34567

2 KAJ 2018

¿Kausay
jamoj tiempopi
allinyanmanchu?
KAPUYNIN
 34567 ˙

¿K AU SAY JAMOJ TI E M PO PI ALLI NYAN MANC H U? ´

Vol. 139, num. 6 2018 QUECHUA (BOLIVIA)
Kay revistaqa 69.804.000 orqhokun
334 QALLUSPI
3 ¿Imachus qhepaman kananmanta
llakikunkichu? KAY TORREMANTA QHAWAJ revistaqa,
 ´
Jehova Diosta tukuy imamanta Kamachej-
ta jina jatunchanapaj orqhokun. Torre-
4 Suerteta qhawajkunata, ´
manta Qhawaj revistaqa, Jehova Diospa
¿creenachu kanman? Reinon, sajra kajta chinkachinanta, jallpa-
 tataj uj paraisoman tijrachinanta willaspa
runasta sonqochan. Chantapis kamachej
6 Bibliaj nisqanqa juntakunpuni ˜
Rey Jesucristopi creeyninchejta winachin,
 ˜
payqa noqanchej winay kausayta taripa-
˜
nanchejpaj wanorqa. Kay revistaqa,
8 May unayniyoj testigo 1879 watamantapacha orqhokushallan-
 puni. Diospa Palabranta jatunpaj qhawas-
10 Diosqa niwanchej kusiy kausayta qanraykutaj, tukuy nisqan Bibliamanta
orqhokun. Kay revistaqa, mana politica-
qonawanchejta man satikunchu.

˜
12 Kay jallpapi winay kausay kanqapuni Torremanta Qhawaj (ISSN 0043-1087)
´
 numero 6, mayo, junio de 2018. Kay
revistataqa orqhon Watch Tower Bible and
˜
14 Winay kausayqa qanmanta kashan Tract Society of Pennsylvania, Santa Cruz,
Bolivia. ˘ 2018 Watch Tower Bible and

Tract Society of Pennsylvania.
´
16 “Llampu sonqoyojkunatajrı kay pachata
herenciata jina japenqanku”

¿KAUSAY JAMOJ TIEMPOPI ALLINYANMANCHU?

BOLIVIA:
Ichá maykajllapis sonqoykipi nerqanki: “¿Imaynataj kausayniy qhepa- Casilla 6397, Santa Cruz
man kanqarı́? ¿Imataj familiaymanta kanqarı́?”, nispa. Biblia nin: ARGENTINA:
Casilla 83 (Suc. 27B),
“Cheqan runasqa kay pachata herenciankupaj japenqanku, C1427WAB Cdad. Aut. de Buenos Aires
˜
chaypitaj winaypaj kawsanqanku” (Salmo 37:29).
CHILE:
Kay Torremanta Qhawaj revistaqa, Diosninchej uj sumaj kausayta Casilla 267, Puente Alto
apamunanmanta parlan. Willallantaj imatachus chay sumaj kausayta Maskallawajtaj www.jw.org/contact
japinanchejpaj ruwanachej kasqanta. nisqapi.

s
¿Astawan yachakuyta munan-
kichu? ¿Bibliamanta mana Kay jw.org/qu chayri kay patapi
˜ nisqaman yaykuy
ni imata manaspalla yachachi- rikhurejman qhelqay.
sunankuta munankichu?

