Professional Documents
Culture Documents
1956 c5 s1 KOCYIGITT PDF
1956 c5 s1 KOCYIGITT PDF
,
'~
. kabul edilen altı nüfuzlu hadis kitabından birisi olarak tanınmış Sunen'in riıüellifidir.Ebu
Davlid; toplamış olduğu 500.000 hadisten 4800 ünü bu esereaım:İştır ve İbn Dasa, bir 'otorite
olarak bu::keyfiyeti belirtmek bakımından sıksık zikrölunur. Sunen,'de,buhadislere sahih,
sahih göriiilen ve sahihe yakın olan hadisler olmak üzere büyük bir yer verilmiştir. ° Fakal
.EbU Davu'd,bir insan için dini rehber olarak yalnız dört hadisin zarurl olduğunu d.ailave
eder:
Ebu Davud, gerek muasırları ve gerekse dahasonra gelenle~ tarafından ,bir .muh:ıddi~
olarak saygı görmüştür. Musa ibn Harun (214-294), EbU Davfıd'un dünyada hadis için, 'ahi-
rette cennet için yarat~ldığını söyler (2). EbU Bekr es-Sağani ve İbrahim el-Harbi (198-
285), denıirm Davud (a,s) için yumuşatılmış olduğu gibi, hadisin EbU Davud için k6Iayla~tı •
.rıldığınıs.öylerler (3). Hazreti Peygamberin, hadislerini ,_
ezberlediği için. E1?u Davud'un' ağ.
~nda~ öpmesine mUsaade edilmesini isteyen Sehl ibn Abdullah et-Tustari (b. 283) den: de
.bu hususta fevkalade bir hikaye ~nla:tılmıştır. (4). :Ahmed İbn Muıiamm~d ibn';yftSlıf 'ei-
Herevi (Ö\. 334) ~in, ,EbUDavfıd'un bir çok hadisleri ezbere bilelrlerden biri, hadis i1ı~iiı4e
noksan1ığia.ve isnada müteallik hususlarda bilgili olduğunu söylediği zikroluiıur (5). Ai-
. HakimebU Abdullah en-NaysabUri (321-405) EbU Davud'un, zamanında. bila .teredçlüt ha-
dis imam] olduğunu beyan eder (6).
EbU Davfıd'un, Ahmed ibn Hanbel'e Sunen'i arzettiği; ve onun eseri' begendiği ve ....tak- .;
dir ettiği söylenir (7). Sunen hakkında dazikre şayan bazı ..sözler 'söylenmiştir .. 'Hattftbi
(319-388), EbU Sa'id ibnu'l-Arabi (246-340) nin "eğer bir kimse, Kur'an Ebft DaV-cı.d';dn ve
Sun.en'inden başka bir bilgiye sahip değilse bilgisi ona kafidir" dediğinLzikrede~ (h.,Z~k~-
riyya es-Saci (220-307), "Allahın kitabı, dinin esası, EbU Davud'un kit'abı:tseislfuni-n ın:ı:ı-
{*) Bu makale,' BuIletin of the School 'of Oriental and African Studies, 1~52, XlV /3 d'e neşrediImiş.
~tiı" . . . '.
'c ( 1> Hatib el.Bağıladi, 'rarihi Bağılad (Kahite, 1349/1941>, IX. 59; Nevevi, Tehzibıii'l-esinil, Neş.
F. Wiistenfeld (Göttingen, 1842-7), S.7l1; İbn Hallikan,I. 590; Subki, Tabakaf eş-'şMl'iye el-
kubra (Kahire, 1323-1334), II. 48.; Yafi'i, Mir'atu'l-canan (Haydatabad, 1334-9) II. 189:' ,',
( 2) Nevevi, 710; Zehebi, Tezkiretu:-l-huffaz (Haydurabad, 1315), II. 153; 'Stibki, Tab., 'iı, '4S;itııı
Hacer" Tehzib et-Tehzib (Hay<iıarabad, 1325-8), IV. 172. . .
