciljevi
odlike i nabraja parku i dr.
njihove
predstavnike:
- Ranunculaceae
- Berberidaceae
- Papaveraceae
- Fumariaceae
- Fagaceae
- Betulaceae
- Juglandaceae
- Caryophyllaceae
- Brassicaceae
- Ericaceae
- Primulaceae
- Tiliaceae
- Malvaceae
- Euphorbiaceae
- Rosaceae
- Fabaceae
- Malaceae
- Amygdalaceae
- Punicaceae
- Hyppocastanaceae
- Linaceae
- Apiaceae
- Rhamnaceae
- Apocynaceae
- Gentianaceae
- Sambucaceae
- Oleaceae
- Valerianaceae
- Solanaceae
- Scrophulariaceae
- Plantaginaceae
- Lamiaceae
- Asteraceae
- Liliaceae
- Iridaceae
- Poaceae
- Orchidaceae.
Osnovni principi ekologije
- Definiše ekologiju - Uočava značaj - Razvija ekološku - Video prezentacije
kao biološku ekologije. svijest. o izvorima
nauku. - Upoređuje odnose zagađenja.
- Nabraja ekološke među živim bićima.
faktore. - Analizira ekološke - Zakoni o zaštiti
- Nabraja stadijume faktore. životne sredine.
organizacije živih - Indetifikuje izvore
bića na zemlji. zagađenja. - Izrada tematskih
- Objašnjava značaj - Vrednuje značaj panoa - zaštita
ekoloških faktora mjera koje se životne sredine.
59
Formativni ciljevi
na biljne sprovode za
zajednice. smanjenje
- Ilustruje izvore i zagađenja.
vrste zagađenja.
- Navodi mjere
zaštite protiv
raznih vidova
zagađenja.
- Nabraja biljke kao
indikatore stepena
zagađenja.

- R. Jančić: Botanika za 2. razred medicinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2006.
- D. Baloš: Botanika za 1. razred medicinske i veterinarske škole, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, Zavod za školstvo, Podgorica, 1992.
- R. Marinović: Osnovi mikologije i lihenologije, Beogradski izdavačko-grafički
zavod, Beograd, 1983.
- Ž. Tešić, R. Marinović: Sistematika nižih biljaka, Zavod za izdavanje udžbenika
Srbije, Beograd, 1981.
- B. Tatić, V. Blečić: Sistematika i filogenija viših biljaka, Univerzitet u Prištini
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Priština, 1996.
- J. Rohlena: Conspectus florae Montenegrinae, Vydano odpory ministarstva
skolstvi a Narodni rady badatelske v Praze, Praha, 1942.

- Opremljen biološki kabinet ili specijalizovana učionica;
- kompjuter sa lcd projektorom i internet konekcijom;
- modeli;
- slike;
- sheme;
- encikopedije i stručni časopisi.

- Pismena provjera znanja – pismena vježba (dvije u polugodištu).


- Profesor biologije;
- diplomirani biolog.
60
Znanja
Predmet Znanja
- Biljna ćelija - Biologija - Biljna ćelija
- Biljna tkiva - Biljna tkiva
- Biljni organi - Biljni organi
- Razmnožavanje biljaka - Razmnožavanje biljaka
- Sistematika biljaka - Ljekovite biljke,
- Klasifikacija biljaka - Farmakognozija - Ljekovito bilje, droge,
- Biljna ćelija proizvodnja droga
- Biljna tkiva
- Droge
- Biljna ćelija - Praktična nastava - Preparati
- Biljna tkiva - Pravljenje preparata
- Droge - Sakupljanje biljaka
61
1.2.8. MEDICINSKA BIOHEMIJA
1. Naziv predmeta: MEDICINSKA BIOHEMIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV
Ukupno 72 72

- Usvajanje znanja i pojmova iz oblasti medicinske biohemije.
- Ovladavanje vještinama analize biohemijskih procesa.
- Razumijevanje važnosti i značaja biohemijskih procesa za zdravlje čovjeka.
- Usvajanje principa zdravog života.
- Osposobljavanje za profesionalno napredovanje i ovladavanje stručnim znanjima.
62
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod
- Definiše biohemiju. - Objašnjava značaj - Power point
- Objašnjava vezu biohemije za prezentacije.
između biohemije, medicinu. - Grafoskop.
fiziologije i interne - Pravi razliku
medicine. između
biohemijskih
procesa i
fizioloških procesa.
- Razlikuje
biohemijske
procese u
organizmu od
fizioloških procesa
koji se odigravaju u
organima i tkivima.
Voda i elektroliti
- Obrazlaže promet - Razlikuje ulogu - Razvija sposobnost - Power point
vode i elektrolita u pojedinih zapažanja i logičke prezentacije.
čovječijem elektrolita u analize podataka. - Grafoskop.
organizmu. organizmu. - Slika organizma
- Definiše odnos - Prepoznaje značaj čovjeka.
između vode i elektrolita za
elektrolita u ljudski organizam.
organizmu. - Pravi razliku
- Objašnjava njihovu između makro i
ulogu u organizmu. mikro elektrolita.
- Poznaje značaj - Upoređuje njihovo
elektrolita. prisustvo u ćeliji i
van ćelije.
- Formira sliku o
uticaju i
nedostatku
elektrolita i vode u
čovječijem
organizmu.
Aminokiseline i proteini
- Upoznaje se sa - Razumije ulogu - Razvija logičko - Power point
esencijalnim aminokiselina u mišljenje. prezentacije.
aminokiselinama. organizmu. - Grafoskop.
- Nabraja - Analizira peptidne - Slika organizma
aminokiseline. veze i poznaje čovjeka.
- Poznaje sintezu način njihovog
proteina iz nastajanja.
aminokiselina. - Prepoznaje ulogu
- Nabraja sve vrste proteina u
proteina u organizmu.
organizmu čovjeka. - Povezuje i
- Poznaje prostorni upoređuje odnos
63
Formativni ciljevi
raspored proteina u između proteina i
čovječijem drugih hranljivih
organizmu. materija u
- Poznaje i organizmu čovjeka.
objašnjava uloge - Uočava značaj
pojedinih proteina proteina za
u čovječijem čovječiji
organizmu. organizam.
- Navodi povezanost
metabolizma
proteina sa ostalim
metabolizmima u
čovječijem
organizmu.
Metabolizam proteina
- Navodi proces - Pravi razliku - Razvija saznanja o - Power point
metabolizma između uloge značaju zdrave prezentacije.
proteina i proteina i amino ishrane. - Grafoskop.
razlaganja materija kiselina. - Slika organizma
u organizmu. - Identifikuje čovjeka.
- Objašnjava kako se najznačajnije
u kojem organu vrši proteine u
razlaganje čovječijem
proteina. organizmu i
- Obrazlaže koji su prognozira šta bi
krajnji prizvodi izazvao njihov
razlaganja nedostatak kod
proteina. čovjeka.
- Upoznaje cikluse - Formira sebi sliku o
razlaganja proteina povezanosti
do krajnjih proteina sa ostalim
produkata. hranljivim
- Objašnjava njihovu supstancama.
ulogu i opisuje - Formira mišljenje o
njihov značaj za povezanosti
čovječiji proteina sa ostalim
organizam. supstancama.
Monosaharidi, disaharidi i oligosaharidi
- Nabraja - Pravi razliku - Usvaja principe - Power point
monosaharide, između zdravog života. prezentacije.
disaharide i monosaharida, - Grafoskop.
oligosaharide. disaharida, - Slika organizma
- Poznaje njihove oligosahaida i čovjeka.
opšte osobine. polisaharida prema
- Objašnjava gdje se njihovim opštim
oni sve u prirodi osobinama i
nalaze (u biljnom i osobinama u
životinjskom čovječijem
svijetu). organizmu.
- Zna kako nastaju - Uočava razliku
polisaharidi u između pojedinih
64
Formativni ciljevi
biljnom svijetu. monosaharida i
- Objašnjava šta se disaharida.
sa njima dešava - Identifikuje ulogu
kada čovjek uzima monosaharida u
ovakvu vrstu hrane. organizmu i zna da
- Zna proces interpretira
razlaganja njihovo
polisaharida u pretvaranje u
čovječijem monosaharide koje
organizmu i kako se čovjek najviše
to razlaganje vrši u upotrebljava.
pojedinim - Identifikuje
organima najznačajniji
- Zna gdje se vrši monosaharid i zna
resorbcija ugljenih gdje se vrši
hidrata u njegova resorpcija.
organizmu i kojim - Dokazuje
putevima oni povezanost
odlaze u njihovo ugljenih hidrata sa
dalje razlaganje tj. proteinima.
u metabolizam. - Identifikuje ulogu
disaharida i
oligosaharida i zna
da interpretira
njihovo
pretvaranje u
monosaharide.
Metabolizam ugljenih hidrata
- Poznaje aerobni i - Procjenjuje ulogu - Shvata važnost - Power point
anaerobni put ugljenih hidrata u fizičke aktivnosti prezentacije.
razgradnje ugljenih oganizmu. za očuvanje - Grafoskop.
hidrata. - Pravi razliku šta se zdravlja. - Slika organizma
- Poznaje pentozni dešava u organizmu čovjeka.
put razgradnje sa ugljenim
ugljenih hidrata. hidratima kada je
- Zna gdje se vrši čovjek aktivan i
varenje i resorpcija kada je pasivan.
ugljenih hidrata. - Prepoznaje
- Zna da objasni pacijenta oboljelog
kako se vrši proces od dijabetesa.
glikolize. - Razlikuje tipove
- Zna da objasni šećerne bolesti
ciklus trikarbonskih (dijabetes
kiselina. mellitusa).
- Zna kako se
stvaraju rezervni
polisaharidi kod
čovjeka.
- Zna da objasni
kakve posljedice
nastaju prilikom
65
Formativni ciljevi
poremećaja
metabolizma
ugljenih hidrata.
- Zna da objasni
kako se održava
stalna koncentacija
ugljenih hidrata u
organizmu
(homeostaza).
- Zna da objasni
kako nastaje
šećerna bolest kod
čovjeka.
- Objašnjava
glikozirani
hemoglobin.
- Određuje ugljene
hidrate u krvi i
urinu.
Steroidi, lipidi i lipoproteini
- Definiše steroide. - Obrazlaže ulogu - Usvaja principe - Power point
- Opisuje proces steroida, lipida i zdrave ishrane. prezentacije.
nastanka sterioda. lipoproteina u - Shvata važnost - Grafoskop -
- Objašnjava organizmu. očuvanja - Slika organizma
nastanak lipida i - Razlikuje sopstvenog čovjeka.
lipoproteina. holesteroltrigliceri zdravlja.
- Poznaje de i lipoproteine u
holesteroltrigliceri organizmu čovjeka.
de i lipoproteine u - Identifikuje ulogu
organizmu čovjeka. lipida i lipoproteina
- Nabraja sve u organizmu
lipoproteine kod čovjeka.
čovjeka. - Razlikuje bitne i
- Definiše složene i nebitne masne
proste lipide. kiseline u
- Zna šta su složeni organizmu čovjeka.
lipidi i kakva je - Pravi razliku
njihova uloga kod između lipida koji
čovjeka. su korisni i lipida
- Zna kako nastaju koji su štetni za
masne kiseline. organizam čovjeka.
- Predlaže na koji
način čovjek treba
da unosi hranljive
materije u
organizam kako bi
kvalitetnije živio i
sebi produžio
životni vijek.
Metabolizam lipida
- Objašnjava varenje - Identifikuje značaj - Power point
66
Formativni ciljevi
lipida u organizmu. metabolizma lipida prezentacije.
- Zna do kojih se kao i njihovu korist - Grafoskop -
krajnjih materija za čovjeka. - Slika organizma
vrši razgradnja - Obrazlaže razliku čovjeka.
lipida. između
- Zna gdje metabolizma lipida
metabolizam lipida i ugljenih hidrata.
započinje, a gdje - Zaključuje zašto su
se vrši resorpcija čovjeku sve korisni
masti. lipidi.
- Zna da objasni i - Formira stav o
opiše kako se vrši pozitivnom i
razgradnja lipida i negativnom
koje sve supstance djelovanju lipida
utiču na ovaj na organizam
metabolizam. čovjeka.
- Objašnjava ulogu - Prognozira
enzima u posljedice
metaoblizmu pretjeranog
lipida. konzumiranja
- Objašnjava koje masne hrane.
sve materije
nastaju u tom
metabolizmu.
Enzimi i njihov značaj u laboratorijskoj dijagnostici
- Objašnjava šta su - Pravi razliku - Power point
enzimi, kakve su to između enzima koji prezentacije.
materije i kakva im su značajni za - Grafoskop -
je uloga u pojedine organe. - Slika organizma
organizmu. - Prilikom čovjeka.
- Vrši podjelu analiziranja enzima
enzima prema predviđa koji je
njihovoj organ kod čovjeka
nomenklaturi. obolio.
- Zna dejstvo enzima
u organizmu i pod
kakvim uslovima.
- Zna sve enzime
koji se određuju u
laboratorijskoj
dijagnostici.
- Objašnjava koji su
enzimi značajni za
pojedine organe u
organizmu čovjeka.
- Zna kako djeluju
ljekovi i neke
toksične materije
na enzime, a
samim tim i na
zdravlje.
67
Formativni ciljevi
Hormoni i njihov značaj u laboratorijskoj dijagnostici
- Nabraja hormone - Razlikuje - Power point
koji postoje kod najznačajnije prezentacije.
čovjeka. hormone i definiše - Grafoskop -
- Zna da odvoji mehanizme - Slika organizma
hormone po njihovog čovjeka.
njihovoj građi. djelovanja.
- Zna šta su hormoni - Razlikuje hormone
proteinske prirode, proteinske prirode,
derivati amino derivate amino
kiselina i steroidni kiselina i sterodine
hormoni. hormone.
- Zna kako se - Identifikuje ulogu
stvaraju hormoni u hormona u
žlijezdama sa organizmu.
unutrašnjim - Identifikuje kada u
lučenjem. laboratorijskoj
- Poznaje ulogu dijagnostici dolazi
hormona u do povećanja ili
organizmu čovjeka. smanjenja
- Zna postupak vrijednosti nekog
određivanja hormona.
hormona u - Prepoznaje organe
laboratorijskoj kod kojih je došlo
dijagnostici. do nekog
- Poznaje i obrazlaže poremećaja.
metode
određivanja
hormona u
laboratorijskoj
dijagnostici.
Vitamini
- Nabraja vitamine - Vrši komparaciju - Usvaja principe - Power point
koji su značajni za uloga vitamina kod zdrave ishrane. prezentacije.
život čovjeka. čovjeka. - Grafoskop -
- Navodi vitamine - Ocjenjuje ulogu - Slika organizma
koji su rastvorljivi vitamina C za čovjeka.
u mastima. organizam.
- Navodi vitamine
rastvorljive u vodi.
- Objašnjava ulogu i
značaj vitamina za
čovjeka.
- Objašnjava koji se
vitamini sintetišu u
organizmu, a koji
se unose putem
hrane.
- Objašnjava ulogu
vitamina kao
antioksidanasa.
68
Formativni ciljevi
Cerebro-spinalna tečnost (likvor)
- Poznaje ulogu - Identifikuje ulogu
likvora u organizmu likvora za
čovjeka. organizam.
Tjelesne tečnosti (urin, znoj, limfa)
- Definiše i - Pravi razliku
prepoznaje urin. između urina koji
- Zna da objasni je normalan od
pacijentu kako se urina koji je
prikuplja 24h urin. patološki i
- Poznaje hemijski prepoznaje ovu
sastav znoja i razliku vizuelno.
njihovu ulogu u
organizmu.
Jetra i njena funkcija
- Opisuje - Identifikuje koji su
metaboličke enzimi značajni za
procese koji se vrše određivanje
u jetri (u.h., funkcije jetre.
lipida). - Razlikuje enzime
- Zna da je jetra koji se određuju
organ gdje se kod funkcije jetre i
odvijaju svi važni enzima koji se
životni procesi za određuju kod
čovjeka. funkcije srca, žuči i
- Zna da je jetra pankreasa.
depo hranljivih
materija.
- Poznaje jetru kao
organ u kom se
stvara energija
potrebna čovjeku
za rad i razvoj.
- Zna analize koje se
u laboratorijskoj
praksi koriste za
ispitivanje funkcije
jetre.
- Zna da je jetra
organ koji
prerađuje sve
hranljive materije
potrebne
organizmu za rad i
razvoj.
- Zna da jetra vrši
ulogu detoksikacije
organizma.
69
- N. Majkić Singh: Medicinska biohemija, Farmaceutski fakultet –Zavod za
medicinsku biohemiju i Klinički centar Srbije – Institut za medicinsku biohemiju,
Beograd, 1994.
- V. Đurđić: Medicinska biohemija za IV razred medicinske i veterinarske stručne
škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- Z.L. Kovačević: Biohemija i molekularna biologija, Medicinski fakultet Novi Sad,
1999.

- Kompjuter i LCD projektor;
- grafoskop;
- stručna literatura.

- Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje jednom u klasifikacionom periodu.


- Diplomirani farmaceut, specijalista za medicinsku biohemiju;
- doktor medicine, specijalista za kliničku biohemiju;
- profesor hemije.

Znanja
Predmet Znanja
- Proteini i njihov - Zdrava ishrana i dijetetika - Hranljive materije i zdrava
metabolizam ishrana
- Ugljeni hidrati i njihov - Bolesti nepravilne ishrane
metabolizma
- Lipidi i njihov metabolizam
- Vitamini
- Voda i elektroliti - Praktična nastava - Elektroliti
- Proteini i njihov - Proteini
metabolizam - Monosaharidi, disaharidi i
- Ugljeni hidrati i njihov oligosaharidi
metabolizam - Lipidi
- Lipidi i njihov metabolizam - Enzimi
- Enzimi i njihov značaj u - Likvor
laboratorijskoj dijagnostici - Tjelesne tečnosti
- Likvor - Jetra
- Tjelesne tečnosti
- Jetra i njene funkcije
70
1.2.9. FARMACEUTSKA TEHNOLOGIJA
1. Naziv predmeta: FARMACEUTSKA TEHNOLOGIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 72
III 72 72
IV 66 66
Ukupno 210 210

- Sticanje neophodnih znanja o oblicima, sastavu, načinu izrade, pakovanju,
čuvanju i izdavanju ljekovitih preparata.
- Osposobljavanje za primjenu stečenih znanja u praktičnom profesionalnom radu.
- Upoznavanje organizacije i zadataka apotekarske službe u ostvarivanju
zdravstvene zaštite stanovništva.
- Upoznavanje apoteke kao zdravstvene ustanove.
- Prepoznavanje mjesta apoteke u zdravstvenom vaspitanju stanovništva.
- Upoznavanje farmakopeje i ostalih zvaničnih propisa koji se koriste pri izradi,
čuvanju, kontroli i izdavanju lijekova.
- Upoznavanje pravila za čuvanje gotovih ljekova, hemijskih supstancija, droga,
ljekova jakog i vrlo jakog dejstva, psihoaktivnih i radioaktivnih preparata.
- Upoznavanje sa osnovnim principima etike zdravstvenih radnika, pravilima
ponašanja sa pacijentima.
- Upoznavanje zadataka apotekarske službe u vanrednim uslovima.
- Sticanje znanja o vrstama farmaceutsko-tehnoloških operacija.
- Usvajanje tehnika njihovog izvođenja u apotekarskim uslovima.
- Upoznavanje sa primjenom farmaceutsko tehnoloških operacija u industrijskim
uslovima.
71
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Predmet i zadatak farmaceutske tehnologije
- Upoznaje se sa - Interpretira - Razvija sposobnost - Predavanje uz
njenim istorijskim zadatak opažanja. video projekciju.
razvojem i uviđa farmaceutske - Razvija
značaj za razvoj tehnologije. sistematičnost.
farmacije i drugih - Vrednuje značaj - Razvija preciznost.
srodnih nauka. farmaceutske
- Upoznaje slavna tehnologije za
imena ljudi iz odvajanje medicine
prošlosti značajnih od farmacije i
za njen razvoj. uviđa njenu
specificnost u
odnosu na ostale
srodne nauke.
- Oblikuje mišljenje
o povezanosti ove
nauke sa
medicinom i
spoznaje njihov
značaj za
održavanje
zdravlja
stanovništva.
Apoteka kao zdravstvena ustanova
- Definiše apoteku - Prepoznaje - Razvija radnu i - Izvođenje nastave
kao zdravstevenu apoteku kao stručnu u apoteci škole
ustanovu. zdravstvenu odgovornost. opremljenoj
- Spoznaje njene ustanovu, razlikuje posuđem i osnovnm
zadatke u prostorije i uočava aparatima.
normalnim i njihove zadatke
vanrednim - Uočava snalaženje
prilikama. i raspored ljekova
- Opisuje njene u apoteci
prostorije,apotekar - Razlikuje ljekove
ske sudove. prema jačini
- Upoznaje kako se dejstva
čuvaju ljekovite - Uviđa značaj
supstance, gotovi različitih
ljekovi, zavojni temperatura za
materijal ambalaže čuvanje lijekova.
i dr.
- Utemeljuje znanje
o podjeli lijekova
prema jačini
dejstva i njihovom
čuvanju.
- Upoznaje čuvanje i
označavanje
ljekova.
72
Formativni ciljevi
- Upoznaje pribor
njegovo pranje i
održavanje u
apoteci.
- Upoznaje se sa
galenskom i
magistralnom
izradom lijeka.
- Saznaje ulogu
pozitivne liste
Fonda zdravstva.
- Upoznaje se sa
svim vrstama
mjerenja,
osnovnim
jedinicama.
- Upoznaje sve vrste
vaga i zna da ih
opiše.
Farmaceutsko tehnoloske operacije razdvajanja - (usitnjavanje, prositnjavanje,
sedimentacija, dekatovanje, centrifugiranje, cijeđenje i presovanje, filtrovanje,
destilacija, isparavanje, sublimacija, sušenje, kristalizacija, demineralizacija, osmoza,
dijaliza, ekstrakcija).
- Upoznaje se sa - Razlikuje primjenu - Stiče sposobnost
metodama operacija. opažanja.
uređajima, - Odvaja - Uviđa vezu teorije
priborom za gravitaciono polje, prakse.
izvođenje uviđa značaj - Razumije odnos
operacija kako u medija za tehnike i prirode.
apotekarskim razdvajanje druge - Povezuje uzroke i
uslovima tako i u faze. posledice.
industrijskoj - Upoznaje prednosti - Razlikuje
proizvodnji. i nedostatke vode i mehaničke fizičke i
- Stiče saznanja o drugih rastvarača. hemijske metode.
osnovnim - Stiče saznanja o
principima pripravcima
odvajanja faza dobijenim
posredstvom raznih različitim
medija, cjedulja, metodama
filtera. ekstrakcije na
- Upoznaje različitim
standardno temperaturama sa
apotekarsko sito. vodom i drugim
- Saznaje sve o rastvaračima.
faktorima koji
utiču na tok
operacije.
- Upoznaje uređaje
kojima se to izvodi
i principe njihovog
rada, efikasnost,
73
Formativni ciljevi
ekonomičnost.
- Upoznaje vodu kao
rastvarač
prečišćenu
destilacijom ili
demineralizacijom.
- Upoznaje aktivne
principe koje
ekstrahujemo iz
droga posredstvom
rastvarača.
- Upoznaje osmozu i
osmotski pritisak,
njihov značaj za
održavanje stalne
ravnoteže
elektrolita u
serumu i tkivnim
tečnostima.
Farmaceutsko tehnoloske operacije združivanja - miješanje, apsorpcija i adsorpcija,
rastvanje i difuzija.
- Upoznaje - Razlikuje metode. - Uočava važnost
zakonitosti i pojave - Uviđa njihov nauke u
pri miješanju značaj. svakodnevnom
tečnih čvrstih i - Upoznaje značaj životu.
viskoznih ovih procesa za - Razvija
supstancija. primjenu ljekova i analitičnost.
- Prepoznaje i otpuštanja - Razvija logičko
opisuje pribor za ljekarskih mišljenje.
miješanje. supstancija.
- Stiče saznanja o
raznim vrstama
miješalica za
praškove i tečnosti
kako u
apotekarskim tako i
u industrijskim
uslovima.
- Upoznaje
heterogene
disperzne sisteme i
njihovo miješanje
sa specifnim
mašinama.
Farmaceutske operacija oblikovanja - granuliranje, komprimovanje
- Upoznaje značaj - Uočava prednosti - Razvija tačnost i
ovih metoda. pripravaka praktičnost.
- Upoznaje uređaje u dobijenih ovim - Navikava se na
industrijskim metodama. efikasnost,
uslovima. - Upoznaje značaj ekonomičnost.
ovih metoda i
74
Formativni ciljevi
njihove
specifičnosti.
- Uočava napredak u
farmaceutskoj
tehnologiji.
Farmaceutsko-tehnoloske operacije prenosa toplote - zagrijavanje, hlađenje, topljenje,
sterilizacija.
- Poznaje metode. - Prepoznaje i - Stiče pozitivan stav
- Prepoznaje uticaj razlikuje pouzdane prema zdravlju.
temperature na od nepouzdanih - Pozitivno
različite supstance. metoda procjenjuje
sterilizacije. važnost novih
- Uviđa progres u saznanja iz svoje
nauci sa ovim struke.
metodama i - Razvija osjećaj
mogućnost izrade lične odgovornosti
sterilnih prema higijeni i
pripravaka. zdravlju.
- Razlikuje pouzdano
od nepouzdanog.
Jugoslovenska farmakopeja
- Upoznaje zvanične - Razumije značaj - Navikava se na
propise u farmaciji. oficinalnih propisa, pridržavanje
- Upoznaje se sa standarda propisa i zvaničnih
zvaničnom konstanti. standarda.
stručnom
literaturom.
75
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Rastvori
- Definiše rastvore. - Razlikuje vrste - Razvija sposobnost - Korišćenje Ph Jug
- Navodi podjelu rasvora u odnosu zapažanja. IV I V
rastvora. na rasvarače. Farmakopeje.
- Poznaje - Određuje rastvore. - Korišćenje stručne
izražavanje - Upoređuje literature.
koncentracije različitost rastvora.
rasvora.
Vodeni rastvori
- Prepoznaje - Uočava razliku - Razvija analitičnost
svojstva vodenih vodenih u odnosu i logičko mišljenje.
rastvora. na ostale rasvore.
- Nabraja metode - Uočava razliku
dobijanja. rastvarača prilikom
- Navodi metode izrade.
ispitivanja vode. - Raspoznaje metode
- Poznaje metode izrade.
izrade i čuvanja
vodenih rastvora.
- Poznaje ambalažni
materijal i
signiranje u odnosu
na upotrebu
rastvora
- Navodi oficinalne
vodene rastvore.
- Poznaje osobine i
dobijanje
aromatičnih i
koloidnih rastvora.
Etanolni rastvori
- Poznaje Pravi razliku
-
karakteristike između
etanolnih rastvora. koncentrovanih i
- Poznaje način diluiranih rastvora.
čuvanja i signiranja - Preračunava
etanolnih rastvora. koncentracije
- Navodi oficinalne diluiranih rastvora.
etanolne rastvore. - Prepoznaje
oficinalne
etalnolne rastvore.
Rastvori sa raznim rastvaračima
- Poznaje rasvarače. - Uočava - Navikava se na
- Uočava fizičko - specifičnosti i pridržavanje
hemijske osobine karakteristike propisa.
rastvarača. različitih - Shvata značaj
- Zna karakteristike rastvarača. povezivanja teorije
rasvorljivosti i prakse.
supstanci u
određenim
76
Formativni ciljevi
rastvaračima.
Uljani rastvori
- Definiše uljane - Prepoznaje
rastvore. karakteristike ulja
- Prepoznaje kao rastvarača.
karakteristike ulja - Uočava
kao rastvarača. kompatibilnost ulja
- Poznaje oficinalna sa supstancama.
ulja i oficinalne - Prepoznaje
uljane rastvore. stojnice za čuvanje
- Poznaje posebnost uljanih rastvora.
čuvanja uljanih
preparata.
Tečni ljekoviti preparati koji se doziraju na kapi
- Definiše tečne - Razlikuje tečne - Navikava se na
ljekovite preparate ljekovite preparate pridržavanje
koji se doziraju na koji se doziraju na propisa.
kapi. kapi i koji su - Uočava važnost
- Navodi podjelu namijenjeni za ljekovitih
preparata u odnosu spoljašnju i preparata.
na mjesto unutrašnju - Razvija preciznost.
aplikacije (kapi za upotrebu.
nos, uši i oči). - Raspoznaje metode
- Poznaje način i tehnike izrade i
pakovanja, dobijanja rastvora.
signiranja i čuvanja - Razlikuje signiranje
rastvora. u odnosu na način
- Poznaje pravila primjene.
čuvanja i rokove - Uočava specifičnost
trajanja upotrebe kapi za oči zbog
preparata. načina izrade,
- Poznaje metode uslova čuvanja i
ispitivanja upotrebe.
preparata.
Rastvori za parenteralnu primjenu
- Definiše rastvore - Raspoznaje posuđe - Razvija pozitivan
za parenteralnu pribor i ambalažu stav prema novim
primjenu. koja se koristi saznanjima.
- Navodi podjelu prilikom pripreme i
rastvora. izrade preparata.
- Poznaje metode i - Prepoznaje
tehnike izrade upotrebu
preparata i odgovarajuće
punjenja ambalaže.
ambalaže. - Uočava metode
- Poznaje tehniku i sterilizacije.
postupke
sterilizacije prije,
u toku i nakon
izrade.
- Navodi vrste
77
Formativni ciljevi
ispitivanja rastvora
za injekcije i
rastvora za
infuzije.
- Poznaje prednosti
aplikacije
parenteralnih
preparata.
Ekstraktivni preparati
- Čajevi. - Razlikuje metode
- Poznaje droge za dobijanja različitih
izradu čajeva. vrsta enstraktivnih
- Navodi pripremu preparata.
droge za čajeve. - Uočava razlike
- Poznaje načine između
izrade, pakovanja i ekstraktivnih
čuvanje čajeva. preparata i
- Vodeni ekstraktivni tinktura.
preparati.
- Poznaje vrste
ekstraktivnih
preparata
(macerata, infuza i
dekokta).
- Poznaje tehnike
izrade preparata.
- Poznaje signiranje i
izdavanje preprata.
- Tinkture.
- Definiše tinkture.
- Poznaje
karakteristike
tinktura i način
upotrebe.
- Navodi oficinalne
preparate.
Sirupi
- Definiše sirupe. - Uočava razliku
- Navodi podjele između gotovih i
sirupa. sirupa koji se
- Poznaje prednosti i pripremaju
nedostatke sirupa. neposredno prije
upotrebe.
- Poznaje važnost
rokova trajanja
sirupa.
Suspenzije
- Navodi definiciju - Poznaje značaj
suspenzija. upotrebe
- Navodi podjelu suspenzija.
suspenzija.
78
Formativni ciljevi
- Poznaje
zastupljenost
suspenzija.
- Navodi pomoćne
materije za izradu
suspenzija.
Emulzije
- Navodi definiciju. - Uočava razliku
- Poznaje između suspenzija i
specifičnosti emulzija.
emulzija. - Prepoznaje značaj
- Navodi pomoćne emulzija u
materije i liječenju određenih
supstance prilikom bolesti.
izrade.
- Navodi upotrebu
emulzija.
Aerosoli
- Definiše aerosole. - Uočava značaj
- Prepoznaje aerosola.
supstance za izradu - Uočava prednosti
aerosola. njihove upotrebe u
odnosu na ostale
preparate.
Losioni
- Definiše losione. - Navodi značaj
- Navodi upotrebu losiona.
losiona.
- Poznaje izbor
supstanci i
ambalaže za izradu
losiona.
79
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Ljekovite masti
- Definiše pojam, - Identifikuje značaj - Razvija osjećaj
značenje i izrade masti i odgovornosti.
primjenu ljekovitih njihove primjene u - Razvija pozitivan
masti. zdravstvenoj stav prema
- Poznaje primjenu zaštiti. zdravlju.
masti u odnosu na - Uočava fizičko- - Navikava se na
mjesto aplikacije. hemijske osobine pridržavanje
- Navodi podjelu podloga i fizičko- propisa i na
masti i podloga. hemijske osobine tačnost.
- Poznaje ljekovitih
karakteristike supstanci.
ambalažnog - Prepoznaje
materijala za adekvatnu
ljekovite masti. primjenu masti u
- Poznaje čuvanje i odnosu na
ispitivanje masti. patologiju.
Okulenta (masti za
oči).
- Definiše masti za
oči. - Prepoznaje
- Navodi podloge i odgovarajuće
supstance za izradu podloge i postupke
masti za oči. dobijanja podloga.
- Objašnjava - Identifikuje aktivne
postupak izrade ljekovite supstance
(aseptični i njihova svojstva.
postupak).
- Navodi ambalažni
materijal.
- Poznaje ispitivanje
i čuvanje masti za
oči.
Paste
- Definiše pojam, - Na primjerima - Shvata važnost
značenje i cilj predlaže adekvatnu povezivanja teorije
izrade pasta. primjenu pasti. i prakse.
- Definiše tvrde i - Uočava - Stiče
meke paste. upotrebljivost samopouzdanje i
- Poznaje postupak i pasti. sigurnost.
tehniku izrade - Analizira značaj
pasta. pasti u
- Navodi ambalažni svakodnevnoj
materijal. upotrebi.
- Poznaje ispitivanje
i čuvanje pasti.
Praškovi
- Navodi definiciju i - Analizira značaj - Shvata važnost
podjelu praškova. primjene praškova. povezivanja teorije
80
Formativni ciljevi
- Navodi definiciju - Uočava važnost u i prakse.
triturata. svakondevnoj - Stiče
- Navodi definiciju upotrebi. samopouzdanje i
praškova za - Upoređuje sigurnost.
posipanje. djelovanje
- Poznaje praškova sa drugim
ispitivanje, preparatima.
pakovanje i - Vrši pravilan odabir
čuvanje praškova. supstanci za izradu
praškova.
Medicinske kapsule i tablete
- Navodi definiciju i - Analzira značaj - Razvija pravilan
podjelu kapsula i kapsula i tableta u odnos prema
tableta. svakodnevnoj zdravlju kao
- Nabraja pomoćne primjeni. društvenoj
materije za izradu - Vrši komparaciju u vrijednosti.
kapsula i tableta. odnosu na ostale
- Poznaje izradu oblike preparata.
kapsula i tableta u - Uočava razliku
industriji. upotrebe kapsula i
- Obrazlaže metode tableta.
ispitivanja i načine - Određuje
pakovanja i adekvatnu
čuvanja kapsula i primjenu kapsula i
tableta. tableta.
Supozitorije
- Navodi definiciju. - Uočava značaj - Razvija pozitivan
- Nabraja podloge, supozitorija. stav prema
fizičko-hemijske - Određuje zdravlju.
osobine podloga. svrsishodnost
- Nabraja supstance i upotrebe.
fizičko-hemijske - Upoređuje
osobine supstanci. djelotvornost u
- Poznaje pomoćne odnosu na ostale
supstance. načine aplikacije.
- Nabraja metode - Prognozira
izrade. efikasnost dejstva.
- Poznaje ispitivanja - Shvata značaj
supozitorija. dejstva.
Vagitorije
- Navodi definiciju. - Uočava značaj - Navikava se na
- Nabraja podloge, vagitorija. pridržavanje
fizičko-hemijske - Određuje propisa.
osobine podloga. adekvatnost - Uviđa važnost
- Nabraja supstance i primjene upotrebe. očuvanja kvaliteta.
fizičko-hemijske - Upoređuje dejstvo - Pozitivno
osobine supstanci. vagitorija u odnosu procjenjuje
- Poznaje pomoćne na druge oblike važnost saznanja iz
supstance. ljekovitih svoje struke.
- Nabraja metode preparata.
izrade. - Prognozira
81
Formativni ciljevi
- Poznaje ispitivanja efikasnost dejstva.
vagitorija. - Shvata značaj
dejstva.
Sapuni
- Navodi definiciju i - Razlikuje sastave i - Shvata važnost
podjelu sapuna. načine izrade povezivanja teorije
- Objašnjava sapuna. i prakse.
svojstva i primjenu - Identifikuje značaj - Razvija logičko
sapuna. sapuna u zaključivanje.
- Poznaje izradu, svakodnevnoj - Razvija sposobnost
metode ispitivanja primjeni. zapažanja.
i čuvanje sapuna.
- Nabraja sirovine za
izradu sapuna.
Zavojni materijal
- Navodi definiciju. - Opisuje značaj - Razvija pravilan
- Nabraja podjelu. upotrebe zavojnog odnos prema
- Poznaje porijeklo materijala. zdravlju kao
sirovina kao i - Uviđa važnost društvenoj
načine izrade očuvanja kvaliteta. vrijednosti.
zavojnog - Ocjenjuje kvalitet.
materijala i
tehnike
sterilizacije.
Recept
- Navodi definiciju - Čita recepture. - Shvata značaj
recepta. - Analizira recept. povezivanja teorije
- Poznaje djelove - Knjiži recept. i prakse.
recepta. - Stiče
- Objašnjava sadržaj samopouzdanje i
recepta. sigurnost.
- Obrazlaže pravila - Razvija sposobnost
propisivanja i zapažanja.
pravilnog izdavanja
recepta.

- Lj. Vićentijević: Farmaceutska tehnologija za II, III i IV razred medicinske škole -
Praktikum, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999.
- Farmaceutska tehnologija po predavanjima prof. N. Tufegčića;
- M. Jovanović,M. Stupar,G. Vuleta: Praktikum iz farmaceutske tehnologije;
- Pharmacopea Yugoslavika br. IV ;
- Zavod za farmaceutsku tehnologiju: Farmaceutska tehnologija, Beograd, 1997.

- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj standardnim školskim priborom.

- Pismeno- pismena vježba, u svakom klasifikacionom periodu.
82


- Diplomirani farmaceut.

Znanja
Predmet Znanja
- Rastvori - Farmakologija - Primjena ljekovitih
- Suspenzije - Farmakognozija preparata u terapiji
- Emulzije - Kozmetologija - Primjena droga i iscrpina
- Aerosoli droga u terapiji
- Masti i paste - Primjena farmakoloških
- Praškovi preparata u kozmetičkoj
- Medicinske kapsule, industriji
tablete, pilule
- Supozitorije
- Vagitorije
- Sapuni
- Farmaceutsko tehnološke - Farmaceutska hemija - Svojstva i osobine
operacije razdvajanja ljekovitih supstanci i
- Farmaceutsko tehnološke njihova primjena u terapiji
operacije združivanja
- Farmaceutsko tehnološke
operacije oblikovanja
- Apoteka – - Farmaceutska tehnologija - Apoteka
- Farmaceutsko tehnološke - Farmaceutsko tehnološke
operacije razdvajanja operacije razdvajanja
operacije združivanja operacije združivanja
operacije oblikovanja operacije oblikovanja
- Sterilizacija - Jugoslovenska
- Farmakopeja farmakopeja
- Rastvori - Rastvori
- Suspenzije - Suspenzije
- Emulzije - Emulzije
- Aerosoli - Aerosoli
- Masti i paste - Masti i paste
- Praškovi - Praškovi
- Medicinske kapsule, - Medicinske kapsule,
tablete, pilule tablete
- Supozitorije - Supozitorije
- Vagitorije - Vagitorije
- Sapuni - Sapuni
- Zavojni materijal - Zavojni materijal
83
1.2.10. HUMANA GENETIKA
1. Naziv predmeta: HUMANA GENETIKA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV
Ukupno 72 72

- Usvajanje pojmova, činjenica i zakonitosti biološkog nasljedjivanja i evolucije
živih bića u okvirima molekularne biologije, opšte genetike, humane genetike i
evolucije živih bića.
- Razumijevanje molekulskih osnova nasljedjivanja.
- Shvatanje da su pravila i principi nasljedjivanja univerzalni za sva živa bića.
- Povezivanje teorije i prakse kroz osposobljavanje učenika da kroz primjere i
zadatke predvidjaju osobine potomaka na osnovu osobina predaka.
- Shvatanje značaja humane genetike za razumijevanje nasljeđivanja normalnih i
patoloških osobina čovjeka.
- Razvijanje logičkog mišljenja i zaključivanja.
- Odbacivanje nenaučnih shvatanja i sticanje naučnog pogleda na razumijevanju
procesa nastanka i evolucije živih bića.
- Objašnjenje nastanka i razvoja čovjeka i pravce njegove dalje evolucije.
84
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Osnovi molekularne biologije
- Upoznaje predmet - Uočava da se - Razvija svijest o - Koristiti sheme:
i značaj životni procesi jedinstvu živog - građe i strukture
molekularne odvijaju na svijeta. DNK i RNK ;
biologije, njenu molekulskom - Razvija sposobnost - građe nukleotida.
vezu sa drugim nivou, da od građe logičkog
naukama. nukleinskih kiselina zaključivanja. - Tabelu genetičkog
- Upoznaje dva tipa zavisi građa - Razvija koda.
nukleinskih kiselina proteina, a da od samokritičnost u
DNK i RNK. njih zavise osobine mogućnost - Sheme:
- Poznaje građu, organizma. zloupotrebe nauke. - replikacija;
vrste i uloge RNK. - Uočava da su - transkripcija;
- Objašnjava nukleinske kiseline - translacija.
sličnosti i razlike nosioci, prenosioci
izmedju DNK i i izvršioci - Slikoviti prikaz
RNK. genetičkih - DNK-RNK-PROTEIN.
- Opisuje osnovnu informacija.
građu - Crta šematski - Shematski prikaz
aminokiselina i prikaz dvolančane građe nukleotida.
objašnjava zavojnice DNK.
povezivanje više - Analizira
aminokiselina u raznovrsnost
polipeptidne lance. proteina.
- Nabraja uloge - Analizira vezu
proteina. između DNK, RNK i
- Upoznaje nazive i proteina.
skraćenice - Analizira tabelu
prirodnih genetičkog koda.
aminokiselina. - Na osnovu niza
- Objašnjava tripleta nukleotida
genetički kod. pravi
- Definiše gen na komplementaran
molekulskom nivou niz aminokiselina u
i objašnjava polipeptidni lanac i
funkcije gena. obratno.
- Upoznaje - Uočava molekulsko
biosintezu objašnjenje odnosa
nukleinskih kiselina gena i proteina kao
i proteina. genskih proizvoda i
- Opisuje fenotipskih
replikaciju- sintezu osobina.
DNK. - Uočava da od
- Zna da na osnovu građe DNK zavise
jednog lanca DNK građa RNK I
objasni građu proteina.
komplementarnog - Uviđa značaj
lanca. nepromjenljivosti
- Opisuje DNK pri replikaciji.
transkripciju- - Uočava veze
85
Formativni ciljevi
sintezu RNK. izmedju DNK i
- Upoznaje osnovne RNK.
faze translacije- - Pronalazi sličnosti i
sinteze proteina. razlike izmedju
replikacije i
transkripcije.
- Analizira
mehanizme sinteze
proteina i potrebu
modifikovanja
proteina prema
potrebama ćelije i
organizma.
- Ocjenjuje
praktični značaj
proizvodnje
proteina
genetičkim
inžinjerstvom u
medicini, farmaciji
i poljoprivredi.
- Uviđa korisne i
štetne efekte
kombinacije gena
na mijenjanje
fenotipa.
Osnovni mehanizmi i principi nasleđivanja
- Upoznaje predmet - Uočava da su - Razvija sposobnost - Shematski prikaz
i značaj izučavanja osnovi mehanizmi i samostalnog strukture
genetike njenu principi zaključivanja. hromozoma u
podjelu i vezu sa nasljeđivanja - Razvija preciznost u metafazi i
drugim naukama. univerzalni za sva izvodjenju interfazi.
- Opisuje građu živa bića. zaključaka.
hemijski sastav i - Uviđa značaj - Shvata važnost - Učenike upoznati
uloge hromozoma. karakterističnog poznavanja krvnih sa odabranim
- Poznaje pojmove broja hromozoma grupa i stiče human primjerima
diploidan broj za svaku vrstu kao odnos prema nasljeđivanja
hromozoma, i mehanizme za dobrovoljnom osobina.
haploidan broj, održavanje stalnog davanju krvi.
kariotip, broja hromozoma. - Razvija osjećaj - Osposobiti učenike
kariogram. - Uočava da od humanosti prema za samostalno
- Zna šta je genotip genotipa zavise čovjeku bez obzira rješavanje
a šta fenotip. predispozicije za na pol, vjeru ili zadataka za sve
- Upoznaje se sa izražavanje druge razlike medju tipove
radovima fenotipa. ljudima. nasljeđivanja.
G.Mendela na - Formira svijest o
utvrdjivanju univerzalnosti - Sheme: duplikacije
pravila i principa pravila i principa i delecije,
nasljeđivanja. nasljedjivanja. translokacije,
- Opisuje - Prikazuje primjere inverzije i
monohibridno i monohibridnog i genetičko
86
Formativni ciljevi
dihibridno dihibridnog odredjivanje pola.
nasljedjivanje. nasljedjivanja.
- Zna za osnovne - Prikazuje primjere
tipove intermedijarnog - Sheme: transfuzija
nasljeđivanja. nasljeđivanja. krvi ABO i Rh-
- Opisuje - Dokazuje sistema krvnih
intermedijarno predvidljivost grupa.
nasljedjivanje. osobina potomaka - Rješavanje
- Objašnjava na osnovu osobina zadataka o
dominantno- predaka kroz nasljedjivanju
recesivno primjere i zadatke. krvnih grupa.
nasljeđivanje. - Uviđa kako genotip - Izrada tematskih
- Poznaje a kako sredina panoa.
kodominantno utiču na - Osnovni principi
nasljeđivanje. ispoljavanje nasljeđivanja.
- Opisuje korelativno osobina.
nasljeđivanje. - Obrazlaže na
- Nabraja stečene primjerima
osobine. interakciju među
- Upoznaje genima.
interakcije među - Analizira uzroke
genskim alelima, varijabilnosti živih
komplementarnost, bića
epistazu i - Uočava da
aditivnost. sredinski uslovi
- Opisuje izvore modifikuju osobine
genetičke živih bića.
varijabilnosti. - Razlikuje
- Objašnjava modifikacije od
kombinativno mutacija.
nasljeđivanje. - Predviđa
- Navodi primjere mogućnost
modifikacija. mapiranja
- Objašnjava prirodu hromozoma.
i nastanak - Analizira
mutacija posljedice
- Navodi primjere promjena u
rekombinacije strukturi i broju
gena kao uzroke hromozoma.
promjenljivosti - Zapaža da činioci
živih bića. sredine utiču na
- Opisuje promjene izazivanje
u strukturi mutacija.
hromozoma. - Razlikuje
- Opisuje uzroke i determinaciju od
posljedice diferencijacije
promjene u broju embrionalnih
hromozoma. ćelija.
- Upoznaje - Predviđa pol
mutagene činioce jedinke na osnovu
sredine. uslova sredine i
87
Formativni ciljevi
- Poznaje genetičku prisutnih polnih
kontrolu razvojnih hromozoma.
procesa. - Uočava da su
- Zna za različite uzroci starenja
tipove određivanja dosta nepoznati.
pola, a posebno - Uviđa značaj
opisuje genetičko stvaranja velikog
odredjivanje pola. broja i
- Saznaje da je raznovrsnosti
starenje pod antigena i
genetičkom antitijela.
kontrolom. - Predviđa krvne
- Poznaje grupe djece na
imunološke osnovu krvnih
sposobnosti grupa roditelja i
organizma kroz obratno.
reakcije antigen- - Rješava zadatke o
antitijelo. nasljeđivanju
- Upoznaje krvne krvnih grupa ABO i
grupe ABO-sistema Rh-sistema.
i poznaje osnovna - Uočava da u
pravila transfuzije ljudskim
krvi. populacijama,
- Upoznaje se sa Rh- pored bioloških,
sistemom krvnih djeluju i
grupa. društveno-socijalni
- Opisuje genetičku činioci.
strukturu
populacije i
dinamiku
održavanja
genetičke
polimorfnosti
populacija.
Osnovni principi humane genetike
- Upoznaje se sa - Uočava osnovne - Razvija svijest o - Sheme: stepeni
predmetom i principe i pravila raznolikosti i srodstva i
značajem humane nasljeđivanja. promjenljivost rodoslovno stablo
genetike. - Uočava primjenu ljudske vrste. nasljeđivanja
- Objašnjava metode znanja iz humane - Razvija svijest o osobina različitim
u izučavanju genetike u čovjeku kao tipovima
genetike čovjeka. medicini. prirodnom, nasljeđivanja.
- Rezimira znanja o - Pravi rodoslovno društvenom, - Normalan kariotip
hromozomima i stablo. kulturnom i čovjeka.
objašnjava sastav - Svrstava razumnom biću. - Odabrani primjeri i
normalnog muškog hromozome - Razvija predstavu o zadaci
i ženskog čovjeka u čovjeku kao o nasljeđivanja
kariotipa. karakteristične potpuno osobina.
- Objašnjava grupe. ravnopravnom biću - Slike osoba sa
nasledne osnove - Analizira genetičku bez obzira na Daunovim,
varijabilnosti ljudi. raznovrsnost ljudi sociološke i druge Tarnerovim i
88
Formativni ciljevi
- Pojašnjava tipove kroz kombinativno uslove. Klinefelterovim
nasljedjivanja kod nasljeđivanje - Razvija svijest da sindromom.
ljudi: monogensko, Krosing-over i na ponašanje ljudi
autozomno- mutacije gena. ima uticaj nasljedje
dominantno, - Obrazlaže primjere i socijalno
autozomno- dominantno- okruženje.
recesivno, recesivno - Razumije
determinaciju pola nasljedjivanje kod sposobnost
kod čovjeka, ljudi. prihvatanja osoba sa
nasljedjivanje - Predviđa pol mentalnom
vezano za X- djeteta na osnovu retardacijom.
hromozom, tipova gameti.
nasljedjivanje - Rješava zadatke o
vezano za Y- nasljeđivanju
hromozom. vezanom za X-
- Objašnjava i hromozome.
nabraja - Uočava da na
nasljedjivanje izražavanje
poligenih osobina, osobina čovjeka
normalnih i utiču u većem
patoloških. obimu faktori
- Upoznaje štetne sredine.
posljedice - Analizira stepene
ukrštanja u srodstva.
srodstvu. - Uočava posljedice
- Navodi uzroke brakova u krvnom
hromozomopatija. srodstvu.
- Objašnjava - Analizira najčešće
promjene u broju sindrome
hromozoma. (Daunov,Tarnerov,
- Objašnjava Klinefelterov).
promjene u - Uočava posljedice
strukturi promjene broja i
hromozoma. strukture
- Poznaje ciljeve hromozoma.
genetičkog - Prognozira
savjetovanja radi mogućnost
ranog otkrivanja nasljedjivanja
nasljednih bolesti. nasledih bolesti.
- Objašnjava - Uočava prenatalnu
genetičku dijagnozu
uslovljenost nasljednih bolesti.
ponašanja ljudi. - Predviđa koliko
- Objašnjava uslovi sredine, a
genetičku koliko genotip
uslovljenost utiču na ponašanje
mentalnih ljudi.
poremećaja. - Analizira najčešće
mentalne
poremećaje
uzrokovane
89
Formativni ciljevi
nasljeđem.
Osnovni principi evolucione biologije i antropogeneze
- Upoznaje predmet - Analizira faze u - Formira naučni - Shema Milerovog
i značaj izučavanja nastanku i pogled na stvaranje eksperimenta.
evolucione formiranju Zemlje i razvoj Zemlje i
biologije i kao i promjene na života na njoj. - Shematski prikaz
antropogeneze. njoj u različitim - Razvija logičko promjena na
- Opisuje abiogenu stadijumima rasudjivanje. Zemlji u vezi sa
evoluciju i njenog razvitka. - Odbacuje nenaučna postankom života.
postanak - Određuje nastanak shvatanja o
prvobitnih organskih nastanku i razvoju - Filogenetski razvoj
organskih sistema, jedinjenja iz živih bića. živih bića.
pojavu organskih neorganskih. - Uviđa važnost - Evolucioni nizovi
monomera i - Uporedjuje poznavanja konja i čovjeka.
polimera, organske i žive evolucionih procesa
obrazovanje sisteme i shvata i neophodnost - Sheme:
prvobitnih suštinu životnih očuvanja životne - lanac ishrane;
koarcervata i procesa. sredine. - geografska
njihovu evoluciju. - Analizira razvoj - Stiče predstavu o diferencijacija,
- Objašnjava živih bića od jedinstvu živog populacija i
postanak života i prostijih ka svijeta. postanak novih
prvobitnih složenijim - Razvija svijest o vrsta;
organizama. oblicima. zaštiti ugrožene - progresivna
- Upoznaje - Analizira flore i faune. evolucija ;
filogenetski razvoj evolucione nizove. - Uviđa da čovjekove - divergencija klasa
živih bića. - Objašnjava kroz aktivnosti mogu da kičmenjaka.
- Zna za evolucione pogodne primjere remete ekološku
teorije prije faktore evolucije ravnotežu.
Darvina. po Darvinu. - Razvija pozitivan
- Upoznaje dokaze - Analizira strukturu stav prema
evolucije. populacije i različitostima
- Poznaje život i rad uspostavljanje i ljudske
Čarlsa Darvina, održavanje populacije;predrasu
osnovne postavke genetičke de
njegove teorije ravnoteže. - Razvija svijest o
evolucije i - Navodi primjere progresivnom
savremeno prirodne selekcije razvoju
objašnjenje kroz borbu za čovječanstva.
evolucionih opstanak i
procesa. adaptacije na
- Zna da su uslove sredine.
populacija jedinice - Upoređuje
evolucione prirodnu i
promjenljivosti. vještačku
- Opisuje selekciju.
mehanizme - Analizira osnovne
evolucionih oblike interakcija
procesa. medju različitim
- Upoznaje prirodnu vrstama.
selekciju i - Upoređuje različite
adaptacije i značaj načine postanka
90
Formativni ciljevi
genetičke vrsta.
različitosti za - Analizira različite
opstanak pravce evolucije.
organizama. - Analizira uzroke
- Objašnjava koji su doveli do
koevoluciju u izumiranja nekih
ekološkim vrsta.
sistemima. - Razlikuje različite
- Zna kako postaju faze
vrste i objašnjava antropogeneze od
teoriju specijacije. prvobitnih
- Obrazlaže hominida do
genetičke razlike savremenog
medju grupama čovjeka.
organizama. - Analizira uticaj
- Upoznaje postanak bioloških,
evolucionih novina, socioloških i
pravce evolucije i kulturnih činilaca
njenu usmjerenost. na razvoj čovjeka.
- Poznaje procese
izumiranja vrsta i
nepovratnost
evolucije.
- Poznaje porijeklo
čovjeka kroz
antropoidnu
teoriju.
- Opisuje čovjekovu
biološku, socijalnu
i kulturnu
evoluciju.
- Objašnjava
perspektive dalje
evolucije čovjeka.