Kay Torremanta Qhawaj revistaqa, jallpantinpi Bibliamanta yachachinapaj orqhokun. Kaytaj runa qolqeta munasqanman jina
qosqanwan ruwakun. Mana vendenapajchu. Qolqesituykiwan yanapakuyta munaspaqa Internetpi jw.org nisqaman yaykuy.
Genesismanta Malaquiaskama versiculosqa, Diosmanta Qhelqasqa Bibliamanta orqhokun. Mateomanta Apocalipsiskama versiculostaj,
Mosoj jallpapi kausajkunapaj Diospa Palabran Bibliamanta orqhokun.
¿Imachus qhepaman
kananmanta llakikunkichu?
Icha´ maykajllapis piensarerqanki: “¿Imaynataj kau-
sayniy qhepaman kanqarı? ´ ¿Qolqeyojchu kasaj?
¿Sapallaychu kasaj? ¿Unaytachu kausasaj?”, nis-
pa. Familiaykimantapis icha´ kikillantataj llakikunki.
Runasqa may unayna ˜ chay llakiyniyoj kanku.
Kay tiempopipis, wakin runasqa imaschus mun-
dontinpi kashasqanta qhawarinku. Chayman jinataj
imaschus qhepaman kananta ninku. Wakinpa nis-
qankoqa juntakorqa, wakinpatarı´ mana. Iskay ru-
nasmanta parlarina. Ujqa Guglielmo Marconi, uj-
nintaj musicasta grabaj empresamanta encargado.
Guglielmo Marconiqa radiota rikhuricherqa. Payqa
1912 watapi nerqa: “Runasqa pisimantawan karu-
mantapacha aparatosnejta parlanqanku. Chaypa-
chataj manana˜ guerras kanqachu”, nispa. Musicas-
ta grabaj runarı,´ may rejsisqa grupota 1962 watapi
mana grabachiyta munarqachu. Payqa piensarqa,
˜ uyarisqachu kanankuta.
guitarrasta tocajkuna nina
Wakin runasqa suertenkuta yachayta munaspa,
estrellaspi suerteta qhawajkunata tapukamunku.
´
Chayrayku revistaspi, periodicospipis horoscopo
TORREMANTA QHAWAJ 2 KAJ 2018
nisqa rikhurinpuni. Chaytaj estrellasman jina ru-
naspa suertenta willan. Wakenqa yatirisman rinku.
Paykunataj naipespi, cocapi chayri makipi suerteta
qhawanku.
˜
Naupa tiempopipis, runasqa qhasi diosespa llan-
kaj yatirista tapukamoj kanku. Lidia suyumanta rey
Cresoqa chayta ruwarqa. Payqa Persiamanta rey Ci-
rowan maqanakoj rinanpaj, Delfos lugarmanta yati-
rita tapukamorqa. Cresoqa guerrapi pichus atipa-
nanta yachayta munaspa, chay yatiriman may va-
lorniyoj imasta qorqa. Yatiritajrı´ Cresoman nerqa:
“Rey Cirowan maqanakunki chayqa, may atiyniyoj
nacion´ chinkanqa”, nispa. Chayta creespa, rey Cre-
soqa Cirowan maqanakoj rerqa. Jinapis paylla ati-
pachikorqa.
Chay yatirej nisqanqa, qhasilla karqa. Guerrape-
qa uj atipaj kanpuni. Rey Creso chay yatirita crees-
qanrayku, nacionnin chinkarqa. Kay tiempomanta
runaspis, imachus qhepaman kananta yachayta mu-
nallankutaj. Qhepan yachaqanapi yachakusun imas-
tachus chaypaj ruwasqankuta.
3
 SUERTETA QHAWAJKUNATA
¿CREENACHU KANMAN?
ESTRELLASPI SUERTETA QHAWAJKUNA
Wakenqa runaj suertenta qhawanku
estrellaspi, killapi, planetaspi ima.
Paykunaqa uj wawita nacekushajtin,
´ tasqa intita muyushanku, nitaj jall-
cielopi kaj imasta qhawanku. Chanta
qhawasqankuman jina ninku, chay
wawita imaynachus kananta, imas-
tachus ruwanantapis.
˜
Estrellaspi suerteta qhawayqa, nau-
pa tiempomanta Babilonia nisqa
llajtapi qallarerqa. Kay tiempomanta
´ ´
runasrı chayta ruwallankutaj. Ash-
kha runasqa estrellaspi suerteta
qhawajkunapi creenku. Jinapis es-
trellaspi suerteta qhawajkunaj nis-
qankupi, ¿atienekusunmanchu?
Mana. Qhawarina imaraykuchus
mana creenachu kasqanta.
˘ Estrellaswan planetaswanqa,
mana runasta yanapayta atinkuchu,
nitaj mana allinman chayachiytapis.
˘ Estrellaspi suerteta qhawajku-
naqa, casi tukuy runasman kikinta
ninku.
˘ Unay runasqa yuyaj kanku, pla-
netas jallpanchejta muyushasqan-
4
kuta. Estrellaspi suerteta qhawaj-
kunataj, chay creenciaman jina
suerteta qhawanku. Jinapis plane-
panchejtachu.
˘ Estrellaspi suerteta qhawajkuna-
qa, parlasqankupi churanakunku.
˘ Cielopi wakin qotu estrellasqa,
sutisniyoj kanku. Estrellaspi suerteta
qhawajkunataj, chaykunamanta
12 qotusta horoscopo nispa suti-
chanku. Paykunaqa uj wawa naceku-
shajtin ima qotu estrellaschus cielo-
pi kanchasqanman jina, chay wawa
imaynachus kananta ninku. Jinapis
runasqa kikin diapi nacekuspapis
mana kikinchu kanku. Chayrayku
mana nisunmanchu: “Kay diapi
nacekoj wawasqa, kay jina chayri
jaqay jina kanku”, nispa. Estresllaspi
suerteta qhawajkunaqa, tanteas-
qankuman jinalla imaynachus uj
runa kasqanta ninku. Paykunaqa
mana qhawarinkuchu imaynachus
chay runa kasqanta, nitaj ruwasqan-
tapis. Chaytaj mana allinchu.
YATIRIS, JAMPIRIS
˜
Runasqa unaymantapachana, adi-
vinosta, yatirista chayri jampirista
˜
tapukunku. Naupa tiempopi yatiris-
qa, suerteta qhawaj kanku runaspa
chayri animalespa chunchulasnin-
kupi, kiwichankupi, waj imasninpi-
´ nanchej chayqa, mana suerteta
wan. Wakintajrı gallo granota chhu-
tusqanpi suerteta qhawaj kanku.
Wakin lugarespitaj, runata teyta
chayri cafeta tomachej kanku, qon-
chunpitaj suertenta qhawaj kanku.
Kay tiempopi runasqa waj jinaman-
˜
tanataj suerteta qhawanku. Waken-
˜
qa naipespi, cocapi, estanopi chayri
titipi qhawanku. Chay runaspa nis-
qanku, ¿ciertopunichu? Mana. Qha-
warina imaraykuchus chay nisqanku
˜
enganolla kasqanta.
Suerteta qhawajkunaqa, ujtataj uj-
tataj ninku. Uj runaj suertenta kikin
imaspi chayri waj imaspi qhawajtin-
kupis, mana kikintachu willanku. En-
tiendenapaj kaypi tukurina. Uj runa
suertenta iskay yatirista tapukamun
chayqa, iskayninku naipesta qha-
wajtinkupis, sapa yatiri uj jinata wi-
llan.
Ashkha runasqa suerteta qhawajku-
na pajpakus kasqankuta ninku. Pay-
kunaqa ninku: “Yatirisqa suerteta
qhawachikojpa parlasqallanta uya-
rinku, uyantawan qhawarinku. Chan-
´
ta chayllata willanku. Imaswanchus
suerteta qhawasqankoqa, adorno-
lla”, nispa. Entiendenapaj kaypi
tukurina. Wakin yatirisqa, suertenta
qhawachikoj runata tukuy imata
tapunku, chantataj imastachus nis-
qanta sumajta uyarinku, uyantawan
´
qhawarinku. Chanta yatirisqa imata-
chus chay runa willakusqallanta
willaykunku, ashkha qolqetataj
chay runamanta orqhonku.
BIBLIAJ NISQAN
Estrellaspi chayri waj jinamanta
suerteta qhawajkunaqa, yuyanku tu-
kuy runaspa kausayninku imapichus
˜
tukunan yachasqana kasqanta. Bi-
´
bliatajrı mana jinatachu yachachi-
wanchej. Astawanpis niwanchej,
sapa runa imatachus ruwayta ajllas-
qanman jina allinta chayri mana
´
allinta kausasqanta (Josue 24:15).
Diosninchejman chimpaykuyta mu-
qhawajkunaman rinanchejchu tiyan.
Payqa chejnikun chay imasta ruwaj-
kunata. Bibliapi niwanchej: “Amapu-
ni ni mayqenniykichej adivino kay-
chejchu, nitaj qhepaman imachus
kananmantapis yachaj tukunkichej-
chu. Ama layqapis kankichejchu,
ama mayqentapis layqachinkichej-
chu, ama adivinosta tapukunkichej-
chu, amallataj aysirista tapukun-
kichejchu. Tata Diosqa millachikun
chaykunata ruwajkunamantaqa.
˜
Senorniykichej Tata Diosqa chay
˜
nacionesta nawpaqeykichejmanta
qharqonqa chay millaykunata
ruwayta yachasqankurayku”
(Deuteronomio 18:10-12).
5
Bibliaj nisqanqa
juntakunpuni
Rey Cresomanta parlarerqanchejna. ˜ Payqa uj yati-
rita creesqanrayku, persaswan maqanakamorqa,
atipachikorqataj. Bibliarı´ Persia llajtapi uj gobier-
no rikhurinanmanta parlarqa. Imatachus nisqan-
taj tukuysitun juntakorqa.
Profeta Isaiasqa chay gobierno nacekunan-
paj 200 watas faltashajtin, sutin Ciro kananta
willarqa. Chanta´ willallarqataj, imaynatachus
chay runa, atiyniyoj Babilonia llajtata atipa-
nanta.
´ kuta mana wisqasqankuchu. Persiamanta sol-
Isaıas 44:24, 27, 28 nin: “Tata Diosqa ajinata nin:
[...] Noqaqa mama qochata chakichiyta atini, jina-
llataj mayusniykitapis. Rey Cirotapis nini: Qanqa
´
michejniy kanki, ruwankitaj imatacha munasqayta,
nispa. Jerusalentapis nillanitaj: Qanqa watejmanta
ruwasqa kanki, nispa. Templotapis nillanitaj: Ci-
mientosniykita churachunku, nispa”.
Unay tiempomanta runa qhelqasqanman jina,
´ payninwanchu imatapis willanku. Bibliaj nisqan-
Babilonia llajtaj chaupinta Eufrates mayu pasaj.
Cirowan soldadosninwantaj, uj larqanta chay ma-
yuta waj ladoman kacharpasqanku. Chanta´ chay-
ninta Babiloniaman yaykusqanku. Ajinapi Ciroqa
chay llajtata atipaykusqa. Chanta´ chaypi preso-
chasqa judiosta Jerusalenman kachapusqa, llaj-
6 TORREMANTA QHAWAJ 2 KAJ 2018
