Površina armature u preseku savijanog nosača se određuje iz izraza

Mau N
Aa = − u
z × σv σ v
koji se, u slučaju čistog savijanja (N=0) transformiše u oblik
Mu
Aa =
z × σv
Sila zatezanja u armaturi određena je izrazom:
Mu
Zau = Aa × σv =
z
Ukoliko usvojimo da je vrednost kraka unutrašnjih sila KONSTANTNA DUŽ NOSAČA,
sledi da je sila zatezanja u armaturi proporcionalna vrednosti graničnog momenta
savijanja Mu:
Mu
usv . z ≈ 0.9 × h = const . ⇒ Zau = Aa × σv =
0.9 × h
Dakle, da bismo približno odredili potrebnu površinu armature u proizvoljnom preseku
na nosaču, potrebno je (i dovoljno) konstruisati anvelopu momenata savijanja. Iz
gornjeg izraza je očito da su linija zatežućih sila Zau i anvelopa momenata savijanja Mu u
slučaju ČISTOG SAVIJANJA afine.

Konstrukcija anvelope momenata savijanja

Potrebno je uočiti da na nosač deluju dva povremena opterećenja koja daju momente
savijanja suprotnog znaka u bilo kom preseku na nosaču. Momenti savijanja usled
opterećenja p1 zatežu donju ivicu unutar čitavog dela raspona l = 9 m. S druge strane,
momenti savijanja usled opterećenja p2 zatežu gornju ivicu nosača na čitavom rasponu
L = l+a = 9+3 = 12 m. To znači da ova dva slučaja opterećenja, kada su momenti
savijanja u pitanju, NEĆE BITI RAZMATRANA ZAJEDNO u istoj kombinaciji.
Dakle, od mogućih kombinacija uticaja, otpadaju:
1,6×G + 1,8×(P1+P2) i 1,0×G + 1,8×(P1+P2)
Istovremeno, neće biti razmatran slučaj kada stalno opterećenje deluje samostalno, jer
će u bilo kom preseku jedno od dva povremena opterećenja izazvati momente istog
znaka kao Mg (opterećenje p1 u polju, opterećenje p2 na prepustu). Dakle, otpadaju
kombinacije
1,6×G i 1,0×G1
Dakle, preostale su sledeće kombinacije uticaja:
1,6×G + 1,8×P1 i 1,0×G + 1,8×P1 za DONJU zonu
1,6×G + 1,8×P2 i 1,0×G + 1,8×P2 za GORNJU zonu
Kombinacije u kojima stalno opterećenje deluje NEPOVOLJNO (γu,g = 1,6) su već
korišćene kod dimenzionisanja merodavnih preseka. Kombinacije u kojima stalno
opterećenje deluje POVOLJNO (γu,g = 1,0) postaju merodavne na onim delovima
nosača gde su momenti Mg i Mp SUPROTNOG znaka (uticaj stalnog opterećenja se
MORA uzeti u obzir, pa kako zbog suprotnog znaka smanjuje Mu, množi se minimalnim
koeficijentom sigurnosti 1,0).
Uvidom u pojedinačne dijagrame momenata savijanja Mg, Mp1 i Mp2, može se zaključiti:

1
Potpuno besmislena kombinacija: ne može JEDINO opterećenje na konstrukciji delovati POVOLJNO
a. zategnuta donja zona
Momenti Mg i Mp1 su istog znaka na dužini od 8,0 m (Mg je pozitivan na toj dužini, a Mp1
na svih 9,0 m između oslonaca). Na tom delu merodavna je kombinacija uticaja
Mu = 1,6×Mg + 1,8×Mp1
Na preostalom delu do desnog oslonca, dužine 9,0–8,0 = 1,0 m, momenti Mg i Mp1 su
različitog znaka, pa se maksimalni moment koji zateže donju zonu (ako se uopšte može
javiti), javlja za kombinaciju uticaja
Mu = 1,0×Mg + 1,8×Mp1 (Mg negativan, Mp1 pozitivan)
Na prepustu sva opterećenja zatežu gornju ivicu preseka, odnosno ne daju uticaje.