- D. Marinković, M. Andjelković, A. Savić,V. Diklić: Biologija za III razred
medicinske škole, Beograd, 2003.
- V. Femić: Osnove biološkog nasljedjivanja,odabrani primjeri i zadaci, Podgorica,
1996.
- P. Mišić: Genetika, Beograd, 1998.
- D. Marinković, N.Tucić, V. Kekić: Genetika, Naučna knjiga, Beograd, 1981.
- P. Radoman: Organska evolucija za III i IV razred gimnazije, Zavod za izdavanje
udžbenika Srbije, 1971.

- Opremljeni kabinet za biologiju ili specijalizovana učionica;
- kompjuter sa projektorom ili grafoskop;
- model ili slika građe DNK;
- sheme, slike, grafikoni.
91
- Usmeno, po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Pismeno, po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.



Znanja
Predmet Znanja
- Osnovni principi evolucione - Mikrobiologija - Opšta bakteriologija
biologije i antropogeneze - Opšta virusologija
- Osnovni mehanzmi i - Botanika - Razmnožavanje kod biljaka
proncipi nasljeđivanja
- Osnovi molekularne - Medicinska biohemija - Proteini
biologija
92
1.2.11. PSIHOLOGIJA I KOMUNIKOLOGIJA
1. Naziv predmeta: PSIHOLOGIJA I KOMUNIKOLOGIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 62 10 72
IV
Ukupno 62 10 72

- Upoznavanje sa predmetom, granama, metodama i tehnikama psiholoških
istraživanja.
- Sticanje znanja o organskim i društvenim činiocima psihičkog života.
- Usvajanje znanja o osnovnim psihičkim pojavama (osjećaji i opažaji, učenje,
pamćenje i zaboravljenje, mišljenje, emocije, motivacija, stavovi i vrijednosti).
- Razvijanje svijesti o činiocima koji utiču na formiranje i razvoj ličnosti.
- Razvijanje osnovnih vještina komunikacije, usvajanje pravila uspješne
komunikacije, korišćenja JA poruka.
- Usvajanje potrebnih znanja i vještina neophodnih u komunikaciji sa pacijentima u
procesu ozdravljenja, kao i vještina komunikacije u organizaciji.
- Bolje razumijevanje sebe i drugih.
- Razvijanje vještina socijalne snalažljivosti i adaptacije, samokontrole i
emocionalne stabilnosti.
93
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Predmet, grane i metode psihologije
- Navodi definiciju - Analizira proces - Bolje razumije Vježba:
psihologije i formiranja sebe i druge. - Analiza
pojašnjava cilj dominantnih - Razvija svijest o dominantnih
psiholoških psiholoških osobina relevantnosti psiholoških osobina
istraživanja. kod sebe i drugih. subjektivnih i njihovog
- Objašnjava predmet - Upoređuje odnos podataka. formiranja - rad u
proučavanja psihologije i drugih parovima.
psihologije u naučnih disciplina - Subjektivni i
zavisnosti od u procesu objektivni podaci –
sadržaja i oblika razumijevanja ljudi diskusija.
javljanja psihičkih i njihovih
pojava. raznovrsnih
- Ukratko opisuje aktivnosti.
teorijski i praktični - Uočava razliku
zadatak i imenuje između objektivnih
glavne grane i subjektivnih
psihologije. podataka i tehnika
- Nabraja i pojašnjava koje se koriste za
metode i tehnike registrovanje
putem kojih se jednih odnosno
prikupljaju podaci u drugih.
psihološkim
istraživanjima.
Organske osnove i društveni činioci psihičkog života
- Opisuje podjelu, - Analizira ulogu - Podstiče - Prikaz modela
građu i ulogu centralnog i sposobnost boljeg mozga.
centralnog i perifernog nervnog razumijevanja sebe - Šematski prikaz
perifernog nervnog sistema u nastanku i drugih. prenošnja
sistema i pojašnjava psihičkih procesa. informacija od čula
funkcije čula. - Upoređuje preko receptora do
- Nabraja žlijezde sa posledice koje CNS - navođenje
unutrašnjim nastaju usljed primjera.
lučenjem i povećanog i Radionica
pojašnjava njihovu smanjenog lučenja - Rad u manjim
ulogu. žlijezda sa grupama, igra
- Pojašnjava razvoj unutrašnjim uloga - pacijenti
psihičkog života lučenjem. (sa poremećenim
čovjeka sa aspekta - Kritički procjenjuje lučenjem žlijezda
filogeneze, teorije interakcije i sa unutrašnjim
ontogeneze, konvergencije u lučenjem) - doktor,
nativizma i objašnjenju zdravstveni
empirizma. individualnog tehničar, članovi
razvoja čovjeka. porodice i dr.
Osnovne psihičke pojave
Osjećaji i opažaji - Na primjerima - Razvija svijest o - Prikaz slika -
- Navodi i pojašnjava uočava principe individualnim ''Prisvajanje
faze javljanja organizacije razlikama u konture'',
osjećaja, akciono opažaja. opažanju. djelimične
94
Formativni ciljevi
vrijeme, vrste - Analizira uticaj - Razvija svijest o konture, slika koje
osjeta, biofidbek i ranijeg iskustva, mogućim greškama ilustruju dobar
osobine po kojima motivacije i u opažaju drugih pravac, zajedničku
se osjeti razlikuju psihofizičkog stanja ljudi. sudbinu,
jedni od drugih. na opažanje i - Podstiče preciznost asimetrične figure i
- Definiše opažaj, obrazlaže na u opažanju. zatvaranje -
osjećaja i pažnju i primjerima. diskusija
pojašnjava principe - Analizira proces zapažanja.
organizacije opažaja uzajamnosti Diskusija
i osobine pažnje. opažanja osoba, - Uticaj ranijeg
- Objašnjava razliku uticaj prve iskustva,
između osjećaja, impresije, činioce motivacije i
opažaja i pažnje. koji povećevaju psihofizičkog
- Pojašnjava proces tačnost u opažanju stanja na
opažanja osoba, i činioca koji mogu opažanje,
vrste podataka i dovesti do grešaka navođenje
uzajamnost u opažanju. primjera.
opažanja. - Upoređuje faktore - Proces uzajamnog
- Pojašnjava utisak koji utiču na opažanja, greške u
prve impresije i uzajamnost opažanju,
pristrasnosti u opažanja pacijenta navođenje
opažanju i činioce i zdravstvenog primjera.
koji utiču na tačnost radnika. - Igra uloga
ocjenjivanja drugih. - pacijent -
zdravstveni radnik.
Učenje, pamćenje i - Na primjerima - Razvija svijest o - Izrada slika od
zaboravljanje Pavlovog, značaju psiholoških strane učenika, po
- Definiše učenje i Skinerovog i uslova uspješnog instrukcijama
pojašnjava ishode Kelerovog učenja i nastavnika, koje
učenja. eksperimenta prilagođavanja ilustruju Pavlov,
- Navodi i objašnjava utvrđuje i sopstvenom načinu Skinerov i
vrste učenja prema upoređuje stepen učenja. Tornjakov
kriterijumu složenosti učenja. - Razvija vještine eksperiment,
složenosti i prema - Analizira kako uspješnog učenja. prezentacija i
sadržaju koji se uči. promjene u diskusija na času.
- Definiše pamćenje i pamćenju utiču na - Video prikaz osoba
zaboravljanje, ličnost. sa različitim
opisuje vrste - Analizira značaj vrstama
pamćenja i proces transfera u učenju. poremećaja
zaboravljanja. - Vrednuje značaj pamćenja.
- Upoznaje psihološke formiranja radnih - Izrada plana rada,
uslove i metode navika u učenju i učenja i slobodnih
uspješnog učenja. korišćenja metoda aktivnosti u cilju
uspješnog učenja. praćenja i
- Analizira svoj popravljanja svojih
uobičajni način radnih navika.
učenja. - Upoređivanje svog
načina učenja sa
idealnim - rad u
parovima.
95
Formativni ciljevi
Mišljenje i - Na primjerima - Razvija vještinu - Postavljanje
intelektualne obrazlaže faze kontrolisanja problema i njihovo
sposobnosti misaonog procesa i misaonog toka u rješavanje - rad u
- Navodi definiciju uočava njihov rješavanju parovima.
mišljenja i značaj u rješavanju svakodnevnih - Šematski prikaz
pojašnjava uticaj svakodnevnih životnih teškoća. krivulje
asocijacija, problema. - Razvija svijest o intelektualnog
shvatanja odnosa, - Vrednuje značaj postojanju razlika razvoja.
znanja i iskustva na stvaralačkog u intelektualnim - Šematski prikaz
mišljenje. mišljenja. sposobnostima klasifikacije
- Nabraja faze - Vrednuje značaj ljudi. intelektualnih
misaonog procesa i poznavanja - Razvija svijest o sposobnosti.
ukratko objašnjava intelektualnog mogućnostima - Navođenje
vrste mišljenja. razvoja, stagnacije uticaja na primjera umne
- Defniše i opadanja. sopstveni zaostalosti ljudi iz
intelektualne - Analizira svoj intelektualni okruženja,
sposobnosti, intelektualni razvoj razvoj. razgovor o
pojašnjava strukturu i mogućnosti njihovim uočenim
i upoznaje se sa unapređenja mogućnostima i
postupcima sopstvenog orjentaciono
mjerenja razvoja. svrstavanje u
intelektualnih - Uočava razliku u određenu
sposobnosti. intelektualnim kategoriju umne
- Upoznaje sposobnostima zaostalosti.
intelektualni razvoj među ljudima.
i kalsifikaciju - Analizira
intelektualnih klasifikaciju umne
sposobnosti. zaostalosti
istražuje moguće
uzroke.
Emocije - Razlikuje emocije - Shvata značaj Vježba:
- Definiše emocije, sreće, tuge, bijesa, poznavanja - Prikaz slika ili
opisuje osnovne odvratnosti, straha neverbalne gluma odrađenih
vrste i osobine i iznenađenja na komunikacije. emocija (sreća,
emocionalnih osnovu facijalne - Bolje razumije bijes, tuga,
pojava. ekspresije osobe. sopstvenu i odvratnost, strah i
- Pojašnjava organske - Analizira uticaj emocionalnost iznenađenje),
promene koje eksperimentisanja drugih ljudi. razilkovanje
nastaju prilikom adolescenta sa - Razvija svijest o emocionalnog
ispoljavanja emocija sobom, usvajanja značaju stanja od strane
i način izražavanja različitih stavova, emocionalne učenika.
emocija. uticaja vršnjačkih samokontrole u - Diskusija -
- Na osnovu grupa i cilju očuvanja svog emocionalnost
šematskog prikaza povremenog mentalnog zdravlja dijete/adolescent/
pojašnjava razvoj povlačenja u sebe i bolje socijalne odrasli.
emocija prema na formiranje interakcije. Vježba:
Katarini Bridžes i identiteta i - Uvježbavanje
pojašnjava razliku sazrijevanje. emocijalne
između primarnih i - Uočava značaj samokontrole u
složenih emocija. emocionalne različitim
- Objašnjava samokontrole u socijalnim
96
Formativni ciljevi
specifičnosti socijalnim interakcijama -
emocionalnog života interakcijama i igra uloga.
adolescenta. postizanju željenih - Adekvatan i
- Navodi definicije ciljeva. neadekvatan
emocionalne - Analizira značaj emocionalni odnos
samokontrole emocija za zdravstveni radnik-
stresne situacije, mentalno zdravlje i pacijent – igra
stresa i emocionalne uspostavljanja uloga.
reakcije. adekvatnih Radionica
emocionalnih - Promjene, JA
odnosa između nakada, JA sada,
zdravstvenog Ja u budućnosti
radnika i pacijenta. (cilj: upoznavanje
- Analizira uticaj promjena koje se
emocionalne dešavaju tokom
neravnoteže - adolescenskog
stresa na različita uzrasta)
psihosomatska
oboljenja.
Motivacija - Vrednuje značaj - Bolje razumije - Šematki prikaz
- Pojašnjava pojam homeostaze i frustracione osnovnog
motiva, razliku homeostatskih reakcije kod sebe i motivacionog
između motiva i mehanizama u drugih. ciklusa.
motivatora i vrste organizmu. - Bolje razumije - Šematski prikaz
motiva prema - Uočava proces i motivaciono Lestvice motiva
različitim značaj ponašanje i prema Maslovu.
kriterijumima. socijalizacije pokušaje Diskusija
- Pojašnjava razliku u bioloških potreba. zadovoljenja - Načini
značaju motiva - Analizira i željenih motiva zadovoljavanja
gladi, žeđi i obrazlaže na kod sebe i drugih. bioloških potreba
seksualnog motiva. primjerima - Razvija svijest o (gladi, žeđi i dr.)
- Objašnjava proces Masljovljevu značaju korišćenja djeca/odrasli.
socijalizacije hijerarhiju motiva. znanja o motivima - Navođenje
bioloških potreba. - Obrazlaže na i mehanizmima primjera
- Upoznaje lične i primjerima odbrane u boljoj reagovanja na
socijalne motive reakciju osobe na saradnji i sa frustraciju, i
- Navodi i pojašnjava frustracije i način ljudima. prevazilaženje
hijerarhiju motiva prevazilaženja frustracije - rad u
po Maslovu. frustracije. parovima.
- Definiše i pojašnjava - Analizira - Radionica
pojmove: barijera, mehanizme - Rad u manjim
frustracija, odbrane koje ljudi grupama -
tolerancija na najčešće koriste u mehanizmi odbrane
frustraciju, opravdavanju i njihovo
potiskivanje, neprihvatljivog ispoljavanje -
mehanizam ponašanja. svaka grupa ima
odbrane. - Koristi znanja o zadatak da
- Nabraja i pojašnjava motivima demonstrira jednu
različite vrste (Masljovljeva životnu situaciju
mehanizma teorija hijerarhije, koja je u skladu sa
odbrane. frustracija, nekim od
97
Formativni ciljevi
tolerancija na mehanizama
frustraciju, odbrane.
potiskivanje) u - Igra uloga
procesu oporavka - Pacijent
bolesnika. zdravstveni radnik
(korišćenje znanja
o motivima).
Interesovanja, -Uočava razliku u - Analiza
stavovi i vrijednosti korišćenju međusobnih
- Navodi definiciju slobodnog vremena interesovanja i
interesovanja i u zavisnosti od načina korišćenja
pojašnjava vrste interesovanja slobodnog vremena
interesovanja. među ljudima. - rad u parovima.
- Pojašnjava razliku - Vrednuje značaj Radionica
između stavova i poznavanja - Na temu
vrijednosti. različitih vrsta zdravstvena
- Navodi činioce koji interesovanja u propaganda
utiču na formiranje cilju - Izrada poruka u
stava, otpornost prilagođavanja vidu razglednica,
stava na promjenu i interesovanjima plakata, letaka,
način promjene slobodnog vremena panoa, TV i radio
stava. pacijenta u oglasa, kratkih
- Definiše socijalne procesu oporavka. video zapisa i sl.
predrasude i - Obrazlaže na Diskusija
pojašnjava način primjerima i - Stavovi, otpornost
borbe protiv vrednuje značaj promjena.
predrasuda. činioca koji utiču Radionica
- Pojašnjava termin na formiranje - „Šta mi je važno-
zdravstvena kultura stava, otpornost i moje vrijednosti“
i činioce koji utiču promjenu. (cilj: razmišljanje
na formiranje - Vrednuje značaj i o sopstvenim
zdravstvenih činioce koji utiču u vrijednostima,
stavova. borbi protiv uviđanje da se
- Nabraja i pojašnjava predrasuda. hijerarhija
psihološka načela - Izrađuje reklame o vrijednosti mijenja
zdravstvene zdravstvenoj u zavisnosti od
propagande. propagandi, različitih faktora“)
poštujući načela
zdravstvene
propagande.
Ličnost i organizacija psihičkog života
Struktura ličnosti - Kroz primjere - Razvija svijest o - Šematski prikaz
- Navodi definiciju obrazlaže postojanju razlike tipologije ličnosti
ličnosti i pojašnjava doslednost, u emocionalnom prema Hipokratu.
pojmove jedinstvenost i reagovanju na - Prikaz slika-
doslednosti, osobenost frustracije među tipologije ličnosti
jedinstvenosti i ponašanja neke ljudima. prema starim
osobenosti osobe. - Bolje razumije Grcima.
ponašanja. - Na osnovu sebe i druge. - Navođenje
- Definiše i šematskog prikaza primjera iz
pojašnjava analizira četiri tipa okruženja koji
98
Formativni ciljevi
pojmove: temperamenta najbolje
temperament, prema Hipokratu. odgovaraju
sposobnosti, - Pronalazi tip Hipokratovoj
karakter, svijest o ličnosti iz tipologiji ličnosti.
sebi, realno i okruženja koji
idealno JA. najbolje
- Navodi i pojašnjava odgovaraju po
klasifikaciju ispoljavanju
strukture ličnosti na osobina ovoj
osnovu tipologiji.
temperamenta, - Analizira značaj
sposobnosti, ispoljavanja
karaktera i svijesti o karakternih osobina
sebi. kroz odnose prema
- Pojašnjava vezu drugim ljudima,
između tjelesnih sebi, radnim
osobina i ličnosti po zadacima i
Krešmeru i Šeldonu. društvenoj
zajednici.
- Na primjerima
obrazlaže razliku
između realnog i
idealnog JA,
privatnog i javnog
JA.
Dinamika ličnosti - Obrazlaže na - Razvija vještinu Oluja misli
- Navodi definiciju primjerima sukobe izbora željenog (Brainstrom)
dinamike ličnosti. motiva dvostrukog motiva pri - Kada ste bili u
- Pojašnjava privlačenja, svakodnevnim situacijama sukoba
unutarlične i dvostrukog sukobima motiva u motiva i kako ste ih
interpersonalne odbijanja i socijalnoj riješili?
sukobe. privlačenja, i interakciji. - Koje vaše uloge
savlađuje tehnike - Bolje razumije svakodnevno
izbora željenog sopstveno dolaze u sukob?
cilja. ponašanje i - Kako obično
- Analizira sukobe ponašanje drugih rješavate sukob?
uloga i sukobe ljudi. - U kojim
saznanja kroz situacijama se
navođenje javljao vaš saznajni
primjera. nesklad?
- Kako ste ga
doživjeli i riješili?
Razvoj ličnosti - Analizira uticaj - Razvija svijest o - Debata
- Navodi i pojašnjava srdačnog i uticaju porodice, - Srdačan ili uzdržan
činioce koji utiču na uzdržanog odnosa škole, kulture i odnos.
razvoj ličnosti. na razvoj ličnosti. društvenog sistema - Ograničenje ili
- Pojašnjava uticaj - Upoređuje tipove na razvoj ličnosti. sloboda.
vaspitanja u vaspitanja gdje se - Razumije značaj - Test emocionalne
okviru porodice djetetu daju emocionalne zrelosti,
na razvoj ličnosti. izvjesna zrelosti u cilju međusobna
- Pojašnjava uticaj ograničenja i uspješne socijalne procjena zrelosti-
99
Formativni ciljevi
škole, kulture i potpuna sloboda na saradnje sa rad u parovima,
društvenog razvoj ličnosti. ljudima. analiza ajtema
sistema na razvoj - Analizira testa (kriterijuma
ličnosti. kriterijume zrelosti zrelosti) kroz
- Imenuje razvojne ličnosti i upoređuje diskusiju.
faze i pojašnjava sa stupnjem
zrelost ličnosti. sopstvene zrelosti.
Promjene i poremećaj - Analizira - Razvija svijest o - Diskusija
društvenog života kriterijume značaju adaptivnog - Normalnost/
- Pojašnjava razliku normalnosti i ponašanja u sredini nenormalnost.
između normalnog nenormalnosti. u cilju formiranja - Video prikaz
i nenormalnog - Upoređuje zdrave i zrele psihotičnog,
ponašanja. simptome neuroze, ličnosti. neurotičnog
- Upoznaje glavne psihoze i - Razvija svijest o ponašanja i
kategorije psihopatije i navodi značaju kontrole psihopatije.
mentalnih primjere. nad svojim - Prikaz slika
poremećaja - - Analizira uzroke i postupcima, delikventnog
neuroze, psihoze, mjere sprečavanja razmjene ponašanja, djece iz
psihopatije. delikvencije. osjećanja, stabilne potpunih i
- Imenuje i - Analizira uzroke, procjene sebe i nepotpunih
objašnjava oblike faze razvoja i drugih u porodica, zatim
neprilagođenog posledice svakodnevnim primjera dobro
ponašanja. alkoholizma i socijalnim organizovanog i
narkomanije. interakcijama. naorganizovanog
- Uviđa značaj - Razvija društvenog
emocionalne emocionalnu sistema,
stabilnosti u stabilnost. podsticanje
svakodnevnim učenika da uoče
životnim uzroke
interakcijama. neprilagođenog
ponašanja.
- Pretraživanje
interneta od strane
učenika na temu
narkomanija,
ispovijesti
narkomana, vrste
droga i posledice,
pretraživanje slika,
diskusija zapažanja
ili izrada tematskih
panoa.
Komunikacija
- Definiše pojam - Uočava značaj - Razvija sopstveni - Brainstorming
komunikacije. učenja o procesu komunikacioni stil. pojma
- Navodi vrste komunikacije. - Prepoznaje učenje komunikacija.
komunikacije - Prepoznaje značaj komunikacionih
(podjele prema komunikacije za vještina kao izazov
vrsti znakova, razvoj pojedinca i i priliku za
uspješnosti, društva. sopstveni
složenosti). - Navodi primjere napredak.
100
Formativni ciljevi
- Navodi osnovne različiih
elemente neverbalnih
komunikacionog znakova.
procesa.
Pravila uspješne komunikacije i uzroci neuspješne komunikacije
- Poznaje načela - Na primjerima - Prihvata konflikte u - Brainstorming
funkcionalne prepoznaje komunikaciji kao pojmova
komunikacije. ne/jasne poruke. prirodnu pojavu i ne/uspješna
- Navodi uzroke - Prepoznaje priliku za komunikacija.
neuspješnog, različitost napredovanje i - Vježba –
nejasnog percepcija i razvijanje odnosa razlikovanje jasnih
komuniciranja. neprihvatanje sa ljudima. i nejasnih poruka.
- Navodi tehnike sopstvene - Razvija toleranciju - Vježba – rad u
nenasilne odgovornosti kao i prihvata parovima - aktivno
komunikacije. uzročnike različitost. slušanje.
- Navodi principe konflikta. - Vježba – upotreba
dobrog slušaoca i - Uspješno razlikuje JA rečenica u
lažnog slušaoca. JA-TI rečenice konfliktnoj situaciji
prema efektu koji
postižu u
interakciji.
- Koristi JA rečenice
za izražavanje svog
stava, osjećanja i
sugestija.
- Razvija tehniku
aktivnog slušanja.
Odnos bolesnik - tehničar zdravstvene njege, komunikacija sa pacijentima, pomoć
pacijentima u procesu ozdravljenja
- Poznaje bonton u - Shvata da su - Razvija - Vježba - rad u
komunikaciji sa ljubaznost i odgovornost. parovima –
pacijentima. strpljenje standard - Razvija razgovor sa
- Navodi ponašanja u samostalnost u pacijentom
karakteristike komunikaciji sa uspostavljanju (nestrpljivim,
komunikacije koja klijentom. kontakta sa prezahtjevnim,
pozitivno utiče na - Upotrebljava pacijentom. teško bolesnim,
stanje pacijenta. pravilan i jasan ljutim itd.).
način izražavanja.
- Kontroliše emocije,
izbjegava
pretjeranu
privatnost i
bliskost.
- Daje pozitivne
komentare, kojima
unosi vedrinu u
komunikaciju sa
klijentima.
Komunikacija u organizaciji
- Upoznaje pojam i - Uočava - Razvija vještina - Radionica – rad u
navodi vrste grupa specifičnosti timskog rada i malim grupama –
101
Formativni ciljevi
i organizacije. pojedinih vrsta pregovaranja. donošenje odluka u
- Navodi grupa. timskom radu.
specifičnosti - Uočava
strukture grupe s karakteristike
obzirom na moć i grupe s obzirom na
vrste moći. razne vrste moći.
- Navodi - Razumije važnost
karakteristike poštovanja
komunikacione i hijerarhije u
sociometrijske organizaciji.
strukture grupe. - Pravi razliku
- Definiše pojam između različitih
odlučivanja i oblika grupa.
opisuje faze - Analizira proces
procesa donošenja grupnog
odluke. odlučivanja.
- Upoznaje grupno i - Pravi razliku i
individualno uočava prednosti
rješavanje grupnog rješavanja
problema. problema u odnosu
na individualno.

- N. Havelka: Psihologija za II i III razred medicinske škole, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2002.
- M. Zvonarević: Psihologija, priručnik za nastavnike, Školska knjiga, Zagreb, 1964.
- Z. Trikić, D. Koruga, J. Branješević, V. Damjanović, S. Vidović: Vršnjačka
medijacija-Od svađe slađe, Njemačka organizacija za tehničku saradnju(GTZ)
GmbH, Beograd, 2006.
- T. Mandić: Komunikologija, Psihologija komunikacije, Clio, Beograd, 2005.
- B. Piz, A. Piz: Definitivni vodič kroz govor tela, Mono&Manana, Beograd, 2005.
- B. M. Rosenberg: We can work it out, Resolving Conflicts Peacefully and
Powerfully, Puddle Dancer Press, Encititas, CA, 2003.

- Video projektor;
- projektno platno;
- računarsaka učionica sa pristupom internetu (po potrebi);
- odgovarajuće slike, šeme, video zapisi, stručni časopisi;
- flip-čart.

- Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje jednom u klasifikacionim periodu.

102
- Profesor psihologije;
- diplomirani psiholog;
- profesor pedagogije;
- diplomirani pedagog.

Znanja
Predmet Znanja
- Nervni sistem - Anatomija sa fiziologijom - Organske osnove i činioci
psihičkog života
- Odnos bolesnik - tehničar - Praktična nastava - Komunikacija sa
zdravstvene njege, pacijentima, rodbinom,
komunikacija sa saradnicima
pacijentima, pomoć - Uzimanje i obrada
pacijentima u procesu materijala za
ozdravljenja laboratorijsko ispitivanje
- Promjene i poremećeji - Uzimanje bolesničkog
duševnog života materijala za različite vrste
- Pravila uspješne i ispitivanja
neuspješne komunikacije - Psihička priprema
- Komunikacija u organizaciji pacijenta za različite
dijagnostičke procedure
- Mentalni poremećaji - Humana genetika - Promjene i poremećaji
duševnog života
- Klasifikacija umne - Etika - Etički odnos prema
zaostalosti pacijentima sa mentalnim
- Timski rad retardacijama
- Komunikacija u organizaciji
103
1.2.12. FARMACEUTSKA HEMIJA
1. Naziv predmeta: FARMACEUTSKA HEMIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV 66 66
Ukupno 138 138

- Razvijaju smisao za organizovan rad, tačnost ,sistematičnost i urednost.
- Stiču znanja o značenju sadržaja koji se izučava u fermaceutskoj hemiji.
- Stiču znanja o ljekovitim supstancama koje se najviše koriste u savremenoj
medicini, tj. o oficinalnim ljekovima i ljekovitim preparatima neorganskog
porijekla.
- Stiču sposobnost povezivanja sadržaja predmeta sa srodnim naukama.
- Osposobljavaju se za pravilno korišćenje odgovarajuće literature.
- Stiču znanja o značenju sadržaja koji se izučava u ovkiru organskog dijela
fermaceutske hemije.
- Stuču znanja o farmakodinamskim grupama i o ljekovitim supstancama koje im
pripaduju (monografije, oficinalne po ph jug IV i V farmakopeji ).
- Osposobljavaju se da analitičkim metodamna identifikuju organske ljekovite
supstance.
104
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod
- Definiše ciljeve i - Interpretira značaj - Razvija sposobnost
zadatke farmaceutske opažanja.
farmaceutske hemije i vrši njenu - Razvija pravilan
hemije i ukazuje podjelu. odnos prema
na njen značaj. - Uočava sličnosti sa zanimanju.
- Navodi podjelu srodnim naukama.
farmaceutske
hemije.
Farmakopeja
- Upoznaje razvoj - Uočava bitne - Razvija sposobnost - Korišćenje Ph Jug
farmakopeje. faktore u razvoju opažanja. IV i V
- Definiše farmakopeje. Farmakopeje.
farmakopeju kao - Vrši komparaciju
knjigu. između Ph Jug IV i
- Objašnjava V Farmakopeje.
farmakopeju kao
zakonsku osnovu.
Neorganski dio farmaceutske hemije
Jedinjena I grupe periodnog sistema elemenata (PSE)
Jedinjenja natrijuma - Razlikuje ljekovite - Stiče naviku - Korišćenje Ph Jug
- Nabraja jedinjenja supstance I grupe poštovanja propisa. IV i V
Natrijuma koja su PSE. Farmakopeje.
oficinalna po Ph - Vrši komparaciju
Jug IV i V između jedinjenja.
Farmakopeji. - Analizira
- Opisuje njihove monografije:
monografije. natrijum-hlorida,
natrijum-bromida,
natrijum-jodida,
natrijum-
tetraborata,
natrijum-bezoata.
- Analizira
dobijanje, osobine,
dokazivanje,
nečistoće,
odrađivanje
sadržaja,
upotrebu, čuvanje,
inkompatibilnost
ovih monografija.
Jedinjenja kalijuma - Razlikuje - Navikava se na - Korišćenje Ph Jug
- Nabraja oficinalna jedinjenja kalijuma pridržavanje IV i V
jedinjenja kalijuma i vrši komparaciju. propisa. Farmakopeje.
(Ph Jug IV i V - Analizira
Farmakopeje). monografije
- Opisuje njihove kalijumovih
monografije. jedinjenja
105
Formativni ciljevi
(kalijum, hlorid,
kalijum-bromid,
kalijum-jodid,
kalijum-
permanganat,
kalijum-citrat).
- Uočava značaj
oficinalnih
jedinjenja
kalijuma.
Jedinjenja - Analizira - Navikava se na - Korišćenje Ph Jug
amonijuma monografije pridržavanje IV i V
- Definiše oficinalnih propisa. Farmakopeje.
monografiju jedinjenja.
amonijom-hlorida i
srebro-nitrata.
jedinjenja I grupe
PSE.
Jedinjenja II grupe Periodnog sistema elemenata (PSE)
Jedinjenja - Uočava značaj - Navikava se na - Korišćenje Ph Jug
magnezijuma magnezijumovog pridržavanje IV i V
- Navodi značaj jona za ljudski propisa. Farmakopeje.
magnezijumovog organizam.
jona za ljudski - Analizira
organizam. monografije
- Nabraja jedinjenja oficinalnih
magnezijuma koja jedinjenja
su oficinalna po Ph magnezijuma
Jug IV i V (magnezijum-oksid,
Farmakopeji. magnezijum-sulfat,
- Opisuje njhove talk, magnezijum-
monografije. karbonat-teški i
laki).
Jedinjenja kalcijuma - Identifikuje značaj - Navikava se na - Korišćenje Ph Jug
- Navodi značaj kalcijumovog jona pridržavanje IV i V
kalcijumovog jona za ljudski propisa. Farmakopeje.
za ljudski organizam. - Razvija pozitivan
organizam. - Razlikuje oficinalna stav prema
- Navodi jedinjenja jedinjenja zdravlju.
koja su oficinalna kalcijuma.
po Ph Jug IV i V - Analizira
Farmakopeji. monografije
- Obrazlaže njihove - oficinalnih
monografije. jedinjenja
kalcijuma
(kalcijum-hlorid,
kalcijum-karbonat,
kalcijum-sulfat-
dihidrat, kalcijum-
stearat).
106
Formativni ciljevi
Jedinjenja cinka Identifikuje značaj -
- Navikava se na - Korišćenje Ph Jug
- Definiše značaj cinkovog jona u pridržavanje IV i V
cinkovog jona za ljudskom propisa. Farmakopeje.
ljudski organizam. organizamu i - Razvija pozitivan
- Navodi jedinjnja terapiji. stav prema
cinka koja su - Poznaje oficinalna zdravlju.
oficinalna po Ph jedinjenja cinka:
Jug IV i V cink-oksid, cink-
Farmakopeji. hlorid, cink-sulfat,
cink-stearat i
analizira njihov
monografije.
Jedinjenja žive - Razlikuje živina - Korišćenje Ph Jug
- Definiše živu kao jedinjenja. IV i V
element i - Analizira Farmakopeje.
objašnjava njene toksikološki i
osobine. farmakološki
- Opisuje značaj živinih
monografiju jedinjenja.
živa(II)hlorida- - Intrpretira
sublimata. monografiju živa
(II) hlorida.
Jedinjenja III grupe periodnog sistema elemenata (PSE)
Jedinjenja bora - Identifikuje - Diskusija na temu:
- Navodi značaj bora rasprostranjenost Uticaj bora na
kao oligoelemenat. jedinjenja bora u gustinu koštane
- Upoznaje se sa prirodi. mase.
monografijom - Uočava dobijanje
boratne kiseline. bora i ocjenjuje
značaj elementa u
medicini.
- Analizira
monografiju
boratne kiseline.
Jedinjenja - Analizira značaj i - Korišćenje Ph Jug
aluminijuma primjenu IV i V
- Opisuje jedinjenja Farmakopeje.
rasprostranjenost aluminijuma.
aluminijumovih - Analizira - Seminarski rad:
jedinjenja. monografije: Upotreba gline u
- Obrazlaže - aluminijum- medicini kroz
monografije hidroksida, istoriju.
oficinalnih - aliminijum-sulfata,
jedinjenja - aluminijum-
aluminijuma. kalijum-sulfata.
- Pojašnjava - Interpretira sastav
nastanak gline i gline, nalazišta i
rezimira upotrebu upotrebu u
gline u medicini, medicinske svrhe.
farmaciji i - Upotrebljava glinu
kozmetici. za izradu velikog
107
Formativni ciljevi
broja kozmetičkih
preparata.
- Uočava
monografiju gline-
Bolus alba-e.
Jedinjenja bizmuta - Interpretira - Pozitvno - Korišćenje Ph Jug
- Definiše oficinalne terapijsku procjenjuje IV i V
monografije upotrebu važnost novih Farmakopeje.
bizmut- oficinalnih saznanja iz svoje
supcarbonata i supstanci bizmut- struke.
bizmit-sulfata. supcarbonata i
- Navodi nalazišta bizmit-sulfata:
jedinjenja dobijanje, osobine,
bizmuta. dokazivanje,
nečistoće,
odredjivanje
sadržaja,
upotrebu, čuvanje,
ispitivanje
vrijednosti i
inkompatibilnost.
Jedinjenja IV grupe periodnog sistema elemenata (PSE)
Carbo medicinalis - Identifikuje - Seminarski rad:
Medicinski ugalj osobine ugljenika. Primjena
- Definiše osnovne - Razlikuje metode Medicinskog uglja u
oblike dobijanja iz savremenoj
elementarnog biljnog ili terapiji.
ugljenika. životinjskog
- Navodi poseban materijala.
oblik - „amorfni“ - Pojašnjava
ugljenik – i adsorpcione
objašnjava njegov osobine i navodi
značaj u medicini. pozitivnu
- Definiše obrađeni adsorpciju.
amorfni ugljenik - Uočava aktivaciju
kao aktivni ugalj. medicinskog uglja.
- Objašnjava - Razlikuje
monografiju carbo medicinski ugalj od
medicinalisa. „običnog“ uglja.
- Izvodi monografiju
Carbo medicinalisa.
Jedinjenja V grupe PSE (Periodnog sistema elemenata)
Okisigen i jedinjenja - Identifikuje - Razvija pozitivan - Korišćenje Ph Jug
oksigena osobine kiseonika i stav prema novim IV i V
Kiseonik njegovo dobijanje saznanjima. Farmakopeje.
- Opisuje važna za medicinsku - Navikava se na
jedinjenja upotrebu. pridržavanje
kioseonika i - Uočava značaj propisa.
vodonika u kiseonika za ljudski - Razvija pozitivan
farmaciji. organizam. stav prema
- Navodi i objašnjava - Analizira zdravlju.
108
Formativni ciljevi
monografije: monografiju
prečišćene vode, prečišćene vode
vode za injekcije i (Aqua purificata).
koncetrovanog - Analizira
hidrogen- monografiju vode
peroksida. za injekcije (Aqua
pro injectione).
- Analizira
monografiju
koncetrovanog
hidrogen-
peroksida.
Sumpor i jedinjenja - Određuje značaj - Razvija logičko
sumpora sumpora za ljudski mišljenje.
- Definiše organizam. - Razvija pozitivan
elementarni - Uporedjuje stav prema
sumpor. sublimovani, zdravlju.
- Objašnjava taložni i prečišćeni
rasprostranjenost sumpor.
(nalazišta) i - Analizira
dobijanje sumpora. monografije
- Navodi vrste prečišćenog
sumpora koji su sumpora.
oficinalni po Ph Jug - Analizira
IV i V Farmakopeji. monografiju
taložnog sumpora.
Hlor i jedinjenja - Identifikuje - Uočava važnost
hlora toksičnost nauke u
- Definiše elementarnog svakodnevnum
toksikološki značaj hlora. životu.
elementarnog - Uočava značaj
hlora. aktivnog hlora.
- Definiše tečne - Vrši komparaciju
preparate hlora. između Hlorne
- Definiše čvrste vode i Žavelove
preparate hlora. vode.
- Razlikuje čvrste
preparate aktivnog
hlora-hlorni kreč.
- Analizira
monografiju
koncentrovane
hloridne kiseline.
Jedinjenja joda - Vrši identifikaciju i - Uočava važnost - Pretrazivanje
- Definiše i ispitivanje stepena nauke u Interneta.
objašnjava značaj čistoće joda. svakodnevnum
elementarnog joda. - Razlikuje životu.
- Opisuje dobijanje oficinalne - Razvija pozitivan
resublimovanog preparate joda: stav prema
joda. vodeni rastvor joda zdravlju.
- Opisuje (Solutio iodi
109
Formativni ciljevi
monografiju aquosa) i alkoholni
resublimovanog rastvor joda (Iodi
joda. solutio
- Nabraja oficinalne aethanolica).
preparate joda. - Uočava značaj
preparata joda.
Jedinjenja gvožđa - Uočava značaj - Pretrazivanje
- Navodi značaj dvovalentnog Interneta.
gvožđa za ljudski gvožđa u
orhanizam. resorpciji.
- Opisuje oficinalne - Analizira
preparate po Ph monografije gvožđe
Jug IV i V (II) sulfata i gvožđe
Farmakopeji. (II) glukonata
- Upotrebljeva nove
preparate gvoždja
(III) koji se
resorbuju aktivnim
putem.
Organski dio farmaceutske hemije
Značaj organskih jedinjena u terapiji
- Nabraja neorganska - Razlikuje - Razvija pozitivan - Obnavljanje
jedinjenja koja se neorganska od stav prema novim poglavlja iz
još i danas koriste organskih saznanjma. organske hemije:
u magistralnoj jedinjenja. - Razvija analitičnost osnovna hemijska
praksi. - Analizira značaj i logično mišljenje. struktura
- Ističe značaj supstanci prirodnog - Razvija pravilan najvaznijih
supstanci prirodnog porijekla. odnos prema organskih
porijekla. - Uočava razvoj u prirodnim jedinjenja.
- Objašnjava značaj sintezi organskih naukama.
organskih molekula molekula.
u hemiji ljekova i - Vrši korelaciju sa
terapiji. drugim prirodnim
- Opisuje put sinteze naukama koje su
organskog od značaja za
jedinjenja od dobijanje tj.
laboratorije do sintezu organske
pacijenta. molekule koja će
postati lijek.
- Analizira sintezu
organskim
molekula od
laboratorije do
apoteke tj.
pacijenta.
Veze između hemijske strukture i dejstva lijeka
- Definiše - Razlikuje uticaje - Razvija pravilan - Osvrt na najvažnije
funkcionalne grupe funkcionalnih grupa odnos prema funkcionalne
koje su od na dejstvo lijeka - prirodnim grupe.
posebnog značaja farmakološki naukama.
za dejstvo lijeka. efekat. - Razvija analitičnost
110
Formativni ciljevi
- Uočava uticaj i logičko mišljenje.
alifatičnog niza i
alkil grupe na
dejstvo.
- Objašnjava dejstvo
benzenovog
ciklusa, hidroksilne
grupe (alkoholne,
fenolne i enolne),
aldehidne, keto i
karboksilne grupe.
- Upoređuje uticaje
amino, nitro i azo
grupe na dejstvo
lijeka.
- Analizira uticaje
hetro ciklusa sa
nitrogenom i
sumporom na
farmakološki
efekat lijeka.
- Uočava i poznaje
izomeriju.
Nafta i derivati nafte
- Opisuje nalazišta i - Analizira dobijanje - Uočava važnost - Pretrazivanje
objašnjava nafte i njenih nauke u Interneta.
dobijanje nafte. derivata (frakciona svakodnevnom
- Definiše osobine destilacija). životu.
nafte. - Anlizira - Shvata značaj
- Navodi monografiju povezivanja teorije
farmakološki medicinskog i prakse.
najvažnije benzina. - Navikava se na
derivate. - Upoređuje pridržavanje
monografije propisa.
čvrstog i tečnog
parafina
(Paraffinum
solidum et
Paraffinum
liquidum).
- Upoređuje i
analizira
monografije žutog i
bijelog vazelina
(Vaselinum flavum
et Vaselinum
album).
Fungicidi i fungistatici
- Definiše fungicidno - Razlikuje - Uočava važnost
i fungistatičko jedinjenja sa nauke u
dejstvo ljekovite fungicidnim svakodnevnom
111
Formativni ciljevi
supstance. dejstvom od životu.
- Navodi ljekovite jedinjenja sa
supstance koje se figiostatičkim
najčešcće koriste. dejstvom.
- Vrši podjelu prema - Interpretira
hemijskim podjelu i značaj
grupama. fungicidnih
ljekovitih
supstancija.
Antiseptici i dezinficijensi
- Definiše pojam, - Interpretira i - Korišćenje Ph Jug
podjelu i značaj uporedjuje IV i V
antiseptika i neorganske i Farmakopeje.
dezinficijenasa. organske supstance
- Obrazlaže sa antiseptičnim i
oficinalne dezificijentnim
monografije po po djelovanjem.
Ph Jug IV i V - Analizira
Farmakopeji. monografije:
jodoforma,
rezorcinola,
Salicilne kiseline,
koncetrovanog
etanola i povidon-
jodida.
- Uočava značaj
organskih
antiseptika.
Anthelmintici
- Definiše pojam i - Razlikuje prirodne - Razvija pozitivan
nabraja prirodne od sintetskih stav prema
supstance sa ovim supstanci sa zdravlju.
dejstvom. anthelmitičnim
- Navodi podjelu na dejstvom.
prirodne i - Uočava droge tj.
sintetske. prirodne proizvode
- Upoznaje se sa koji se koriste u
oficinalnom liječenju protiv
monografijom. crijevnih parazita.
- Analiza
monografiju
piperazina.
Analgetici, antipiretici i antireumatici
- Definiše pojmove - Razlikuje pojmove - Pravljenje
antipiretika, i značenje shematskog prikaza
analgetika i antipiretika, podjele ljekova iz
antireumatika. analgetika i date grupe.
- Objašnjava antireumatika.
„idealni“ - Pravi podjelu
analgetik. analgetika prema
- Navodi podjelu porijeklu.
112
Formativni ciljevi
analgetika prema
porijeklu i
hemijskoj
strukturi.
Narkoanalgetici
- Obrazlaže glavne - Uočava glavne
karakteristike karakteristike
narkoanalgetika. prirodnih
- Opisuje oficinalne narkoanalgetika.
monografije po Ph - Razlikuje sintetske
Jug IV i V narkoanalgetike.
Farmakopeji. - Analizira
monografije
morfin-hlorida,
kodein-fosfata,
petidin-hlorida i
metadon-hlorida.
Analgoantipiretici
- Definiše pojam i - Razlikuje - Razvija pozitivan
dejstva analgoantipiretike i stav prema novim
analgoantipiretika. uočava osnovna saznanjima.
- Daje podjelu dejstva. - Razvija pozitivan
prema hemijskoj - Vrši komparaciju stav prema
strukturi monografija zdravlju.
na:derivate oficinalnih - Uočava važnost
salicilne kiseline supstanci koje su nauke u
,derivate p- derivati salicilne svakodnevnom
aminofenola i kiseline (acetil- životu.
derivate salicilna kiselina,
pirazolona. matil-salicilat i
- Navodi najvažnije natrijum-salicilat).
predstavnike i - Vrši komparaciju
obrazlaže monografija
monografije oficinalnih
oficinalne po Ph supstanci koje su
Jug IV i V derivati p-
Farmakopeji. aminofenola
(fenacetin i
paracetamol).
Antireumatici
- Opisuje - Interpretira
predstavnike nesteroidne
antireumatika sa antireumatike,
nesteroidnom derivate
strukturom. propionske kiseline
(ibuprofen,
flurbiprofen..),
derivate sirćetne
kiseline
(diklofenak,
indometacin...) i
113
Formativni ciljevi
oksikami
(piroksikam,
meloksikam...).
114
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Lokalni anestetici
- Definiše lokalne - Uočava razliku - Razvija sposobnost - Korišćenje Ph Jug
anestetike. između lokalnih i opažanja. IV i V
- Vrši njihovu opštih anestetika. - Razija analitičnost Farmakopeje.
podjelu prema - Analizira dejstvo i logično mišljenje.
porijeklu. lokalnih anestetika
- Obrazlaže na ljudski
monografije organizam.
prirodnih i - Razlikuje prema
sintetskih lokalnih porijeklu i
anestetika koji su hemijskoj strukturi
oficinalni po Ph Jug prirodne od
IV i V Farmakopeji. sintetskih.
- Ilustruje oblik - Analizira
lijeka, jačinu i monagrafije:
jedan zaštićen kokain hlorida,
naziv od svih prokain hlorida,
preparata koji se lidokain hlorida i
nalaze u prometu. anestezina pri
čemu vrši njihovu
komparaciju.
- Pomoću kalijum
dihromata
identifikuje
diazoreakcije,
jodoform reakcije.
Hipnotici
- Definiše hipnotike. - Uočava mehanizam - Razvija logičko - Korišćenje Ph Jug
- Navodi podjelu dejstva hipnotika. zaključivanje. IV i V
prema hemijskoj - Razlikuje hipnotike Farmakopeje.
strukturi. prema hemijskoj
- Definiše strukturi.
monografije hloral - Analizira hloral
hidrata. hidrat prema Ph
- Definiše barbiturnu Jug IV i V
kiselinu. Farmakopeji.
- Definiše derivate - Izvodi sintezu
barbiturne kiseline. barbiturne kiselina
- Ilustruje oblik po Baeyer-u.
lijeka, jačinu i - Analizira
jedan zaštićen monografije
naziv od svih derivata barbiturne
preparata koji se kiseline i vrši
nalaze u prometu. komparaciju.
- Analizira Cvikerovu
i Parijevu reakciju
kao i izonitril
reakciju i reakciju
nitrovanja.
115
Formativni ciljevi
Antihistaminici
- Definiše histamin - Uočava mehanizam - Navikava se na - Korišćenje Ph Jug
kao biogeni amin. dejstva tačnost. IV i V
- Definiše antihistaminika. - Navikava se na Farmakopeje.
mehanizam dejstva - Vrši podjelu pridržavanje
i njihovu upotrebu. blokatora H1 propisa.
- Objašnjava reseptora I i II
osnovnu strukturu genaracije prema
svih blokatora hemijskoj strukturi
H1receptora i i to na jedinjena
objašnjava njihovu sa:
podjelu. - etanolaminskom
- Opisuje najvažnije - etilendiamiskom
predstavnike - alkilamiskom
blokatora H1 (piperazinskom i
receptora I i II propilaminskom
generacije koji su strukturom
oficinalni po Ph Jug - tricikličnom
IV i V Farmakopeji. strukturom.
- Ilustruje oblik - Analizira
lijeka, jačinu i monografije:
jedan zaštićen - hloropiramin
naziv od svih hlorida
preparata koji se - abtazolin hlorida
nalaze u prometu. - difenhidramin
hlorida
- meklozin hlorida
- prometazin hlorida
- ciklizina
- loratadina
- desloratadina.
- Identifikuje
dokazne reakcije
sa jakim
mineralnim
kiselinama, kao sto
su nitratna i
sulfatna.
Psihofarmaci
- Definiše - Uočava dejstvo - Razvija osjećaj - Pravljenje
psihofarmake kao ljekovitih supstanci odgovornosti. shematskog prikaza
sredstva u i obajšnjava - Razvija pozitivan predstavnika i
liječenju pshičkih mehanizam stav prema upoređivanje.
poremaćaja. djelovanja zdravlju.
- Navodi osnovne psihofarmaka na - Stiče naviku
mehanizme CNS. poštovanja propisa.
inhibicije CNS-a. - Analizira značaj
- Pojašnjava neurotransmitera u
neurohumoralnu neurohumoralnoj
transmisiju. trensmisiji.
- Navodi podjelu - Razlikuje vrste
116
Formativni ciljevi
psihofarmaka. psihofarmaka :
- neuroleptici,
- trankilizeri,
- antidepresivi.
Neuroleptici - Analizira
- Definiše podgrupu mehanizam dejstva
psihofarmaka kao neuroleptika i
ljekovite supstance navodi: dobijanje,
koje dovode do osobine,
psihomotornog dokazivanje,
mira i afektivne nečistoće,
indiferentnosti. ispitivanje
- Objašnjava sadržaja, upotrebu
monografiju i inkompatibilnost
hlorpromazin kao i zaštićena
hlorida, derivta imena
fenotiazimske hlorpromazin
strukture. hlorida.
- Analizira
identifikaciju
hlorpromazima sa
koncetrovanom
sulfatnom
kisjelinom kao i
reakciju sa gvožđe
(III) hloridom.
Trankilizeri - Analizira pojam i - Seminarski rad:
- Definiše osnovna karaktristike Razdvajanje
dejstva trankilizera. predstavnika iz
trankilizera. - Interpretira smjese i njihova
- Navodi hemijsku monografije identifikacija.
podjelu. meprobamata i
- Poznaje hemijsku hidrohlor tijazida.
podjelu na: - Interpretira
- etre karbaminske monografiju
kiseline hlordiazepoksida.
- derivate - Analizira
difenilmatana monografiju
- derivate dijazepama.
benzodijazepina. - Razlikuje reakcije
- Obrazlaže identifikacije sa
oficinalne razblaženom
monografije po Ph sulfatnom
Jug IV i V kiselinom,
Farmakopeji. koncentrovanom
hloridnom
kiselinom i
koncentrovanom
sulfatnom
kiselinom kod
različitih
117
Formativni ciljevi
predstavnika.
- Uočava značaj
upotrebe
trankilizera.
Antidepresivi - Interpretira
- Definiše značenje i osnovne
antidepresive i karakteristike
dijeli ih prema antidepresiva.
hemijskoj strukturi - Vrši njihovu
i dejstvu na: podjelu.
triciklične - Prepoznaje
antidepresive i monografiju
inhibitore MAO. dezipramin hlorida
- Objašnjava dejstvo koji je jedan od
ljekovitih supstanci oficinalnih
na CNS i predstavnika po Ph
vegetativni nervni Jug IV i V
sistem. Farmakopeji.
- Obrazlaže - Ukazuje na
oficinalne mogućnosti
monografije po Ph kombinovanja
Jug IV i V antidepresiva i
Farmakopeji. trankilizera.
- Ilustruje oblik - Prepoznaje oblik
lijeka, ječinu i lijeka, jačinu i
jedan zaštićen jedan zaštićen
naziv od svih naziv od svih
preparata koji se preparata koji se
nalaze u prometu. nalaze u prometu.
Analeptici
- Definiše pojam i - Uočava dejstvo - Razvija pozitivan - Korišćenje Ph Jug
vrši podjelu prema analeptika na CNS stav prema IV i V
mjestu djelovanja vazomotorni centar zdravlju. Farmakopeje.
na kortikalne i i produženu
medularne. moždinu.
- Opisuje uticaj na - Vrši njihovu
CNS i produzenu podjelu na osnovu
mozdinu. djelovanja.
- Navodi monografije - Analizira kortikalne
predstavnika i analeptike i to
obrazlaže ih. metilksantine
objašnjavajući
njihovu strukturu.
- Interpretira
monografiju
kofeina, vrši
identifikaciju istog
pomoću mureksid
reakcije.
- Analizira
monografije
118
Formativni ciljevi
efedrin-hlorida,
vrši identifikaciju
jodoform rekcijom
kao i bojenom
reakcijom pomoću
rastvora bakar (II)
sulfata i natrijum
hidroksida.
- Analizira
monografije
medularnih
analeptika
pentetrazola i
niketamida.
- Upoređuje dokazne
reakcije sa kalijom
– dihromatom u
prisustvu sulfatne
kiseline i
razblaženog
hidrogen –
peroksida.
Spazmolitici
- Definiše grupu - Identifikuje - Stiče naviku
ljekovitih supstanci ljekovite supstance poštovanja propisa.
koje djeluju na koje djeluju na
glatku glatku
muskulaturu. muskulaturu.
- Definiše - Izvodi podjelu
spazmolitike koji prema načinu
djeluju nervnim djelovanja.
putem. - Analizira
- Definiše monografiju
spazmolitike koji atropin-sulfata i
djeluju direktno na dokazivanje izvodi
glatku Vitalijevom
muskulaturu. reakcijom.
- Definiše - Upoređuje
spazmolitike koji strukturu i dejstvo
djeluju i nervnim skopolamina, kao i
putem i drugih tropa-
muskularno. alokoloida.
- Poznaje
monografiju
papaverin–hlorida i
dokazuje ga
pomoću Koralin-
reakcije.
Antihipertenzivi
- Opisuje dejstvo - Upotrebljava već - Razvija pozitivan - Pretrazivanje
supstancija i stečena znanja o stav prema - Interneta.
119
Formativni ciljevi
naglašava neke od posledicama zdravlju.
mehanizama koji neliječenog krvnog - Razvija analitičnost
snižavaju povišeni pritiska. i logično mišljenje.
krvni pritisak. - Analizira
- Navodi podjelu mehanizme
prema mjestu djelovanja
djelovanja. ljekovitih supstanci
- Definiše koje utiču na
predstavnike snižavanje
adrenergičnih alfa i povišenog krvnog
beta blokatora pritiska.
oficinalnih po Ph - Razlikuje podjelu
Jug IV i V antihipertenzive
Farmakopeji. na:
- Obrazlaže značaj - diuretike
ergotalkaloida u - vazodilatatore
liječenju - adrenergične
antihipertenzive. blokatore
- Navodi savremene - alfa i beta
ljekove koji receptore
blokiraju sistem - ACE inhibitore.
renin-angiotenzin - Intrpretira
(ACE-inhibitori). monografije
rezerpina,
dihidroergotoksin
mesilata,
metildope,
propanolol-hlorida.
- Prilikom
identifikacije
koristi rastvore
mineralnih kiselina
conc. hloridne,
conc. sulfatne
ninhidrin sulfatne,
rastvor van
Urkovog reagensa.
- Upotrebljava
nazive savremenih
ACE inhibitora.
Sulfonamidi
- Definiše pojam - Analizira pojam, - Razvija pozitivan - Korišćenje Ph Jug
hemoterapeutike. dobijanje i stav prema IV i V
- Objašnjava mehanizam dejstva zdravlju. Farmakopeje.
dobijanje, osnovnu sulfonamida. - Razvija analitičnost
strukturu i - Upotrebljava i logično mišljenje.
mehanizam podjelu prema
dejstva. dužini trajanja
- Obrazlaže podjelu i dejstva.
predstavlja - Vrši komparaciju i
oficinalne analizira
120
Formativni ciljevi
monografije monografije:
klasičnih sulfacetamid-
sulfonamida, natrijum,
pirimidinskih, sulfadiazina i
produženog sulfafurazola.
djelovanja, - Dokazuje supstance
lakorastvorljivih i diazo-reakcijom.
teško resorbujućih - Uočava značaj
sulfonamida. upotrebe u
- Navodi sulfonamide savremenoj
koji se danas terapiji.
najviše koriste.
Oralni antidijabetici
- Objašnjava pojam - Razlikuje dejstvo - Uočava važnost - Diskusija na temu:
razvoj oralnih ljekovitih supstanci nauke u Stres jedan od
antidijabetika. koje pospješuju svakodnevnom bitnih faktora u
- Opisuje podjelu na lučenje insulina iz životu. nastanku šećerne
osnovu hemijske očuvanog dijela bolesti.
strukture. pankreasa.
- Nabraja i - Analizira
pojašnajva monografije
najvažnije oficinalnih
predstavnike predstavnika po Ph
sulfonamidske Jug IV i V
strukture i Farmakopeji:
antidijabetike tolbutamida i
bigvanidinske hlorpropamida.
strukture. - Prepoznaje
- Definiše zamjene vještačka sladila i
za šećer. analizira ih.
- Uočava značaj
oralnih
antidijabetika u
terapiji šećerne
bolesti.
Diuretici
- Opisuje dejstvo i - Analizira dejstvo, - Uočava važnost - Korišćenje Ph Jug
mahanizam mehanizam i nauke u IV i V
diuretika. primjenu diuretika. svakodnevnom Farmakopeje.
- Obrazlaže podjele - Razlikuje diuretike životu.
prema jačini, po jačini,
mehanizmu dejstva mehanizmu
i hemijskoj dejstva, hemijskoj
strukturi. strukturi, kao i one
- Navodi najvažnije koje štede i ne
predstavnike i štede kalijum.
obrazlaže njihove - Interpretira
monografije. oficinalne
monografije:
teofilina,
teobromina,
121
Formativni ciljevi
acetazolamina i
furosemida.
- Identifikaciju vrši
mureksid reakcijom
(teofilin i
teobromin),
Parijevom
reakcijom
(teofilin), van
Urkovim reagensom
(furosemid) i bakar
(II) sulfatom
(acetazol amid).
Antituberkulotici
- Definiše dejstvo - Identifikuje - Razvija pozitivan - Korišćenje Ph Jug
ljekovitih supstanci osnovne principe stav prema IV i V
sa liječenja zdravlju. Farmakopeje.
tuberkulostatičnim tuberkulostaticima. - Navikava se na
dejstvom. - Vrši komparaciju pridržavanje
- Opisuje i među propisa.
objašnjava predstavnicima koji
najvažnije se danas najviše
predstavnike koji koriste: izoniazid i
su oficinalni po Ph pirazinamid.
Jug IV i V - Analizira njihove
Farmakopeji. monografije.
Antibiotici
- Definiše - Interpretira - Uočava važnost - Pravljenje
antibiotike. antibiotike kao nauke u shematskog prikaza
- Opisuje dobijanje grupu u okviru svakodnevnom podjele antibiotika
fermentacijom, hemoterapeutike. životu. sa najvažnijim
polusintetski i - Razlikuje metode - Razvija pozitivan predstavnicima.
sintetski. dobijanja stav prema
- Navodi i objašnjava prirodnim i zdravlju.
pojmove: spektar sintetskim putem. - Navikava se na
dejstva, - Razlikuje pojmove: pridržavanje
sinergistička baktericidno i propisa.
dejstva, bakteriostatsko
rezistencija, dejstvo, spektar
antibiogram. dejstva,
- Upoznaje sinergističko
mehanizme dejstva dejstvo,
antibiotika. rezistencija,
- Definiše osnovnu antibiogram.
strukturu - Razlikuje mjere u
penicilina. kojima se izražava
- Nabraja i opisuje jačina dejstva.
monografije - Analizira
prirodnih mehanizme dejstva
penicilina. antibiotoka.
- Definiše - Prepoznaje
122
Formativni ciljevi
polusintetske osnovnu strukturu
peniciline. penicilina: 6-amino
- Definiše penicilinska
tetraciklične i kiselina.
navodi - Razlikuje prirodne
predstavnike. antibiotike i vrši
- Nabraja ostale komparaciju
grupe antibiotika. služeći se
monografijama
oficinalnim po Ph
Jug IV i V
Farmakopeji.
- Upotrebljava i
objašnjava
pojmove:
cefalosporina,
tetraciklina,
makrolida.
- Dijeli antibiotike
na osnovne grupe
prema hemijskoj
strukturi i nabraja
predstavnike.
- Uočava značaj
terapije u
medicini.
Citostatici
- Definiše pojam i - Upoređuje
daje osnovne antibiotike i
karakteristike citostatike.
farmakodinamske - Analizira
grupe. mehanizam dejstva
- Opisuje mehanizam citistatika.
njihovog dejstva. - Razlikuje pojedine
- Navodi podjelu i predstavnike ove
pojedine grupe.
predstavnike.
Vitamini
- Definiše pojam, - Upotrebljava - Razvija pozitivan - Seminarski radovi:
karakteristike i stečena znanja o stav prema Hidrosolubilni
značaj vitamina. vitaminima i zdravlju. vitamini i
- Ilustruje uočava osnovne - Navikava se na liposolubilni
hipovitaminozu, karakteristike kao i pridržavanje vitamini.
hipervitaminozu i njihovo dobijanje. propisa.
avitaminozu. - Razlikuje
- Definiše hidrosolubilne
hidrosolubilne vitamine (B1, B2,
vitamine i B3, B5, B6, B12,
obrazlaže njihove folna kiselina i
monografije. askorbinska) i
- Definiše upoređuje njihove
123
Formativni ciljevi
liposolubilne monografije.
vitamine i - Razlikuje
obrazlaže njihove liposolubilne
monografije. vitamine (A,D,E,K)
i analizira njihove
monografije.
- Navodi najvažnije
reakcije
identifikacije.
- Uočava značaj
vitamina za
čovjeka.
Hormoni
- Definiše hormone Analizira pojam
- - Uočava važnost - Diskusija na temu:
kao proizvode hormona. nauke u Prednosti
lučenja endokrinih - Razlikuje njihovu svakodnevnom spektrofotometrij-
žlijezda ljudi i podjelu prema životu. skih metoda za
životinja. mjestu gdje - Navikava se na identifikaciju
- Objašnjava podjelu ispoljavaju svoje pridržavanje ljekovite
na tkivne i ćelijske specifično dejstvo. propisa. supstance.
hormone. - Anlizira upotrebu
- Navodi biološku hormonskih
aktivnost pojedinih preparata u
hormona. supstitucionoj
- Opisuje dobijanje i terapiji.
podjelu prema - Razlikuje
hemijskoj terapijsko i štetno
strukturi. dejstvo pojedinih
- Objašnjava pojam hormonskih
antihormona. preparata.
- Definiše hormone - Vrši komparaciju
koji su oficinalni po između hormona sa
Ph Jug IV i V strukturom amino -
Farmakopeji. kiselina (tiroksin,
adrenalin),
polipeptidnih
hormona (insulin,
hormoni hipofize) i
steroidnih
hormona, pri čemu
analizira njihove
monografije po Ph
Jug IV i V
Farmakopeji.
Šećeri kao nutritivi i korigensi
- Opisuje šećere kao - Pravi razliku - Navikava se na
ugljene-hidrate i između pridržavanje
daje njihove monosaharida, propisa.
osnovne oligosaharida i - Uočava važnost
karakteristike. polisaharida u nauke u
- Navodi podjelu pogledu hemijske svakodevnim
124
Formativni ciljevi
- na:monosaharide, strukture. životu.
oligosaharide i - Analizira
polisaharide. monografiju
- Definiše glukoze i dokazuje
monosaharide i pomoću
obrazlaže amonijačnog
monografiju rastvora srebro-
glukoze. nitrata i felingovog
- Definiše reagensa.
oligosaharide i - Analizira
obrazlaže monografiju
monografiju saharoze i laktoze i
saharoze i laktoze. pravi razliku
- Definiše dokazivanjem sa
polisaharide i rastvorom
obrazlaže amonijum
monografije hidroksida i
dekstrina i razblaženog
kukuruznog skroba. natrijum hidroksida
uz zagrijevanje.
Kardiotonični glikozidi
- Definiše i - Uočava građu
objašnjava molekula koja se
glikozidnu sastoji od aglikona
strukturu. i šećerne
- Navodi podjelu komponente.
kardiotoničnih - Razlaže aglikon i
glikozida. šećernu
- Obrazlaže komponentu na
monografije osnovne strukture.
digitoksina i - Razlikuje podjelu
digoksina koji su na kardenolidni i
oficinalni po Ph Jug bufadienolidni tip
IV i V Farmakopeji. kardiotoničnih
glikozida.
- Vrši komparaciju i
analizira
monografije
digitoksina i
digoksina.
- Dokazuje ih
rastvaranjem u
glacijalnoj
acetatnoj kiselini
sa gvožđe(III)-
hlorid-sulfatnom
kiselinom.
- Uočava diuretični
efekat
kardiotoničnih
glikozida i njihovu
125
Formativni ciljevi
malu terapijsku
širinu.