tankuta watejmanta sayarichinankupaj. Chay llaj-
˜ thunisqa
taqa 70 watastana ˜ kasharqa.
´
Isaıas 45:1 nin: “Tata Diosqa ajinata nin ajllas-
˜
qan Ciroman, pitachus pana makinmanta japerqa
˜
nawpaqempi nacionesta kumuykachachinampaj,
˜
reyesmanta armasninkuta qhechunampaj, nawpa-
qempi punkusta kicharinampajtaj, mana wisqakoj-
ta saqespa, chayman”, nispa.
Babiloniamanta runasqa, llajtankoj punkusnin-
dadostaj, chayninta yaykusqanku. Babiloniosqa
mana yacharqankuchu, enemigosninku mayunta
yaykunankuta. Chayta yachaspaqa, llajtankoj pun-
kusninta wisqankumancha´ karqa. Qonqasqanku-
rayku, Ciroj soldadosnenqa facilta yaykorqanku.
Diospa tukuy ima nisqanqa, tukuysitun junta-
korqa. Rey Ciromanta parlasqanqa ujnillan ka-
shan.1 Suerteta qhawajkunaqa, mana Diospa yana-
tajrı´ Diosmanta jamun. Paytaj nin: “Qallariyman-
tapacha qhepaman imaschus kananmanta willani.
Noqaqa unaymantapacha willani, manaraj imapis
´ 46:10).
kashajtin”, nispa (Isaıas
1 “May unayniyoj testigo” nisqa yachaqanata kay revistapi leeriy.
 Jehova´ Dioslla chayta niyta atinman. Yachayni-
yoj runas nisqankuman jina, Jehova´ suteqa niyta
munan: “Pay Munayninta Juntachin”. Chaytaj ri-
kuchiwanchej, imachus aswan qhepaman kananta
yachasqanta, munaynintataj juntasqanta. Chay-
rayku imatachus nisqanta juntanqapuni.
´ ˜
¿IMATA BIBLIA KAY TIEMPOPAJ NERQA?
˜ ˜ nerqa: “Qhepa
Bibliaqa 2000 watas naupajta na
punchaykunapeqa, kausay may llakiy kanqa, may-
tataj sajrayanqa”, nispa. Chayta nispaqa, mana
jallpanchej chayri runas chinkanankumantachu
˜
parlashan. Manachayqa parlashan, llakiykuna, na-
kariykuna, problemas ima chinkananmanta. Chay
llakiykunaqa unaymantapachana ˜ tukuyta nak
˜ ari-
chishawanchej. Imatachus Biblia kay tiemponchej-
paj nisqanta qhawarina.
2 Timoteo 3:1-5 nin: “Qhepa punchaykunapeqa
[...] runasqa kay jina kanqanku: paykunallata mu-
nakojkuna, qolqeta munakojkuna, may kasqankuta
yuyakojkuna, jatunchakojkuna, Diospa contranpi,
jinallataj wajkunaj contranpi sajrata rimajkuna, ta-
tasninkuta mana kasojkuna, mana graciasta qoyta
yachajkuna, wasanchajkuna, runa masinkuta mana
munakojkuna, mana uj yuyayllaman chayayta mu-
najkuna, qhasimanta tumpajkuna, munayninkuwan
˜ ˜
atipachikojkuna, manchay phinas, allin kajta mana
munakojkuna, amigosninkoj contranpi sayaykojku-
na, kullu runas, runaykachajkuna, Diosta munaku-
nankumanta nisqataj, paykunaj munaynillankuta
maskajkuna. Chay runasqa Diosta yupaychajkuna-
man rijchakullanqanku, manataj chayman jinachu
kausanqanku”, nispa.
Icha´ qanpis reparanki, kay tiempomanta ru-
nas ajinapuni kasqankuta. Ashkha runas jatuncha-
kunku, paykunallapi yuyanku, qolqemantataj wa-
˜
nurinku. Wakintaj kullus kanku, nitaj wajkuna-
paj imatapis ruwaripuyta munankuchu. Wawaspis
˜ tatankuta, mamankuta kasunkuchu. Ashkha
nina
runastaj Diosta munakunankumantaqa, munayni-
llankuta maskanku. Sapa diataj runasqa astawan
sajrayashanku.
TORREMANTA QHAWAJ 2 KAJ 2018
Mateo 24:6, 7 nin: “Qankunaqa uyarinkichej tukuy-
nejpi guerras kashasqanta”. “Uj aylloqa waj aylloj
contranta oqharikonqa, uj suyupis waj suyoj con-
tranta”.
Kay 1914 watamantapacha, guerraspi, waj maqa-
nakuykunapi ima 100 millonesmanta astawan ru-
nas wanunku. Chaytaj kanman, tukuynin Boliviapi
tiyakoj runasmanta, chunka kutiswan jina. May
chhika runascha´ guerrasrayku waqarqanku, phuti-
korqanku, sufrerqanku ima. Chay jina llakiy kajtin-
pis, guerrasqa manapuni tukukunchu.
Mateo 24:7 nin: ‘Kaynejpi jaqaynejpitaj yarqhayku-
na kanqa’, nispa.
Pisichikoj runasta mikhunawan yanapaj organi-
´ nerqa: “Jallpanchejqa tukuy runaspaj jina
zacion
mikhunata poqochin. Jinapis 815 millones runas-
manta astawan, nisunman 9 runasmanta uj, mana
˜
mikhusqa punukapun. Kinsa runasmanta ujtaj,
yarqhayrayku onqoykun”, nispa. Sapa wata, may
˜
chhika wawas yarqhaymanta wanunku.
Lucas 21:11 nin: “Kallanqataj sinchi jallpa ikhakuy-
kuna”, nispa.
Sapa wata 50 mil terremotos kan. Chaykuna-
manta 100 terremotostaj ashkha wasista lajrarpan-
ku. Chantapis sapa wata, uj jatun terremoto ash-
kha runasta wanuchin. Kay 1975 -2000 watakama,
˜
471 mil runas terremotospi wanorqanku.
Mateo 24:14 nin: “Diospa Gobiernonmanta sumaj
willaykunapis jallpantinpi willakonqa tukuy laya ru-
´
nas yachanankupaj, chaypachama tukukoyqa ja-
monqa”, nispa.
˜ kanku,
Jehovaj testigosnenqa 8 millones kurajna
240 kuraj suyuspitaj Diospa Gobiernonmanta wi-
llashanku. Paykunaqa kay mundoj tukuy kuchus-
ninpina˜ willashanku: llajtaspi, ranchospi, montes-
pi, orqospi ima. Ajinamanta Bibliaj nisqanta junta-
shanku. Maypachachus Diosninchej nenqa, tukuy-
˜ willakusqanta, “chaypachama´ tukukoyqa
nejpina
jamonqa”. Arı,´ gobiernosqa pisimantawan chinka-
chisqa kanqanku, Diospa Gobiernontaj kay jallpata
kamachenqa. Qhepan yachaqanapi chayta leeriy.
7
MAY UNAYNIYOJ TESTIGO
ITALIA SUYOJ ROMA LLAJTANPI, UJ ARCO TIYAN.
CHAYTATAJ TUKUY LUGARESMANTA RUNAS
QHAWAJ RINKU. CHAY ARCOQA, ROMATA
KAMACHEJ TITOTA JATUNCHANAPAJ
RUWASQA KASQA.
Chay arcopeqa iskay jatuchaj di-
bujos cheqosqa kashan. Chaytaj
˜ Ilajtanku watejmanta sayarinanta
rikuchin imachus naupa tiempopi
pasasqanta. Jinapis pisi runaslla
yachanku, chay arco may unayniyoj
testigo kasqanta. Titoj sutinpi
ruwasqa arcoqa, rikuchiwanchej
Bibliaj nisqan juntakusqantapuni.
UJ LLAJTA CHINKANQA
´
Jesus nacekorqa chay tiempopi,
Roma suyoqa may jatunpuni karqa.
Britania, Galia (Francia) suyusman-
tapacha Egipto suyukama atiyninpi
kasharqanku. Romaj japiyninpi tiya-
kojkunaqa allinta kausakorqanku,
tukuy imayojtaj karqanku. Jinapis
ujnin llajtaqa manchay uma nanay
karqa, romanostaj mana paykuna-
wan kasuchikuyta aterqankuchu.
Chay llajtaqa Judea karqa.
Uj rejsisqa libro nin: “Judea llaj-
tawan Roma suyuwan, misiwan
alqowan jina kausaj kanku. Judios-
qa romanosta chejnikoj kanku,
costumbresninkuta mana respetas-
qankurayku. Romanostaj judiosta
mana aguantanankupaj jinachu
kasharqanku”, nispa. Judiosqa
yuyarqanku, suyasharqankutaj
´
uj Mesıas paykunata Romamanta
librananta. Jinapis 33 watapi, Jesu-
´ ˜
cristo nerqa Jerusalen llajta thunis-
qa kananta.
´
Jesus nerqa: “Punchaykuna chaya-
musonqanku, chaypachataj enemi-
gosniyki jatuchaj filochasqa esta-
caswan muyuykuchisonqanku, wis-
qaykusonqankutaj. Pampamantaj
wijchusonqanku qanta tukuy wa-
wasniykitawan. Qanpeqa mana uj
rumillatapis rumi patapi saqenqan-
kuchu”, nispa (Lucas 19:43, 44).
´
Chayta nispa, Jesusqa maytacha
yachachisqasninta tukucherqa.
Iskay diasninman, Jesuspa ujnin
´
yachachisqanqa Jerusalen templota
´ ta aguantarqanku. 66 watapitaj
qhawarispa nerqa: “Yachachejnıy,
qhawariy kay perqasta, kay chhika-
chachaj rumisnintapis”, nispa. Chay
temploj wakin rumisnenqa, largon-
man 11 metrosniyoj karqanku, an-
chonmantaj 5 metrosniyoj, sayay-
33 wata
Jesusqa
´
Jerusalen llajta
˜
thunisqa
kananta nin.
ninmantaj 3 metrosniyoj. Jinapis
Jesusqa nerqa: “Punchaykuna cha-
yamonqa chaypachataj kay rikus-
˜
qaykichej imasqa thunisqa kanqa.
Manataj uj rumillapis rumi patape-
qa qhepakonqachu”, nispa (Marcos
13:1; Lucas 21:6).
´ ´
Chanta Jesus yachachisqasninman
nillarqataj: “Jerusalenta soldados-
wan muyurisqata rikuspaqa, ya-
˜ ˜
chaychej thunikuynin qayllapina
kasqanta. Chayta rikuspa Judeapi
kajkunaqa orqosman ayqechunku,
´
Jerusalen llajtapi kajkunataj llojsi-
chunku, campopi kajkunataj ama
Jerusalenman kutiykamuchunku-
chu”, nispa (Lucas 21:20, 21).
Jesuspa nisqan, ¿juntakorqachu?
UJ LLAJTATA CHINKACHINKU
Judiosqa Romaj atiyninpi 33 watas-
Gesio Floro Romaj sutinpi autoridad
kasharqa. Payqa templomanta qol-
qeta suwakusqa. Judiosqa mayta-
˜
puni phinakusqanku, ashkha roma-
˜
no soldadostataj Jerusalenpi wanu-
 66 wata 70 wata 71 wata 81 wata
˜
Cestio Galo solda- Titowan soldadosnin- Titota uj desfi- Tito wanupun,
´
dosninwan judiosta wan, Jerusalenta tem- lewan Romapi chanta uj arcota
chinkachinankupaj plontawan ruphayku- jatunchanku. sutinpi ruwanku.
Jerusalenman rinku. chinku, valorniyoj
imasninkutataj
apakapunku.