( 3) NeveYi, 7l0; İbn Haıı., i. 590; Zehebi, Tez., II. 153; Subki, İbn Hacer ve Yafi'i. o'
hafızıdır" der (9). Muhammed ibn Muhlid,Ebu Davud Sunen'i inşad ettiği zaman onun
muhaddislere Kur'an mesabesinde olduğunu, çünküonun hakkında ihtilafa düşmemiş ol-
duklarını söylemiştir (10). Muhammed ibn İbrahim ibn Sa'id (204-290) Sunen'in sunnet hu-
susund~,en iyi bir: 'eser olduğu görüşün,ü.izah eder, Halaf ibn Kasım (325-393) ise yine bu
hususta onu, Buhari'nin Sahih'ine tercih eder (11). Hattabi, dinde, onunla mukayese edile-
bilecek hiç bir kitabın telif edilmediğine, Irak'ta, Mısır'da, Mağrib'te ve, dünyanın bir çok
taraflarında" hiç bir kitabın bu kitap kadar büyük kabul görmediğine zahib olmuştur (12)
Su\len, diğer kitaplar gibi, nesli takip ederek' sahih 'i~n'ad zincirleri vasıtasiyle rivayet
edilmiştir. Başlıca EbU Bekr ibn Hayr (502-575) tarafından Fihrisinde verilen tafsilata
bağlı kalarak nakille meşguloldum, fak.at bu tafsilat, daha (13) fazla, British
Museum,n4) (No. MHLXV) ve isnadı yalnız ilkcüz için veren Ahlw:ardt katoloğu (15)
(No~ 1246) ,na atfen JohI!Rylands kataloğu .(~6) (No. 13Q) da kayıtlı ve aynı zamanda
1328 de Haydarabad'ta basılan ve beş eseri ihtiva eden bir ciltteki tafsilatla tamamlan-
mıştır (l7). "
Zehebi -(18), Sunen'i nakleden yedi isim zikreder: EbU Sa'id ibnu'l-Arabi, EbU Ali el-
Lu'lu'i, Ebu Bekr ibn Dasa, Ali ibn Hasan ibn Abd, Ebu Usama Muhammed ibn Abdi'l-Me-
lik, Ebu Salim Muhammed ibn Sa'id el Culudi ve EbU AmrAhmed ibn Ali. İbn Hacer (19)
Culud~ yerine EbU İsi er-Remli ve Ebu't-Tayyib Ahmed i):mİbrahim ibn Abdirrahman el-
Eşnani'yi ilave eder. Nevevi(20) Ebu Davud'dan hadis nakle,den bazı kimselerden bahset-
mekle beraber, ondan Sunen'i rivayet eden iki kişinin ibn Dasa ve Lu'lu'i olduğunu söyler.
İbn Hayr (21), yukarıda zikrol unanların dördünden, bir rivayet zinciri verir: İbn Dasa,
İbnu'l-A;rabi, Remli ve Lu'lu'İ. İbnu'l-Abd'dan gelen bir isnad zincirine sahip olan lİ. 4 ten
başka diğer kaynaklar, yalnız Lu'lu'iye varan bir isnad ,kullanırlar.
verdiğiniidkreder (26). Hacı Halife, ibn Kesiı:~iri"Sunen-i EbU Davfid'ıiü rivayetleri 'çoktur,
"1. ~n' f oL , .. , .~.r "r', . :~) ' ..-t'?1 '-:.f"" - ,.:, "ıı'." ~ f j~ " •. L •• ~ .,..
bazılarındıa bulunan bahisler diğerlerinde yoktur" (27)' sözünü' naklener.' •. . , ' "
,_~,','ı ft .. -i~ r ,";"~.
~ .,t i., ~i>";:_.;: tt'. ..
.....
0'0 ~ . ~.L .• ~ 'l" .;ffj .. ;. f ':~i
~ ıf," .•.••. ' -! .>r,:: ... ~j'hi t?~1,-'•• ':""I,~- .••• t'"'f ~+'
el-Barı', ;ı191(34) senesinde, Ibnu'z-Zeyyat ile marilf' 'EbU Miınammed' Abdullah ibn
. ~;i't i, _ ,j....... ~.~,ı ot .. '.J,: •., .1.ft.~ ""'-'~A ~;,(, •. L .. l"~/'''' .. 'J.:ıJ_ J ".~l' l,..... r -ı1.1; .:, j. .. i
MuhammEid ıbn Abd el-Mu'mın ıbn Yahya (35) (314-390) ya okuyarak almıştır. İbnu'z-
.1'''' ",d,l . (f~" f'. ,':1 ' •...••:. 1..•.~ .. ,'!;,j.t,;':.""'"""<-"H'~I.:'. ..'~ .• ' "'''''\ .", ••.. "'1 ,"
Zeyyat, Basra'da 340seİıesinde 'İbn Dasa'dan, ibn Dasa: '~a EbU' Davfid'tan .almıştİr. 'İlin
",f i
(26) S. 106.