- Dr M. Pokrajac i dr D. Panić: udžbenik Farmaceutska hemija I i II, Zavod za
- Pharmacopea Jugoslavica editio quarta, Jugoslovenska farmakopeja, izdanje IV-
Ph Jug IV), Beograd, 1984.
- Peta Farmakopeja (Farmakopeja 2000), Beograd, 2000.

- Stručna literatura;
- kompjuter sa video projektorom.

- Pismeno- pismena vježba, najmanje jednom u klasifikacionom periodu.

- Pozitivna ocjena na kraju svake školske godine.

- Diplomirani farmaceut, specijalista za ispitivanje i kontrolu ljekova;
- diplomirani farmaceut.

Znanja
Predmet Znanja
- Monografije ljekovitih - Organska hemija - Poznavanje hemijske
supstanci organskog strukture organskih
porijekla oficinalne po Ph molekula kao osnovne
Jug IV i V Farmakopeji strukture ljekovitih
supstanci
- Podjela organskih - Analiticka hemija - Poznavanje hemijske
ljekovitih supstanci strukture, dobijanje i
klasifikovanih prema identifikacija ljekovitih
farmakološkom dejstvu supstanci
oficinalne po Ph Jug IV i V
Farmakopeji
- Veze između hemijske - Farmakologija - Sve teme
strukture i dejstva lijeka
- Organski dio farmaceutske
hemije
- Podjela vitamina po - Sanitarna hemija - Vitamini, makro i
rastvorljivosti mikroelementi
- Podjela mineralnih
126
Znanja
Predmet Znanja
materija
- Farmakopeja - Praktična nastava - Metode i principi rada u
- Neorganski dio – oficinalna laboratoriji
jedinjenja po grupama PSE - Identifikacija neorganskih
- Veza između hemijske supstanci oficinalnih po
strukture i dejstva lijeka Farmakopeji
- Organski dio – oficinalna - Metode određivanja
jedinjenja prema sadržaja oficinalnih
farmakodinamskim supstanci
grupama - Identifikacija organskih
supstanci oficinalnih po
Farmakopeji
127
1.2.13. FARMAKOGNOZIJA
1. Naziv predmeta: FARMAKOGNOZIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV 66 66
Ukupno 138 138

- Sticanje znanja o značaju ljekovitog bilja od postojanja čovječanstva do danas.
- Osposobljavanje za prepoznavanje i razlikovanje ljekovitog bilja u prirodi.
- Sticanje znanja o tome koji dio ljekovitog bilja je nosilac ljekovitosti (droge).
- Upoznavanje na koji način se vrši berba i sušenje droga, kao i ekstrakcija aktivnih
principa iz droga, zatim način pakovanja, čuvanja i upotreba kako bi se zadržala
aktivnost ljekovitih sastojaka.
- Sticanje saznanja koje biljne droge se mogu upotrebljavati u obliku infuzuma i
macerata, a koje služe samo za ekstrakciju aktivnih principa.
- Upoznavanje sa hemijskim sastavom biljnih droga, sa njihovim farmakološkim
djelovanjem i optimalnim dozama.
- Osposobljavanje za dokazivanje i određivanje aktivnih principa droga.
- Upoznavanje sa osnovnom podjelom biljnih droga na osnovu glavnodjelujućih
aktivnih principa kao i na farmakološke podjele unutar ovih hemijskih jedinjenja
na osnovu njihovog dejstva na organizam.
- Sticanje sposobnosti za pravilno korišćenje literature i Interneta kako bi
upotpunili saznanja i upoznali se sa novim istraživanjima na polju farmacije.
- Osposobljavanje za povezivanje znanja iz farmakognozije sa znanjima ostalih
stručnih predmeta– botanike,farmaceutske hemije,farmakologije i farmaceutske
tehnologije.
- Shvatanje značaja prirodnih sirovina, koje su bile i ostale osnov za sintezu
lijekova.
128
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvodni dio
- Navodi pojam - Interpretira značaj - Razvija sposobnost
predmeta. ljekovitog bilja. opažanja.
- Objašnjava pojam i - Razlikuje ljekoviti - Razvija analitičko
značaj ljekovitog dio biljke od dijela mišljenje i
bilja i biljnih koji nema ljekoviti objektivnost.
droga. značaj.
- Opisuje - Uviđa značaj
proizvodnju droga vremena i načina
od samoniklog i proizvodnje droga.
uzgajanog bilja.
- Opisuje branje,
stabilizaciju,
sušenje, pakovanje
i čuvanje droga.
Alkaloidne droge
- Navodi opšte - Na osnovu - Razvija sposobnost
karakteristike strukture i osobina opažanja.
alkaloida i njihovo alkaloida analizira - Razvija logičko
prisustvo u njihovo dejstvo i mišljenje.
biljkama. primjenu. - Razvija
- Navodi - Primjenjuju sistematičnost.
rasprostranjenost i stečena znanja iz
lokalizaciju biljaka tehnologije za
koje sadrže ekstrakciju
alkaloide. alkaloida.
- Objašnjava
osobine, strukturu,
dokazivanje i
određivanje
alkaloida.
- Poznaje
ekstrakciju,
farmakološku
aktivnost i
primjenu alkaloida.
Alkaloidne droge - - Razlikuje biljke - Razvija pozitivan - Pokazivanje
Analgetika koje sadrže stav prema novim praktičnih
- Opisuje biljke koje alkaloide. saznanjima. ljekovitih
sadrže alkaloide sa - Razlikuje droge. - Razvija pozitivan preparata koji
analgetskim - Povezuje hemijski stav prema sadrže alkaloide, a
djelovanjem. sastav sa dejstvom zdravlju. koji se nalaze u
- Opisuje droge: i njihovom - Uočava vezu prometu.
- Opium; upotrebom. između nauke i - Upoznavanje sa
- Chelidonii herba; - Ukazuje na značaj upotrebe biljaka u prvilnom
- Colchici semen et pravilne upotrebe svakodnevnom upotrebom i
tuber; ljekovitog bilja u životu. doziranjem.
- Belladonnae folium svakodnevnom - Upoznavanje sa
et radix; životu. najnovijim
129
Formativni ciljevi
- Stramonii folium; kliničkim studijama
- Hyosciami folium; i zanimljivostima o
- Cocae folium; dejstvu i upotrebi
- Aconiti tuber. alkaloidnih droga.
- Navodi hemijski
sastav, alkaloide,
djelovanje i
upotrebu
navedenih droga i
alkaloida.
Alkaloidne droge – - Identifikuje i - Razvija - Pokazivanje
Sredstva protiv razlikuje biljke sistematičnost. praktičnih
bronhijalne astme koje sadrže - Razvija pozitivan ljekovitih
- Opisuje biljke koje alkaloide. stav prema novim preparata koji
sadrže alkaloide sa - Razlikuje droge. saznanjima. sadrže alkaloide, a
bronhospazmolitič- - Povezuje hemijski - Razvija pozitivan koji se nalaze u
kim djelovanjem. sastav sa dejstvom stav prema prometu.
- Opisuje droge: i njihovom zdravlju. - Upoznavanje sa
- Lobeliae herba; upotrebom. najnovijim
- Ephedrae herba. kliničkim studijama
- Navodi hemijski i zanimljivostima o
sastav, alkaloide, dejstvu i upotrebi
djelovanje i alkaloidnih droga.
upotrebu
navedenih droga i
alkaloida.
Alkaloidne droge – - Identifikuje i - Razvija sposobnost - Pokazivanje
Analeptika razlikuje biljke opažanja. praktičnih
- Opisuje biljke koje koje sadrže - Razvija analitičko ljekovitih
sadrže alkaloide sa alkaloide. mišljenje i preparata koji
analeptičkim - Razlikuje droge. objektivnost. sadrže alkaloide a
djelovanjem. - Povezuje hemijski koji se nalaze u
- Opisuje droge: sastav (dejstvo prometu.
- Strychni semen; purina)sa njihovom - Upoznavanje sa
- Coffeae semen; upotrebom. pravilnom
- Theae folium; upotrebom i
- Colae seme. doziranjem.
- Navodi hemijski - Upoznavanje sa
sastav, alkaloide, najnovijim
djelovanje i kliničkim studijama
upotrebu i zanimljivostima o
navedenih droga i dejstvu i upotrebi
alkaloida. alkaloidnih droga.
Alkaloidne droge – - Prepoznaje biljku i - Razvija - Upoznavanje sa
Diuretika drogu. sistematičnost. najnovijim
- Opisuje biljku koja - Povezuje hemijski - Razvija sposobnost kliničkim studijama
sadrži alkaloide sa sastav sa dejstvom opažanja. i zanimljivostima o
diuretičnim i upotrebom. dejstvu i
djelovanjem. višestrukoj
- Opisuje drogu upotrebi kakaoa.
Cacao semen.
130
Formativni ciljevi
- Navodi hemijski
sastav, alkaloide,
djelovanje i
upotrebu navedene
droge i alkaloida.
Alkaloidne droge – - Uviđa višestruku - Razvija analitičko - Pokazivanje
Dijaforetika primjenu alkaloida. mišljenje i praktičnih
- Opisuje biljke - Prepoznaje biljke i objektivnost. ljekovitih
Cinchona, opisuje droge. - Razvija pozitivan preparata koji
droge: stav prema sadrže ove
- Phisostigmatis zdravlju. alkaloide, a koji se
semen; nalaze u prometu.
- Jaborandi folium.
- Navodi hemijski
sastav, alkaloide,
djelovanje i
upotrebu
navedenih droga i
alkaloida.
Alkaloidne droge – - Prepoznaje biljke i - Razvija analitičko - Upoznavanje sa
Stomahika droge. mišljenje i najnovijim
- Opisuje biljke koje objektivnost. kliničkim studijama
djeluju kao - Razvija pozitivan i zanimljivostima o
stomahici. stav prema dejstvu bibera i
- Opisuje droge: zdravlju. paprike.
- Capsici fructus;
- Piperis nigri
fructus.
- Navodi hemijski
sastav, alkaloide
djelovanje i
upotrebu
navedenih droga i
alkaloida.
Alkaloidne droge – - Prepoznaje drogu. - Razvija logičko - Pokazivanje
Uterotonika i - Zaključuje pravilnu mišljenje. praktičnih
uterostipika indikaciju ovih - Razvija ljekovitih
- Objašnjava alkaloida. sistematičnost. preparata koji
nastajanja droge sadrže ove
Secale cornutum. alkaloide a koji se
- Navodi hemijski nalaze u prometu.
sastav, alkaloide, - Upoznavanje sa
djelovanje i prvilnom
upotrebu. upotrebom i
doziranjem.
Alkaloidne droge – - Prepoznaje razliku - Razvija logičko - Pokazivanje
ekspektorancija i između mišljenje. praktičnih
emetika ekspektoransa i - Razvija pozitivan ljekovitih
- Opisuje biljku emetika. stav prema preparata koji
Cephaelis - Prepoznaje biljku i zdravlju. sadrže ove
Ipecacuanha. drogu. alkaloide a koji se
131
Formativni ciljevi
- Opisuje drogu - Povezuje dejstvo nalaze u prometu.
Ipecacuanhae alkaloida sa - Upoznavanje sa
radix, hemijski dozom. najnovijim
sastav, alkaloide kliničkim studijama
djelovanje i i zanimljivostima o
upotrebu droge i dejstvu
alkaloida. ipekakuane.
Alkaloidne droge – - Prepoznaje biljku i - Razvija analitičko - Pokazivanje
antimalarika drogu. mišljenje i praktičnih
- Opisuje biljku - Zaključuje značaj objektivnost. ljekovitih
Cinchona preventive i - Razvija pozitivan preparata koji
succirubra. liječenja malarije. stav prema sadrže ove
- Opisuje drogu zdravlju. alkaloide, a koji se
Cinchonae cortex. nalaze u prometu
- Navodi hemijski - Upoznavanje sa
sastav, alkaloide najnovijim
djelovanje i kliničkim studijama
upotrebu droge i i zanimljivostima o
alkaloida. dejstvu cinhone.
Alkaloidne droge – - Prepoznaje biljku i - Razvija logičko - Pokazivanje
anthelmintika drogu. mišljenje. praktičnih
- Opisuje biljku - Razvija pozitivan ljekovitih
Punica granatum. stav prema preparata koji
- Opisuje drogu zdravlju. sadrže ove
Granati cortex. alkaloide a koji se
- Navodi hemijski nalaze u prometu.
sastav, alkaloide, - Upoznavanje sa
djelovanje i najnovijim
upotrebu droge i kliničkim studijama
alkaloida. i zanimljivostima o
dejstvu nara.
Alkaloidne droge – - Prepoznaje biljke i - Razvija logičko - Pokazivanje
antihipertenziva droge. mišljenje. praktičnih
- Opisuje biljke koje - Uviđa višestruka - Razvija ljekovitih
sadrže alkaloide sa dejstva nekih sistematičnost. preparata koji
antihipertenzivnim alkaloida. sadrže ove
djelovanjem. alkaloide, a koji se
- Opisuje droge: nalaze u prometu.
- Rauwolfiae radix; - Upoznavanje sa
- Veratri radix; najnovijim
- Vincae herba. kliničkim studijama
sastav, alkaloide antihipertenzivima
djelovanje i i citostatičkom
upotrebu droga i dejstvu vincae
alkaloida. folium.
Alkaloidne droge – - Prepoznaje biljku i - Razvija pozitivan - Upoznavanje sa
insekticida drogu. stav prema najnovijim
- Opisuje biljku zdravlju. kliničkim studijama
Nicotiana tabacum. i zanimljivostima o
- Opisuje drogu duvanu i nikotinu.
132
Formativni ciljevi
Nicotianae folium.
- Navodi hemijski
sastav, alkaloide,
djelovanje i
upotrebu droge i
alkaloida.
Heterozidne droge
- Navodi opšte - Na osnovu - Razvija sposobnost
karakteristike strukture i osobina opažanja.
heterozida i heterozida - Razvija logičko
prisustvo u analizira njihovo mišljenje.
biljkama. dejstvo i primjenu. - Razvija
- Navodi - Primjenjuje sistematičnost.
rasprostranjenost i stečena znanja iz
lokalizaciju biljaka tehnologije za
koje sadrže ekstrakciju
heterozide. heterozida.
- Objašnjava - Razlikuje dejstva
osobine, strukturu, heterozida od
dokazivanje i alkaloida.
određivanje
heterozida.
- Poznaje ekstrakciju
i farmakološku
aktivnost
heterozida.
- Navodi podjelu i
primjenu
heterozida.
Kardiotonični - Ukazuje na značaj - Razvija pozitivan - Pokazivanje
heterozidi kardiotoničnih stav prema praktičnih
- Navodi strukturu heterozida. zdravlju. ljekovitih
kardiotoničnih - Na osnovu - Razvija sposobnost preparata koji
heterozida i fizičko strukture i osobina opažanja. sadrže
hemijske osobine. kardiotoničnih - Razvija logičko kardiotonične
- Objašnjava dejstvo heterozida mišljenje. heterozide, a koji
i upotrebu. analizira njihovo se nalaze u
Droge sa dejstvo i primjenu. prometu.
kardiotoničnim - Prepoznaje biljke i - Upoznavanje sa
heterozidima droge. prvilnom
- Opisuje biljke koje - Na osnovu upotrebom i
sadrže strukture doziranjem.
kardiotonične kardiotoničnih - Upoznavanje sa
heterozide. heterozida najnovijim
- Opisuje droge: zaključuje način kliničkim studijama
- Digitalis purpurea primjene i i zanimljivostima o
et lanatae folium; doziranje. dejstvu i upotrebi
- Strophanti semen; kardiotoničnih
- Adonis vernalis heterozida.
herba;
- Convallariae
133
Formativni ciljevi
majalis flos;
- Scillae bulbus.
- Navodi hemijski
sastav, heterozide,
djelovanje i
upotrebu droga i
heterozida.
Droge sa - Analizira značaj - Razvija pozitivan - Upoznavanje sa
cijanogenetskim vezivanja HCN u stav prema najnovijim
heterozidima netoksični produkt. zdravlju. kliničkim studijama
- Opisuje biljku - Razlikuje gorki i zanimljivostima o
Prunus amygdale. badem od slatkog dejstvu i upotrebi
- Opisuje drogu badema. cijanogenetskih
Amygdale amarae - Prepoznaje biljku i heterozida.
semen. drogu.
- Navodi hemijski
sastav, heterozide,
djelovanje i
upotrebu droge i
heterozida.
Droge sa sumpornim - Povezuje - Razvija pozitivan - Upoznavanje sa
heterozidima prethodna znanja o stav prema najnovijim
- Opisuje biljke koje dejstvu sumpora sa zdravlju. kliničkim studijama
sadrže sumporne dejsvom sumpornih - Razvija logičko i zanimljivostima o
heterozide. heterozida. mišljenje. dejstvu i upotrebi
- Opisuje droge: - Prepoznaje biljke i sumpornih
sinapis nigrae et droge. heterozida.
albae semen. - Uviđa svakodnevnu
- Navodi hemijski upotrebu droga sa
sastav, heterozide, sumpornim
djelovanje i heterozidima u
upotrebu droga i ishrani.
heterozida.
Droge sa fenolnim - Povezuje - Razvija pozitivan - Pokazivanje
heterozidima prethodna znanja o stav prema praktičnih
- Opisuje biljku dejstvu fenola sa zdravlju. ljekovitih
Arctostaphylos uva dejstvom fenolnih preparata koji
ursi. heterozida. sadrže fenolne
- Opisuje drogu Uvae heterozide a koji
ursi folium. - Prepoznaje biljku i se nalaze u
- Navodi hemijski drogu. prometu.
sastav, heterozide, - Upoznavanje sa
djelovanje i najnovijim
upotrebu droge i kliničkim studijama
heterozida. i zanimljivostima o
dejstvu i upotrebi
fenolnih
heterozida.
134
Formativni ciljevi
Droge sa
antrahinonskim
heterozidima i
purgativnim smolama
- Opisuje biljke koje - Na osnovu - Razvija analitičko - Pokazivanje
- sadrže strukture mišljenje i praktičnih
antrahinonske zaključuje objektivnost. ljekovitih
heterozide. višestruka dejstva preparata koji
- Opisuje droge: antrahinona i - Razvija pozitivan sadrže
- Rhei rhizoma; Aloe; povezuje dejsvtva stav prema - antrahinonske
- Frangulae cortex; sa dozama zdravlju heterozide a koji
- Sennae folium; antrahinona. se nalaze u
- Jalape tuber. - Prepoznaje biljke i prometu.
- Navodi hemijski droge. - Upoznavanje sa
sastav, najnovijim
heterozide,djelova kliničkim studijama
nje i upotrebu i zanimljivostima o
droga i heterozida. dejstvu i upotrebi
antrahinonskih
heterozida.
Droge sa gorkim - Prepoznaje biljke i - Razvija pozitivan - Upoznavanje sa
heterozidima droge. stav prema najnovijim
- Opisuje biljke koje zdravlju. kliničkim studijama
sadrže gorke i zanimljivostima o
heterozide. dejstvu i upotrebi
- Opisuje droge: gorkih heterozida.
- Gentianae radix;
- Centaurii herba;
- Taraxaci radix.
- Navodi hemijski
sastav, heterozide,
djelovanje i
upotrebu droga i
heterozida.
Droge sa flavonoidni - Uviđa višestruko - Razvija sposobnost - Upoznavanje sa
heterozidima dejstvo flavonoida. opažanja. najnovijim
- Opisuje biljke koje - Prepoznaje biljke i - Razvija logičko kliničkim studijama
sadrže flavonoidne droge. mišljenje. i zanimljivostima o
heterozide. - Razvija dejstvu i upotrebi
- Opisuje droge: sistematičnost. flavonoida koji su
- Tiliae flos; svakim danom sve
- Sambuci flos; popularniji.
- Betulae folium;
- Ononidis radix;
- Crategus flos et
fructus.
- Navodi hemijski
sastav, djelovanje i
upotrebu droga i
heterozida.
135
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Saponozidne droge
- Navodi opšte - Na osnovu - Razvija sposobnost - Upoznavanje sa
karakteristike strukture i osobina opažanja. pravilnom
saponina, njihovo saponozida - Razvija logičko upotrebom i
prisustvo u analizira njihovo mišljenje. doziranjem
biljkama. dejstvo i primjenu. - Razvija saponina.
- Poznaje - Razlikuju dejstva sistematičnost.
rasprostranjenost i saponozida od
lokalizaciju biljaka heterozida i
koje sadrže alkaloida.
saponine.
- Navodi fizičko-
hemijske osobine,
strukturu i podjelu
saponina.
- Objašnjava
farmakološku
aktivnost i
primjenu saponina.
Saponozidne droge – - Razlikuje - Razvija logičko - Pokazivanje
ekspektoransi djelovanje mišljenje. praktičnih
- Opisuje biljke koje alkakoidnih - Razvija ljekovitih
sadrže saponozide ekspektoransa od sistematičnost. preparata koji
sa ekspektoransnim saponinskih. sadrže saponine, a
djelovanjem. - Prepoznaje biljke i koji se nalaze u
- Opisuje droge: droge. prometu.
- Senegae radix; - Upoznavanje sa
- Primulae radix; prvilnom
- Saponariae radix; upotrebom i
- Glycyrhizae radix; doziranjem
- Verbasci flos. ekspektoransa.
- Navodi hemijski
sastav, saponozide,
djelovanje i
upotrebu droga i
saponozida.
Saponozidne droge – - Prepoznaje biljke i - Razvija pozitivan - Upoznavanje sa
diuretici droge stav prema najnovijim
- Opisuje biljke koje zdravlju kliničkim studijama
sadrže saponozide i zanimljivostima o
sa diuretičnim dejstvu i upotrebi
djelovanjem. biljnih diuretika
- Opisuje droge:
- Equiseti herba,
- Herniariae herba.
- Navodi hemijski
sastav,
saponozide,djelova
nje i upotrebu
droga i saponozida.
136
Formativni ciljevi
Taninske droge
- Navodi opšte - Na osnovu - Razvija sposobnost - Upoznavanje sa
karakteristike o strukture i osobina opažanja. pravilnom
taninima, njihovo tanina analizira - Razvija logičko upotrebom i
prisustvo u njihovo dejstvo i mišljenje. doziranjem.
biljkama. primjenu razlikuju - Razvija
- Poznaje dejstva tanina od sistematičnost.
rasprostranjenost i saponozida,
lokalizaciju biljaka heterozida i
koje sadrže tanine. alkaloida.
- Navodi fizičko-
hemijske osobine,
strukturu i podjelu
tanina.
- Objašnjava
farmakološku
aktivnost i
primjenu tanina.
Taninske droge - - Razlikuje biljke i - Razvija sposobnost - Pokazivanje
Biljke koje sadrže droge koje sadrže opažanja. praktičnih
kondezovane tanine i kondezovane ljekovitih
floroglucinole tanine, povezuje preparata koji
- Opisuje biljke koje dejstvo sa sadrže
sadrže njihovom kondezovane
kondezovane upotrebom. tanine, a koji se
tanine i - Razlikuje dejstvo nalaze u prometu.
floroglucinole. floroglucinola. - Upoznavanje sa
- Opisuje droge: najnovijim
- Tormentilae kliničkim studijama
rhizoma; i zanimljivostima o
- Myrtilli fructus; dejstvu i upotrebi
- Filicis maris taninskih droga.
rhizoma.
- Navodi hemijski
upotrebu droga i
tanina.
Taninske droge - - Razlikuje biljke i - Razvija logičko - Pokazivanje
Biljke koje sadrže - droge. mišljenje. praktičnih
mješovite tanine - Razlikuje osobine i - Razvija ljekovitih
- Opisuje biljke koje dejstvo sistematičnost. preparata koji
sadrže mješovite kondezovanih od sadrže mjeđovite
tanine. mješovitih tanina. tanine, a koji se
- Opisuje droge: nalaze u prometu.
- Quercus cortex; - Upoznavanje sa
- Hyperici herba; najnovijim
- Juglandis folium. kliničkim studijama
sastav, djelovanje i dejstvu i upotrebi
upotrebu droga i taninskih droga.
mješovitih tanina.
137
Formativni ciljevi
Etarska ulja
- Definiše etarska - Analizira dejstvo i - Razvija sposobnost - Upoznavanje sa
ulja. primjenu etarskih opažanja. praktičnom
- Navodi ulja. - Razvija logičko primjenom etarskih
rasprostranjenost i - Razlikuju primjenu mišljenje. ulja u liječenju i
lokalizaciju. etarskih ulja od - Razvija kozmetičkim
- Objašnjava fizičko droga koje ih sistematičnost. tretmanima.
hemijske osobine sadrže.
etarskih ulja. - Razlikuju eksternu
- Opisuje proces i internu primjenu
proizvodnje etarskih ulja.
etarskih ulja.
- Objašnjava
djelovanje i
terapijsku
primjenu etarskih
ulja.
Etarska ulja – - Razlikuje biljku i - Razvija sposobnost - Pokazivanje
sredstva za umirenje drogu. opažanja. praktičnih
- Opisuje biljku - Povezuje upotrebu ljekovitih
Valeriana sa hemijskim preparata koji
officinalis. sastavom. sadrže etarsko ulje
- Opisuje drogu valerijane a koji se
Valerianae rhizoma nalaze u prometu.
cum radicibus.
- Navodi hemijski
upotrebu droge i
etarskog ulja.
Etarska ulja – - Razlikuje biljke i - Razvija - Pokazivanje
stomahici droge. sistematičnost. praktičnih
- Opisuje biljke koje - Povezuje - Razvija pozitivan ljekovitih
sadrže etarska ulja prethodna znanja o stav prema preparata koji
a djeluju kao ekstrakciji etarskih zdravlju. sadrže etarsko ulje
stomahika. ulja. stomahika, a koji
- Opisuje droge: - Razlikuje primjenu se nalaze u
- Menthae piperitae etarskih ulja od prometu
folium; droga koje ih - Upoznavanje sa
- Melissae folium; sadrže. najnovijim
- Carvi fructus; kliničkim studijama
- Coriandri fructus; i zanimljivostima o
- Cinnamomi dejstvu i upotrebi
ceyllanici cortex; etarskih ulja
- Caryophylli flos. stomahika
- Navodi hemijski
upotrebu droga i
etarskih ulja.
Etarska ulja – - Razlikuje biljke i - Razvija - Upoznavanje sa
Aromatična gorka droge. sistematičnost. najnovijim
138
Formativni ciljevi
sredstva - Razlikuje primjenu - Razvija pozitivan kliničkim studijama
- Opisuje biljke koje etarskih ulja od stav prema i zanimljivostima o
sadrže etarska ulja droga koje ih zdravlju. dejstvu i upotrebi
a djeluju kao gorka sadrže. aromatičnih gorkih
sredstva. sredstava.
- Opisuje droge:
- Auranti et citri
pericarpium;
- Absinthii herba;
- Millefolii herba;
- Calami rhizoma.
- Navodi hemijski
upotrebu droga i
etarskih ulja.
Etarska ulja – - Prepoznaje biljku i - Razvija pozitivan - Upoznavanje sa
Aromatično-ljute drogu. stav prema najnovijim
droge zdravlju. kliničkim studijama
- Opisuje biljku i zanimljivostima o
Zingiber officinale. dejstvu i upotrebi
- Opisuje drogu đumbira.
Zingiberis rhizoma.
- Navodi hemijski
upotrebu droge i
etarskog ulja.
Etarska ulja – - Razlikuje biljke i - Razvija - Upoznavanje sa
ekspektoransi, droge. sistematičnost. najnovijim
karminativi i sedativi - Razlikuje primjenu - Razvija logičko kliničkim studijama
- Opisuje biljke koje etarskih ulja od mišljenje. i zanimljivostima o
sadrže etarska ulja droga koje ih višestrukom
a djeluju kao sadrže. dejstvu i upotrebi
ekspektoransi, plodova morača i
karminativi i anisa i njihovih
sedativi. etarskih ulja.
- Opisuje droge:
- Foeniculi fructus et
aetharoleum;
- Anisi fructus et
aetharoleum.
- Navodi hemijski
upotrebu droga i
etarskih ulja.
Etarska ulja – - Povezuje - Razvija sposobnost - Pokazivanje
antiseptika prethodno znanje o opažanja. praktičnih
- Opisuje biljke koje dejstvu fenola i ljekovitih
sadrže etarska ulja njegovih derivata. preparata koji
sa antiseptičkim - Razlikuje biljke i sadrže timol.
dejstvom. droge. - Upoznavanje sa
- Opisuje droge: - Razlikuje primjenu najnovijim
139
Formativni ciljevi
- Thymi herba, etarskih ulja od kliničkim studijama
aetherolem et droga koje ih i zanimljivostima o
thymolum; sadrže. upotrebi žalfije,
- Serphylli herba; timola, timijana i
- Salviae folium. majčine dušice.
- Navodi hemijski
upotrebu droga i
etarskih ulja.
Etarska ulja – - Razlikuje biljku i - Razvija pozitivan - Pokazivanje
sredstva za drogu. stav prema praktičnih
inhalaciju zdravlju. ljekovitih
- Opisuje biljku preparata koji
Eucalyptus sadrže etarsko ulje
globulus. eukaliptusa.
- Opisuje drogu
Eucalypti folium et
aetheroleum.
- Navodi hemijski
upotrebu droge i
etarskog ulja.
Etarska ulja – - Razlikuje dejstvo - Razvija - Upoznavanje sa
diuretika saponozidnih sistematičnost. najnovijim
- Opisuje biljke koje diurerika od - Razvija logičko kliničkim studijama
sadrže etarska ulja diuretičnog dejstva mišljenje. i zanimljivostima o
a djeluju kao etarskih ulja. višestrukom
diuretika. - Razlikuje biljke i dejstvu i upotrebi
- Opisuje droge: droge. peršuna.
- Juniperi fructus; - Razlikuje dejstvo
- Petroselini fructus, različitih organa
folium, radix et iste biljke.
aetheroleum.
- Navodi hemijski
upotrebu droga i
etarskog ulja.
Etarska ulja – - Razlikuje dejstvo - Razvija logičko
anthelmintika alkaloidnih mišljenje.
- Opisuje biljku anthelminika od
Artemisia cina. droga sa etarskim
- Opisuje drogu uljem.
Cinae flos. - Prepoznaje biljku i
- Navodi hemijski drogu.
upotrebu droge i
etarskog ulja.
Etarska ulja – - Prepoznaje biljku i - Razvija logičko - Pokazivanje
Antiflogistika drogu. mišljenje. praktičnih
- Opisuje biljku - Povezuje - Razvija pozitivan ljekovitih
Matricaria mnogobrojnu stav prema preparata koji
140
Formativni ciljevi
chamomilla. upotrebu kamilice zdravlju. sadrže etarsko ulje
- Opisuje drogu u svakodnevnom kamilice.
Chamomillae flos. životu. - Upoznavanje sa
- Navodi hemijski najnovijim
sastav, djelovanje i kliničkim studijama
upotrebu droge i i zanimljivostima o
etarskog ulja. višestrukom
dejstvu i upotrebi
kamilice.
Etarska ulja – Iritansi - Prepoznaje biljke i - Razvija sposobnost - Upoznavanje sa
i rubefacijensi droge. opažanja. praktičnom
- Opisuje biljke koje primjenom etarskih
sadrže etarska ulja ulja u liječenju i
koja djeluju kao kozmetičkim
iritansi i tretmanima.
rubefacijensi.
- Opisuje droge:
- Terebinthina et
Terebinthinae
aetheroleum;
- Rosmarini folium;
- Lavandulae flos;
- Camphora.
- Navodi hemijski
upotrebu droga i
etarskih ulja.
Etarska ulja – - Prepoznaje biljke i - Razvija
Korigencija droge. sistematičnost.
- Opisuje biljke koje
sadrže etarska ulja
a djeluju kao
korigensi.
- Opisuje droge:
- Iridis rhizoma;
- Vanilae fructus.
- Navodi hemijski
upotrebu droga i
etarskih ulja.
Etarska ulja – - Razlikuje dejstvo - Razvija logičko - Pokazivanje
Insekticida alkaloidnih mišljenje. praktičnih
- Opisuje biljku insekticida od ljekovitih
Chrysanthemum droga sa etarskim preparata koji
cinerariaefolium. uljem. sadrže insekticide.
- Opisuje drogu - Prepoznaje biljku i
Pyrethri flos. drogu.
- Navodi hemijski
upotrebu droge i
etarskog ulja.
141
Formativni ciljevi
Smole i balzami
- Definiše smole i - Prepoznaje biljke i - Razvija sposobnost
balzame. droge. opažanja.
- Navodi hemijski
sastav, fizičko-
hemijske osobine.
- Objašnjava
dobijanje,
djelovanje i
upotrebu droga:
- Colophonium;
- Mastix;
- Podophylli
rhizoma;
- Benzoe;
- Balsamum
peruvianum et
tolutanum.
Masne materije
Ljekovite masti i ulja - Povezuje - Razvija logičko - Pokazivanje
(vitaminska i prethodna znanja o mišljenje. praktičnih
laksantna) masnim - Razvija ljekovitih
- Opisuje biljne i materijama. sistematičnost. preparata koji
životinjske droge sadrže prirodne
koje sadrže masne masti i ulja koji se
materije: koriste u
- Oleum jecoris farmaceutske
- Oleum lini svrhe.
- Oleum ricini.
- Objašnjava
hemijski sastav i
upotrebu.
Indiferentna masna
ulja
- Opisuje biljne i
životinjske droge
koje sadrže masne
materije:
- Oleum amygdale
- Oleum olivae
- Oleum sesami
- Adeps suillus.
- Objašnjava
hemijski sastav i
upotrebu.
Prirodni voskovi
- Opisuje dobijanje i
upotrebu prirodnih
voskova:
142
Formativni ciljevi
- Cera flava et alba
- Cetaceum
- Lanolinum.
Droge sa glicidima
Slatke droge - Razlikuje vrste - Razvija logičko - Pokazivanje
- Opisuje drogu droga sa glicidima. mišljenje. praktičnih
Manna i navodi - Razvija pozitivan ljekovitih
njen hemijski stav prema preparata koji
sastav, dejstvo i zdravlju. sadrže droge sa
upotrebu. glicidima, a koji se
- Objašnjava sastav i nalaze u prometu.
droge Mell – i - Upoznavanje sa
opisuje proces praktičnom
dobijanja, njeno primjenom slatkih
dejstvo i upotrebu. droga u kozmetičke
Skrobovi svrhe.
- Nabraja biljke koje
sadrže skrob,
objašnjava
dobijanje i
upotrebu skroba.
Droge sa sluzima
Laksancija - Analizira dejstvo i - Razvija sposobnost - Pokazivanje
- Opisuje droge: primjenu sluzi. opažanja. praktičnih
- Agar-agar, - Razlikuju biljke - Razvija logičko ljekovitih
- Lini semen. koje sadrže sluzi, mišljenje. preparata koji
- Navodi hemijski povezuju dejstvo i - Razvija sadrže sluzi, a koji
sastav, djelovanje i njihovu upotrebu. sistematičnost. se nalaze u
upotrebu. - Povezuje različito prometu.
djelovanje sluzi - Upoznavanje sa
Antidijaroika (antagonizam). prvilnom
- Opisuje biljku upotrebom i
Orchis morio. doziranjem.
- Opisuje drogu - Upoznavanje sa
Salep tuber. najnovijim
- Navodi hemijski kliničkim studijama
sastav, dejstvo i i zanimljivostima o
upotrebu droge i dejstvu i upotrebi
sluzi. sluznih droga.
Sredstva za
ublažavanje kašlja
- Opisuje biljke
Althaea officinalis i
Malva silvestris.
- Opisuje droge:
- Altheae radix,
- Malvae flos.
- Navodi hemijski
upotrebu.
143
Formativni ciljevi
Vitaminske droge
- Opisuje biljku koje - Na osnovu - Razvija sposobnost - Pokazivanje
sadrže vitamine – prethodnog znanja opažanja. praktičnih
Rosa canina. o vitaminima i - Razvija logičko ljekovitih
- Opisuje drogu Rosa usvajanja znanja o mišljenje. preparata koji
caninae fructus. vitaminskim - Razvija sadrže vitamine, a
- Navodi hemijski drogama, analizira sistematičnost. koji se nalaze u
sastav, djelovanje i upotrebu prometu.
upotrebu droge. vitaminskih droga. - Upoznavanje sa
najnovijim
kliničkim studijama
i zanimljivostima o
dejstvu i upotrebi
vitamina.
Enzimske droge
- Objašnjava - Prepoznaje - Razvija sposobnost - Upoznavanje sa
hemijski sastav simptome dejstva opažanja. najnovijim
Faex medicinalis. droge. kliničkim studijama
- Navodi djelovanje i i zanimljivostima o
upotrebu droge. dejstvu i upotrebi
kvasca.
Dlake i vlakna
- Navodi prirodne - Uočava značaj - Razvija sposobnost - Pokazivanje
izvore za izradu izrade zavojnih opažanja. zavojnog
zavojnog materijal od materijala koji se
materijala: prirodnih izvora. nalazi u prometu.
- Gossypium
depuratum,
- Cellulosum ligni,
- Linum
usitatissimum.
- Objašnjava
dobijanje i
upotrebu.