Kay tiempopi Titoj sutinpi ruwasqa arco, Roma llajtapi.

´
rachisqanku. Chanta Romaj autori-
dadninta qhesachasqanku.
Kinsa killasninman jina, Cestio
Galoqa 30 mil romano soldadosta
pusariykukuspa Jerusalenman risqa.
´ ´
Chanta Jerusalen llajtaman yaykus-
pa, temploj ujnin perqanta juskus-
qanku. Ajinallapi Jerusalenmanta
ripusqanku. Judiostaj romanospa
qhepankuta kachaykukusqanku.
Chaykamataj cristiano judiosqa,
Jerusalenmanta ripuyta aterqanku.
Jesuspa nisqanman jinataj, orqos-
´ ˜
man ayqekorqanku, Jordan mayoj
chimpanman (Mateo 24:15, 16).
˜ UJ SUYOJ ATIPASQAN
Qhepan watanman, Vespasianona-
taj Judeawan maqanakoj rinanpaj
wakichikorqa. Payqa wawan Titowan,
60 mil soldadoswan ima rerqa. Jina-
pis 68 watapi, Romata kamachej
´ ˜
Neron wanuporqa. Vespasianotaj
Romapi gobierno kananpaj kuterqa.
Ajinapi wawan Tito, soldadosninwan
imalla, Judeawan maqanakoj rinan-
kupaj qhepakorqanku.
´ Paykunaqa qhawarqanku templo-
Chanta 70 watapi junio killapi, Titoqa
soldadosninwan Judeaj sachasninta
kutucherqa. Chay sachasmantataj
jatuchaj filochasqa estacasta ruwa-
cherqa. Chaywantaj Jerusalenta
7 kilometrosta jina muyuykucherqa.
Kinsa killanmantaj, romanosqa Jeru-
salenta japikaporqanku, valorniyoj
imasninkutataj qhechorqanku. Chan-
´ man wanuporqa, hermanon Domi-
ta llajtata, templontawan ruphayku-
cherqanku. ‘Mana uj rumillapis rumi
patapi’ qhepakorqachu. Jesuspa nis-
qanqa juntakorqa (Lucas 19:43, 44).
Yachakusqanman jina, “Jerusalenpi,
chay qaylla llajtaspiwan 500 mil
runas jina wanorqanku”.
Titoqa 71 watapi Italia suyuman
kuterqa. Romanostaj uj desfileta
jina payta jatunchanankupaj ruwar-
qanku. Mana qonqanapaj jinapuni
karqa. Tukuynin runas Titota jatun-
chaj callesman llojserqanku.
Runasqa soldados Jerusalenmanta
apamorqanku, chay valorniyoj imas-
ta rikuspa tukulla kasharqanku.
manta valorniyoj imasta, barcosta
ima. Chantapis chay maqanakuy-
manta dibujosniyoj jatuchaj carretas
desfilarqanku.
´
Chanta 79 watapi, Vespasiano
˜
wanuporqa, wawan Titotaj gobierno-
man yaykorqa. Jinapis iskay watan-
˜
cianotaj gobiernoman yaykorqa. Pay-
taj Titoj atipasqan yuyarisqa kanan-
paj, uj arcota sutinpi ruwacherqa.
TITOJ SUTINPI RUWASQA
ARCO KUNAN TIEMPOPI
Sapa wata ashkha runas Italiaman
rinku, Titoj sutinpi ruwasqa arcota
qhawaj. Wakin runasqa may kachitu
kasqallanta qhawamunku. Wakintaj
qhawamunku, Roma may atiyniyoj
kasqanta rikuchisqanrayku. Wakin-
´ ´
tajrı rinku: “Jerusalen, templon ima
˜
thunikusqanta yuyarichiwan”, nispa.
Jinapis Bibliata estudiajkunataqa,
Titoj sutinpi ruwasqa arcoqa Bibliaj
nisqanpi atienekunankupaj yana-
pan. Imajtinchus chay arcoqa, Bi-
bliaj nisqasnin juntakusqantapuni
rikuchin (2 Pedro 1:19-21).