b. zategnuta gornja zona

Momenti Mg i Mp1 su istog znaka na dužini od 4,0 m mereno od slobodnog kraja. Na tom
delu merodavna je kombinacija uticaja
Mu = 1,6×Mg + 1,8×Mp2
Na preostalom delu do levog oslonca, dužine 8,0 m, momenti Mg i Mp2 su različitog
znaka, pa se maksimalni moment koji zateže gornju ivicu nosača (ako se uopšte može
javiti), javlja za kombinaciju uticaja
Mu = 1,0×Mg + 1,8×Mp2 (Mg pozitivan, Mp2 negativan)
Nijedna druga kombinacija ne može biti merodavna ni u jednom preseku.
Lako je napisati analitičke izraze za reakcije oslonaca i momente savijanja:
g ⋅ L2
stalno opterećenje : Bg = ; Ag = g ⋅ L − Bg
2⋅l
g ⋅ x2 g ⋅ ( L − x )2
x ≤ l : M g = Ag ⋅ x − ; x ≥ l : Mg = −
2 2
p1 ⋅ l
povremeno opt. p1: Ap1 = Bp1 =
2
p1 ⋅ x 2
x ≤ l : M p1 = Ap1 ⋅ x − ; x ≥ l : M p1 = 0
2
p2 ⋅ a  a
povremeno opt. p2: Bp 2 = ⋅ l +  ; Ap 2 = p2 ⋅ a − Bp 2
l  2
p ⋅ (L − x )
2

x ≤ l : M p 2 = Ap 2 ⋅ x ; x ≥ l : M p2 =− 2
2
nakon čega se mogu sračunati vrednosti momenata savijanja usled pojedinačnih
opterećenja i merodavne kombinacije na pojedinim delovima nosača u potrebnom broju
preseka (recimo, na svakih 0,5 m). Tabelarni prikaz rezultata je svakako najpregledniji:

DONJA ZONA GORNJA ZONA

1.6×G+1.8×P1

1.0×G+1.8×P1

1.6×G+1.8×P2

1.0×G+1.8×P2
x Mg Mp1 Mp2

0 0 0 0 0 0
0.5 56.3 85 -15 243 29.3
1 105 160 -30 456 51
1.5 146 225 -45 639 65.3
2 180 280 -60 792 72
2.5 206 325 -75 915 71.3
3 225 360 -90 1008 63
3.5 236 385 -105 1071 47.3
4 240 400 -120 1104 24
4.5 236 405 -135 1107 -6.8
5 225 400 -150 1080 -45
5.5 206 385 -165 1023 -90.8
6 180 360 -180 936 -144
6.5 146 325 -195 819 -205
7 105 280 -210 672 -273
7.5 56.3 225 -225 495 -349
8 0 160 -240 288 288 -432 -432
8.5 -63.8 85 -255 89.3 -561
9 -135 0 -270 -135 -702
9.5 -93.8 0 -188 -93.8 -488
10 -60 0 -120 -60 -312
10.5 -33.8 0 -67.5 -33.8 -176
11 -15 0 -30 -15 -78
11.5 -3.8 0 -7.5 -3.8 -19.5
12 0 0 0 0 0

U skladu sa dosad iznetim, pojedina mesta u tabeli su ostala prazna, jer navedene
kombinacije nisu merodavne na tom delu nosača. Osenčena mesta predstavljaju
vrednosti anvelope graničnih momenata savijanja, dok preostale - neosenčene
vrednosti u kombinacijama nisu potrebne (momenti savijanja nisu “odgovarajućeg”
znaka – pozitivni za donju, odnosno negativni za gornju zonu).
Ovakvi proračuni se najlakše sprovode pomoću standardnih “spreadsheet” programa
tipa MS Excel (odumrli Quattro Pro, Lotus 1-2-3 i sl.), pomoću kojih je moguće ne samo
lako sračunati tražene vrednosti momenata savijanja, već i dobiti odgovarajuću grafičku
interpretaciju.