- N. Kovačević: Osnovi farmakognozije, Srpska školska knjiga 3, Beograd, 2004.
- P. Lukić: Farmakognozija, Savez socijalističke omladine Farmaceutskog fakulteta
u Beogradu, 4. izdanje, Beograd, 1988.
- J. Tucakov: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1990.
- Z. Kalođera: Farmakognozija II, Sveučilište u Zagrebu, Zagreb, 2006/2007.

- Kompjuter, video projektor, internet konekcija;
- ljekoviti preparati i materijali, stručna literatura.

- Provjerava znanja vrši se usmeno i pismeno.
- Pismeno - pismena vježba, najmanje jednom u klasifikacionom periodu.
144

- Pozitivna ocjena na kraju svake školske godine.

- Diplomirani farmaceut.

Znanja
Predmet Znanja
- Prepoznavanje biljaka - Botanika - Građa i funkcija biljnih
organa
- Klasifikacija biljaka
- Ljekovito bilje
- Hemijski sastav biljnih - Farmaceutska hemija - Molekulske i strukturne
droga formule, dejstvo hemijskih
supstanci
- Ekstrakcija aktivnih - Farmaceutska tehnologija - Metode i načini ekstrakcije
principa iz biljaka
- Dejstvo aktivnih principa - Farmakologija - Djelovanje aktivnih
principa na organizam
- Vitaminske droge - Medicinska biohemija - Vitamini
- Alkaloidne droge - Praktična nastava - Alkaloidne droge
- Heterozidne droge - Heterozidne droge
- Saponinske droge - Saponinske droge
- Taninske droge - Taninske droge
- Droge sa eterskim uljima - Droge sa eterskim uljima
- Smole i balzami - Smole i balzami
- Masne materije - Masne materije
- Droge sa glicidima - droge sa glicidima
- Droge sa sluzima - Droge sa sluzima
- Vitaminske droge - Vitaminske droge
145
1.2.14. FARMAKOLOGIJA
1. Naziv predmeta: FARMAKOLOGIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 99 99
Ukupno 99 99

- Razumijevanje pojmova, činjenica i zakonitosti iz oblasti farmakologije.
- Povezivanje teorijskih sadržaja sa praktičnim radom koji se odvija u
farmaceutskoj industriji.
- Sticanje znanja o porijeklu,fizičkim i hemijskim osobinama ljekovitih
supstancija.
- Sticanje znanja o promjenema u organizmu i upotrebi ljekovite supstancije u
terapiji.
- Sticanje znanja o značaju sadržaja koji se izučavaju u farmakologiji radi
usvajanja sadrzaja iz drugih disciplina.
- Razvijanja sposobnosti posmatranja tumačenja i zaključivanja.
- Osposobljavanje za nastavak stručnog usavršavanja.
146
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Opšta farmakologija
- Definiše pojam, - Razumije znacenje - Razvija sposobnost - Diskusija:
podjelu i značaj pojedinih termina opažanja. - Načini primjene
farmakologije. (farmakoterapija, lijeka u odnosu na
- Nabraja vrste farmakopeja, lijek, oblik lijeka.
ljekova prema recept).
načinu spravljanja i - Razvija pozitivnu - Diskusija:
izdavanja. - Razlikuje ljekove orijentaciju prema - Povezanost između
- Navodi razlicite spravljene u zanimanju. brzine resorpcije i
oblike ljekova apoteci. načina aplikacije
(praškovi, kapsule, - Pravi razliku lijeka.
rastvori...). između oblika
- Nabraja osnovne ljekova koji se
načine upotrebljavaju
primjene ljekova. lokalno, oralno i - Razvija sposobnost
parenteralno. opažanja.
- Poznaje
farmakokinetičke - Analizira prednosti
procese(,,kretanje parenteralne - Shvata važnost
“ lijeka u primjene lijeka u povezivanja teorije
organizmu). odnosu na hitnost i prakse.
pataloskog stanja.
- Opisuje
farmakodinamiku - Vrši komparaciju
(dejstvo lijeka na između vremena
organizam). nastupanja dejstva
lijeka i brzine
resorpcije iz - Razvija
različitih tkiva. profesionalnu
- Uočava važnost odgovornost.
tačnog doziranja
lijeka u odnosu na
izazivanje željenog
i neželjenog - Seminarski rad:
- Zna mehanizam dejstva lijeka - Neželjena dejstva
dejstva lijeka, (terapijska sirina ljekova(toksični
nabraja vrste lijeka). efekti i alergijske
receptora. reakcije).
- Upoređuje različite
vrste ljekova u
- Definiše dozu lijeka odnosu na način
i nabraja činioce reakcije sa
koji utiču na receptorom - Preuzima
doziranje ljekova. (agonist, odgovornost za
antagonist). sopstveno zdravlje.
- Definiše i nabraja - Razlikuje način
uzajamna dejstva doziranja ljekova
ljekova. kod pojedinih
starosnih
147
Formativni ciljevi
- Definiše i navodi populacija (djeca,
neželjena dejstva stare osobe).
ljekova. - Uočava važnost
kombinovane
primjene ljekova u
cilju izazivanja
terapijskog efekta.
- Nabraja vrste - Uočava ozbiljne
zavisnosti. posledice
neracionalne
upotrebe ljekova
(teratogenost,
kancerogenost...).
- Na primejrima
ukazuje na
ozbiljnost
zloupotrebe
psihoaktivnih
supstanci (psihička
i fizička zavisnost,
tolerancija).
Farmakologija CNS-a
- Definiše opštu - Ukazuje na - Razvija osjećaj - Diskusija:
anesteziju i neželjena dejstva odgovornosti. - Sličnost i razlike
nabraja vrste primjene opšteg između pojedinih
anestezija anestetika (akutni - Razvija vrsta opšte
(intravenska,inhala zastoj rada srca i analitičnost. anestezije i
ciona). pluća kao i ostala primjene opštih
- Nabraja ljekove neželjena dejstva). - Razvija sposobnost anestetika.
kojima se izvodi opažanja.
anestezija. - Analizira - Seminarski rad:
- Definiše i nabraja opravdanost - Farmakološka
predstavnike primjene - Navikava se na red dejstva i indikacije
relaksantnih miorelaksanata i urednost. antiaksioznih
ljekova. tokom operacije ljekova.
kod pacijenata - Preuzima
- Nabraja dovedenih u stanje odgovornost za - Diskusija:
predstavnike duboke opšte sopstveno zdravlje. - Farmakološka
antipsihoticnih anestezije. dejstva i indikacije
ljekova(tipicni i - Uočava razliku - Uočava važnost primjene
antipicni). između neželjenih nauke u barbiturata,
dejstava svakodnevnom terapija trovanja.
- Definiše neuroleptika i životu.
antianksiozne ekstrapiramidalnih - Dijalog:
ljekove i nabraja znaka kao - Povezuje uzroke i - Analgezija i
vrste prema duzini simptoma posljedice. anelgetici
trajanja dejstva. neurološkog (povezanost,
- Definiše deficita. - Razvija analitičnost poređenje
psihostimulanse i - Razlikuje i logičko mišljenje. indikacija za
nabraja vrste po farmakološka primjenu opioida i
mjestu djelovanja. dejstva i terapijsku antipiretika.
148
Formativni ciljevi
- Nabraja primjenu - Seminarski rad:
predstavnike anksiolitika. - Vrste lokalne
sedativa i hipnotika anestezije i
i zna njihova - Analizira neželjena lokalnih
farmakološka dejstva na KVS anestetika, njihova
dejstva. nastala primjenom primjena.
- Definiše epilepsiju metilksantina
i poznaje grupe (aritmije...)
antiepileptika.
- Uočava povezanost
pojave
- Definiše farmakoloških
parkinsonizam i dejstava i
nabraja ljekove u primijenjene doze
terapiji. barbiturata
- Zna simptome i (koma,smrt).
terapiju trovanja - Naglašava važnost
barbituratima. primjene
- antiepileptika u
- Definiše analgetike prekidanju
i nabraja grupe epileptickog
analgetika. statusa i
preveniranju
oštećenja mozga.
- Razlikuje
mehanizam dejstva
- Rezimira antiparkisonika i
farmakološka važnost primjene
dejstva etanola. Levodope u
kontroli bolesti.
- Opisuje vrste - Prepoznaje
lokalne anestezije i indikacije za
nabraja lokalne primjenu opioida i
anestetike. antipiretika kao i
shvata ozbiljnost
predoziranja
morfinom.
- Prepoznaje
simptome akutnog i
hroničnog trovanja
etanolom.
- Prepoznaje i
upoređuje
prednosti primjene
lokalne anestezije i
lokalnih anestetika
u odnosu na
primjenu opštih
anestetika kod
nekih indikacija.
149
Formativni ciljevi
Farmakologija vegetativnog nervnog sistema
- Definiše - Prepoznaje - Razvija analitičnost - Rad u grupama:
holinergičke indikacije za i logičko mišljenje. - Holinergički i
ljekove i nabraja primjenu antiholinergički
njihovu podjelu holinergičkih ljekovi (razlike i
prema mehanizmu ljekova. sličnosti
dejstva. - Pozitivno farmakoloških
- Zna - Analizira procjenjuje dejstava).
antiholinergičke farmakološka važnost novih
ljekove. dejstva i indikacije saznanja iz svoje - Rad u grupama:
- Definiše i nabraja za primjenu struke. - Adrenergički
adrenergičke atropina i ljekovi i
ljekove prema skopolamina. adrenergički
terapijskoj - Uočava značaj i - Razvija logičko blokatori (razlike i
primeni. prednost primjene mišljenje. sličnosti
adrenalina u mehanizma
odnosu na ostale dejstva).
- Definiše kateholamine.
adrenergičke - Analizira
blokatore i vrši farmakološke
podjelu prema efekte nastale
mehanizmu stimulacijom i
dejstva. blokadom alfa i
beta adrenergičkih
receptora i zna
indikacije za
primjenu
- Definiše dejstva adrenergičkih
histamina u blokatora.
organizmu i - Razlikuje
nabraja podjelu farmakološka
antihistaminskih dejstava histamina
ljekova. i antihistaminskih
ljekova.
Farmakologija kardiovaskularnog sistema
- Definiše i nabraja - Analizira značaj - Razvija osjećaj - Diskusija:
kardiotonicke primjene odgovornosti. - Povezanost između
glikozide. kardiotonika anatomije i
- Zna neželjena (digoksin, di- fiziologije KVS i
dejstva primjene gitoksin) kod - Pozitivno farmakoloških
kardiotonika. srčane procjenjuje dejstava
- Definiše aritmije i insuficijencije i važnost novih kardiotonika.
obrazlaže podjelu atrialne fibrilacije. saznanja iz svoje
antiaritmijskih - Razlikuje podjelu struke.
ljekova. antiaritmijskih - Dijalog:
ljekova prema - Povezanost između
mehanizmu dejstva kardiotonickih
- Definiše i nabraja i poznaje njihovu glikozida i
vazodilatatore i primjenu prema antihipertenziva u
ostale ljekove u različitim vrstama odnosu na
terapiji angine aritmija. terapijsku
150
Formativni ciljevi
pektoris. Uočava prednost
- primjenu.
primjene organskih
- Definiše nitrata u kupiranju
hipertenziju i akutnih i
antihipertenzivne preveniranju
ljekove, nabraja ucestalih napada
njihovu podjelu. angine pectoris.
- Uočava mehanizme
- Nabraja ljekove u dejstva razlicitih
terapiji grupa
hiperlipidemija i antihipertenzivnih
ateroskleroza. ljekova i zna
terapiju
hipertenzivne
krize.
- Analizira
mehanizam dejstva
hipolipemika i zna
njihovu primjenu u
odnosu na vrstu
lipidnog
poremećaja.
Farmakologija krvi; voda i elektroliti
- Definiše i navodi - Razlikuje - Razvija pozitivnu - Diskusija:
podjelu kriterijume za orijentaciju prema - Fiziologija
antikoagulantnih ocjenu pravilnog zanimanju. hemostaze;
ljekova. doziranja pojedinih povezanost
- Zna neželjena antikoagulanata. - Razvija pravilan farmakoloških
dejstva primjene odnos prema dejstava i
antikoagulanata. - Razmije zdravlju kao indikacija
- Nabraja podjelu neophodnost društvenoj antikoagulantnih
antiagregacionih primjene vrijednosti. ljekova.
ljekova. antiagregacione - Indikacije za
terapije u - Razvija logičko primjenu
prevenciji mišljenje. antiagregacionih
- Definiše pojam arterijske ljekova.
fibrinolize i tromboze.
nabraja - Poznaje važnost - Seminarski rad:
fibrinolitičke hitnosti primjene - Vrste anemija i
ljekove. fibrinoliticke način primjene
terapije kod antianemijskih
pojedinih oboljena ljekova.
(infarkt miokarda,
- Definiše anemije i tromboza dubokih
nabraja vena).
antianemijske - Analizira prednost
ljekove prema oralne primjene
indikacijama. preparata fe u
- Zna terapiju terapiji
razlicitih vrsta sideropenijske
anemija. anemije.
151
Formativni ciljevi
- Definiše hemostazu - Predlaže terapiju
i opisuje za korekciju
poremećaje poremećaja
nastale pod nastalih zbog
dejstvom razlicitih izgubljene tečnosti
faktora (acidoza, (puna krv kod
alkaloza, krvarenja, plazma
dehidratacija). kod opekotina...).
Farmakologija urogenitalnog trakta
- Definiše i nabraja - Analizira podjelu - Shvata važnost
uterotonike i uterotonika u povezivanja teorije
tokolitike. odnosu na i prakse.
terapijsku
primjenu.
Farmakologija respiratornog trakta
- Navodi fizičke - Analizira važnost - Pozitivno - Diskusija:
osobine kiseonika i terapije procjenjuje - Karakteristike
obrazlaže pojam kiseonikom kod važnost novih kiseonika i
oksigenoterapije. raznih patoloških saznanja iz svoje primjena kiseonika
- Zna neželjena stanja (trovanja struke. u terapiji
dejstva primjene CO, kesonske oboljenja.
kiseonika. bolesti, gasne - Poređenja između
- Definiše i nabraja gangrene). mukolitika i
podjelu antitusika i - Interpretira vrste antitusika.
mukolitika. kašlja i aplikaciju
ljekova u odnosu
na produktivni ili
neproduktivni
kašalj.
Farmakologija digestivnog trakta
- Zna i objasnjava - Vrši komparaciju - Pozitivno - Diskusija:
farmakoterapiju između antacida i procjenjuje - Objašnjenje
peptičkog ulkusa. antisekretornih važnost novih oboljenja
ljekova u odnosu saznanja iz svoje peptičkog
- Definiše digestivne na način struke. ulkusa,najnovija
ljekove i navodi ostvarivanja saznanja o
njihove farmakološkog - Povezuje uzroke i liječenju.
predstavnike. dejstva. posljedice. - Vrste digestiva
- Ocjenjuje (razlike i sličnosti u
- Definiše laksanse i neophodnost - Razvija svijest o odnosu na
poznaje primjene digestiva značaju zdrave mehanizam dejstva
klasifikaciju prema kod deficita ishrane za i indikacije).
mehanizmu lučenja žučnih poboljšanje i - Etiologija
dejstva. kiselina, enzima očuvanje dijarealnog
želuca i enzima zdravstvenog sindroma i potreba
pankreasa. stanja. za primjenom
- Predlaže način - Razvija pravilan ljekova.
- Definiše rješavanja odnos prema
antidijarealne problema zdravlju kao
ljekove i obrazlaže opstipacije dijetom društvenoj
podjelu u odnosu (svježe namirnice vrijednosti.
152
Formativni ciljevi
na mehanizam sa dosta
dejstva. nesvarljivih
sastojaka i
tečnosti) i
ograničenja njene
primjene.
- Dokazuje prednost
primjene bioloških
preparata za
zaustavljanje
dijarealnog
sindroma.
Vitamini i hormoni
- Definiše vitamine i - Razlikuje - Usvaja načela - Seminarski radovi:
navodi njihovu hidrosolubilne od zdravog života. - Podjela i značaj
podjelu. liposolubilnih vitamina i njihova
vitamina i - Razvija sposobnost primjena u
interpretira značaj analitičkog liječenju hipo i
i ulogu vitamina u mišljenja i logičkog avitaminoza.
normalnom zaključivanja. - Podjela hormona i
- Definiše hormone i odvijanju njihova primjena u
navodi njihovu metabolickih i terapiji patoloških
podjelu. oksidativnih stanja.
procesa u
organizmu.
- Vrši komparaciju
između hormona
kao biološki
aktivnih supstanci i
hormona koji se
koriste kao ljekovi
u obliku sintetskih
analoga, a u cilju
supstitucione ili
supresione
terapije.
Kontrastna dejstva
Uočava razliku
- - Razvija osjećaj - Diskusija:
- Definiše i nabraja između kontrastnih odgovornosti. - Poređenja između
rendgenska sredstava u odnosu osobina kontrastnih
kontrastna na upotrebu u sredstava i
sredstva. dijagnostičkim terapijskih
procedurama. procedura.
Hemioterapijska sredstva, imunofarmakologija
- Definiše antibiotike - Obrazlaže faktore - Shvata važnost - Diskusija:
i obrazlaže njihovu koji utiču na izbor povezivanja teorije - Uzrocnici razlicitih
podjelu u odnosu antibiotika: vrsta i prakse. infekcija i
na mehanizam antibiotika prema upotreba
dejstva. antibiogramu, doza - Razvija pozitivnu antibiotika prema
koja je dovoljno orjentaciju prema etiologiji infekcije.
efikasna, način zanimanju.
153
Formativni ciljevi
primjene koji pruža - Seminarski radovi:
optimalan efekat i - Podgrupe
- Nabraja i obrazlaže trajanje terapije penicilina i
podgrupe prilagodljivo tipu predstavnici u
penicilina prema infekcije. - Razvija logičko okviru podgrupa.
antibakterijskom mišljenje. - Podjela
spektru. - Suočava se sa cefalosporina i
- Poznaje neželjena terapijom njihov način
dejstva primjene penicilinskog šoka. aplikacije.
penicilina
(penicilinski šok). - Preuzima
- Analizira listu odgovornost za
- Definiše ,,rezervnih sopstveno zdravlje.
cefalosporine i antibiotika“
nabraja njihovu (cefalosporini treće
podjelu. generacije) prema
načinu primjene
(oralni,
- Navodi podjelu parenteralni).
aminoglikozidnih - Uočava važnost
antibiotika. pravilnog doziranja - Razvija sposobnost
zbog dozno zavisne opažanja.
toksičnosti za čulo
sluha i ravnoteže
za bubrege i neuro
mišićnu ploču
(djeca, stari,
- Definiše i nabraja oboljeli od renalne
makrolidne insuficijencije).
antibiotike. - Vrši komparaciju - Shvata važnost
između penicilina i povezivanja teorije
- Nabraja hinolone i makrolida u i prakse.
indikacije za pogledu
njihovu primjenu. antibakterijskog - Dijalog:
spektra. - Komparacija
- Definiše i nabraja - Ukazuje na između indikacija
antigljivicne neželjena dejstva za primjenu
ljekove. primjene hinolona i antivirusnih ljekova
opasnost njihove i antibiotika
primjene prije
18.god. života. - Seminarski rad:
- Razlikuje indikacije - Komparacija
za lokalnu i između
sistemsku primjenu farmakoloških
- Nabraja antivirusne antigljivičnih dejstava
ljekove. ljekova i uočava imunostimulatora i
dugotrajnost imunosupresiva.
- Definiše pojam njihove primjene
imunofarmakologi - (od 2 nedelje do 12
je i nabraja vrste mjeseci).
imuniteta u odnosu - Ukazuje na pravilu
154
Formativni ciljevi
na način stvaranja. upotrebu
antivirusnih ljekova
- Nabraja i vrši i njihovu primjenu.
klasifikaciju - Pravi razliku
imunostimulatora i između načina
imunosupresora. stvaranja
vještačkog i
prirodnog
imuniteta i zna
vakcine i serume.
- Idetifikuje široku
primjenu
imunosupresiva u
,,autoimunim
bolestima“ u
raznim oblastima
medicine
(hematologiji,
nefrologiji...).
- Predviđa
mogućnost
primjene
imunostimulansa
kao potencijalnih
ljekova u tri glavne
oblasti (AIDS,
onkologija i
hronične infektivne
bolesti.
Hemioterapija malignih oboljenja
- Objašnjava - Na primjerima - Razvija pravilan - Dijalog:
principe primjene navodi uspješnost odnos prema - Prednosti i mane
citotoksičnih primjene zdravlju kao primjene
ljekova i navodi hemioterapije kod društvenoj hemioterapijskih
podjelu. malog broja djelatnosti. sredstava u
tumora i realnih medicini.
ciljeva, njene
primjene kod većeg
broja tumora
(remisija bolesti,
produzenje života,
pobošljanje
kvaliteta života).
Antiseptici i desificijenci
- Definiše - Razlikuje različite - Usvaja načela - Grafofolija:
antiseptike i antiseptike i zdravog života. - Prikaz razlicitih
dezinficijense i denzificijense u antiseptika i
nabraja podjelu odnosu na dezinficijenasa kao
prema hemijskom primijenjenu i način njihovog
sastavu. površinu (živo rukovanja.
tkivo, ili predmeti)
155
Formativni ciljevi
i uviđa značaj
njihove primjene u
cilju prevencije
različitih vrsta
bakterijskih
infekcija.
Toksikologija
- Definiše - Ukazuje na značaj - Uočava važnost - Grafofolija:
toksikologiju, poštovanja principa nauke u - Prikaz primjene
nabraja vrste u liječenju akutnog svakodnevnom terapijskih
trovanja i podjelu trovanja životu. postupaka kod
otrova. (odstranjivanje - Razvija pozitivan otrovanih osoba.
otrova, primjena stav prema novim
- Nabraja cijanide i specifičnog saznanjima.
zna mehanizam antidota, - Shvata važnost
trovanja simptomatska povezivanja teorije
cijanidima. terapija). i prakse.
- Opisuje mehanizam - Analizira - Usvaja načela
trovanja mogućnost zdravog života.
ugljenmonoksidom. preživljavanja
- Opisuje mehanizam samo ako se
trovanja bazama i terapija preduzme
kiselinama. hitno
(pentanolnitrit,
- Zna mehanizam I.V. Na nitrit).
dejstva trovanja - Prepoznaje
metil-alkoholom. simptome trovanja
i mjere lijecenja
(uspjeh lijecenja
zavisi od brzine
intervencije).
- Pravi razliku
između oštećenja
nastalih trovanjem
kisjelinama (suve
nekroze) i bazama
(vlažne duboke
nekroze sa
perforacijama).
- Prepozanje
simptome trovanja
i predlaže
odgovarajuću
terapiju.

- M. Milošević i V. Varagić: Farmakologija, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004.
- T. Kažić: Klinička farmakologija, Integra, Beograd, 2000.
- M. Milošević i V. Varagić: Farmakologija,15. izdanje, Elit Medica, Beograd,1999.
- V. Paunović: Antipsihotici, Medicinski fakultet, 1996.
156
- M. Pokrajać: Farmakokinetika,Topy, Beograd, 1996.
- D. Simić, T. Kažić: Racionalna terapija, 6. izdanje, Naučna knjiga, Beograd, 1993.

- Nastava se odvija u učionici koja je opremljena standarnim školskim priborom i
grafoskopom.


- Pozitivna ocjena na kraju skolske godine.

- Diplomirani farmaceut;
- doktor medicine.

Znanja
Predmet Znanja
- Opšta farmakologija - Farmaceutska tehnologija - Farmakodinamika
- Farmakogozija - Farmakokinetika
- Lijek, otrov, oblici, načini
primjene, doze
- Droge biljnog porijekla u
terapiji
- Farmakologija krvi, voda i - Medicinska biohemija - Voda i elektroliti
elektroliti - Vitamini
- Vitamini i hormoni - Hormoni
- Sve teme - Farmaceutska hemija - Organski dio farmaceutske
hemije
- Veza između hemijske
strukture i dejstva lijeka
157
1.2.15. KOZMETOLOGIJA
1. Naziv predmeta: KOZMETOLOGIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 66 66
Ukupno 66 66

- Upoznavanje sa morfološkim i fiziološkim karakteristikama kože i njenih
izdanaka.
- Sticanje znanja o osobinama kozmetičkih sirovina i biološkom djelovanju.
- Sticanje znanja o sastavu i načinu izrade kozmetičkih proizvoda.
- Poznavanje zakonskih propisa koji regulišu upotrebu kozmetičkih sirovina
kozmetičkih proizvoda.
- Povezivanje teorijskih znanja sa praktičnim radom koji se odvija u sklopu
proizvodnog ciklusa u materijalnoj proizvodnji.
- Razvijanje smisla za organizacioni rad, tačnost, sistematičnost i urednost.
- Sticanje sposobnosti korišćenja odgovarajuće literature preko knjiga i
kompjuterske pretrage.
158
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Kozmetologija i način proučavanja
- Definiše - Interpretira - Razvija analitičko
kozmetologiju kao kozmetologiju i mišljenje.
naučnu disciplinu. kratak istorijat.
- Upoznaje cilj - Razlikuje opštu,
proučavanja i dekorativnu i
podjelu medicinsku
kozmetologije. kozmetologiju.
Građa i funkcija kože i njenih izdanaka
- Upoznaje strukturu - Razlikuje slojeve - Razvija sposobnost - Slike, modeli građe
kože i njenu kože. opažanja. i funkcije kože.
funkciju. - Analizira strukturu
- Navodi izdanke epidermisa,
kože: znojne dermisa i
žlijezde, lojne hipodermisa.
žlijezde, nokti i - Pojašnjava funkciju
dlake. kože i njenih
slojeva.
- Analizira građu i
funkciju - znojnih
žlijezda, nokata i
dlaka.
Kozmetičke sirovine
- Navodi kozmetičke - Uočava razliku
sirovine prema između sirovina
porijeklu i prirodnog,
hemijskom sastavu. polusintstičkog i
- Navodi kozmetičke sintetičkog
sirovine kao grupu porijekla.
aktivnih i pomoćnih - Razlikuje
supstanci. kozmetičke
sirovine.
- Razlikuje sirovine
biljnog i
životinjskog
porijekla.
- Razlikuje enzime,
vitamine i
hormone.
- Uočava razliku
između površinski
aktivnih supstanci
(PAM).
- Upoređuje osobine
hodrofilnih
lipofilnih
emolijenesa.
- Razlikuje
konzervanse i
159
Formativni ciljevi
antioksidanse.
- Razlikuje boje i
mirise.
Kozmetički proizvodi
- Definiše Interpretira
-
kozmetičke kozmetičke
proizvode i navodi proizvode.
njihovu podjelu. - Razlikuje
- Obrazlaže kozmetičke
kozmetičke proizvode prema
proizvode kao namjeni, obliku i
fizičko hemijske konzistenciji.
sisteme. - Analizira prave i
- Opisuje prave koloidne rastvore i
rastvore i koloidne primjenu u
rastvore. kozmetologiji.
- Opisuje emulzije. - Analizira emulzije i
postupke dobijanja
emulzije.
Kozmetički proizvodi za održavanje čistoće
- Upoznaje - Razlikuje proizvode - Razvija svijest o - Slike i primjerci
kozmetičke za održavanje ulozi kozmetičkih kozmetičkih
proizvode za čistoće. preparata u proizvoda za
održavanje čistoće. - Analizira sastav svakodnevnom održavanje čistoće.
- Obrazlaže sastav sapuna i postupke životu.
sapuna i postupke dobijanja. - Razvija ekološku
dobijanja. - Analizira sastav svijest.
- Navodi proizvode šampona i razlikuje
za pranje kose. vrste šampona.
- Navodi proizvode - Razlikuje proizvode
za kupanje i za kupanje i
tuširanje. tuširanje.
- Upoznaje - Razlikuje proizvode
proizvode za za čišćenje kože.
čišćenje kože. - Analizira paste za
- Upoznaje zube.
proizvode za - Razlikuje proizvode
čišćenje zuba i za njegu usne
njegu usne duplje. duplje.
- Upoznaje - Upoređuje sastav i
dezodoranse i ulogu dezodoransa
antiperspiranse. i antiperspiransa.
Kozmetički proizvodi za njegu
- Upoznaje - Interpretira - Slike i pirmjerci
proizvode za njegu. proizvode za njegu. kozmetičkih
- Navodi kreme za - Razlikuje kreme za proizvoda za njegu.
njegu. njegu. - Pretraživanje
- Upoznaje gelove za - Razlikuje gelove za Interneta.
njegu kože i kose. njegu kože i kose.
- Opisuje losione za - Razlikuje losione
njegu kose i kože. za njegu kože i
160
Formativni ciljevi
kose.
Kozmetički proizvodi za zaštitu
- Upoznaje - Interpretira - Pretraživanje
proizvode za proizvode za Interneta i stručne
zaštitu. zaštitu. literature o potrebi
- Navodi proizvode - Razlikuje proizvode za zaštitom od
za zaštitu od za zaštitu od sunca.
sunčevog zračenja i sunčevog zračenja
od insekata. - Razlikuje proizvode
za zaštitu od
insekata.
Kozmetički proizvodi za uljepšavanje
- Upoznaje - Interpretira - Razvija svijest o - Podsticanje
proizvode za proizvode za ulozi estetike u diskusije –
uljepšavanje. uljepšavanje. svakodnevnom Upotreba i
- Navodi proizvode - Razlikuje proizvode životu. zloupotreba
za izbjeljivanje i za izbjeljivanje i proizvoda za
tamnjenje kože. tamnjenje kože. uljepšavanje.
- Navodi dekorativne - Razlikuje
puderei podloge za dekorativne pudere
šminku. i podloge za
- Navodi proizvode šminku.
za uljepšavanje - Razlikuje proizvode
očiju, usana i za uljepšavanje
nokata. očiju i usana.
za uljepšavanje za uljepšavanje
kose. nokata.
za uklanjanje za uljepšavanje
suvišnih dlaka. kose.
- Razlikuje proizvode
za fizičko i
hemijsko
uklanjanje dlaka.

- S. Marić i Ž. Nidžović: Kozmetoligija za II, III ili IV razred medicinske škole, Zavod
za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999.
- S. Marić: Kozmetologija I i II, Mrlješ,Beograd,2001.

- Grafoskop;
- kompjuter sa priključkom za Internet,video projektor.

161


- Specijalista kozmetologije;

Znanja
Predmet Znanja
- Kozmetičke sirovine - Neorganska hemija - Osobine oksida, kiselina i
- Organska hemija ljekovitih biljaka
- Farmakognozija
- Kozmetički preparati - Farmaceutska tehnologija - Dobijanje emulzija
vodeno- alkoholnih
162
1.2.16. SANITARNA HEMIJA
1. Naziv predmeta: SANITARNA HEMIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 66 66
Ukupno 66 66

- Razumijevanje pojmova, činjenica i zakonitosti iz oblasti sanitarne hemije.
- Razumijevanje zavisnosti između hrane i zdravlja.
- Razumijevanje uloge hranljivih sastojaka u organizmu.
- Razvijanje sposobnosti za izučavanje strukture, hemijskih, fizioloških i
organoleptičkih svojstava hranljivih sastojaka.
- Razvijanje sposobnosti za bromatološko istraživanje.
- Razumijevanje pravilne ishrane.
- Razvijanje ekološke svijesti.
163
4. Sadržaji i Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Bromatologija - pojam i definicija
- Definiše - Uočava značaj - Usvaja globalne
bromatologiju. sanitarne hemije vrijednosti.
(bromatologije) u - Razvija sposobnost
preventivnoj opažanja.
medicini.
Energetski aspekt hrane
- Definiše energetsku - Razlikuje - Razvija logičko - Video bim ili
vrijednost hrane. izračunavanje od zaključivanje. grafofolije.
- Objašnjava određivanja - Shema
izračunavanje energetske kalorimetrijske
energetske vrijednosti bombe.
vrijednosti namirnica. - Shema kruženja
namirnica. - Razlikuje sirovu i energije.
- Opisuje čistu energetsku
određivanje vrijednost.
energetske - Shematski
vrijednosti prikazuje
namirnica i gotove kalorimetrijsku
hrane. bombu.
Voda kao životna namirnica
- Definiše osnovne - Razlikuje vodu za - Razvija analitičko Seminarski rad:
karakteristike vode piće od vezane mišljenje. - Značaj vode za
za piće. vode u - Stiče sigurnost. piće za život i
- Poznaje osobine namirnicama. tdravlje čovjeka.
vezane vode u - Video bim ili
namirnicama. grafofolije.
- Objašnjava ulogu
vode u organizmu.
Hranljive materije
- Definiše hranljive - Razlikuje hranljive - Razvija svijest o - Video bim ili
materije. materije. značaju pravilne grafofolije.
- Poznaje podjelu - Razlikuje gradivne ishrane za
hranljivih materija od energetskih poboljšanje i Seminarski rad:
prema ulozi u hranljivih očuvanje zdravlja. - Ugljeni hidrati
organizmu. sastojaka. - Razvija osjećaj ozvor energije za
- Navodi definiciju i - Interpretira lične odgovornosti organizam.
podjelu ugljenih hemijski sastav i prema zdravlju.
hidrata. biohemijski značaj - Preuzima
- Navodi podjelu i ugljenih hidrata. odgovornost za
strukturu mono, - Upoređuje aldoze i sopstveno zdravlje.
oligo i poli saharida ketoze kao i - Razvija osjećaj
kao i njihovo alifatičnu i cikličnu očuvanja životne
prisustvo u strukturu. sredine.
namirnicama. - Upoređuje
- Definiše fizičke i redukujuće i
hemijske osobine neredukujuće
ugljenih hidrata disaharide.
164
Formativni ciljevi
koje su od značaja - Upoređuje skrob,
za analitiku celulozu, inulin i Seminarski rad:
životnih namirnica. hitin po - Proteini u životnim
- Opisuje promjene monomernim namirnicama.
koje nastaju na jedinicama.
ugljenim hidratima - Interpretira opštu
u toku obrade formulu
namirnica. aminokiselina.
- Navodi potrebe - Razlikuje
ugljenih hidrata u alifatične,
ishrani ljudi. aromatične i
- Navodi definiciju i heterociklične
podjelu proteina. aminokiseline.
- Opisuje esencijelne - Razlikuje Seminarski rad:
amino kiseline i esencijelne - Masti i ulja:izvor
hranljivu vrijednost aminokiseline i energije,
proteina biljnog i njihovu ulogu u esencijalnih masnih
životinjskog organizmu. kiselina i
porijekla. - Analizira reakciju liposolubilnih
- Definiše nastajanja vitamina.
klasifikaciju peptidne veze
proteina prema - Razlikuje proste i
hranljivoj složene lipide.
vrijednosti. - Interpretira opštu
- Navodi dnevne formulu
potrebe proteina u triglicerida.
ishrani. - Razlikuje masti i
- Navodi definiciju i ulja po hemijskom
podjelu masti i sastavi i po fizičkim
ulja. osobinama.
- Opisuje esencijelne - Analizira hranljivi
masne kiseline. sastav masti i ulja.
- Navodi biološku - Pronalazi sličnosti i
vrijednost masti i razlike između
ulja. hidrosolubilnih i
- Definiše užeglost liposolubilnih
masti, ulogu vitamina.
antioksidanasa i - Interpretira
sinergista u fiziološki značaj
čuvanju masti. vitamina.
- Definiše vitamine, - Razlikuje makro i
provitamine i anti mikroelemente.
vitamine. - Interpretira
- Navodi namirnice fiziološki značaj
koje su izvor mineralnih
vitamina i materija.
provitamina. - Interpretira značaj
- Navodi dnevne i ulogu mineralnih
potrebe u materija za
vitaminima. organizam čovjeka.
- Definiše mineralne
165
Formativni ciljevi
materije i navodi
podjelu.
- Definiše vrste
mineralnih
materija i njihovu
rasprostranjenost u
namirnicama.
Životne namirnice
- Definiše životne - Razlikuje životne - Stiče sigurnost. - Video bim ili
namirnice prema namirnica biljnog i - Razvija pozitivan grafofolije.
zakonu o životinjskog stav prema
bezbjednosti porijekla. zdravlju. Seminarski rad:
hrane. - Interpretira - Razvija svijest o - Postupci
- Poznaje podjelu hemijski sastav značaju pravilne konzervisanja
životnih namirnica namirnica i ishrane za mesa.
prema porijeklu i razlikuje poboljšanje i
sastavu. energetske, očuvanje zdravlja.
- Navodi podjelu gradivne i zaštitne - Razvija osjećaj
životnih namirnica namirnice. lične odgovornosti
prema francuskim - Razlikuje prema zdravlju. Seminarski rad:
autorima. namirnice koje u - Preuzima - Mlijeko - izvor
- Navodi faktore organizmi odgovornost za puno vrijednih
kvarenja metabolizmom sopstveno zdravlje. proteina.
namirnica. daju kisele
- Poznaje uslove proizvode.
čuvanja životnih - Indetifikuje Seminarski rad:
namirnica. namirnice koje u - Žita i proizvodi od
- Navodi postupke organizmu žita - izvor
čuvanja i metabolizmom minerala , vitamina
konzervisanja daju alkalne b-grupe i dijetnih
namirnica. proizvode. vlakana.
- Poznaje biološko - Ističe namirnice
konzervisanje koje su izvor
namirnica. vitamina i minerala
za organizam.
- Razlikuje
namirnice koje su
izvor energije i
minerala za
organizam.
- Razlikuje
namirnice koje su
izvor dijetnih
vlakana za
organizam.
Aditivi
- Definiše aditive i - Upoređuje aditive - Razvija svijest o - Video bim ili
navodi podjelu. prema namjeni. značaju pravilne grafofolije.
- Definiše vrste - Interpretira ishrane za
aditiva i navodi podjelu aditiva. poboljšanje i
njihovu primjenu. - Razlikuje sredstva očuvanje zdravlja.
166
Formativni ciljevi
- Definiše razloge za sprečavanje - Preuzima Seminarski rad:
korištenja aditiva. kvarenja odgovornost za - Razlozi korišćenja
- Definiše grupe namirnica, sredstva sopstveno zdravlje. aditiva.
aditiva i navodi za dotjerivanje
njihove ukusa i mirisa i
predstavnike. sredstva za
dotjerivanje
izgleda i
konzistencije.
- Interpretira razloge
upotrebe aditiva.
- Razlikuje
namirnice kojima
se mogu dodavati
aditivi.
Hemijska kontaminacija hrane
- Defineše hemijsku - Interpretira i - Razvija svijest o - Video bim ili
kontaminaciju razlikuje hemijske značaju pravilne grafofolije.
hrane. kontaminente po ishrane za
- Definiše rezidualne grupama. poboljšanje i
koncentracije. - Interpretira očuvanje zdravlja. Seminarski rad:
- Definiše rezidue podjelu - Razvija osjećaj - Hemijski
pesticida, teških kontaminenata. lične odgovornosti kontaminenti
metala, antibiotika - Upoređuje prema zdravlju. životnih namirnica.
i drugih pesticide po
kontaminenata. grupama.
- Definiše pojam - Razlikuje
karence. neorganske
kontaminente.
- Razlikuje prirodne
štetne supstance.
Dietetski suplementi
- Definiše dijetetske - Interpretira - Razvija osjećaj - Video bim ili
suplemente. podjelu dietetskih lične odgovornosti grafofolije.
- Definiše razloge suplemenata. prema zdravlju.
upotrebe - Ističe razloge
dijetetskih upotrebe
suplemenata. dijetetskih
suplemenata.
Interakcije sastojaka hrane i ljekova
- Definiše odnos - Interpretira odnos - Razvija pozitivan - Video bim ili
između hrane i između hrane i stav prema grafofolije.
lijeka. lijekova. zdravlju.

- S. Stanimirović, D. Stanimirović: Sanitarna hemija -bromatologija za IV razred
medicinske i turističko-ugostiteljske škole, ZUNS-Beograd, 1996.

- Grafoskop ili video bim.
167
- Provjerava znanja vrši se usmeno, najmanje jednom u klasifikacionom periodu.


- Diplomirani farmaceut, specijalista za sanitarnu hemiju;

Znanja
Predmet Znanja
- Ugljeni hidrati, proteini, - Hemija - Karakteristike, podjela i
lipidi strukture organskih
jedinjenja
- Vitamini, makro i - Farmaceutska hemija - Podjela vitamina po
mikroelementi rastvorljivosti
- Podjela mineralnih
materija
168
1.2.17. PRAKTIČNA NASTAVA
1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 36 36
II 144 144
III 180 180
IV 132 132
Ukupno 492 492
Struktura praktične nastave po predmetnim oblastima i razredima

- I razred: hemija 36 časova.
- II razred: analitička hemija 72 časa; botanika 36 časova; farmaceutska
tehnologija 36 časova.
- III razred: medicinska biohemija 36 časova;farmaceutska tehnologija 108 časova;
farmaceutska hemija 36 časova.
- IV razred: farmaceutska tehnologija 66 časova; farmaceutska hemija 33 časova;
farmakognozija 33 časa.
Praktična nastava: Odjeljenje se dijeli u grupe 10-12 učenika.