9
 ˜
GUERRAS MANANA KANQACHU
Salmo 46:9 nin: Diosqa “tukuy kay
pachapi chajwasta chinyachin. Ma-
qanakuna flechasta, tojsina lanzas-
tapis pakiran, caballoswan aysana
Diosqa niwanchej carretastataj rupharachin”, nispa.

kusiy kausayta
Kay tiempopi, runasqa yachayninkuta, qolqenku-
tawan armasta ruwanankupaj churanku. Jinapis

qonawanchejta
Diospa Gobiernon kamachishajtenqa, chay imasta
runa masinkuta yanapanankupaj churanqanku.
Chayrayku manana˜ guerras kanqachu.

˜
ONQOYKUNA NINA KANQACHU
´
Isaıas 33:24 nin: “Mana pipis nenqa-
chu: Onqosqa kani, nispaqa”.

Manana˜ sonqomanta onqoykunawan, cancerwan

chayri diabeteswan onqosunchu. Chayrayku ma-
˜ kanqachu hospitales, nitaj medicinas chayri
nana
jampispis. Tukuyninchej sanitos kasunchej.
Diospa Gobiernonmanta sumaj willaykunaqa jall-
pantinpi willakushan, imaynatachus Jesus´ nerqa, ˜
YARQHAY MANANA KANQACHU
ajinata (Mateo 24:14). Bibliamanta Daniel libro-
qa, chay Gobiernota Dios sayarichinanta nerqa. Salmo 72:16 nin: “Ashkha trigo ka-
Daniel libroj iskay capitulonqa, atiyniyoj gobier- chun; orqo puntaspipis trigoqa way-
nos rikhurinankumanta parlan. Chay gobiernosqa rawan pujllachun”, nispa.
Babilonia nacionwan qallarerqa, kay tiempopi go-
biernoskamataj kashan. Bibliaqa imachus chay Jallpapeqa ashkha mikhuna poqonqa, tukuypaj-
˜ pipis yarqhaymanta onqonqachu,
taj kanqa. Nina
qhepata kananmanta, Daniel 2:44 versiculopi nin: ˜
nitaj yarqhaywan wanonqachu.
“Janaj pachapi kaj Dios uj reinota sayarichen-
qa, chaytaj mana jaykajpis chinkachisqachu kan- ˜ ˜
MANANA WANUY KANQACHU,
qa, manataj mayqen reinopis payta atipanqachu.
NITAJ LLAKIYPIS, NITAJ NANAYPIS
Tukuynin waj reinosta tukuchenqa, chay atipaj ˜
reinotajrı´ winaypaj
˜ sayanqa”. Apocalipsis 21:4 nin: Diosqa “nawis-
´ ninkumanta tukuy waqayta pichan-
Chay versıculo, Bibliamanta waj versiculospis, ˜ ˜
qa, mananataj wanuy kanqachu, ni-
willawanchej Diospa Gobiernon tukuy gobiernos- taj llakiypis, nitaj qhapariypis, nitaj
pa cuentanmanta kamachinanta. Chay Gobierno ˜
nanaypis. Chay naupaj kaj imasqa
kamachishajtintaj, kay jallpapi allin kausaylla kan- ˜
chinkapunna”, nispa.
qa. Qhawarina imayna sumajchus chay kausay
kanqa.

10 TORREMANTA QHAWAJ 2 KAJ 2018

 ˜ juchasapaschu kasun, winaypajtaj
Nina ˜ kay jallpa-
pi kusisqa kausakusun. Chayta niwanchej Tatan-
´
chej Jehova.

DIOSQA NI JAYKAJ LLULLAKUNCHU

Chay sumaj kausaypi piensaspa, ichapis ninki:
“Nicha´ chay kanmanchu”, nispa. Casi tukuynin ru-
nas chay sumaj kausayta japiyta munanku. Jina-
˜
pis ashkhas mana creenkuchu winaypaj kausayta
atisqanchejta. Imaraykuchus kay tiempopi ni pi
˜
winaypaj kausaj kanchu.
Runasqa may chhika unaytana ˜ jucharayku na-
˜
karishanchej. Chayrayku ashkhas yuyanku ajina-
puni kausay kanan kasqanta. Jinapis Diosqa mana
chaytachu runaspaj munarqa.
Diosninchejqa paypa nisqanpi creenanchejpaj,
palabranmanta nerqa: “Noqamanqa mana chusaj-
llachu kutimonqa, manachayqa noqaj munasqay-
ta ruwanqa; imapajchus noqa kacharqani, chayta
´ 55:11).
juntanqa”, nispa (Isaıas
Bibliaqa Jehova´ Diosmanta nin, “mana jaykaj
llullakoj Dios” kasqanta (Tito 1:2). Pay chay sumaj
kausay kananta niwarqanchej. Chayrayku yacha-
˜ kausay kanqapu-
nanchej tiyan, kay jallpapi winay
nichus manachus, chayta. Chanta´ yachanallan-
chejtaj tiyan, imatachus chay kausayta japina-
paj ruwananchej kasqanta. Chaytataj yachakunki
qhepan yachaqanaspi.