(27) III. 6~5.
(28) İbn Hlalı., I, 89; Tez., IV. 220. ,.'
(29) İbn Biaşkuval, Sıll!., No. 1180. , " ...,.
(30) Bu, Sunen'i alış tarzında, ibn Hayr'ın normal ifade yoludur, Bu; itib~rla 'bunu.tekrarlamağa lü-
zum ~koktur. .,1 ~~- V:, (i .....~
(31) Sıla, l~'To, 326; Zehebi, T,ez., IV. 30. .\f' .• 1... '1-
(32) Brock:., GAT., I. 367, Suppe. I. 628., ,'" .,
(33) Sıla, No. 744; Dabbi, Buğyatu'l-mu1tamis, No, 986; İbn Ferhun, EI-Dibacu'l-muz,ahheb (~ahire,
1329li911), S. 150. , i"; ,J
(35) Zehebi, Mizanu'l-i'tidal (Kahire, 1325), II. 75; İbnu'I-Faradi, Tarihu'l-ulema el"Endelus, No. ,755;
Dabbi, No. 882.
(36) Sıla, No. 1403; Dabbi, No. 1500; İbnu'l-Abbar, Mu'cam, No. 313. ,. ,
El:ıUl Da.'Viıd ign:8Jdiy;l'etama.nılandığına: işaret .eailınıiş,tii,(60): .. Mevcut oran' haberlerder.: b8Jş.
1t8J,btll isnad\zinciriLllaıkKmdadazla: hirr,şeM söylenmemiştir';. fakat EbU"Ali" Ha:mid~i!1l" Rem-
li"nin~ri:vayetini,nakl'edeIlii:khkişidetıl biri! olduğ.unli' söStıet:;.ihtiJhal bu, z~nciri11'bir kısmına
'delalet.edeıı. Biz" lbnu!];-A'raıbi-~iWcı$etmde Ebw.Alr ~ ton' Abd el'~Bar:t"~.İbnu'}.Attar, ~.Ebü
.@mer iPıru.:H1aZIm e61) şeklinde bıL' isnad: g~ro'Ük. Ehw AH, Hami~ vasıtasiyle' gelen rivayeti
bu isnad zinciri ile almış olabilir. Fakat o l1unu söylemez ve İbn Hayr da Remli'nin riva:ye-
tini Hamid vasıtasiyle aldığını hiç, bir zaman iddia etmez, BHhassa Remli'nin Ebil Davild
ilesıkı bir miinaseheti olduğu anlaşılınca: 'eliemmiyet oakımınd'iLn ikinci derecede olduğu
EDil AU tarafından ilerisiirülen b~ 'ri~ay~t:eait çok az kay~tyapılmasi,
acaiptir.
.-. .> . - _. ; - ~
Lu/lu/f/ı'niw. R'i,vay,eti •
Ebil Ali Mullammea ibn Ahmed"ion Amr el-Lu'lu'i el-Basri, rivayeti baki kalan ve bu
giiıı'lerde. basılan, bir 'klınsec:ITr.Onun, El'ııi~Davfid"uIi vefat ,ettiği' 275' seııesi (62) ~uIıar-
rem'inde rivayet,olunan Sunan (63) baştan sona en ~on sahip' oranraı'dan biri oTduğu söy-
lenir., Lu'İu'i'niri iki rffvisi vardır :Bfrf, hakkında f~zrıi :Di~maİfunat buÜı~adiğrm EbU Ab-
dullah el-Huseyinibn Bekrilm Mühamıried fbd Va~z[n: er~~asrl, 'diğeri, Basra'da kadi ve
hadiste itimad
..•.
edile'n bir kimse
,~_.~.~
orarak\~ölir~t
. .• •
_kazanıi;
..• .4' •
EbU - d~~~
'f ~_.
1; .
ef-Kis,rm
,
ibn Ga'fer ibn J
AM el-Vlihıd el-Haşiini .
(64') C;322c4f3)
. .-t;_ ': ~' dir.
.. 'l ~ . . i
. : ---
İbn Hayr, Basri'nin nüshasmu EbilBekr ibn Tahir'den, o, Ebil Ali 'den, o da Ebu'l-Ab-
has el-Uzr~ (65) (393-478) ve Ebu'l-Velid el-Baci (66) (40?-47i4)ı deUi almıştır'; bunlardan
ikisi, yani İbn Tahir ve Ebil Ali (ahberani biM) kullanmışlardır. Uzri ve Baci, EbU Zerr
Abd,'AIımed il'ı:nMuhammed' el-Her'dvr) 61) , (355~434) d~iı" B~sri'den, o, LuTuT'den, o o,
da. EbU Davilc:l't"an'amuştır, riv~yehliıı:~r'mernalesfnde (ahbe~~ıı'a) k'ullamlmıştır.tl'ın Hayr,
'ayrıcaicazetle şeyh Ebu'l-Hasa~ Aıi iiın Abd'lihaYı i~h~Neihib (68) (441-532) den alıı1ış-
.tır., İbn Mevhilı" yukarI'da v~rii'en jsn'~di-a\i~ri .ve':Bad:'deiı' aimiştır: ',.' .' .
- .' - ';.' ~";'" . ..• - ~- -,
Haşimi'nin nüshası, daha çok değişik revilere sahiptir. İbn Hayr, (munavala) ile fakih
ve kadı EbU Bekr Muhammed ibn Abdullah ibnu'IA'rabi 6&) (468-543)" Ebu'l-Hasan Ab-
. " -" ",", '_~_,~' __ ~ .•.•. o'~ '-', _,-, ni. '~'"'I"':I',::'~'~"f._
bad ibn Sarnan, eı-Ma'a.fi'ri. (70), (464~543J ve Ehil Abp,rillah Muhiımnied ibn Abd er-Raz-
,zak ibn Yusuf el-Kelbi (71) (479-5ff3,'r' den aİm';ştır.' Bııni~;ınhepsi zahid ve imam Ebil
'Bekr Mühammed ibnu'l-Velid el:Fıhii eVrlırtilsi (7,2)' (450~520\ de~, o da 478 senesi Şe~-
varincfe; Basra'da EbU Ali Ali ibn Ahmellibn Ali 'evru~te;hien' almiştır. Tusteri Haşi.
mi'dEm, o, Lu'lu'i'den' :'o da'EbfıDavrid;t~ı-ı; ıi.lıI1'~ştır.İbn, Hııy~'iri ~~li nasıl aldığıiı.ı belirten
,. .. • ~ '. " , "...,., ," - •...•• ~, ~. ',' .. .- <
ifadesinden sonra her mernalede (ahberam) kullanılmıştır. fbn Hayr, daha sonra Kelbi-
nfu" divan ismini', verdiği Sun~Di~ii!5-12 sene~ilR~azan~ında dinlediğini ve }{endis~ne okuyan
. kimseler: için. Turtu-şi!ri.in: orji'naluw:ellıtde bnluiıduğun;m zikreder (7.3'):.
(60) Bak, S. Faradi, No: 387, Hamid'in seyahatından, Ebu Bekr ibn ebi Daviid ile karşılaşıp
, on,dan had~s ,dinlemesinden bahseder;.., f~li:at Remlt ile;k<arŞılaştığını zikretmez.
(61)'Bak;'S: .. 't' , ' • ~.; :'" .. ,'. --. ,..
; .
İbn Hayr 'aynı zamanda, icazetle beraber rivayeti, Şeyh Ebu'l-İ:(accac Yusuf" ıbn Ali
İbn Muhai,nmed el-Kaffa.l (76) (Ö. 542) dan almıştır. Katfal, şeyh EbU Muhammed' el-
Kasım ibn Ali el-Hariri(71) (446-516) denalmış ve Hadri'nin, şeyh Ebu'l-Hasan Muham-
med ibn .Ali es-Sir8.fi'den alırken nakilde kullandığı gibi (ahberana) kullanmıştır. Her de.
~asında (an) kullanılmak suretiyle Sirafi , Haşimi'den, o,. Lu:lu'i'd'eırr, o da Ebu Dı1vud-
, tan almıştır.
Ahlwıırdt, No; 1246 nın verdiği bir isnadda, Tarik ibn Mftsa ibn Ya'iş ef-Mahziımi, 504
senesi R~rnazan'ında, Afexandria'da, .s:unen'in ilk cüz''Ünü, Ti.ırtuşi'den aidığm~ söyler Bu
isnadda (ahberana) kullanılmıştır. Buna göre Ebu Davud'a varan isnad zin.ciri, tbn Hayr
tarafından verilen zincirin aynıdır.
Haşire:ıi'nin nüshası için verilen ilk ianadla ilgili diğer isnadlar da vardır. :H:. 4, S. 17,
bunlardan; birini, Ebu'l-Futuh Nasr ibn Muhammed ibn Ali el-Husri (78) (Ö .. 619) den
Ebu Talib Muhammed' ibn Muhammed (? Ali) ibn ebi Zeyd el-Alevi (79) (Ö. 560) _ Haşi"
mi - Lu'lu'i " Ebu Davud zinciriyle verir, bu isnadda, Lu'lu'i ne Ebfr Davud arasındaki (an:)
müstesna, her .seferinde (ahberana) kullanılmıştır. Fakat mezkur kaynağın, Alevi'nin,
Sunen'i Tııstari'den, onun da Haşimi'den aldığını şüphesiz olarak ifade etmesi icabederdi.
Arevi, Haşhni ile karşılaşmamıştır. H. 5, S. 42 nin Husri (80) - Alevi - Tustari' -... EbU.
Davud zinciriyle her defasında (an) kullanarak verdiği isnad bunu gösterir. Yine ayni
.kaynak, yalnız (an) kullanılmak suretiyle Ümer ibn Abd el-Mecid el-Meyya.nişi (81) (Ö.
579) - Ebu'l-Muzaffer (82) Muhammed ibn Ali eş-Şeyba.niet-Taberi - Muhammed ibn İb.
rahim el-B!ağdadi (83) (Ö. 516) - Tustari -... şeklinde isnadın başka bir varyantını vermiş-
ti'r.
,Feth Muflih ibn Ahmed ibnMuhammed ed-Devmi (86) den almıştır. B. cM;,bazı cuzlerde
ökultuşların ayni fakat diger bazilarıİlda farklı ,oldugunu söyler. li. 1,H. 2 ve Ryland her-
:ha.ıde her bir şahıstan alınan kısımları kastederek Ebu Hafs'ınonlardanalmış oldugu
,İliishada (mUıaffakan) kelimesinikullanır. H. 1 ve H. 2 (sema'an aleyhima) ibaresiııi ila-
,ve eder. İki.~eyh(Kerhi ve Devmi); rivayeti, el-Hatib el-BagdMi,(87) den, o,Haşimi'ıi,Elıı'
,o, Lu'lu'i'den~, o da Ebu Davud'tan: almıştı~.H. 1, ve EbU Hafş'ın, bütün eseri ikişeyhten
aldıgını ilave eden M. M.baştan sona kadar (ahberana) kullamr. H. 2 ve Rylands, ilk iki
merl:ıalede (ahbarana bihi) diger ik}sinde (ıı.n) kullanır. Rylands, ni.hay~tte (ahbera-
'na), H. '2, (ahhera:nabihi) ,kullanır ve'her ,ikisi de Lu'lu'i'İliu bütün eseri işittigini ilave
eder. H. 3, yalnız (an) kullanır. 50 rici sahifede diger bir isnad verirse de farkları, mev-
zi,İUmuzatesir etmez.
H.ii, S. 42, tek başına zikredilen Kerili niü3tesna, verilen ianlida uygun beş isnad v~-
rir. Burada yalnız (an) kullanılmıştır. H. 4, S. 18, Ali ibn Huseyn ibni'I-Mukir'denEI-Fadl
il;ın .sehl el-İsfara'ini (88) (Ö. 548) - Hatibşe~liltde ve yukarıda verilen isnadla Ebu Da-
'vüd'a varari bir isıia4 verıniştir. :al1r~ia ~a yalnız (an) kullanılır.
fhnu'l-Abd'in' Rivay~ti
, Ebu'l-Hasau Ali ihnu'l-Hasan ibni'l-Abd, Zehebi'ye göre, EbU Davud'un Sunen'ini nak-
'leden yedi kişiden biı.:isidir; faka.t H. 4, S. 18, iSTIadıoııa kadar vardıran buldugum yegan.e
kayı.ıaktır.Ebu't~Tahir es-Sılafi(l30) C().576, 578), rivayeti"Galilı ibn Ali Galib'te~, O,Mu-
liam~ed ibn İsma'il el-Astarabazi (91) (Ö. 468) den,' o,
Abdullah ibn Muhammed ibn tb-
I.'ahimel-Esedi'den, o, 1bnu-l-Abd~ten, o da EbU Davud'tanalmıştır:Bu isnadda yalnız (an)
,kullan~lmıştır. Ne y;ı.z!k ki bu isnad' zinciri hakkında fazla bir malum at bulamadım. An-
,ca~ 275 te ,ÖlenEb:fı DavM ile 576 veya 5'('8 de ölen, Silafi arasında sadece dört ',kişinin
.' bulurimaSı dolayısiyle bu isnad, ali bir isnad gibi görünmektedir. Eğer bu isnad noksansİz
sahili. bi~ isınad ise.
. . ..aradakişahısların
.
çok
".
uzu D. yaşamış'
.
olmaları lazımdıİ,;.
"., .'
'
NETICE:
Yukarıda verilen isnadlarda zikre şayan bazı hususlar vardır. Ebu Muhammedibn
Attab, Mekki ibn ebi TiUib'den gelen-İbnul'l-A'rabi'nin rivayeti için icazet aldığını söyler.
FakatibnAttab, Mekki öldüğüzaman dört yaşında idi, tivayette (ahberani biili) kulla-
'iıır: lbn Hayr da Muslim'in Sahih'irii (92) ve Tirmizi'nin Sunen (93) İni icazetle Mekki'-
- . .' "
'den aldıgı için ona itimalİ etmiştir., Tirınizi'ye ,atfen ibn Hayr, Mekki'nin, kendi elyazısiy-
. le, ibn Atta.b için yazmış olduğu bir icazet aldıgını s5yler. Keza ibn Başkuval da EbU 1;Iu-
hammed'in Mekki'den icazet alclığını bildirir (94). İbn Ferhan, EbU Muhamı:ned'in babası,
Ehu Abdullah ibn Attab'ın Mekki'den (95) ve İhin Hayr'da,' Ebu, Muhammed'in, İbna'l
Daha mühim bir mesele, İbn Abd el-Barr'm, tbn Dasa'nın rivayetini, 390 senesinde ölen
İbnu'z-Zeyyiit (100) hakkında tarih veren yegane kimsedir ve kati bir lis~nla, onun, 17
Rebi'u'l-ahiı' 314 te doğduğunu ve 15 Receb 390 da Çarşamba günü öldüğünÜ söyler
(101). Bu, insana İbnu'l-Faradi'nin doğru, hatanın ise 391 tarihinin zikrinde olduğu hissi-
ni verir. İbn Abd el-Barr'm, İbnu'l-A'rabi'nin rivayetini 391 senesinde İbnu'l-Attar'dan al-
dığı' Böyleniı\..İbn Hayr, hafızasındakişeyleri 'birbirine karıştırabilir mi? 391 senesi,
İbnu'l-Attar'dan haberin alındığı tamamen muhtemelolan bir tarihtir. Bu tarih, İbn Abd
el-Barr'ın, Sunen'in rivayetini aldı'ğı tarih olarak kabul edildiğine göre, basit olarak" İbn
Hayr'm, hatasına dikkat etmeksizin, bu tarihi İbnu'z-Zeyyat hakkında ileri s;Urebilir mi?
y;aJ:.ıuttıı.
.metni.(m:un;lvele) ,ile .aldığını söyler .. Diğerlerindenöğrenrneğe venaklin .sıhhatini
gıı.r,anti .etmekmaksadiyle hesabedilen ,tanınmış metodlarlaöğrendiklerini devam,ettir-
meğe hevesli kılan muhtelif yaşlardaki kimselerin samimiyetleri takdir olunur .
.'