- Upoznavanje sa laboratorijskom opremom, uslovima i načinom rada.
- Sticanje vještina rukovanja sa analitičkom vagom i mjernim sudovima
- Upoznavanje sa opremom u biološkom kabinetu i osposobljavanje za pravilno
rukovanje mikroskopom.
- Upoznavanje učenika sa detaljnom građom biljnih organizama i postupkom izrade
trajnih preparata.
- Upoznavanje sa determinacijom biljaka pomoću ključa za determnaciju.
- Osposobljavanje za samostalno vršenje laboratorijskih analiza iz oblasti
medicinske biohemije.
- Upoznavanje apoteke i organizacije apotekarske prakse.
- Sticanje osnove znanja za odabir operacija koje moraju primijeniti za izradu
ljekovitih pripravaka.
- Sticanje sposobnosti pravilnog korišćenja aparata, opreme, posuđa.
- Navikavanje na poštovanje zvaničnih propisa farmaceutske prakse.
- Sticanje znanja o načinima prerade prirodnih proizvoda (sirovina) za ljudsku
upotrebu, tj. sticanje znanja o spravljanju ljekova, ispitivanju, čuvanju,
pakovanju, izdavanju i održavanju ljekova.
- Osposobljavanje da se na osnovu stečenog znanja vrše odabir adekvatnih
supstanci u izradi ljekovitih preparata.
- Osposobljavanje za rad u laboratoriji apoteke i farmaceutskoj industriji.
- Osposobljavanje za preoznavanje i razlikovanje ljekovitog bilja u prirodi kao i za
razlikovanje falsifikata.
- Upoznavanje sa pravilnim načinom berbe ljekovitog bilja, kako ne bi došlo do
uništavanja vrste.
- Sticanje znanja o načinima prerade prirodnih sirovina.
169
- Osposobljavanje za dokazivanje i određivanje aktivnih principa droga.
- Osposobljavanje za ekstrakciju aktivnih principa droga.
- Sticanje saznanja o sastavu i upotrebi čajnih mješavina.
- Sticanje znanja o hemijskim i fizickim osobinama ljekovitih supstancija
(oficinalnih po farmakopejama : ph jug IV i V ).
- Podsticanje učenika na samostalan i timski rad.
- Razvijanje smisla za organizovan rad, tačnost sistematičnost i urednost.
- Razvijanje sposobnosti opažanja i analitičkog mišljenja.
- Razvijanje stvaralačke maste i objektivnosti.
- Usvajanje principa zdravog života.
170
Razred: PRVI - OBLAST HEMIJA (36 časova)
Formativni ciljevi
Hemijska laboratorija
- Upoznaje se sa - Održava radno - Razvija pozitivan - Učenici se dijele u
opremom hemijske mjesto. odnos prema zaštiti grupe - svaki
laboratorije i - Primjenjuje mjere na radu. učenik vodi
organizacijom rada i sredstva zaštite dnevnik na osnovu
u laboratoriji. pri radu u datih uputstava od
- Upoznaje se sa laboratoriji. strane nastavnika.
mjerama
predostrožnosti pri
radu i zaštitom.
- Navodi moguće
povrede i upoznaje
se sa pružanjem
prve pomoći.
Laboratorijski pribor, posuđe, reagensi, osnovni aparati
- Upoznaje se sa - Pravilno koristi - Stiče radne navike.
laboratorijskim laboratorijski
priborom i pribor, posuđe,
posuđem. aparate i zna
- Upoznaje se sa njihovu namjenu.
čišćenjem i - Oprezno pere i
pranjem održava pribor i
laboratorijskog posuđe.
pribora i posuđa. - Pravilno razlikuje
- Upoznaje se sa reagense čitanjem
izvorima toplote u naljepnica na
laboratoriji, reagens bocama.
Kipovim aparatima - Pravilno čuva i radi
za sušenje i sa reagensima
žarenje. - Pravilno radi sa
- Definiše pojmove toksičnim i
hemikalija i zapaljivim
reagensa. supstancama.
- Poznaje oznake za
čistoću supstanci i
načine čuvanja i
rukovanja
reagensima.
Mjerenje mase
- Upoznaje se sa - Pravilno odmjerava - Razvija
tehničkom i čvrstu supstancu na samostalnost u
analitičkom vagom tehničkoj i radu.
i tehnikom analitičkoj vagi.
mjerenja. - Eksperimentalno
provjerava zakon o
održanju mase.
Mjerenje zapremine tecnosti
- Upoznaje sudove - Pravilno odmjerava
171
Formativni ciljevi
za mjerenje i očitava zapreminu
zapremine tečnosti tečnosti na
i postupke za menzuri, pipeti,
odmjeravanje bireti, odmjernom
zapremine. balonu.
- Upoznaje se sa
tehnikom
pipetiranja i
titracije.
Fizicke i hemijske osobine i promjene supstanci
- Definise fizičke i - Pravilno uočava
hemijske osobine i fizičke osobine
promjene. (agregatno stanje,
boja, miris,
rastvorljivost,
fizičke konstante).
- Uočava hemijske
osobine(npr.reaktiv
nost).
- Pravilno uočava i
razlikuje fizičke i
hemijske promjene
supstanci.
Osnovne operacije u hemijskoj laboratoriji
- Upoznaje se sa - Precizno obavlja:
osnovnim sitnjenje,
operacijama u rastvaranje,
hemijskoj taloženje,
laboratoriji. dekantovanje,
filtriranje,
ispiranje taloga i
dr.
- Pravilno priprema
aparaturu i vrši
destilaciju,
ekstrakciju,
sublimaciju,
kristalizaciju.
Pripremanje rastvora
- Definiše - Izračunava
rastvorljivost. koncentraciju
- Poznaje načine rastvora (maseni
izražavanja udio, molaritet,
kvantitativnog molalitet).
sastava rastvora. - Priprema rastvore
određene
koncentracije.
- Uočava toplotne
efekte pri
rastvaranju.
172
Formativni ciljevi
Hemijske reakcije
- Poznaje jonske - Eksperimentalno
reakcije. izvodi i piše
- Poznaje reakcije jednačine jonskih
oksido-redukcije. reakcija.
- Poznaje energetske - Eksperimentalno
promjene pri izvodi i piše redoks
hemijskim reakcije.
reakcijama. - Uočava toplotne
- Poznaje brzinu efekte pri
hemijske reakcije. hemijskim
reakcijama.
- Eksperimentalno
dokazuje zavisnost
brzine hemijske
reakcije od
koncentracije,
temperature i dr.
Neorganska jedinjenja
- Poznaje metode - Razlikuje bazne,
dobijanja različitih kisele, anfoterne
oksida, kiselina i okside.
baza. - Dobija neke okside,
- Poznaje metode za kiseline i baze u
određivanje pH. laboratorijskim
- Poznaje metode za uslovima.
dobijanje različitih - Dobija različite soli
soli. u laboratorijskim
- Razumije hidrolizu uslovima.
soli. - Eksperimentalno
određuje pH.
- Eksperimentalno
određuje hidrolizu i
suzbijanje hidrolize
soli.
- Određuje pH u
rastvorima pufera.
173
Razred: DRUGI - OBLAST ANALITIČKA HEMIJA (72 časa)
Formativni ciljevi
Analitička laboratorija
- Upoznaje - Analizira novi radni - Uviđa važnost rada - Posjeta savremenoj
analitičku prostor. u analitičkoj biohemijskoj
laboratoriju, uslove - Uočava laboratoriji. laboratoriji.
i način rada u laboratorijsko po - Navikava se na
laboratotiji. osnovu ranijeg pridržavanje
- Nabraja izučavanje hemije propisa.
laboratorijsko u VII i VIII razredu. - Razvija osjećaj o
posuđe, pribor i - Interpretira potrebi zaštite na
aparate i korišćenje radu i
demonstrira laboratorijskog odgovornosti.
njihovu primjenu. posuđa.
- Zna da pruži prvu - Razlikuje
pomoć. laboratorijsko
posuđe od pribora.
Kvalitativna analiza
Analitičke grupe - Razlikuje pisanje - Razvija sposobnost - Demonstracioni
katjona molekulskih i opažanja. ogled.
- Objašnjava zadatak jonskih reakcija. - Navikava se na red - Test na količinu
kvalitativne analize - Upotrebljava i urednost. Mg2+ jona u
kao i hemijske znanje o - Razvija pozitivan plazmi.
reakcije pomoću karakterističnim stav prema novim
kojih se ova analiza reakcijama. saznanjima.
izvodi. - Analizira vezu - Shvata važnost
- Poznaje pripadnost između prakse i povezivanja teorije
katjona određenih teorije. i prakse.
grupa i reakcije - Samostalno
jona. dokazuje katjone
- Navodi princip po analitičkim
podjele katjona u grupama.
analitičke grupe. - Upisuje, u toku
- Demonstrira rada, u dnevnik sve
dokazne reakcije što se uradilo kao i
katjona. hemijske reakcije.
- Poznaje
molekulske formule
kiselina, baza i soli
kao i njihovu
disocijaciju u
vodenom rastvoru.
Analitičke grupe - Upotrebljava - Razvija osjećaj - Seminarski rad:
anjona znanje o odgovornosti. Primjena K+, Na+,
- Poznaje podjelu karakterističnim - Razvija sposobnost Ca2+ i njihovo
anjona u analitičke reakcijama. opažanja. određivanje u
grupe. - Predviđa tok - Uočava važnost plazmi i serumu.
- Razrađuje hemijske reakcije. nauke u
pojedinačne grupe - Samostalno svakodnevnom
anjona. dokazuje reakcije životu.
- Demonstrira anjona po - Razvija pravilan
174
Formativni ciljevi
dokazne reakcije analitičkim odnos prema
anjona za svaku grupama. prirodnim
analitičku grupu. - Upisuje hemijske naukama.
reakcije koje se
izvode.
Kvalitativna analiza - Upoznaje pravila - Razvija logičko - Seminarski rad:
- Objašnjava kojih se treba zaključivanje. Određivanje HCO3-
praktično pridržavati pri - Razvija osjećaj u acidobaznoj
izvođenje radu. odgovornosti u ravnoteži.
kvalitativne ispunjavanju
analize. radnih obaveza.
- Poznaje tehnike - Navikava se na red
samoga rada u i urednost.
određenoj metodi.
Vaga i mjerenje
- Izvještava o - Shvata važnost - Stiče sigurnost. - Mjerenje
važnosti mjerenja pravila o čuvanju i - Razvija osjećaj analitičkom vagom-
u svakoj analitičkoj upotrebi vage. odgovornosti. rad u parovima.
metodi. - Vrši mjerenje
- Demonstrira analitičkom vagom.
mjerenje
analitičkom vagom.
Rukovanje mjernim sudovima
- Objašnjava važnost - Čita nivo tečnosti u - Razvija sposobnost - Pravilno rukovanje
rukovanja priborom pipeti, Šelbahovoj i opažanja. mjernim sudovima-
koji se koristi u Morovoj bireti. - Stiče sigurnost. rad u parovima.
praktičnom radu. - Izvodi postupak
- Demonstrira pipetiranja.
držanje pipete i
postupak
pipetiranja,
posmatranja nivoa
tečnosti,
očitavanje birete.
Gravimetrija
- Rezimira - Upoređuje - Uočava važnost - Seminarski rad:
najvažnije teorijsko i teorije i prakse. Standard A i B za
operacije u praktično znanje. - Podstiče određivanje
gravimetrijskoj - Izvodi postavljanje kreativnost. elektrolita u
analizi. filter papira u - Stiče sigurnost. tjelesnim
- Demonstrira lijevak. - Razvija pravilan tečnostima.
određivanje - Izvodi postupak odnos prema
gvožđa, H2SO4 i dekantovanja, prirodnom
hlorida. ispiranja, sušenja i naukama.
žarenja taloga.
- Vrši izračunavanje
količine ispitivane
supstance.
Volumetrijske metode
- Opisuje razliku - Interpretira - Razvija sposobnost - Demonstracioni
neutralizacije i pripremanje opažanja završne ogled:
175
Formativni ciljevi
neutralne soli. rastvora. tačke titracije. - Određivanje
- Pojašnjava - Samostalno - Razvija preciznost koncentracije
titracije. priprema rastvore - Shvata važnost fibrinogena
- Demonstrira (KHCO3, HCl, povezivanja teorije turbidimetrijski.
pripremi primarnih H2SO4, CH3COOH, i prakse.
i sekundarnih NaOH c=0,1 mol/l).
standardnih - Vrši standardizaciju
rastvora. rastvora.
- Demonstrira - Upoređuje
posupak titracije. teorijsko i
praktično znanje.
- Shvata važnost
volumetrijske
analize.
oblasti
volumetrije.
Metoda precipitacije
- Navodi postupak Priprema
- - Razvija sposobnost
pripremanja sekundarni opažanja.
standardnih standardni rastvor - Navikava se na red
rastvora u AgNO3 c=0,1 mol/l i i urednost.
argentometriji. vrši standardizaciju - Pozitivno ocjenjuje
titracijom po Moru. važnost novih
- Određuje NaCl po saznanja iz svoje
Moru. struke.
Metoda kompleksometrije
- Objašnjava metodu - Priprema rastvor - Shvata važnost - Demonstracioni
kompleksometrije. kompleksona. povezivanja teorije ogled:
- Demonstrira - Samostalno i prakse. - Određivanje Ca
pripremanje određuje Bi i Ca. - Uočava važnost kompleksometrijski
rastvora - Uočava postupak metode za sa EDTA.
kompleksona III, izračunavanja. biohemijska
c=0,1 mol/l. određivanja.
- Demonstrira
postupak
određivanja Bi i Ca.
Metoda oksido-redukcije
- Opisuje - Priprema primarni - Uočava važnost - Demonstracioni
pripremanje standardni rastvor metode za ogled:
rastvora (Na2C2O4 Na2C2O4 biohemijska - Određivanje
c=0,05 mol/l, c=0,05mol/l. istraživanja. alkohola u krvi po
KMnO4 c=0,02 - Priprema rastvor - Razvija sposobnost Widmarku.
mol/l, K2Cr2O7 KMNO4 opažanja.
c=0,01 mol/l, c=0,02mol/l. - Razvija
Na2S2O3 c=0,06 - Vrši standardizaciju analitičnost.
mol/l) i postupak rastvora KMNO4. - Shvata važnost
standardizacije. - Uočava postupak povezivanja teorije
izračunavanja. i prakse.
- Vrši standardizaciju
rastvora Na2S2O3
176
Formativni ciljevi
c=0,06 mol/l.
- Vrši određivanje
Na3AsO3.
- Vrši standardizaciju
I2 c=0,03 mol/l.
177
Razred: DRUGI - OBLAST BOTANIKA (36 časova)
Formativni ciljevi
učenik Učenik učenik
Preparati
- Ilustruje biljnu - Rukuje mikrosko- - Razvija svijest o - Vođenje dnevnika i
ćeliju i tkiva. pskim preparatima. značaju biljnih crtanje skica
- Nabraja vrste - Analizira mikrosko- ćelija i tkiva u posmatranih
biljnih ćelija. pske preparate. organizmu. preparata.
- Upoznaje djelove - Upoređuje različite - Razvija sposobnost
biljne ćelije. preparate biljnih opažanja djelova
- Pojašnjava i ćelija i tkiva. biljne ćelije i
nabraja biljna - Idnetifikuje biljna tkiva.
tkiva. tkiva. - Shvata važnost
- Zna da uoči - Crta karakteristike povezivanja teorije
osnovne karakte- mikroskopskih i prakse.
ristike površinskih, preparata.
parenhimskih, pro-
vodnih i
sekrecionih biljnih
tkiva.
Pravljenje preparata
- Navodi materjal - Rukuje biljnim - Razvija preciznost - Podjela učenika na
potreban za pra- materjalom. prilikom pravljenja grupe prilikom
vljenje preparata. - Pravi biljne preparata. pravljenja biljnih
- Demonstrira preparate. - Stiče preparata.
pravljenje mikro- - Indetifikuje samopouzdanje i
skopskih preparata. djelove ćelija i sigurnost.
- Opisuje i tkiva na - Razvija osjećaj
pojašnjava postu- preparatima. samodiscipline i
pak pravljenja navikava se na
preparata. timski rad.
Sakupljanje biljaka i pravljenje herbarijuma
- Poznaje - Uočava - Razvija osjećaj - Posjeta
najznačajnije najznačajnije pravilnog odnosa nacionalnom
predstavnike u predstavnike prema životnoj parku.
prirodi. familija u prirodi. sredini. - Posjeta botaničkoj
- Navodi - Izrađuje bašti.
predstavnike herbarijum.
pojedinih familija i - Vrši komparaciju
njihove među pojedinim
karakteristike. biljnim
- Zna da sačini predstavnicima.
herbarijum. - Ističe značaj viših
- Objašnjava značaj biljaka u životnoj
pojedinih biljaka sredini.
za čovjeka.
178
Razred: DRUGI - OBLAST FARMACEUTSKA TEHNOLOGIJA (36 časova)
Formativni ciljevi
Apoteka
- Definiše pojam i - Shvata značaj - Razvija - Rad u školskoj
zadatak apoteke u apoteke u odgovornost. apoteci
zdravstvenom zdravstvenom - Stiče pozitivan stav opremljenoj
sistemu. sistemu. prema zdravlju. osnovnim
- Upoznaje - Prepoznaje - Navikava se na apotekarskim
organizaciju prostorije i usvaja pridržavanje posuđem i
prostora i opreme njihove zadatke. propisa. opremom ili u
označavanja. - Razlikuje supstance - Stiče apotekarskoj
- Upoznaje čuvanje slabog fiziološkog samopouzdanje i utanovi.
ljekova i pomoćnih dejstva od jakog i sigurnost u radu.
ljekarskih vrlo jakog dejstva.
supstanci. - Prepoznaje
- Upoznaje posuđe, prihotična
pribor i uređaje, sredstva, oznake i
pranje, raspored i načine izdavanja.
mjesto u apoteci. - Uviđa značaj doze
u liječenju.
- Usvaja značaj
pranja i održavanja
za kvalitet
izrađenog
ljekarskog
pripravka.
- Usvaja različite
načine čuvanja
različitih supstanci.
- Prepoznaje i služi
se aparatima
posuđem i
opremom
laboratorije.
- Upoznaje
temperature
čuvanja lijekova.
- Shvata raspored i
snalaženje u
apoteci.
Mjerenje
- Upoznaje razne - Mjeri tečnosti i - Razvija tačnost i
vrste vaga i tegove. praškove na tara preciznost.
- Vlada tehnikom vagi i autmatskoj
mjerenja na ručnoj vagi.
vagi, tara vagi i - Objašnjava
električnoj vagi. mjerenja na ručnoj
- Upoznaje mjerenje vagi.
praškastih - Uočava razlike i
supstanci i tečnosti sličnosi ova dva
na tara vagi i načina mjerenja.
automatskoj vagi. - Mjeri tečnosti po
179
Formativni ciljevi
- Stiče teorijska zapremini
znanja o mjerenju menzurom.
na ručnoj vagi, - Mjeri tečnosti u
mjerenju tečnosti kapima.
u zapremini - Usvaja praktične
menzurom i mjere za praškove i
normalnom tečnosti.
kapaljkom. - Uviđa značaj
mjerenja u
farmaceutskoj
praksi.
- Rješava zadatke sa
kapima.
Usitnjavanje
- Definiše metodu. - Primjenjuje - Razvija logičko
- Upoznaje vrste metodu propisanim mišljenje i
usitnjavanja. priborom. sistematičnost.
- Upoznaje drobilice, - Primjenjuje pravila
njihov princip rada, za izvođenje
prednosti i operacije.
nedostatke. - Uviđa značaj
- Upoznaje razne metode za kvalitet
vrste mlinova, preparata.
njihov princip rada - Usvaja različite
prednosti i vrste usitnjavanja.
nedostatke. - Koristi apotekarsko
posuđe i izvodi
operaciju.
Prosijavanje
- Definiše metodu - Shvata značaj - Uočava vezu
primjenu i značaj metode u izradi teorije i prakse.
metode. ljekarskih
- Definiše standardno preparata.
apotekarsko sito. - Usvaja i koristi
- Demonstrira standard
upotrebu sita i prosijavanja.
označavanje - Razlikuje stepene
stepena usitnjenosti za
usitnjenosti. pojedine odnose.
Sedimentacija
- Definiše metodu. - Shvata značaj - Razvija pozitivan
- Objašnjava metode. stav prema novim
primjenu i značaj - Izvodi operaciju. saznanjima.
metode u - Razlikuje prave
gravitacionom i rastvore od
rotacionom polju. koloidnih.
- Upoznaje rastvore
koji sedimentiraju.
Dekantovanje
- Definiše metodu. - Shvata i izvodi - Razvija osjećaj o
- Objašnjava njen metodu. potrebi zaštite na
180
Formativni ciljevi
značaj. - Prihvata uslove koji radu.
moraju biti
zadovoljeni za
izvođenje
dekantovanja.
Centrifugiranje
- Definiše metodu i - Usvaja faktore koji - Razumije odnos
objašnjava njen utiču na brzinu tehnike i prirode.
značaj. izvođenja metode. - Procjenjuje
- Usvaja različite - Usvaja i koristi pozitivno nova
vrste metoda centrifugu. saznanja iz struke.
centrifuranja. - Primjenjuje
- Upoznaje uređaj za metodu i
centrifugiranje i prepoznaje značaj.
primjenu.
- Uviđa značaj
različite specifične
težine.
Cijeđenje
- Definiše metodu i - Koristi metodu za - Shvata važnost
objašnjava njen različite vrste povezivanja teorije
značaj. supstanci i i prakse.
- Upoznaje cjedila i ljekovitih - Shvata efikasnost i
usvaja razlike preparata. ekonomičnost.
među njima. - Prepoznaje izgled i
- Upoznaje uređaje primjenu različitih
za cijeđenje prese cjedila.
usvaja princip
rada, njihove
razlike prednosti.
Filtracija
- Definiše metodu i - Izvodi metodu u
usvaja njen značaj. apotekarskim
- Upoznaje vrste uslovima.
filtracionih medija. - Primjenjuje princip
- Objašnjava uticaje fitriranja
na brzinu koristirazličite
filtrovanja kod filtre.
različitih tečnosti. - Usvaja saznanja o
- Upoznaje razne razlikama
vrste filtera u filtracionih medija
apotekarskoj za pojedine vrste
praksi. tečnosti.
- Usvaja saznanja o - Uviđa značaj
filterima sa bakterioloskog
kontinuiranim i filtriranja za
diskontinuiranim farmakološku
radom. praksu.
- Upoznaje njihov
princip rada.
181
Formativni ciljevi
Destilacija
- Upoznaje i definiše - Interpretira način - Razvija sposobnost
princip izvođenja upotrebe opažanja.
metode. destilatora. - Uočava važnost
- Upoznaje vrste - Učestvuje u nauke u
destilavcija i uviđa proizvodnji svakodnevnom
njihove razlike. destilovane vode. zivotu.
- Upoznaje princip - Uviđa njen značaj - Razvija svijest o
radi destilatora u kao rastvarača. značaju očuvanja
proizvođni - Upoređuje žiotne sredine.
prečišćene vode. karakteristike
- Uviđa značaj destilovane i
temperature za demineralizovane
razdvajanje vode.
tečnosti iz smjese. - Interpretira način
- Upoznaje dobijanje dobijanja
etarskog ulja. demineralizovane
- Objašnava uticaj vode.
normalnog i
sniženog pritiska za
obavljanje ove
metode i uticaj na
termolabilne i
termostabilne
supstance.
Sušenje
- Definiše metodu i - Interpretira značaj - Navikava se na red
uviđa njen značaj ove metode za i urednost.
za izradu ljekarskih stabilnost
preparata. farmaceutskih
- Upoznaje načine preparata.
sušenja droga i - Koristi eksikator za
ljekovitih sušenje supstanci.
supstanci. - Uviđa značaj
- Opisuje uređaje za adsorpcionih
sušenje u sredstava.
industrijskim - Razlikuje
uslovima. adsorpciju od
- Objašnjava metodu apsorpcije.
liofilizacije.
- Upoznaje se sa
sušenjem u
apotekarskim
uslovima
eksikatorom.
- Upoznaje se sa
adsorpcionim
sredstvima.
- Objašnjava ulogu
adsorbenta.
182
Formativni ciljevi
Ekstrakcija
- Definiše metodu - Razlikuje metodu - Navikava se na
upoznaje osobine od ostalih i uviđa postovanje propisa,
aktivnih principa njen značaj. tačnost.
koji se izoluju iz - Usvaja i izvodi - Razvija svijest o
droga. maceraciju i značaju zdrave
- Nabraja digestiju. hrane za
ekstraktivne - Prepoznaje poboljšanje i
metode. ekstraktivne očuvanje
- Upoznaje principe preparate, navodi zdravstvenog
izvođenja njihovo čuvanje, stanja.
maceracije, označavanje,
digestije i primjenu i rok
perkolacije. upotrebe.
- Upoznaje - Identifikuje aktivne
rastvarače za principe koje
izradu izolujemo navodi
ekstraktivnih njihove osobine i
preparata. upotrebu.
- Objašnjava - Prepoznaje
upotrebu preparate u
perkolatora za apoteci i definiše
izvođenje njihovu upotrebu i
perkolacije. značaj.
- Usvaja nove - Povezuje redosled
metode naučenih metoda u
ekstrakcije. izradi ekstraktivnih
preparata.
Mijesanje praškova
- Definiše metodu. - Uviđa značaj - Razvija sposobnost
- Objašnjava metode za opažanja.
primjenu i njen dobijanje
značaj za kvalitetnog
kvalitetniju izradu ljekovitog
ljekovitog pripravka.
pripravka. - Izvodi sam metodu
- Objašnjava u apotekarskim
primjenu u uslovima.
apotekarskim - Poštuje pravila i
uslovima, redosled redosled
dodavanja dodavanja.
pojedinih praškova - Ocjenjuje
i tehniku uspješnost
miješanja. homogenosti
- Usvaja sve faktore smješe.
koji utiču na
kvalitet miješanja.
- Upoznaje razne
vrste mješalica u
industrijskim
uslovima njihove
183
Formativni ciljevi
prednosti i
nedostatke.
Miješanje tečnosti
- Definiše metodu - Izvodi sam metodu - Razvija logičko
- Usvaja primjenu i u apotekarskim mišljenje.
njen značaj za uslovima.
dobijanje - Interpretira
kvalitetnijeg barbotiranje kao
ljekovitog poseban oblik
pripravka. miješanja uz
- Objašnjava pomoć mjehurica
pojedine vrste vazduha.
mješalica u - Razlikuje vrste
pojedinim miješanja prema
uslovima. prirodi i osobinama
- Zna faktore koji materijala.
utiču na kvalitet - Usvaja prednosti i
miješanja. nedostatke
- Opisuje pojedinih
barbotiranje. mješalica.
- Objašnjava razne
gnječilice za
viskozne i žilave
materijale.
Miješanje heterogenih disperznih sistema
- Definiše pojam - Razlikuje disperzne - Razvija sposobnost
heterogen. sisteme. opažanja i
- Upoznaje - Učestvuje u izradi pozitivan stav
heterogene emulzija, prema novim
disperzne sisteme. suspenzija i pasta. saznanjima.
- Objašnjava njegovu - Uviđa njihove - Shvata važnost
primjenu praksi. razlike i sličnosti. povezivanja teorije
- Upoznaje princip - Interpretira znanja i prakse.
rada o uređajima za
homogenizatora i homogeniziranje.
koloidnih mlinova. - Upoznaje primjere
- Stiče znanja u iz prakse koji
emulgovanju pripadaju ovoj
ultrazvukom i grupi ljekovitih
prednostima pripravaka.
naučnih
dostignuća.
Rastvaranje
- Definiše metodu i - Izvodi metodu - Shvata važnost
ističe njen značaj. rastvaranja sa povezivanja teorije
- Usvaja rastvarač i potrebnim i prakse.
rastvorenu priborom u - Navikava se na
supstancu kao apoteci. pridržavanje
glavne - Analizira propisa.
komponente. hidrotropiju i
- Shvata dejstvo solubilizaciju kroz
184
Formativni ciljevi
adhezionih i praktične primjere
kohezionih sila kod koje sam izvodi.
rastvaranja. - Spoznaje važnost
- Objašnjava stepen metode u izradi
rastvorljivosti. ljekovitih
- Upoznaje tabelu preparata.
stepena - Služi se literaturom
rastvorljivosti po i shvata pojmove
PH Yug IV. stepena
usitnjenosti u
monografijama
ljekovitih
supstanci.
Granuliranje
- Definiše metodu i - Interpretira
uviđa njen značaj. pripremne metode
- Objašnjava do finalnog
pripremne faze za proizvoda.
formiranje - Prepoznaje značaj
granulata. pripreme granulata
- Objašnjava i njegovu primjenu
primjenu granulata za izradu tableta.
u svakodnevnom - Prepoznaje
životu. prednosti
- Usvaja znanje o savremenijeg
metodi briketiranja ekonomicnijeg i
i komprimovanja. efikasnijeg
ljekovitog
preparatatableta.
- Interpretira princip
rada ekscentar
mašina i rotacionih
mašina za izradu
tableta.
- Demonstrira usku
primjenu granulata
u praksi.
- Prepoznaje
farmaceutske
oblike u apoteci.
- Uviđa značaj
metode.
- Prezentira sve
oficinalne metode.
Sterilizacija
- Definiše i upoznaje - Prepoznaje i - Pozitivno
metodu. demonstrira princip procjenjuje
- Objašnjava značaj rada i kontrolu važnost novih
savremene uređaja za saznanja iz svoje
metode. sterilizaciju. struke.
- Upoznaje - Uočava razlike u - Razumije odnos
185
Formativni ciljevi
oficinalne metode temperaturi tehnike i prirode.
sterilizacije po PH sterilizacije.
Yug IV. - Analizira razliku
- Usvaja sterilizaciju pouzdanih od
suvim vrućim nepouzdanih
vazduhom. metoda
- Upoznaje uređaje i sterilizacije.
principe rada. - Interpretira veliku
- Upoznaje važnost od čuvanja
sterilizaciju sterilnosti
plamenom, preparata i
sterilizaciju u sprečavanje
autoklavu. kontaminacije
- Usvaja princip rada gotovog pripravka.
autoklava - Analizira napredak
- Upoznaje nauke zahvaljujući
sterilizaciju ovoj metodi i
ključalom vodom i mogućnost
princip rada primjene ljekovitih
Kohovog lonca. pripravaka direktno
- Obnavlja znanje iz u krvotok.
filtiranja i - Ističe značaj
upoznaje sterilnih preparata
sterilizaciju u terapiji.
filtriranjem. - Prepoznaje sterilne
- Upoznaje aparate u apoteci.
membranske i - Objašnjava
druge filtre i uviđa definisanje metoda
značaj ove metode sterilizacije po PH
u izradi ljekovitih Yug IV i
preparata sa označavanje
termolabilnim brojevima I
supstancama. postupcima.
Aseptični postupak
- Upoznaje metodu - Interpretira princip
sterilizacije. rada u aseptičnoj
- Zna izgled komori.
aseptične komore i - Opisuje izgled i
princip rada u njoj. opremu aseptične
- Uviđa značaj komore.
dobijenog - Ističe značaj
ljekovitog germicidne lampe
preparata. u očuvanju
- Spoznaje važnost sterilnosti.
pripreme posuđa - Objašnjava
ambalaže i dobijanje i
ljekovite supstance označavanje
za aseptični gotovog preparata.
postupak. - Prepoznaje aparate
- Usvaja različite u apoteci dobijene
temperature aseptičnim
186
Formativni ciljevi
sterilizacije za postupkom.
različite - Interpretira propise
materijale, koji su dati u PH
posuđe, pribor i Yug IV za
ambalažu koje sterilizaciju
propisuje PH Yug različitih vrsta
IV. materijala od kojih
- Shvata pouzdanost su izrađeni posuđe,
metode. pribor i ambalažu.
- Uviđa značaj - Povezuje
aseptičnih aparata temperaturu i
u praktičnoj vrijeme
primjeni. sterilizacije sa
- Usvaja savremenu prirodom i vrstom
primjenu materijala.
aseptičnog
postupka kroz
klasičnu i
laminarnu komoru.
Sterilizacija jonizujucim zracima;
- Gasna sterilizacija
- Usvaja savremene - Interpretira pojam - Pozitivno ocjenjuje - Koristeći Internet
metode i značaj novih važnost novih informacije skuplja
sterilizacije koristi dostignuća. saznanja iz struke. sva saznanja o
literaturu i Internet metodi sterilizacije
informacije da bi jonizujućim
proširio svoja zracima i
saznanja o novoj interpretira ih u
metodi. vidu referata.
Jugoslovenska farmakopeja;
FORMULE MAGISTRALES
- Upoznaje se sa - Prepoznaje stručnu - Pozitivno
zbirkom zvaničnih literaturu. procjenjuje
propisa koji se - Interpretira važnost svojih
odnose na kvalitet, preglednost sadržaj saznanja iz svoje
izradu, ispitivanje i i snalaženje u struke.
čuvanje lijekova i farmakopeji Yug IV - Razvija pravilan
ljekovitih i V. odnos prema
preparata. - Služi se propisima i zanimanju svoje
- Informiše se o usvaja pojam struke.
istorijatu svih oficinalan. - Navikava se na
izdanja - Analizira tačnost i
Farmakopeja. monografije pridržavanje
- Upoznaje se sa PH oficinalnih propisa.
Yug IV i V i njenim preparata. - Shvata potrebu
djelovima. - Shvata značaj povezivanja teorije
- Shvata njenu poznavanja novih i prakse.
preglednost i saznanja u
sistematičnost. farmaciji.
- Upoznaje se sa - Izrađuje
FORMULAMA magistralni i
187
Formativni ciljevi
MAGISTRALES. galenski lijek po
propisima Formula
Magistrales.
188
Razred: TREĆI - OBLAST MEDICINSKA BIOHEMIJA (36 časova)
Formativni ciljevi
Elektroliti
- Zna da - Izvodi analize - Razvija logičko - Rad u biohemijskoj
upotrebljava elektrolita u mišljenje. laboratoriji.
plameni fotometar serumu krvi ili - Povezuje teorijska
ili fotometar sa jon urina na ovim i praktična znanja.
selektivnim aparatima.
elktrodama.
- Zna da radi analize
na fotometru i na
automatizovanim
aparatima
(analajzerima,
jednokanalnim i
višekanalnim).
Proteini
- Zna da izvede sve - Na fotometrima i - Razvija analitičko
analize koje se analajzerima izvodi mišljenje.
rade u analize proteina.
laboratorijskoj
dijagnostici u čiji
sastav ulaze
proteini.
Monosaharidi
- Zna da određuje - Radi određivanje - Povezuje teoriju i
glukozu iz krvi sa glukoze na praksu.
aparatima za brzu fotometrima i - Razvija
analizu. analajzerima. samostalnost.
- Zna da određuje - Primjenjuje test
glukozu na opterećenja
fotometrima i glukozom.
analizatorima iz
krvi, seruma i
plazme.
Lipidi
- Zna proceduru - Radi određivanje
određivanja lipida lipida na
na fotometrima i fotometrima i
analajzerima iz analajzerima.
seruma.
Enzimi
- Zna određivanje - Određuje aktivnost
aktivnosti enzima u enzima u
laboratorijskoj laboratorijskoj
dijagnostici. dijagnostici.
- Poznaje enzime i - Određuje enzime
funciju jetre. jetre.
- Izvodi analize za
procjenu funkcije
jetre.
- Određuje
189
Formativni ciljevi
transaminaze,
gama gt, alkalnu
fosfatazu.
Cerebrospinalna tečnost (likvor)
- Poznaje proces - Identifikuje razliku
utvrđivanja razlike između krvnih
između krvnih ćelija u likvoru.
ćelija u likvoru. - Upotrebljava
laboratorijske
metode za
određivanje
pojedinih sastojaka
ove tečnosti.
Tjelesne tečnosti (urin, znoj, limfa i dr.)
- Poznaje tehniku - Dokazuje sve šta se - Povezuje uzroke i
određivanja nalazi prilikom posljedice.
hemijskog i ispitivanja urina u
organskog dijela hemijskom dijelu.
urina. - Dokazuje šta se sve
- Poznaje tehniku i nalazi u urinu
mikroskopiranje prilikom ispitivanja
sedimenta urina. i nakon njegovog
- Poznaje centrifugiranja u
organizovane i sedimentu
neorganizovane primjenom tehnike
elemente u urinu. mikroskopiranja.
- Poznaje sve - Izračunava klirense
metode i tehnike kreatinina i uree.
koje se primjenjuju - Izračunava iz 24h
za određivanje urina ukupne
određenih proteine.
supstanci iz 24h - Radi iz 24h urina
urina. sve analize koje se
- Zna da izračunava orimjenjuju u
klirense pojedinih laboratorijskoj
supstanci koje se dijagnostici.
izlučuju putem - Radi analize koje
urina. se rade u
- Zna sve što se u laboraorijskoj
laboratoriji radi iz dijagnostici iz
24h urina. znoja.
- Zna da uradi sve
analize koje se
rade iz znoja i
limfe.
190
Razred: TREĆI - OBLAST FARMACEUTSKA TEHNOLOGIJA (108 časova)
Formativni ciljevi
Dobijanje i ispitivanje prečišćene vode
- Ističe kratak - Razlikuje metode - Razvija sposobnost - Rad u opremljenoj
sadržaj teorije iz dobijanja opažanja. školskoj apoteci ili
date oblasti bitan prečišćene vode. - Navukava se na u apotekarskoj
za praktični - Prepoznaje princip pridržavanje ustanovi.
rad(priprema za rada destilatora. propisa. - Korišćenje Ph Jug
vježbu). - Upoređuje analize IV I V farmakopeje.
- Objašnjava metode prečišćene i obične
dobijanja vode.
prečišćene vode i - Vrši najosnovnije
vode za injekcija. reakcije ispitivanja
- Opisuje način rada prečišćene vode i
destilatora. vode za injekcije.
- Nabraja ispitivanja
po Ph Jug IV kod
prečišćene vode i
vode za injekcije.
- Ukazuje na značaj
prečišćene vode
kao rastvarača.
Izrada oficinalnih vodenih rastvora I računskih zadataka
- Ističe kratak - Prepoznaje sastav - Razvija analitičnost
sadržaj teorije iz nekih oficinalnih i logično mišljenje.
date oblasti bitan vodenih rastvora po
za praktični rad Ph Jug IV i izrađuje
(priprema za iste pod nadzorom
vježbu). profesora.
- Opisuje najvažnije - Uvježbava načine
oficinalne vodene preračunavanja
rastvore i koji se
objašnjava primjenjuju,
tehnologiju izrade koriste u izradi
na jednom rastvora, kao
primjeru. farmaceutskih
- Navodi računske oblika ljekova.
zadatke spicifične - Priprema i
za izradu različitih preračunava
vrsta rastvora kao i (prema zadacima)
razna određene količine
preračunavanja. raznih vrsta
rastvora.
- Vrši filtrovanje i po
potrebi
dekantovanje
rastvora.
Izrada aromatičnih voda
- Ističe kratak - Prepoznaje - Razvija pozitivan
sadržaj teorije iz osnovne ljekovite stav prema novim
date oblasti bitan supstance koje saznanjima.
za praktični rad ulaze u sastav - Navikava se na
191
Formativni ciljevi
(priprema za aromatičnih voda. pridržavanje
vježbu). - Izrađuje dva propisa.
- Navodi i obrazlaže preparata - Razvija preciznost.
preparate koji su oficinalna po Ph
oficinalni po Ph Jug Jug II.
II i objašnjava - Vrši pravilno
tehnologiju izrade signiranje
na demonstriranom preparata.
primjeru.
Izrada koloidnih rastvora
- Ističe kratak - Uočava razliku - Navikava se na
sadržaj teorije iz između pravih i pridržavanje
date oblasti bitan koloidnih rastvora. propisa
za praktični - Analizira bitne shvata značaj
rad(priprema za osobine koloidnih povezivanja teorije
vježbu). rastvora. i prakse.
- Opisuje - Izrađuje po izboru
specifičnost jedan od
koloidnih rastvora oficinalnih
u odnosu na druge preparata po Ph
rastvore, s Jug II.
posebnim osvrtom
na veličinu čestice,
svojstva, izradu,
stabilnost i čuvanje
koloidnih rastvora.
Izrada likvora i mikstura
- Definiše likvore i - Prepoznaje - Razvija preciznost.
miksture kao tečne miksture kao tečne
ljekovite preparate ljekovite vodene
oficinalne po Ph preparate.
Jug II. - Pravi razliku
- Demonstrira izradu između mikstura sa
Mixturae talogom (Mixturae
Gummosae i Agitandae) i
obrazlaže miksture bez
tehnologiju izrade. taloga.
- Objašnjava - Izrađuje jedan
signiranje, čuvanje preparat pod
i rok upotrebe. nadzorom
profesora.
Izrada razblaženog etanola i ispitivanje
Oficinalni etanolni - Prepoznaje - Navikava se na
rastvori svojstva etanola pridržavanje
- Ističe kratak kao rastvarača. propisa.
sadržaj teorije iz - Priprema i - Uočava važnost
date oblasti bitan izračunava ljekovitih
za praktični rad razblaženi alkohol preparata.
(priprema za u različitim - Razvija preciznost.
vježbu). količinama.
- Navodi osobine i - Prepoznaje
192
Formativni ciljevi
značaj etanola kao oficinalne etanolne
rastvarača u preparate po Ph
različitim Jug II i IV.
koncentracijama za - Vrši pravilno
izradu signiranje, čuvanje
farmaceutsko i izdavanje
tehnoloških preparata.
preparata.
- Obrazlaže
monografije
koncentrovanog i
razblaženog
etanola.
- Demonstrira izradu
razblaženog
etanola kao i neke
od oficinalnih
preparata u kojima
se koristi kao
rastvarač.
- Definiše ispitivanja
kod razblaženog
etanola.
- Obrazlaže
preračunavanja
različitih
koncentracija
etanola iz
volumenskog u
težinski procenat.
Izrada rastvora sa raznim rastvaračima
- Definiše rastvarače - Prepoznaje - Razvija pozitivan
koji se koriste pri preparate u pozitivan stav
izradi rastvora kojima je rastvarač prema novim
izuzimajući glycerol ili saznanjima.
prečišćenu vodu i kolodijum.
etanol. - Priprema Mandlov
- Ističe značaj rastvor.
preparata koji kao - Vrši pravilno
rastvarač koriste signiranje, čuvanje
glycerol, i izdavanje
kolodijum. preparata.
Izrada uljanih rastvora
- Ističe kratak - Uočava osobine - Uočava važnost
sadržaj teorije iz uljanih rastvora očuvanja kvaliteta.
date oblasti bitan - Priprema preparat
za praktični oficinalan po Ph
rad(priprema za Jug II (Oleum
vježbu). camphoratum).
- Objašnjava
upotrebu
193
Formativni ciljevi
maslinovog i
ricinusovog ulja
kao najčešćih
rastvarača.
Izrada tečnih preparata koji se doziraju na kapi (za oralnu upotrebu, za uši i za nos)
- Ističe kratak - Uočava najčešće - Razvija pozitivan
sadržaj teorije iz ljekovite supstance stav prema novim
date oblasti bitan koje se koriste za saznanjima.
za praktični izradu. - Navikava se na
rad(priprema za - Pravi po jedan pridržavanje
vježbu). preparat prema propisa.
- Definiše preparate receptu uz - Razvija preciznost
po Ph Jug IV. asistenciju - Stiče sigurnost i
- Vrši podjelu kapi profesora. samopouzdanje.
prema upotrebi. - Vrši komparaciju u
- Objašnjava signiranju
tehnologiju izrade, ekspedovanju i
ekspedovanje i čuvanju različitih
čuvanje različitih vrsta kapi.
vrsta kapi.
Izrada kapi za oči (aseptičan rad, priprema pribora)
- Ističe kratak - Poznaje aseptični - Uočava važnost
sadržaj teorije iz postupak kao ljekovitih
date oblasti bitan metodu preparata.
za praktični sterilizacije pri - Razvija pozitivan
rad(priprema za pripremanju stav prema novim
vježbu). odeđenih saznanjima.
- Objašnjava način preparata. - Razvija sposobnost
izrade, svojstva, - Analizira tehniku zapažanja.
izotonizaciju, rada u pripremi - Uočava važnost
čuvanje, izdavanje preparata očuvanja kvaliteta.
i rok trajanja. aseptičnim
- Demonstrira rad u postupkom.
aseptičnoj komori. - Izrađuje jedan
preparat oficinalan
po Ph Jug IV.
Izrada parenteralnih rastvora. Rastvaranje, filtriranje, doziranje, strerilizacija,
ispitivanje na bistrinu. Oficinalni rastvori za infuziju.
- Ističe kratak - Razlikuje - Povezuje teoriju i
sadržaj teorije iz parenteralne praksu.
date oblasti bitan rastvore od obicnih - Uočava važnost
za praktični rad rastvora. ljekovitih
(priprema za - Analizira oficinalne preparata.
vježbu). preparate. - Razvija osjećaj
- Objašnjava način odgovornosti.
izrade,
rastvaranje,
filtriranje,
doziranje,
sterilizacija,
ispitivanje na
194
Formativni ciljevi
bistrinu.
- Navodi oficinalne
rastvore za
infuziju.
jednog preparata.
Izrada čajeva
- Ističe kratak - Analizira biljne - Povezuje teoriju i
sadržaj teorije o sirovine, kao i praksu.
biljnim sirovinama i njihove aktivne - Navikava se na
njihovim aktivnim principe, koje služe pridržavanje
principima koji se za izradu propisa.
koriste za izradu farmaceutskih - Uočava važnost
farmaceutskih preparata očuvanja kvaliteta.
preparata. razlikuje oficinalne
- Rezimira znanja o čajeve.
stepenu - Analizira načine
usitnjenosti droga izrade čajeva.
za izradu čajeva - Izrađuje neke od
opisuje čajeve oficinalnih čajeva.
prema izradi i - Vrši pakovanje,
upotrebi. signiranje i
- Objašnjava tehniku određuje rok
pripremanja čajeva trajanja izrađenog
- Objašnjava izradu, preparata.
ispitivanja čajeva,
pakovanje čuvanje
i izdavanje.
Izrada macerate
- Ističe kratak - Razlikuje biljne - Navikava se na
sadržaj teorije iz sirovine, tj.droge pridržavanje
date oblasti bitan od kojih se propisa.
za praktični rad - Izrađuje macerate.
(priprema za - Izrađuje
vježbu). Maceratum
- Rezimira metode Althaeae.
ekstrakcije aktivnih - Upotrebljava
principa kao i pravilno pakovanje
rastvarače koji se i signiranje.
koriste za
ekstrahovanje
aktivnih principa.
- Demonstrira način
izrade, pakovanje,
signiranje, čuvanje
i rok trajanja.
Izrada infuza
- Ističe kratak - Prepoznaje - Razvija sposobnost
sadržaj teorije iz oficinalne opažanja.
date oblasti bitan preparate.
za prakticni rad. - Izrađuje jedan
195
Formativni ciljevi
- Obrazlaže preparat.
tehnologiju izrade, - Obraća pažnju na
sa posebnim pakovanje,
osvrtom na signiranje i rok
ljekovite supstance trajanja.
koje sadrze
aktuvne principe
jakog dejstva.
Izrada dekokta
- Ističe kratak - Uočava razlike i - Razvija pozitivan
sadržaj teorije iz sličnosti sa drugim stav prema novim
date oblasti bitan ekstraktivnim saznanjima.
za praktični rad preparatima. - Uviđa vezu izmedju
(priprema za - Prepoznaje teorije i prakse.
vježbu). oficinalne
- Obrazlaže razlike i preparate.
sličnosti između - Izrađuje jedan
macerate, infuza i preparat-dekokt –
dekokta po izboru.
opisuje izradu - Obraca pažnju na
dekokta i naglašava pakovanje,
najvažnije odlike. signiranje i rok
- Demonstrira izradu trajanja.
jednog preparata.
Izrada tinktura
- Ističe kratak - Razlikuje metode - Razvija analitičnost
sadržaj teorije iz izrade tinktura i logičko mišljenje.
date oblasti bitan putem maceracije i
za praktični rad perkolacije.
(priprema za - Izrađuje tinkture
vježbu). od ljekovitih
- Definiše tinkture, supstanci slabog
rastvarače koji se farmakološkog
koriste za dejstva, metodom
dobijanje tinktura. maceracije.
- Daje podjelu - Analizira izradu
prema dejstvu i tinkture koja sadrzi
prema načinu aktivne principe
izrade. jakog dejstva,
- Navodi promjene metodom
koje se prate kod perkolacije.
tinktura. - Primjenjuje
- Opisuje ispitivanja principe pravilnog
i čuvanje tinktura. čuvanja i
ispitivanja
tinktura.
Izrada tečnih ekstrakata
- Definiše tečne - Razlikuje tečne
ekstrakte po Ph Jug ekstrakte od
IV. tinktura.
- Ilustruje razliku - Analizira
196
Formativni ciljevi
između tečnih ekspedovanje
ekstrakata i tečnog ekstrakta
tinktura. kao i odnos droge i
- Demonstrira i gotovog ekstrakta.
objašnjava izradu
tečnog ekstrakta
slatkog korena.
Izrada običnog sirupa
- Ističe kratak - Analizira razliku
sadržaj teorije iz između voćnih
date oblasti bitan sirupa i
za praktični rad medicinskog sirupa.
(priprema za - Razlikuje podjelu
vježbu). sirupa prema
- Objašnjava dejstvu.
tehnologiju izrade - Izrađuje Sirupus
sirupa. simplex, pravilno
- Obrazlaže podjelu ga pakuje i signira.
prema dejstvu.
- Ilustruje upotrebu i
značaj u terapiji.
običnog sirupa.
- Rezimira najvažnija
ispitivanja.
Izrada oficinalnih sirupa
- Opisuje izradu i - Izrađuje jedan
sastav najvažnijih nemedicinski sirup
oficinalnih sirupa. - Sirupus Aurantii.
- Izrađuje jedan
medicinski sirup -
Sirupus Althaeae.
Izrada suspenzija
- Ističe značaj - Razlikuje
ljekovitih suspenzije od
suspenzija, kao pravih rastvora.
polifaznih sistema, - Uočava polifaznost
u terapiji sa suspenzije.
posebnim osvrtom - Prepoznaje
na izradu, najčešće ljekovite
stabilnost, supstance koje se
ispitivanja i koriste kao čvrsta i
upotrebu. tečna faza.
- Pravi razliku
između suspenzija
za unutrašnju i
spoljašnju
upotrebu.
- Izrađuje preparate
po datim
recepturama za
197
Formativni ciljevi
spoljašnju
upotrebu.
- Pravilno signira i
analizira neka
ispitivanja.
Izrada emulzija
- Definiše emulzije i - Razlikuje emulzije
objašnjava od pravih rastvora.
tehnologiju izrade - Poznaje najvaznije
ovih polifaznih emulgatore.
sistema - Razlikuje metode
opisuje podjelu izrade
emulzija. - Izrađuje preparate
- Ističe pravilno prema datom
signiranje, rok sastavu.
trajanja, čuvanje. - Vrši pravilno
- Objašnjava signiranje i
najvažnija analizira neka
ispitivanja. ispitivanja.
Izrada losiona
- Definise losine kao - Izrađuje preparate
farmaceutsko prema datom
tehnoloske sastavu.
ljekovite
preparate.
- Objašnjava
tehnologiju izrade
na demonstriranom
primjeru.
198
Razred: TREĆI - OBLAST FARMACEUTSKA HEMIJA (36 časova)
Informativni ciljevi Socijalizacijski Preporuke za
Formativni ciljevi
i sadržaji ciljevi izvođenje nastave
Rad u laboratoriji, Reagensi i laboratorijski pribor, mjere predostrožnosti, metode
kvalitativnog i kvantitativnog ispitivanja
- Upoznaje se sa - Organizuje rad na - Razvija tačnost i - Rad u apotekarskoj
pravilima rada u svom radnom preciznost. laboratoriji.
laboratoriji. mjestu.
- Upoznaje se sa - Rukuje priborom i
opasnostima rada u reagensima.
laboratoriji i - Uvježbava tehniku
mjerama za vaganja i
pružanje prve pipetiranja.
pomoći.
- Obnavlja znanja iz
analitičke hemije,
posebno tehnike
mjerenja mase i
zapremine.
Identifikacija: NaI, KBr, NH4Cl
- Upoznaje sadržaj, - Koristi - Razvija
plan pojedine farmakopeju. samostalnost.
monografije i - Izvodi reakcije. - Stiče
farmakopeje. - Pripema potrebne samopouzdanje.
reagense. - Razvija osjećaj za
rad u grupi.
Identifikacija: MgSO4, Talka, CaCO3
- Upoznaje sadržaj, - Koristi
plan pojedine farmakopeju.
monografije i - Izvodi reakcije.
farmakopeje. - Pripema potrebne
reagense.
Identifikacija: Al2(SO4)3, ZnO, H3BO3
- Upoznaje sadržaj, - Koristi - Pozitivno
plan pojedine farmakopeju. procjenjuje nova
monografije i - Izvodi reakcije. znanja iz svoje
farmakopeje. - Pripema potrebne struke.
reagense.
Metoda neutralizacije
monografije i - Izvodi titracije.
rastvore,
indikatore.
- Izračunava faktor
korekcije.
- Izračunava sadržaj
aktivnog principa u
uzorku.
199
Formativni ciljevi
Metoda permanganometrije
rastvore,
indikatore.
korekcije.
aktivnog principa u
uzorku.
Metoda argentometrije
rastvore,
indikatore.
korekcije.
aktivnog principa u
uzorku.
Metoda kompleksometrije
monografije i - Izvodi titracije
rastvore,
indikatore.
korekcije.
aktivnog principa u
uzorku.
200
Razred: ČETVRTI - OBLAST FARMACEUTSKA TEHNOLOGIJA (66 časova)
Formativni ciljevi
Masti i paste
- Definiše pojam, - Uočava hemijske - Razvija osjećaj
značenje i osobine podloga i odgovornosti.
primjenu izrade ljekovitih - Razvija pozitivan
masti. supstanci. stav prema
- Objašnjava njihovu - Analizira zavisnost zdravlju.
konzistenciju. dijagnoze i - Navikava se na
- Upoznaje fizičko- primjene pridržavanje
hemijske osobine adekvatnog propisa i na
supstanci koje preparata. tačnost.
ulaze u sastav, - Izrađuje masti - Razvija preciznost.
industrijski proces korišćenjem - Stiče
proizvodnje i apotekarskog samopouzdanje i
materijale za posuđa i aparatura. sigurnost.
izradu ambalaže. - Proračunava - Podstiče i razvija
- Demostira način koncentraciju sposobnost
izrade, pakovanja i ljekovite supstance adekvatnog
signiranja. i maksimalno rješavanja
- Obrazlaže upotrebu dozvoljenu dozu. medicinskih
pomoćnih supstanci problema.
(konzervansi,
emulgatori,
antioksidansi)i
uslove pod kojima
se izrađuju.
- Navodi kategorije
polučvrstih
preparata za
primjenu na koži i
njihovu podjelu.
- Obrazlaže osobine,
prednosti i uslove
primjene.
- Navodi oficinalne
preparate po P.H. i
F.M.
Praškovi
- Definiše pojam, - Uočava zavisnost - Uočava važnost
značenje i cilj dijagnoze i ljekovitog
izrade praškova. primjene preparata.
- Objašnjava preparata. - Shvata važnost
podjelu, sastav i - Izrađuje praškove povezivanja teorije
način propisivanja. upotrebom u i prakse.
- Demonstrira način adekvatnom - Stiče
izrade, apotekarskom samopouzdanje i
ekspedicije, posuđu. sigurnost.
pakovanja i
signiranja.
- Pojašnjava njihovu
primjenu, kao i
201
Formativni ciljevi
razlike i uslove
izrade.
- Navodi oficinalne
preparate.
- Upoznaje značenje
primjene kao
ljekovitog aparata.
Medicinske kapsule, tablete, pilule
- Definiše pojam - Izrađuje kapsule, - Razvija pozitivan
primjene i tablete i pilule stav prema novim
resorpcije. - Vrši opšta saznanjima.
- Objašnjava oblik i ispitivanja. - Razvija pravilan
sadržaj, kao i - Primjenjuje odnos prema
njihovu fiziološku principe čuvanja zdravlju kao
neškodljivost. istih. društvenoj
- Upoznaje sa vrijednosti.
vrstama i načine - Razvija preciznost.
izrade.
- Obrazlaže upotrebu
pomoćnih
sredstava.
- Nabraja podjelu.
- Upoznaje prednosti
primjene.
- Objašnjava način
izrade.
- Obrazlaže
ispitivanja.
Supozitorije
- Definiše pojam. - Oblikuje - Uočava važnost
- Navodi ljekovite preparate. nauke u
supstance i - Upotrebljava svakodnevnom
podloge, kao i apotekarsko životu.
pomoćne posuđe i aparaturu. - Razvija pozitivan
supstance. - Izračunava stav prema novim
- Demonstrira procenat ljekovite saznanjima.
izradu, pakovanje i supstance. - Razvija pozitivan
signiranje. - Određuje faktor stav prema
- Nabraja metode istiskivanja. zdravlju.
izrade.
- Pojašnjava opšta
ispitivanja.
Vagitorije
- Definiše pojam. - Izrađuje ljekovite - Navikava se na
- Opisuje sastav preparate. pridržavanje
supstanci. - Analizira značaj i propisa.
- Demonstrira način primjenu. - Uviđa važnost
izrade pakovanja i očuvanja kvaliteta.
ekspedicije. - Pozitivno
- Pojašnjava procjenjuje
ispitivanja. važnost saznanja iz
202
Formativni ciljevi
svoje struke.
Sapuni
- Definiše i obrazlaže - Interpretira sastav - Shvata važnost
sastav i pomoćna i izradu. povezivanja teorije
sredstva. - Shvata važnost kao i prakse.
- Navodi podjelu i nosioce aktivnih - Razvija logičko
sirovine. principa i kao zaključivanje.
- Nabraja njihovu sredstva za pranje. - Razvija sposobnost
podjelu i upotrebu. - Analizira značaj zapažanja.
- Objašnjava način primjene.
čuvanja i njihove
osobine.
Zavojni materijal
- Definiše pojam, - Uviđa važnost - Razvija pravilan
značenje. očuvanja kvaliteta. odnos prema
- Objašnjava sirovine - Ocjenjuje kvalitet. zdravlju kao
i način izrade. društvenoj
- Pojašnjava vrijednosti.
sterilizaciju.
- Nabraja podjelu.
- Pojašnjava značaj
primjene.
Recept
- Saznaje značenje - Analizira značaj - Shvata značaj
recepta. recepta. povezivanja teorije
- Upoznaje djelove i prakse.
recepta. - Stiče
- Opisuje način samopouzdanje i
propisivanja lijeka. sigurnost.
- Razvija sposobnost
zapažanja.
203
Razred: ČETVRTI - OBLAST FARMACEUTSKA HEMIJA (33 časa)
Formativni ciljevi
Identifikacija etanola
- Upoznaje sadržaj, - Koristi - Osamostaljuje se. - Rad u apotekarskoj
plan pojedine farmakopeju. - Stiče laboratoriji.
monografije i - Izvodi reakcije. samopouzdanje.
farmakopeje. - Pripema potrebne - Razvija osjećaj za
reagense. rad u grupi.
Identifikacija Salicilne kiseline
reagense.
Identifikacija Acetilsalicilne kiseline
reagense.
- Uočava razliku
između derivata
salicilne kiseline u
fizičkim osobinama
i hemijskom
ponašanju.
Identifikacija Fenobarbitona
reagense.
- Uočava razliku
među derivatima
barbiturne kiseline.
- U fizičkim
osobinama i
hemijskom
ponašanju.
Identifikacija Kofeina, Teofilina i Teobromina
reagense.
- Uočava razliku
između ksantinskih
derivata u fizičkim
osobinama i
hemijskom
ponašanju.
204
Formativni ciljevi
Identifikacija Sulfacetamid Na
reagense.
Identifikacija Askorbinske kiseline
reagense.
Identifikacija Laktoze
reagense.
- Uočava razliku
između
monosaharida i
disaharida,
redukujućih i
neredukujućih
šećera u fizičkim
osobinama i
hemijskom
ponašanju.
Ispitivanje tableta Acetilsalicilne kiseline
reagense i koristi
aparate.
Ispitivanje ampulirane vode za injekcije