TORREMANTA QHAWAJ 2 KAJ 2018 11

Kay jallpapi
˜
winay kausay
kanqapuni
˜
WINAYPAJ KAUSAKOYQA, ¡MAY SUMAJ KANQA!
Tatanchej Jehovaqa, kay jallpapi winay˜ kausayta
qoyta munawanchej. Jinapis mana tukuychu chay-
˜
ta creenku. Wakenqa ninku: “Wanusunpuni ´
a”,
˜ ´
“mana wanuspa, imata ruwasunman”, nispa. Wa-
˜
kintaj yuyanku, cielollapi winay kausay kananta.
¿Jinachu kanman?
˜
Allin kanman, naupajta Bibliaj nisqanta yacha-
nayki. Bibliaqa willawanchej, mashkha unayta kau-
sanapajchus ruwasqa kasqanchejta. Chanta´ nilla-
wanchejtaj, imapajchus Dios kay jallpata, runasta
ima ruwasqanta. Willallawanchejtaj imaraykuchus
˜
wanusqanchejtapis.
TUKUNAPAJ JINA RUWASQA KANCHEJ
Diosninchejqa kay jallpapi tukuy ima kajta ru-
warqa. Jinapis runasqa mana animalitoswan chay-
ri waj kausajkunawan kikinchu kanchej. Biblia nis-
qanman jina, Diosqa “payman rijchakojta” ruwa-
´
warqanchej (Genesis 1:26, 27). Chayrayku runasqa
Diosman ashkha imaspi rijchakunchej, munakuyta
atinchej, cheqan kajta ruwaytapis.
Mana chayllachu, runasqa piensayta atinchej,
allin kajta, mana allin kajtapis reparayta atinchej.
Chantapis Diosta rejsiyta munanchej, payman
12
qayllaykuytapis. Diosninchej ajinata ruwawasqan-
chejrayku, cielopiwan jallpapiwan kaj imasta ri-
kuspa, may kachitu kasqankuta reparanchej. Re-
parallanchejtaj runas kachitu imasta ruwasqanku-
ta, takiykunata uyarispapis kusirikunchej. Jinapis
aswan sumajqa Diosta sirviyta atisqanchej. Chay
tukuy imasta ruwayta atisqanchejrayku, animales-
wan mana kikinchu kanchej.
Diosninchej pisi watasllata kausananchejta mu-
nanman karqa chayqa, nicha´ ruwawasunmanchu
karqa chay tukuy imasta ruwayta atinanchejpaj.
Nillataj chay imasta sapa kuti aswan sumajta ru-
wayta munasunmanchu karqa. Chayqa rikuchi-
˜
wanchej, Diosninchejqa kay jallpapi winayta kau-
sakunanchejpaj ruwawasqanchejta.
DIOSPA MUNAYNIN
Wakin runasqa yuyanku, Diosqa kay jallpapi
˜
mana winayta kausananchejpajchu ruwawasqan-
chejta. Astawanqa ninku: “Jallpanchejqa uj aloja-
miento jinalla. Diostaj runasta chaypi churan, pi-
chus cieloman rinanpaj jina kasqanta yachanallan-
paj”, nispa. Ajina kanman chayqa, Diosninchej
sajra ruwaykunamanta juchayoj kanman. Diosnin-
chejrı´ mana jinachu. Bibliaqa paymanta nin: “Tu-
TORREMANTA QHAWAJ 2 KAJ 2018
 ˜ ˜
kuy nankunanqa cheqampuni. Payqa mana llulla-
koj Dioschu. Payqa mana jaykajpis pantanchu.
Payqa cheqanmin, cheqa kajta ruwajtaj”, nispa
(Deuteronomio 32:4).
Bibliaqa sutita willan, imapajchus Dios kay jall-
pata ruwasqanta. Biblia nin: “Janaj pachaqa Dios-
ninchejpata, kay pachatataj runasman qorqa”, nis-
pa (Salmo 115:16). Rikunchej jina, Diosqa kay jall-
˜ nasqanta juntanqapuni. Diosninchejqa munaku-
pata ruwarqa chaypi winaypaj kausakunanchejpaj.
Chantapis kusisqa kausakunanchejpaj tukuy imata
´ rayku, Wawanta kachamorqa. Ajinamanta jucha-
churapuwarqanchej (Genesis 2:8, 9).
Bibliaqa niwanchej, imapajchus Dios ruwawas-
˜
qanchejta. Diosqa naupa tatasninchejman kama-
cherqa: ‘Kay pachaman juntaychej. Jallpa patapi
tukuy kausajkunatataj kamachiychej’, nispa (Ge- ´
nesis 1:28). Adanwan Evawanqa kay jallpata cuida-
nanku karqa, uj kachitu lugarmantaj tukuchinan-
ku karqa. Chayta ruwaytaj, ¡may sumajpuni karqa!
Chantapis wawasninkuwan khuska winaypaj˜ kay
jallpapi kausakunanku karqa. Paykunaqa mana
cielopi kausanankupajchu ruwasqa karqanku.
˜
¿IMARAYKU WANUNCHEJ?
Bibliaqa willawanchej, Diospa ujnin angelnin
paypa contranpi oqharikusqanta. Chay angelta Sa-
´ sutiwan rejsikun. Payqa Diospa munaynin
tanas
juntakunanta mana munarqachu. ¿Imatataj chay-
paj ruwarqa?
˜ ˜ kausayta
Satanasqa Adantawan Evatawan enganaykorqa,
Diospa contranta oqharikunankupaj. Satanasqa
paykunata nerqa, Jehova´ Diosqa mana allinninku-
tachu munasqanta, paykunalla imachus allin, ima-
tajchus mana allin kasqanta ajllayta atisqanku-
ta. Adanwan Evawantaj Supayta uyarispa, Diosta
mana kasorqankuchu. Chayta ruwasqankurayku,
˜
Dios nisqanman jina wanorqanku. Ajinamanta kay
˜
jallpapi uj paraisopi winaypaj kausakuyta pierder-
´
qanku (Genesis 2:17; 3:1-6; 5:5).
Adanwan Evawan juchallikusqankurayku, ru-
´ “runanej-
nasqa mayta sufrinchej. Biblia nin: Adan
ta jucha kay mundoman yaykumorqa, jucharayku-
˜
taj wanuypis ˜
tiyan. Ajinamanta wanoyqa tukuy
runasman chayarqa, tukuyninku juchallikusqan-
TORREMANTA QHAWAJ 2 KAJ 2018
kurayku”, nispa (Romanos 5:12). Naupa tatasnin-
˜
chejqa, juchatawan wanuytawan herenciata saqe-
˜
warqanchej. Chayrayku wanunchej. Diosninchejqa
˜
mana wanunapajchu ruwawarqanchej.
˜
KAY JALLPAPI WINAY KAUSAY KANQAPUNI
˜
Naupa tatasninchej juchallikojtinkupis, Dios-
qa imatachus kay jallpapaj, runaspaj ima mu-
wasqanchejrayku, cheqan kajtapunitaj ruwasqan-
˜
manta, wanuymantawan kacharichinawanchejpaj.
´ ˜
Apostol Pablo nerqa: “Juchaj pagonqa wanuymin.
´ ˜ ˜
Diospa regalonrı winay kausay, Senorninchej Cris-
to Jesusnejta”, nispa (Romanos 6:23). Diosqa
chay jinatapuni munakuwasqanchejrayku, “uj kata
Wawanta qorqa, ajinamanta pillapis paypi creejqa
˜
mana wanunanpaj, manachayqa winay ˜ kausayniyoj
´
kananpaj” (Juan 3:16). Jesus noqanchejrayku wa-
˜ ´ pierdesqanta watej-
nusqanrayku, imatachus Adan
manta japisunchej.1
Diosninchejqa pisimantawan kay jallpata uj ka-
chitu huertaman tukuchenqa, nisunman uj parai-
soman. Chaypi kausakunanchejpajqa, Jesuspa nis-
qanta ruwananchej tiyan. Pay nerqa: “Kullku pun-
˜
kunta yaykuychej, imaraykuchus wanuyman pusaj
˜nanqa anchotaj jatuntaj, chayninta yaykojkunataj
ashkhas kanku. Punkoqa kullkumin, kullkullataj
˜
kausayman pusaj nanpis, chayta tarejkunaqa pisi-
lla kanku”, nispa (Mateo 7:13, 14). Winay
japinanchejqa, noqanchejmanta kashan. Qanrı,´
¿chay kausayta japiyta munankichu?
´ ˜
1 Jesus noqanchejrayku wanusqanmanta astawan yachakuyta munaspa-
´
qa, ¿Imasta Biblia yachachiwanchej? libroj 5 capitulonta leey. Kaytaqa
Jehovaj testigosnin orqhonku. Internetmantataj jw.org/qu nisqamanta
uraqachiwaj.
“Janaj pachaqa
Diosninchejpata,
kay pachatataj
runasman qorqa”
(Salmo 115:16).
13
 ˜
Winay kausayqa
qanmanta kashan