reagense i koristi
aparate.
205
Razred: ČETVRTI - OBLAST FARMAKOGNOZIJA (33 časa)
Formativni ciljevi
Droge
- Ističe kratak - Rad u botaničkom
sadržaj teorije o kabinetu.
drogama.
Alkaloidne droge
- Nabraja alkaloidne - Prepoznaje drogu - Terenska nastava:
droge oficinalne po na osnovu Sakupljanje
PH JUG V. makroskopskog ljekovitog bilja.
- Objašnjava pregleda.
dokazivanje i - Prepoznaje in toto
određivanje drogu i usitnjenu
alkaloida. drogu.
- Poznaje - Obilazi teren i
ekstrakciju, sakuplja ljekovito
čuvanje i upotrebu bilje.
alkaloidnih droga i - Pravi herbarijum
alkaloida. alkaloidnih droga
- Opisuje sa sistematikom
makroskopiju i biljaka, dejstvom i
ekstrakte upotrebom.
alkaloidnih droga:
- Opium crudum
- Secale cornutum
- Belladonnae folium
- Hyoscyami folium
- Capsici fructus
- Veratri radix
- Ipecacuanhae radix
- Granati cortex.
- Prepoznaje
falsifikate droga.
-Usvaja saznanja o
ljekovitim
preparatima koji
sadrže alkaloide a
nalaze se u
prometu.
Heterozidne droge
- Nabraja - Prepoznaje drogu - Terenska nastava:
heterozidne droge na osnovu Sakupljanje
oficinalne po PH makroskopskog ljekovitog bilja.
JUG V. pregleda.
- Objašnjava - Prepoznaje in toto
dokazivanje i drogu i usitnjenu
određivanje drogu.
heterozida. - Obilazi teren i
- Poznaje sakuplja ljekovito
ekstrakciju, bilje.
čuvanje i upotrebu - Analizira čajne
206
Formativni ciljevi
heterozidnih droga mješavine.
i heterozida.
- Opisuje - Pravi herbarijum
makroskopiju i alkaloidnih droga
ekstrakte sa sistematikom
heterozidnih droga: biljaka, dejstvom i
- Digitalis folium upotrebom.
- Uvae ursi folium
- Rhei rhizoma
- Frangulae cortex
- Sennae folium
- Gentianae radix
- Sambuci flos
- Tilliae flos
- Betulae folium.
- Prepoznaje
falsifikate droga.
- Usvaja saznanja o
ljekovitim
preparatima koji
sadrže heterozide,
a nalaze se u
prometu.
- Poznaje izradu - Izrađuje macerat.
sirupa.
Saponozidne droge
- Nabraja - Prepoznaje drogu
saponozidne droge na osnovu
oficinalne po PH makroskopskog
JUG V. pregleda.
dokazivanje i drogu i usitnjenu
određivanje drogu.
saponozida. - Obilazi teren i
- Poznaje sakuplja ljekovito
ekstrakciju, bilje.
čuvanje i upotrebu - Usvaja saznanja o
saponozidnih ljekovitim
droga. preparatima koji
- Opisuje sadrže saponozide,
makroskopiju i a nalaze se u
ekstrakte prometu.
saponozidnih - Analizira čajne
droga: mješavine i sirupe
- Primulae radix na bazi
- Verbasci flos saponozidnih
- Glycyrrhizae radix. droga.
- Prepoznaje - Pravi herbarijum
falsifikate droga. saponozidnih droga
sa sistematikom
biljaka, dejstvom i
207
Formativni ciljevi
- Poznaje izradu upotrebom.
sirupa. - Izrađuje macerat.
Taninske droge
- Nabraja taninske - Prepoznaje drogu - Terenska nastava:
- Objašnjava pregleda.
dokazivanje i - Prepoznaje in toto
određivanje tanina. drogu i usitnjenu
- Poznaje drogu.
ekstrakciju, - Obilazi teren i
čuvanje i upotrebu sakuplja ljekovito
taninskih droga. bilje.
- Opisuje - Analizira čajne
makroskopiju i mješavine.
ekstrakte taninskih
droga: - Izrađuje macerat.
- Quercus cortex
- Hyperici herba
- Tormenthillae
rhizoma.
- Pravi herbarijum
taninskih droga sa
sistematikom
biljaka, dejstvom i
upotrebom.
- Prepoznaje
falsifikate droga.
- Usvaja saznanja o
ljekovitim
preparatima koji
sadrže tanine a
nalaze se u
prometu.
- Poznaje izradu
sirupa.
Droge sa etarskim uljima
- Nabraja droge sa - Prepoznaje drogu - Terenska nastava :
etarskim uljima na osnovu Sakupljanje
oficinalne po PH makroskopskog ljekovitog bilja.
JUG V. pregleda.
dobijanje etarskih drogu i usitnjenu
ulja. drogu.
- Poznaje čuvanje i - Prepoznaje etarsko
upotrebu etarskih ulje na osnovu
ulja. organoleptičkog
- Opisuje pregleda.
makroskopiju - Obilazi teren i
droga: sakuplja ljekovito
- Valerianae radix bilje.
208
Formativni ciljevi
- Cinnamomi cortex - Analizira čajne
- Melissae folium mješavine.
- Menthae piperite - Pravi herbarijum
folium saponozidnih droga
- Caryophylli flos sa sistematikom
- Anisi fructus biljaka, dejstvom i
- Carvi fructus upotrebom.
- Foeniculi fructus
- Aurantii amari - Izrađuje macerat.
flavedo
- Serpylli herba
- Thymi folium
- Salviae folium
- Juniperi fructus
- Petroselini radix.
- Opisuje
organoleptičke
osobine etarskih
ulja.
- Prepoznaje
falsifikate droga.
- Usvaja saznanja o
ljekovitim
preparatima koji
sadrže etarska
ulja, a nalaze se u
prometu.
- Poznaje izradu
sirupa.
Droge koje sadrže masne materije
- Nabraja droge koje - Prepoznaje drogu - Posjeta botaničkoj
sadrže masne na osnovu bašti u Kolašinu.
materije oficinalne makroskopskog
po PH JUG V. pregleda.
- Objašnjava - Prepoznaje
dobijanje masnih ricinusovo ulje na
materija,poznaje osnovu
čuvanje i upotrebu organoleptičkog
masnih materija. pregleda.
- Opisuje
makroskopiju droge
koja sadrži masne
materije:
- Ricini semen.
- Opisuje
organoleptičke
osobine ricinusovog
ulja, dejstvo i
upotrebu.
Sluzne droge
- Nabraja droge koje - Prepoznaje drogu
209
Formativni ciljevi
sadrže sluzi na osnovu
oficinalne po PH makroskopskog
JUG V. pregleda.
dobijanje sluzi. drogu i usitnjenu
- Izračunava stepen drogu.
bubrenja sluznih - Obilazi teren i
droga. sakuplja ljekovito - Terenska nastava –
- Poznaje čuvanje i bilje. Sakupljanje
upotrebu sluznih - Priprema i ljekovitog bilja.
droga. izračunava broj
- Opisuje bubrenja lanenog
makroskopiju droga sjemena.
koje sadrže sluzi: - Analizira čajne
- Lini semen mješavine.
- Salep tuber - Pravi herbarijum
- Althaeae radix sluznih droga sa
- Malvae flos. sistematikom
- Usvaja saznanja o biljaka, dejstvom i
ljekovitim upotrebom.
preparatima koji
sadrže sluzi, a
nalaze se u
prometu.
- Poznaje izradu - Izrađuje macerat.
sirupa.
Vitaminske droge
- Nabraja vitaminske - Prepoznaje drogu - Terenska nastava –
- Poznaje upotrebu pregleda.
vitaminskih droga. - Obilazi teren i
- Opisuje sakuplja ljekovito
makroskopiju bilje.
droge: - Analizira čajne
- Cynosbati fructus. mješavine i sirupe
- Usvaja saznanja o na bazi vitaminskih
ljekovitim droga.
preparatima koji - Pravi herbarijum
sadrže vitamine, a vitaminskih droga
nalaze se u sa sistematikom
prometu. biljaka, dejstvom i
upotrebom
vitamina.

- B. Stanković, J. Jorgović–Kremzer, S. Drakulić –Đinđić: Analitička hemija za II
razred medicinske škole, ZUNS – BG, 2000.
- M. Krajačević, O. Mladenović, M. Ignjatov: Praktikum iz analitičke hemije za
srednje škole, ZZU – BG, 1997.
210
- V. Vajgand: Kvalitativna hemijska analiza (Volumetrija), Savez studenata–BG,
1972.
- Dr N. Dimitrijević i saradnici: Zbirka zadataka iz hemije za pripremu prijemnog
ispita na fakultetima iz grupe medicinskih nauka, Savremena administracija- BG,
2000.
- R. Jančić: Botanika farmaceutika, Službeni list, Beograd, 2004.
- B. Lakušić, V. Slavkovska, D. Stojanović: Priručnik za vežbe iz botanike za
studente Farmaceutskog fakulteta, Farmaceutski fakultet, Beograd 2005.
- M. Nešković, R. Konjević, Lj. Ćulafić: Fiziologija biljaka, NNK–Internacional,
Beograd 2003.
- B. Stevanović, M. Janković: Ekologija biljaka sa osnovama fiziološke ekologije
biljaka, NNK – Internacional, Beograd, 2001.
- B. Tatić, V. Blečić: Sistematika i filogenija viših biljaka, Univerzitet u Prištini
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Priština, 1996.
- J. Rohlena: Conspectus florae Montenegrinae, Vydano odpory ministarstva
skolstvi a Narodni rady badatelske v Praze, Praha, 1942.
- N. Majkić Singh: Medicinska biohemija, Farmaceutski fakultet–Zavod za
medicinsku biohemiju i Klinički centar Srbije – Institut za medicinsku biohemiju,
Beograd, 1994.
- Vidosava Đurđić:Medicinska biohemija za IV razred medicinske i veterinarske
stručne škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- Z.L. Kovačević: Biohemija i molekularna biologija, Medicinski fakultet Novi
Sad,1999.
- Lj. Vićentijević: Farmaceutska tehnologija za III I IV razred Medicinske škole -
Praktikum, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999.
- Farmaceutska tehnologija po predavanjima prof. Nikole Tufegčića.
- M. Jovanović, M. Stupar, G. Vuleta: Praktikum iz farmaceutske tehnologije.
- N. Kovačević: Osnovi farmakognozije, Srpska školska knjiga 3, Beograd, 2004.
- P. Lukić: Farmakognozija, Savez socijalističke omladine Farmaceutskog fakulteta
u Beogradu, 4. izdanje, Beograd,1988.
- J. Grujić-Vasić,E. Kovač: Farmakognozija i hemija droga, Praktikum I, Univerzitet
u Sarajevu, Sarajevo,1987.
- dr M. Pokrajac i dr D. Panić: udžbenik Farmaceutska hemija I i II, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd.
- Pharmacopea Jugoslavica editio quarta, (Jugoslovenska farmakopeja, izdanje IV-
Ph Jug IV), Beograd, 1984.
- Peta Farmakopeja (Farmakopeja 2000), Beograd, 2000.
- B.Nigović, R.J. Grubešić, J. Vuković: Praktikum iz analitike lijekova I i II
Farmaceutsko biokemijski fakultet, Zagreb 2006.

- Opremljen kabinet za analitičku hemiju, laboratorijsko posuđe i pribor, reagensi,
digestor, aparati (Kipov aparat, vodeno kupatilo, električna sušnica, električna
peć, pH metar...).
- Opremljen biološki kabinet - mikroskop, predmetna i pokrovna stakalca,
hemikalije za fiksiranje preparata.
- Laboratorijska oprema – materijali i instrumenti, tehnika, pribor i reagensi
opisani u Ph Jug IV i Ph Jug V.
- Apoteka.
- Oficina.

- U okviru svake oblasti provjeravaju se i ocjenjuju:
211
- praktični rad na vježbama (najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu);
- ocjena herbarijuma;
- usmena obrazloženja učenika (najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu);
- ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih ocjena u klasifikacionom
periodu;
- zaključna ocjena iz navedenih oblasti izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u
klasifikacionim periodima;
- konačna ocjena iz praktične nastave je jedinstvena i izvodi se iz ocjena iz
predmetnih oblasti uz saglasnot svih nastavnika praktične nastave koji su
realizovali pojedine oblasti.
- Ukoliko se nastavnici ne dogovore oko jednistevne ocjene ocjenu će usaglasti
nadležni organ škole.


- Oblast hemija:
- profesor hemije;
- diplomirani inženjer hemijske tehnologije.
- Oblast botanika:
- profesor biologije;
- Oblast medicinska biohemija:
- viši laboratorijski tehničar;
- profesor hemije;
- profesor biologije.
- Oblast analitička hemija:
- profesor hemije;
- Ostale oblasti:

Znanja
Predmet Znanja
- Kvantitativna analiza - Analitička hemija - Zadatak i značaj
- Gravimetrija kvantitativne analize
- Volumetrijske metode - Gravimetrija
- Volumetrija
- Preparati - Botanika - Biljna ćelija
- Pravljenje preparata - Farmakognozija - Biljna tkiva
- Sakupljanje biljaka - Droge
- Opšta bakteriologija - Opšta bakteriologija
- Uticaj spoljašnjih agenasa - Uticaj spoljašnjih agenasa
na bakterije na bakterije
- Mikrobiologija
- Hemioterapeutici - Hemioterapeutici
- Imunologija - Imunologija
- Specijalna bakteriologija - Specijalna bakteriologija
212
Znanja
Predmet Znanja
- Elektroliti - Medicinska biohemija - Voda i elektroliti
- Proteini - Proteini i njihov
- Monosaharidi, disaharidi i metabolizam
oligosaharidi - Ugljeni hidrati i njihov
- Lipidi metabolizam
- Enzimi - Lipidi i njihov metabolizam
- Likvor - Enzimi i njihov značaj u
- Tjelesne tečnosti laboratorijskoj dijagnostici
- Jetra - Likvor
- Tjelesne tečnosti
- Jetra i njene funkcije
- Apoteka - Farmaceutska tehnologija - Apoteka
operacije razdvajanja operacije razdvajanja
operacije združivanja operacije združivanja
operacije oblikovanja operacije oblikovanja
- Sterilizacija - Jugoslovenska farmakopeja
- Farmakopeja - Rastvori
- Rastvori - Suspenzije
- Suspenzije - Emulzije
- Emulzije - Aerosoli
- Aerosoli - Masti i paste
- Masti i paste - Praškovi
- Praškovi - Medicinske kapsule,
- Medicinske kapsule, tablete
tablete, pilule - Supozitorije
- Supozitorije - Vagitorije
- Vagitorije - Sapuni
- Sapuni - Zavojni materijal
- Zavojni materijal
- Metode i principi rada u - Farmaceutska hemija - Farmakopeja
laboratoriji - Neorganski dio – oficinalna
- Identifikacija neorganskih jedinjenja po grupama PSE
supstanci oficinalnih po - Veza između hemijske
Farmakopeji strukture i dejstva lijeka
- Metode određivanja - Organski dio – oficinalna
sadržaja oficinalnih jedinjenja prema
supstanci farmakodinamskim
- Identifikacija organskih grupama
supstanci oficinalnih po
Farmakopeji
- Alkaloidne droge - Farmakognozija - Alkaloidne droge
- Heterozidne droge - Heterozidne droge
- Saponinske droge - Saponinske droge
- Taninske droge - Taninske droge
- Droge sa eterskim uljima - Droge sa eterskim uljima
- Smole i balzami - Smole i balzami
- Masne materije - Masne materije
- Droge sa glicidima - droge sa glicidima
- Droge sa sluzima - Droge sa sluzima
213
Znanja
Predmet Znanja
- Vitaminske droge - Vitaminske droge
214
1.3. IZBORNI PREDMETI
1.3.1. STRANI JEZIK II
Napomena:
Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa
fondom časova dva nedeljno za sve 4 godine – predmetni katalozi su u nadležnosti
Zavoda za školstvo.
215
1.3.2. LIKOVNA UMJETNOST SA ESTETIKOM
1. Naziv predmeta: LIKOVNA UMJETNOST SA ESTETIKOM
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 62 10 72
II
III
IV
Ukupno 62 10 72

- Izgrađivanje odnosa prema umjetnosti i kulturi.
- Poznavanje istorijskih faktora koji su uticali na razvoj umjetnosti.
- Upoznavanje sa različitim poimanjem umjetnosti kroz istoriju.
- Poznavanje anatomskih mjera ljudske figure.
- Sticanje osjećaja za kompoziciju.
- Sticanje osjećaja za boju.
- Sticanje osjećaja za treću dimenziju.
- Razvijanje sposobnosti opažanja.
- Razvijanje samostalnosti pri radu.
- Razvijanje kreativnosti i kreativnog mišljenja.
- Razvijanje svijesti o ulozi estetskih vrijednosti.
216
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Umjetnost
- Upoznaje se sa - Analizira - Korišćenje stručne
pojmom umjetnička djela i literature i
umjetnost: razlikuje Interneta.
umjetničko djelo, umjetničke stilove.
epoha, stil, pravac,
umjetnička kritika.
Likovna umjetnost
- Nabraja likovne - Razlikuje likovne - Korišćenje stručne
discipline: crtež, discipline. literature.
slikarstvo,
skulptura, grafika,
arhitektura i
primijenjena
umjetnost.
Likovno djelo
- Upoznaje se sa - Razlikuje motive - Korišćenje stručne
motivima u likovne umjetnosti: literature.
likovnoj portret, akt,
umjetnosti. pejzaž, mrtva
- Nabraja teme priroda.
likovne umjetnosti: - Razlikuje teme
religiozne, likovne umjetnosti.
istorijske,
mitološke,
alegorijske i
simboličke.
Crtež
- Upoznaje liniju kao - Uočava značaj - Razvija sposobnost - Praktični rad.
umjetničko linije u stvaranju opažanja.
sredstvo: stvaranje umjetničkog djela. - Razvija preciznost. - Korišćenje stručne
konture, površine, - Analizira crtež kroz literature.
kompozicije. epohe.
- Pojašnjava - Razlikuje osnovne
pojmove tehnike crtanja:
proporcija, olovka, ugalj,
simetrija, kreda, pero,
perspektiva. metalno pero,
- Nabraja vrste lavirani crtež,
crteža: skica, crtež četkicom.
studija, tehnički - Crta ljudsku figuru
crtež. postavljenu u
- Upoznaje crtačke različitim pozama
tehnike. (kroki).
- Crta portret po
živom modelu u
tehnici olovke
vodeći računa o
odnosu veličina
217
Formativni ciljevi
(proporciji),
karakternim
osobinama modela.
Slikarstvo
- Upoznaje boje - Razlikuje boje - Razvija sposobnost - Korišćenje stručne
spektra, podjelu na spektra: opažanja. literature i slikanje
hromatske i hromatiske i u prirodi.
ahromatske boje. ahromatske. - Posjeta galerijama
- Upoznaje glavna - Uočava i muzejima.
svojstva boja: ton, komplementarni
valer, zasićenost. odnos, odnos
- Nabraja slikarske svijetlo-tamno,
tehnike. toplo-hladno,
- Upoznaje se sa simultani kontrast.
slikanjem mrtve - Uočava izražajne
prirode u tehnici mogućnosti
tempere. slikarskih tehnika.
- Slika pejzaž u
tehnici akvarel.
- Slika mrtvu prirodu
u tehnici tempere
(tri boje), analizira
svjetlost i sjenku.
Skulptura
- Upoznaje i opisuje - Upoređuje i - Razvija sposobnost - Korišćenje stručne
skulpturu u analizira skulpturu opažanja. literature.
slobodnom prostoru u slobodnom - Posjeta galerijama
i reljefnu prostoru kroz i muzejima.
skulpturu. epohe.
- Nabraja i opisuje - Analizira reljefnu
vajarske tehnike: skulpturu kroz
modelovanje, epohe.
vajanje, livenje, - Analizira i
klesanje. upoređuje
- Nabraja i opisuje skulpturske
skulpturske tehnike.
materijale. - Prepoznaje vrste
- Poznaje motive u skuptorskog
vajarstvu: portret, materijala: glina,
kip, bista, torzo, drvo, kamen, kost,
skulpturske gips, štuko, vosak.
kompozicije.
Grafika
- Upoznaje se sa - Razlikuje - Posjeta muzeija,
umjetničkom i umjetničku i galerijama,
industrijskom industrijsku štamparijama.
grafikom. grafiku.
- Poznaje vrste - Analizira i uočava
štampe: visoka, razliku između
duboka, ravna. grafičke tehnike:
- Nabraja i opisuje drvorez, linoreza,
218
Formativni ciljevi
grafičke tehnike. bakropisa,
bakroreza, suve
igle, akvatinta,
bakropisa,
mecotinta,
litografije.
Arhitektura
- Upoznaje se sa - Analizira namjeru - Koristi Internet i
osnovnim arhitekture kroz stručnu literaturu.
zakonitostima istoriju.
arhitekture. - Upotrebljava
- Pojašnjava pojmove,
(termine) enterijer,
enterijer, eksterijer,
eksterijer, urbanizam,
urbanizam, hortikultura.
hortikultura.
Istorija umjetnosti
- Upoznaje se sa - Razlikuje istorijska - Korišćenje stručne
istorijom likovne razdoblja likovne literature.
umjetnosti i umjetnosti.
njenom podjelom - Razlikuje pojmove
na razdoblja. arheologija, muzej,
galerija, kustos,
konzervator,
restaurator.
Umjetnost praistorije
- Upoznaje i opisuje - Razlikuje periode - Posjeta galerijama
umjetnst paleolita, praistorije: i muzejima.
neolita i metalnog slikarstvo,
doba. skulpturu,arhitek-
turu, primijenjenu
umjetnost.
Umjetnost starog vijeka
- Upoznaje - Razlikuje - Razvija pozitivan - Poseta galarijama,
umjetnost arhitekturu, stav prema novim muzejima.
Mesopotamije: slikarstvo, saznanjima. - Stručne ekskurzije.
sumerska, asirska, vajarstvo i - Posjeta
persijska. primijenjenu bibliotekama.
- Poznaje i umjetnost naroda - Istraživanje
objašnjava Mesopotamije. Interneta.
nastanak egipatske - Ukazuje na - Korišćenje
kulture i osnovne fotografija,
umjetnosti. karakteristike slajdova,
- Upoznaje egejsku egipatske reprodukcija.
umjetnost: umjetnosti.
kikladska, minojska - Prepozanje djela
i mikenska arhitekture antičke
umjetnost. Grčke.
- Opisuje umjetnost - Prepozanje
antičke Grčke: primjere
219
Formativni ciljevi
arhajski, klasični i arhitekture,
helenski period. skulpture i
- Upoznaje i opisuje slikarstva staroga
etrursku umjetnost Rima.
i umjetnost starog - Prepozaje
Rima. karakteristike
- Upoznaje ranohrišćanske
ranohrišćansku umjetnosti.
umjetnost.
Umjetnost srednjeg vijeka
- Upoznaje - Prepoznaje - Posjeta galerijama
umjetnost karakteristike i muzejima.
Vizantije. vizantijske
- Upoznaje i opisuje arhitekture i
romaniku i gotiku. slikarstva.
- Upoređuje
umjetnost
romanike i gotike.
Umjetnost novog vijeka
- Objašnjava pojavu - Upoređuje i - Razvija pozitivan - Korišćenje
renesanse kao analzira djela stav prema novim Interneta, stručne
najznačajnijeg arhitekture, saznanjima. literature.
pokreta u kulturi slikarstva i - Posjeta galerijama
Evrope. vajarstva i muzejima.
- Upoznaje najznačajnijih
umjetnost predstavnika
manirizma. renesanse.
- Upoznaje i opisuje: - Prepoznaje
- umjetnost baroka umjernost
(Italija, Španija, manirizma.
Holandija, - Upoređuje i
Flandrija, analizira umjetnost
Francuska, baroka.
Engleska) i - Upoređuje i
rokokoa. analizira umjetnost
- Umetnost neoklasicizma sa
neoklasicizma. antičkom
- Umjetnost umjetnošću.
romantizma. - Uočava osobenosti
- Umjetnost slikarstva
realizma. romantizma i
- Umjetnost povezanost sa
impresionizma i književnošću.
postimpresionizma. - Prepoznaje
osobenosti
realizma kao
pravca.
- Upoređuje i
analizira umjetnost
impresionizma i
postimpresionizma.
220
Formativni ciljevi
Moderna umjetnost
- Upoznaje i opisuje - Razlikuje pravce - Posjeta galerijama
stilove moderne moderne i muzejima.
umjetnosti, umjetnosti:
najznačajnije fovizam,
predstavnike i ekspresionizam,
njihova djela. kubizam,
futurizam,
dadaizam,
nadrealizam,
apstraktna
umjetnost, njihove
predstavnike i
djela.
Savremena likovna umjetnost
- Upoznaje pravce - Razlikuje pravce - Razvija pozitivan - Posjeta galerijama
savremene likovne savremene likovne stav prema novim i muzejima.
umjetnosti. umjetnosti: saznanjima.
enformel, optička
umjetnost,
asamblaž, pop-art,
hepening,
konceptualna
umjetnost, lend-
art, bodi-art.
Estetika
- Upoznaje se sa - Analizira estetiku i - Korišćenje stručne
pojmom estetika. filozofiju, planove i literature.
slojeve
umjetničkog djela,
metafizičko u
umjetnosti.
Estetika i umjetnost
- Upoznaje formu i i - Analizira formu i - Razvija sposobnost - Korišćenje stručne
sadržaj sadržaj opažanja. literature.
umjetničkog djela. umjetničkog djela.
Estetika i umjetnička kritika
- Upoznaje - Analizira - Razvija pravilan
kriterijume za umjerničko djelo. odnos prema
procjenjivanje - Prepoznaje zanimanju.
umjetničkog djela. vaspitnu i moralnu
funkciju estetike u
umjetnosti.
Estetičke kategorije
- Upoznaje - Upotrebljava - Korišćenje
pojmove:lijepo, pojmove: lijepo, Interneta i stručne
uzvišeno, tragično, uzvišeno, tragično, literature.
komično, ljupko, komično, ljupko i
ružno u umjetnosti. ružno.
221
Formativni ciljevi
Umjetničko stvaranje
- Pojašnjava pojam - Procjenjuje - Razvija sposobnost - Korišćenje
genija. vrijednost umjetničkog Interneta i stručne
umjetničkog djela. opažanja. literature.
Istorija estetike
- Upoznaje sa - Prepoznaje istoriju - Korišćenje
istorijom estetike: estetike kroz Interneta i stručne
lijepo i umjetnost periode. literature.
u antici (Platon,
Aristotel),
srednovjekovna
estetika, estetika
renesanse, estetika
XVII i XVIII vijeka
(Imanuel Kant),
estetski pravci u IX
vijeku
(Šopenhauer, Niče,
Kroče).
Semantička i simbolička estetika
- Pojašnjava - Prepoznaje - Korišćenje stručne
(termine) semantičku i literature.
semantička i simboličku
simbolička. estetiku.

- L. Da Vinči: Traktat o slikarstvu, Miodrag Draničanin, Beograd,1988.
- H.W.Janson: Istorija umjetnosti,Prosveta, Beograd,1994.
- P. Vasić: Uvod u likovne umjetnosti-elementi likovnog izražavanja, Univerzitet
umjetnosti u Beogradu, Beograd,1998.
- Grupa autora: Majstori umjetnosti, Komuna,Beograd,1997.
- S. Petrović: Estetika, Beograd,1996.

- Slajdovi, projektor, reprodukcije, biblioteka.

- Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu.
- Ocjena vježbi.

- Pozitivna ocjena kraju školske godine.

- Profesor likovne umjetnosti;
- akademski slikar, odnosno diplomirani slikar;
- akademski vajar, odnosno diplomirani vajar;
222
- akademski grafičar, odnosno diplomirani grafičar;
- profesor ili diplomirani istoričar umjetnosti.

Znanja
Predmet Znanja
- Podjela istorije umjetnosti - Istorija - Podjela istorije
- Kosti i mišiči glave, gornjih - Anatomija sa fiziologijom - Crtanje portreta, stojeće i
i donjih ekstremiteta sjedeće figure
223
1.3.3. ZDRAVA ISHRANA I DIJETETIKA
1. Naziv predmeta: ZDRAVA ISHRANA I DIJETETIKA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 62 10 72
II
III
IV
Ukupno 62 10 72

- Usvajanje osnovnih znanja iz oblasti dijetetike.
- Razvijanje pravilanog odnosa prema zdravoj ishrani i unosu hranljivih materija.
- Razvijanje pravilnog odnosa prema alternativnoj ishrani, dijetalnoj ishrani i
načinu sprovođenja dijete.
- Uviđanje važnosti prilagođavanja ishrane zdravstvenom stanju i uzrastu čovjeka u
cilju očuvanja zdravlja.
- Osposobljavanje učenika za izradu shema nepoželjnih i odgovarajućih namirnica i
pravilne piramide ishrane zavisnosti od zdravstvenog stanja čovjeka.
- Sticanje osnovnih znanja o bolestima nepravilne ishrane, odgovarajućoj ishrani i
nutritivnoj terapiji.
- Razvijanje analitičkog, logičkog mišljenja i sposobnosti argumentovanog
iznošenja svog mišljenja.
- Osposobljavanje učenika da stečena znanja primijene u praksi i daljem
usavršavanju.
224
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Uvod u dijetetiku
- Navodi definiciju - Pronalazi sličnosti i - Razvija pozitivan - Diskusija:
dijetetike. razlike razlike stav prema novim - Za ili protiv
- Nabraja i pojašnjava između ishrane, saznanjima. dijete.
osnovne pojmove dijete, hranljivih - Razvija sposobnost
dijetetike. materija i argumentovanog
- Upoznaje esencijalnih iznošenja
uravnoteženu materija. sopstvenog
kvalitetnu, - Razlikuje mišljenja, i
bezbijednu i dijetoprofilaktičku uvažavanje
dijetalnu ishranu. i dijetopreventivnu suprotnog.
ishranu.
Hranljive materije i zdrava ishrana
- Zna pravila zdrave - Analizira - Razvija pravilan - Izrada sheme
ishrane. energetsku, odnos prema dnevnih potreba
- Navodi najvažnije gradivnu i biološku zdravoj ishrani i za vitaminima
hranljive materije ulogu hrane. unosu hranljivih čovjeka-rad u
koje su neophodne - Razlikuje dnevne materija. parovima.
za rast i razvoj potrebe u ishrani
čovjeka. čovjeka u
- Upoznaje se sa zavisnosti od
energetskom i uzrasta,
biološkom zdravstvenog
vrijednošću hrane. stanja i fizičke
- Upoznaje ulogu aktivnosti.
masti, bjelančevina i - Uočava posljedice
ugljnih hidrata u pogrešne ishrane u
ishrani odraslog pojedinim životnim
čovjeka. razdobljima.
- Objašnjava - Vrednuje značaj
kalorijsku vrijednost pravilnog unosa
pojedinih hranljivih vitamina u okviru
sastojaka. ishrane čovjeka.
- Navodi podjelu - Vrednuje značaj
vitamina: adekvaktnog unosa
- liposolubilni A, D, vode u normalnoj
E, K i ishrani.
- hidrosolubilni - Uočava razliku
kompleks D i između
vitamin C. liposolubilnih i
- Upoznaje ulogu vode hidrosolubilnih
u zdravoj ishrani. vitamina.
- Pravi shemu
dnevnih potreba za
vitaminima u
zavisnosti od
uzrasta,
zdravstvenog
stanja i fizičke
225
Formativni ciljevi
aktivnosti čovjeka.
Alternativna ishrana (vegeterijanska ishrana, makrobiotika)
- Definiše i pojašnjava - Upoređuje i - Razvija pravilan - Pretraživanje
alternativne načine obrazlaže razlike odnos prema Interneta na temu
ishrane između pojedinih alternativnoj alternativna
(vegeterijanstvo, načina ishrane. ishrani. ishrana- diskusija,
makrobiotika...). - Analizira prednosti zapažanja.
i nedostatke
pojedinih načina - Izrada sheme
prehrane po odgovarajućih i
čovjekovo nepoželjnih
zdravlje. namirnica u
- Pravi piramidu zavisnosti od
ishrane za zdravstvenog
pojedine načine stanja organizma.
ishrane.
- Pravi shemu
nepoželjnih i
odgovarajućih
namirnica.
Dijetalna ishrana
- Zna režim dijetalne - Uočava značaj - Razvija pozitivan - Izrada tematskih
ishrane. dijeta za zdravlje stav prema panoa - dijetalna
- Poznaje podjelu i čovjeka. dijetalnoj ishrani i ishrana i zdravlje.
vrste dijeta. - Analizira pravilnom
- Navodi i pojašnjava karakteristike sprovođenju
podjelu dijeta. pojedinih dijeta i dijete.
upoređuje režime
dijetalne ishrane.
Ishrana različitih kategorija zdravih ljudi
- Upoznaje pravilnu - Analizira - Uviđa važnost - Izrada piramide
ishranu u odnosu na energetsku, prilagođavanja ishrane - grupni
uzrast: gradivnu i biološku ishrane rad (4-5 učenika u
- odojče, ulogu hrane. zdravstvenom grupi).
- malo dijete, - Upoređuje dnevne stanju i uzrastu
adolescent, potrebe u ishrani čovjeka u cilju
- odrasli i muškarca i žene. očuvanja zdravlja.
- stari ljudi. - Upoređuje
- Objašnjava ishranu u fiziološku i
odnosu na različita prehrambenu
fiziološka stanja vrijednost
organizma: majčinog, kravljeg
- trudnice, i mliječnih
- dojilje, formula.
- sportisti. - Razlikuje dnevne
potrebe u ishrane
u odnosu na
uzrast, fiziološko
stanje organizma i
pol.
- Razlikuje
226
Formativni ciljevi
kalorijsku
vrijednost
pojedinih
namirnica.
- Skicira i objašnjava
piramidu pravilne
ishrane u zavisnosti
od uzrasta i
fiziološkog stanja
organizma.
Bolesti nepravilne ishrane i odgovarajuće dijete (ishrana kod depresija, bolesti jetre,
oboljenja žučnih puteva, bubrega, malignih oboljenja, dijabetisa, anoreksije, bulimije,
operacija)
- Poznaje uzroke - Ocjenjuje koja je - Razvija svijest o - Izrada tematskih
nastanka bolesti ishrana nepravilna značaju zdrave panoa i
nepravilne ishrane. i objašnjava njen ishrane za prezentacija:
- Objašnjava uzroke uticaj na nastanak poboljšanje i - Bolesti nepravilne
nastanka gojaznosti. pojedinih bolesti. očuvanje zdravlja. ishrane.
- Navodi i objašnjava - Obrazlaže uz
uzroke nastanka navođenje
kaheksije i primjera značaj
anoreksije. dijeta kod
- Navodi i objašnjava pojedinih bolesti.
kliničku sliku i - Upoređuje i
posljedice kod pojašnjava uzroke,
gojaznosti i kliničku sliku i
anoreksije. terapiju bolesti
- Objašnjava gojaznost nepravilne ishrane.
kako faktor rizika za - Vrši izbor
nastanak oboljenja namirnica za
srca, šećerne pojedine dijete.
bolesti, bolesti jetre - Razlikuje alergene,
i žučnih puteva. sastojke životnih
- Poznaje terapiju namirnica.
gojaznosti.
- Poznaje uzroke
nastanka, kliničku
sliku i terapiju kod
hipo i avitaminoze
(skorbus, pelagra,
rahitis, kokošije
slepilo,
megaloblastna
anemija).
- Navodi i pojašnjava
uzroke, kliničku sliku
i terapiju
hepervitaminoza
(vitamini rastvorljivi
u mastima).
- Objašnjava uzroke
227
Formativni ciljevi
kliničku sliku i
terapiju
dehidratacija i
hiperhidratacija.
- Navodi namirnice
koje često izazivaju
alergijske reakcije.
- Poznaje dijete kod
kardiovaskularnih
bolesti, šećerne
bolesti, bolesti
probavnog trakta,
bolesti bubrega,
bolesti jetre i žuči).
Nutritivna terapija
- Navodi i pojašnjava - Analizira indikacije - Razvija pozitivan - Posjeta ustanovi,
oblike nutritivne za nutritivnu stav prema zdravoj posmatranje
terapije. terapiju. ishrani. postupaka
- Poznaje inidikacije - Obrazlaže tehniku - Razvija sposobnost izvođenja
za paranteralnu izvođenja opažanja. nutritivne
ishranu. paranteralne - Razvija terapije,
- Poznaje indikacije za terapije. analitičnost i individualno
ishranu - Obrazlaže tehniku logičnost. belježenje
nadogastičnom plasiranja zapažanja.
sondoma. nadogastične
- Pojašnjava tehniku sonde.
primjene - Utvrđuje indikacije
parenteralne za nutritivnu
terapije. terapiju.
- Navodi i pojašnjava - Upoređuje
tehniku plasiranja indikacije za
nadogastične sonde. parenteralnom
- Nabraja rastvore za terapijom i
paranteralnu terapijom
primjenu. nadogastičnom
- Opisuje moguće sondoma.
komplikacije usljed
primjene nutritivne
terapije.

- P. Barović: Zdravstvena nega za treći razred medicinske škole, Zavod za
- M. Imamović Kulugić: Zdrava ishrana i dijetetika, Book Tuzla, 2008.
- Dr D. Pokorn: Dijetetika, DZS, 2000.
- S. Branković-Paunović, M. Nikolić: Nauka o ishrani, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2000.
- M. Kodele, M.S. Stanojević, M. Gliha: Prehrana, DZS, 2000.
- M. Đurica: Zdravstvena nega u internoj medicini, Madejan, Beograd, 2001.
- Internet izvori.
228
- Kompjuter;
- video projektor;
- računarska učionica;
- Internet;
- shema piramide zdrave ishrane.

- Usmeno, namanje jednom u svakom klasifikacionom periodu.


- Doktor medicine.

Znanja
Predmet Znanja
- Hranljive materije i zdrava - Anatomija i fiziologija - Promet materija i energije
ishrana
- Hranljive materije i zdrava - Zdravstvena zaštita i - Higijena ishrane
ishrana higijena
- Ishrana različitih - Medicinska biohemija - Metabolizam ugljenih
kategorija zdravih ljudi hidrata
- Bolesti nepravilne ishrane i - Metabolizam lipida
odgovarajuće dijete
229
1.3.4. ODABRANA POGLAVLJA IZ FIZIKE
1. Naziv predmeta:ODABRANA POGLAVLJA IZ FIZIKE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 64 8 72
IV 58 8 66
Ukupno 122 16 138

- Razumijevanje pojmova, činjenica i zakonitosti iz oblasti fizike.
- Povezivanje teorijskog sadržaja sa medicinskim saznanjem.
- Razvijanje sposobnosti za fizičko istraživanje u medicinske svrhe.
- Usvajanje opštih i stručnih znanja, razvijanje opštih kompetencija za rješavanje
problema.
- Razvijanje naučno-istraživačkih sposobnosti kod učenika.
230
Razred:TREĆI
Formativni ciljevi
Fizičke osnove termodinamike
- Definiše - Poznaje osnovne - Razvija sposobnost Grafofolije:
termodinamiku. karakteristike opažanja. - Prikaz Karnovog
- Objašnjava I i II termodinamike. - Razvija analitičko ciklusa, toplotnih
princip - Analizira I princip u mišljenje. motora.
termodinamike i gasnim procesima. - Uočava važnost
rad kod gasova. - Analizira II princip. nauke u
- Obrazlaže povratne - Rješava zadatke iz svakodnevnom
i nepovratne I principa rada kod životu.
procese. gasova.
- Ilustruje Karnov - Crta grafiku
ciklus i toplotne karnovog ciklusa.
motore. - Prikazuje
- Definiše koeficient shematski rad
korisnog dejstva. toplotnog motora.
- Rješava zadatke
određivanja
koeficienta
korisnog dejstva.
Statika i dinamika fluida
- Definiše statiku - Usvaja osnovne - Shvata - Demostracioni
fluida i fizičke definicije statike i primjenljivost ogledi:
veličine koje se dinamike fluida. znanja iz fizike u - Na primjeru šprica
koriste. - Dokazuje formulu medicinske svrhe. pokazati primjenu
- Poznaje za silu potiska. jednačine
hidrostatički i - Analizira kontinuiteta.
aerostatički Arhimedov zakon. - Grafofolija.
pritisak. - Dokazuje jednačinu - Korišćenje skica i
- Obrazlaže silu kontnuiteta. crteža.
potiska i definiše - Dokazuje - Pokazati ogledno
Arhimedov zakon. Bernulijevu nastanak kapilarnih
- Objašnjava jednačinu. pojava.
jednačinu - Analizira primjenu - Korišćenje
kontinuiteta i iste. preglednih crteža i
njenu primjenu. - Rješava zadatke iz skica.
- Objašnjava dinamike fluida.
Bernulijevu - Upoređuje vrste
jednačinu i navodi kretanja u fluidima
primjere i u krvnim
korišćenja. sudovima.
- Objašnjava - Uočava efekte koji
kretanje fluida i utiču na način
opisuje sile rada tokom
viskoznosti. mjerenja krvnog
- Zna površinsku pritiska.
energiju napon. - Analizira
- Opisuje pojavu površinsku energiju
kvašenja. i napon u
231
Formativni ciljevi
- Definiše La Plasov tečnostima.
pritisak. - Razlikuje kvašenje
- Opisuje kapilarne i pojave, sile
pojave i njihovu adhezije i
primjenu. kohezije.
- Uočava kapilarnost.
kapilarnosti i
površinskog
napona.
- Navodi primjere
kapilarnosti u
prirodi.
Elektrostatika
- Pojašnjava Kulonov - Razumije Kulonov - Korišćenje
zakon i zakon i - grafofolije,skica.
elektrostastičko elektrostatičko - Pravljenje strujnog
polje. polje. kola i
- Nabraja i definiše - Crta linije sila provjeravanje
fizičke veličine elektostatičkog Omovog zakona
koje opisuju polja.
elestratičko polje. - Razlikuje pojmove
- Objašnjava rad i električno polje,
potencijalnu potencijal, napon.
energiju. - Rješava zadatke iz
- Upoznaje električni elektrostatike.
dipol. - Izvodi formulu za
- Objašnjava rad i potencijalnu
elektrostatičko energiju.
polje dijaletrika. - Interpretira
- Pojašnjava električni dipol.
električni - Analizira električni
kapacitet. kapacitet.
- Utemeljuje - Razlikuje načine
pojmove: struja, povezivanja
napon, kondezatora.
elektromotorna sila - Rješava zadatke iz
i električna kondezatora
otpornost. - Interpretira i
- Definiše i analizira Omov
objašnjava Omov i zakon i Kirhofova
Djul-lencov zakon. pravila.
- Pojašnjava - Analizira i
Kirhofova pravila. obrazlaže
- Pojašnjava mehanizam
mehanizam provodljivosti
provodljivosti u struje u metalima,
metalima,polupro- poluprovodnicima,
vodnicima, tečnostima i
- tečnostima, i gasovima.
gasovima. - Rješavanja
232
Formativni ciljevi
zadataka strujnih
kontura.
Elektromagnetizam
- Definiše magnetno - Analizira magnetno - Razvija sposobnost - Korišćenje
polje i nabraja polje, magnetnu zapažanja. grafofolija,skica,
fizičke veličine indukciju i fluks crteža.
koje ga magnetnog polja. - Ogledno pokazati
opisuju(b,h). - Rješava zadatke - nastanak struje
- Opisuje magnetno magnetnog polja, pomoću magnetnog
polje provodnika i čestice, provodnika - polja(koristiti
solenoida. i solenoida. kalem i magnet i
- Definiše Lorencovu - Izvodi formule za galvanometar).
i Amperovu silu. Amperovu i
- Opisuje magnetno Lorencovu silu.
polje. - Analizira i
- Definiše obrazlaže
feromagnetike, Faradejev zakon
- dijamagnetike i elektromagnetne
paramagnetike. indukcije.
- Definiše i - Rješava zadatke iz
objašnjava pojavu elektromagnetne
elektromagnetne indukcije.
indukcije,
uzajamne indukcije
i samoinukcije.
- Objašnjava
energiju
magnetnog polja.
Oscilacije
- Definiše oscilacije i - Razlikuje vrste - Razvija analitičko i - Korišćenje crteža i
podjelu oscilacija. oscilajcija logičko mišljenje. skica.
- Opisuje osnovne restitucionu silu, - Vježba mjerenje
osobine mehaničkih parametre impedanse u rcl
oscilacija. oscilovanja. kolu.
- Definiše jednačine - Izvodi jednačine - Vježba ispitivanje
oscilacija, period i oscilovanja. zavisnosti perioda
energiju. - Rješava zadatke iz oscilovanja
- Definiše prinudno oscilacija. matematičkog
oscilovanje i - Analizira prinudno klatna od njegove
rezonancu. oscilovanje i dužine.
- Opisuje rezonancu. - Korišćenje
matematičko i - Analizira grafofolije.
fizičko klatno. matematičko
- Pojašnjava osnovne klatno.
osobine električnih - Rješava zadatke iz
oscilacija. matematičkog
- Navodi definiciju klatna.
naizmjenične - Analizira nastanak i
struje i napona. vrste
- Obrazlaže elektromagnetnih
termogeni i oscilacija.
233
Formativni ciljevi
reaktivni otpor. - Analizira zavisnosti
- Definiše impedansu termogene i
rcl kola. reaktivne
- Upoznaje i otpornosti.
objašnjava - Razlikuje načine
transformatore. rada
transformatora i
njihovu primjenu.
Akustika
- Definiše akustiku - Uočava osnovne - Razvija pozitivan - Grafofolijom
kao nauku i opisuje zavisnosti i analitičko i logičko ilustrovati Doplerov
fizičke veličine zakonitosti mišljenje. efekat.
koje se koriste. akustike.
- Upoznaje infra i - Razumije šta je
ultra zvuk, njihovu zvuk.
primjenu. - Razlikuje ultra
- Definiše Doplerov zvuk od infra
efekat u akustici. zvuka.
- Analizira primjenu
ultra i infra zvuka.
- Analizira primjenu
ultra zvuka u
medicini.
- Uočava Doplerov
efekat.
234
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Optika
- Rezimira osnovne - Uočava i navodi - Pozitivno - Korišćenje
pojmove optike, osnovne pojmove procjenjuje grafofolija u
svjetlosni zrak i geometrijske važnost nauke i prikazivanju
indeks prelamanja. optike. novih saznanja za konstrukcije lika
- Definiše zakone - Izvodi zakone razvoj svoje kod ogledala i
odbijanja i odbijanja i struke. sočiva.
prelamanja. prelamanja. - Internet
- Objašnjava - Ilustruje prezentacija za
formiranje lika kod formiranje lika kod interferenciju,
ravnih i sfernih ogledala i sočiva. difrakciju.
ogledala. - Analizira nastanak
- Upoznaje totalnu lika kod ogledala i
refleksiju. sočiva.
- Objašnjava - Interpretira i
nedostatke kod analizira jednačina
sočiva. ogledala i sočiva.
- Opisuje rad - Rješava zadatke iz
optičkih ogledala i sočiva
instrumenata(lupa, - Usvaja princip rada
mikroskop). lupe i mikroskopa.
- Definiše talasnu - Analizira nastanak i
optiku i pojašnjava uslove
osnovne interferencije
zakonitosti. svjetlosti.
- Upoznaje i definiše - Analizira nastanak i
interferenciju uslove difrakcije i
svjetlosti. difrakcione
- Upoznaje i definiše rešetke.
difrakciju - Analizira
svjetlosti. polarizaciju pri
- Opisuje princip odbijanju i
rada difrakcione prelamanju.
rešetke. - Analizira
- Definiše pojavu apsorpciju
polarizacije. svjetlosti.
- Objašnjava - Uočava i obrazlaže
disperziju,apsorpci Lambetr-Berov
ju i rasipanje zakon.
svjetlosti. - Usvaja definicije i
- Objašnjava zavisnosti
fotometriju, fotometrijskih
osnovne veličina.
zakonitosti.
- Definiše osnovne
jedinice
fotometrije.
Elementi kvantne optike
- Definiše toplotno - Obrazlaže na - Razvija logičko - Korišćenje
zračenje. primjerima pojave mišljenje. grafofolija, crteža
235
Formativni ciljevi
- Definiše i apsorpcije, za sve zakone.
objašnjava zakone odbijanja i
toplotnog zračenja prelamanja. - Vježba:
Kirhofov, Štefan- - Uočava apsolutno - Određivanje
bolcmanov, Vinov crno tijelo. karakteristika foto
zakon. - Analizira zakone ćelije.
- Navodi i pojašnjava toplotnog zračenja. - Zadatak:
pojam fotona. - Uočava šta je - Snimiti
- Definiše i foton. karakteristike date
objašnjava Plankov - Određuje enrgiju, foto ćelije i za
zakon zračenja. masu i impuls usvojeni svjetlosni
- Objašnjava fotona. fluks odrediti
fotoefekat. - Uočava i shvata maksimalnu brzinu
- Navodi i objašnjava pojavu fotoefekta i fotoelektrona
talasna svojstva obrazlaže
mikročestica. jednačinu
- Formuliše De- fotoefekta.
broljevu formulu. - Analizira talasna
- Opisuje difrakciju svojstva
elektrona. mikročestica.
- Definiše - Uočava dualizam
Hajzenbergovu svjetlosti i
relaciju mikročestica.
neodređenosti. - Rješava zadatke iz
- Definiše i fotoefekta.
objašnjava talasnu - Uočava i obrazlaže
funkciju. difrakciju
elektrona.
- Vrednuje fizički
smisao talasne
funkcije i poznaje
pojam tunel-
efekat.
Elementi atomske fizike
- Rezimira stečeno - Uočava i obrazlaže - Rauvija pozitivan - Korišćenje
znanje o atomu , i osnovne osobine stav prema novim grafofolija i
modelima atoma. atoma, strukturu i saznanjima. shematskih prikaza
- Izvještava o modele atoma. strukture atoma,
Borovim - Interpretira Borove spektra vodonika,
postulatima. postulate. rentgenske cijevi,
- Definiše - Razlikuje energiju laserske cijevi.
energetska stanja jonizacije i - Odlazak u obližnji
u atomu. enegriju veze. medicinski centar i
- Pojašnjava termine - Određuje i shvata upoznavanje sa
kvantovanja kvantne brojeve. rentgen aparatom.
energije i - Uočava serije u
poluprečnika spektru atoma
atoma. vodonika.
- Upoznaje kvantne - Rješava
brojeve (glavni, maksimalne i
sporedni, magnetni minimalne
236
Formativni ciljevi
i spinski). frekvencije za date
- Definiše i serije.
objašnjava - Uočava rentgensko
nastanak periodnog zračenje i
sistema rentgensku cijev.
elemenata. - Razlikuje osnovna
- Definiše svojstva svojstva
rentgenskog rentgenskog
zračenja zračenja.
(difrakciju i - Rješava zadatke iz
apsorpciju). rentgenskog
- Navodi definiciju zračenja.
primjene - Uočava pravila
rentgenskog zaštite od
zračenja u rentgenskog
medicini. zračenja.
- Objašnjava zaštitu - Analizira lasersko
od rentgenskog zračenje i njegovu
zračenja. primjenu u
- Definiše lasersko medicini.
zračenje, načine
dobijanja i vrste.
- Upoznaje primjenu
lasera u medicini.
Elementi nuklearne fizke
- Rezimira osnovne - Analizira osnovne - Razvija sposobnost - Korišćenje
karakteristike karakteristike opažanja. grafofolije i prikazi
jezgra ( masu, jezgra. strukture jezgra,
naelektrisanje, - Uočava formulu za klasifikacija
dimenzije i defekt defekt mase i elemntarnih
mase). energiju veze. čestica, prikaz
- Objašnjava modele - Rješava zadatke iz radioaktivnog
jezgra. defekta mase. raspada, shematski
- Definiše nuklearne - Analizira nuklearne prikaz alfa, beta i
sile, njihove sile i modele gama raspada.
osnovne osobine i jezgra.
podjelu. - Uočava i razumije - Korišćenje
- Definiše i upoznaje prirodu Internet-
klasifikaciju elementarnih prezentacija za
elementarnih čestica. korišćenje izotopa
čestica. - Uočava osnovne u medicini.
- Upoznaje kosmičko osobine i podjele
zračenje i njegove kosmičkog
osobine. zračenja.
- Rezimira - Analizira podjelu
radioaktivnost i radioaktivnosti
radioaktivni rastvor - Izvodi zakon
kao i zakon radioaktivnog
radioaktivnog raspada.
raspada. - Uočava i obrazlaže
- Upoznaje osnovne interakciju fotona i
237
Formativni ciljevi
osobine čestice.
radioaktivnosti - Analizira fiziološko
apsorpciju i dejstvo
detekciju. radioaktivnog
- Objašnjava zračenja.
primjenu - Uočava i razumije
radioaktivnosti i dozimetriju,
zaštitu od jonizaciju i
radioaktivnosti. radiometrijsko
- Izvještava o zračenje.
pojmovima fisije i - Klasifikuje
fuzije. nuklearne reakcije.
- Objašnjava - Razlikuje pojave
primjenu izotopa u fisije i fuzije.
medicini.
Biofizika
- Objašnjava - Uočava osnovne - Shvata značaj - Korišćenje
- osnove biofizike, karakteristike povezivanja teorije grafofolija.
značaj fizike na biofizike. i prakse. - Obilazak
žive organizme. - Analizira razmjenu - Razumije odnos medicinskog
- Rezimira količinu količine toplote. tehnike i prirode. centra.
toplote i - Uočava vrste - Prihvata i poštuje - Korišćenje Internet
objašnjava princip kretanja fluida i propise u radu. prezentacija.
rada shvata princip - Pozitivno
biokalorimetra. mjerenja krvnog procjenjuje
- Objašnjava pritiska. važnost novih
kretanje krvotoka i - Analizira strukturu saznanja iz svoje
mjerenje krvnog ćelije i nastanak struke.
pritiska. biostruja.
- Definiše i - Uočava princip
objašnjava rada EKG, skenera,
biostruje. magnetne
- Objašnjava rezonance,
elektrostimulaciju, endometrije,
galvanizaciju. radiotelemetrije.
- Definiše i - Uočava kako se
objašnjava formira lik u oku.
auskultacione - Analizira
tehnike i nedostatke sočiva.
fonokardiograf. - Vrednuje značaj
- Objašnjava EKG, biomarkera i njihov
endometriju, značaj za čovjeka.
radiotelemetriju i
skener.
- Opisuje oko kao
optički sistem.
- Pojašnjava
endoskopiju.
- Objašnjava
holografiju.
- Upoznaje i
238
Formativni ciljevi
pojašnjva
magnetnu
rezonancu.
- Upoznaje
biomarkere i
njihovu primjenu u
medicini i ostalim
granama.