¿ATISUNMANCHU AJLLAYTA IMAYNACHUS KAU- Sumaj Jallpapi kusiy kausayta qonanta. Jinapis
SAYNINCHEJ KANANTA? Wakin runasqa ninku, chay bendicionta japiyta munaspaqa, ‘kausayta
imaynachus kausayninchej kananqa qhelqasqana ˜ ajllakunanku’ karqa. Israelitasqa kausayta ajllas-
kasqanta. Wakintaj ninku: “Diosninchej sapa uj- qankuta rikuchinkuman karqa, Diosta munakus-
˜
paj uj nanta ˜
churapuwanchejna”, nispa. Chayray- pa, payta kasukuspa, payllatataj qhatispa.
ku imallapis mana munasqankuman jinachu lloj-
Noqanchejpis israelitas jinallataj ajllakunanchej
sin chayqa, ninku: “Ajinapunicha´ kanan karqa”,
kashan. Chay ajllasqanchejman jinataj, aswan qhe-
nispa.
paman kausayninchej kanqa. Sichus Diosta muna-
Wakin runastaj llakiykunata, imaymana sajra kuyta, kasukuyta, payllatataj qhatiyta ajllakusun
˜
chayqa, kay jallpapi winaypaj kusisqa kausakusun.
ruwaykunatawan rikuspa, sonqo pakisqa kanku.
Sumajta kausakunankupaj tukuy imata ruwajtin- Imaynatachus chayta ruwanamanta parlarina.
kupis, jinallapi ima llakiypis paykunata qhatirin.
Icha´ kanman uj guerra, suwas, onqoykuna chayri DIOSTA MUNAKUNA
waj jatuchaj llakiykuna. Ajinapi rikukuspa, tukuy ´
Apostol Juanqa nerqa: “Diosqa munakuymin”,
ima ruwasqanku qhasillapaj kasqanta yuyanku. nispa (1 Juan 4:8). Jesustaj chayta sumajta ya-
charqa. Chayrayku mayqenchus kuraj kamachiy
Ima llakiypis jinallamanta rikhurejtin, kausay-
kasqanta tapojtinku, pay nerqa: “Jehova´ Dios-
ninchejqa mana munasqanchejman jinapunichu
´ 9:11). Jinapis winay
˜ niykitaqa munakunayki tiyan tukuy sonqoykiwan,
kanman (Eclesiastes kausay-
tukuy kausayniykiwan, tukuy yuyayniykiwantaj”,
ta japinanchejqa, sapa ujmanta kashan. Biblia-
nispa (Mateo 22:37). Diosninchejmanqa qayllay-
qa chayta willawanchej. Kunan chaymanta yacha-
kunanchej tiyan payta munakusqanchejrayku, ma-
kuna.
nataj manchachikusqanchejraykuchu, nitaj chinsi-
Israelitas Sumaj Jallpaman yaykunankupajna ˜ ka-
tumanta kasukuna kasqanraykuchu. ¿Diosta mu-
´
shajtinku, Jehova Diosqa kamachin Moisesnejta
˜ nakunapunichu tiyan?
paykunaman nerqa: “Nawpaqeykichejman churani
˜ ´ Tataswan mamaswanqa pantaj runas kaspapis,
kawsayta, wanuytawan chanta bendicionta, mal-
wawasninkuta mayta munakunku. Chayrayku wa-
diciontawan, chaykunamanta ajllakunaykichejpaj.
wasninkuta yachachinku, kallpachanku, yanapan-
Kawsayta ajllakuychej ari, jinamanta qankuna, wa-
˜ ku, kaminku ima. Chantapis wawasninku kusisqa,
wasniykichej ima kawsanaykichejpaj. Senorniyki-
sumajtataj kausakunankuta munanku. Tatasqa mu-
chej Tata Diosta munakuychej, kasuychejtaj; paylla-
nallankutaj, wawasninku paykunata munakunanku-
ta qhatiychej”, nispa (Deuteronomio 30:15, 19, 20).
ta, kasukunankuta, entiendenankutataj allinninku-
Diosqa israelitasta Egipto suyupi esclavos kas- ta munasqankuta. Jehova´ Diosninchejqa ajinallata-
qankumanta librarqa. Chanta´ paykunaman nerqa, taj munakuwanchej. Jinapis tatasmanta nisqaqa,

14 TORREMANTA QHAWAJ 2 KAJ 2018


payqa ni imapi pantanchu. Tatanchej Jehovaqa mu-
nan payta munakunanchejta, tukuy imata qowas-
qanchejmanta agradecekunanchejtapis.
DIOSTA KASUKUNA
Diosta kasukunapajqa, imatachus niwasqan-
chejta yachananchej tiyan. Jinapis, ¿imaynata´
Diosta uyarisunman? Diospa nisqantaqa yacha-
sunman Bibliata leespa, leesqanchejta kasukuspa
ima (1 Juan 5:3).
Jesusqa Diosninchejta kasukunapuni kasqanta
nerqa. Chaytataj kay nisqanpi reparanchej: “Ru-
naqa mana tantallawanchu kausanqa, astawanqa
Jehova´ Diospa siminmanta tukuy llojsimoj pala-
braswan kausanqa” (Mateo 4:4). Kausanapajqa
mikhunanchejpuni tiyan, jinapis Diosmanta ya-
chakoyqa aswan sumajpuni. ¿Imaraykutaj? Biblia-
pi may yachayniyoj rey nerqa: “Yachaywan, qolqe-
wanqa jarkakuna escudo jina kanku. Yachayrı´ asta-
wanraj yanapan, imaraykuchus kawsayta qon pi-
chus yachayta taripajman”, nispa (Eclesiastes ´ 7:
12). Diosqa yachayta, yuyaytawan qowasunman.
Chaytaj kay tiempopi ashkha llakiykunamanta li-
brawasunman, winay˜ ˜
kausayman pusaj nanmantaj
churawasunman.
DIOSTA QHATIKUNA
Jesuspa ujnin kikinchayninmanta parlarerqan-
˜ Pay nerqa: “Punkoqa kullkumin, kullku-
chejna.
˜
llataj kausayman pusaj nanpis, chayta tarejkunaqa
pisilla kanku”, nispa (Mateo 7:13, 14). Sapallan-
chejmantaqa winay˜ ˜
kausayman pusaj nanta mana
puriyta atisunmanchu. Chayrayku Tata Diosnin-
TORREMANTA QHAWAJ 2 KAJ 2018
˜
“Nawpaqeykichejman churani
˜ ´
kawsayta, wanuytawan chanta
bendicionta, maldiciontawan,
chaykunamanta ajllakunayki-
chejpaj. Kawsayta ajllakuychej”
(Deuteronomio 30:19).
chejta qhatikunanchej tiyan (Salmo 16:8). ¿Imay-
nata´ chayta ruwasunman?
´ ashkha ruwanasniyoj kanchej, as-
Sapa dıa
tawantaj ruwayta munasunman. Mana tiempoyoj
purisqanchejrayku, Diosninchejmanta qonqaka-
pusunman. Chayraykucha´ Biblia jinata niwanchej:
“Allinta qhawarikuychej imaynatachus kausashas-
qaykichejta. Ama wampus jina kausaychejchu, ma-
nachayqa yachayniyojkuna jina. Tiempoykichejta
ama usuchiychejchu. Imaraykuchus sajra punchay-
kunapi kausashanchej” (Efesios 5:15, 16). Diosman
qayllaykuyta munaspaqa, payta kausayninchejpi
˜
naupajman churananchej tiyan (Mateo 6:33).
QANMANTA KASHAN
˜
Naupa kausayninchejtaqa mana allinchayta ati-
sunmanchu. Jinapis sapa ujninchejmanta ka-
shan, familianchejwan khuska sumaj kausaypi ka-
nanchejqa. Bibliaqa niwanchej, Tatanchej Jehova´
maytapuni munakuwasqanchejta. Chanta´ willa-
llawanchejtaj, imatachus Diosninchej kamachiwas-
qanchejta. Payqa kamachin Miqueasnejta jinata
niwanchej:
˜
“Tata Diosqa nisunkina imachus allin kasqanta.
Payqa kayta munan ruwanaykita: Cheqan kajta ru-
wanaykita, khuyakuyta munakunaykita, Diosniyki-
mantaj kumuykunaykita” (Miqueas 6:8).
Diosninchejqa chayta kasukojkunaman, may
chhika bendicionesta qonanta nin. Sichus payta
kasukuyta ajllanki chayqa, qanpis chay bendicio-
nesta japillankitaj. Imatachus ruwanaykeqa qan-
manta kashan.
15
 ´
“LLAMPU SONQOYOJKUNATAJRI KAY PACHATA
HERENCIATA JINA JAPENQANKU”
Kay mundopi may chhika runaspaj mana justicia
kanchu. Atiyniyoj kajkunataj, kacha runasta llakiyta
kumuykachachinku. Chay sajra ruwaykuna,
¿maykajllapis chinkanmanchu?
Bibliaqa chay tapuyman Salmo 37 capitulopi
kutichin. Chantapis yachachiwanchej, imatachus
kay tiempopi ruwananchej kasqanta. Chay Salmoqa
kay urapi tapuykunamanpis kutichin.

˜
ˇ Pillapis nakarichiwajtinchej,
´ ´
¿imata ruwasunman? (versıculos 1, 2).
´
ˇ ¿Imataj sajra runasmanta kanqa? (versıculo 10).
ˇ ¿Imataj llampu sonqo runaspaj kanqa?
´
(versıculos 11, 29).
´
ˇ ¿Imata kunan ruwananchej tiyan?
´
(versıculo 34).
Salmo 37 capituloqa, willawanchej ‘Diosta kasukoj-
kunapaj, paypi suyakojkunapaj ima’ sumaj kausay
´
kananta. Icha qanpis, familiaykiwan khuska chay
sumaj kausayta japiyta munanki. Jehovaj testigos-
nenqa, Bibliawan yachachisuykuman imatachus
chaypaj ruwanayki kasqanta.

´
¿Imastá Biblia
¿Imasta Biblia yachachiwanchej? ¿IMA PARLAYPI MUNANKI? 
yachachiwanchej? LIBROTA APACHIMUNAWAYKICHEJTA MUNANI ¿IMA SUTIYKI? 
¿MAYPI TIYAKUNKI? 
Imatachus Diosninchej kay jallpapaj,
runaspaj ima munasqanmanta astawan 
yachanaykipajqa, kay libroj 3 capitulonta 
leeriy. Kaytaqa Jehovaj testigosnin orqhon-
Kay revistaj 2 kaj paginanpi direccionniykuman qhelqamuwayku.
ku. Internetpitaj jw.org/qu nisqapi kashan.

s n p
wp18.2-QUB

Kay revistata Bibliata Internetpi Internetpi:

˜
naupaj killasmanta leeyta atinki, jw.org/qu
o
180323

revistasta ima 150 parlaykunapi Kay codigowanpis

uraqachiyta atinki ˜
jinana kashan yaykuwaj