- J. Janjić, M. Pavlov,B. Radivojević: Fizika za II, III i IV razred, Beograd, 2004.
- Ing. V.M.Vučić, dr ing. D.M. Ivanović: Elektromagnetika i optika, Naučna knjiga,
Beograd, 1980.
- D. Popović,V. Stefanović: Fizika sa osnovama biofizike, Beograd,1989.
- Dr V. Ivanović, dr K. Konstantinov: Biomarkeri, Velarta, Beograd, 2000.
- N. Čaluković, N. Kadelburg: Zbirka zadataka i testova, Krug, Beograd, 2004.
- P. Kulišić: Fizika za II,III i IV, udžbenik za srednje stručne škole, Skolska knjiga,
d.d.Zagreb, 2006.

- Grafoskop;
- odgovarajući materijal za laboratorijske vježbe;
- kao pomoć može se koristiti i laptop.

- Pismeno- pismene vježbe nakon završene oblasti (pismena vježba bi trebala da
sadrži odgovarajuće zadatke iz te oblasti).


- Diplomirani fizičar;
- profesor fizike.

Znanja
Predmet Znanja
- Oscilacije - Matematika - Trigonometrijske f-je,
- Magnetno polje grafici
- Optika - Skalarni i vektorski
- Radioaktivnost proizvod
- Geomertija
- Eksponencijalne i
logaritamske f-je
239
Znanja
Predmet Znanja
- Kretanje fluida - Anatomija i fiziologija - Krvni sudovi i srce
- Optika (oko) - Građa oka
- EKG, rentgensko zračenje - Poznavanje anatomije
- Laseri
- Biostruje - Biologija - Građa ćelije
240
1.3.5. ETIKA
1. Naziv predmeta: ETIKA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV
Ukupno 72 72

- Usvajanje osnovnih etičkih pojmova.
- Upoznavanje različitih sistema vrijednosti u istoriji etike.
- Upoznavanje sa etičkim kodeksima.
- Sticanje znanja o značaju estetskog izgleda, propisane uniforme, savjesnog
obavljanja posla i ponašanja medicinskog radnika prema pacijentu.
- Sticanje znanja o timskom radu, čuvanju poslovne tajne, poštovanje čovjekovog
života, privatnosti pacijenta i pravilnom odnosu prema pacijentu u zavisnosti od
uzrasta i kategorije bolesti.
- Sticanje znanja o humanitarnim organizacijama i prvoj pomoći.
- Podsticanje učenika na aktivno učešće u nastavi, podsticanje ka usavršavanju
profesije.
- Razvijanje osjećaja odgovornosti i preciznosti u radu.
- Razvijanje sposobnosti komunikacije i kulture vođenja dijaloga.
241
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Opšti pojmovi o etici
Uvod - Razlikuje teorijsku - Uočava važnost - Diskusija:
- Poznaje pojam i od primijenjene etike u - Savjest, stid,
sadržaj etike. etike. svakodnevnom kajanje.
- Zna porijeklo i - Analizira odnos životu.
značenje termina morala i etike.
"filozofija" i - Vrednuje značaj
"etika". moralnog
- Upoznaje etiku kao rasuđivanja.
praktičnu - Analizira ulogu
filozofsku volje kao moći
disciplinu. unutrašnjeg
- Definiše pojam usmjeravanja.
morala i njegovu - Određuje stepen
istorijsku razvijenosti volje
uslovljenost. kod sebe i okoline.
- Obrazlaže nastanak - Analizira značaj
i razvitak moralnih savjesi za razvoj
normi. ličnosti.
- Objašnjava - Izražava svoje
pojmove moralno mišljenje o
rasuđivanje i savjesti, stidu,
moralno kajanju, i sl.
ponašanje. - Uočava razliku
- Objašnava između morala,
preduslove za običaja, religije,
moralno prava.
rasuđivanje i
ponašanje ( svijest,
razum, osjećanja,
volja, osjećanja
dužnosti i sl.).
savjesti za moralnu
svijest i moralni
fenomen kao
takav.
- Navodi pojam
deontologije i
poznaje različite
vrste odgovornosti.
- Upoznaje odnos
između: običaja i
morala, religije i
morala, prava i
morala.
Istorijat etičkih učenja
Etička učenja - Analizira Sokratov - Razvija pravilan - Diskusija na teme:
antičkog doba stav "vrlina je odnos prema - Dobro-zlo.
242
Formativni ciljevi
- Poznaje i obrazlaže znanje". društvenim - Aristotelove etičke
Sokratovo, - Upoređuje naukama. i dianoetičke
Platonovo i pojmove dobra i vriline i današnje
Aristotelovo učenje zla. shvatanje vrlina.
o vrlini. - Analizira Platonov
- Nabraja pravce u princip mjere i
etici:hedonizam i harmonije.
stoicizam. - Razlikuje
Aristotelove etičke
i dianoetičke
vrline.
- Određuje i shvata
pojmove
hedonizam i
stoicizam.
Etička učenja - Uočava razlike - Razvija slobodu - Diskusija:
srednjeg i novog između etičkog iznošenja - Etička učenja
vijeka učenja hrišćanske sopstvenog stava i hrišćanske crkve i
- Poznaje hrišćanske crkve i današnjih uvažavanja današnje shvatanje
etičke norme i shvatanja etike. suprotnog. etike.
pravila. - Određuje postulate
- Upoznaje i moralnog
obrazlaže Kantove djelovanja.
kategoričke - Vrednuje slobodu
imperative. kao uslov
- Objašnjava moralnosti.
Šopenhauerovu
etiku pesimizma.
- Obrazlaže Ničeov
pojam imoralizma.
Najnovija etička - Razlikuje - Pretraživanje
učenja Kjerkegorove Interneta na temu:
- Navodi stadijume na - Najnovija etička
predstavnike životnom putu učenja;
egzistencionalizma čovjeka. prikupljanje
(Kjerkegor, - Analizira Jaspersov podataka i
Jaspers, Sartr). pojam slobode i diskusija.
- Poznaje i obrazlaže nesigurnosti.
pojmove - Analizira Sartrov
egzistencija i pojam slobode i
esencija. odgovornosti.
- Navodi određenja
individualne
egzistencije
(neponovljivost,
konačnost,
prolaznost,
slučajnost,
neizvjesnost).
Zakletve i kodeksi medicinske etike
- Zna Hipokratovu - Analizira značajne - Prihvata i poštuje - Prikaz Hipokratove
243
Formativni ciljevi
zakletvu. odredbe propise u radu. zakletve i
- Zna Maimonidovu Hipokratove Maimonidove
ljekarsku molitvu. zakletve. ljekarska
- Navodi Ženevsku - Analizira začetke molitve;analiza i
reviziju rada medicinskih diskusija od strane
Hipokratove sestara. učenika u cilju
zakletve. - Upoređuje shvatanja značaja
- Zna zakletvu Hipokratovu istih.
Florens Najtingejl. zakletvu sa
- Obrazlaže zakletvom Florens
Helsinšku Najtingel i uviđa
deklaraciju o njihov značaj.
biomedicinskim - Upoređuje zakone
istraživanjima. medicinske etike.
- Pojašnjava - Vrednuje kodeks
deklaraciju o etičkih pravila koja
pravima bolesnika. će koristiti u svom
- Navodi radu.
internacionalni
kodeks etike
medicinskih sestara
(tehničara).
- Zna kodeks etike
medicinskih sestara
Crne Gore.
Moralne obaveze medicinskog radnika
Lik medicinskog - Uviđa korelaciju - Razvija pravilan - Video zapis:
radnika između estetskog odnos prema - Prikaz adekvatne
- Opisuje ličnost izgleda, propisane zanimanju. uniforme i
medicinskog uniforme, - Navikava se na red i komunikacije
radnika. ponašanja urednost. zdravstvenog
- Zna prava bolesnika medicinskog radnika i pacijenta.
(štićenika) u skladu radnika i
sa važećim povjerenja
propisima. bolesnika.
- Opisuje odnos - Vrednuje pravo
medicinskog radnika izbora bolesnika
prema bolesniku, (štićenika) o odluci
rodbini bolesnika i sopstvenog zdravlja
posjeti. i života.
- Vrednuje značaj
saradnje
zdravstvenog
radnika sa
pacijentom i
članovima njegove
porodice.
Čuvanje medicinske - Uočava značaj - Usvaja principe - Diskusija:
tajne obaveze čuvanja medicinske etike. - Značaj čuvanja
- Zna značaj čuvanja medicinske tajne. tajne.
medicinske tajne.
244
Formativni ciljevi
Poštovanje ljudskog - Vrednuje značaj - Razvija osjećaj - Diskusija:
života čovjekovog života. odrgovornosti i - Poštovanje
- Zna da poštuje ispunjavanja radnih ljudskog života.
ljudski život. obaveza.
- Opisuje pravila
poštovanja ljudskog
života.
Timski rad - Vrednuje značaj - Razvija svijest o - Diskusija:
- Poznaje značaj saradnje značaju timskog - Prednosti timskog
timskog rada i uloge medicinskog rada. rada.
medicinskog tehničara sa svojim
tehničara u timu. kolegama u cilju
- Navodi pravila koja postizanja što
se moraju poštovati boljih rezultata u
pri timskom radu. obavljanju svoje
profesije.
Etički odnos medicinskog radnika prema uzrastu i vrstama bolesti
Etički odnos prema - Suočava se sa - Razvija osjećaj - Video zapis:
djetetu problemom lične odgovornosti - Prikaz bolesnog
- Navodi definiciju hospitalizacije prema higijeni, djeteta.
djetinjstva. djece i shvata zdravlju i
- Opisuje specifične etičnost sposobnost
potrebe bolesnog uključivanja empatije.
djeteta. roditelja u proces
- Opisuje postupak liječenja.
adekvatnog odnosa - Uviđa značaj
sa djecom. poštovanja potreba
djeteta.
Etički odnos prema - Uočava značaj - Razvija svijest - Diskusija:
starim ljudima adekvatnog odnosa profesionalne - Stari ljudi i njihovo
- Navodi definiciju medicinskog odgovornosti. psihofizičko stanje,
starenja-starosti. radnika prema navođenje
- Opisuje starim osobama i primjera.
psihofizičko stanje njihovim
starih ljudi. potrebama.
- Poznaje potrebe
starih osoba.
- Navodi pravila koja
se moraju
poštovati u odnosu
sa starim ljudima.
Etički odnos prema - Uočava razliku u - Razumije značaj - Video zapis:
pacijentima sa: simptomima osoba lične odgovornosti - Osobe sa posebnim
- posebnim sa posebnim prema higijeni i potrebama,
potrebama potrebama, zdravlju. mentalnim
- mentalnim mentalnim - Razvija osjećaj smetnjama i
smetnjama smetnjama i odgovornosti. tjelesnim
- tjelesnim tjelesnim oštećenjima.
oštećenjima oštećenjima.
- Navodi definiciju - Uviđa značaj
mentalnih poštovanja pravila
245
Formativni ciljevi
retardacija. u radu sa
- Definiše mentalne pacijentima sa:
smetnje. posebnim
- Definiše tjelesna potrebama,
oštećenja. mentalnim
- Opisuje potrebe smetnjama i
ljudi koje su tjelesnim
nastale zbog oštećenjima.
duševnih ili
tjelesnih promjena
ovih kategorija
bolesnika.
- Navodi pravila rada
koja se moraju
poštovati u radu sa
pacijentima sa:
posebnim
potrebama,
mentalnim
smetnjma i
tjelesnim
oštećenjima.
Etički odnos prema - Razlikuje simptome - Razumije značaj - Prikaz fotografija
ljudima oboljelim zaraznih bolesti. osjećaj lične različitih vrsta
od zaraznih bolesti - Vrednuje značaj odgovornosti zaraznih bolesti.
- Definiše zarazne adekvatnog odnosa prema higijeni i
bolesti. prema oboljelim od zdravlju.
- Opisuje pravila zaraznih bolesti i
adekvatnog odnosa značaj izolacije.
prema oboljelim od
zaraznih bolesti.
Humanitarne organizacije i prva pomoć
- Poznaje svjetske - Vrednuje značaj - Pozitivno ocjenjuje - Seminarski radovi
humanitarne postojanja važnost novih na teme:
organizacije (crveni humanitarnih znanja iz svoje - Svjetske
krst, crveni organizacija. struke. zdravstvene
polumjesec, - Uočava važnost organizacije.
UNICEF, FAO, i dr.) dobrovoljnog - Prva pomoć.
- Zna adekvatan davanja krvi. - Dobrovoljni
odnos prema - Analizira obavezu davaoci krvi.
dobrovoljnim prve pomoći kao
davaocima krvi. službenu i moralnu
- Nabraja postupke dužnost.
pružanja prve
pomoći.
- Opisuje stanje
povrijeđenog
Velike i vječite teme i dileme u medicinskoj etici
- Nabraja vječite - Vrši komparaciju - Razvija sposobnost - Debata na teme:
teme i dileme: pomenutih tema i argumentovanog - Eutanazija
- Eutanazija formira svoje iznošenja - Abortus
246
Formativni ciljevi
- Abortus mišljenje; sopstvenog - Vještačka oplodnja
- Vještačka oplodnja mišljenja, i - Medicinski
- Medicinski uvažavanje eksperimenti
eksperimenti suprotnog. - Kloniranje.
- Kloniranje. - Razvija umješnost
slušanja i kulturu
dijaloga.

- V. Pavićević: Osnovi etike, kultura, Beograd,1967.
- F. Jodl: Istorija etike, V. Masleša, Sarajevo,1975.
- A. Makintajner: Kratka istorija etike, Plato, Beograd, 2000.
- J. Marić: Medicinska etika, XII dopunjeno i prerađeno izdanje, MegRaf, Beograd,
2002.
- D. Milovanović: Medicinska etika, Naučna kniga, Beograd,1986.
- I. Pančovski: Etika hrišćanske ljubavi, Prosveta, Niš,1973.
- M. Životić: Osnovna učenja o najvišem dobru i cilju života, Rad, Beograd,1962.

- Računarska učionica;
- omogućen pristup Internetu;
- grafoskop;
- video projektor;
- priručnici;
- slike;
- fotografije;
- šira literatura.

- Provjera znanja se vrši usmeno i pismeno.
- Učenik mora biti ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda.


- Profesor filozofije;

Znanja
Predmet Znanja
- Timski rad - Psihologija i - Komunikacija u
komunikologija organizaciji
247
1.3.6. PREDUZETNIŠTVO
1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 40 26 66
Ukupno 40 26 66

- Razvijanje preduzetničke sposobnosti.
- Sticanje znanja o razvoju biznis ideje.
- Sticanje znanja o izradi biznis plana.
- Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva.
- Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom.
- Osposobljavanje za rad u timu.
- Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije.
- Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih
tehnologija.
248
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Biznis ideja i biznis plan
- Upoznaje pojam - Suočavajući - Razvija osjećaj za - Poželjno je
biznis ideja. argumente kritički kreativnost. učenicima ukazati
- Opisuje nastanak procjenjuje - Razvija sposobnost na primjere.
biznis ideje. kvalitet poslovne postizanja
- Nabraja i ideje u skladu sa kompromisa. - Organizovati
opredjeljuje se za postulatima prisustvo
poslovnu ideju. tržišnog predstavnika
- Nabraja moguće poslovanja. realnog privrednog
vrste djelatnosti - Razvija analitičko društva.
- Opisuje pojam - Uviđa važnost mišljenje.
biznis plan. izrade biznis plana
u kontekstu - Primjena tehnika
obezbjeđivanja za unapređenje
podrške, kako razmišljanja, npr.
unutar samog - Razvija eksperiment šest
privrednog društva odgovornost u šešira.
tako i od strane radu.
eksternih partnera - Kao model može da
(investitora, posluži biznis plan
kreditora). realnog privrednog
- Upoznaje pojmove: - Razvija stručnost. društva.
vizija, misija, - Razlikuje pojmove:
strategija, ciljevi. vizija, misija, - Pripremiti
strategija. integralnu cjelinu
- Kroz primjere - Uočava važnost od elemenata
obrazlaže ciljeve očuvanja zdrave biznis plana.
- Upoznaje postupak privrednog društva. životne sredine.
istraživanja tržišta. - Kroz primjere
obrazlaže postupak
istraživanja tržišta
na novom - Razvija osjećaj za
- Upoznaje pojmove: primjeru. marljivost i
marketing plan i - Izvodi zaključke o preciznost.
plan prodaje. potencijalnoj
konkurenciji.
- Izvodi zaključak o
potencijalnim
- Opisuje elemente kupcima/korisnici-
finansijskog plana ma usluga.
privrednog društva. - Vrši opis
proizvoda/usluga.
- Uviđa značaj
sprovođenja
kontrole kvaliteta
proizvoda/usluga.
- Kroz primjere
249
Formativni ciljevi
- Objašnjava obrazlaže
neophodnost elemente
očuvanja životne finansijskog plana
sredine. privrednog društva.
- Sarađuje kod
izrade plana
- Rezimira biznis očuvanja životne
plan. sredine za
- Prezentuje biznis konkretno
plan. privredno društvo.
- Oblikuje dinamiku
realizacije biznis
plana.
- Kritički procjenjuje
slabosti sačinjenog
biznis plana.
Osnivanje privrednog društva
Ime privrednog društva
- Nabraja moguća - Opredjeljuje se za - Razvija logičko - Rad u grupama:
rješenja za ime ime privrednog mišljenje i učenici predlažu
privrednog društva. društva u skladu sa sposobnost za moguća rješenja a
propisima i pravilno nakon toga, kroz
poštujući principe rasuđivanje i diskusiju, donose
jednostavnosti i zaključivanje. odluku.
jedinstvenosti.
Vizuelni identitet privrednog društva
- Upoznaje elemente - Oblikuje vizuelni - Stiče radne navike. - Rad na računaru:
i značaj identitet učenici koriste
oblikovanja privrednog društva. programe za
vizuelnog obradu teksta i
identiteta slika.
privrednog društva.
Registracija privrednog društva
- Upoznaje postupak - Popunjava
registracije formulare za
privrednog društva. registraciju
- Opisuje moguće privrednog društva.
oblike - Sprovodi aktivnosti
organizovanja na pribavljanju
privrednog društva. pečata i štambilja.
Otvaranje računa kod poslovne banke
- Opisuje postupak - Popunjava - Izrada organograma
otvaranja računa formulare za privrednog društva.
kod poslovne otvaranje računa
banke. kod poslovne
banke.
- Obavlja postupak
otvaranja računa
kod poslovne
banke.
250
Formativni ciljevi
Poslovni kodeks preduzeća
- Upoznaje pojam - Popunjava
poslovni kodeks formulare za
privrednog društva. otvaranje računa
- Nabraja elemente kod poslovne
poslovnog kodeksa. banke.
- Obavlja postupak
otvaranja računa
kod poslovne
banke.
Organizaciona struktura privrednog društva
- Upoznaje tipove - Pronalazi sličnosti i
organizacione razlike između
strukture različitih tipova
privrednog društva. organizacionih
struktura
Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva
- Upoznaje različite - Pronalazi sličnosti i - Razvija sposobnost - Kao model može da
nivoe upravljanja razlike u nivoima snalaženja u posluži konkurs za
privrednim upravljanja hijerarhiji prijem u radni
društvom. privrednim socijalnih odnosa. odnos objavljen u
- Upoznaje postupak društvom. dnevnoj štampi.
zasnivanja radnog - Popunjava prijavu
odnosa u o slobodnom
privrednom radnom mjestu.
društvu. - Učestvuje u izradi
- Upoznaje postupak jednostavnog
izrade godišnjeg godišnjeg
izvještaja o radu. izvještaja o radu.
Služba opštih poslova
- Nabraja i opisuje - Obavlja usmenu i - Razvija spremnost i - Rad u grupama od
aktivnosti u okviru pisanu sposobnost za tri do pet učenika.
službe opštih komunikaciju saradnju. - Upotrebljava
poslova. unutar privrednog kancelarijsku
društva i sa opremu (telefon,
eksternim - Razvija faks, fotokopir
partnerima. odgovornost u aparat, skener,
- Tehnički održava radu. štampač).
Internet sajt
- Šalje i prima poštu
i druge službene
materijale.
Sektor Marketing
- Upoznaje pojam - Kroz primjere - Razvija - Rad na računaru:
marketinga. obrazlaže strukturu komunikativnost, učenici koriste
- Opisuje postupak asortimana efikasnost u radu, programe za
istraživanja tržišta. proizvoda/usluga. marljivost i obradu teksta i
- Upoznaje pojam i - Sprovodi postupak preciznost. slika, kao i
elemente formiranja cijene programe za
251
Formativni ciljevi
marketing miksa: proizvoda/usluga. elektronsku
proizvod, cijena, - Kroz primjere komunikaciju.
promocija i obrazlaže važnost i
distribucija. načine promocije. - Izrada reklamnog
- Upoređuje moguća materijala
rješenja za
reklamni slogan i
reklamnu poruku
- Upoređuje moguće
forme i sadržaje
reklamnog
materijala.
- Planira način
reklamiranja
privrednog društva,
odnosno
proizvoda/usluge.
- Kroz primjere
obrazlaže moguće
načine distribucije.
Sektor komercijala
- Upoznaje vrste i - Izrađuje ponudu, - Razvija analitičko
elemente porudžbenicu, mišljenje.
dokumentacije predračun, upit,
koja prati poslove račun i ostala
nabavke i prodaje. dokumenta iz
oblasti poslova
nabavke i prodaje.
Sektor finansija i računovodstvo
- Opisuje postupak - Kroz primjere - Podstiče razvoj
obračuna zarada. obrazlaže način tačnosti,
- Opisuje način obračuna zarada, preciznosti i
obračuna poreza i poreza i doprinosa. urednosti.
doprinosa. - Obavlja
- Upoznaje blagajničke - Formira stav o
blagajničke poslove. preuzimanju
poslove. - Obavlja poslove odgovornosti.
- Upoznaje postupak plaćanja dospjelih
plaćanja dospjelih obaveza i naplate
obaveza i naplate dospjelih
dospjelih potraživanja.
potraživanja.

- V. Vukotić: Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996.
- J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija za I razred,
- D. Bogdanović, G. Ivanišević: Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2004.
252
- D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević M. Pavlović: Osnovi ekonomije za II razred,
- R. Rajović: Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004.
- Publikacija Moj Biznis, Montenegro Biznis Alijansa, Podgorica, 2004.
- Hauard Potit: Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997.

- Učionica sa najmanje pet računara snabdjevenih adekvatnom programskom
opremom, fax, telefon, skener, štampač, fotokopir aparat.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja

- Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu.
- Ocjena vježbi, jedna u klasifikacionom periodu.

9.Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

- Diplomirani ekonomista.

Znanja
Predmeti Znanja
- Oblikovanje vizuelnog - Informatika - Informacije u tekstualnom
identiteta privrednog vidu
društva - Multimedijalno
- Usmena i pisana predstavljanje informacija
komunikacija - Internet
- Održavanje Internet sajta - Korišćenje računarskih
- Izrada reklamnog programa kao vida
materijala komuniciranja
- Vizuelni identitet - Likovna umjetnost sa - Slikarstvo
provrednog društva estetikom - Grafika
- Poslovni kodeks - Etika - Opšti pojmovi o etici
preduzeća - Timski rad
- Organizaciona struktura
privrednog društva
253
1.3.7. STEHIOMETRIJSKA IZRAČUNAVANJA U HEMIJI
1. Naziv predmeta: STEHIOMETRIJSKA IZRAČUNAVANJA U HEMIJI
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 66 66
Ukupno 66 66

- Sticanje znanja o strukturi materije, pisanje elektronske konfiguracije atoma i
jona, određujivanje položaja elemenata u PSE, broja nesparenih i valentnih
elektrona i popunjavanja orbitale u skladu sa Hundovim pravilom i Paulijevim
principom.
- Utvrđivanje znanja o hemijskim vezama i rastvorima elektrolita, rješavanje
zadataka iz oblasti: neutralizacije, hidrolize, protolitičke teorije kiselina i baza.
- Rješavanje zadatka iz oblasti – rastvori, pH i termohemije, pripremanje rastvora
određene koncentracije i razlikovanje entalpije, entropije i slobodne energije.
- Rješavanje zadatka iz hemijske ravnoteže, analiziranje faktora koji utiču na
položaj hemijske ravnoteže, predviđanje smjera hemijske reakcije zavisno od
uslova zadatka.
- Utvrđivanje znanja o pripadnosti elemenata po grupama, broja valentnih e- i
njihovih oksidacionih brojeva, rješavanje zadatka iz oblasti oksido-redukcije i
naponskog niza metala i određivanje oksidacionih brojeva elemenata u
jedinjenjima.
- Razvijanje sposobnosti opažanja, analitičkog i logičkog mišljenja.
- Podsticanje kreativnosti.
- Osposobljavanje učenika da stečena znanja primjene u praksi.
254
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Struktura materije
- Definiše atom, - Razlikuje atom i - Razvija moć Demonstracioni ogled:
elementarne jon kao i zapažanja. - Reakcija Na i K sa
čestice, izotope, nastajanje katjona - Uočava važnost vodom.
izobare. i anjona. nauke u
- Upoznaje raspored - Na osnovu Z i A svakodnevnom - Kroz računske
+ -
elektrona u određuje broj p , e životu. zadatke utemeljiti
omotaču i povezuje i n0 kod atoma i - Razvija analitičko i znanje učenika iz
sa mjestom u PSE i jona. logičko mišljenje. ove oblasti.
osobinama - Piše elektronske
elemenata. konfiguracije
- Obrazlaže energiju atoma i jona i
jonizacije, afinitet određuje položaj
prema elektronu i elemenata u PSE,
primjenjuje u broj nesparenih i
zadacima. valentnih
- Izvještava o elektrona.
kvantnim - Popunjava orbitale
brojevima (i u skladu sa
orbitalama) i Hundovim pravilom
primjenjuje znanje i Paulijevim
kroz zadatke. principom.
- Obrazlaže: Ar, Mr, - Izvodi
količinu supstance i stehiometrijske
molekulske proračune.
formule. - Određuje
- Poznaje molekulske i
jednostavnija empirijske formule
stehiometrijska i shvata
izračunavanja. izračunavanje na
- Zna neke jedinice osnovu hemijskih
međunarodnog formula i hemijskih
sistema (SI) kao i jednačina
prevođenja (cm3 u - Analizira i rješava
dm3, mol u zadatke sa vodom.
mmol...). - Interpretira maseni
odnos.
Hemijske veze
- Poznaje PSE, - Razlikuje metale i - Podstiče kreativnost. - Sastavljanje modela
odnosno pripadnost nemetale. - Razvija moć molekula i modela
elemenata po - Upotrebljava zapažanja i kristalnih rešetki.
grupama. znanje o valentnim preciznost. - Demonstracioni
- Objašnjava elektronima i ogled:
hemijske veze: elektronskim - Dobijanje kristala
jonsku, konfiguracijama. kuhinjske soli.
kovalentnu, - Upoređuje, kroz
vodoničnu i zadatke, tipove
metalnu. hemijskih veza.
- Upoznaje sa - Pronalazi razlike u
255
Formativni ciljevi
hibridizacijom osobinama
atomskih orbitala. jedinjenja sa
jonskom i
kovalentnom
vezom.
- Uočava razliku
između kristalnih i
amorfnih supstanci
i vrste kristalnih
sistema.
Rastvori elektrolita
- Definiše - Razlikuje jake i - Navikava se na - Demonstracioni
elektrolite, stepen slabe elektrolite. tačnost. ogled:
(α) i konstantu - Analizira: - Istiskivanje jednog
disocijacije (Kc). - kakva je so, halogenog elementa
- Objašnjava - kako so reaguje u drugim iz njegovih
reakcije vodenom rastvoru, soli.
neutralizacije tj. - da li so u vodenom - Reakcija Zn sa HCl.
stvaranje rastvoru - Taloženje PbCl2.
neutralnih, kiselih hidrolizuje. - Reakcija Fe3+ jona
ili baznih soli. - Izvodi i dokazuje sa KCNS i mnoge
- Poznaje pisanje jonske reakcije. druge jonske
molekulskih - Razlikuje u reakcije.
formula soli. zadacima koja
- Objašnjava reakcija je
Arenijusovu teoriju moguća.
elektrolitičke - Rješava zadatke iz
disocijacije. oblasti:
- Izvještava o jakim i - neutralizacija
slabim - hidroliza
elektrolitima. - protolitička teorija
- Objašnjava jonske kiselina i baza
reakcije na - kompleksne soli.
primjerima.
- Objašnjava
protolitičku teoriju
kiselina i baza.
- Definiše hidrolizu
soli.
- Upoznaje se sa:
mješovitim,
dvogubim i
kompleksnim
solima i daje
nazive.
Tipovi i osobine neorganskih jedinjenja
- Poznaje pripadnost - Pravi razliku - Razvija sposobnost - Kroz zadatke
elemenata po između neutralnih, zapažanja i logičko utemeljiti znanje
grupama. baznih, amfoternih mišljenje. učenika iz ove
- Poznaje pisanje oksida peroksida i oblasti.
molekulskih superoksida.
256
Formativni ciljevi
formula oksida, - Analizira anhidride
kiselina i baza. kiselina.
- Nabraja i
objašnjava podjelu
hidrida i oksida.
- Objašnjava, kroz
primjere, reakcije
neutralizacije.
Rastvori i pH rastvora
- Definiše pojam – - Upoređuje zasićen, - Podstiče kreativnost. - Demonstracioni
disperzni sistem. nezasićen i - Razvija sposobnost ogled:
- Poznaje jedinice za presićen rastvor opažanja. - Pripremanje
m, V, mol, c, ρ, γ, - Kroz zadatke - Stiče nova znanja. rastvora određenih
b, kao i prevođenje upotrebljava koncentracija.
jedinica. znanje o sniženju - Hemijski koktel.
- Objašnjava proces tačke mržnjenja i - Određivanje pH
rastvaranja i vrste povišenju tačke pomoću
rastvarača u ključanaj rastvora univerzalnog
zavisnosti od kao i o osmotskom indikatora.
disperzije. pritisku. - Određivanje pH u
- Pojašnjava: sastav - Rješava zadatke iz rastvorima soli.
rastvora, mol, oblasti – rastvori
količinsku i masenu (koncentracija - Ogledni čas:
koncentraciju, rastvorene - Primjena vode u
gustinu, maseni supstance, masena praksi i njeno
udeo. koncentracija djelovanje na živi
- Upoznaje sa rastvorene svijet.
koligativnim supstance,
osobinama molalitet, - Kroz zadatke
rastvora. količinski udeo, utemeljiti znanje iz
- Objašnjava maseni udeo, ove oblasti.
jonizaciju vode i pravilo krsta –
jonski proizvod zvijezde, miješanje
vode. rastvora,
- Navodi pH razređivanje
vrijednosti rastvora…).
tjelesnih tečnosti i - Priprema rastvore
njihov značaj. određene
koncentracije.
- Razlikuje
neutralnu, kiselu i
baznu sredinu na
osnovu vrijednosti
pH.
- Primjenjuje znanje
o pH kod soli.
oblasti – pH.
- Razlikuje pH i pOH
[H+] i [OH-].
257
Formativni ciljevi
Puferi i indikatori
- Definiše i obrazlaže - Upotrebljava - Razvija analitičko Seminarski rad:
pufere. stečena znanja o mišljnje i sposobnost - Bikarbonatni pufer i
- Objašnjava rastvorima i pH. opažanja. njegova uloga u
određivanje [H+] - Analizira i shvata - Shvata važnost regulaciji acido-
odnosno pH pufera. ulogu pufera u povezivanja teorije i bazne ravnoteže.
- Objašnjava i čovjekovom prakse.
opisuje kapacitet organizmu. - Kroz zadatke
pufera. - Upoređuje pH i pKa, utemeljiti znanje
- Upoznaje sa pOH i pKb, [H+] i Ka, učenika iz ove
biološkim [OH-] i Kb i oblasti.
značajnim primjenjuje u
puferima. zadacima.
- Definiše acido- - Knjiži promjenu
bazne indikatore. boje indikatora u
- Objašnjava zavisnosti od pH
jonizaciju vrijednosti.
indikatora u
vodenom rastvoru.
- Zna interval
promjene boje
univerzalnog
Kolthofovog
indikatora.
- Poznaje izbor
indikatora.
Energetske promjene pri hemijskim reakcijama
- Definiše - Crta tok - Razvija analitičko i Demonstracioni
termohemiju. egzotermne i logičko mišljenje. ogled:
- Opisuje endotermne - Razmjena energije
egzotermne i reakcije. između sistema i
endotermne - Razlikuje entalpiju, okoline (reakcija Zn
reakcije. entropiju, slobodnu i HCl, zagrijavanje
- Navodi primjere energiju. HgO).
homogenih i - Razlikuje molarnu - Termitna smješa
heterogenih toplotu reakcije i (reakcija Fe2O3 i Al)
reakcija. entalpiju stvaranja egzotermna
- Objašnjava Ea. jedinjenja. reakcija.
- Obrazlaže - Rješava zadatke iz - Reakcija NH4Cl i
termohemijske oblasti Ba(OH)2•8H2O
jednačine. termohemije. (endotermna
reakcija).
- Kroz zadatke
utemeljiti znanje
učenika iz ove
oblasti.
Brzina hemijske reakcije
- Definiše brzinu - Upoređuje znanje o - Razvija analitičko Demonstracioni
hemijske reakcije. brzini hemijske mišljenje i ogled:
- Objašnjava uslove reakcije sa sposobnost opažanja. - Razlaganje H2O2 bez
koji dovode do homogenim i i u prisustvu MnO2
258
Formativni ciljevi
hemijske reakcije. heterogenim kao katalizatora.
- Navodi faktore koji reakcijama. - Reakcija između HCl
utiču na brzinu - Primjenjuje zakon i Sn, Zn i Mg.
hemijske reakcije. o održanju mase. - Kroz zadatke
- Poznaje energiju - Ističe uticaj prirode utemeljiti znanje
aktivacije. reaktanata, učenika iz ove
koncetracije, oblasti.
temperature i
katalizatora na
brzinu hemijske
reakcije.
oblasti: Brzina
hemijske reakcije.
Hemijska ravnoteža
- Obrazlaže hemijsku - Razlikuje hemijsku - Razvija preciznost. Demonstracioni ogled:
ravnotežu. ravnotežu i brzinu - Razvija logičko - Uticaj temperature
- Definiše Le hemijske reakcije. zaključivanje. na položaj
Šateljeov princip. - Upotrebljava ravnoteže
- Objašnjava, na znanje o brzini (zagrijavanje U
primjerima, uticaj hemijske reakcije, cijevi sa rastvorom
koncentracije, endotermnim i CoCl2).
pritiska i egzotermnim
temperature na reakcijama, - Kroz zadatke
hemijsku puferima. utemeljiti znanje
ravnotežu. - Analizira faktore učenika iz ove
koji utiču na oblasti.
položaj hemijske
ravnoteže.
- Predviđa smjer
hemijske reakcije
zavisno od uslova
zadatka.
hemijske
ravnoteže.
Redoks reakcije
- Poznaje pripadnost - Određuje - Razvija sposobnost Demonstracioni ogled:
elemenata po oksidacione opažanja. - Redukcija joda
grupama, broj brojeve elemenata kalaj(II)hloridom.
valentnih e- i u jedinjenjima. - Redukcija Fe3+ jona
njihove oksidacione - Rješava zadatke iz kalaj(II)hloridom i
brojeve. oblasti oksido- oksidacija Fe2+ jona
- Poznaje pisanje redukcije i kalijumpermanga-
polureakcija. naponski niz natom.
- Definiše oksido- metala. - Istiskivanje bakra
redukcione pomoću gvožđa.
procese. - Ponašanje bakra u
- Nabraja stalne rastvorima CuSO4,
oksidacione FeSO4 i AgNO3.
brojeve elemenata
259
Formativni ciljevi
u jedinjenjima. - Kroz zadatke
- Objašnjava utemeljiti znanje
sastavljanje učenika iz ove
jednačina oksido- oblasti.
redukcionih
reakcija i
izjednačavanje.
- Definiše naponski
niz metala.

- M. Rakočević, R. Horvat: Opšta hemija za prvi razred srednje škole, ZUNS BG,
2002.
- J. Bojanović, M. Čorbić: Opšta hemija za studente medicine i stomatologije, MK
BG, 2001.
- S.R. Arsenijević, Dr M.B. Ćelap, P. Radivojša: Zbirka zadataka sa ogledima iz
hemije, NK BG,1982.
- M. Sikirica: Steheometrija, ŠK ZG, 1995.
- N.L. Glinka: Zadaci i vježbe iz opšte hemije, NK BG, 1991.
- Dr D. Sladić i autori: Zbirka zadataka sa srednjoškolskih takmičenja iz hemije.
- Zbirke zadataka iz hemije za pripremu i polaganje klasifikacionog ispita iz
hemije.
- T. Jovanović, M. Čakar i drugi: Zbirka zadataka iz hemije za pripremu prijemnog
ispita na farmaceutskom fakultetu, FF BG, 2008.

- Laboratorijsko posuđe i pribor;
- hemikalije;
- video bim.

- Usmeno po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Pismena provjera znanja – test (po jedan u polugodištu).


- Profesor hemije;
- diplomirani hemičar.
260
Znanja
Predmet Znanja
- Struktura materije - Hemija - Strukrura materije
- Hemijske veze - Hemijske promjene
- Rastvori; Rastvori - Analiticka hemija - Koncentracija rastvora
elektrolita - Reakcije u rastvorima
elektrolita
- Struktura materije - Odabrana poglavlja iz - Agragatna stanja
- Hemijske veze fizike - Struktura atoma
- Energetske promjene pri - Gasni zakoni
hemijskim reakcijama - Entalpija, entropija,
- Hemijska ravnoteza slobodna energija
261
1.3.8. CITOLOGIJA I ONTOGENETSKO RAZVIĆE ČOVJEKA
1. Naziv predmeta: CITOLOGIJA I ONTOGENETSKO RAZVIĆE ČOVJEKA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 66 66
Ukupno 66 66

- Shvatanje značaja ćelije.
- Usvajanje znanja o hemijskom sastavu, građi i funkciji pojedinih ćelijskih
organela.
- Razumijevanje procesa deobe ćelija.
- Upoznavanje procesa spermatogeneze i oogeneze.
- Uočavanje razlika između spermatogeneze i oogeneze.
- Razvijanje logičkog zaključivanja u procesu ontogenetskog razvića čovjeka.
262
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Učenik učenik Učenik
Hemijski sastav ćelije
- Definiše pojam - Analizira hemijski - Razvija analitičko i - Pretraživanje
ćelije. sastav ćelija. logičko mišljenje. interneta.
- Nabraja hemijska - Uočava ulogu vode - Prikaz skica,
jedinjenja koja u ćeliji. shema, slika i
ulaze u sastav - Vrednuje značaj modela ćelija.
ćelije. mineralnih soli u
- Objašnjava ulogu i ćeliji.
značaj vode u - Uočava značaj
ćeliji. organskih
- Navodi značaj jedinjenja u ćeliji.
neorganskih soli u - Razlikuje strukturu
ćeliji. i funkciju DNK i
- Nabraja organska RNK.
jedinjenja u ćeliji. - Ocjenjuje značaj
- Navodi značaj procesa
organskih replikacije,
jedinjenja u ćeliji. transkripcije i
- Objašnjava građu i translacije.
funkciju enzima.
- Nabraja nukleinske
kiseline.
- Objašnjava građu i
funkciju RNK.
- Navodi razliku
između RNK i DNK.
- Nabraja vrste RNK.
- Ilustruje građu
DNK.
- Obrazlaže građu i
funkciju gena.
- Definiše genetski
kod.
- Objašnjava procese
replikacije,
transkripcije i
tanslacije.
Građa ćelije
- Objašnjava - Analizira - Razvija sposobnost - Pretraživanje
organizaciju ćelije. organizaciju ćelije. zapažanja. interneta.
- Nabraja razlike - Uočava građu - Prikaz skica,
između ćelijske shema, slika i
prokariotskih i membrane, jedra i modela ćelija.
eukariotskih ćelija. ćelijskih organela. - Priprema
- Nabraja djelove - Analizira transport mikroskopskih
ćelije. materija kroz preparata ćelije.
- Opisuje građu i ćelijsku - Uvježbavanje za
funkciju ćelijske membranu. samostalni i grupni
membrane. - Obrazlaže ulogu rad učenika.
263
Formativni ciljevi
- Pojašnjava procese jedra za ćelije.
transporta - Analizira funkciju
materija kroz ćelijskih organela.
ćelijsku
memebranu.
- Objašnjava građu i
funkciju jedra.
- Opisuje građu i
funkciju
hromozoma.
- Nabraja ćelijske
organele.
- Pojašnjava građu i
funkciju ćelijskih
organela.
Deoba ćelije
- Navodi faze - Analizira faze - Razvija logičko - Pretraživanje
ćelijskog ciklusa. ćelijskog ciklusa. mišljenje. interneta.
- Nabraja tipove - Upoređuje faze - Sheme, skice i slike
deobe ćelija. deobe ćelija. u vezi diobe ćelija.
- Ilustruje proces
mitoze i mejoze.
Gametogeneza i oplođenje
- Opisuje procese - Uočava značaj - Pretraživanje
spermatogeneze i spermatogeneze i interneta.
oogeneze. oogeneze. - Shematski prikazi
- Nabraja faze - Analizira faze spermatogeneze i
gametogeneze. nastanka oogeneze.
- Pojašnjava proces spermatozoida i
nastanka jajnih ćelija.
spermatozoida i - Vrši komparaciju
jajnih ćelija. između procesa
- Navodi djelove spermatogeneze i
spermatozoida. oogeneze.
- Objašnjava procese - Određuje porijeklo
regulacije spermatozoida i
spermatogeneze i jajnih ćelija.
oogeneze. - Interpretira proces
- Nabraja hormone oplođenja.
koji su odgovorni
za regulaciju
procesa
spermatogeneze i
oogeneze.
oplođenja i
nastanka zigota.
- Opisuje morfološke
promjene tokom
oplođenja kod
spermatozoida i
264
Formativni ciljevi
jajne ćelije.
- Pojašnjava
genetički značaj
oplođenja.
Prenatalni period
- Opisuje proces - Analizira proces - Razvija pozitivan - Pretraživanje
brazdanja. brazdanja. stav prema novim interneta.
- Pojašnjava proces - Stiče znanja o saznanjima. - Skice, sheme i slike
nastanka blastule. procesu brazdanja. vezane za proces
- Nabraja djelove - Indetifikuje blastulacije,
blastule. djelove blastule. gastrulacije i
- Obrazlaže proces - Analizira proces ostalih procesa u
nastajanja nastanka gastrule. prenatalnom
gastrule. - Indetifikuje periodu.
- Opisuje tipove djelove gastrule.
gastrulacije. - Analizira proces
- Nabraja djelove obrazovanja
gastrule. klicinih listova.
- Opisuje - Analizira ulogu
obrazovanje amniona, horiona i
osovinskog skeleta. alantoisa.
- Objašnjava proces - Razumije funkciju
neurulacije. placente.
- Pojašnjava proces - Indetifikuje mjesta
nastanka amniona, od kojih nastaju
horiona i alantoisa. pojedini organi.
- Ilustruje proces
obrazovanja
placente.
- Objašnjava ulogu
placente.
nastanka organa.
- Nabraja organe
koji su nastali od
ektoderma,
endoderma i
mezoderma.
Postnatalni period
- Navodi promjene - Analizira promjene - Razumije značaj - Pretraživanje
koje nastaju u u postnatalnom veze teorije i interneta.
postnatalnom period. prakse. - Slike, sheme i
periodu. - Uočava faze grafikono vezani za
- Nabraja faze u postnatalnog faze postnatalnog
postnatalnom perioda. perioda.
periodu. - Indetifikuje
- Opisuje osnovne promjene koje
karakteristike u nastaju usled
postnatalnom starenja i smrt.
periodu.
- Nabraja tipove
265
Formativni ciljevi
rastenja.
starenja i smrti.
- Nabraja promjene
koje nastaju usled
starenja i smrti.

- D. Baloš, D. Panić, B. Stevanović, K. Paunović, Đ. Stevanović: Biologija za 1.
razred medicinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- M. Krunić, I. Savić i B. Ćurčić: Biologija za 2 razred medicinske škole, Zavod za
- N. Šerban, M. Ćelija: Strukture i oblici, ZUNS, Beograd, 2001.
- J. Grozdanović-Radovanović: Citologija, ZUNS, Beograd, 2000.
- R.V. Pantić: Biologija ćelije, Univerzitet u Beogradu, Beograd,1997.
- V. Diklić, M. Kosanović, S. Dukić, J. Nikoliš: Biologija sa humanom genetikom,
Grafopan, Beograd, 2001.
- B. Ćurčić: Razviće životinja, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- S. Popović: Embriologija čoveka, Dečije novine, Beograd, 1990.
- V. Pantić: Embriologija, Naučna knjiga, Beograd, 1989.

- Opremljen biološki kabinet ili specijalizovana učionica;
- kompijuter sa projektorom;
- modeli;
- slike;
- sheme.

- Usmeno po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Pismena provjera znanja – test (dva u polugodištu).


266
Povezanost sa predmetom
Znanja
Predmet Znanja
- Neorganska i organska - Hemija - Neorganska i organska
jedinjenja jedinjenja
- DNK i RNK, - Humana genetika - DNK i RNK
- Ćelija, - Ćelija
- Gametogeneza i oplođenje - Osnovni principi
nasleđivanja
267
2. SRUČNI ISPIT
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA
2.1.1. FARMACEUTSKA TEHNOLOGIJA
1. Naziv ispitnog kataloga: FARMACEUTSKA TEHNOLOGIJA
2. Cilj ispita:
- Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti

farmaceutske tehnologije.
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu
1. Opisati istorijski razvoj farmaceutske tehnologije i objasni njen značaj za

razvoj drugih srodnih nauka.
2. Definisati apoteku kao zdravstvenu ustanovu i navesti njene zadatke u
normalnim i vanrednim prilikama.
3. Opisati način čuvanja ljekovitih supstanci, gotovih ljekova, zavojnog
materijala i ambalaže.
4. Navesti podjelu ljekova prema jačini dejstva i načinu čuvanja.
5. Opisati galensku i magistralnu izradu ljekova.
6. Nabrojiti i opisati vrste mjerenja osnovnim jedinicama.
7. Nabrojiti metode, uređaje i pribor za izvođenje farmaceutsko tehnoloških
operacija u apotekarskim i industrijskim uslovima.
8. Navesti osnovne principe odvajanja faza posredstvom medija, cjedila i filtera.
9. Analizirati faktore koji utiču na tok farmaceutsko tehnološke operacije.
10. Navesti uređaje kojima se izvodi farmaceutsko tehnološka operacija i objasni
principe njihovog rada.
11. Navesti karakteristike vode kao rastvarača prečišćene destilacijom ili
demineralizacijom.
12. Navesti aktivne principe koje se ekstrahuju iz droga posredstvom rastvarača.
13. Objasniti značaj osmoze i osmotskog pritiska za održavanje stalne ravnoteže
elektrolita u serumu i tkivnim tečnostima.
14. Navesti zakonitosti pri miješanju tečnih, čvrstih i viskoznih supstancija.
15. Nabrojiti mješalice za praškove i tečnosti u apotekarskim i industrijskim
uslovima.
16. Objasniti heterogene disperzne sisteme i njihovo miješanje sa specifičnim
mašinama.
17. Analitirati značaj operacija združivanja za primjenu ljekova i otpuštanje
ljekarskih supstanci.
18. Navesti prednosti pripravaka dobijenih metodama granuliranja i
komprimovanja.
19. Navesti uređaje koji se u industrijskim uslovima koriste u operacijama
granuliranja i komprimovanja.
20. Analitirati specifičnost metoda granuliranja i komprimovanja njihov značaj za
napredaj u industrijskoj proizvodnji.
21. Navesti i objasniti farmaceutsko tehnološke operacije prenosa toplote.
22. Navesti pouzdane i nepouzdane metode sterilizacije i objasni ključne razlike.
23. Navesti i objasni zvanične propise u farmaciji.
24. Analitirati značaj zvaničnih propisa, standarda i konstanti u farmaceutskoj
tehnologiji.
25. Definisati rastvore i navesti podjelu rastvora.
268
26. Navesti razlike između rastvora i rastvarača.
27. Navesti osobine i opisati dobijanje aromatičnih i koloidnih rastvora.
28. Navesti karakteristike etanolnih rastvora i nabrojiti oficinalne etanolne
rastvore.
29. Navesti razlike između koncentrovanih i diluiranih rastvora.
30. Navesti fizičko-hemijske osobine rastvarača.
31. Definisati i nabrojiti uljane rastvore.
32. Navesti karakteristike ulja kao rastvarača i objasni kompatibilnost ulja sa
supstancama.
33. Navesti oficinalna ulja i oficinalne uljane rastvore.
34. Definisati tečne ljekovite preparate koji se doziraju na kapi i navesti podjelu
preparata i odnosu na mjesto aplikacije.
35. Objasni način pakovanja, signiranja i čuvanja preparata koji se doziraju na
kapi.
36. Navesti i objasni metode ispitivanja preparata koji se doziraju na kapi.
37. Navesti specifičnosti kapi za oči prema načinu izrade, uslovima čuvanja i
upotrebe.
38. Definisati rastvore za parenteralnu primjenu i navesti podjelu.
39. Objasni metode i tehnike izrade preparata za parenteralnu primjenu i
punjenje ambalaže.
40. Objasni tehniku i postupke sterilizacije prije, u toku i nakon izrade preparata.
41. Navesti vrste ispitivanja rastvora za injekcije i rastvora za infuzije.
42. Navesti prednosti aplikacije parenteralnih preparata.
43. Navesti droge za izradu čajeva i objasni pripremu droga za čajeve.
44. Objasni način izrade, pakovanja i čuvanja čajeva.
45. Navesti vrste ekstraktivnih preparata i objasni osnovne karakteristike.
46. Navesti tehnike izrade vodenih ekstraktivnih preparata.
47. Definisati tinkture i pojasni karakteristike tinktura.
48. Navesti oficinalne tinkture i način njihove upotrebe.
49. Navesti razlike između ekstraktivnih preparata i tinktura.
50. Definisati sirupe i navesti podjelu.
51. Objasni prednosti i nedostatke sirupa.
52. Navesti razlike između gotovih sirupa sirupa koji se pripremaju neposredno
prije upotrebe.
53. Analizirati važnost rokova trajanja sirupa.
54. Navesti definiciju suspenzija i navesti podjelu.
55. Analizirati značaj upotrebe suspenzija.
56. Navesti definiciju emulzija i objasniti njihovu upotrebu.
57. Objasniti specifičnosti emulzija i njihov značaj u liječenju određenih bolesti.
58. Navesti razlike suspenzija i emulzija.
59. Definisati aerosole i navesti supstance za izradu aerosola.
60. Analizirati prednosti upotrebe aerosola u odnosu na ostale preparate.
61. Definisati losione i navesti upotrebu losiona.
62. Objasniti izbor supstanci i ambalaže za izradu losiona.
63. Definisati ljekovite masti i navesti njihovu primjenu.
64. Navesti podjelu ljekovitih masti i podloga.
65. Objasniti primjenu masti u odnosu na mjesto aplikacije.
66. Navesti karakteristike ambalažnog materijala za ljekovite masti.
67. Objasniti čuvanje i ispitivanje ljekovitih masti.
68. Definisati masti za oči i objasniti njihove specifičnosti u odnosu na ostale
ljekovite masti.
69. Navesti podloge i supstance za izradu masti za oči.
70. Objasniti postupak izrade masti za oči i amablažni materijal.
71. Objasniti ispitivanje i čuvanje masti za oči.
269
72. Definisati paste i cilj izrade pasta.
73. Objasniti postupak i tehniku izrade pasta.
74. Objasniti upotrebljivost i adekvatnu primjenu pasti.
75. Objasniti ispitivanje i čuvanje pasti.
76. Navesti definiciju i podjelu praškova.
77. Objasniti ispitivanje, pakovanje i čuvanje praškova.
78. Objasniti značaj primjene praškova i važnost njihove svakodnevne upotrebe.
79. Kako vršimo pravilan odabir supstanci za izradu praškova?
80. Navesti definiciju i podjelu kapsula i tableta.
81. Navesti pomoćne materije za izradu kapsula i tableta.
82. Obrazložiti metode ispitivanja načine čuvanja i pakovanja kapsula i tableta.
83. Uporediti upotrebljivost i značaj kapsula i tableta u odnosu na ostale ljekovite
preparate.
84. Navesti definiciju supozitorija i objasniti njihov značaj.
85. Nabrojiti podloge i fizičko-hemijske osobine podloga za izradu supozitorija.
86. Nabrojiti supstance i fizičko-hemijske osobine supstanci za izradu
supozitorija.
87. Navesti metode izrade supozitorija.
88. Navesti ispitivanja supozitorija.
89. Uporediti djelotvornost supozitorija u odnosu na ostale načine aplikacije
preparata.
90. Navesti definiciju vagitorija i objasniti njihov značaj.
91. Nabrojiti podloge i fizičko-hemijske osobine podloga za izradu vagitorija.
92. Nabrojiti supstance i fizičko-hemijske osobine supstanci za izradu vagitorija.
93. Navesti metode izrade vagitorija.
94. Navesti ispitivanja vagitorija.
95. Uporediti djelotvornost vagitorija u odnosu na ostale načine aplikacije
preparata.
96. Navesti definiciju i podjelu sapuna.
97. Objasniti svojstva i primjenu sapuna.
98. Navesti izradu i čuvanje sapuna.
99. Objasniti metode ispitivanja sapuna.
100. Nabrojiti sirovine za izradu sapuna.
101. Analizirati značaj primjene sapuna kao sredstva za pranje i kao nosioca
aktivnih supstanci.
102. Navesti definiciju i nabrojiti podjelu zavojnog materijala.
103. Analizirati značaj očuvanja kvaliteta zavojnog materijala.
104. Objasniti načine izrade zavojnog materijala i tehnike sterilizacije.
105. Navesti definiciju recepta i djelove recepta.
106. Objasniti sadržaj i analizu recepta.
107. Obrazložiti pravila propisivanja i pravilnog izdavanja recepta.
270
4. Tip ispita:
- Usmeno
- Nastavnik/aktiv formuliše pojedina pitanja i sastavlja detaljan spisak ispitnih
pitanja na osnovu okvirnog spiska pitanja, datog u ispitnom katalogu.
- Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta.
- Usmeni ispit traje najviše 20 minuta.
- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača.
5. Dozvoljena pomagala
- Pomagala nijesu predviđena.
6. Literatura i drugi izvori

- Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i godišnjem planu
rada nastavnika.
271
2.1.2. FARMACEUTSKA HEMIJA
1. Naziv ispitnog kataloga: FARMACEUTSKA HEMIJA
2. Cilj ispita:

farmaceutske hemije.
1. Definisati ciljeve, zadatke i podjelu farmaceutske hemije.

2. Analizirati značaj farmaceutske hemije i objasniti njenu povezanost sa drugim
naukama.
3. Opisati razvoj farmakopeje i obasni farmakopeju kao zakonsku osnovu.
4. Nabrojiti jedinjenja natrijuma koja su oficinalna po Ph Jug IV i V
5. Farmakopeji.
6. Opisati monografiju oficinalnog jedinjenja natrijum hlorida.
7. Opisi monografiju natrijum-bromida.
8. Nabrojiti oficinalna jedinjenja kalijuma po Ph jug IV i V Farmakopeji.
9. Opisati monografiju kalijum-jodida.
10. Obrazložiti značaj oficinalnih jedinjenja kalijuma.
11. Definisati monografiju amonijum-hlorida.
12. Obrazložiti značaj jedinjenja I grupe PSE.
13. Nabrojiti jedinjenja magnezijuma koja su oficinalna po Ph Jug Iv i V
Farmakopeji.
14. Opisati monografije oficinalnih jedinjenja magnezijuma (jedna po izboru).
15. Objasniti značaj magnezujumovog jona za ljudski organizam.
16. Navesti jedinjenja kalcijuma koja su oficinalna po Ph Jug IV i V Farmakopeji.
17. Opisati monografije oficinalnih jedinjenja kalcijuma(jednu po izboru).
18. objasniti značaj kalcijumovog jona za ljudski organizam.
19. Navesti jedinjenja cinka koja su oficinalna po Ph Jug IV i V Farmakopeji.
20. Objasniti značaj cinkovog jona u ljudskom organizmu i u terapiji.
21. definisati živu kao element i objasniti njene osobine.
22. Opisati monografiju živa(II)hlorida.
23. Analizirati toksikološki i farmakološki značaj živinih jedinjenja.
24. Navesti značaj bora kao oligoelementa i opisati dobijanje bora.
25. Analizirati monografiju boratne kiseline.
26. Opisati rasprostranjenost, zmačaj i primjenu jedinjenja aluminijuma.
27. Obrazložiti monografije oficinalnih jedinjenja alumijuma(jednu po izboru).
28. Objasniti nastanak gline , upotrebu gline u medicini, farmaciji i
kozmetologiji.
29. Opisati oficinalne monografije: bizmut subcarbonata i bizmut sulfata.
30. Navesti osobine i osnovne oblike elementarnog ugljenika.
31. Opisati metode dobijanja medicinskog uglja iz biljnog ili životinjskog
materijala.
32. Objasniti sta znaci aktivacija medicinskog uglja.
33. Objasniti monografiju carbo medicinalis.
34. Navesti osobine kiseonika i njegovo dobijanje za medicinsku upotrebu.
35. Analizirati monografiju prečišćne vode (Aqua purificata).
36. Analizirati monografiju vode za injekcije (Aqua pro injectione).
37. Analizirati monografiju koncentrovanog hidrogen peroksida.
38. Definisati elementarnu sumpor i objasniti rasprostranjenost i dobijanje
sumpora.
272
39. Navesti vrste sumpora koji su oficinalni po Ph Jug IV i V Farmakopeji.
40. Analizirati monografije prečišćenog sumpora.
41. Analizirati mnografiju taložnog sumpora.
42. Definisati značaj aktivnog hlora i toksičnost elementarnog hlora.
43. Napravi poređenje Hlorne vode i Žavelove vode.
44. Analizirati monografiju koncentrovane hloridne kiseline.
45. Definisati i objasniti značaj elementarnog joda.
46. Opisati dobijanje resublimovanog joda.
47. Opisati mongrafiju resublimovanog joda.
48. Navesti razlike izmedju preparata joda koji su oficinalni po Ph Jug IV.
49. Opisati oficinalne preparate jedinjenja gvožđa po Ph Jug IV i V Farmakopeji.
50. Analizirati monografije gvožđe(II)sulfata i gvožđe(II)glukonata(jedan po
izboru).
51. Opisati put sinteze organskog jedinjenja od laboratorije do pacijenta.
52. Objasniti uticaj fenolne grupe na dejstvo lijeka.
53. Objasniti dejstvo benzenovog ciklusa, hidroksilne grupe, aldehidne, keto i
karbonske grupe na dejstvo lijeka(uticaj jedne od navedenih po izboru).
54. Objasniti uticaj halogena na dejstvo lijeka.
55. Navesti osobine nafte i objasniti dobijanje nafte i njenih derivata.
56. Uporeditititi monografije čvrstog i tečnog parafina.
57. Analizirati i uporeditititi monografije žutog i bijelog vazelina.
58. Definisati fungicidno i fingistatičko dejstvo ljekovite supstance i nabroj
predstavnike koje znas.
59. Definisati pojam, podjelu i značaj antiseptika i dezinficijenasa.
60. Analizirati monografije jodoforma, rezorcinola, salicilne kiseline,
koncentrovanog etanola i povidon-jodida (jednu po izboru).
61. Defniši pojam , osnovne karakteristike antihelminitika i navesti predstavnike
prirodnog porijekla.
62. Analizirati monografiju piperazina.
63. Definisati pojmove analgetika, antipiretika i antireumatika.
64. Objasniti „Idealni“ analgetik.
65. Navesti podjelu analgetika prema porijeklu i hemijskoj strukturi kao i
najvaznije predstavnike.
66. Objasniti glavne karakteristike prirodnih narkoanalgetika i opisi monografiju
morfin-hlorida.
67. Opisati monografije peptidin-hlorida i metadon-hlorida.
68. Navesti podjelu analgopiretika prema hemijskoj strukturi.
69. Opisati monografije oficinalnih supstanci koje su derivati salicilne kiseline
(jedna po izboru).
70. Uporeditititi monografije oficinalnih supstanci koje su derivati p-aminofenola.
71. Nabroj predstavnike antireumatika sa nesteroidnom strukturom i svrstaj ih po
grupama a prema hemijskoj strukturi.
72. Definisati lokalne anestetike i izvrši njihovu podjelu prema porijeklu i
hemijskoj strukturi.
73. Opisi monografiju kokain hlorida i istakni toksikoloski znacaj za covjeka.
74. Obrazložiti jednu monografiju sin. Lokalnih anestetika po izboru i analizirati
slicnosti i razlike izmedju prokain hlorida i lidokain hlorida
75. Definisati hipnotike i navesti podjelu prema hemijskoj strukturi.
76. Analizirati hloral hidrat prema Ph Jug IV i V Farmakopeji.
77. Definisati barbiturnu kiselinu i njene derivate.
78. Uporeditititi monografije fenobarbitona i barbitona.
79. Definisati histamin, objasniti mehanizam dejstva.
80. Objasniti osnovnu strukturu bokatora H1 receptora koji se koriste kao
antihistaminici i objasniti njihovu podjelu.
273
81. Navesti najvažnije predstavnike blikatora H1 receptora I i II generacije koji su
oficinalni po Ph Jug Iv i V Farmakopeji.
82. Objasniti monografiju antazolin hlorida.
83. Objasniti monografiju difenhidramin hlorida.
84. Objasniti monografiju meklozin hlorida.
85. Objasniti monografiju prometazin hlorida.
86. Objasniti monografiju loratadina.
87. Objasniti monografiju desloratadina.
88. Objasniti mehanizam djelovanja psihofarmaka na CNS.
89. Objasniti značaj neurotransmitera u neurohumoralnoh transmisiji.
90. Objasniti monografiju hlorpromazin hlorida.
91. Definisati pojam i karakteristike tranklizera.
92. Opisi monografiju meprobamata.
93. Objasniti mehanizam dejstva trankilizera.
94. Analizira monografiju diazepama.
95. Definisati antidepresive i navesti podjelu prema hemijskoj strukturi i dejstvu.
96. Opisati i objasniti monografiju dezipramin hlorida.
97. Definisati pojam i navesti podjelu analeptika.
98. Objasniti strukturu i dejstvo kortikalnih analeptika.
99. Monografija kofeina.
100. Obrazložiti monografiju efedrin-hlorida.
101. Objasniti monografije medularnih analeptika – pentetrazola i
niketamidaednog po izboru).
102. Definisati spazmolitike i navesti puteve djelovanja.
103. Opisati monografiju atropin-sulfata.
104. Objasniti monografiju papaverin hlorida.
105. Opisati dejstvo hipertenziva i navesti neke od mehanizama koji snižavaju
krvni pritisak.
106. Navesti i opisati predstvanike adrenergičnih alfa i beta blokatora oficinalnih
po Ph Jug IV i V Farmakopeji(jedan po izboru).
107. Opisati monografije : rezerpina, dihidroergotoksin mesilata, metildope,
propanolol-hlorida(jednu po izboru).
108. Definisati hemoterapeutike i objasniti dobijanje, strukturu i mehanizam
dejstva.
109. Navesti i obrazložiti podjelu sulfonamida.
110. Analizirati i uporeditititi monografije sulfacetamid-natrijum, sulfadiazina i
sulfafurazola.
111. Objasniti pojam oralnih dijabetika i navesti podjelu na osnovu hemijske
strukture.
112. Nabroj i pojasni najvažnije predstavnike sulfonamidske strukture i
antidijabetike bigvanidinske strukture.
113. Analizirati monografije tolbutamida i hlorpropamida.
114. Opisati dejstvo, mehanizam i primjenu diuretika.
115. Navesti i obrazložiti podjelu diuretika prema jačini, mehanizmu dejstva i
hemijskoj strukturi.
116. Interpretiraj monografiju teofilina, teobromina, acetazolamina i
furosemida(jedna po izboru).
117. Analizirati monografije predstavnika antituberkulotika koji su oficinalni po Ph
Jug IV i V Farmakopeji(jedan predstavnik po izboru).
118. Definisati antibiotike i opisati načine dobijanja.
119. Objasniti osnovnu strukturu penicilina i objasniti mehanizam dejstva.
120. Sta je antibiogram? Sta je poluvreme dejstva lijeka i zbog cega je ono vazno?
121. Opisi prirodne penicilinske preparate po Ph Jug IV
122. Navesti podelu antibiotika i nabrojiti predstavnike.
274
123. Definisati pojam citostatika i navesti osnovne karakteristike farmakodinamske
grupe.
124. Definisati pojam i navesti karakteristike i značaj vitamina.
125. Definisati hidrosolubilne vitamine i obrazložiti njihove monografije(jedna po
izboru).
126. Definisati liposolubilne vitamine i obrazložiti njihove monografije(jedna po
izboru).
127. Definisati hormone i navesti podjelu hormona.
128. Opisati podjelu hormona prema hemijskoj strukturi.
129. Objani pojam antihormon.
130. Analizirati upotrebu – terapijsko dejstvo i štetnost hormonskih preparata.
131. Opisati šećere i navesti njihove osnovne karakteristike.
132. Navesti i obrazložiti podjelu šećera prema hemijskoj strukturi.
133. Objasniti monografiju glukoze.
134. Analizirati monografiju laktoze.
135. Definisati glikozidnu strukturu i navesti podjelu kariotoničnih glikozida.
136. Obrazložiti monografije Digitoksina i Digoksina koji su oficinalni po Ph Jug IV i
V Farmakopeji.
4. Tip ispita
- Usmeno.
tematskih oblasti.

rada nastavnika.
275
2.1.3. FARMAKOGNOZIJA
1. Naziv ispitnog kataloga: FARMAKOGNOZIJA
2. Cilj ispita:

Farmakognozije.
1. Navesti pojam i značaj ljekovitog bilja i biljnih droga.

2. Opisati proces proizvodnje droga od samoniklog i uzgajanog bilja.
3. Opisati branje, stabilizaciju, sušenje, pakovanje i čuvanje droga.
4. Navesti opšte karakteristike alkaloida i njihovo prisustvo u biljkama.
5. Navesti rasprostranjenost i lokalizaciju biljaka koje sadrže alkaloide.
6. Objasniti osobine, strukturu, dokazivanje i određivanje alkaloida.
7. Objasniti ekstrakciju, farmakološku aktivnost i primjenu alkaloida.
8. Navesti i opisati biljke koje sadrže alkaloide sa analgetskim djelovanjem.
9. Opisati Opium, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i upotrebu droge
i alkaloida.
10. Opisati Chelidonii herba, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i
upotrebu droge i alkaloida.
11. Opisati Colchici semen et tuber, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje
i upotrebu droge i alkaloida.
12. Opisati Belladonnae folium et radix, navesti hemijski sastav, alkaloide,
djelovanje i upotrebu droge i alkaloida.
13. Opisati Stramonii folium, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i
14. Opisati Hyosciami folium, navesti hemijski sastav, alkaloide,djelovanje i
15. Opisati Cocae folium, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i
16. Opisati Aconiti tuber, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i
17. Navesti i opisati biljke koje sadrže alkaloide sa bronhospazmolitičkim
djelovanjem
18. Opisati Lobeliae herba, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i
19. Opisati Ephedrae herba, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i
20. Opisati biljke koje sadrže alkaloide sa analetičkim djelovanjem.
21. Opisati Strychni semen, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i
22. Opisati Coffeae semen, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i
23. Opisati Theae folium, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i
24. Opisati Colae seme, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i upotrebu
droge i alkaloida.
25. Opisati biljku koja sadrži alkaloide sa diuretičkim djelovanjem.
26. Opisati drogu Cacao semen, navodi hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i
upotrebu navedene droge i alkaloida.
276
27. Opisati drogu Phisostigmatis semen, navesti hemijski sastav, alkaloide,
28. Opisati drogu Jaborandi folium, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje
i upotrebu droge i alkaloida.
29. Opisati biljke koje djeluju kao stomahici.
30. Opisati drogu Capsici fructus, navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i
31. Opisati drogu Piperis nigri fructus, navesti hemijski sastav, alkaloide,
32. Objasniti nastajanje droge Secale cornutum.
33. Navesti hemijski sastav, alkaloide, djelovanje i upotrebu droge Secale
cornutum.
34. Opisati biljku Cephaelis Ipecacuanha.
35. Opisati drogu Ipecacuanhae radix, navesti hemijski sastav, alkaloide,
36. Opisati biljku Cinchona succirubra.
37. Opisati drogu Cinchonae cortex i navesti hemijski sastav, alkaloide,
38. Opisati biljku Punica granatum.
39. Opisati drogu Granati cirtex i navesti hemijski sastav,alkaloide,djelovanje i
40. Opisati biljke koje sadrže alkaloide sa antihipertenzivnim djelovanjem.
41. Opisati Rauwolfiae radix i navesti hemijski sastav, alkaloide djelovanje i
upotrebu droga i alkaloida.
42. Opisati Veratri radix i navesti hemijski sastav, alkaloide djelovanje i upotrebu
droga i alkaloida.
43. Opisati Vincae herba i navesti hemijski sastav, alkaloide djelovanje i upotrebu
droga i alkaloida.
44. Opisati biljku Nicotiana tabacum.
45. Opisati drogu Nicotianae folium i navesti hemijski sastav, alkaloide djelovanje
i upotrebu droga i alkaloid
46. Navesti opte karakteristike heterozida i prisustvo u biljkama.
47. Navesti rasprostranjenost i lokalizaciju biljaka koje sadrže heterozide.
48. Objasniti osobine, strukturu, dokazivanje i određivanje heterozida.
49. Objasniti ekstrakciju i farmakološku aktivnost heterozida.
50. Navesti podjelu i primjenu heterozida.
51. Navesti strukturu kardiotoničnih heterozida i fizičko hemijske osobine.
52. Objasniti dejstvo i upotrebu kardiotoničnih heterozida.
53. Opisati biljke koje sadrže kardiotonične heterozide.
54. Opisati drogu Digitalis purpurea et lanatae folium i navesti hemijski sastav,
heterozide djelovanje i upotrebu droga i heterozida
55. Opisati drogu Strophanti semen i navesti hemijski sastav, heterozide
djelovanje i upotrebu droga i heterozida
56. Opisati drogu Adonis vernalis herba i navesti hemijski sastav, heterozide
djelovanje i upotrebu droga i heterozida
57. Opisati drogu Convallariae majalis flos i navesti hemijski sastav heterozide
djelovanje i upotrebu droga i heterozida.
58. Opisati drogu Scillae bulbus i navesti hemijski sastav, heterozide djelovanje i
upotrebu droga i heterozida.
59. Opisati biljku Prunus amygdale.
60. Opisati drogu Amygdale amarae semen i navesti hemijski sastav, hetreozide,
61. Opisati biljke koje sadrže sumporne heterozide.
277
62. Opisati drogu Sinapis nigrae et albae semen i navesti hemijski sastav,
hetreozide, djelovanje i upotrebu droga i heterozida.
63. Opisati biljku Actostaphylos uva ursi.
64. Opisati drogu Uveae ursi folium i navesti hemijski sastav, hetreozide,
65. Opisati biljke koje sadrže antrahinonske heterozide.
66. Opisati drogu Rhei rhizoma i navesti hemijski sastav, hetreozide, djelovanje i
67. Opisati drogu Aloe i navesti hemijski sastav, hetreozide, djelovanje i upotrebu
droga i heterozida.
68. Opisati drogu Frangulae cortex i navesti hemijski sastav, hetreozide,
69. Opisati drogu Sennae folium i navesti hemijski sastav,hetreozide,djelovanje i
70. Opisati drogu Jalape tuber i navesti hemijski sastav, hetreozide, djelovanje i
71. Opisati biljke koje sadrže gorke heterozide.
72. Opisati drogu Gentianae radix i navesti hemijski sastav, hetreozide,
73. Opisati drogu Centaurii herba i navesti hemijski sastav, hetreozide, djelovanje
i upotrebu droga i heterozida.
74. Opisati drogu Taraxaci radix i navesti hemijski sastav, hetreozide, djelovanje i
75. Navesti i opisati biljke koje sadrže flavonoidne heterozide.
76. Opisati drogu Tiliae flos i navesti hemijski sastav, hetreozide, djelovanje i
77. Opisati drogu Sambuci flos i navesti hemijski sastav, hetreozide, djelovanje i
78. Opisati drogu Betulae folium i navesti hemijski sastav,hetreozide,djelovanje i
79. Opisati drogu Ononidis radix i navesti hemijski sastav, hetreozide, djelovanje i
80. Opisati drogu Crategus flos et fructus i navesti hemijski sastav, hetreozide,
81. Navesti opšte karakteristike saponina i njihovo prisustvo u biljkama.
82. Navesti fizičko-hemijske osobine, strukturu i podjelu saponina.
83. Objasniti farmakološku aktivnost i primjenu saponina.
84. Opisati biljke koje sadrže saponozide sa ekspektoransnim djelovanjem.
85. Opisati drogu Senegae radix i navesti hemijski sastav, saponozide, djelovanje i
upotrebu droga i saponozida.
86. Opisati drogu Primulae radix i navesti hemijski sastav, saponozide, djelovanje
i upotrebu droga i saponozida.
87. Opisati drogu Saponariae radix i navesti hemijski sastav, saponozide,
djelovanje i upotrebu droga i saponozida.
88. Opisati drogu Glycyrhizae radix i navesti hemijski sastav, saponozide,
89. Opisati drogu Verbasci flos i navesti hemijski sastav, saponozide, djelovanje i
upotrebu droga i saponozida.
90. Opisati biljke koje sadrže saponozide sa diuretičkim djelovanjem.
91. Opisati drogu Equiseti herba i navesti hemijski sastav, saponozide, djelovanje
i upotrebu droga i saponozida.
92. Opisati drogu Herniariae herba i navesti hemijski sastav, saponozide,
93. Navesti opšte karakteristike o taninima i njihovo prisustvo u biljkama.
278
94. Navesti fizičko-hemijske osobine, strukturu i podjelu tanina.
95. Objasniti farmakološku aktivnost i primjenu tanina.
96. Opisati biljke koje sadrže kondenzovane tanine floroglucinole.
97. Opisati drogu Tormentilae rhizoma i navesti hemijski sastav, djelovanje i
upotrebu droga i tanina.
98. Opisati drogu Myrtilli fructus i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
droga i tanina.
99. Opisati drogu Filicis maris rhizoma i navesti hemijski sastav, djelovanje i
upotrebu droga i tanina.
100. Opisati biljke koje sadrže mješovite tanine.
101. Opisati drogu Quercus cortex i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
droga i mješovitih tanina.
102. Opisati drogu Hyperici herba i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
103. Opisati drogu Juglandis folium i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
104. Definisati etarska ulja i navesti rasprostranjenost i lokalizaciju.
105. Objasniti fizičko-hemijske osobine etarskih ulja.
106. Opisati proces proizvodnje etarskih ulja.
107. Objasniti djelovanje i terapijsku primjenu etarskih ulja.
108. Opisati biljku Valeriana officinalis.
109. Opisati drogu Valerianae rhizoma cum radicibus i navesti hemijski sastav,
djelovanje i upotrebu droge i etarskog ulja
110. Opisati biljke koje sadrže etarska ulja, a djeluju kao stomahika.
111. Opisati drogu Menthae piperitae folium i navesti hemijski sastav, djelovanje i
upotrebu droga i etarskih ulja.
112. Opisati drogu Melissae folium i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
droga i etarskih ulja.
113. Opisati drogu Carvi fructus i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
114. Opisati drogu Coriandri fructus i navesti hemijski sastav, djelovanje i
115. Opisati drogu Cinnamomi ceyllanici i navesti hemijski sastav, djelovanje i
116. Opisati drogu Caryophylli flos i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
117. Opisati biljke koje sadrže etarska ulja, a djeluju kao gorka sredstva.
118. Opisati drogu Auranti et citri pericarpium i navesti hemijski sastav, djelovanje
i upotrebu droga i etarskih ulja.
119. Opisati drogu Absinthii herba i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
120. Opisati drogu Millefolii herba i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
121. Opisati drogu Calami rhizoma i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
122. Opisati biljku Zingiber officinale.
123. Opisati drogu Zingiberis rhizoma i navesti hemijski sastav, djelovanje i
upotrebu droge i etarskog ulja.
124. Opisati biljke koje sadrže etarska ulja a djeluju kao ekspektoransi,
karminativi i sedativi.
125. Opisati drogu Foeniculi fructus et aetharoleum i navesti hemijski sastav,
djelovanje i upotrebu droge i etarskog ulja.
126. Opisati drogu Anisi fructus et aetharoleum i navesti hemijski sastav,
279
127. Opisati biljke koje sadrže etarska ulja sa antiseptičkim dejstvom.
128. Opisati drogu Thymi herba, aetherolem et thymolum i navesti hemijski sastav,
djelovanje i upotrebu droga i etarskih ulja.
129. Opisati drogu Serphylli herba i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
130. Opisati drogu Saviae folium i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
131. Opisuje biljku Eucalyptus globulus.
132. Opisati drogu Eucalypti folium et aetheroleumi i navesti hemijski sastav,
133. Opisati biljke koje sadrže etarska ulja, a djeluju kao diuretika.
134. Opisati drogu Juniperi fructus i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
droge i etarskog ulja.
135. Opisati drogu Petroselini fructus, folium, radix et aetheroleum i navesti
hemijski sastav, djelovanje i upotrebu droge i etarskog ulja.
136. Opisati biljku Artemisia cina.
137. Opisati drogu Cinae flos i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu droge
i etarskog ulja.
138. Opisati biljku Matricaria chamomilla.
139. Opisati drogu Chmomillae flos i i navesti hemijski sastav, djelovanje i
140. Opisati biljke koje sadrže etarska ulja koja djeluju kao oritansi i
rubefacijensi.
141. Opisati drogu Terebinthina et Terebinthinae aetheroleum i navesti hemijski
sastav, djelovanje i upotrebu droge i etarskog ulja.
142. Opisati drogu Rosmarini folium i navesti hemijski sastav, djelovanje i
143. Opisati drogu Lavandulae flos i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
144. Opisati drogu Camphora i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu droge
i etarskog ulja.
145. Opisati biljke koje sadrže etarska ulja, a djeluju kao korigensi.
146. Opisati drogu Iridis rhizoma i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
147. Opisati drogu Vanilae fructus i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
148. Opisati biljku Chrysanthemum cinerariaefolium.
149. Opisati drogu Pyrethri flos i navesti hemijski sastav, djelovanje i upotrebu
150. Definisati smole i balzame i navesti hemijski sastav i fizičko-hemijske osobine.
151. Objasniti dobijanje, djelovanje i upotrebu droge Colophonium.
152. Objasniti dobijanje, djelovanje i upotrebu droge Mastix.
153. Objasniti dobijanje, djelovanje i upotrebu droge Podophylli rhizoma.
154. Objasniti dobijanje, djelovanje i upotrebu droge Benzoe.
155. Objasniti dobijanje, djelovanje i upotrebu droge Balsamum peruvianum et
tolutanum.
156. Nabrojiti i opisati hemisjki sastav i upotrbu biljnih i životinjskih droga koje
sadrže masne materije.
157. Nabrojiti i objasniti hemijski sastav i upotrebu biljnih i životinjskih droga koje
sadrže masne materije.
158. Nabrojiti i opisati dobijanje i upotrebu prirodnih voskova.
159. Opisati drogu Manna i navesti njen hemijski sastav, dejstvo i upotrebu.
160. Objasniti sastav droge Mell i opisati proces dobijanja, njeno dejstvo i
upotrebu.
280
161. Nabrojiti biljke koje sadrže skrob i obajsni dobijanje i upotrebu skroba.
162. Navesti i opši droge sa sluzima – laksancija i navesti hemijski sastav,
djelovanje i upotrebu.
163. Navesti i opisati droge sa sluzima – antidijaroika i navesti hemijski sastav,
dejstvo i upotrebu droge i sluzi.
164. Opisati biljke Althaea officinalis i Malva silvestris.
165. Opisati droge koje se koriste kao sredstva za ublažavanje kašlja i navesti
njihov hemijski sastav, djelovanje i upotrebu.
166. Opisati biljku Rosa canina i objasniti njenu upotrebu.
167. Opisati drogu Rosa caninae fructus i navesti njen hemijski sastav, djelovanje i
upotrebu.
168. Objasniti hemijski sastav droge Faex medicinalis i navesti djelovanje i
upotrebu droge.
169. Navesti prirodne izvore za izradu zavojnog materijala i objasniti njihovo
dobijanje i upotrebu.
4. Tip ispita
- Usmeno
tematskih oblasti.

rada nastavnika.
281
2.2. STRUČNI RAD
2.2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD
2.2.1. PRAKTIČNA NASTAVA
1. Naziv ispitnog kataloga: PRAKTIČNA NASTAVA
2. Cilj ispita
- Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže:

- prepoznavanje i analizu problema iz oblasti farmaceutske tehnologije i
farmaceutske hemije;
- samostalnost u uočavanju problema, njihovom rješavanju, predstavljanju i
vrednovanju predloženih rješenja;
- stepen povezanosti stručno-teorijskih i praktičnih znanja;
- poznavanje i poštovanje poslovne etike i principa konstruktivne komunikacije sa
klijentima;
- pravilnu upotrebu stručne terminologije;
- samostalnost u korišćenju literature i drugih izvora;
- sistematičnost u radu;
- poznavanje propisa za obezbjeđenje zaštite na radu i zaštite okoline;
- racionalno korišćenje materijala, vremena i energije.
3. Spisak tema/zadataka
Oblast Farmaceutska tehnologija

1. Pripremiti prečišćenu vodu i navesti osnovna ispitivanja po Ph Jug IV
2. Izračunati i pripremiti jedan oficinalni vodeni rastvor (razblažen rastvor
hidrogen peroksida i vodeni rastvor borne kiseline).
3. Izraditi aromatičnu vodu oficinalnu po Ph Jug II.
4. Izraditi preparat Mixturae Bromata.
5. Izračunati i pripremiti i određenu količinu razblaženog alkohola.
6. Pripemiti Lugolov rastvor.
7. Pripremiti Oleum Camphoratum.
8. Pripremiti po receptu kapi za nos.
9. Pripremiti po receptu kapi za uši.
10. Izraditi jedan od oficinalnih čajeva.
11. Izraditi Maceratum Althaeae.
12. Izraditi jedan infuz.
13. Metodom maceracije izraditi tinkturu od ljekovitih supstanci slabog
farmakološkog dejstva.
14. Izraditi Sirupus Simplex.
15. Izraditi Sirupus Aurantii.
16. Izraditi Sirupus Althaeae.
17. Po receptu izraditi suspenziju za spoljašnju upotrebu.
18. Po receptu izraditi emulziju.
19. Izraditi ljekovitu mast tipa rastvora.
20. Izraditi ljekovitu mast tipa suspenzije.
21. Izraditi ljekovitu mast tipa emulzije.
22. Prema zadatom receptu izraditi prašak.
23. Prema receptu izraditi oficinalne paste (cinkova pasta).
24. Prema zadatom receptu izraditi supozitorije/vagitorije.
282
Oblast Farmaceutska hemija
25. Identifikacija salicilne kiseline po propisu ph Jug IV
26. Identifikacija etanola po propisu Ph Jug IV
27. Identifikacija laktoze po propisu Ph Jug IV
28. Identifikacija vitamina C po propisu Ph Jug IV
29. Identifikacija acetilsalicilne kiseline po propisu Ph Jug IV
30. Identifikacija teofilina po propisu Ph Jug IV
31. Identifikacija kofeina po propisu Ph Jug IV
32. Identifikacija sulfacetamid Na po propisu Ph Jug IV
33. Identifikacija Kalijum bromida po propisu Ph Jug IV
34. Određivanje sadržaja Natrijum-Hidrogenkarbonata po propisu Ph Jug IV
35. Identifikacija Magnezijum sulfata po propisu Ph Jug IV
36. Određivanje sadržaja Hidrogen peroksida po propisu Ph Jug IV
37. Identifikacija vazelina po propisu Ph Jug IV
38. Identifikacija Fero sulfata po propisu Ph Jug IV
39. Identifikacija Natrijum jodida po propisu Ph Jug IV
40. Identifikacija Cink oksida po propisu Ph Jug IV
41. Identifikacija Aluminijum sulfata po propisu Ph Jug IV
42. Priprema rastvora hloridne kiseline po propisu Ph Jug IV
43. Standardizacija rastvora hloridne kiseline po propisu Ph Jug IV
44. Identifikacija kalcijum karbonata po propisu Ph Jug IV
4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada

- Nastavnik/aktiv formulišu zadatke i sastavljaju detaljan spisak zadataka na
osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u ispitnom katalogu, način i postupak
realizacije zadataka.
- Ispitni zadaci se izvlače pred ispitnom komisijom.
- Ocjenu na praktičnom dijelu ispita oblikuje ispitna komisija, na prijedlog
ispitivača
- Nijesu predviđena.

rada nastavnika.
283
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA
Redni
Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja
broj
1. Anatomija i fiziologija Usmeno i pismeno
2. Latinski jezik Usmeno i pismeno
3. Zdravstvena zaštita i higijena Usmeno
4. Hemija Usmeno i pismeno
5. Analitička hemija Usmeno
6. Mikrobiologija Usmeno i pismeno
7. Botanika Usmeno i pismeno
8. Medicinska biohemija Usmeno
9. Farmaceutska tehnologija Usmeno i pismeno
10. Humana genetika Usmeno i pismeno
11. Psihologija i komunikologija Usmeno
12. Farmaceutska hemija Usmeno i pismeno
13. Farmakognozija Usmeno i pismeno
14. Farmakologija Usmeno i pismeno
15. Kozmetologija Usmeno i pismeno
16. Sanitarna hemija Usmeno
U okviru svake oblasti provjeravaju se i ocjenjuju

17. Praktična nastava praktični rad na vježbama i usmena obrazloženja
učenika
IZBORNA NASTAVA
1. Strani jezik II Usmeno i pismeno
2. Likovna umjetnost sa estetikom Usmeno i na vježbama
3. Zdrava ishrana i dijetetika Usmeno
4. Odabrana poglavlja iz fizike Usmeno i pismeno
284
Redni
Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja
broj
5. Etika Usmeno
6. Preduzetništvo Usmeno i na vježbama
Stehiometrijska izračunavanja u
7. Usmeno i pismeno
hemiji
Citologija i ontogenetsko razviće
8. Usmeno i pismeno
čovjeka
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA

- U sledeći razred napreduju učenici koji su na kraju školske godine pozitivno
ocjenjeni iz svih predmeta tog razreda i ako su obavili profesionalnu praksu, kako
je predviđeno nastavnim planom.
- Obrazovanje se završava stručnim ispitom, koji obuhvata:
- pismeni ispit iz maternjeg jezika i književnosti,
- pismeni ispit iz stranog jezika,
- usmeni ispit iz farmaceutske tehnologije, farmaceutske hemije ili
farmakognozije, po izboru učenika,
- stručni rad.
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA

- U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama (u roku od
mjesec dana) škola izrađuje individualni program (nacrt) uzimajući u obzir odluku
o usmjerenju. Individualni program omogućava prilagođeno izvođenje kako bi
učenici dostigli propisani stručni standard u svim predmetima.
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH

- Programi stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za
odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih
programa obrazovanju odraslih tako, da:
- iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne
aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja-škola je
obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu
dobrovoljno priključiti;
- škola izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i
zadatke, koje obavlja učesnik obrazovanja;
- za odrasle ne važe uslovi za napredovanje koji su određeni u programima nego
uslovi koje utvrdi skola u nacrtu izvođenja odrazovnog programa za odrasle;
- se provjeravanje znanja izvodi putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini
provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), određeni
obrazovnim programom;
- odrasli ne polažu međuispit iz uspješnosti praktičnoga obrazovanja.
285
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA
Redni Profil stručne spreme nastavnika i stručnih
Naziv predmeta
broj saradnika
1. Anatomija i fiziologija - Doktor medicine.
2. Latinski jezik - Profesor latinskog jezika i književnosti.
- Doktor medicine, specijalista za socijalnu

medicinu;
- doktor stomatologije, specijalista za socijalnu
3. Zdravstvena zaštita i higijena
medicinu;
- doktor medicine, specijalista za higijenu;
- doktor medicine.
- Profesor hemije;
4. Hemija - diplomirani hemičar;
- dilpomirani inženjer hemijske tehnologije.
- Diplomirani hemičar;
5. Analitička hemija - diplomirani farmaceut;
- profesor hemije.
- Doktor medicine, specijalista za medicinsku
6. Mikrobiologija mikrobiologiju;
- diplomirani biolog – mikrobiolog.
7. Botanika
- Diplomirani farmaceut, specijalista za
medicinsku biohemiju;
- doktor medicine, specijalista za kliničku
8. Medicinska biohemija
biohemiju;
- profesor hemije.
9. Farmaceutska tehnologija - Diplomirani farmaceut.
10. Humana genetika
- Profesor psihologije;
- diplomirani psiholog;
11. Psihologija i komunikologija
- profesor pedagogije;
- Diplomirani farmaceut, specijalista za ispitivanje
12. Farmaceutska hemija i kontrolu ljekova;
13. Farmakognozija - Diplomirani farmaceut.
- Diplomirani farmaceut;
14. Farmakologija
- doktor medicine.
- Specijalista kozmetologije;
15. Kozmetologija
- diplomrani farmaceut.
- Diplomirani farmaceut, specijalista za sanitarnu
16. Sanitarna hemija
hemiju;
286
Redni Profil stručne spreme nastavnika i stručnih
Naziv predmeta
broj saradnika
Oblast hemija:
- profesor hemije;
- diplomirani inžinjer hemijske tehnologije.
Oblast botanika:
- profesor biologije;
Oblast medicinska biohemija:
17. Praktična nastava
- viši laboratorijski tehničar;
- profesor hemije;
- profesor biologije.
Oblast analitička hemija:
- profesor hemije;
- Ostale oblasti:
IZBORNA NASTAVA
1. Strani jezik II - Profesor stranog jezika.
- Profesor likovne umjetnosti;

- akademski slikar,odnosno diplomirani slikar;
2. Likovna umjetnost sa estetikom - akademski vajar,odnosno diplomirani vajar;
- akademski grafičar,odnosno diplomirani grafičar;
- profesor ili diplomirani istoričar umjetnosti.
3. Zdrava ishrana i dijetetika - Doktor medicine.
- Profesor fizike;
4. Odabrana poglavlja iz fizike
- diplomirani fizičar.
- Profesor filozofije;
5. Etika
6. Preduzetništvo - Diplomirani ekonomista.
Stehiometrijska izračunavanja u - Profesor hemije;

7.
hemiji - diplomirani hemičar.
Citologija i ontogenetsko razviće - Profesor bilogije;
8.
čovjeka - diplomirani biolog.
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA

- Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku.
287
8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE
Broj časova kod kojih
Redni Ukupno Vrsta nastave se odjeljenje dijeli u
Naziv predmeta Razred grupe
broj časova
T V P T V P
Anatomija i
1. I 108 108
fiziologija
2. Latinski jezik I 108 108
Zdravstvena zaštita
3. I 72 72
i higijena
I 108 108
4. Hemija
II 108 108
5. Analitička hemija II 72 62 10 10
6. Mikrobiologija II 72 72
7. Botanika II 72 72
Medicinska
8. III 72 72
biohemija
II 72 72
Farmaceutska
9. III 72 72
tehnologija
IV 66 66
10. Humana genetika III 72 72
Psihologija i
11. III 72 62 10
komunikologija
Farmaceutska III 72 72
12.
hemija IV 66 66
III 72 72
13. Farmakognozija
IV 66 66
14. Farmakologija IV 99 99
15. Kozmetologija IV 66 66
16. Sanitarna hemija IV 66 66
I 36 36 36
II 144 144 144
17. Praktična nastava
III 180 180 180
IV 132 132 132
IZBORNA NASTAVA
I 72 72
II 72 72
1. Strani jezik II
III 72 72
IV 66 66
Likovna umjetnost
2. I/II 72 62 10
sa estetikom
Zdrava ishrana i
3. I/II 72 62 10
dijetetika
Odabrana poglavlja III 72 64 8
4. iz fizike IV 66 58 8
288
Broj časova kod kojih
Redni Ukupno Vrsta nastave se odjeljenje dijeli u
Naziv predmeta Razred grupe
broj časova
T V P T V P
5. Etika III/IV 72 72
6. Preduzetništvo III/IV 66 40 26
Stehiometrijska
7. izračunavanja u IV 66 66
hemiji
Citologija i
8. ontogenetsko IV 66 66
razviće čovjeka
T– Teorijska nastava
V– Vježbe
P– Praktična nastava
9. PROFESIONALNA PRAKSA
Učenici poslije završenog prvog, drugog i trećeg razreda obavljaju profesionalnu
praksu u skladu sa nastavnim planom. Praksa se obavlja u apotekarskim
ustanovama izvan škole. Program profesionalne prakse je u korelaciji sa
programima stručno teorijskih predmeta i praktične nastave. Za izradu programa
profesionalne prakse zadužena je škola. Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali
je uslov za završetak razreda.
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI

Slobodne aktivnosti učenika sastavni su dio nastavnog plana i obrazovnog programa.
Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinose kako rekreaciji i
opštekulturnom uzdizanju učenika, tako i upotpunjavanju stručnog znanja.
Slobodne aktivnosti sadrže obavezne i sadržaje po izboru učenika. Program
slobodnih aktivnosti priprema škola, polazeći od utvrđenog broja časova u
nastavnom planu (u I i II, III razredu po 36 časova, a u IV – 33 godišnje).
Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole, a sastoji se
iz tri cjeline:
Obavezni sadržaji vezani za opšteobrazovno područje:

- dani sporta;
- ekološke aktivnosti;
- filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe;
- posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr.
Obavezni sadržaji vezani za stručno-teorijsko područje:

- posjete institucijama i preduzećima koja su stručno vezana za obrazovni program
koji se realizuje;
- posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije;
- učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti.
Sadržaji po izboru učenika:

- učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzička, likovna,
informaticka, prva pomoć, saobraćajni propisi, tehnički i Internet klub i dr.);
- socijalni rad učenika;
- organizovanje dopunske i dodatne nastave i dr.
289
Uspješnost učenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje,ali su učenici
obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za napredovanje
u viši razred, kao i za završetak obrazovnog programa.
11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA

- Vesna Nikolić, dipl.farmaceut, JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Dragana Šćepanović, doktor medicine, JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Sanja Kopitović, prof.italijanskog jezika, JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Blažo Stijović, spec.opšte medicine, JU Srednja medicinska škola „Dr Branko
Zogović“, Berane.
- Ljiljana Žurić, prof. hemije, JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Ivana Kljajić, dipl. hemičar, JU Srednja medicinska škola „Dr Branko Zogović“,
Berane.
- Vera Obadović, prof.biologije, JU Srednja medicinska škola „Dr Branko Zogović“,
Berane.
- Tomislav Celić, prof. biologije,JU Srednja medicinska škola „Dr Branko Zogović“,
Berane.
- Dragan Nikolić, spe. medicinske biohemije,JU Srednja medicinska škola,
Podgorica.
- Mirjana Radonjić, dipl. farmaceut, JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Dragan Radović, dipl. farmaceut, JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Veselin Radičević, prof. biologije, JU Srednja medicinska škola „Dr Branko
- Siniša Popović, dipl. farmaceut, JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Vera Dabanović, dipl.farmaceut, JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Sanja Jovović, dipl.farmaceut,JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Vesna Pantović, spec. opšte medicine, JU Srednja medicinska škola „Dr Branko
- Biljana Janković, spec. kozmetologije, JU Srednja stručna škola „Spasoje
Raspopović“ Podgorica.
- Veselin Delević, spec. sanitarne hemije, JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Isidora Dautović, akademski slikar,JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Aleksandar Babović, spec. interne medicine, JU Srednja medicinska škola „Dr
Branko Zogović“, Berane.
- Suzana Vujošević, prof. fizike, JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Stana Lazarević, prof. filozofije,JU Srednja medicinska škola, Podgorica.
- Jelena Knežević, dipl. psiholog, Centar za stručno obrazovanje.
- Vjera Mitrović, dipl. psiholog, Centar za stručno obrazovanje.
290

4-14 Farmaceutski Tehnicar PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4-14 Farmaceutski Tehnicar PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

OBRAZOVNI PROGRAM

OPŠTI DIO .................................................................................................. 3

1. Naziv programa: FARMACEUTSKI TEHNIČAR

3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa

4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih

7. Obrazovanje koje se stiče

1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI

1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST

1.2.1. ANATOMIJA SA FIZIOLOGIJOM

1. Naziv predmeta: ANATOMIJA SA FIZIOLOGIJOM

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

1. Naziv predmeta: LATINSKI JEZIK

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

1. Naziv predmeta: ZDRAVSTVENA ZAŠTITA I HIGIJENA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: HEMIJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvodjenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

9. Profil strucne spreme nastavnika i strucnih saradnika

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: ANALITIČKA HEMIJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

1. Naziv predmeta: MIKROBIOLOGIJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: BOTANIKA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave