ትንቢት

ዘካርያስ

ኣዳላዊ
ቀሺ መስፍን ዮሃንስ

72
 መጻኢ ኣብ ኣገልግሎት ባሮቱ ኢዩ ዘሎ። ስለዚ ባሮት ኣም
ላኽ ኣብ ዕዮኡ ብምሉእ ልቦም ከገልግሉ ኣዝዩ፣ ኣዝዩ ወሳኒ
ኢዩ። እቲ ነዚ ዓወት እዚ ዘብቅዕና እቲ “መንፈስን ቃልን
ደምን” ኣሎና እሞ ብምእማንን ምእዛዝን ነኽብሮ፣ ንሱ ከኣ
ከኽብረና ኢዩ። ኣሜን ኣሜን።

ኣብዚ እቲ ፍጻሜ ናይ መጽናዕተይ ምስቲ ካብኡ ዝተመገብ

ክዎ በረኸትን ዛዚመ ኣሎኹ፣፣ ነቲ ኣጀሚሩ ዘፈጸመኒ ጐይ
ታይን መድሕነይን የሱስ ከኣ ካብ መዓሙቕ ልበይ ክብርን
ምስጋናን የቕርብ።
//////////// ///////////////

ትንቢት ዘካርያስ ምንጪ ጽሑፈይ፣-

ፒሲ ባይብል ስታዲ (PC Study Bible 3.0)
ነልሶን ላይብረሪ (Nelson Electronic Library)
ፍጻሜታት አንሳይክሎፐዲያ አንካርታ (Encyclopedia Encarta 2009)
ቃልሲ መቃባውያን (Revolt of The Maccabee)

ትንቢታዊ ራእይ ብሉይ ኪዳን

2 71
እቶም ካብኣቶም ዝውለዱ ኸኣ ከም ኵሉ ወዲ ኣዳም፣ እቲ
ኣዳማዊ ባህሪ ዝጠበቘም ኢዮም። ስለዚ ነቲ ፈጣሪኦምን መ
ድሓኒኦምን ንጉሶምን ዝኾነ፣ ፈትዮም ህይወቶም ክህብዎ ወ ት ሕ ዝ ቶ
ይ ክኣብይዎ ሰብ ምሉእ ምርጫ ኢዮም። እቲ ነዚ መረጋ
ገጺ ዝኾነና ኸኣ ኣብ ጥ.17 “ክኸውን ድማ ኢዩ፣ ገለ ካብዞም መቕድም ........................... ገጽ 4
ዓሌት ምድሪ ነቲ ንጉስ፣ ንእግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ክሰ
ግድሉ ናብ የሩሳሌም እንተ ዘይደየቡ፣ ኣብኦም ዝናም ኣይክ መእተዊ
ዘንምን ኢዩ፣ ዓሌት ግብጺ እንተ ዘይደየቡን ዘይመጹን ከኣ 1 እቲ ነብይን ዘመኑን ............ 6
ናብኦም’ውን ኣይክዘንምን ኢዩ። እዚ እቲ እግዚኣብሄር ነቶ
ም በዓል ዳስ ከብዕሉ ዘይድይቡ ኣህዛብ ዝቐጽዓሉ መዓት 2 እቲ ንጹር መልእኽቲ ናይዛ መጽሓፍ.... 8
ኢዩ፣” ዝብል ኣሎና።
እቲ ንጹር መፈጸምታ ናይዚ ዕልወት እዚ፣ እቲ ኣብ ራእ. 3 እቲ ነባሪ ትሕዝቶ ናይዛ መጽሓፍ......... 10
20፣7-10 “እተን ሽሕ ዓመት ምስ ተፈጸማ ኸኣ፣ ሰይጣን ካብ
ማእሰርቱ ክፍታሕ እሞ ነቶም ኣብ ኣርባዕተ መኣዝን ምድሪ 4 ምግላጽ ሕቡእ መዛግብቲ ብሉይን
ዝነብሩ ኣህዛብ፣ ንጐግን ማጐግን ከስሕቶም ንውግእ’ውን ም ሓድሽን ኪዳን......... 11
እንቲ ክእክቦም ክወጽእ ኢዩ፣ ቍጽሮም ድማ ከም ሑጻ ባሕ
ሪ ኢዩ። ኣብ ልዕሊ እቲ ግፍሒ ምድሪ ከኣ ወጹ፣ ንሰፈር እ 5 ዝርዝራዊ ትሕዝቶ’ዛ መጽሓፍ ...... 15
ቶም ቅዱሳትን ነታ ፍቕርቲ ከተማን የሩሳሌም ድማ ከበቡ።
ካብ ሰማይ ከኣ ሓዊ ወሪዱ በልዖም፣” ዝብል ፍረ ምርጫኦም ምዕራፍ ሓደ
ጋህ ኢሉ ንርእዮ ኣሎና። እቲ ንምህናጽ እታ ቤተ መቕደስ ዝተዋህበ
መልእኽቲ ................................... 17
መደምደምታ፣-
ኣብ መዕጸዊ ጽሑፍና ትንቢት ዘካርያስ፣ ሓደ ጽሓፊ ነቶም ምዕራፍ ክልተ
ብኣርእስታዊ መጽናዕቲ ከነጽንዓ እንደሊ ክልተ ኣገደስቲ ሓ እቲ ድሕሪ ምህናጽ ቤት መቕደስ
ሳባት ኣበርኪቶምልና ኣሎዉ። ዝመጾ ቃል....................................... 42
1. ነቲ ኣብ ትንቢት ዳኒኤል ንመጻኢ ዝተነግረ ትንቢታዊ
ቃል ፍጻመኡ ኣብዛ መጽሓፍ እዚኣ ተዋሂቡና ኣሎ።
ነብዪ ዳኒኤል መደብ ኣምላኽ ነዛ ዓለም እዚኣ ብመንጽር
ኣህዛብ ኢዩ ሂቡና ዘሎ። ነብዪ ዘካርያስ ከኣ ንመደብ
ኣምላኽ ብዘመን ኣህዛብ ብጠመተ እስራኤል ኢዩ ሂቡና
ዘሎ።
2. ንባሮት ኣምላኽ ኣብ ዕዮ ኣምላኾም፣ ነቲ ኣዝዩ ብሉጽ ዝ
ኾነ ዕዮ ብምሉእ ልቢ ንምዕያዩ ራእይን ምትብባዕ እት
ህብ መጽሓፍ ከኣ እያ።
እያሱ እቲ ሊቀ ኻህናትን ዘሩባቤል እቲ ምስለኔን እታ ብዘ
መኖም ዝነበረት መንግስትን፣ ነዚ ኣብዛ ትንቢት’ዚኣ ተዋሂቡ
ዘሎ ክብረት ኣይርኣይዎን፣ እንተዀነ ግና መደብ ኣምላኽ ን
70 3

መቕድም
ኣብዛ ሒዝናያ ዘሎና መጽሓፍ፣ እቲ ነብዪ ኣብቲ እዋኑ ኾይ
ኑ፣ ስለቲ ኣብ ቅድሚኡን ሽዑ ንሽዑን ዝቕጽልን ካብኡ ሓ
ሊፉ ኸኣ ንርሑቕ መጻኢ፡ ማለት መወዳእታ ታሪኽ ግዝኣት
ደቂ ሰባትን መጀመርታ ግዝኣት እቲ መሲህን ዝኾኑ ራእይን
ፍጻመ መልእኽቱን ሂቡና ኣሎ።
ትሕዝቶ እተን ቀዳሞት ሾሞንተ ምዕራፋት፣(1-8) ኣብቲ እዋ
ን ምህናጽ እታ ቤተ ምቕደስ ነቲ “ኣነ ብጽዮን ዓብዪ ቕንኢ
ቀኒአ ኣሎኹ” ብምባል ንእዋኑን ምስቲ ንመጻኢ ዝኾኖም ነ
ባሪ ተስፋ ዝሃቦም ቃል ምትብባዕ ሒዘን ኣለዋ።
ትሕዝቶ ምዕራፍ (9,10) ከኣ ነተን ቀጺለን ዝተንስአ፣ መ
ንግስታት ጽርኣውያን ብዘበን እስክንድር ዓብይን ብድሕሪኡ
ዝሰዓቡ ገዛእትን ኣለዉና፣፣ ኣብዚ መጀመርታ ናይቲ “ጾር ቃ
ል እግዚኣብሄር ኣብ ልዕሊ ሃገር ሓድራክን ደማስቆን ኣብ
ልዕሊ ጢሮስን ሲዶናን ከኣ ይዓርፍ” እናበለ ናይ ወዮ ኣዋጅ
ዝተነግረለን ኣሎና። ኣብኡ ከኣ’ዩ እቲ ዓብዪ ምንጋፍ ንህዝ
ቡ፣ “ኣነ ኣብ ዙርያኣ መካበብያ ሓዊ ክኾነላ፣ ኣብ ማእከላ
‘ውን ንኽብሪ ክኸውን’የ” ዝበሎ ተስፋ እተፈጸመሎም።
ናይቲ ዘመን እቲ ጸሓፍቲ ከም ዝሕብርዎ፣ እቲ ድሕሪ እስክ
ንድር ዓብዪ ኣብ ልዕሊ ይሁዳ ዝተንስአ ገዛኢ ኣንቲዮክስ
4ይ አፒፋኒ ዝብልዎ ኢዩ፣፣ መግዛእቱ ከኣ ንኣይሁድ እቲ ዝ
ጸልመተ እዋን ንመንፈሳውን ሃገራውን ታሪኾምን ህይወቶም
ን ምንባሩ ሓቢሮም ኣለው።
ኣብቲ እዋን እቲ ኸኣ’ዮም እቶም ስድራ ቤት መቃባውያን
ንናጽነቶም ዝተቓለስሉን ዝተዓወትሉን ሓያል ቃልሲ ዝተኻ
የደ። እቲ ብቐጻሊ ዘጋጥሞም ዝነበረ ተጻብኦታት ከኣ ክሳብ
ናብቲ ቀዳማይ ገጽ መግዛእቲ መንግስቲ ሮሜ ዝወደቐትሉ
ዘጠቓለለ’ዩ ዝነበረ።
ትሕዝቶ ምዕራፍ ዓሰርተ ሓደ (11)ከኣ እቲ ካብኡ ቀጺሉ ዝ
ተኽስተ ሕቡእ መዝገብ ናይ 400 ዓመታት ኣቢሉ ኣብ መ
ንጎ እቲ ናይ መወዳእታ መጽሓፍ ናይ ብሉይ ኪዳንን መጀ
መርታ ናይ ሓድሽ ኪዳንን ዝነበረ ግዜ’ዩ ዘሎና።
ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ሮሜ ከለዉ ኸኣ’ዮም፣ እቲ መዳርግ
ቲ ዘይብሉ ክፉእን ሕሱምን ስጕምቲ፣ ኣብ ልዕሊ እቲ ንም
4 69
ብሄር ሓደ፣ ስሙውን ሓደ ክኸውን ኢዩ፣” ዝብል ኣሎና። ነ
ዚ ከኣ’ዩ እቲ “በታ መዓልቲ እቲኣ ድማ ኣብ ቤት እግዚኣብ
ሄር ጐይታ ሰራዊት ከንኣናዊ ማለት መምለኽ ጣኦት ከቶ ኣ
ይክህሉን ኢዩ፣” ተባሂሉ ዘሎ።
ሽዑ ብጀካ እቲ ሓደ ኣምላኽ፣ ኣማልኽቲ ዝበሃሉ ኣይህልዉ
ን። ብጀካ እታ ሓንትን በይናን ናይ ኣምላኽ ዝኾነት ማሕ
በር ካልኦት ማሕበራት ኣይህልዋን። ኣብዚ እቲ ኣብ ዘሁ.
14፣21 “ግናኸ ኣነ ብሓቂ ህያው ኢየ፣ ብዘላ ምድሪ ኸኣ ብ
ኽብሪ እግዚኣብሄር ክትመልእ ኢያ፣” ዝበሎ ቃል ክፍጸም ኢ
ዩ።
ስለዚ እቶም ንመንግስቱ ዝወርስዋ ንሳቶም እቶም ዝቐደሶ
ም፣ ኣቱም ናይ ኣቦይ ብሩኻት ዝበሎም ብደሙ ዘንጽሆም ሰ
ባት ጥራይ’ዮም። እቲ ሽዑ ንኵሉ ዝርአን ዝስማዕን ከኣ “ቅ
ዱስ ንእግዚኣብሄር” ዝብል ጥራይ ኢዩ ክኸውን። ስለዚ እዚ
ኣቶም ብሓንቲ እምነት ዝሓበሩ ኣብታ ዝወርስዋ ብርኽቲ
መንግስቲ ኣምላኾም ሓቢሮም ብእልልታን ሓጐስን ንዘልኣለ
ም ኣለም ክነብሩ ኢዮም። ንሕና ከአ ዕዱማት ኢና! እቲ ቃ
ልን ደምን መንፈስን ይዕድሙና ኣለዉ።
5. እቲ ኣብ ማእከል እዚ ኵሉ በረኸት ዚኽሰት ዕልወት፣
ኣብ ጥ.17-19 “ክኸውን ድማ ኢዩ፣ ገለ ካብዞም ዓሌት ምድ
ሪ ነቲ ንጉስ ንእግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ክሰግዱሉ ናብ የ
ሩሳሌም እንተ ዘይደየቡ...፣ ዓሌት ግብጺ እንተ ዘይደየቡን ዘ
ይመጹን፣...ዝናም ኣይኪዘንምን ኢዩ። እዚ እቲ እግዚኣብሄር
ነቶም በዓል ዳስ ከብዕሉ ዘይድይቡ ኣህዛብ ዝቐጽዓሉ መዓት
ኢዩ፣፣ እዚ እቲ ቕጽዓት ግብጽን ቅጽዓት እቶም በዓል ዳስ ከ
ብዕሉ ዘይድይቡን ኵላቶም ኣህዝብ ኢየ።”
እዚ ኣብቲ እግዚእብሄር ብጽድቂ ዝገዝኣሉ ናይ በረኸት እዋ
ን፣ እዚ ኣብዚ እንርእዮ ዘሎና ተርእዮ ናይ “ዘይምእዛዝ፣” ከ
መይ ኢሉ ክኽሰት ይከኣል? ኢልና ክንሓትት ግቡእ ኢዩ።
እቶም ኣብ ምድሪ ዝጸንሑ እሞ ናብቲ ናይ ሽሕ ዓመት ግ
ዝኣት ጽድቂ ዝኣተው ሰባት፣ ከም ኵላቶም ንኣምላኽ ዝኣመ
ንዎን ዝደሓኑን ዝተቐደሱን ሰባት፣ ንቕድሚት ምግስጋስ ኮነ
ንድሕሪት ምምላስ ሰብ ምሉእ ምርጫ ኢዮም። ምስ እዚ
ኵሉ ኸኣ ባህርያዊ ነገር ኢዩ ክፈርዩን ክፋረዩን ክበዝሑን
ከኣ ኢዮም።
ሉን ኣብ ዓዓመት ክድይቡ ኢዮም፣፣” እዚኦም ንጐይታና የ
ሱስ ከም መድሓኒኦምን ኣምላኾምን ጐይትኦምን ዝተቐበል
ዎ ብስሙ ዝኣመኑ መሰል ውልድነት ዝተቐበሉ ኢዮም፣፣ ነዚ
ኣቶም ከኣ ኢዩ፣ “ኣቱም ናይ ኣቦይ ብሩኻት ንዑ፣ እቲ ካብ
ምስራት ዓለም እተዳ ለወልኩም መንግስቲ ውረሱ ዝብሎም
ማቴ. 25፣34፣፣ እዚኦም ምስቶም ከምኦም ካብቲ ብርቱዕ ጸበባ
ዝወጹ ኣይሁድ ሓደ ኣካል ኮይኖም ክሰግዱ ናብቲ በዓል ዳ
ስ ክድይቡ ኢዮም። እዚ በዓል እዚ ኣብ ነህ.8፣14-18 ኣሎ
ና።
3. እቲ ስግደትን ምኽባር በዓል ዳስን፣-
እዚ ብስግደት ዝተሰነየ ምኽባር በዓል ዳስ እዚ እንታይ ኢ
ዩ? እዚ ብዓል ዳስ ንደቂ እስራኤል ኣብቲ ኣጀማምርኡ
ሰለስተ ኣገደስቲ ነገራት ዝሓቘፈ ኢዩ ነይሩ። ዘጽ.23፣14-17
1) ሕሉፎም፣ ባርነቶምን ናጽነቶምን በረኸቶምን ዝዝክርሉ፣
2) ናይ ምስጋና ኣገልግሎት ዘቕርብሉ፣
3) ነቲ ዝመጽእ ዝተዓቍረሎም ሰናይ እናጠመቱ ዝባረኹሉ
ን ዝሕጐስሉን ናይ በረኸቶም ግዜ ኢዩ ዝነበረ።
ስለዚ ኣብቲ ሕሉፍ ናይ ደቂ እስራኤል ከምዚ ካብ ነበረ ነ
ዞም ሳላ እቲ ዝፈሰሰ ደም ገንሸል ካብ ድቕድቕ ጸልማት ና
ብ ፍጹም ብርሃን ዝተሳገሩ ደኣ ክንደይ ብሓጐስ ክሰግዱን
በዓሎም ሓንሳእ ንሓዋሩ ብእልልታ ከኽብርዎ ዘይግብኦምን?
በዚ ምኽንያት እዚ ኸኣ’ዮም በብዓመቱ ንስግደትን ምኽባር
ብዓል ዳስን ዝድይቡ።
4. እቲ ናይ ሽሕ ዓመት ሓጐስ ዘንጀርበቦ ቅዱስ ህይወትን
ስግደትን፣-
ኣብዚ ብመሰረት ዘካ.12፣10,11 ኵላ እታ ሃገር ብምልእታ፣ የ
ሩሳሌምን ይሁዳን ሰባን ንብረታን ንእግዚኣብሄር ኣምላኻ ዝ
ተቐደሰት ክትኸውን ኢያ። ነዚ ኸኣ ኢዩ ኣብ ጥ.20,21
“በታ መዓልቲ እቲኣ ኣብ ቃጽል ኣፍራስ ቅዱስ ንእግዚኣብሄ
ር ዝብል ክጸሓፍ ኢዩ። እቲ ኣብ ቤት እግዚኣብሄር ዘሎ ድ
ስትታት ከምቲ ኣብ ቅድሚ መሰውኢ ዘሎ ሒላባት ክኸውን
ኢዩ። ድስቲ ዘበለ ዅሉ ኣብ የሩሳሌምን ይሁዳን ንእግዚኣብ
ሄር ጐይታ ሰራዊት ክቕደስ ኢዩ። እቶም መስዋእቲ ዝስው
ኡ ዅላቶም ከኣ ክመጹ ኢዮም ካብኡ ወሲዶም ኣብኡ ከብ
ስሉ ኢዮም...፣፣” እዚ እቲ ኣብ 14፣9 “እግዚኣብሄር ከኣ ኣብ
ልዕሊ ዅላ ምድሪ ክነግስ ኢዩ፣ በታ መዓልቲ እቲኣ እግዚኣ
68
ድሓኖም ዝመጸ ሕያዋይ ጓሳ፣ ደሙ ኣባናን ኣብ ደቅናን ብ
ምባል ዝተሓሰምዎን ዝነጸግዎን ኣሕሊፎም ንሞት ዝሃብዎ
ን።
እተን ዝተረፋ ሰለስተ ምዕራፋት (12—14) ነዚ ናይ ሓድሽ
ኪዳን ዘበን ሰጊረን፣ ነቲ ኣብ ፍጻመ እቲ ሃገራዊ ታሪኽ እስ
ራኤልን እቲ ምሉእ ትጽቢት ደቂ ኣምላኽን ፍጥረትን ዝ
ኾነት ዘለኣለማዊት መንግስቲ ጐይታናን መድሓኒናን የሱስ
ክርስቶስ ዘማዕደወ ትሕዝቶ ሒዘን ኣለዋ።
ኣብዚ ከኣ’ዩ እቲ ካልኣይ ገጽ ናይ መንግስቲ ሮሜ፣ ምግላጽ
እቲ ሰብኣይ ዓመጻ፣ ማለት ጸረ-ክርስቶስ ዝገዝኣሉን ኣምላኽ
ኣብ ምዱብ እዋኑ ንምድሓን ህዝቡ ኢዱ ዝዝርግሓሉን ተ
መዝጊቡልና ዘሎ፣፣ ዘካ.12፣4,14፣12, 15 “በታ መዓልቲ እቲኣ
ንዅላቶም ኣፍራስ ብስምባድ ንዝውጥሕዎም ከኣ ብጽላለ ክ
ወቕዖም...ኢየ” ዝተባህለሉ ፍጻመ ክኸውን’ዩ። እዚ እቲ ብም
ልኣቱ ኣብ ራእ. 6፣1-20፣3 ተዋሂቡና ዘሎ’ዩ። እቲ ቀጺሉ ኣ
ብ ዘካ.14፣5ለ-11,16-21 ዘሎና ምስቲ ኣብ ራእ21፣1-5 ዘሎዎ
ምትሕሓዙ ምእንቲ ክንኽእል ነስተብህለሉ፣፣
በዚ መሰረት ከኣ ነቲ መወዳድርቲ ዘይብሉ ዘለኣለማዊ ክብረ
ት፣ እቲ ሃዋርያ ጳውሎስ ኣብ ሮሜ.8፣18-19 “ሃረርታ ፍጥረ
ት ነቲ ምግላጽ ደቂ ኣምላኽ ይጽበዮ ኣሎ እሞ ከምኡ ኸኣ
ኣነ ንስቓይ እዚ ዘመንዚ ነቲ ኣባና ክግለጽ ዝመጽእ ዘሎ ክ
ብሪ ከም ዘይመዓራረዮ እኣምን ኣሎኹ፣” ዝበሎ ክብረት ከይ
ሓልፈና ጥራይ ንጠቀቕን ልባትና ነዳሉን።
እቲ ነዚ ዓወት እዚ ውሕስነት ዝህብ ህይወት ከኣ ኣብ ህዝ
36፣25-28 ዘሎና ንጹር ተስፋ ንወንኖ። መስተንክር ዝኾነ
ምኽርን መኻርን ጥበብ ኣምላኽና ኣብኡ ኣሎና ክብሪ
ንስሙ ይኹን። ነዚ ኸኣ ኢዩ ኣብ ራእ22፣17 “እ ቲ
መንፈስን እታ መርዓትን ንዓ ይብሉ ኣለዉ። እቲ
ዝሰምዕውን ንዓ ይበል። ዝጸምአ ኸኣ ይምጻእ ዝደለየ‘ ውን
ማይ ህይወት ብኸምኡ ይውሰድ፣” ዝብል ህያው መሎኰታዊ
ዕድመ ተዋሂቡና ዘሎ።
5

መእተዊ
እቲ ነቢይን ዘመኑን
1 መንነቱ፣—
እዚ ጸሓፋይ ኣብ 1፣1 ሓቢሩልና ከም ዘሎ፣ ዘካርያስ ወዲ በ
ረክያ ወዲ ዒዶ ይብሃል። ኣብ መጽሓፍ እዝራ 5፣1, 6፣14
ተጠቒሱልና ከም ዘሎ’ውን፣ ዘካርያስ ዝብሃል ወዲ ዒዶ ነቢዪ
ምስ ነቢዪ ሃጌ ተዋሂቡና ኣሎ። ኣብ ነህ.12፣1-4,16 ሓደ ካ
ብቶም ምስ ዘሩባቤልን እያሱን ካብ ምርኮ ዝደየቡ ካህናት
ዒዶ፣ ካብ ዒዶ ዘካርያስ ዝተባህለ ካህን ኣሎና። እዚ ኸኣ ነ
ቢዪ ጥራይ ዘይኮነስ ካህን ካብ ዓሌት ካህናትን ነቢይን ከኣ
ኢዩ ዝነበረ።
ትርጕም ስሙ፡ ዘካርያስ ማለት “እግዚኣብሄር ይዝክር” ማለ
ት ኢዩ። እቲ ስም ኣቡኡ በረክያ ማለት “እግዚኣብሄር ይባ
ርኽ” ማለት ኢዩ። እቲ ስም ኣባሓጉኡ ዒዶ ማለት ከኣ እግ
ዚኣብሄር ዝመደቦ ግዜ” ማለት ኢዩ። ስለዚ እቲ ኣብ ኣስማ
ቶም ዘሎና ትርጕም ብሓባር ንባህሪ እቲ ዝተዋህቦ ትንቢት
ዝገልጽ፣ “እግዚኣብሄር ኣብ ምዱብ እዋኑ ንህዝቡ እናባረኸ
ክባርኽ” ዝብል ትሕዝቶ ኣሎዎ።
2 ዘመኑ፣-
ብኻልኣይቲ ዓመት ዳርዮስ ንጉስ ፋርስ በታ ሳምነይቲ ወር
ሒ ዝመጾ ቃል እግዚኣብሄር ምዃኑ እዋኑን ዘመኑን ሂቡና
ኣሎ። እዚ ኣብ ወርሒ ሕዳር 520 ቅ.ል.ክ ኣቢሉ ኢዩ። ክ
ልተ ወርሒ ድሕሪ እቲ ብነብዪ ሃጌ ዝተዋህበ ትንቢት ከኣ
ኢዩ።
3. ትሕዝቶ፣-
ትሕዝቶ ጽሑፋቱ ክልተ ክፍሊ ከም ዘሎዎ ንጹር ሓበረታ
ኣሎና። እቲ ቀዳማይ ክፋል ምዕራፍ (1-8) ዘሎ ኣነጺሩ ግዜ
ኡን እዋኑን ሂቡና ኣሎ። እቲ ካልኣይ ክፋል ምዕራፍ 9-14
ግና ጠመትኡ ንርሑቕ መጻኢ ብምንባሩ ዝተዋህበና ሓበረ
6 67
ሓደ ወሰን ሰማይ ካብ ኣርባዕቲኡ መኣዝን ንፋሳት ክእክብ
ዎም ኢዮም፣” ዝብል ቃል ኣሎና።
ካልኣይ፣- እቶም ካብ ኣህዛብ ከም ኣባጊዕ ዝመሰሎም፣ “ኵሎ
ም ኣህዛብ ድማ ኣብ ቅድሚኡ ይእከቡ። ንሱ ከኣ ጓሳ ነባጊ
ዕ ካብ ኣጣል ከም ዝፈላልየን ካብ ንሓድሕዶም ይፈላልዮ
ም። ነተን ኣባጊዕ ኣብ የማኑ ነተን ኣጣል ኣብ ጸጋሙ የቑ
መን። ሽዑ እቲ ንጉስ ኣብ የማኑ ንዘለዉ ኣቱም ናይ ኣቦይ
ብሩኻት ንዑ፣ እቲ ካብ ምስራት ዓለም እተዳለወልኩም መን
ግስቲ ውረሱ፣” ይብሎም። “ድሕርዚ ኣብ ጸጋሙ ንዘለዉ ይ
ብሎም፣ ኣቱም ርጕማት ካባይ ርሓቑ፣ ናብቲ ንሰይጣንን ን
መላእኽቱን እተዳለወ ናይ ዘልኣለም ሓዊ ይብሎም።”
እቲ መደምደምታ ናይ ኵላቶም ከኣ ከምዚ ኣብ ማቴ.25፣46
ተዋሂቡና ዘሎ፣ “እዚኣቶኦም ናብ ናይ ዘልኣለም ስቓይ፣
ጻድቃን ግና ናብ ናይ ዘልኣለም ህይወት ክኸዱ ኢዮም፣” ዝ
ብል መወዳእታ ዅሉ ነገር ኣሎና።
ሕጂ እቲ ኣብዛ ሻምነይቲ ክፋል ተዋሂቡና ዘሎ ስእሊ ናይ
ታ ዘመን እቲኣ ክንርኢ፣፣
1. ኣጀማምርኣ፣-
ኣብ ራእ.19፣14 “ሰማይ ከኣ ተኸፊቱ ርኤኹ፣፣ እንሆ ድማ ኣ
ምበላይ ፈረስ እቲ ተቐሚጥዎ ዘሎ ኸኣ እሙንን ሓቀኛን ይ
ብሃል፣ ብጽድቂ’ውን ኢዩ ዝዳንን ዝዋጋኣን።...ኣብ ሰማይ ዘ
ለዉ ሰራዊት ከኣ ጻዕዳን ጽሩይን ሻሽ ተኺዲኖም ኣብ ኣ
ምበሌታት ኣፍራስ ተቐሚጦም ሰዓብ ዎ፣” ይብለና።
እቲ መንነት ናይቶም ዝስዕብዎ ኣብ ራእ.19፣5-14, 20፣4-6
ተዋሂቡና ከም ዘሎ፣ ኣካል ናይታ መርዓት እቲ ገንሸል ብን
ዝበለ ጻዕዳ ሻሽ ጽሩይ ክዳን ዝተኸድኑ፣ እዚ ጽድቂ እቶም
ቅዱሳት ኢዩ ዝተባህለሉ፣ እቶም ናይ ክብሪ ሰማያዊ ስጋ ዝ
ለበሱ ኢዮም። እዚ እቲ ኣብ 1ቈረ15፣40-58 “ ከምቲ ምስሊ
እቲ መሬታዊ ዝለበስና፣ ምስሊ እቲ ሰማያዊ ድማ ክንለብስ
ኢና፣” ተባሂሉልና ኣሎ ፣፣ ነዚ ኸኣ ኢዩ ጐይታና የሱስ ኣብ
ማቴ22፣30 “ኣብ ትንሳኤስ ከም መላእኽቲ ኣምላኽ ኣብ ሰማ
ይ ኢዮም፣” ዝበለ።
2. እቶም ኣብ ምድሪ ዝጸንሑ፣-
ኣብ ጥ.16 “ክኸውን ድማ ኢዩ፣ ካብቶም ኣንጻር የሩሳሌም
መጺኦም ዝነበሩ ዅሎም ኣህዛብ ዝተረፉ ዘበሉ ዅላቶም ንን
ጉስ፣ ንእግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ክሰግዱ ብዓል ዳስ ከብዕ
ላቑ ይሁዳ ብልቦም እቶም ኣብ የሩሳሌም ዝነብሩ ብጐይታ
ሰራዊት ኣምላኾም ሓይለይ ኢዩ፣ ክብሉ ኢዮም፣” ምዕራፍ
12፣5 ዝተባህለልና ክኸውን’ዩ።
ስለዚ ይሁዳ ንየሩሳሌም ክዋግኣ ኢዩ፣ ዝብል ዘሎ ነቶም ንየ
ሩሳሌም ስዒሮም ዝሕዝዋን ኣብ ማእከላ ዘመትኣ ክማቐሉ
ኢዮም ንዝተባህለሎም ኣህዛብ ስዒሮም፣ ድርብን ዕጽፍን ም
ርኮ፣ ምስቲ ካብታ ከተማ ዝዝመትን እቲ ካብ ካልኦም ዘም
ጽእዎን ዘመተ ዅሉ ኢዩ ንደቂ ይሁዳ ክኸውን። እቲ ኣብ
ቶም ጸላእቲ ህዝቢ ኣምላኽ ዝወርድ መዓት ከኣ፣ በቲ ኣብቶ
ም ነቲ ወራር ዝሓገዝዎም መጽዓኛታቶም ዝወርድ ቅጽዓት
ይስነ። እዚ እቲ ኣብ ጥ.15 “እታ ንፈረስን ንበቕልን ንገመል
ን ንኣድግን ነቶም ኣብቲ ሰፈር ዘለዉ ዅላቶም እንስሳታት
እትወቅዕ መዓት ከምዛ መዓት እዚኣ ክትከውን ኢያ፣” ብምባ
ል ሓቢሩና ኣሎ። እዚ እቲ ሕነ ሕዝቡ ዝፈድየሉ ፍዳ ክኸ
ውን’ዩ።
8. ጥ.16-21 እቲ ሻምናይ ክፋል ናይቲ ካልኣይ ጾር ቃል
እግዚኣብሄር
ኣብዚ እቲ ባህሪ ናይቲ ናይ ሽሕ ዓመት ግዝኣት እቲ መሲህ
ኢዩ ዘሎና። እቶም ነታ ዘመን እቲኣ ዝወርሱዋ ሰባት እን
ታዎት ኢዮም? ጐይታና የሱስ ነዚ ሕቶና ባዕሉ ኣብ ማቴ.
24፣31, 25፣31-40 ዝሃቦ መልሲ ኣሎና።
ብመሰረት እቲ ኣብዘን ጥቕስታት ተዋሂቡና ዘሎ፣-
ሓደ፣- እቶም ህዝበይን ናተይን ዝብሎም ሕሩያቱ ኣለዉና፣፣
እዚኣቶም እቲ ንጹር ስእሎም ኣብ ኢሳ.59፣20,21 ኣሎና።
“ንጽዮን ነቶም ካብ ምዕላዎም ናብ ያእቆብ ዝምለሱ ተበጃዊ
ክመጽእ ኢዩ፣ ይብል እግዚኣብሄር።...እቲ ኣባኻ ዘሎ መንፈ
ሰይን እተን ኣብ ኣፍካ ዘንበርክወን ቃላተይን ካብ ኣፍካ ወ
ይስ ካብ ኣፍ ደቅኻ ወይ ካብ ኣፍ ደቂ ደቅኻ ካብ ሕጂ ክ
ሳዕ ዘልኣለም ኣይክርሕቕን ኢዩ ይብል እግዚኣብሄር፣” ዝብ
ል ቃል ኣሎና።
ነዚ ከኣ ኢዩ ኣብ ሮሜ.11፣26,27 “...ተበጃዊ ካብ ጽዮን ክ
መጽእ ኢዩ፣ ካብ ያእቆብ ከኣ ረሲእነት ከርሕቕ ኢዩ፣ ሓጢ
ኣቶም ምስ ኣርሓቕኩ፣ ኪዳነይ ምሳታቶም እዚ ክኸውን ኢዩ
ዝበሎ፣ ብዘሎ እስራኤል ክድሕን ኢዩ፣” ተባሂልሎም ኣሎ።
ስለዚ እዛ ጥቕሲ “ንመላእኽቱ ኸኣ ብብርቱዕ ደሃይ መለኸት
ክልእኮም፣ ነቶም ሕሩያቱ ካብቲ ሓደ ወሰን ሰማይ ክሳዕ እቲ
66
ታ ናይ ግዜ የብሉን።
እቲ ኣብ ቀዳማይ ክፋል ጽሑፋቱ ሰፊሩልና ዘሎ ገጸ-ባህርያ
ት፣ ነቲ ሽዑ ኣብ እዋኑ ዝተፈጸመ ብቂሮስ ንጉስ ፋርስ፣ ኣብ
ኵላ መንግስቱ ብቓልን ብጽሑፍን ዝተዋህበ ትእዛዝ፣ “ቂሮስ
ንጉስ ፋርስ ከምዚ ይብል፣ እግዚኣብሄር ኣምላኽ ሰማይ…ኣብ
ታ ኣብ ይሁዳ ዘላ የሩሳሌም ቤት ክሰርሓሉ ኣዘዘኒ፣፣ ዝኾነ
ይኹን ካብ ህዝቡ ኣብ ማእከልኩም ዘሎ ኸኣ ኣምላኹ ምስ
ኡ ይኹን። ነቲ ኣብ የሩሳሌም ዝነብር ኣምላኸ፣ ንእግዚኣብሄ
ር ኣምላኽ እስራኤል፣ ቤት ክሰርሓሉ ናብታ ኣብ ይሁዳ ዘላ
የሩሳሌም ይደይብ፣” ዝብል ኣዋጅ ብስራት ዝተዋህቦም ኣብ
እዝ1፣1-4, 2፣1 ...ኣሎና።
ኣብዚ እቶም ንምስራሕ ቤት ኣምላኾም ዝተመልሱ ሰባት፣ ኣ
ርብዓን ክልተን ሽሕን ሰለስተ ሚእትን ሰላሳን ብዘይ ገላውኦ
ምን ኣግራዶምን’ዮም። እዚ እቲ ቀዳማይ ተስፋ ምምላስ ካ
ብ ምርኮን ምድሓኖምን ኢዩ ዝነበረ።
ሽዑኡ ኸኣ’ዩ ንምብራዝ እቲ ንጹህ ኣምልኾ ጕልቡብ ውዲ
ት እቲ ጸላኢ ዝተርአ፣፣ እዚ ኣብ እዝ.4፣1-2 “እቶም ጸላእቲ
ይሁዳን ብንያምን ከኣ፣ እቶም ተማሪኾም ዝነበሩ፣ ንእግዚኣብ
ሄር ኣምላኽ እስራኤል መቕደስ ከም ዝሰርሕሉ ምስ ሰምዑ፣
…ንሕና ኸኣ ከማኻትኩም ኣምላኽኩም ንደሊ ኣሎና፣…ምሳ
ኻትኩም ክንሰርሕ ንደሊ ኣሎና ዝበልዎም።” እቲ ዝሃብዎም
መልሲ “ንሕናስ...በይንና ንእግዚኣብሄር ኣምላኽ እስራኤል ደ
ኣ ንሰርሓሉ እምበር፣ ንስኻትኩም ምሳና ዄንኩም ንኣምላኽና
ቤት ክትሰርሕሉ ኣይግብኣኩምን ኢዩ በልዎም።” እቶም ጸላ
እቶም ዘርኣይዎ ግብረ መልሲ ከኣ፣ “ሽዑ እቶም ህዝቢ እታ
ሃገር ኢድ ህዝቢ ኣይሁድ ኣዳኸሙ፣ ከይሰርሑ ድማ ኣፈራ
ርህዎም። ነቲ ምኽሮም ከፍርሱ ድማ መኻሮ ተሻየጥሎም።”
ኣብዚ ኸኣ’ዮም ብግሁድን ብስውርን ውዲት ዝኣለሙን ተግ
ባራት ኣቦኦም ዲያብሎስ’ውን ዝፈጸሙን። በዝን ከምዚን ከኣ
ኢዩ እቲ ዕዮ ቤት መቕደስ ንዓሰርተ ሓሙሽተ ዓመት ዝተ
ጎናደበ።
እቶም በዚ ተስፋ ዝቘረጹ ህዝቢ ኣምላኽ ከኣ ሽዑ’ዮም “እቲ
ግዜ ቤት እግዚኣብሄር እትስርሓሉ ኣይበጽሐን፣” ብምባል ል
ቦም ናብ መነባብርኦም ጥራይ ዝዘንበለ። ኣብዚ ኸኣ’ዩ “እዛ
ቤት እዚኣ ዖንያ ኸላስ፣ ንስኻትኩም ኣብ ስሉም ኣባይትኹም
ክትነብሩዶ ግዜኹም’ዩ፣ ዝብል ቃል እግዚኣብሄር ብኢድ ነብ
ዪ ሃጌ መጾም፣” ዝብል ኣብ ሃጌ.1፣1-4 ዘሎና። ኣብቲ እዋን
7
እቲ ኸኣ’ዩ እቲ ቀዳማይ ክፋል ቃል ናይ ነብዪ ዘካርያስ፣
1፣3 “እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ከምዚ ይብል ኣሎ፣ ናባይ
ተመለሱ ይብል እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት፣ ኣነ ኸኣ ናባ
ኻትኩም ክምለስ’የ ይብል እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ኢ
ልካ ንገሮም” ዝተባህለሉ።
እዚ ኣብ ታሪኽ እስራኤል እቲ ኣዝዩ ኣገዳሲ ዝኾነ ፍጻመ
ኢዩ። እቲ ተስፋ ምምጻእ ናይቲ መሲህ ብመገዲ እዚ ህዝ
ቢ’ዝን እዛ ሃገር’ዚኣን እኳ እንተ ተዋህበ፣ እቲ ህዝብን ሃገሩ
ንሲ ኣብ መቓብር ናይ ምርኮ’ዮም ተቐቢሮም ዝነበሩ። እዚ
እቲ ብነቢዪ ህዝቅኤል ዝተዋህበ ተስፋ ህዝ.37፣12,13 “…እን
ሆ፣ ኣነ መቓብራትኩም ክኸፍት፣ ኣቱም ህዝበይ ካብ መቓብ
ራትኩም ድማ ከውጽኣኩም፣ ናብ ሃገር እስራኤል’ውን ከእት
ወኩም’የ” ዝብል ተስፋ ብኽፊሉ ዝተፈጸመሎም።
እቲ ብተኣምራታዊ ኢድ ኣምላኽ ዝተደረኸ ቂሮስ ንጉስ ፋ
ርስ ከኣ፣ ኣብ ኵላ መንግስቱ ነቲ ኣብ የሩሳሌም ዝነብር ኣ
ምላኽ፣ ንእግዚኣብሄር ኣምላኽ እስራኤል ቤት ክሰርሓሉ ናብ
ታ ኣብ ይሁዳ ዘላ የሩሳሌም ይደይብ፣ ኢሉ ምስ ኣውጀ ከ
ኣ’ዮም እዞም ቍንጣሮ ኣይሁድ ብዓብዪ ድልየትን ሃንቀው
ታን ዝተመልሱ። እዚ ኸኣ ሃገራዊ ትንሳኤ ካብ ሞት’ዩ ዝነ
በረ። ኣብዚ ከኣ’ዩ እቲ ተስፋ፣ “…ነቲ ንምብራህ ኣህዛብ ብር
ሃን፣ ንህዝብኻ እስራኤል‘ውን ክብረት ምእንቲ ክኸውን፣ ኣብ
ቅድሚ ዅሉ ህዝቢ ዘዳለኻዮ ምድሓን…፣”ሉቃ2፣29-32 ዝተ
ባህለሉ መሲህ ንምምጻኡ ዝከኣል ዝኾነ። ኣብዚ ከኣ’ዩ እቲ
ኣሰር ኣብ መንጐ እቲ ቀዳማይን ካልኣይን ክፋል ትንቢት
ዘካርያስ ዘሎ ፍልልይ ዝርአ።
ኣብቲ ቀዳምይ ክፍሊ ናይ ትንቢቱ ነቶም ህዝቢ ከም ሃገር
ናብቲ ንኣታቶም ኣዚዩ ኣገዳሲ ዝኾነ፣ “ምህናጽ ቤተ መቕደ
ስ” ከጠምቶም ከሎ፣ ኣብቲ ካልኣይ ክፍሊ ግና ናብቲ ብርሑ
ቕ ዝርአ ምምጻእ እታ ዘለኣለማዊት መንግስቲ ናይቲ መሲ
ህን ዘለኣለማዊ ተስፋኦምን’ዩ ዘጠመ ቶም።
እቲ ንጹር መልእኽቲ’ዛ መጽሓፍ
እቲ ንጹር መልእኽታን ትሕዝቶኣን ንምድህሳሱ እቲ ነቢዪ
ምስቶም ቤት መቕደስ ዝሃንጹ ሃነጽቲ ዝተተሓዘ ምዃኑ ክን
ግንዘቦ ከድልየና’ዩ። እቲ ብጠመተ ታሪኽ ድኹምን ዘይጠቅ
ምን ዝተናዕቀን ዝመስል ዳግማይ ምህናጽ እታ ቤተ መቕደ
8 65
ሳዕ ደገ ዅርናዕ፣ ካብ ግምቢ ሃናንኤል ድማ ክሳዕ መጽመቝ
ንጉስ ኣብ ቦትኣ ክትነብር ኢያ።” ኣብዚ እተን ኣብ ዙርያኣ
ዘለዋ ኣብ ሰጣሕ ጐልጐል ክድኮና ከለዋ ንሳ ንበይና ልዕል
ክትብል’ያ። እቲ ኣብ ጥ.8 “...ህያው ማያት ካብ የሩሳሌም፣.
.. ናብ ምብራቓዊ ባሕሪ...ናብ ምዕራባዊ ባሕሪ ኣቢሉ ክወጽ
እ ኢዩ፣ ብሓጋይን ብኽረምትን ክህሉ ኢዩ፣” ከም ዝተባህለሉ
ብቐሊሉ ክውሕዝ ከም ዝኽእል ይሕብረና።
ስለዚ የሩሳሌም ማእከል እዚ ዅሉ በረኸት ካብ ኮነት እቲ ኣ
ብ ጥ.11 ዘሎና “...ድሕሪዚ ድማ መርገም ኣይኪኸውንን ኢ
ዩ፣ የሩሳሌም’ውን ሃዲኣ ክትነብር ኢያ፣” ዝተባህለልና ብምኽ
ንያት እቲ ንጉስ ጽድቂ፣ ቅሳነትን ዕረፍትን ምዃኑ በሪሁ
ይርአ። ስለዚ እቲ ኣብ ኢሳ.11፣6-9 “...ከምቲ ማያት ንመዓ
ሙቕ ባሕሪ ዘጐልብቦ፣ ምድሪ ብፍልጠት እግዚኣብሄር ክት
መልእ ኢያ እሞ፣ ኣብ ኵሉ እቲ ቅዱስ ከረነይ ሓደ እኳ ጕ
ድኣት ዝገብር ኣይክህሉን ኢዩ፣” ዝብል ቃል ክፍጸም ኢዩ።
ተወሳኺውን ኣብ ኣሞ.9፣13-15 ኣሎና ነንብቦ።
7. 14፣12-15 እቲ ሻብዓይ ክፍሊ ናይቲ ካልኣይ ጾር ቃል
እግዚኣብሄር
እዚ ኣብ ጥ.12,13 ዘሎና መቕጻዕቲ ምስቲ ኣብ ጥ.1-3 ዝረ
አናዮ ዕንወት ኣብ ልዕሊ እቶም ንየሩሳሌም ንምውራር ዝመ
ጹ ዝፍጸም ኢዩ፣፣ እቲ ኣብዚ ፍጻመ’ዚ እንርእዮ ተርእዮ፣
እግዚኣብሄር ንህዝቡ ባዕሉ ክዋግኣሎም ምኻኑ ኢዩ።
እቲ ስእሊ ናይቲ ኣብቶም ጸላእቶም ዘውርዶ መዓት፣-
“በእጋሮም ደው ኢሎም ከለዉ ስግኦም ኪምሽምሽ፣
ኣዒንቶም ኣብ ጕድጓደን ኪምሽምሻ፣
ልሳኖም ድማ ኣብ ኣፎም ክትምሽምሽ፣
ዓብዪ ዕግርግር ከተንስኣሎም፣
ኢድ ሓድሕዶም ኣብ ልዕሊ ብጻዩ ከልዕሉ” ኢዮም።
እዚ ኣብ ጥ.14 “ይሁዳ ድማ ንየሩሳሌም ክዋግኣ ኢዩ፣ ሃብቲ
እቶም ኣብ ዙርያኣ ዘለዉ ዅሎም ኣህዛብ፣ ኣዝዩ ብዙሕ ወር
ቅን ብሩርን ክዳውንትን ክድለብ ኢዩ፣” ዝብል ዘሎ ምስቲ ኣ
ብ ጥ.1 “...ዘመተኺ ኸኣ ኣብ ማእከልኪ ክምቀል ኢዩ፣” ዝበ
ሎ ኢና ከነተሓሕዞ።
ሳዕቤን ናይቲ ኣብ ጥ.2 ዝርአ፣ ንየሩሳሌም ዘጋጥማ ውድቀት
ን ብዝበዛን ነውርን ምርኮን፣ ምስቲ ኣብ ጥ.3 “ሽዑ እግዚኣብ
ሄር ክወጽእ፣...ነቶም ኣህዛብ ክዋግኦም” ዝብል ዘሎ፣ ሽዑ “ሓ
6. ጥ.9-11 እቲ ሻድሻይ ክፋል ናይቲ ካልኣይ ጾር ቃል
ኣምላኽ
ኣብቲ ናይ ጐይታ የሱስ ሽሕ ዓመት ግዝኣቱ፡ የሩሳሌም ማ
እከል ኵሉ በረኸትን ሕግን ስርዓትን ሓይልን ክትኸውን
እያ።
ማእከል ኵሉ በረኸት፣-
እቲ ዝውሕዝ ህያው ማይ፣ እዚ እቲ ኣብ ዮኤ3፣18 “በታ መ
ዓልቲ እቲኣ ክኸውን ኢዩ፣ እኽራን ኩልዒ ወይኒ ክነትዑ ኵ
ርባታት ድማ ጸባ ከውሕዙ፣ ካብ ኵሉ ርባታት ይሁዳ ኸኣ
ማይ ጃሕጃሕ ክብል ኢዩ። ካብ ቤት እግዚኣብሄርውን ዓይኒ
ማይ ክፍልፍል፣ ንለሰ ሽጢም ድማ ከስትያ ኢዩ።” ማያቱ ካ
ብቲ መቕደስ ኢዩ ዝፍልፍል እሞ፣ ኣብ ወወርሒ ሓድሽ ፍ
ረ ክፈሪ፣ ፍረታቱ ንመግቢ ኣቝጽልቱ ድማ ንመድሃኒት ክ
ኸውን ኢዩ።” እዚ ኣብ ራእ 22፣2 ተነቢሩልና ዘሎ በረኸት
ኢዩ።
ማኣከል ፍትሕን ስርዓትን፣-
ግዝኣት እቲ ንጉሳ፣- ጥ.9 “እግዚኣብሄር ከኣ ኣብ ልዕሊ ኵላ
ምድሪ ክነግስ ኢዩ፣ በታ መዓልቲ እቲኣ እግዚኣብሄር ሓደ፣
ስሙውን ሓደ ክኸውን ኢዩ።” ነዚ ኸኣ ኢዩ ኣብ ኢሳ.54፣5
“...ስሙ እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ኢዩ፣ ንሱ ኣምላኽ ኵ
ሉ ምድሪውን ይበሃል፣” ዝበሎ። ስለዚ ንዅሉ ዝመልኽ ጻድ
ቂ መላኺ ኢዩ።
ምሕደራኡ፣
ስርዓቱ ስርዓት ጽድቅን ቅድስናን ኢዩ። “...ዓይኑ ከም እትር
እዮ ኣይክፈርድን፣ እዝኑ ኸም እትሰምዖ ኸኣ ኣይክብይንን
ኢዩ፣፣ ግናኸ ንድኻታት ብጽድቂ ክዳኒ፣ ነቶም ዓቃላት ምድ
ሪ ኸኣ ብቕንዕና ክብይን፣ ብበትሪ ኣፉ ንምድሪ ክወቕዓ፣ ብ
መንፈስ ከናፍሩ ድማ ንረሲኣን ክቐትሎም ኢዩ። ጽድቂ ኸ
ኣ ቅናት ሕቝኡ፣ እምነት’ውን ማዕጥቘ ምሕኵልቱ ክኸውን
ኢዩ፣” ኢሳ.11፣3-5 ዝተባህለሉ ቃል ኣሎና።
ሓይላ፣ ርእስን ማእከል ኵለን ሃገራት ዓለም፣-
ኣብ ጥ.10 “ኵላ እታ ሃገር ካብ ጌባዕ ክሳዕ ሪሞን ደቡብ የ
ሩሳሌም ናብ ጐልጐል ክትልወጥ እያ። የሩሳሌም ከኣ ልዕል
ክትብል፣ ካብ ደገ ብንያም ክሳዕ እቲ ቦታ ቐዳመይቲ ደገ ክ
64
ስ፡ ብውሽጡ ዝሓዞ ኣዚዩ ዓቢዪን ኣገዳስን ዝኾነ ትሕዝቶ
ወይ ራእይ ናይ ብሉይ ኪዳን ንሓድሽ ኪዳን ነይርዎ’ዩ።
እቲ ነቢዪ ኣብቲ እቶም ሃነጽቲ እታ ቤተ መቕደስ ዝዓይዎ
ዕዮ ዘማዕደዎ፣ ብማዕዶ ዝተራእዮ ራእይ ንዝመጽእ ዘበናት
ዝተዓቝረ ዓቢዪ ነገር ከም ዘሎ ርእይዎን ነጊርዎን ኣሎ።
እቲ መልእኽቱ ፍሉይ ብዛዕባ ምንጋስ እግዚኣብሄር ኣምላኽ
ኣብዛ ምድርና’ዩ ዝነበረ።
ኣብቲ ነቶም ሃነጽቲ ዝሃቦ መልእኽቱ ዝርአ ስእሊ ከኣ፣ ኣብ
ማእከል እቲ በሪሁ ዝርአ ድኽነቶምን ተስፋ ምቝራጾምን ም
ስናይ እምነት ምጕዳልን መንፈሳዊ ድኻሞምን፣ ናይቲ ወት
ሩ ዝቋመቶምን ዝባርኾምን ተግባራቱ ከኣ ዘየቋርጽ፣ “ራእይ
ናይ እግዚኣብሄር ኣምላኾምን’ዩ ዝነበረ።”
እዚ ከኣ’ዩ ኣብቲ ኣብ ምዕራፍ 1፣7-21 ዘሎ “…እቲ ኣብ ማ
እከል ኣእዋም ጸጾ ደው ኢሉ ዝነበረ ሰብኣይ፣…ዎ እግዚኣብ
ሄር ጐይታ ሰራዊት፣ ነዘን በተን ሰብዓ ዓመት እተቘጣዕካየን
የሩሳሌምን ከተማታት ይሁዳን ክሳዕ መኣዝ ኢኻ ዘይትምሕ
ረን? ኢሉ መለሰ። እግዚኣብሄር ነቲ ምሳይ ዝዛረብ ዝነበረ
መልኣኽ ብጽቡቕ ቃላት ብዘጸናንዕ ቃላትን መለሰሉ።…እግ
ዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊትሲ፣ ኣነ ብየሩሳሌምን ብጽዮንን ዓብ
ዪ ቕንኣት ቀኒአ ኣሎኹ፣…ነቶም ሃዲኦም ዘለዉ ኣህዛብ ኣዝ
የ ኾርየሎም ኣሎኹ፣ ይብል ኣሎ ኢልካ ኣውጅ በለኒ። ስለ
ዚ ኸኣ እግዚኣብሄር፣ ኣነ ብምሕረት ናብ የሩሳሌም እምለስ
ኣሎኹ ይብል ኣሎ፣ ቤተይ ኣብኣ ኽትስራሕ’ያ፣ ገመድ መለ
ክዒ ኣብ ልዕሊ የሩሳሌም ክዝርጋሕ’ዩ ይብል እግዚኣብሄር
…፣” ዝብል መስተንክር ዝኾነ ናይ ርሑቕን ቀረባን ተስፋ ዘ
ሎዎ ቃላት ዝሃቦም። እቲ ፍጻመ ናይዚ ከኣ ብምልኣቱ ሓን
ሳብ ንሓዋሩ ከምቲ ኣብ 14፣12-15 ተነቢሩ ዘሎ ኣብ ግዜኡ
ክፍጸም’ዩ።
እዚ እቲ መሰረታዊ ትሕዝቶ መልእኽቲ ዘካርያስ ንህዝቡ ኮ
ይኑ፡ ኣብኡ ዝርአ ግሉጽ ትምህርቲ’ውን ኣሎና። እዚ ከኣ እ
ቲ ኣብቲ ህዝቡ ክርአ ዝነበሮ ኣዝዩ ኣድላዪ ዝኾነ፣ ናይ ምእ
ማንን ገዛእ ርእስኻ ምውፋይን ካብ ሓጢኣትካ ምንጻህን መ
ወዳእታኡ ኸኣ እቲ ፍጻመ ናይ ዕላማኡ ንካልኦት ንበረኸት
ምዃንን ኢዩ ዝነበረ።
እታ እንኮ መገዲ ንዅሉ በረኸት ከኣ ንሳ እታ ናብኡ ምም
ላሶምን ምእዛዞምን ጥራይ’ያ ዝነበረት። እግዚኣብሄር ኣብ ዝ
ፋኑ ኣሎ፣ ወትሩ ንኹሉ ይጥምቶን ይዓይን ይባርኽን ኣሎ፣፣
9
ነዚ ከኣ’ዩ ዳዊት ኣብ መዝ.33፣13-15“ እግዚኣብሄር ካብ ሰማ
ያት የማዕዱ ንዅሎም ደቂ ሰብ ይጥምቶም፣ እቲ ልቢ ዅላ
ቶም ዝሰርሐ ተግባር ዅላቶም ከኣ ዘስተብህልሲ ንሱ ነቶም
ኣብ ምድሪ ዝነብሩ ዅሎም ካብ ቦታ ማሕደሩ ይምልከቶ
ም’ዩ፣” ዝበለ።
በዚ ኸኣ ንሕና ደቂ ሰባት ናብ ኣምላኽ ምስ እንምለስን ን
ፍቓዱ ሕራይ ምስ እንብልን ጥራይ ኢና በረኸቱን ምሕረቱ
ን ክንካፈል እንኽእል። ነዚ ኵላትና ዕዱማት ኢና እሞ ኣይ
ንእበዮ!!!
ነባሪ ትሕዝቶ እዛ መጽሓፍ፣-
እዛ መጽሓፍ ትንቢት እዚኣ እቲ ዓቝራቶ ዘላ ትሕዝቶ ብ
ዓቢኡ ዘይተፈጸመ ነገራት ኮይኑ፣ ብንጹር ንኣናን ንህዝቡን
ንህዝብታትን ዓሌታትን መንግስታትን ዓለምና ዝብሎ ኣሎ
ዎ። ምኽንያቱ እግዚኣብሄር ኣምላኽ እስራኤላውያን ጥራይ
ዘይኰነስ ኣምላኽ ኵላቶም ኣህዛብ’ውን ኢዩ። ነዚ ከኣ’ዩ ኣብ
መጽሓፍ መዝሙር 22፣27,28 “ወሰን ምድሪ ኩሎም ንእግዚ
ኣብሄር ክዝክርዎን ክምለስዎን፣ ብዘለዉ ነገድ ኣህዛብ’ውን ኣ
ብ ቅድሜኡ ክሰግዱ’ዮም። መንግስቲ ናይ እግዚኣብሄር ኢ
ያ እሞ፣ ንሱ’ውን ኣብ ኣህዛብ ክጕይተት ኢዩ” ዝበለ። ኣብ
ዳን.7፣14 “ኵላቶም ኣህዛብን ወገናትን ቋንቋታትን ከገልግል
ዎስ ግዝኣትን ክብርን መንግስትን ንእኡ ተዋህበ። ግዝኣቱ
ዘይሓልፍ ዘለኣለማዊ ግዝኣት’ዩ፣ መንግስቱ‘ውን ከቶ ኣይክት
ጠፍእን’ያ” ዝተባህለልና።
ኣብታ ፍጻመ ኵሉ ትንቢት ዝኾነት መጽሓፍ፣ ራእ.11፣15
“…ኣብ ሰማይ ከኣ መንግስቲ ዓለም ናይ ኣምላኽናን ናይቲ
ቕቡኡን ዀይና’ያ እሞ ንዘልኣለም ክነግስ’ዩ ዝብል ዓው ዝበ
ለ ድምጽታት ኮነ” ዝብል ክፍጸም ዘለዎ ቃል ትንቢት ኣሎ
ና።
እዚ ቃል ትንቢት’ዚ ንማሕበሩ ዝብሎዶ ኣለዎ? እወ ኣለ
ዎ። እቲ ቀንዲ ምስጢር ህላወኣ ኣብዛ ዓለም እዚኣ፣ ንሓደን
ንጹርን ዕላማ ምዃኑ ባዕሉ እቲ ቃል ኣብሪሁዎ ኣሎ። ነዚዶ
ኣይኰነን ነቶም ሃዋርያት ኣብ ማቴ.28፣19,20 “ስለዚ ኪዱ ን
ኹሎም ኣህዛብ ብስም ኣቦን ወድን መንፈስ ቅዱስን እናኣጥ
መቕኩም፣ ዝኣዘዝኩኹም ኵሉ ክሕልው ከኣ እናመሃርኩም
ደቀ መዛሙርቲ ግበርዎም፣ እንሆ ድማ ኣነ ክሳዕ መወዳእታ
10
2) ጥ.6-8 እቲ በታ መዓልቲ እቲኣ ኣብ ፍጥረት ኪርአ
ዘለዎ ምልውዋጥ
ኣብ ጥ.5 “...እግዚኣብሄር ኣምላኸይ ክመጽእ ኢዩ፣ ኵላቶም
ቅዱሳን ከኣ ምሳኻ፣” ዝብል ቃል ኣሎና። ሕጂ ከምቲ ኣብ
ምውራዱ ኣብ ከረን ዘይቲ ዝኽሰት ምልውዋጥ ኣብ ሰማይን
ምድርንውን ዓብዪ ምልውዋጥ ክርአ’ዩ።
እቲ ኣብ ሰማያት ዝርአ ለውጢ፣-
እቲ ብርሃን ጸሓይ ከምቲ ቀደሙ ብሩህ ኣይኪኸውንን ኢዩ።
“በታ መዓልቲ እቲኣ ብርሃንሲ ድነ ክኸውን ኢዩ እምበር፣ ነ
ጸብራቑ ኣይከብርህን ኢዩ፣” ይብለና። ኣብ ኢሳ.13፣10 “ከዋ
ኽብቲ ሰማይ እቶም በብጋንታኦም ዘለዉ ከዋኽብቲ ብርሃኖ
ም ኣይከብርሁን ኢዮም፣ ጸሓይ ክትበርቕ ከላ ክትጽልምት
ኢያ ወርሒ ኸኣ ብርሃና ኣይከተብርህን ኢያ፣፣” ኣብ ዮኤ.3፣
15 “ጸሓይን ወርሕን ይጽልምታ ከዋኽብቲ ድማ ብርሃኖም
ይሓብኡ፣፣” ኣብ ራእ.21፣23, 22፣5 “እታ ኸተማ እቲኣ ክብሪ
ኣምላኽ ኣብሪሁላ ኣሎ፣ መብራህታስ እቲ ገንሸል ኢዩ እሞ፣
ጸሓይ ወይስ ወርሒ ከብርሃላ ኣየድልያን ኢዩ፣፣...ድሕሪ ደጊ
ምሲ ለይቲ ኣይክኸውንን ብርሃን ቀንደልን ብርሃን ጸሓይን’
ውን ኣይከድልዮምን ኢዩ፣” ዝብሉ ኣለዉና።
እቲ ኣብ ምድሪ ዝርአ ለውጥታት፣-
በታ መዓልቲ እቲኣ ፍልይቲ መዓልቲ ድማ ክኸውን ኢዩ፣
ህያው ማያት ካብ የሩሳሌም ፈረቓኡ ናብ ምብራቓዊ ባሕሪ፣
እዚ ምዉት ባሕሪ ወይ ባሕሪ ጨው ኢዩ፡ ፈረቓኡ ከኣ ናብ
ምዕራባዊ ባሕሪ፣ እዚ ማእከላይ ባሕሪ ኢዩ፡ ኣቢሉ ክወጽእ
ኢዩ፣ ብሓጋይን ብኽረምትን ክህሉ ኢዩ፣፣” ወትሩ ዝፍልፍል
ዘየቋርጽ ፈልፋሊ ማይ፣ ንደርቅን ነቕጽን ድሓን ኩኑ ዘብል
ኢዩ። ነዚ ኸኣ’ዩ ኣብ ህዝ.47፣9,10 “ክኸውን ድማ ኢዩ፣ ኣ
ብቲ እዚ ውሒዝ እዚ ዝበጽሖ ዘበለስ ኵሉ ዝዋሳወስ ህያው
ነፍሲ ብህይወት ክነብር ኢዩ፣ ዓሳ ኸኣ ኣዝዮም ክበዝሑ ኢ
ዮም። እዚ ማይ እዚ ክኣትዎ ኢዩ እሞ እቲ ማይ ባሕሪ ክ
ጥዒ ኢዩ። እቲ ውሒዝ ናብ ዝኣተዎ ዘበለ ድማ ኵሉ ብ
ህይወት ክነብር ኢዩ፣” ህዝ.47፣9,10 ተባሂሉልና ኣሎ።
63
ምድራውነት ውሕስነት ከም ዘይብሉ ምእንቲ ክምህረና
እዛ ምድርና እታ ካብ ኵሉ ፍጥረት ዝጸንዐት እኳ እንተኾነ
ት ኣብ አእዋኑን ንጽንዓታ ዝፈታተኑ ህይወት ኣሽሓት ዘጥ
ፍኡን ዘብረሱን ዘዕነዉን ምንዋጻት በብእዋኑ ኣጋጢሞምዋ
ኣለዉ ስለዚ ውሕስነት የብላን።
ንኣብነት ተዋሳኺ ኣብ እዋንና እንርኢዮምን እንሰምዖምን ዘ
ስካሕክሑ ምንዋጻት ምድርን ባሕርን ኣለዉና። ኣብ ብዓል
ሲሪላንካን ቺለን “ሱናሚ” ዝተሰምየ ማዕበል ማእለያ ዘይብሉ
ህይወትን ንብረትን ጠፊኡ፣፣ ኣብ ሀይቲ ኣብ መጀመርታ
2010 ዓ.ም.ክ ብዘጋጠመ ምንቅጥቃጥ ምድሪ፣ ነታ ቀንዲ ከ
ተማኦም ፈጺሙ ዘዕነወን ልዕሊ 230 ሽሕ ህይወት ዝቀዘፈን
ብኣሽሓት ዝቝጸሩ ሰባት ዘቑሰለን ኣብ ኣንፊ ሞት ዘብጽሐ
ምንዋጽ ምድሪ ኣሎና።
ንኣና ካብቲ ክመጽእ ዘለዎ ፍርዲ ንምምላቝ ምእንቲ
ክምዕደናን ከጠንቅቐናን
ሃዋርያ ጴጥሮስ ብመንፈስ ቅዱስ ተመሪሑ ኣብ 2ጴጥ.3፣10-
12 “መዓልቲ ጐይታ ግና ከም ሰራቒ ኮይና ክትመጽእ ኢያ፣
ብእኣ ሰማያት ጥዋዕዋዕ እናበለ ክሓልፍ ኢዩ፣ ፍጥረት ሰማ
ይ ብረስኒ ክመክኽ፣ ምድርን ኣብኣ ዘሎ ግብርታትን ክነድድ
ኢዩ። ደጊም እዚ ዅሉ ዝፈላለ ካብ ኮነ ስሊኡ ሰማያት ብሓ
ዊ መኺኹ ዝፈላለየሉ፣ ፍጥረት ከኣ ብረስኒ ዝመከሉ፣ ነቲ
ምጽኣት መዓልቲ ኣምላኽ እናተጸበኹምዎን እናኣቐላጠፍ
ኩምዎን ብቕዱስ ንብረትን ብፍርሃት እግዚኣብሄርን ከመይ
ዝበሉ ክትኮኑ ኢዩ ዝግብኣኩም፣” ዝብል መጠንቀቕታን ማዕ
ዳን ኣሎና።
ናብታ ጽንዕቲ ውሕስነት ናይቶም ቅዱሳን ምእንቲ ክሕብረና
እቲ ጸሓፋይ ናይ እብራውያን ኣብ 12፡28,29 “ኣምላኽና ዝ
ባላዕ ሓዊ ኢዩ፣ ስለዚ ንሕና ዘይተንቀጥቅጥ መንግስቲ እንቕ
በል ካብ ኮናስ ንእምላኽ ብዘሕጕሶ ቅዱስ ምኽባርን ብፍርሃ
ትን እናኣገልገልና ነመስግን፣” ዝብል ውሕስነት ዘለዎ ህይወ
ት ሓቢሩና ኣሎ። እዛ ውሕስነት እዚኣ እታ “ብዘይ ቅድስና
ሓደ እኳ ንእግዚኣብሄር ኣይክርእዮን ኢዩ እሞ፣ ንቕድስናን
ሰላምን ምስ ኵሉ ሰብን ስዓብወን፣፣ ሓደ እኳ ካብ ጸጋ ኣምላ
ኽ ከይጐድል ንብዙሓት ዘርክስ መሪር ሱር በቝሉ ከየጨን
ቐኩም ተጠንቀቑ፣” እብ.12፣14 ዝብለና ዘሎ ምኽሪ ምስምዑ
ወሳኒ ክኸውን’ዩ።
62
ዓለም ኵሉ መዓልቲ ምሳኹም’የ” ዝበሎም፣፣ እቲ ደጊሙ ዝሃ
ቦ ምሕጽንታውን “መንፈስ ቅዱስ ኣባኻትኩም ምስ ዝወርድ
ግና ሓይሊ ክትቅበሉ፣ ኣብ የሩሳሌምን ኣብ ኵላ ይሁዳን ኣ
ብ ሰማርያን ክሳዕ ወሰን ምድሪ ምስክር ክትኰኑኒ ኢኹም”
ዝበሎም ቃል ኣብ ግብ.1፣8 ኣሎና።
እቲ ውጽኢት ናይዚ ኸኣ’ዩ እቲ ኣብ ራእ 7፣9,10 “…እን
ሆ፣ ካብ ኵሎም ኣህዛብን ዓሌታትን ህዝብታትን ካብ ብዘሎ
ቋንቋታትን እተኣከቡ ሓደ እኳ ክቘጽሮም ዘይኽእል ብዙሓ
ት ሰብ ጻዕዳ ኽዳውንቲ ተኸዲኖም፣ ጨንፈር ስየ ኣብ ኣእዳ
ዎም ሒዞም፣ ኣብ ቅድሚ እቲ ዝፋንን ኣብ ቅድሚ እቲ ገን
ሸልን ደው ኢሎም ርአኹ እሞ፣ ምድሓን ናይቲ ኣብ ዝፋን
ተቐሚጡ ዘሎ ኣምላኽናን ናይቲ ገንሸልን ኢዩ፣ እናበሉ ዓ
ው ኢሎም ጨደሩ” ዝብል እሙን ምስክር ክፍጸም ዘለዎ ዘ
ሎና።
ስለዚ ማሕበር ኣምላኽ ጠመተኣ ናብቲ ዝፋን ኣምላኻ ኮይኑ፣
ነቶም ናቱ ክገብሮም ገዛእ ርእሱ በጃ ዝሃበሎም ኣይሁድን
ኣህዛብን ጠመተኣ ብሩህ ክኸውንን ግዴኣ ክትገብርን ሓላፍ
ነታ ምዃኑ ተገንዚባ ክትዋሳእ ይድለያ ኣሎ። ኣብዚ ከኣ’ዩ
እቲ ነባሪ ዝኾነ ትሕዝቶ ናይዛ መጽሓፍ በሪሁ ዝርአ።
ምግላጽ ሕቡእ መዛግብቲ ብሉይ ኪዳን ኣብ ሓዲሽ ኪዳን
እቲ ደቂ ኣምላኽን ፍጥረትን ብሃረርታ እንጽበዮ ዘሎና ክቡ
ር ተስፋ ናይ ኣምላኽና፣ “ምጽኣት ጐይታና የሱስ ክርስቶስ”
ኢዩ። ንኣመጻጽኣ እዚ ብሩኽ ተስፋ እዝን ትሕዝቶኡን ከኣ
ኣብ ቅዱሳት ጽሑፋት “ሕግን ነብያትን ወንጌልን” ብሰፊሑ
ተመዝጊቡልና ኣሎ። ገለ ካብኡ ከኣ ኣብ መጽሓፍ ሕጊ፡
ዘዳ.18፣15-19 “እግዚኣብሄር ኣምላኽካ ካብ ማእከልካ ካብ ኣ
ሕዋትካ፣ ከማይ ዝበለ ነብዪ ከተንስኣልካ’ዩ ንእኡ ስምዕዎ።.
..ከምኻ ዝበለ ነብዪ ካብ ማእከል ኣሕዋቶም ከተንስኣሎም’የ፣
ቃለይ ከኣ ኣብ ኣፉ ከንብር’የ፣ ንሱ ድማ ዝኣዘዝክዎ ኵሉ ክ
ነግሮም’ዩ።... ይኸውን ከኣ ነቲ ብስመይ ዝዛረቦ ዘረባይ ዘይ
ሰምዕ ሰብ፣ ኣነ ካብኡ ክደልዮ’የ፣” ዝብል ንጹር ቃል ኣሎና።
ኣብ መጽሓፍ ነብያት ከኣ፣ ኢሳ.11፣1-9 “ካብቲ ኽሩት ጕንዲ
እሰይ ከኣ ሓደ ጠጥዒ ክጭብጭብ’ዩ፣ ሓደ ጨንፈርውን ካብ
ሱሩ ፍረ ክፈሪ’ዩ። ኣብ ልዕሊኡ ድማ መንፈስ እግዚኣብሄር፣
መንፈስ ጥበብን ኣእምሮን መንፈስ ምኽርን ሓይልን፣ መንፈ
11
ስ ፍልጠት እግዚኣብሄርን ፍርሃቱን ክዓርፍ’ዩ። ታሕጓሱ ኣ
ብ ፍርሃት እግዚኣብሄር ኢዩ።...ግናኸ ንድኻታት ብጽድቂ
ክዳኒ፣ ነቶም ዓቃላት ምድሪ ከኣ ብቕንዕና ክብይን፣ ብበትሪ
ኣፉ ንምድሪ ክወቕዓ፣ ብመንፈስ ከናፍሩ ድማ ንረሲኣን ክቀ
ትሎም’ዩ። ጽድቂ ኸኣ ቅናት ሕቝኡ፣ እምነትውን ማዕጥቘ
ምሕኵልቱ ክኸውን’ዩ...” እናበለ ንትሕዝቶ እቲ ምሉእ ምድ
ሓን ማለት፣ መንፈሳውን ስጋውን ምስቲ ኣብቲ ናይ ሽሕ ዓ
መት ግዝኣት ጽድቁን ትዕድልቲ በረኸቱን ነቶም ናቱን ንም
ድርናን ኵሉ ትሕዝቶኣን ተዋሂቡና ኣሎ። ተወሳኺ ኣብ
ኢሳ.35፣1-10 ኣሎና ነንብቦ፣፣
ኣብ ሓድሽ ኪዳን ከኣ፣ ሮሜ.8፣18-24 “ሃረርታ ፍጥረት ነቲ
ምግላጽ ደቂ ኣምላኽ ይጽበዮ ኣሎ እሞ፣ ከምኡ ኸኣ ኣነ...ነ
ቲ ኣባና ክግለጽ ዝመጽእ ዘሎ ክብሪ ከም ዘይመዓራረዮ እ
ኣምን ኣሎኹ።...እቲ ፍጥረት ንርእሱ ድማ ካብ ባርነት ጥፍ
ኣት ናብ ሓርነት ክብሪ ደቂ ኣምላኽ ሓራ ክወጽእ’ዩ። ብዘሎ
እቲ ፍጥረት ክሳዕ ሕጂ ምሳና ኮይኑ ኸም ዘስቈርቍርን ቅ
ልውላው ከም ዝሓዞን፣ ንፈልጥ ኢና እሞ፣ ንሱ ጥራይ ከኣ ኣ
ይኮነን፣ ንሕና ብዅርነት መንፈስ ዘሎና’ውን መሰል ውልድነ
ትና፣ ማለት ምድሓን ስጋና እናተጸቤና ብውሽጥና ነስቈርቍ
ር ኣሎና” ብምባል ኣብሪህዎ ኣሎ።
እቲ ጸሓፋይ ናይ መልእኽቲ እብራውያን 1፡1,2 “ኣምላኽ ብ
ዙሕ ሳዕን ብብዙሕ መገዲ ቀደም ነቦታትና ብነብያት ገይሩ
ምስ ተዛረቦም፣ ኣብዘን ዳሕሮት መዓልትታት ንኣና በቲ ወራ
ስ ኵሉ ዝገበሮ ብእኡውን ዓለም ዝፈጠረ ወዱ ገይሩ ተዛረበ
ና” ብምባል፣ ብዛዕባ እቲ ኣብ ኵሉ ዘበናት ዝተዛረበን ዝዛረ
ብን ዘሎ ኣምላኽናን መድሓኒና ጐይታና የሱስ ክርስቶስ ኣ
መልኪቱልና ኣሎ።
ነቲ ሓድነት ሕግን ነብያትን ወንጌልን ንምንጻሩ ከኣ’ዩ ወንጌ
ላዊ ሉቃስ ኣብ ሉቃ.9፣29-31 ነቲ ንጹር ስእሊ “ክጽሊ ከሎ
ትርኢት ገጹ ተለወጠ፣ ክዳውንቱ’ውን ብርቕርቕ ዝብል ጻዕዳ
ኮነ። እንሆ ድማ ክልተ ሰባት ንሳቶም ከኣ ሙሴን ኤልያስን
ምስኡ ይዛራረቡ ነበሩ። ብግርማ ኸኣ ተገልጹ፣ ብዛዕባ እቲ
ኣብ የሩሳሌም ክፍጸም ዘለዎ ምውጻኡ ይዛራረቡ ነበሩ” ዝበ
ለ። ኣብዚ ዅሉ እቶም ሕግን ነብያትን ወንጌልን ብሓደ ን
ሓደ ዝሀብዎ ምስክር ኣሎና።
12
ሕጂ እቲ ኣብ ፍጻመ እዚ ትንቢት እዝን እታ ኣብ ዘካ.14፣5
ዘላ “...እግዚኣብሄር ኣምላኸይ ክመጽእ ኢዩ፣ ኵላቶም ቅዱሳ
ኑ ከኣ ምስኡ፣” እትብል ናብቲ ክምለስ ከሎ ዝወርደሉ ከረን
እቲ ንሰማይ ክዓርግ ከሎ ዝተበገሰሉ ከረን ኢዩ ዝወሲዱና
ዘሎ፣፣ ስለምንታይ ኮን ይኸውን እዚ ኵሉ ምዝንባልን ምስን
ጣቕን ናይቲ ከረን ዝርአ? ብውሕዱ ክልተ ዓበይቲ ምኽን
ያት ክንህብ ንኽእል ኢና።
ሓደ፣ እተን ኣብ ምውላዱ ብህድኣትን ሓጐስን እተቐበላኦ ሰ
ማይን ምድርን፣ በቲ እቶም ብመልክዑ ዝተፈጥሩ ኣብ ልዕሊ
ፈጣሪኦም ዝፈጸምዎ ስቓይን ሞትን ክጻወራኦ ስለ ዘይከኣላ
ንሰለስተ ሰዓታት ዝኣክል ጸሓይ ከም ዝጸልመተት፣ ምድሪ
‘ውን ጸልማት ከም ዝለበሰት ምስክርነት ናይ ቃሉ ኣሎና።
ኣብታ ነፍሱ ዝወጸትላ ሰዓትውን ምድሪ ከም ዘንቀጥቀጠት
ኣኻውሕ ድማ ከምዝተጨዱ መቃብራት’ውን ከም ዝተኸፍ
ቱ፣” ተጻሒፉልና ኣሎ።
እቲ ካልኣይ ምኽንያት ከኣ፣“...ንስኻትኩም በቲ ሽንጭሮ ኣኽ
ራነይ ክትሃድሙ ኢኹም። ብዘመን ኡዝያ ንጉስ ይሁዳ ካብ
ምንቅጥቃጥ ምድሪ ከም ዝሃደምኩም ክትሃድሙ ኢኹም፣”
ዝብል ነቶም ናቱ መገዲ ንምጽራግ ከም ዝጠቕም ንጹር መ
ልሲ ኣሎና።
በዚ መሰረት ነቲ ኣብ እዮ.12፣8 ዘሎና “ወይስ ንምድሪ
ተዛረባ ክትምህረካ እያ...” ዝብል ቃል ሒዝና ገለ ንትምህር
ትና ዝኾኑና ነጥብታት ክንርኢ፣-
ዕብየት እግዚኣብሄር ኣምላኽና ምእንቲ ክንርእን ከንግረምን
ኣብ ፍጥረት ኣዝዮም ብርቱዓትን ሓያላትን ሓይልታት እኳ
እንተ ሃለዉን እቲ ንዅሉ ዝቋጻጸሮን ዝመልኮን ግና እግዚኣ
ብሄር ኣምላኽ በይኑ ጥራይ ምዃኑ ምእንቲ ክንፈልጦ። እዚ
ኣብ ዘጽ.19፣18, መዝ.104፣32 ንርኣዮ።
ኣብ ቅድሚ ኣምላኽና ምእንቲ ትሕት ከብለና
እዚ ፍልጠት እዚ ንኣና ንደቁ ኣብ ቅድሚ እግዚኣብሄር ኣ
ምላኽና ፈጺምና ዘይንጠቅም ምዃንና ተረዲእና ኣብ ትሕቲ
እታ ጽንዕቲ ኢዱ ትሕት ምእንቲ ከብለና፣፣ ነቶም ጸላእቱ ኸ
ኣ እቲ “ንምድሪ ከሸብራ ምስ ዝትንስእ ካብ ረዓድ እግዚኣብ
ሄርን ካብ ቅድሚ ክብሪ ግርማኡን ኣግሊሶም ናብ በዓትታት
ኣኻውሕን ክኣትዉ ኢዮም” ኢሳ.2፣21 ዝብሎ፣ ንኮንትነቶም
ስእላዊ መግለጺ ምእንቲ ክህቦም ኢዩ።
61
እቲ ንጹር ስእሊ ናይዚ ኣብ ራእ.6፣12-17, 19፣11-21 ተዋሂ
ቡና ዘሎ፣ እቲ ኣብ ልዕሊ መንግስቲ ጸረ-ክርስቶስ ዝወርድ
ጥፍኣት’ዩ፣፣ ነዚ ኸኣ ኢዩ ኣብ 2ተሰ.2፣8 “...ንእኡ ጐይታና
የሱስ ብመንፈስ ኣፉ ገይሩ ከጥፍኦ ብምጽኣቱ’ውን ከንቱ ክ
ገብሮ ኢዩ፣” ተባሂሉሉ ዘሎ። ነዚ ምግላጽ እዚ ከኣ ኢዩ፣
“በታ መዓልቲ እቲኣ ኣእጋሩ ኣብቲ ኣብ ቅድሚ የሩሳሌም
ኣብ ምብራቕ ዘሎ ከረን ዘይቲ ክቐውም ኢዩ፣፣ እቲ ከረን ዘ
ይቲ ኸኣ ናብ ምብራቕን ምዕራብን ኣብ ማእከሉ ክስንጠቕ፣
ኣዝዩ ዓብዪ ሽንጭሮውን ክኸውን ኢዩ፣ ፍርቂ እቲ ከረን ና
ብ ሰሜን ፍርቁ ድማ ናብ ደቡብ ክዘብል ኢዩ። ሽንጭሮ እ
ቲ ኣኽራን ክሳዕ ኣጸል ክበጽሕ ኢዩ እሞ፣ ንስኻትኩም በቲ
ሽንጭሮ ኣኽራነይ ክትሃድሙ ኢኹም፣...”ይብል። ስለምንታ
ይ ይሃድሙ? ናበይከ ይሃድሙ? ግዚኡኸ መኣስ’ዩ ክኸውን?
ነዚ መልስን ንጹር ስእሊ ናይዚ መብረስን መጥፍእን ኣብ
ራእ.12፣12-18 ኣሎና። “...ኣቱም ምድርን ባሕርን ግና ድያ
ብሎስ ቅሩብ ዘመን ከም ዘለዎ ፈሊጡ፣ ብብርቱዕ ቍጥዓ ወ
ሪዱኩም ኣሎ እሞ ወይልኹም። እቲ ገበል ከኣ ናብ ምድሪ
ከም እተደርበየ ምስ ረኣየ፣ ነታ ተባዕታይ ሕጻን ዝወለደት ሰ
በይቲ ሰጐጓ። ነታ ሰበይቲ ከኣ ካብ ገጽ እቲ ተመን ሪሒቓ
ስ ዘመንን ዘመናትን ፈረቓ ዘመንን ክትምገብ፣ ናብ በረኻ ና
ብቲ ስፍርኣ ምእንቲ ክትነፍር፣ ክልተ ክንፊ ናይቲ ዓብዪ ን
ስሪ ተዋህባ። እቲ ተመን ድማ ውሒዝ ምእንቲ ክወስዳ፣ ነታ
ሰበይቲ ደድሕሪኣ ከም ውሒዝ ዝኾነ ማይ ካብ ኣፉ ኣውጽ
አ። ምድሪ ኸኣ ነታ ሰበይቲ ረድኣታ፣ እታ ምድሪ ኣፋ ከፊ
ታ ነቲ እቲ ገበል ካብ ኣፉ ዘውጽኦ ውሒዝ ወሓጠቶ። እቲ
ገበል ከኣ ነታ ሰበይቲ ተቘጥዓ እሞ ምስቶም ንትእዛዝ ኣ
ምላኽ ዚሕልዉን ንምስክር የሱስ ሒዞም ዘለዉን ዝተረፉ ዘር
ኣ ክዋጋእ ከደ፣ ኣብ ሑጻ ባሕሪውን ደው በለ፣” ዝብል ኣሎ
ና፣፣
ግዜ ናይ እዚ ብርቱዕ ጸበባ እዚ ጽሑፍና ከም ዝሕብሮ፣ ኣብ
መንጐ እተን ዳሕረዎት ሰለስተ ዓመትን ፈረቓን ግዝኣት ና
ይ ጸረ-ክርስቶስን እቲ ጐይታና የሱስ ናብ ከረን ዘይቲ ብ
ዓወት ዝወርደሉን ኢዩ ክኸውን፣፣ ብመሰረት ራእ.11፣2,3 “…
ነታ ቅድስቲ ከተማ ከኣ ኣርብዓን ክልተን ወርሒ ክረግጽዋ
ኢዮም፣፣ እዚአን 1260 መዓልትታት እየን።” እዚ መፈጸምታ
እቲ ኣቐዲሙ ኣብ ዳን.7፣21-27 ዝተነግረ ትንቢታዊ ቃል
ክኸውን’ዩ።
60
ኣብ ሉቃ.16፣23,29 ብዛዕባ እቲ ሃብታም ሰብኣይን ኣ ልኣዛ
ርን ኣብ ዘሎና ስእላዊ ጽሑፍ’ውን፣ “ኣብ ሲኦል ኣብ ስቓይ
ኮይኑ ዓይኑ ቛሕ ኣቢሉ ንኣብርሃም ኣብ ርሑቕ ንኣልኣዛ
ር’ውን ኣብ ሕቝፉ ረኣዮ።...ሓሙሽተ ኣሕዋት ኣለዉኒ እሞ
ንሳቶም’ውን ናብዛ ስፍራ ስቓይ እዚኣ ከይመጹ፣ ክምስክረሎ
ም ንኣልኣዛር ናብ ቤት ኣቦይ ክትሰዶ እልምነካ ኣሎኹ በ
ሎ። ኣብርሃም ድማ ሙሴን ነብያትን ኣለዉዎም ንኣታቶም
ይስምዑ በሎ፣” ዝብል ክስማዕ ዘለዎ ዝተዋህበ ንጹር ሓበረታ
ኣሎና።
ስለዚ እቲ ኣብ ብሉይ ኪዳን ተዓቍሩ ዝነበረ ምስጢር ኣብ
ሓድሽ ኪዳን ዝተገልጸ ከም ምዃኑ መጠን፣ ብንጹር ንምርድ
ኡን ኵሉ ጽሑፋት እናተቋመትና ምጽንዑ ምሉእ ክኾነልና
ኢዩ እሞ ብማዕረ ደኣ ንርኣዮን ንመርምሮን።
ሃዋርያ ጴጥሮስ ከኣ ነዚ’ዩ ኣብ 2ጴጥ.1፣19-20 “ኣዝዩ ዝጸንዔ
ቃል ትንቢት ከኣ ኣሎና፣ ምድሪ ክሳዕ ዝወግሕ ኮኮብ ጽባ
ሕ’ውን ኣብ ልብኹም ክሳዕ ዝወጽእ፣ ኣብቲ ስፍራ ጸልማት
ከም ዘብርህ መብራህቲ ጌርኩም እንተ ኣስተብሃልኩምሉ ሰ
ናይ ትገብሩ ኣሎኹም። ኵሉ ጽሑፍ ትንቢት ትርጕሙ ካ
ብ ርእሱ ከም ዘይኮነ ቅድሚ ዅሉ እዚ ፍለጡ፣፣ ትንቢትሲ
ቅዱሳት ሰባት’ዮም ብመንፈስ ቅዱስ ተመሪሖም ካብ ኣምላ
ኻ እተዛረብዎ እምበር ከቶ ብፍቓ ሰብ ኣይመጸን” ዝበለ።
ነዚ ኸኣ’ዩ ጐይታና የሱስ ባዕሉ ኣብ ዮሃ.14፣26, 16፣13 “እቲ
ኣቦይ ብስመይ ዝሰዶ መጸናንዒ መንፈስ ቅዱስ ንሱ ዅሉ ክ
ምህረኩም፣ ዝነገርኩኹም ዘበለ’ውን ከዘ ክረኩም ኢዩ።...ንሱ
ነቲ ዝመጽእ ከፍልጠኩም ናብ ኵሉ ሓቂ’ውን ክመርሓኩም
ኢዩ” ዝበለ። ሃዋርያ ጳውሎስ’ውን ኣብ 2ጢሞ.3፣16,17 “እቲ
ናይ ኣምላኽ ሰብ ንሰናይ ግብሪ ዘበለ ፈጺሙ ተዳልዩ ፍጹም
ምእንቲ ክኸውንሲ፣ መንፈስ ኣምላኽ ዝነፈሶ ዘበለ ጽሑፍ ን
ትምህርቲ፣ ንተግሳጽ፣ ንምቕናዕ፣ ንጽድቂ ዝኸውን ምእዳብ
ይጠቅም’ዩ” ዝበለና።
ስለዚ ነቲ ብዛዕባ እቲ ብሩኽ ተስፋና ኣብ ሓድሽ ኪዳን ተዋ
ሂቡና ዘሎ ምሉእ ምእንቲ ክዀነልና፣ ነቲ ጸሓፊኡ ብሩኽ
መንፈስ ቅዱስ ምስቲ ኣብ ብሉይ ኪዳን ዓቝርዎ ዝነበረን ዘ
ሎን ጽሑፋት ከብርሃልና እናኣወሃሃድናን እናጸለናን ንመ
ሪሕነቱ እናተጸበና ነጽንዓዮን ንመሃሮን ኢና። ሽዑ ብእኡ ዝ
ተማሃርና ዝተገሰጽና ዝቐናዕና ንጽድቂ ኸኣ ዝተኣደብና ንኸ
ውን። በዚ ከኣ እቲ ኣብ ኢሳ.54፣13 “ኵላቶም ደቅኺ ብእግ
13
ዚኣብሄር ክመሃሩ ኢዮም፣ ሰላም ደቅኺ’ውን ዓብዪ ክኸውን
ኢዩ” ዝበሎ ይኾነልና’ዩ።
ኣብ መደምደምታኡ እቲ ንጹርን ጥቕሉልን ሕሉፍ ስእላዊ
ኵነታት የሩሳሌም እታ ማእከልን ሰንደቕ ዕላማኦም ክንርኢ
ኢና፣፣
እታ ብንጉስ ሰሎሞን ዝተሃንጸት ቤተ መቕደስ ብ586 ቅ.ል.
ክ ብባቢሎናውያን ዓንያ ህዝባ ኸኣ ተማሪኾም፣፣ ባቢሎናውያ
ን ብነገስታት ሜዶንን ፋርስን ብ539 ቅ.ል.ክ ተሳዒሮም፣ የሩ
ሳሌም ከኣ ኣብ ኢዶም ወዲቓ። ንጉስ ቂሮስ ከኣ ኣብ መጀ
መርታ ዓመቱ ነቲ ኣብ የሩሳሌም ዝነብር ኣምላኽ፣ ንእግዚኣ
ብሄር ኣምላኽ እስራኤል ቤት ክሰርሓሉ ኣዘዘኒ፣ ብምባል ን
ኣይሁድ ናብ ሃገሮም ብፍታዎም ክምለሱ ኣወጀሎም።
እቲ ድሕርዚ ዝሰዓበ ከኣ የርሩሳሌም ብ333ቅ.ል.ክ ኣብ ም
ውዳቕ መንግስቲ ሜዶንን ፋርስን ብንጉስ እስክንድር ዓብዪ
ተታሕዘት፣፣ ድሕሪ ሞት ኣስክንድር ዓብዪ ብ323 ቅ.ል.ክ፣
ብመሰረት ዳን.8፣21-22 ኣብ ክንድኡ ኣርባዕተ ጀነራላቱ ተን
ስኡ። የሩሳሌም ከኣ ቅድም ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ግብጻው
ያን፣ ደሓር ከኣ ስዒቡ ዝመጸ መንግስቲ ሶርያን ወደቐት።
ብመሰረት ዳን.8፣9-14 ብ168 ቅ.ል.ክ “ካብ ሓንቲአን ድማ
ንእሽቶ ቐርኒ ወጸት...፣ ዝተባህለሉ፣ ኣንቲዮክስ 4ይ አፒፋነስ
ዝተባህለ ንጉስ ናይ ሶርያ፣ ንእምነት ናይ ኣይሁድ ፈጺሙ ን
ምድምሳስ ንዝዓበየ ክፍሊ ናይ የሩሳሌም ኣዕነዎ። ኣብታ ቤ
ተ መቕደስ ከኣ ምስሊ ጣኦት ተኸለን ኣብኣውን ሓሰማ ሰ
ውአ ንክበልዕዎ ከኣ ኣገደደ። ኣብዚ ግዜ’ዚ ከኣ’ዮም እቶም
ቤተ-ሰብ መቃባውያን ዝተባህሉ ኣመሓደርቲ ናይ ቤተ ክህነ
ት ዝነበሩ ኣንጻሩ ንምቅላስ ዝዓመጹ።
ብ165 ቅ.ል.ክ እቶም ተቓለስቲ ተዓዊቶም፣ ንመብዛሕትኡ
ክፍሊ ናይ የሩሳሌም ናጻ ብምውጻእ ናይ ባዕሎም ምምሕዳር
ኣቘሙን ቤት መቕደስ ኣምላኾም ኣንጽሁ። ድሕሪ እዚ ኸኣ
ኢዮም እቶም ኣብ ዙርያኦም ዝነብሩ ዝነበሩ ኣይሁድ ኣብ
ምዱብ እዋናት ዓመታዊ ንስግደት ናብ የሩሳሌም ክጕዓዙ ዝ
ጀመሩ።
ኣብ መንጐ ብሉይን ሓድሽን ኪዳን ናይ 400 ዓመታት ኣቢ
ሉ ዝኸውን ጋግ ኣሎና። ብዛዕባ እዝን ኣብቲ እዋን’ቲ ዝተ
ፈጸመ ፍጻመታት ኣብ መጽሓፍ ቅዱስና እንረኽቦ ሓበረታ
14
እቶም ሕሩያቱ ንምንጋፍ ደበኽ ዝብለሎም። ነዚዶ ኣይኮነን
ኣብ ማቴ.24፣22 “እተን መዓልትታት እቲአን እንተ ዘይሓጽ
ራስ፣ ስጋ ዝለበሰ ኵሉ ኣይምደሓነን፣ ምእንቲ እቶም ሕሩያት
ግና እተን መዓልትታት እቲአን ክሓጽራ እየን፣” ተባሂሉ ተ
ጻሒፉልና ዘሎ። ኣብዚ ከኣ’ዩ እቲ ኣብ ዘካ.14፣2 “...ፍርቂ እ
ታ ከተማ ድማ ተማሪኻ ኽትወጽእ እያ፣ ካብቲ ህዝቢ ዝተ
ረፈ ግና ካብታ ከተማ ብጥራስ ኣይክጠፍእን ኢዩ፣” ዝብል
ኣሎና። እዚ እቲ ኣብ ዘካ.13፣8,9 “...እቶም ክልተ ኢድ ኣብ
ኣ ክቝረጹን ክሞቱን ኢዮም፣ እቲ ሲሶ ግና ኣብኣ ክተርፍ
ኢዩ። ኣነ ከኣ ነቶም ሲሶ ናብ ሓዊ ኸእትዎም፣ ብሩር ከም
ዝዅላዕ ክዅልዖም፣ ወርቂ ኸም ዝፍተን ክፍትኖም ኢየ። ስ
መይ ክጽውዑ ኢዮም ኣነውን ክሰምዖም ኢየ። ህዝበይ ኢዩ
ክብል ኢየ። ንሱ’ውን እግዚኣብሄር ኣምላኸይ ኢዩ ክብል ኢ
ዩ፣” ዝብል ጽሑፍ ኣሎና።
ጥ.3 ብእግዚኣብሂር ኣምላኾም ዝግበረሎም ምንጋፍ
“ሽዑ እግዚኣብሄር ክወጽእ ከምቲ ብመዓልቲ ውግእ እተዋግ
ኦ ነቶም ኣህዛብ ክዋግኦም ኢዩ። በታ መዓልቲ እቲኣ ኣእጋ
ሩ ኣብቲ ኣብ ቅድሚ የሩሳሌም ኣብ ምብራቕ ዘሎ ከረን ዘ
ይቲ ክቐውም ኢዩ፣፣” እዚ እቲ እግዚኣብሄር ምእንቲ ህዝቡ
ዝዋግኦ ውግእ ኢዩ ። ኣብዚ እቲ ኣብ 12፣6-9 ዘሎና “...በ
ታ መዓልቲ እቲኣ ኣነ ነቶም ሓላቑ ይሁዳ ከም ርሱን ምድ
ጃ ኣብ ማእከል ዕንጨይትን ከም ሃልሃልታ ሓዊ ኣብ ማእከ
ል እንዳእቲ ክገብሮም ኢየ፣ ነቶም ኣብ የማነ ጸጋም ከቢቦም
ዎም ዘለዉ ኵላቶም ህዝብታት ከኣ ክውሕጥዎም ኢዮም፣ የ
ሩሳሌም ድማ ኣብ ቦታኣ፣ ኣብ የሩሳሌም ከም ብሓድሽ ሰፈ
ር ክትከ’ውን ኢያ፣” ዝብል ዓብዪ ምንጋፍን ዘልኣለማዊ መ
ንበር ዝፋን ጽድቕን ናይ ምዃን ቃል ተስፋ ኣሎዋ። እዚ እ
ቲ ናይ መወዳእታ ዓወት ኣምላኽን ህዝቡን ኢዩ።
ጥ.4,5 ተኣምራታዊ ምግላጽ እቲ መሲህ
“እግዚኣብሄር ኣምላኽይ ክመጽእ ኢዩ፣ ኵላቶም ቅዱሳን ከኣ
ምስኡ።” እዚ እቲ “በርቂ ካብ ምብራቕ በሪቑ ክሳዕ ምዕራብ
ከም ዝርኤ፣ ምጽኣት ወዲ ሰብ ከኣ ከምኡ ክኸውን ኢዩ።...
ሽዑ ትእምርቲ ወዲ ሰብ ኣብ ሰማይ ክርኤ ሽዑ ድማ ኵሎ
ም ዓሌታት ኣህዛብ ምድሪ ክበኽዩ፣፣ ንወዲ ሰብ ከኣ ብብዙሕ
ሓይልን ግርማን ብደበና ሰማይ ክመጽእ ከሎ ክርእይዎ
ኢዮም፣” ማቴ24፣27-30 ዝተባህለ ቃል ትንቢት’ዩ ኪፍጸም።
59
ክጽውዑ ኢዮም ኣነ’ውን ክሰምዖም ኢየ። ንሱ’ውን እግዚኣብ
ሂር ኣምላኸይ ኢዩ ክብል ኢዩ፣” ተባሂሉሎም ዘሎ።
ኣብዚ ኸኣ እቲ ኣብ ኤር.31፣31-34 “እንሆ፣ ምስ ቤት እስራ
ኤልን ምስ ቤት ይሁዳን ሓድሽ ኪዳን ዝኣትወለን መዓልት
ታት ክመጻ ኢየን ይብል እግዚኣብሄር።...ድሕሪ እዘን መዓል
ትታት እዚኣተን ምስ ቤት እስራኤል ዝኣትዎ ኪዳንሲ እዚ
ደኣ ኢዩ፣ ሕገይ ኣብ ውሽጦም ከንብር ኣብ ልቦም ከኣ ክጽ
ሕፎ፣ ኣነ ኣምላኾም ክኸውን ኢየ ንሳቶም ድማ ህዝበይ ክኾ
ኑ ኢዮም ይብል እግዚኣብሄር። ኣነ ኣበሳኦም ይቕረ ኽብለ
ሎም ሓጢኣቶም ድማ ድሕርዚ ኣይክዝክርን ኢየ እሞ፣ ካብ
ንእሽቶኦም ክሳዕ ዓብዪኦም ኵላቶም ክፈልጡኒ ኢዮም፣...”
ዝተባህለሎም ቃል ክፍጸመሎም’ዩ።
5. 14፣1-8 እቲ ሓምሻይ ክፋል ናይቲ ካልኣይ ጾር ቃል
እግዚኣብሄር
1) ጥ.1-5 ብዛዕባ ምምላስ ጐይታና የሱስን ምቛም መንግስ
ቱን
ጥ.1,2 እቲ ምትእኽኻብ እቶም ጸላእቲ የሩሳሌም
እቲ ንጹር ስእሎም “እንሆ፣ መዓልቲ ጐይታ ትመጽእ ኣላ፣ ዘ
መተኺ ኸኣ ኣብ ማእከልኪ ክምቀል ኢዩ። ኣነ ከኣ ኵላቶም
ኣህዛብ ንየሩሳሌም ክዋግእዋ ኽእክቦም ኢየ፣” ኣብ ዝብል ጽ
ሑፍ በሪሁ ይርአ።
እዚ ኣብዚ ተዋሂቡና ዘሎ ከበባ እቲ ኣቐዲሙ ኣብ 12፣3“…
ኵላቶም ኣህዛብ ምድሪውን ንምጽራራ ክእከቡ ኢዮም” ዝበ
ሎ ኢዩ ተደጊሙ ዘሎ። እዚ ኸኣ ኢዩ እቲ ጠንቂ ናይቲ ጥ
ፍኣት። “ሽዑ መከራ ክኸውን ኢዩ፣ ከምኡ ዝበለ ካብ መጀ
መርታ ዓለም ክሳዕ ሎሚ ዘይኮነ፣ ከቶ ድማ ዘይከውን ኢዩ
እሞ፣ እቲ ምህዳምኩም ብኽረምቲ ወይ ብሰንበት ከይከውንሲ
ለምኑ፣” ማቴ.24፣20-21 ዝበሎም። እዚ ነገር እዚ ፍጻመኡ
ቀቅድሚ እቲ ምግላጽ ናይ ጐይታና ክኸውን ኢዩ።
እቲ ሳዕቤን ናይዚ ኸኣ እቲ ዘጋጥም ሕስራንን ምርኮን፣ ኣ
ብቲ “ዘመተኺ ኸኣ ኣብ ማእከልኪ ክምቀል ኢዩ፣” ዝበሎ በ
ሪሁ ይርአ። “እታ ከተማ ኽትተሓዝ እያ፣ ኣባይቲ ክዝመት
ኢዩ፣ ኣንስቲ’ውን ክንውራ ኢየን፣ ፍርቂ እታ ከተማ ድማ ተ
ማሪኻ ኽትወጽእ እያ።”
ኣብ ማእከል እዚ መከራ እዚ ኸኣ ኢዩ እግዚኣብሄር ምእንቲ
58
የብልናን። እንተኾነ እቶም ኣብቲ እዋን እቲ ዝነብሩ ዝነበሩ
ናይ ታሪኽ ጸሓፍትን ተረኽትን፣ ከም በዓል ዮሰፉስ እቲ ኣ
ይሁዳዊ ጸሓፊ ታሪኽን ከምኡ‘ውን ኣብቶም ናይ ኣፖክሪፋ
ኢልና እንጽውዖ መጻሕፍቲ ኣስፊሮሞ ዘሎዉ ጽሑፋትን
ካልኦት ጸሓፍቲ’ውን ግሪኻውያንን ሮማውያንን ዝሰነዱልና
ሰነዳት ብምውካስ ክንረኽቦ ንኽእል ኢና፣፣ እቲ ኣብ ማእከል
እዚ ዅሉ በሪሁን ደሚቑን ዝርአ፣ እቲ ምልክን ስልጣንን ና
ይ ጐይታናን ኣምላኽናን መድሓኒናን የሱስ ክርስቶስ ኢዩ።
ምንጪ Encyclopedia Encarta &Nelson Electronic
Library፡ Jewish historian, Josephus & from books of
Apocrypha, and many Greek and Roman writers
and historians. .
ዝርዝራዊ ትሕዝቶ’ዛ መጽሓፍ፣-
መብርሂ፣—
እዘን ቀዳሞት ሾመንተ ምዕራፋት ናይ’ዛ መጽሓፍ ብሰፊሑ
እቲ ነቶም ሃነጽቲ ቤተ መቕደስ ዝተዋህበ ምትብባዕ ኮይኑ
ብዛዕባ እቲ መጻኢ’ውን ሒዘን ኣለዋ፣፣
እታ ኣብዚ ዘላትና ቀንዲ ቃል፣ እታ ኣብ 1፣16 “ስለዚ ኸኣ
እግዚኣብሄር፡ ኣነ ብምሕረት ናብ የሩሳሌም እምለስ ኣሎኹ
ይብል ኣሎ፣ ቤተይ ኣብኣ ኽትስራሕ እያ ገመድ መለክዒ ኣ
ብ ልዕሊ የሩሳሌም ክዝርጋሕ ኢዩ፣ ይብል እግዚኣብሄር ጐይ
ታ ሰራዊት” ዝብል ንጹር ቃል ኣሎና።
እቲ ኣብተን ዝተረፋ ሽዱሽተ ምዕራፋት ተነቢሩልና ዘሎ
መዝገብ ከኣ ካብ እቲ ነብዪ ዝነበሮ ግዜ ኣርሒቑ፣ ንርሑቕ
መወዳእታ ዘመን ዝጠመተ’ዩ ዝነበረ። እዝስ ነቲ ኣብ ዳን12፣
4 “ንስኻ ግና ኣታ ዳንኤል ክሳዕ ዘመን መወዳእታ ነዘን ቃላ
ት እዚአን ዕጸወን፣ ነዛ መጽሓፍ’ዚኣ ኸኣ ሕተማ፣ ብዙሓት ክ
ምርምርዋ ኢዮም፣ ምስትውዓል ድማ እናወሰኸ ክኸይድ’ዩ፣”
ዝበሎዶ ኣይመስልን?
እቲ መስርዕ ኵነታት ኣይሁድ ኣብዘን ምዕራፋት፣—
ምዕራፍ 1-8 እቲ ግዜኡ ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ መንግስቲ
ሜዶንን ፋርስን ዝነበርዎ ግዜ ኢዩ።
15
ምዕ 9,10 እቲ ግዜኡ ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ መንግስቲ
ግሪኽ ግዝኣት ንጉስ እስክንድር ዓብይን እቶ
ም ድሕሪኡ ዝሰዓቡ ነታ መንግስቱ ዝተማቐ
ልዋ ኣርባዕተ ጀነራላቱን ክሳዕ እቲ ዝሰዓበ
ሕሱም መግዛእቲ ናይ ኣንቲዮክስ 4ይ አፒፋ
ነስ ዝተባህለ ዘሎና’ዩ።
ምዕ 11 ግዚኡ ኣብ ትሕቲ እቲ ቀዳማይ ገጽ መግ
ዛእቲ መንግስቲ ሃጸይ ሮሜ ምስ ወደቑ’ዩ
ዘሎና።
ምዕ 12-14 እቲ ካልኣይ ገጽ መንግስቲ ሮሜን ምግላጽ
ናይቲ ሰብኣይ ዓመጻን እቲ ንእስራኤል ም
ድምሳስ ዝግበር ምትእኽኻብን።
ምግላጽ እቲ መሲህን ምንጋፍ እስራኤል
ካብ ኢድ ጸላእታን ትንሳኤ እስራኤል ንና
ይ ዘልኣለም ዕረፍቲ ኣብ ትሕቲ እታ ዘለ
ኣለማዊት መንግስቲ ኣምላኾምን ኢዩ ክኸ
ውን።
ኣብዚ’ዩ እቲ ፍጹም ምድምሳስ መንግስቲ ጸረ-ክርስቶስን ሰዓ
ብቱን እልልታ ህዝቢ ኣምላኽን ዝኸውን።
እቲ“…የሩሳሌም ድማ ኣብ ቦትኣ፣ ኣብ የሩሳሌም ከም ብሓ
ድሽ ሰፈር ክትከውን’ያ።...ኣብ ልዕሊ ቤት ዳዊት ኣብ ልዕሊ
እቶም ኣብ የሩሳሌም ዝነብሩን መንፈስ ጸጋን ምህለላን ክኽ
ዑ’የ...” 12፣6-10 ዝበሎ ኸኣ ሽዑ ክፍጸም’ዩ፣፣
16
እዚ ብመሰረት ዳን.9፣27 እቲ ከም መሲሆም ዝቕበልዎ፣ “ን
ሱ ንሓደ ሰሙን ምስ ብዙሓት ጽኑዕ ኪዳን ኪኣቱ’ዩ። ኣብ
ፈረቓ እቲ ሰሙን ከኣ ነቲ መስዋእቲ ሕሩድን ነቲ መስዋእ
ቲ ብልዕን ክውግድ ኢዩ። እቲ መጥፍኢ ድማ በኽናፍ ርኽ
ሰት ክመጽእ ኢዩ፣ እዚ ኸኣ ክሳዕ እቲ ምዱብ መፈጸምታ ኣ
ብቲ መጥፍኢ ዝወርድ ኢዩ፣” ዝተባህለሉ ኣሎና።
እዛ ኣብ ፈረቓ እቲ ሰሙን ተባሂሉላ ዘላ ግዜ ኣብ ራእ.11፣
2,3 13፣1-18 ብዝርዝሩ ኣብ ጥ.5 ከኣ እቲ ምዱብ ዘበኑ “…
በርብዓን ክልተን ወርሒ ግብሩ ክገብርውን ምልኪ ተዋህቦ፣”
ዝብል ኣሎና። እዚ ኣቐዲሙ ብትንቢት ኣብ ዳን.7፣8,25 ተ
ዋሂቡንና ዘሎ’ዩ። ናይዚ መወዳእታ ከኣ እቲ ኣብ ራእ.19፣
11-20፣3 ዘሎና’ዩ ክኸውን። እዚ ኣብ ዘካ.13፣8,9 ተዋሂቡና
ዘሎ ፍጻመኡ ኣብቲ እዋን ጸበባ ኢዩ ክኸውን።
ኣብቲ ጸበባ እስራኤል 13፣8-9 “...ክልተ ኢድ ኣብኣ ክቝረ
ጹን ክሞቱን ኢዮም፣፣” እዚኣቶም ብመሰረት ዳን.12፣1 “በቲ
ዘመንቲ ሚካኤል እቲ ምእንቲ ደቂ ህዝብኻ ዝቐውም ዓብዪ
መስፍን ክትንስእ ኢዩ። ሽዑ ዘመን ጸበባ ክኸውን ኢዩ፣ ከ
ምኡስ ካብታ ህዝቢ ዝሃለወላ ጀሚሩ ክሳዕ እታ ግዜ እቲኣ
ከቶ ኮይኑ ኣይፈልጥን። በታ ግዜ እቲኣስ ህዝብኻ ኣብ መ
ጽሓፍ ተጽሒፉ እተረኽበ ዘበለ ክድሕን ኢዩ፣” ዝብል ቃል
ኣሎና። ኣብዚ ኸኣ እቲ ኣብ 2ተሰ.2፣9,10 “እቶም ዝጠፍኡ
ስ ንምድሓኖም ዝኸውን ፍቕሪ ሓቂ ስለ ዘይተቐበሉ፣ ንኣታ
ቶም ናይ’ዚ ኣመጻጽኣ ብዅሉ ትእምርትን ተኣምራት ሓሶት
ን ብሓይሊ ሰይጣን ኢዩ ዝኸውን፣፣ ስለዚ ከኣ እቶም ብዓመ
ጻ ባህ ዝብሎም እምበር፣ ንሓቂ ዘይኣምኑ ኵሎም ምእንቲ ክ
ፍረዱ፡ ኣምላኽ ነቲ ሓሶት ክሳዕ ዝኣምኑ ብርቱዕ ስሕተት ይ
ሰደሎም፣” ዝተባህለ ክፍጸም ኢዩ። ስለዚ እዚኣቶም ብሰሪ ዘ
ይምእማኖም ዝጠፍኡ ኢዮም።
ጥ.9 ”እቲ ሲሶ ግና ኣብኡ ክተርፍ ኢዩ። ኣነ ከኣ ነቶም ሲሶ
ናብ ሓዊ ኸእትዎም፣ ብሩር ከም ዝዅላዕ ክዅልዖም፣ ወርቂ
ከም ዝፍተን ክፍትኖም ኢየ፣” እዚኣቶም ብመሰረት ራእ.7፣
13,14 በቲ ብርቱዕ ጸበባ ዝሓልፉ ኢዮም። “...እዞም ጻዕዳ ክ
ዳውንቲ እተኸድኑስ እንታዎት ኢዮም? ካበይከ መጹ? ኢሉ
መለሰለይ። ኣነ’ውን ጐይታይ ንስኻ ትፈልጥ በልክዎ። ንሱ
ከኣ እዚኣቶም ካብቲ ብርቱዕ ጸበባ ዝመጹ ኢዮም፣ ንኽዳውን
ቶም ከኣ ብደም እቲ ገንሸል ሓጺቦም ኣጻዕደዉ፣” ዝተባህለሎ
ም ሳላ ዝኣመኑ ዝዕወቱ ኢዮም። ነዚኣቶም ከኣ ኢዩ “ስመይ
57
መስቀል ዝወሓዘ ደም ጐይታናን መድሓኒናን የሱስ ንሱ ሓ
ጢኣትን ርኽሰትን ከርሕቀሎም፣ ዕዉት ህይወት ሒዞም ክነብ
ሩን ክመላለሱን ከኽእሎምን ኢዩ።
እዚ ትሕዝቶ 13፣7-14፣15 ናብቲ ኣቐዲምና ዝረኣናዮ ትሕ
ዝቶ 11፣6-12፣9 ኢዩ ዝመልሰና ዘሎ። ስለዚ እቲ ኣብኡ ብ
ሓፈሻኡ ዝረኣናዮ ሕጂ ብዝርዝር ተዋሂቡና ኣሎ፣ ብሰፊሑ
ከኣ ክንርእዮ ኢና።
3) ጥ.7-9 እቲ ዝውቃዕ ጓሳን እተን ዝተረፋ መጓሰን
ኣብዚ እቲ ራብዓይ ክፋል ናይቲ ካልኣይ “ጾር ቃል እግዚኣ
ብሄር ብዛዕባ እስራኤል” ዝተባህለልና’ዩ ዘሎና። እቲ ነብዪ ን
ትሕዝቶኡ ምስ እንምልከቶ ናብቲ ኣቐዲምና ኣብ ምዕራፍ
ትሽዓተን ዓሰርተ ሓደን ዝረኣናዮ ስእሊ ናይቲ ብኽብሪ ዝመ
ጸ ብስቕያት ከኣ ዝሞተ መድሓኒ ኢዩ ዝመልሰና ዘሎ።
እዛ ኣብ ጥ.7. “ዎ ሰይፊ ኣንጻር ጓሳይን ኣንጻር እቲ ብጻየይ
ዝኾነ ሰብን ተንስእ፣ ነቲ ጓሳ ውቕዓዮ እተን ኣባጊዕ ከኣ ፋሕ
ክብላ እየን፣...ይብል እግዚኣብሄር ኣምላኽ፣” እትብል ዘላ፣ ዓ
ሚቝ ምስትብሃልና ከድልያ’ዩ።
መን ኢዩ እዚ ብእግዚኣብሄር ኣምላኽ ጓሳይን ብጻየይ ዝኾነ
ሰብን ዝተባህለሉ እሞ ኸኣ ዝውቃዕ?
ብመሰረት እዛ ጥቕስና እግዚእብሄር ጐይታ ሰራዊት ባዕሉ
“ጓሳይን ብጻየይን” ካብ በሎ፣ ኣብዚ ማዕርነት እዚ ክበጽሕ ዝ
ኽእል ብጀካ እቲ ስጋ ሰብ ዝለበሰ ካልኣይ ኣካል ናይ ስላሴ
ዝኾነ እግዚኣብሄር ወዲ ሓደ እኳ የልቦን። እቲ ፍጻመ ናይ
ዚ ትንቢት’ዚ ከኣ ኣብ ማቴ 26፣31 “ሽዑ የሱስ ንጓሳ እወቕ
ዖ፣ እተን ኣባጊዕ መጓሰ ድማ ፋሕ ይብላ፣” ዝበሎ ኣሎና። ስ
ለዚ ብንጹር ንሱ ጐይታና የሱስ ክርስቶስ ኢዩ።
እቲ “ዎ ሰይፊ...ነቲ ጓሳ ውቕዓዮ እተን ኣባጊዕ ከኣ ፋሕ ክ
ብላ እየን” ዝተባህለሉኸ መን ኢዩ? እዚ ብመሰረት ዮሃ19፣
10,11 “ጲላጦስ ከኣ፣...ክሰቕለካን ክፈትሓካን ስልጣን ከም ዘ
ሎኒዶ ኣይትፈልጥን ኢኻ? በሎ። የሱስ ከኣ ካብ ላዕሊ እን
ተ ዘይወሃበካስ፣ ኣባይ ስልጣን ኣይምሃለወካን ነይሩ፣...ኢሉ
መለሰሉ፣፣” ኣብዚ ከኣ እቲ ንጹር መልሲ ኣሎና።
ነዚ ኣብ መንጐ ጥ.7ን 8-9ን ዘሎ ፍልልይ ናይ ግዜ ነስተብ
ህለሉ። እቲ ፍጻሜ ናይ ጥ.7 ብ33 ድ.ል.ክ. ዝተፈጸመ ኢ
ዩ። እዚ ኣብ ጥ.8,9 ዘሎና ከኣ ኣብ ግዜ እቲ ዓብዪ ጸበባ እ
ስራኤል ኣብ መጻኢ ክፍጸም ዘለዎ’ዩ።
56
ምዕራፍ ሓደ
ንምህናጽ እታ ቤት መቕደስ ዝተዋህበ መልእኽቲ
ምዕራፍ 1—8
1. 1፣1-6 እቲ ብመጀመርታ ዝመጾ ቃል
1) ጥ.1 “...ከምዚ ዚብል ቃል እግዚኣብሄር መጸ።”
እዚ ምስቲ ናይ ሃጌ1፣1 ዝሰማማዕ መልእኽቲ’ዩ።
ግዜኡ፣- ነብዪ ዘካርያስ ወርሒ ኣቢሉ ድሕሪ እታ ካልኣይቲ
ትንቢት ናይ ሃጌ ንምትብባዕ እቶም ነቲ ሕሉፍ ብምጥማት
ኣብ ተስፋ ምቍራጽ ወዲቘም ዝነበሩ ህዝብን፣ እቲ ካልእ ገ
ጽ መጻኢ ናይቲ ሕሉፍ ብምቕራብ ዝሃቦም መተባብዕን መ
ጠንቀቕታን ቃል’ዩ።
1፣2-6 ትሕዝቶ እቲ ዝመጾ ቃል
2) ጥ.2 “እግዚኣብሄር ኣብ ልዕሊ ኣቦታትኩም ኣዝዩ ኾሪየ።”
እዚ ቃል መዘክር’ዩ። ኣብዚ እቲ ሳዕቤን ናይ ምርኮን እ
ቲ ሰብዓ ዓመት ዝወሰደ ባርነትን ምዕናው እታ ሰንደቕ ዕላ
ማ ሃገሮም ዝነበረት ቤተ መቕደስን እታ ውቅብቲ ከተማኦ
ም የሩሳሌምን ኣሎና።
3) ጥ.3 “ናባይ ተመለሱ፣ ኣነ ኸኣ ናባኻትኩም ክምለስ ኢ
የ ይብል እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት።” እዚ እቲ ዝተ
ዋህበ ጻውዒት ምስቲ ኣብ ሃጌ.1፣2-5 ተዋሂቡ ዘሎ “...ግናኸ
እዛ ቤት’ዚኣ ዖንያ ኸላስ፣ ንስኻትኩም ኣብ ስሉም ኣባይትኹ
ም ክትነብሩዶ ግዜኹም’ዩ?” ዝበሎም ምቝራጽ እቲ ዝጀመ
ርዎ ምህናጽ ቤት መቕደስን ናብ ጥቕሚ ገዛእ ርእሶም ጥራ
ይ ምዝንባሎምን ኣሎና፣፣
4) ጥ.4-6 “ከም ኣቦታትኩም ኣይትኹኑ፣ ንኣታቶም እቶም
ቀዳሞት ነብያት እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ካብ እኩይ
መገድኹም...ተመለሱ ይብል ኣሎ ኢሎም ነገርዎም፡ ንሳ
ቶም ግና ኣይሰምዑን፣ ናባይ ከኣ ጽን ኣይበሉን ይብል እ
ግዚኣብሄር” ዝበሎ መጠንቀቕታ ኣሎና።
እቲ ነዚ መጠንቀቕታ እዚ ዝተዋህበ መልሲ፣ “…ከምቲ ብመ
17
ጠን መገድናን ግብርናን ክገብረና ኢሉ ዝሓሰቦ ከምኡ ገበረ
ና በሉ፣፣” ስለዚ ናብ ኣምላኾም ክምለሱን ኣቐዲሞም መንግ
ስቲ ኣምላኾምን ጽድቁን ክደልዩ ተዛሪብዎም ኢዩ።
እቲ ግብረ መልሲ ናይቶም ሃነጽቲ “ሽዑ...እቶም ካብ ህዝቢ
ዝተረፉ ዅላቶምን ንደሃይ እግዚኣብሄር ኣምላኾም ንንቓል
ነብዪ ሃጌን ከምቲ እግዚኣብሄር ኣምላኾም ዝለኣኾ ሰምዕዎ፣፣
እቶም ህዝቢ ኸኣ ኣብ ቅድሚ እግዚኣብሄር ፈርሁ።...እግዚ
ኣብሄር ከኣ...ንመንፈስ ኵሎም...ኣንቅሖ፣፣ ንሳቶም ከኣ ኣብ
ታ ቤት እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ኣምላኾም ከኣ ይሰር
ሑ ነበሩ፣” ሃጌ.1፣12-15 ዝብል ንጹር ቃል ዓወት ኣሎና።
መብርሂ፣-
ኣብዚ ነብዪ ሃጌ ናብ ቅድሚት ብምምልካት ከተባብዖም ከ
ሎ፣ ነብዪ ዘካርያስ ከኣ ናብ ድሕሪት ብምምልካት የተባብ
ዖም። ምኽንያቱ ኣምላኽና ንሕሉፍናን ህልውን መጻእን ኵነ
ታትና መልሲ ብምዃኑ’ዩ።
2. 1፣7-6፣15 እቲ ንኻልኣይ ግዜ ዝመጾ ቃል
እቲ ብሓንቲ ለይቲ ዝተዋህበ ሾመንተ ራእይያት
እዚ ብኻልኣይቲ ዓመት ዳርዮስ ብመበል ዕስራን ኣርባዕተን
መዓልቲ ናብ ነብዪ ዘካርያስ ዝመጸ ቃል እግዚኣብሄር ኢዩ።
እዚ ክልተ ወርሒ ድሕሪ እታ ናይ ሃጌ ናይ መጨረሻ መል
እኽቱ ዝተዋህበ ኢዩ።
መብርሂ፣-
ነዚ ራእይ’ዚ ብሰለስተ ዓይነት መንገዲ ዝትርጕሙዎ ኣሎ
ዉ። ገሊኦም እቲ መልእኽቱ ነቲ ዘካርያስ ዝነበሮ ግዜ ጥራ
ይ ዘመልክት’ዩ ይብሉ። ገሊኣቶም ከኣ ንትሕዝቶ እቲ ራእ
ይ ናብ መንፈሳውነት ጥራይ ብምትሕሓዝ ንቤተ ክርስትያን
ዘርኢ’ዩ ይብሉ። እቶም ካልኦት ከኣ እዚ ንእዋኑ ሽዑ ንሽዑ
ን፣ ንርሑቕን መጻኢ እስራኤል ዘመልክት’ዩ ይብሉ።
ሕጂ ነዚ ሰለስተ ኣተረጓጕማ ክንዕዘብ ከሎና፣ እታ ቀዳመይ
ቲ እንተ ወሰድና፣ እቲ ትሕዝቶ እታ መጽሓፍ ብምልኡ ሽ
ዑ ንሽዑ ኣይተፈጸመን። እቶም ጸላእቲ እስራኤል ንምድም
ሳሳ ጌና ይፍክሩላ ስለ ዝነበሩን፣ እቲ ምሉእ ዓወት ኣብ ልዕ
ሊ ጸላእታ ኸኣ ገና መጻኢ ስለ ዝኮነን’ዩ።
ናይታ ካልኣይቲ መገዲ ኸኣ፣ መንፈሳዊ ትርጕም ጥራይ ም
ሃቡ ዘይንጹር ክኸውን’ዩ። እንተድኣ እቲ ኣብኡ ዘሎ ኵሉ
18
ኵሎም ጣኦታታን ሓሰውቲ ነብያታን’ዩ ዘሎና። “...በታ መዓ
ልቲ እቲኣ” ኣየነይቲ መዓልቲ? በታ ካብ ኵሉ ሓጢኣቶምን
ርኽሰቶምን ዝነጽሁላ መዓልቲ፣ “ንስም ጣኦታት ካብታ ሃገር
ከጥፍእ ኢየ፣ ድሕርዚ ድማ ኣይክዝከርን ኢዩ። ነቶም ነብያ
ትን ነቲ ርኹስ መንፈስን ከኣ ካብታ ሃገር ከልቅቘም ኢየ”
ዝብል ኣሎና።
እዚ ዅሉስ መኣስ ኢዩ ኪፍጸም? እቲ ኣብ 12፣12-13፣1 ዘሎ
ኵነታት ምስ ተፈጸመ ኢዩ ዝኸውን። እዚ ዓወት እዚ ውጽ
ኢት ናይቲ ንጹር ርትዕን ጣዕሳን ንስሓን ናብቲ ንጹር ዓወት
ን ምምላስን ዘብጽሕ ስጕምቲ ኢዩ። ሽዑ ኢዩ እቲ ርዅስ
መንፈስ ምስ ኵሉ ንብረቱ ጠቕሊሉ ዝለቅቕ፣፣
መብርሂ፣-
ኣብ ታሪኽ እስራኤላውያን ኣብቲ ብባቢሎናውያን ዘጋጠሞ
ም ምርኮ እቲ ምስ ጣኦታት ዝነበሮም ርክብ ተበጢሱ ኢዩ።
ሓደ ካብቲ ረብሓ ናይ ምርኮ ኸኣ እዚ ዓወት እዚ ኢዩ ዝነ
በረ። እሞ እዚ ሕጂ “ንስም ጣኦታት ካብታ ሃገር ክጥፍእ
ኢየ” ዝብሎ ዘሎ ደኣ በየን ዝመጹ ኢዩም? እዚ ኣብ ምዕ
ራፍ 13፣2-14፣2 እንርእዮ ዘሎና ፍጻመታት እቲ ኣብ ግዝ
ኣት እቲ ጸረ-ክርስቶስ ዝፍጸም ነገራት ኢዩ። ብመሰረት እቲ
ኣብ ዳን7፣19-25, 9፣24-27 ዘሎና፣ እታ ኣብ 9፣27 “ንሱ ንሓ
ደ ሰሙን ምስ ብዙሓት ጽኑዕ ኪዳን ክእቱ’ዩ። ኣብ ፈረቓ
እታ ሰሙን ከኣ ነቲ መስዋእቲ ሕሩድን መስዋእቲ ብልዕን
ክውግድ ኢዩ። እቲ መጥፍኢ ድማ በኽናፍ ርኽሰት ክመጽ
እ ኢዩ፣ እዚ ከኣ ክሳዕ እቲ ምዱብ መፈጸምታ ኣብቲ መጥ
ፍኢ ዝወርድ ኢዩ፣” ይብል። ኣብዚ ኵነታት እቶም ህዝቢ ኣ
ብ ምምጻእ ጸረ-ክርስቶስ ኢዩ ዘሎና፣፣ ንሳቶም ነቲ ጐይታና
የሱስ “ኣነ ብስም ኣቦይ መጻእኩ እሞ ኣይተቐበልኩምንን፣
ካልእ ብስም ርእሱ እንተ መጸ ንኣኡ ክትቕበልዎ ኢኹም፣”
ዮሃ.5፣43 ዝበሎ ፍጻመኡ ኣብኡ ኣሎና። ስለዚ ጐይታና የሱ
ስ ካብዚ ርኵስ መንፈስ እዝን ጣኦታቱን ኢዩ ነታ ምድሪ
ከጽርያ።
እቲ ምስክር ዓወት ናይቶም ህዝቢ እቲ ኣብ 13፣3-6 ዘሎና
ገለ ሓሳዊ ነብዪ እንተ ተቐልቀለ፣ እቶም ዝወለድዎ ወለዱ ባ
ዕላቶም ክፈርድዎ ኢዮም። እቲ ፍቕሪ ንኣምላኽ ትእዛዛቱ
ምሕላው ኢዩ ዝተባህለልና ኣንሆ ኣብ‘ዚኣቶም ብግልጺ ክር
አ ኢዩ።
ስለዚ እታ ሃገር ሳላ እቲ ዝተኸፍተላ “ዔላ ጸጋ፣” እቲ ካብቲ
55
መብርሂ፣-
እዚ ኣብ ምዕራፍ 12 ዝረኣናዮ ብሓፈሻ እቲ መወዳእታ ግዝ
ኣት ናይቲ ሰብኣይ ዓመጻ፣ ማለት ጸረ ክርስቶስን ምንጋፍን
ምምላስን ኣይሁድ ናብ ኣምላኾም፣ ምግላጽ ናይቲ መሲህ
ምጅማር እቲ ናይ ሽሕ ዓመት ግዛቱን ኢዩ ዘሎና።
ሕጂ ኣብዘን ተሪፈናና ዘለዋ ምዕራፋት እቲ ውጽኢት ናይቲ
ዝመጽእ ምንቕቃሕን ዝርዝር ናይቲ ብጥሙሩ ክንርእዮ ዝጸ
ናሕና ንምጽራር ዝተኣኻከበ ሓይልታት ዓለምን እቲ ከጋጥ
ሞም ዘለዎ ስዕረትን ፍጻመኡን ኢዩ ክኸውን።
4. 13፣1-6 መወዳእታ ሓጢኣትን ምንጻህ እቲ ህዝብን
እታ ሃገርን
1) ጥ.1 ምንጻህ እቲ ህዝቢ
እቲ ኣብ 12፣10-14 ዝርአ ብኽያት ብወገን እታ ሃገር፣ ብና
ይ ሓቂ ጣዕሳን ንስሓን ክትቀርብ ምዃና ኢና እንርእያ ዘሎ
ና። ኣብዚ እቲ እግዚኣብሄር ዝቕበሎ “መስዋእቲ ኣምላኽ ስ
ቡር መንፈስ ኢዩ” ዝተባህለሉ ናይ ስቡርን ቅጥቁጥን ልቢ
መስዋእቲ ኢዮም ከቕርቡ።
እቲ ኣብ ጥ.1 “በታ መዓልቲ እቲኣ ንቤት ዳዊትን ነቶም ኣ
ብ የሩሳሌም ዝነብሩን ንሓጢኣትን ርኽሰትን እትኸውን ዔላ
ማይ ክትክፈተሎም ኢያ” ዝተባህለላ ዔላ፣ ንሳ ነቲ ኣብ ቀራ
ንዮ ካብቲ መስቀል ዝወሓዘ ደም ጐይታና የሱስ ንምሓዝ
ዝተኸፍተት ዔላ ኢያ። እዚኣ እታ ነባሪት ዝኾነት ዔላ ጸጋ
ኢያ።
ኣብዚ ከኣ እቲ ኣብ ኤር.31፣ 33-34 “...ኣነ ኣበስኦም ይቕረ
ኽብለሎም ሓጢኣቶም ድማ ድሕሪዚ ኣይክዝክርን ኢየ እሞ፣
ካብ ንእሽቶኦም ክሳዕ ዓብዪኦም ኵላቶም ክፈልጡኒ ኢዮም.
..” ዝበሎ ህያው ተስፋ ኢዩ ኪፍጸመሎም፣፣ በዚ ኸኣ እቲ ኣ
ብ ሮሜ.11፣26,27 “ከምቲ ጽሑፍ ተበጃዊ ካብ ጽዮን ክመጽ
እ ኢዩ፣ ካብ ያእቆብ ከኣ ረሲእነት ከርሕቕ ኢዩ፣ ሓጢኣቶም
ምስ ኣርሓቕኩ፣ ኪዳነይ ምሳታቶም እዚ ክኸውን ኢዩ፣ ብዘሎ
እስራኤል ክድሕን ኢዩ፣” ዝብል ክፍጸመሎም’ዩ።
2) ጥ.2-6 ምንጻህ እታ ሃገርን መወዳእታ ሓሶትን
ኣብዚ እቲ ሳልሳይ ገጽ ናይቲ ካልኣይ “ጾር ቃል እግዚኣብሄ
ር ብዛዕባ እስራኤል” ዝተባህለሉ እቲ ምንጻህ እታ ሃገር ካብ
54
ንቤተ ክርስትያን ዝምልከት ኢዩ ኢልና ኸኣ ንሓድሕዱ ዝ
ጋጮ ኣብኡ ብዙሕ ኣሎና። ምኽንያቱ እቲ ኣብኡ ዘሎ ት
ጽቢት ምስ ምድራውነት እተተሓሓዘ’ዩ፣፣ እቲ ናይ ቤተ ክር
ስትያን ትጽቢት ግና ምስታ ሰማያዊት ዝተተሓሓዘ’ዩ።
ናይታ ሳልሰይቲ መገዲ ኸኣ፣ እቲ ንርሑቕ ዝጠመተ ትሕዝ
ቶ እዛ መጽሓፍ፣ መፈጸምታ ነቲ እግዚኣብሄር ንእስራኤል ዝ
ሃቦ ተስፋ ክኸውን’ዩ። ነዚ ኸኣ’ዩ ኣብ ሃጌ.1፣13 “ኣነ ምሳኻ
ትኩም ኢየ ይብል እግዚኣብሄር” ዝተባህለሎም። ስለዚ ነዛ ኣ
ባሃህላ እዚኣ ኢና ኽንስዕብ ዘሎና።
ነዚ “ራእይ” እዚ እቲ ነብዪ ብኸመይ መገዲ ኮን ይኸውን ዝ
ረኣዮ ወይ ዝተቐበሎ? ርግጽ ብሕልሚ ኣይኮነን፣ ግናኸ ከም
ቲ ኣብ ዝተፈላለየ ኵነታት ኣምላኽ ንባሮቱ ዘርእዮም ኣርእ
ይዎ ኣሎ። ንኣብነት ናይ ጴጥሮስ፣ ግብ.10፣10, 11፣15 “ተ
መሰጠ... ክዛረብ ምስ ጀመርኩ ኸኣ መንፈስ ቅዱስ ከምቲ
ቕድም ኣባና ዝወረደ ኣባታቶም’ውን ወረደ፣” ዝበሎ ኣሎና።
ሃዋርያ ዮሃንስ ኣብ ራእ1፣10 “ብመዓልቲ ጐይታ ብመንፈስ
ኮንኩ፣” ዝበሎ ኣሎና። ኣብ ትንቢት ህዝቅኤል ከኣ፣ “መንፈስ
ኣተወኒ፣ እቲ መንፈስ ኣልዓለኒ ወሰደኒ፣” ዝብሉ ሓረጋት ኣለ
ዉና። ኣሰራርሓ ኣምላኽና መስተንክር’ዩ።
እቲ ነብይን ህዝቡን ኣብዘን ዝተዋህብኦ ራእያት ብመጀመር
ታ በቲ ሽዑ-ንሽዑ ነቲ ዕዮኦም ንምህናጽ እታ ቤተ መቕደስ
ዘድልዮም ምትብባዕ ኣገዳስነቱ ኣዚዩ ዓብዪ ምዃኑ’ዮም ዝወ
ስድዎ።
እቲ ንሕና ሕጂ ኣብ ግዜና ኴንና ክንጥምቶ ከሎና ግና፣ እቲ
ነብዪ ኣብቲ ሽዑ-ንሽዑ ዝተወሰነ ኣረኣእያ ጥራይ ዝተሓጽረ
ኣይነበረን እንተበልና ኣይተጋገናን። እቲ ኣብ 1ጴጥ.1፣10,11
“እቶም ብዛዕባ እቲ ንኣኻትኩም እተመደበ ጸጋ እተነበዩ ነብ
ያት ብዛዕባ እዚ ምድሓን’ዚ ደለዩን መርመሩን፣ እቲ ኣባታቶ
ም ዝነበረ መንፈስ ክርስቶስ ብስቓይ ክርስቶስ በቲ ድሕሪኡ
ዘሎ ኽብርን ቀዲሙ ኸም ዝመስከረ፣ ነየናይ ወይስ ንኸመይ
ዝበለ ዘመን ከም ዘመልክት እናመርመሩ፣ ንኣኻትኩም እምበ
ር፣ ንርእሶም ከም ዘየገልገሉ ተገልጸሎም፣” ዝብል ገላጺ ዝኾነ
ቃል ኣሎና። እቲ ኣብኡ ዝነበረ መንፈስ’ውን ኣብ ዋግዋጐ
ዝኾነ ሓሳብ ኣይሓድጐን ኢዩ።
ስለዚ እቲ “ምሳኹም እየ ዝበሎም ኣምላኾም ኣብዘን ዝሃቦ
ራእያት፣ እቲ ንህዝቡ እስራኤል ዘለዎ ሓሳብ ድሓን ካብቲ ካ
ብ ምርኮ ምምላሶም ጀሚሩ ክሳዕ እቲ ናይ ሽሕ ዓመት ግዝ
19
ኣት እቲ መሲህ ኢዩ ዘጠመቶም። እዚ ክንብል ከሎና ግና ነ
ቲ ናይ ሽዑ ንሽዑ ኵነታቶም ጎሲናዮ ንሕለፍ ኣይኮናን እን
ብል ዘሎና፣ ኣገዳስነቱ ኣዝዩ ዓብዪ ኢዩ።
ቀዳመይ ራእይ 1፣7-17
ኣብ ማእከል ኣእዋም ጸጾ ጠጠው ዝበለ ሰብኣይ
ነዚ ራእይ እዚ ኣብ ሰለስት ከፊልና ክንርእዮ ኢና፣ -
1. ጥ.7 እቲ ግዜ ናይቲ ራእይ፣
ብኻልኣይቲ ዓመት ዳርዮስ ብመበል 24 መዓልቲ በታ ሻባጥ
እትብሃል መበል 11 ወርሒ ዝተውዋበ’ዩ። እዚ ሰለስተ ወር
ሒ ድሕሪ እታ ኣብ ጥ.1 ዘላትና ዝመጸቶ ቃል’ዩ።
2 ጥ.8-12 ዝርዝር ትሕዝቶ እቲ ራእይ
እቲ ዝረእዮ ራእይ፣-
“ኣብ ሓመር ፈረስ እተወጥሐ ሰብኣይ፣
ኣብ ትሕት ዝበለ ቦታ፣
ኣብ ማእከል ኣእዋም ጸጾ ጠጠው ዝበለ” ይብል።
እዚ ብመሰረት ጥ.11ሀ መልኣኽ እግዚኣብሄር ኢዩ። እቲ በ
ዚ ስም’ዚ ኣብ ምሉእ ብሉይ ኪዳን እንረኽቦ ምግላጽ፣ እቲ
ጐይታና የሱስ ስጋ ቅድሚ ምልባሱ ንብዙሓት ዝግለጸሎም
ዝነበረ መገዲ’ዩ።
እቶም ብድሕሪኡ ዝሰዓብዎ ኣብ ሓመራትን ጥርኝን ኣምበላ
ያት ኣፍራስ ዝተወጥሑ ዝተባህለሎም፣ እዚኣቶም ብመሰረት
ጥ.11ለ እቶም ንምድሪ ዝዞሩዋን ጸብጻቦም ነቲ ኣብ ማእከል
ኣእዋም ጸጾ ደው ዝበለ መልእኽ እግዚኣብሄር ዝሃቡ ኣገልገ
ልቱ ኢዮም።
እቲ ምስ እዚ ነብዪ ዝዛረብ ዝነበረ ሰብኣይ ከኣ፣ እዚ ብመሰ
ረት ጥ.9 እቲ ነብዪ “ጐይታይ እዚኣቶም እንታይ ኢዮም?
በልኩ፣ እቲ ምሳይ ዝዛረብ ዝነበረ መልኣኽ ከኣ፣ እዚኣቶም እ
ንታይ ከም ዝኾኑ ኸርእየካ’የ በለኒ፣፣” እዚ ኣብዚ እንርእዮ ዘ
ሎና መልኣኽ፣ ምስቲ ኣብ ማእከል ኣእዋም ጸጾ ጠጠው ዝበ
ለ ማዕረ ስልጣን ዘለዎ ኢዩ። ኣብኣ ኸኣ’ዩ እቲ ዝተሓተተ
“ከርእየካ’የ” ምስ በሎ፣ እቲ መልእኽ እግዚኣብሄር መልሲ ዝ
ሃቦ። እቲ ኣብ ምሉእ ብሉይ ኪዳን ካብ ዘፍጥረት 1፣1 ጀሚ
20
ታ መዓልቲ እቲኣ ድማ ክኸውን ኢዩ፣ ነቶም ኣብ ልዕሊ የሩ
ሳሌም ዝመጹ ኵሎም ኣህዛብ ንምጥፍኦም ክደሊ ኢየ፣” ተባ
ሂሉሎም ዘሎ’ዩ ክኸውን።
ስለዚ እቲ ዝመጽእ ጭፍራ ገዛእ ርእሱን ዕላማኡን ምስ ተደ
ምሰሰ፣ እቲ ናይ ጥ.6 “...የሩሳሌም ድማ ኣብ ቦታኣ፣ ኣብ የ
ሩሳሌም ከም ብሓድሽ ሰፈር ክትከውን ኢያ፣” ዝብል ትንቢ
ት ፍጻመኡ ሓንሳብ ንሓዋሩ ክረክብ ኢዩ።
3. 12፣10-14 እቲ መንፈሳዊ ትንሳኤ እስራኤል
እቲ ሕጂ ኣብዘን ጥቕስታት እዚኤን ኣንርእዮ እቲ ካልኣይ
ክፋል ናይታ ካልኣይቲ “ጾር ቃል እግዚኣብሄር” ዝተባህለ ኢ
ዩ። ኣብዚ እቲ ናይ ህዝቢ ኣይሁድ ትንሳኤን ምንጻህ ካብ
ሓጢኣቶምን ምምላስ ናብ ኣምላኾምን፣ ነቲ ሓደ ግዜ ዝነጸግ
ዎ ከም መሲሆም ምቕባሉን’ዩ ክኸውን።
“ኣብ ልዕሊ ቤት ዳዊትን ኣብ ልዕሊ እቶም ኣብ የሩሳሌም
ዝነብሩን መንፈስ ጸጋን ምህለላን ክኽዑ ኢየ፣ ንሳቶም ከኣ ን
ኣይ፣ ነቲ ዝወግእዎ ክጥምቱ ኢዮም። ከምቲ ንሓደ ውልዱ
ዝበኽየሉ ከምቲ ንበዅሩ መሪር ሓዘን ዝሓዝንሉ ኣምሪሮም
ክሓዝንሉ ኢዮም።” ዘስደምም ጓሂ ልቢ ዝዓዘዞ ጣዕሳን ንስሓ
ን ብኽያትን’ዩ ክኸውን። እዚ ከምቲ ኣብ 2ቈሮ.7፣10 “ጓሂ
ከም ፍቓድ ኣምላኽሲ ንምድሓን ዝኸውን ዘይትጠዓሰሉ ንስ
ሓ የምጽእ፣” ዝተባ ህለልና ጓሂ’ዩ ክኸውን።
ስለዚ እዚ ፍጻሜ ናይቲ ኣብ ትንቢት ህዝ.39፣26-29 “ካብ
ማእከል ህዝብታት ምስ መለስክዎም፣ ካብ ሃገር ጸላእቶም’ው
ን ምስ ኣኻኸብክዎም፣ ኣብ ቅድሚ ዓይኒ ብዙሓት ኣባታቶ
ም ምስ ተቐደስኩ፣ ሓደ እኳ ዘፍርሆም ዘይብሎም ኣብ ሃገ
ሮም ሃዲኦም ምስ ተቐመጡ፣ ነውሮምን ንኣይ ዝጠለምዎ ኵ
ሉ ጥልመትን ክጸሩ ኢዮም። ...ሓደ እኳ ከየትረፍኩ ናብ ሃገ
ሮም ምስ ኣኻኸብክዎም፣ ኣነ እግዚኣብሄር ኣምላኾም ምዃነ
ይ ክፈልጡ’ዮም። መንፈሰይ ኣብ ልዕሊ ቤት እስራኤል ምስ
ከዖኹ፣ ድሕሪ ደጊም ገጸይ ኣይክኽውለሎምን ኢየ ይብል እ
ግዚኣብሄር ኣምላኽ፣” ዝበሎ ኢዩ ክኸውን።
እዚ ኣብ 12፣11-14 ዘሎና “ዓብዪ ብኽያት” ናይ ቤት ዳዊት
ን ኣባይቲ ነብያትን ካህናትን ብዘለዉ ህዝቢ እስራኤልን ኣን
ስቶም ንበይነን ሰብኡተን ንበይኖም ኮይኖም ዝበኽይሉ እቲ
ዓብዪ መዓልቲ ዕርቂ ኢዩ ክኸውን።
53
2. 12፣2-9 እቲ ዝመጽእ ጸበባን ምንጋፍን የሩሳሌምን ይሁዳን
1) ጥ.3ለ እቲ መስተንክር ዝኸውን ጸበባ፣-
እቲ ኣብዚ ተዋሂቡ ዘሎ ቃል “ኵላቶም ሓይልታት ኣህዛብ
ምድሪ ንምጽራራ ክእከቡ ኢዮም። እዚ ምትእኽኻብ’ዚ እቲ
ብንጉስ ነቡካድነጻር ኮነ ብጀነራል ቲቶስ ናይ ሮሜ ብ70 ቅ.
ል.ክ ዝተፈጸመ ፍጻመ ኣይኮነን።
2) ጥ.4ለ,5,7,8 እቲ መስተንክር ዝኸውን ዓወት፣-
እቲ ተዓቝሩሎም ዘሎ ምንጋፍ ኣብቲ “ኣብ ልዕሊ ቤት ይ
ሁዳ ድማ ኣዒንተይ ቋሕ ከብል ኢየ፣፣ ሓላቑ ይሁዳ ብልቦም
እቶም ኣብ የሩሳሌም ዝነብሩ ብጐይታ ሰራዊት ኣምላኾም
ሓይለይ ኢዮም ክብሉ ኢዮም፣፣ እግዚኣብሄር ግና ቅድም ን
ድንኳናት ይሁዳ ከድሕን ኢዩ፣ ነቶም ኣብ የሩሳሌም ዝነብሩ
ከኣ ክከላኸለሎም ኢዩ” ዝብል ቃል ኣሎና።
3) ጥ.2-4,6 እቲ መስተንክር ዝኾውን ፍጻመ፣-
እቶም ተሃንዲዶምን ተኣኻኺቦምን ሓንሳብ ንሓዋሩ ከጥፍእ
ዋ ዝመጹ ሰራዊት ኣህዛብ ዘይተጸበይዎ ኣዝዩ መሰንበዲ ዝ
ኾኖም ነገር ከጋጥሞም’ዩ። “እንሆ፣ የሩሳሌም ነቶም ኣብ ዙር
ያኣ ዘለዉ ኵላቶም ህዝብታት ጽዋእ ስኽራን ክገብራ ኢየ።.
..የሩሳሌም ንዅላቶም ህዝብታት ከቢድ እምኒ ክገብራ ኢየ፣
ዝስከምዋ ዘበሉ ኵላቶም ኣዝዮም ክቘስሉ ኢዮም።...ንዅላቶ
ም ኣፍራስ ብስምባድ ንዝውጥሑዎም ከኣ ብጽላለ ክወቕዖም
ኢየ።...ንዅላቶም ኣፍራስ ህዝብታት ከኣ ብዑረት ክወቕዖም
ኢየ፣፣ ኣነ ነቶም ሓላቑ ይሁዳ ኸም ርሱን ምድጃ ኣብ ማእከ
ል ዕጨይትን ከም ሃልሃልታ ሓዊ ኣብ ማእከል እንዳእትን
ክገብሮም ኢየ፣ ነቶም ብየማነ ጸጋሞ ከቢቦምዎም ዘለዉ ኵ
ላቶም ህዝብታት ከኣ ክውሕጥዎም ኢዮም፣” ዝብል ህያው
ቃል ኣሎና። ኣፍራሶም ብዑረት ንዝተቀመጥዎም ብጽላለ
ምስ ተወቕዑስ ከመይ ዝበለ ሕንፍሽፍሽን ዕግርግርን ጥፍኣ
ትን ኢዩ ኸጋጥሞም!!!
ስለዚ እቶም ኵላቶም መንግስታት ምድሪ ንምጽራር የሩሳሌ
ም ዝእከቡ፣ ንሳ ንባዕላ በቲ ዘስተንክር ዝኾነ ሓይላ ዘይትስዓ
ርን መጨነቒቶምን ኮይና ክረኽብዋ ኢዮም። ነዚ ከኣ’ዩ ኣብ
ጥ.8,9 “...እቲ ካባታቶም ድኹም ዝኾነ በታ መዓልቲ እቲኣ
ከም ዳዊት ክኸውን ኢዩ፣ ቤት ዳዊት ከኣ ከም ኣምላኽ ኣብ
ቅድሚኦም ከም መልኣኽ እግዚኣብሄር ክትኸውን ኢያ።...በ
52
ሩ “መንፈስ እግዚኣብሄር” ተባሂሉሉ ዘሎ፣ ንሱ እቲ ሳልሳይ
ኣካል ናይ ስላሴ እቲ ብሩኽ መንፈስ ቅዱስ ኢዩ።
3. ጥ.11-13 እቲ ፍጻሜታት፣-
እቶም ሰለስተ ኣብ ኣፍራስ እተወጥሑ ዝሃብዎ ጸብጻብ፣-
ጥ.11 ንሕና ንምድሪ ዞርናያ፣ እንሆ ኸኣ፣ ኵላ ምድሪ ስ
ቕ ኢላ ዓሪፋ ኣላ ኢሎም መለስሉ።
ጥ.12 እቲ መልኣኽ እግዚኣብሄር ዝለመኖ ልማኖን ጸሎት
ን። “ዎ እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት፣ ነዘን በተን ሰብዓ ዓ
መት እተቘጣዕካየን የሩሳሌምን ከተማታት ይሁዳን ክሳዕ መ
ኣዝ ኢኻ ዘይትምሕረን፣” በሎ ዝብል ጸሎት ኣሎና፣፣
ጥ13. እቲ እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ዝሃቦ መልሲ፣
“ብጽቡቕ ቃላትን ብዘጸናንዕ ቃላትን መለሰሉ” ዝብል
ቃል ኣሎና።
4. ጥ.12—17 እቲ ንጹር ውጽኢት ናይቲ ራእይ
1) ጥ.12 እቲ መልኣኽ እግዚኣብሄር ናብ እግዚኣብሄር ጐይ
ታ ሰራዊት ዘቕረቦ ልማኖ ወይ ምምላድ (ኢንተርሰሺን)። እ
ዚ እቲ ምእንቲ እቶም ናቱ ዝልምንን ዝጣበቕን እቲ ካልኣ
ይ ኣካል ናይ ስላሴ ዝኾነ ጐይታና የሱስ ኢዩ። ኣብ እብ.
7፣25, 1ዮሃ.2፣1 ብንጹር ኣሎና። ኣብዚ እቲ ምስጢራዊ ዝ
ኾነ ሓድነት ኣቦን ወድን ኣሎና። ንዝያዳ ኣብ ዮሃ.5፣19-30,
6፣38, 14፣10,11 ዘሎና መብርሂ ነንብቦ ኢና።
2) ጥ.13 እቲ እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ዝሃቦ መልሲ፣
“...ብጽቡቕ ቃላትን ብዘጸናንዕ ቃላትን መለሰሉ፣፣” ኣብ ዳን.
9፣1-23 ብዛዕባ እታ ሃገርን ህዝባን ዝተጸለየ ጸሎትን ዝተዋህ
በ ብጽቡቕን ብዘጸናንዕ ቃላትን መልሲ ኣሎና። ስለዚ፣ ዳንኤ
ል እቲ ባርያ ኣምላኽ ከም’ቲ መልኣኽ እግዚኣብሄር ምእንቲ
እቲ ገንዘቡ ዝኾነ ህዝቢ ዝጸለዮ ጸሎትን፣ እቲ ዝሰምዕን ዝም
ልስን ፈቃር ኣምላኽ ኸኣ ዝሃቦ ዘጸናንዕ መልስን ኣሎና።
3) ጥ.16,17 እቲ ዝተዋህበ ንጹር ተስፋ፣
16ሀ እግዚኣብሄር ብምሕረት ናብ የሩሳሌም ክምለስ።
16ለ ቤተይ ኣብኣ ክትስራሕ’ያ። 16ሐ ገመድ መለክዒ ኣብ
ልዕሊ የሩሳሌም ክዝርጋሕ። 17 ከተማታተይ ገና ብሰናይ ክ
ረውያ ንጽዮን ገና ከጸናንዓ ንየሩሳሌም ድማ ገና ክሓርያ ኢ
የ ይብል።
21
መብርሂ፣—
እቲ ጥርኑፍ ስእሊ ናይቲ ቀዳማይ ራእይ፣-
1. እቲ ዕዮ ናይ ቅዱስ ስላሴ፣ ኣቦ ወዲ መንፈስ ቅዱስ፣ እ
ቲ እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ተባሂሉ ዘሎ፣ እግዚኣብሄር
ኣቦ፡ እቲ መልኣኽ እግዚኣብሄር ተባሂሉ ዘሎ፣ እግዚኣብሄር
ወዲ፡ እቲ ምሳይ ዝዛረብ ዝነበረ መልኣኽ ዝበሎ ኸኣ ጥ.9,
13,14 እግዚኣብሄር መንፈስ ቅዱስ ኢዩ።
2. እቲ ኣብቲ ሽዑ ንሽዑን ንርሑቕ መጻእን ንህዝቡ ዝሓስ
በሎም ሓሳብ ደሓን፣-
ኣብቲ ሽዑ-ንሽዑ ዝኸኖም ቃል ኣነ ምሳኹም እየ ስርሑ ዕዮ
ኹም ዕየዩ ይብሎም። ኣብቲ ንርሑቕ መጻኢ ዝኾኖም ራእ
ይ ከኣ፣ ዓቕማ ንእሽቶ እኳ እንተኾነ ኣብ ትሕቲ ኣርዑት
መግዛእቲ እንተ ኾነት’ውን፣ እግዚኣብሄር ኣብ ምዱብ እዋኑ
ነህዛብ ክቐጽዕ ንህዝቡ ኸኣ ብናይ ዘልኣለም ክብረት ክብ
ከብል ምዃኑ ኣብ ጥ.14-17 ተዋ ሂቡና ኣሎ።
ካልኣይ ራእይ 1፣18-21
ኣርባዕተ ቐርንን ኣርባዕተ ሰራሕቲ ሓጺንን
1. ጥ.19 ኣርባዕተ ቐርኒ፣ እዚኣቶም እቶም ንይሁዳን እስ
ራኤልን የሩሳሌምን ፋሕ ዘበልዎም ኣቕርንቲ’ዮም። ነዚ ኸኣ
’ዩ ኣብ ኤር.51፣5 “ሽሕ እኳ ሃገሮም በቲ ነቲ ናይ እስራኤል
ቅዱስ ዝበደልዎ በደል እንተ መልአት፣ እስራኤል ወይስ ይ
ሁዳ ብእግዚኣብሄር፣ ጐይታ ሰራዊት ኣምላኾም መበለት ኣይ
ኰነትን፣” ዝብል ዘለኣለማዊ ተስፋ ኣለዋ።
2. ጥ.20 ኣርባዕተ ሰርራሕቲ ሓጺን፣ እዚ ምልክት ንምዕናው
እቶም ኣዚዮም ዘኾረይዎ ኣህዛብ ዝውዕሉ ኢዮም፣፣
ጥ.14,21ለ እዚኣቶም ነቶም ሃዲኦም ዘለዉ ኣህዛብ ኣዝየ ኾ
ርየሎም ኣሎኹ ይብል ኣሎ ኢልካ ኣውጅ በለኒ ዝተባህለሎ
ም ከፍርህዎም፣ ነቕርንቲ እቶም ንሃገር ይሁዳ ፋሕ ከብሉ
ኢሎም ቀርኖም ዘልዓሉ ኣህዛብ ኬውድቑ ዝመጹ’ዮም ዝብል
ቃል ኣሎና። እዚ ብምልኣቱ ኣብ ኤር.51፣6-58 ኣሎና እሞ
ህድእ ኢልናኣ ነንብቦ።
እታ ኣቐዲማ ንህዝቢ ኣምላኽ ፋሕ ዘበለትን ንቤት መቕደሱ
ዘንደደት ንየሩሳሌም ዘዕነወትን ሓያል መንግስቲ ባቢሎን’ያ።
22
ዘን ምዕራፋት ተነቢሩልና ዘሎስ እቲ ኣብ መወዳእታ ዘበን
ግዝኣት እቲ ሓሳዊ መሲህን ምጅማር እቲ ብሩኽ ተስፋ ሰብ
ን ፍጥረትን ዝፍጸም ፍጻሜታት’ዩ ዘሎና።
ኣብተን ዝሓለፋ እቲ “ጾር” ብዛዕባ እቲ እስራኤላውያን ኮኑ
ኣህዛብ ዝተሓሰምዎ መሲህ ኢዩ ቀሪቡልና ዘሎ፣፣ ኣብዘን ሒ
ዝናየን ዘሎና ግና እቲ “ጾር” ብዛዕባ እስራኤል ንሓዋሩ ማለ
ት፣-
1. ምንጋፍ እቶም ህዝበይን ርስተይን ዝብሎም፣፣
2. ፍርዲ እቶም ጸላእቲ ህዝቡ ዝዀኑ።
3. ምግላጽ እቲ ናብ ዝፋን ጽድቂ ዝመጽእ ንጉስ
ነገስታትን ጐይታ ጐይቶትን ኢዩ ዘሎና።
ነዚ ኸኣ እቲ ነብዪ ብኽልተ ገጻት ንሓድሕዱ ዝወሃሃድ ገይ
ሩ ኣቕሪብዎ ኣሎ፣፣
መጀምርታ እቲ ጠመተ ናብተን ጨቈንቲ ህዝቡ ዝዀና ሃ
ገራት ብፍርዲ ክጓነፈን ከሎን እቲ ንእስራኤል ዘሎዎ ጠመ
ተን፣ ማለት ምንጻህን ምምላስን እስራኤል ናብቲ ዝነጸገቶን
ዝተሓሰመቶን ንጉሳን ኣምላኻን ኢዩ ተነቢሩልና ዘሎ፣፣
ኣብቲ ካልኣይ መዳዩ ከኣ ናብቶም ዝነጸግዎ ኣህዛብ እታ መ
ዓልቲ ጐይታ ኸም እተርክቦምን እተጥፍኦምን ምስቲ ምቛ
ም እታ ዘለኣለማዊት መንግስቱን ኢዩ ዘሎና።
እዚ መሰረት ብምግባር ናብቲ ዝርዝራዊ ትሕዝቶ ክንኣቱ፣-
I. እቲ ብንጹር ዝርአ ተግባራት እግዚኣብሄር ኣምላኽ
1. 12፣1 መስተንክር ዝኾነ ኣምላኽ
“እቲ ንሰማያት ዝዘርግሖ ንምድሪ ድማ ዝሰረታ ንመንፈስ ሰ
ብውን ኣብ ውሽጡ ዝደኮኖ እግዚኣብሄር ከምዚ ይብል ኣ
ሎ።” መወከሲ ኢሳ.40፣21-26
እቲ ኣብዘን ምዕራፋት ተዋሂቡና ዘሎ ፍርድን በረኸትን ካ
ብ መን ከም ዝመጽእ ብንጹር ተዋሂቡና ኣሎ። እቲ ክእለት
ን ስልጣንን እግዚኣብሄር ንምፍጣር ጥራይ ዘይኮነስ ንምቍ
ጽጻሩ ኮነ ንምዕቃቡ ፍጹም ምልኪ ከም ዘሎዎ’ዩ ተነጺሩልና
ዘሎ። ስለዚ እቲ ሲዒቡ ዝኽሰት ፍርዲ ኮነ በረኸት ካብ ኢ
ዱ ምዃኑ’ዩ ብንጹር ተዋሂቡና ዘሎ። ኣብዚ መስርሕ’ዚ እስ
ራኤል ብብርቱዕ ጸበባ እኳ ክትሓልፍ እንተኾነት ፍጻመኡ
ግና ንናይ ዘልኣለም ሰናያን በረኸታን ክኾነላ ምዃኑ ኢና እ
ንርእዮ ዘሎና።
51
ጥ.10-14 እቲ ምስ ኩሎም ህዝብታት ዝኣተዎ ቃል ኪዳን ኣ
ፍረሶ። ንሳቶም ከኣ ንሰላሳ ብሩር ሸጥዎ ጥ.10-13 እተን ክ
ልተ ኣባትሩ ኸኣ ሰበረን። እዚ ምስባር እዘን ክልተ ኣባትር
ከኣ ኢዩ ምኽንያት እቲ ኵሉ ህልቂትን ጥፍኣትን ዝኾነ።
3. ጥ.15-17 እቲ ናይ መጨርሻ ፍርዲ ናይቲ ቀዳማይ
ክፋል እታ መንግስቲ ሮሜ
እዚ ምትንሳእ እቶም ሓሰውቲ ጓሶትን እቲ ኣብ ልዕሊኦም
ዝተኣወጀ “ወዮን”
ኣብዚ እቲ ሽዑ ስዒቡን ድሕሩ ንርሑቕ መጻኢኦምን ዝመጾ
ምን ዘይንሕፍዎም ገዛእቲ ዝተንስኡን ዝትንስኡን ኢዩ ተዋ
ሂቡና ዘሎ።
መብርሂ፣-
ኣብዚ እቲ ነብዪ ኣማዕዲዩ ዝርኣዮ ክመጽእ ዘለዎ ዕንወትን
ጥፍኣትን ኣብ ልዕሊ እቶም ነቲ ናይ ሓቂ ንጉሶም ዝነጸግዎ፣
ዘይጠቕሙ ጓሶት ዝበሎም ዝወርድ “ወዮ” ዘብል ምንቃጽ ቅ
ልጽምን (ሓይሊ የልቦን) ምጽልማት ዓይንን (ራእይ የልቦን)
ኢዩ ዘሎና። እቲ ኣብቲ ህዝቢ ስዒቡ ብኣንቲዮኩስ ኣፒፋነስ
4ይ ዝወረዶም ጥፍኣትን እቲ ኣብቲ ዝመጽእ በቲ መሲህና
ኢሎም ዝቕበልዎ ጸረ-ክርስቶስ ዝወርዶም ጸበባን ምዓትን
መከራን ኢዩ ተነጊሩልና ዘሎ።
ኣብዚ እቲ ንኣና ዘለዎ መልእኽቲ፣ ሕጂ ንኣምላኽን ቃሉን
ብምእማንን ምእዛዝን ካብቲ ክግመት ዘይከኣል ጥፍኣትን ወ
ዮን ንምንጋፍ፣ ናብቲ ሕጂ ክንገልጾ ዘይንኽእል በረኸትን እ
ልልታን ከም ዘእትወና ንጹር መልእኽቲ ኣሎና።
ምዕ.12-14 ጾር ቃል እግዚኣብሄር ብዛዕባ እስራኤል
መብርሂ፣-
እቲ ኣብዘን ሰለስተ ምዕራፋት ተነቢሩልና ዘሎ ቃል ትንቢት
ብምልኡ ናብታ ሓንትን ዓባይን ኣርእስቲ፣ “ጾር ቃል እግዚኣ
ብሄር ብዛዕባ እስራኤል” ኮይኑ፣ ናብታ ፍልይቲ ግዜ “በታ
መዓልቲ እቲኣ” ዝተባህለላ፣ ናብቲ ካልኣይ ገጽ ናይቲ መጻ
ኢ’ዩ ዘመልክት ዘሎ።
እዚ ነቲ ሎሚ ማሕበር ኣምላኽ እትጽበዮ ዘላ ቀዳማይ ገጽ
ናይቲ ምጽኣቱ፣ ማለት “እቲ ቀዳማይ ትንሳኤ፣” ኣይኮነን። እ
ዝስ ኣብዚ ትንቢት ዘካርያስ ኣይተዋህበናን ኣሎ። እዚ ኣብ
50
እታ ካብኣ ቀጺላ ዝገዝኣቶም ከኣ መንግስቲ ሜዶንን ፋርስን
ኢያ። እቲ ድሒሪ’ዚ ዝቐጸለ መግዛእቲ ከኣ ናይ ግሪኻውያ
ንን ሮማውያንን መንግስታት ኢየን።
እቲ ስእለን ከኣ ነዚ ይመስል፣—
ኣርባዕተ ኣቕርንቲ ኣርባዕተ ሰራሕቲ ሓጺን
መንግስቲ ባብቢሎን ብመንግስቲ ሜዶንን ፋርስን
መንግስቲ ሜዶንን ፋርስን ብመንግስቲ ግሪኽ
መንግስቲ ግሪኽ ብመንግስቲ ሮሜ
መንግስቲ ሮሜ ብመንግስቲ የሱስ
ሳልሳይ ራእይ 2፣1-13
ኣብ ኢዱ ገመድ መለክዒ ዝነበሮ ሰብኣይ፣
1. ጥ.1-5 ትሕዝቶ እቲ ራእይ፣-
1) እዚ ብዛዕባ እቲ ኣብ የሩሳሌም ክመጽእ ዝነበሮ በረኸት
ተዋሂቡ ዘሎ ስእላዊ መግለጺ’ዩ። እዚ ኣብቲ ሽዑ ንሽዑ ዝተ
ራእየ ንምስራሕ እታ ቤተ መቕደስ ዝተዋህበ ራእይ ኮይኑ፣
ብምልኣቱ ግና ኣብቲ መጻኢ ተስፋኦም ተነቢሩሎም ዘሎ
ውሕስነትን በረኸትን ምዕባሌን’ዩ።
2) ባህርያት እቲ ክብረት፡ ህላውነት እግዚኣብሄር ኣምላኽ ኣ
ብ ማእከላን ንኽብሪ ክኸውን’ዩ ይብል።
3) ባህርያት እቲ በረኸት፡ የሩሳሌም ሰባን እንስሳኣን ኣብ ማ
ኣከላ ስለ ዝበዝሐ ብዘይ መካበብያ ክትኸውን። መካበብ
ያ ኣየከድልያን፣ ስለምንታይ? “ካብ ሰራዊት ካብቲ ዝኸይድን
ዝመጽእን ክከላኸለላስ ኣብ ዙርያ ቤተይ ክሰፍር’የ፣ ሕጂ በዒ
ንተይ ርእየያ እየ እሞ፣ ድሕርዚ ጨቋኒ ከቶ ኣይክሓልፋን
ኢዩ፣” ዘካ.9፣8 ዝብል ንጹር ቃል ኣሎና። እዚ ብኸፊሉ ኣብ
ቲ እስክንድር ዓቢዪ ንኸባቢኦም ከጥፍእ ከሎ ንየሩሳሌም ዘ
ይምትንካፋ ክርአ ከሎ፣ ብምልኣቱ ከኣ ኣብቲ መጻኢ ተስፋ
እስራኤል እዚ ክብረት’ዚ ተነቢሩሎም ኣሎ።
2. ጥ.6-13 እቲ ነብይን ውጽኢት ጽዋዓኡን፣-
1) ምምላስ እቶም ናብ ኣርባዕቲኡ መኣዝናት ምድሪ ዝተ
በተኑ ህዝቡ።
2) እቲ ኣዋጅ እግዚኣብሄር ኣምላኽ፣ ስለ ክብሩ ናብቶም ዝ
23
 ዘመትኹም ኣህዛብ ለኣኸኒ፣ ውጽኢቱ ከኣ ዓብዪ እልል
ታን ሓጐስን ክኸውን ኢዩ።
ምምላስ እቲ ዝተበተነ ህዝቢ ኣምላኽ፣ በቲ እዚ ነብዪ’ዚ ዝነ
በረሉ ዝነበረ ግዜን ድሕሪኡን እኳ እንተ ተራእየ፣ እቲ ብም
ልኣቱ ኵላቶም ናብ ሃገሮም ዝምለስሉን ዝተኣካኸብሉን ግና
ገና መጻኢ ኢዩ ዝነበረ። ብምልኣቱ ኣብቲ ምጅማር ናይ ሽ
ሕ ዓመት ግዝኣት ጐይታናን መድሓኒናን የሱስ ክርስቶስ ኢ
ዩ ክኸውን። መብርሂ ማቴ.24፣29,30 ነንብብ።
ጥ.10 “ኣቲ ጓል ጽዮን፣ እንሆ እመጽእ ኣሎኹ፣ ኣብ ማእከል
ኪ ኸኣ ክነብር እየ እሞ፣ እልል በሊ ተሓጐሲ‘ውን ይብል እ
ግዚኣብሄር፣” ዝተባህለሉ ተስፋ ኣብቲ ባዕሉ ብኽብሩ ዝግለጸ
ሉን ዝገዝኣሉን ናይ ሽሕ ዓመት ግዝኣቱ ኢዩ ክርአ።
ጥ.11 “...ብዙሓት ህዝብታት ናብ እግዚኣብሄር ክሓብሩ፣ ህዝ
በይ ከኣ ክኾኑ ኢዮም” ዝብል፣ ምስቲ ኣብ ወንጌል ማቴ 25፣
31-34 “ግናኸ ወዲ ሰብ ብኽብሩ ምስ መጸ፣...ኵላቶም ኣህዛ
ብ ድማ ኣብ ቅድሚኡ ይእከቡ።...ሽዑ እቲ ንጉስ ኣብ የማ
ኑ ንዘለዉ ይብሎም፣ ኣቱም ናይ ኣቦይ ብሩኻት ንዑ እቲ ካ
ብ ምስራት ዓለም እተዳለወልኩም መንግስቲ ውረሱ፣” ዝብሎ
ም ኣለዉና።
ጥ.12 “እግዚኣብሄር ኣብታ ቅድስቲ ሃገር ንይሁዳ ከም ግዲ
ኡ ክርስተያ፣ ንየሩሳሌም ገና ክሓርያ ኢዩ፣” ዝብል ተነጺሩል
ና ዘሎ ኸኣ ኣብቲ ግዜ እቲ ክፍጸም ኢዩ።
ጥ.13 “እግዚኣብሄር ካብቲ ቅዱስ ማሕደሩ ተንሲኡ ኢዩ እ
ሞ ስጋ ዝለበሰ ዅሉ ኣብ ቅድሚኡ ስቕ ይበል።”
እቲ ንጹር መልእኽቲ ናይዛ ሳልሰይቲ ራእይ፣-
1. እቲ ሽዑ ንሽዑ ነቶም ሃነጽቲ ዝተዋሕበ መጸናንዒ፣ ስር
ሑ፣ ዕየዩ እግዚኣብሄር ኣብ ዙርያኹም ዕርድኹም’ዩ።
2. እቲ ነታ ናይ መጻኢ እስራኤል ዝተዋህበ ተስፋ ከኣ ዘል
ኣለማዊ ምትእኽኻብ ክህሉ’ዩ። የሩሳሌም ከኣ ማእከል ኵ
ሉ በረኸትን ክብረትን ናይቲ ዝምስረት፣ ናይ ሽሕ ዓመት
መንግስቱ ክትከውንን ኣህዛብ ከኣ ክብረቶም ናብኣ ከምጽኡ
ን ብብርሃና ብርሃን ክርኢዩን’ዮም ዝብል ነባሪ ተስፋ ኣሎ።
24
ሊ ኢዩ። ስለዚ ኣብ ዚ እቲ ኣብ ሕብረትን ሓድነትን እቲ
ልዑል ዝርከብ በረኸት’ዩ ዘሎና።
5. 11፣1-17 እቲ ምንጻግ እቲ ሕያዋይ ጓሳ
1. ጥ.1-6 እቲ ራእይ ናይቲ ፍርዲ
እዚ ኣብዘን ሒዝናየን ዘሎና ጥቕስታት ዝርአ ምብራስን ምዕ
ናውን ጥፍኣትን ማሕረድን፣ እቲ ኣብኡ ዝስማዕ ዋይዋይታን
ምስታ ኣብ ጥ.6 “...ድሕርዚ ኣይክንሕፎምን ኢየ፣...ኣይከናግ
ፎምን ኢየ” ዝበሎ፣ ነቲ ብ70 ድ.ል.ክ ኣብ ልዕሊ የሩሳሌምን
ህዝባን ብመንግስቲ ሮሜ ዝተፈጸመ ዕንወትን ጥፍኣትን፣ ኣብ
ሃገራዊ ታሪኾም እቲ ዝጸልመተ ግዜ ምንባሩ ናይ ታሪኽ ጸ
ሓፍቲ ሰኒዶምዎ ኣለዉ።
ጸሓፍቲ ኣብቲ ዝወርደ ጥፍኣትን ዕንወትን 1,100.000 ኣይ
ሁድ ከም ዝተቐትሉ፣ ኣብቲ ኣብ ንሓድሕዶም ዝተገብረ ው
ግእ ከኣ 1.5 ሚልዮን ሰባት ከም ዝተቐትሉ ይሕብሩና።
ምንጪ PC Study Bible3.0 Jamieson &...Commentary
እዚ ኵሉ ኸኣ ነቲ ኣብ ዮሃ19፣15, ማቴ27፣ 25 “...እቶም ሊ
ቃውንቲ ኻህናት ከኣ ብዘይ ቄሳርሲ ንጉስ የብልናን፣” “…ደ
ሙ ኣባናን ኣብ ደቅናን ይኹን ኢሎም መለሱሉ፣” ዝተባህለ
ከምቲ ዝደለይዎ ካብቲ ንጉስና ቄሳር ኢዩ ዝበልዎ በጽሖ
ም። እዚ ኵሉ ምስቲ ኣብ መጨረሻ እዋን ነቲ “ኣነ ብስም
ኣቦይ መጻእኩ እሞ ኣይተቐበልኩምንን፣ ካልእ ብስም ርእሱ
እንተመጸ ንእኡ ክትቅበልዎ ኢኹም” ዮሃ5፣43 ዝበሎም ምስ
ፈጸሙ፣ እቲ ካብቲ ከም መሲሆም ገይሮም ዝቕበልዎ ሰብኣ
ይ ዓመጻ ክመጾም ዘለዎ ወዮ፣ “ንያእቆብ ግዜ ጸበባኡ ኢዩ”
ዝተባህለሉ’ውን ተመሳሳልነት ኣለዎ።
2. ጥ.7-14 እቲ ራእይ፣ ምንጻግ ናይቲ ንጉስ
ጕስነት ኣምላኽ ነቶም ዝተረፉ ኣብ ጥ.7 በተን ክልተ በትሩ
“ጸጋን ስምረትን” ኢሉ ዝሰመየን ኣሎና፣፣ ኣብዚ እቲ ጽባቐን
ማእሰር ሕብረትን ፍቕርን ስልጣኑን በሪሁ ይርአ።
እቲ ኣብ ቶም “ሰለስተ ጓሶት ዝበሎም” ነብያቶምን ካህናቶም
ን መራሕቶምን ክኾኑ ዝከኣል ኢዩ፣፣ እቲ ነዚኣቶም ሓሰውቲ
ጓሶት ዘርኣዮ ምንጻግ “…ብሓንቲ ወርሒ ኣጥፋእክዎም፣” ዝ
ብል ኣሎና። እቲ ንሳቶምውን ዘርኣይዎ ምንጻግ፣ ጥ.8,9“...
ነፍሶም‘ውን ጸልኣትኒ። ኣነ ኸኣ ኣይክጓስየኩምን ኢየ፣ እታ
እትመውት ትሙት፣ እታ እትጠፍእ ትጥፋእ፣ እተን ዝተረፋ
ድማ ስጋ ሓድሕደን ይባላልዓ በልኩ” በለ።
49
ሎኹም” ዝበሎም ኣብነት ኣለና።
4. 10፣1-12 በረኸት ኣብ ዘበን ግዝኣት እቲ መሲህ
ኣብ መጀመርታ ናይዛ ምዕራፍ እታ ንበረኸት ኣምላኽ ኣፍ
ደጊኣ ዝኾነት ክብርቲ ዕንቍ፣ “ጸሎት” ኣላትና።
1) ጥ.1 እቲ ንጸሎት ዝተዋህበ ዕድመ
“ብግዜ ጽብሓት ካብ እግዚኣብሄር ዝናም ለምኑ፣ እቲ መባር
ቕ ዝገብር እግዚኣብሄር ከኣ ንነፍሲ ወከፍ ሳዕሪ ኣብ ግራት
ሰርቢ ዝናብ ከዝንበሉ ኢዩ፣” ዝብል ቃል ኣሎና። ናይዚ በረ
ኸት ከኣ እቲ “ሰናዩ ክንደይ ዓብ’ዪ፣ ጽባቐኡስ ክንደይ ዓብ
ዪ ኢዩ። እኽሊ ነጕባዝ፣ ኰልዒ ወይኒ ኸኣ ነዋልድ ከዕብዮ
ም ኢዩ፣” እብ.9፣17 ዝተባህለሎም ኢዩ። ስለዚ ሰብ ግዲኡ
ምስ ገበረ እግዚኣብሄር ከኣ ኪዳኑ ከም ዘይጠልም ግዲኡ ኸ
ም ዝገብርን ንጹር መረጋገጺ ኣብዚ ኣሎና።
2) 10፣2,3 ካብ እግዚኣብሄር ዝመጾኦም ምንጋፍ
እቲ መንፈሳዊ ዓወቶም ምፍላይ ካብ ጣኦታቶምን ምምላስ
ናብ ኣምላኾምን ኮይንሎም።
3) 10፣4-7፣ ንህዝቡ ዝህቦ ብርታዔን ዓወትን
እቲ ስጋዊ ዓወቶም፣ ዓወት ኣብ ልዕሊ ጸላእቶም “እግዚኣብሄ
ር ጐይታ ሰራዊት ንመጓሴኡ ቤት ይሁዳ ዘኪርዎ ኢዩ እሞ፣
ኣብ ውግእ ከም ፈረስ ክብሩ ክገብሮም ኢዩ። ኵሎም ጨቈ
ንቲ ሓቢሮም ካብኡ ክወጹ ኢዮም። ንቤት ዮሴፍ ድማ ከድ
ሕና ኢየ።...ከም ዘይወገድክዎም’ውን ክዀኑ ኢዮም፣” ዝብል
ቃል ኣሎና።
4) 10፣8-11 እግዚኣብሄር ንህዝቡ ዝገብሮ ምትእኽኻብ፣
እዚ እቲ ሃገራዊ ምትእኽኻቦምን ምምላሶምን ኢዩ፣፣ “ኣነ ተበ
ጅየዮም ኢየ እሞ፣...ክእክቦም ኢየ፣...ምስ ደቆም’ውን ብህይወ
ት ክነብሩን ክምለሱን ኢዮም፣” ዝብል ህያው ተስፋ ኣለዎ
ም።
5) 10፣12 እቲ ዕዉት መንፈሳዊ ናብራኦም
“ብእግዚኣብሄር ከበርትዖም ኢየ፣ ንሳቶምውን ብስሙ ክመላለ
ሱ ኢዮም ይብል እግዚኣብሄር፣፣” እዚ ኣብዚ እንርእዮ ዘሎና
ሓይሊ እቲ ኣብ መሳ.16፣6 “ደሊላ ድማ ንሲምሶን፣ እዚ ዓብ
ዪ ሓይልኻ ብምንታይ ምዃኑ...በጃኻ ንገረኒ በለቶ ዝተባህለ
ሉ ሓይሊ’ዩ። እዚ እቲ ብስም ጐይታ ሰራዊት ንምቕላስ ኮነ
ንምምልላስ ክሳብ ኣፍ ደገ መንግስተ ሰማያት ዘብጽሕ ሓይ
48
ራብዓይ ራእይ 3፣1-10
እያሱ፣ እቲ ሊቀ ካህናት ኣብ ቅድሚ እቲ መልእኽ እግዚኣ
ብሄር
ኣብዚ ራእይ እዚ ክልተ ክፍሊ ኣሎና፣-
1. ጥ.1-5 ዝርዝር ትሕዝቶ እቲ ራእይ፣-
ጥ.1ሀ. እያሱ እቲ ቅቡእ ሊቀ ኻህናት
ጥ.1ለ. እቲ ተጻራርን ከሳስን፣ ሰይጣን
ጥ.2. እቲ ጠበቓኡ፣ መልኣኽ እግዚኣብሄርን
እቶም እግዚኣብሄር ዝሓረዮምን ካብ ሓዊ
ዝተመንጠሉ ህዝብን።
ጥ.3-5 እቲ ዝተዋህበ ምንጻህ
2. ጥ.6-10 እቲ ውጽኢት ናይቲ ራእይ፣-
ጥ.6,7 እያሱን ህዝቡን ክገብርዎ ዘለዎም
ጥ.8,9 እቲ ምምጻእ ናይቲ መሲህ
ጥ.10 እቲ ምግሃድ እታ ናይ ሽሕ ዓመት መንግስቱ።
1. ጥ.1-5 ትሕዝቶ እቲ ራእይ፣-
1) ጥ.1-3 እያሱ እቲ ሊቀ ካህናት፣
ኣብዚ እቲ መንፈሳዊ መራሒ ናይ የሩሳሌምን ህዝባን፣ ረሳሕ
ክዳን ተኸዲኑ ኣብ ቅድሚ እቲ መልኣኽ እግዚኣብሄር ደው
ኢሉ ከሎ ንርእዮ ኣሎና።
እቲ ኣብዚ እንርእዮ ስእሊ እቶም ካብ ምርኮ ብምሕረት ኣ
ምላኽ ዝተመልሱ ህዝቢ፣ ብደጊኦም ምሕረት ዝረኸቡ፣ ውሽ
ጦም ግና እቲ ሓጢኣት ኣብ ቦታኡ’ዩ ዝነበረ።
እቲ ኣብ የማን እቲ ሊቀ ካህናት ቘይሙ ዝኸስስ ዝነበረ ኸኣ
ንሱ እቲ ኣቦኣ ንሓጢኣት፣ ሓይሊ ሞት ኣብ ኢዱ ዝሓዘ፣ እ
ቲ ለይትን መዓልትን ኣብ ቅድሚ ኣምላኽና ዝኸሶም ከሳስ
ኣሕዋትና ራእ.12፣10 ዝተባህለሉ ሰይጣን ኣሎና።
2) ጥ.2,4,5 እቲ ዝተገንሐ ሰይጣንን እቲ ዝነጽሀ እያሱን
“እግዚኣብሄር ንሰይጣን ኣታ ሰይጣን እግዚኣብሄር ይግናሕካ፡
እቲ ንየሩሳሌም ዝሓረያ እግዚኣብሄር ይግናሕካ፣ እዝስ ካብ
ሓዊ እተመንጠለ እያድዶ ኣይኰነን?” በሎ። እዚ ሊቀ ካህና
ት ናይቶም ድሕሪ ናይ ሰብዓ ዓመት ባርነት ካብ ምርኮ ዝተ
መልሱን ወኪል ናይ ህዝቡ’ዩ። “እያሱ ኸኣ ረሳሕ ክዳውንቲ
25
ተኸዲኑ ኣብ ቅድሚ እቲ መልኣኽ ደው ኢሉ ነበረ።”
እዛ ኣብዚ “ንየሩሳሌም ዝሓረያ” እትብል ዘላ ሓሳብ ናብቲ
መበቈል፣ “ሕርየት” ናይዚ ህዝቢ’ዚ እያ እትወስደና፣፣ ኣብዚ
እቲ ፍጹም ስልጣንን ምርጫን ዕላማን ናይ እግዚኣብሄር ጐ
ይታ ሰራዊት ኣሎና።
እቲ ኣብ ሮሜ.8፣29,30 ተዋሂቡና ዘሎ ንጹር ስእሊ፣ “ነቶም
ቀደም ዝፈለጦም፣...ንምስሊ ወዱ ክመስሉ ቀደም መደቦም።
ነቶም ቀደም ዝመደቦም ንኣታቶም ከኣ ጸውዖም። ነቶም ዝጸ
ውዖም ንኣታቶም ድማ ኣጽደቖም። ነቶም ዘጽደቖም ንኣታ
ቶምውን ኣኽበሮም፣” ዝብል ስእላዊ ቃል ኣሎና። እዚ ምስቲ
ኣብ ሮሜ.9፣4,5 “ደቂ እስራኤል ኢዮም እሞ ውልድነትን ክ
ብርን ኪዳንን ምሕጋግ ሕግን ምግልጋል ኣምላኽን ተስፋን
ናታቶም’ዩ። ኣቦታት ከኣ ናታቶም’ዮም፣ ክርስቶስ’ውን ብስጋ
ካባታቶም ኢዩ፣”ዝዚብል መረጋገጺ ኣሎና።
እቲ መልኣኽ ኸኣ ነቶም ኣብ ቅድሚኡ ቆይሞም ዝነበሩ ነ
ቲ ረሳሕ ክዳውንቲ ኻብኡ ኣልዕልዎ ኢሉ መለሰሎም። ንእ
ኡ ኸኣ ርኤ፣ ኣበሳኻ ኣውጻእኩልካ ብሉጽ ክዳውንቲ’ውን ከ
ደንኩኻ በሎ፣፣...ኣብ ርእሱ ጽሩይ መጠምጠምያ ጠምጥምሉ
በልኩ፣” ዝብል ነንብብ።
ኣብዚ ምስትብሃልና ዘድልዮም ክልተ ኣካላት ኣሎዉና፣፣ ሓደ
እቲ ብስልጣን ዝእዝዝ መልኣኽ መን ኢዩ? ካልኣይ ከኣ እ
ቶም ዝለኣኹ ዘለዉ ኣብኡ ቅድሚ እቲ መልኣኽ ቆይሞም
ዝነበሩ ዝኣዘዞምከ እንታዎት’ዮም?
እቲ ብስልጣን ዝእዝዝ መልኣኽ ንሱ እቲ መልኣኽ እግዚኣብ
ሄር፣ እቲ ካልኣይ ኣካል ናይ ስላሴ ዝኾነ እግዚኣብሄር ወዲ
ኢዩ። እቲ ዝተገብረ ብጃነት ከኣ ነዚ ኢዩ። ንእኡ ኸኣ ኢዩ
እቲ ሳልሳይ ኣካል ናይ ስላሴ ኣብ 1ዮሃ.2፣1,2 ብኣፍ ባርያኡ
ዮሃንስ “ኣቱም ደቀየ፣ ሓጢኣት ምእንቲ ኸይትገብሩ እዚ እ
ጽሕፈልኩም ኣሎኹ። ሓደ እኳ ሓጢኣት ዝገበረ እንተሎ
ጠበቓ ኣብ ኣቦ ኣሎና። ንሱ የሱስ ክርስቶስ እቲ ጻድቕ ኢ
ዩ። ንሱ ድማ ብናይ ሓጢኣትና መተዓረቒ ኢዩ፣ ብናይ ሓ
ጢኣት ኵላ ዓለም ድማ’ዩ እምበር ብናይ ሓጢኣትና ጥራይ
ኣይኮነን፣” ዝበለ።
እቶም ኣብ ቅድሚ እቲ መልኣኽ ቘይሞም ዝነበሩ ነቲ ካብ
ቲ ሊቀ ኻህናት ዝልዓል ኣልዒሎም ዝኽደን ዝኸደኑ ኸኣ እ
ቶም ኣብ እብ.1፣14 “ኵላቶምዶ ነገልግሎት እቶም ምድሓን
ክወርሱ ዘለዎም ዝለኣኹ መናፍስቲ ኣገልግሎት ኣይኰኑን?”
26
እዚ ብመሰረት መጽሓፍ መቃባውያን ብግዜ ኣንቲዮኩስ 4ይ
አፒፋነስ ዝተባህለ 175-164 ቅ.ል.ክ ገዛኢ ናይ ሶርያ ዝነበረ፣
ንባህልን እምነትን ናይ ኣይሁድ ደምሲሱ፣ ንቤተ መቕደስ ኣ
ርኪሱ ናይ ግሪኻውያን ጣኦት “ዘዉስ” ኣብ ውሽጢ ቤተ መ
ቕደስ ኣቝሙ፣ ኣብቲ መሰውኢ ሓሰማ ዝሰውአ ሰብኣይ ኢ
ዩ፣፣ እዚ ኣብ ወርሒ ታሕሳስ 25,167 ቅ.ል.ክ ኣብታ ከስሎ
ው ዝብልዋ ወርሒ ዝተፈጸመ ኢዩ። እዚ ነቲ ኣብ 1ዮሃ.2፣
18...ከምቲ እቲ ጸረ ክርስቶስ ከም ዝመጽእ ዝሰማዕኩምዎ፣
ካብ ሕጂውን ብዙሓት ኣጽራረ ክርስቶስ ተንሲኦም ኣለዉ”
ዝበለና፡ ኣብ ኵሉ ዘበናት ተግባር እቲ ጸረ-ክርስቶስ ዝገበሩን
ዝገብሩን ኣሎዉ። ምስ እዚ ኸኣ’ዮም እቶም ቤተሰብ መቃባ
ውያን ኣንጻር እቲ ገዛኢ ካብ ክሳብ 167-164 ቅ.ል.ክ. ተቓ
ሊሶም ዝዓበየ ክፍሊ ናይ የሩሳሌም ብምሓዝ ዝተዓወቱ።
ኣብ ታሕሳስ 25,164 ቅ.ል.ክ. ድሕሪ ሰለስተ ዓመት ምስቶ
ም ካብቲ ርኽሰት ናይቲ ጸላኢ ተፈልዮም ዝጸንሑ ካህናት
ኣሕዋቶም ኮይኖም ቤተ መቕደሶም ዘንጽሁን ሓድሽ መሰው
ኢ ሰሪሖም ብዓል ምሕዳስ ቤተ መቕደሶም ዘብዓሉን። እዚ
ብዓል እዚ እቲ ኣብ ዮሃ.10፣22 ተጠቒሱ ዘሎ ብዓል’ዩ።
እቲ ካብዚ ዝቀጸለ ታሪኾም ድሕሪ ሓጺር ናይ ሰላም ግዜ እ
ንደገና እቶም ሶርያውያን ተዋግእዎም። ኣብቲ ኣብ ጥቓ የ
ሩሳሌም ዝተገብረ ውግእ ከኣ እቲ ብጀነራል ሊስያስ ዝተመ
ርሐ ንመቃባውያን ሲዒሩ ነታ ከተማ ከቢቡ ሓዛ። ኣብቲ እ
ዋን እቲ ከኣ’ዩ እቲ ጀነራል ነቶም ኣይሁድ ኣብ ትሕቲ ግዝ
ኣት ሶርያ ኾይኖም ግብሪ እናገበሩ ኵሉ ስርዓት ኣምልኾኦ
ምን ሕጐምን ብነጻነት ከካይዱ ውዕል ዘእተዎም። እዚ ምስ
ብዙሕ ሓጐጽ ጐጹ ክሳብ 63 ቅ.ልክ. ጸኒሑ። እቲ ካብዚ ዝ
ቐጸለ ኣይሁድ ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ሮማውያን ምውዳቘም
ኢዩ።
መብርሂ፣-
ብዛዕባ ናይ ትንቢት ነገራት ከነንብብ ከሎና፣ ኣብቲ እዋኑ ሽ
ዑ ንሽዑ ዝፍጸሙን ነቲ ናይ መጨረሻ ተግባራቱ ዝመስል
ኣብ አእዋኑ ዝተራእዩን ዝረኣዩን ፍጻሜታት ኣለዉናን ክህል
ዉናን’ዮም እሞ ብኽልተ ሸነኻቱ ንጠምቶ ኢና። ጐይታና
የሱስ ነቶም እናተጻረርዎስ ኣብርሃም ኣቦና ኢዩ ዝበልዎ፣ ኣ
ብ ዮሃ.8፣38,44 “...ንስኻትኩም ከኣ ኣብ ኣቦኹም ዝርኤኹም
ዎ ትገብሩ ኣሎኹም። ንስኻትኩም ካብቲ ኣቦኹም ድያብሎ
ስ ኢኹም፣ እታ ትምኒት ኣቦኹም ክትገብሩውን ትደልዩ ኣ
47
3. 9፣11-17 እቲ ምንጋፍ ንህዝቡ ካብ ጸላእቶም
ዓወት መቃባውያን ኣብ ልዕሊ ጸላእቶም
ኣብዚ እቲ ሳልሳይ ትሕዝቶ ናይቲ ቀዳማይ ጾር፣ ዓወት ህዝ
ቢ እስራኤል ኢዩ ዘሎና። እዛ ምዕራፍ ኣብ ሓደ ብዙሕ ብግ
ዜ ዝተረሓሓቐ ነገራት ጠርኒፋ ሒዛ ኣላ። ሕጂ ኣብቲ ድሕ
ሪ ናይ እስክንድር ዓብዪ ግዝኣት ዝቐጸለ ነገራት ክንርኢ ኢ
ና።
ነዚ ኣብዘን ጥቕስታት ሰፊሩ ዘሎ ነገራት ናይ ታሪኽ ጸሓፍ
ቲ እቲ በቲ ካህን ይሁዳ መቃባዊ ዝተመርሓ ቃልሲ ኣብ ል
ዕሊ እቲ ሕሱም ወደ መዝሙር ናይቲ ሰብኣይ ዓመጻ ዝኾነ
ጸረ-ክርስቶስ፣ ኣንቲዮክስ 4ይ አፒፋነስ ዝብልዎ ዝተዓወትዎ
ዓወት ኢዩ ይብልዎ። እዚ እቲ ኣብ ምዕራፍ 12፣5 “ሓላቑ
ይሁዳ ብልቦም እቶም ኣብ የሩሳሌም ዝነብሩ ብጐይታ ሰራ
ዊት ኣምላኾም ሓይለይ’ዮም ክብሉ ኢዮም፣” ዝተባህለሎም
ብእግዚኣብሄር ኣምላኾም ዝተዓወትዎ ዓወት’ዩ።
1) 9፣11-16 እቲ ምንጋፍ ካብ ጸላእቶም
ጥ.11,12 እቲ ዝተኣወጀ ሓፈሻ ኣዋጅ ሰላም
እዚ “ንእኺ ድማ ብሳላ ደም ኪዳንኪ ነቶም እሱራትኪ ካብቲ
ማይ ዘይብሉ ጕድጓድ ከውጽኦም ኢየ” ዝበሎም፣ እቲ መሰረ
ቱ ኣብቲ ኣብ ዘፍ.15፣18-21 ዘሎና እግዚኣብሄር ምስ ኣብር
ሃም ዝኣተዎ ዘለኣለማዊ ኪዳን’ዩ።
እቲ ነቶም እሱራት ዝተዋህበ ዕድመ፣ “ኣቱም ብተስፋ ዝተኣ
ሰርኩም ናብቲ ዕርዲ ተመለሱ፣ ኣነ ዕጽፊ ገይረ ከም ዝመል
ሰልኪ ሎሚ’ውን እነግረኪ ኣሎኹ” ኣብ ዝበሎ በሪሁ ይርአ።
ኣብዚ እቲ ዕርዲ መን ኢዩ? ባዕሉ እግዚኣብሄር ኣምላኾም
ኢዩ።
ጥ.13-17 ፍሉይ መለለዪ ዓወት ኣብ ርእሲ ጸላእቶም
ኣብዚ እቲ ኣብ ጥ.13 “ንርእሰይ ኢለ ንይሁዳ ከም ቀስቲ ገ
ተርክዎ ብኤፍሬም ድማ መላእክዎ። እቲ ንጽዮን ንደቅኺ
ኣብ ልዕሊ ደቅኺ ዎ ዮናኒ ከተንስኦም፣ ንኣኺ ድማ ከም ሰ
ይፊ ጅግና ክገብረኪ’የ።” ጥ.16 “ከምቲ ኣብ ምድሩ ዘንጸባር
ቕ ኣእማን ኣኽሊል ኢዮም እሞ፣ በታ መዓልቲ እቲኣ እግዚ
ኣብሄር ኣምላኾም ንህዝቡ ከም መጓሰ ከድሕኖም ኢዩ፣” ዝብ
ል ስእላዊ ዓወት ኣሎና።
ኣብዚ እቲ ኣንጻር ደቂ ዮናኒ (ግሪኻውያን) ዝተዓወትዎ ዓወ
ት’ዩ ዘሎና። እዝስ ኣበየናይ ግዜን ብመንን ዝተፈጸመ ኢዩ?
46
ዝተባህለሎም ኢዮም።
እቲ ነብዪ ከኣ “ኣብ ርእሱ ጽሩይ መጠምጠምያ ጠምጥምሉ”
በለ። እዚ መሰረቱ ኣብ ዘጽ.28፣36-38 ንርኣዮ። ኣብኡ “ካብ
ጽሩይ ወርቂ ድማ ብሊቃ ግበር፣ ኣብኡ ኸኣ ከም ቅርጺ ማ
ሕተም ጌርካ፣ ንእግዚኣብሄር እተቀደሰ ዝብል ቅረጸሉ። ብሰ
ማያዊ ፍሕሶ ጌርካ ኣብ መጠምጠምያ ኣጥብቆ።...ኣብ ግንባ
ር ኣሮን ይኹን፣...ኣብ ቅድሚ እግዚኣብሄር ሞገስ ክኾነሎ
ምሲ ወርትግ ኣብ ግምባሩ ይኹን፣” ዝበሎ ኣሎና። ኣብዚ ሓ
ጢኣት ርሒቑ ልቢ ተቐዲሱ ናይ ሓቅን መንፈስን ስግደት
ከኣ ተረኺቡ ንርኢ ኣሎና።
2. ጥ.6,7 እቲ ንእያሱ ዝተዋህበ ሕድርን መጠንቀቕታን
ዘለኣለማዊ ተስፋን።
እዚ ካብ እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት (ኣቦ) ብኣፍ እቲ መ
ልኣኽ እግዚኣብሄር (ወዲ) ዝተዋህበ፣ “...ብመገደይ እንተ ተ
መላለስካ ነቲ ዝኣዘዝኩኻውን እንተ ሓሎኻስ፣ ንቤተይ ክትፈ
ርዳ ንኣጸደይ ከኣ ክትሕልዎ ኢኻ፣ ምስ እዞም ኣብዚ ቘይሞ
ም ዘለዉ ቦታ ኽህበካ’የ” በሎ። ኣብዚ እያሱ እቲ ሊቀ ኻህና
ትን ህዝቡን እቲ ድርብ ተስፋ ናይ ኣምላኾም ኣሎና፣፣
ሓደ፣- ንቤተይ ክትፈርዳ ንኣጸደይ ክትሕልዋ ኢኻ።
ካልኣይ፣- ምስቶም ኣብ ቅድሚ ኣምላኹ ወትሩ ዝቘሙ ኣገ
ልገልቱ ኸኣ ቦታ ኽህበካ’የ በሎ፣፣
እዚ ክብረት እዚ ብመሰረቱ ኣብ ምእዛዞም ዝተመርኰሰ ኢ
ዩ። ምኽንያት እቲ ዝሓለፈ በረኸቶምን ክብረቶምን ዝሰኣን
ዎ ንዓመታት ኣብ መሪር መርገምን ውርደትን ዘሕለፍዎ ክ
ሳራ ኵሉ ዓስቢ ዘይምእዛዞም’ዩ። ኣብዚ እስራኤል ብቐደማ
ግብሪ ክህነት ክትገብር’ያ ዝተሓርየት፣፣ ብምኽንያት ናብ ሓ
ጢኣት ምውዳቓ ግና ሕድራ ኣይሓለወትን። ስለዚ እተን “ብ
መገደይ እንተ ተመላለስካ ነቲ ዝኣዘዝኩኻ’ውን እንተሓሎኻ”
ዝብላ ዘለዋ ኣዝየን ወሰንቲ እየን። ፈጺምካ መገድኻን ሓሳብ
ካን ምግዳፍ እዚ ምእዛዝ’ዩ። ፈጺምካ ናብ መገዲ ኣምላኽን
ሓሳቡን ምምላስ ከኣ ተኣማንነት’ዩ፣፣
3. ጥ.8,9 እቲ ዝመጽእ መሲህ
ኣብዚ ኣብ ተስፋ ምምጻእ ናይቲ መሲህ ክልተ ዓበይቲ ነገ
ራት ተሓቚፎም ኣለዉ። ሓደ ከም ጨንፈር፡ ካላይ ከኣ ከም
ሾብዓተ ዓይኒ ዘለዋ እምኒ። እዚ ተስፋ እዚኸ ንመን ኢዩ?
27
ነዞም “እምብኣርሲ፣ ኣታ እያሱ ሊቀ ካህናት፣ ንስኻን እቶም
ኣብ ቅድሜኻ ተቐሚጦም ዘለዉ ብጾትካን፣ ንሳቶም ንትእም
ርቲ ዝኾኑ ሰባት’ዮም” ዝበሎም፣ እዚኦም ንሱን እቶም ብጾቱ
ካህናትን እቲ ህዝቡን ኵሎም ንትእምርቲ ዝኾኑ ኢዮም፣፣
እቲ ነታ ዝተመልሰት ማሕበር ዝተዋህበ ተስፋ፣
“...ኣነ ነቲ ባርያይ፣ እቲ ጨንፈር ከምጽኦ ኢየ።...ንኣበሳ እዛ
ሃገር ብሓንቲ መዓልቲ ከርሕቖ ኢየ ይብል እግዚኣብሄር ጐ
ይታ ሰራዊት።” መወክሲ ዘካ.12፣10-13፣2, ኢሳ.11፣1-10,12፣
1-6 ኣሎና።
ሕጂ እዚ “እቲ ጨንፈር” ተባሂሉ ዘሎ መን’ዩ? ኣብ ዘካ.6፣
12 ‘’እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ከምዚ ይብል ኣሎ ኢልካ
‘ውን ተዛረቦ፣ እቲ ጨንፈር ዝስሙ ሰብኣይ እንሆ፣ ንሱ ኻብ
ቦታኡ ክጭንፍር መቕደስ እግዚኣብሄር ድማ ክሃንጽ ኢ
ዩ፣፣...ክብሪ ኸኣ ክጸውር ኣብ ዝፋኑ ድማ ክቕመጥን ክገዝእ
ን ኢዩ። ኣብ ዝፋኑ ኻህን ክኸውን ኢዩ፣ ኣብ መንጐ ኽልቲ
ኦም’ውን ምኽሪ ሰላም ክኸ’ውን ኢዩ” ዝተባህለልና፣ ንሱ ጐ
ይታና የሱስ ክርስቶስ ባዕሉ ኢዩ፣፣ እዚ ኣብ ኢሳ.4፣2, 11፣1,
ኤር.23፣5, 33፣5 ኣሎና፣፣ እዚ ዅሉ እቲ ንጹር ጠመቲኡ ኣ
ብቲ ብጽድቂ ዝገዝኣሉ ዘመን ጽድቂ’ዩ ክኸውን።
ጥ.9 እታ ኣብ ቅድሚ እያሱ ዝተነብረት ሾብዓተ ዓይኒ ዘለዋ
እምኒ
ጥ9ሀ “እታ ኣብ ቅድሚ እያሱ ዘንበርኩዋ እምኒ እንሃ፣
ኣብ ሓንቲ እምንስ ሾብዓተ ዓይኒ ኣለዋ፣ እንሆ ኸኣ ቅርጺ ክ
ቐርጽ’የ፣ ንኣበሳ እዛ ሃገር እዚኣ ድማ ብሓንቲ መዓልቲ ኸር
ሕቖ ‘የ ይብል እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት።”
እዚ ኣብዚ ተዋሂቡና ዘሎ ሾብዓተ ዓይኒ ዘለዎ እምኒ፣ ምስ’ቲ
ኣብ ራእ.1፣4,5 ተዋሂቡና ዘሎ “...ካብቲ ዘሎን ዝነበረን ዝመ
ጽእን፣ ካብቶም ኣብ ቅድሚ ዝፋን ዘለዉ ሾብዓተ መናፍስት
ን ካብቲ እሙን ምስክርን በዅሪ ምዉታትን ርእሲ ነገስታት
ምድሪ ዝኾነ የሱስ ክርስቶስ” ዝብል ምምስሳል ኣለዎ።
ኣብ ኢሳ.11፣1,2 “ካብቲ ኽሩት ጕንዲ እሰይ ከኣ ሓደ ጠጥዒ
ክጭብጭብ ኢዩ፣ ሓደ ጨንፈር’ውን ካብ ሱሩ ፍረ ኪፈሪ ኢ
ዩ። ኣብ ልዕሊኡ ድማ መንፈስ እግዚኣብሄር መንፈስ ጥበብ
ን ኣእምሮን፣ መንፈስ ምኽርን ሓይልን፣ መንፈስ ፍልጠት እ
ግዚኣብሄርን ፍርሃቱን ክዓርፍ ኢዩ፣” ዝብል መግለጺ ናይቶ
ም ሾብዓተ መናፍስቲ ኣሎና።
ሃዋርያ ጴጥሮስ’ውን “ እንሆ ኣብ ጽዮን ሕሩይን ክቡርን እ
28
መብርሂ፣-
እዚ ትንቢት እዚ ኣብ ምውዳቕ መንግስቲ ሜዶንን ፋርስን
ምጅማር መንግስቲ እስክንድር ዓብይን ከምቲ ዝተባህለሎም
ከም ዝተፈጸመሎም ናይ ታሪኸ ጸሓፍቲ ሰኒዶምዎ ኣለዉ።
ምንጪNelson Electronic Library
ምስትብሃልና ዘድልዮም ጥቕስታት፣—-
ኣብዛ ምዕራፍ እቲ ኣብ መንጐ ጥ.8-10 ዘሎና ናይ ግዜ ፍ
ልልይ ንርኣዮ፣-
እቲ ንምዕራፍ ትሽዓተ ተዋሂቡ ዘሎ ግዜ ብ487 ቅ.ል.ክ ኣ
ቢሉ ኢዩ። ትንቢት ሚልክያስ ከኣ ብ397 ቅ.ል.ክ ኣቢሉ
ኢዩ ተዋሂቡ፣፣ እቲ ኣብ ጥ.9 ዘሎና ፍጻሜ፣ ማለት እቲ ም
ድራዊ ኣገልግሎት ናይ ጐይታና የሱስ ክሳብ 33 ድ.ል.ክ
ዘሎና ግዜ ኢዩ።
ስለዚ እቲ ፍልልይ ግዜ ናይዞም ክልተ ነገስታት ንርኣዮ። እ
ዚ ቀዳማይ ነተን ኣብ ዙርያ ይሁዳ ዝነበራ ሃገራት ክቐጽዕ
ዝተላእከ ኾይኑ፣ እቲ ካልኣይ ግና እቲ ንመጻኢ ዝጠመተ ና
ይ’ቲ ህይወቱ በጃ ኵሉ ወዲ ሰብ ከሕልፍ ዝመጸ ጐይታና
መድሓኒናን የሱስ ክርስቶስ ኢዩ።
እቲ ፍጻመ ናይ ጥ.10 ከኣ እቲ ኣብ ምግላጽ፣ ምጅማር እቲ
ናይ ሽሕ ዓመት ግዝኣት ናይቲ ጐይታ ጐይቶትን ንጉስ ነገ
ስታትን ዝኾነ ባዕሉ ጐይታና የሱስ ኢዩ ዘመልክተና ዘሎ።
2. 9፣9,10 ናይ ሰላም ግዝኣት እቲ መሲህ
እቲ ንርሑቕ ዝጠመተ ክልተ ገጽ ዘለዎ ምጽኣት
1) ጥ.9ሀ እቲ ንእልልታ ዝተዋህበ ጻዊዒት
2) ጥ.9ለ ገጸ ባህርያት እቲ ንጉስ ኣብ ቀዳማይ ምጽኣቱ
ትሑትን ለዋህን ሰላማውን
3) ጥ.10 ገጸ ባህርያት እቲ ንጉስ ኣብ ካልኣይ ምጽኣቱ
“ኣነ ኸኣ ሰረገላ ካብ ኤፍሬም ፈረስ ድማ ካብ የሩሳሌ
ም ከጥፍእ እየ፣ ቀስቲ ውግእ ከጠፍእ ኢዩ። ንሱ ነህዛብ
ሰላም ክነግሮም ኢዩ። ግዝኣቱ ካብ ባሕሪ ክሳዕ ባሕሪ፣ ካብቲ
ርባ ከኣ ክሳዕ ወሰን ምድሪ ክኸውን ኢዩ፣፣”
እዚ ነቲ ኣብ ማቴ.25፣31,32 ተዋሂቡና ዘሎ ምእካብ ኵላቶ
ም ዝተበተኑ እስራኤላውያንን ምጅማር እቲ ናይ ሽሕ ዓመ
ት ግዝኣት ጽድቁን ኢዩ ዝሕብር ዘሎ።
45
ቦ ጥበብ፣ ብፍርስራስ ናይታ ኣብ መሬት ዝነበረት ቀደም ዝ
ዓነወት ከተማ ገይሩ ነቲ ኣብ መንጐ እታ ደሴት ዝነበረ ባ
ሕሪ መሊኡ፣ ድሕሪ ናይ ሾብዓተ ወርሒ ምኽባባ ክሕዛ ክ
ኢሉ። ካብቲ ዝተሰነደ ኣሃዝ ካብ 6,000-8,000 ዝዀኑ ሰባት
ብዘስካሕክሕ ጭካኔ ክቐትሎም ከሎ፣ 2,000 ዝኾኑ ብማሕነ
ቕቲ ቀቲልዎም። ካብ 13,000-30,000 ዝበጽሑ ኸኣ ንባርነ
ት ሸይጥዎም፣፣ ንዅሉ ኣጽዋራን ጥበባን ሃብታን ከኣ ከምቲ
ኣብ ዘካ.9፣4 ዝተነግረላ ናብ ባሕሪ ደርቢይዎን ኣዕኒይዎን፣
መጨረሻኣ ከኣ ብሓዊ ኣንዲድዋ ክብሉ ጽሒፎም ኣለዉ።
(ምንጪ- Nelson Electronic Library )
እተን ካልኦት ተዋሂበናና ዘለዋ ከተማታት ናይ ፍልስጥኤ
ም በቲ እዋን እቲ ኣዚየን ዓበይቲ ዝነበራ ነናተን ነገስታት
ዝነበርወን’የን። እቲ ኣብተን ጐረባብተን ዝነበራ ጢሮስን ሲ
ዶናን ዝወረደ ዕንወት ከኣ ብርቱዕ ራዕዲ ኣሕዲሩለን ነይሩ
ኢዩ፣፣
ኣስቃሎን፣- “ክትርእዮ እያ እሞ ክትፈርህ ኢያ ዝነብራ ኽት
ስእን ኢያ፣፣” ጋዛ፣ “ክትስቀን ንጉስ ካብኣ ክጠፍእን ኢዩ፣፣”
ዔቅሮን፣ “ተስፋኣ ተቘሪጹ፣ ኣብ ማእከል እዚ ግና ዝተዋህባ
ተስፋ ከኣ ነይሩዋ፣ “ከም ይቡሳዊ ክኸውን” ኢዩ። እዚ ኣብ
እያ.15፣63 “ነቶም ኣብ የሩሳሌም ዝነበሩ ይቡሳውያን ግና ደ
ቂ ይሁዳ ከውጽእዎም ኣይከኣሉን። ስለዚ ይቡሳውያን ክሳዕ
ሎሚ መዓልቲ ምስ ደቂ ይሁዳ ኣብ የሩሳሌም ይነብሩ ኣለ
ው፣” ዝብል መግለጺ ኣሎና። ስለዚ እዚ ትዕድልቲ እዚ ተአ
ርኒብሎም ኢዩ። ኣሽዶድ ከኣ፣ “ድቓላ ክነብራ ኢዩ፣ ወዲ ዓ
ዳ ዘይኰነ። እዚ ዕንወት እዚ ኸኣ’ዩ ንኹለን እተን ኣብ ዙር
ያ የሩሳሌም ንዝነበራ መንግስታት ዘጥፍአን ዘሸበረን ኢዩ።
ኣብ ማእከል እዚ ዅሉ ፍርዲ ንፍልስጥኤማውያን ዝተዋህበ
ተስፋ ኸኣ ነይሩ፣፣ ትዕቢቶም ከጥፍኦ ደሙ ካብ ኣፉ ጽያፉ
ካብ መንጐ ኣስናኑ ከውጽኣሉ ኢየ፣፣ ንሱ’ውን ንኣምላኽ ተረ
ፍ ክኾኖ ኣብ ይሁዳ ከኣ ከም ሓለቓ ክኸውን ኢዩ፣” ዝተባ
ህለሉ ኣሎና፣፣ ኣብዚ ኸኣ ተስፋ ናይ ምንጻህ ካብ ርኽሰቶም
ን ምጽንባር ምስ ደቂ እስራኤልን ሓደ ህዝቢ ናይ ምዃንን
ዕድሎም ተኣርኒብሎም ኣሎ።
3) ጥ.8 እቲ ንየሩሳሌም ዝተገብረላ ምክልኻል
“ካብቲ ዝኸይድን ዝመጽእን ሰራዊት ክከላኸለላስ ኣብ ዙርያ
ቤተይ ክሰፍር፣ ድሕርዚ ጨቋኒ ከቶ ኣይክሓልፋን ኢዩ።”
44
ምኒ መኣዝን አንብር ኣሎኹ፣ ብእኡ ዝኣምን ኣይክሓፍርን
ኢዩ።...ንኣኻትኩም እትኣምኑ ክቡር ኢዩ፣ ነቶም ዘይኣምኑ
ግና ነደቕቲ ዝነዓቕዎ እምኒ፣ ንሱ ርእሲ መኣዝን ኮነ፣” 1ጴጥ
2፣6,7 ዝበሎ ጽሑፍ ኣሎና። ንዝያዳ መብርሂ ኣብ ዘፍ49፣
24, መዝ118፣22, ኢሳ28፣16, ማቴ21፣42, ግብ4፣11 ኣሎና።
ጥ9ለ,10 እቲ ካልኣይ ነጥቢ ኣብኡ ተነቢሩልና ዘሎ እቲ “ን
ኣበሳ እዛ ሃገር እዚኣ ድማ ብሓንቲ መዓልቲ ኸርሕቖ ኢየ።.
..በታ መዓልቲ እቲኣ ኣብ ትሕቲ ተኽሊ ወይንን ኦም በለስን
ንሓድሕኩም ክትተዓዳደሙ ኢኹም ይብል እግዚኣብሄር ጐ
ይታ ሰራዊት፣” ዝብል ዘሎ ንጹር ተስፋ’ዩ። እዚ ምስቲ ኣብ
ኤር.31፣31-34, ሮሜ 11፣26 ዘሎና ንርኣዮ።
እዚ ዅሉ ምስቲ ንእሽቶ ዝመስል ኣብቲ ቀዳማይ ካብ ባርነ
ትን ምርኮን ምምላሶም ዝተረኣየ ምሕረትን በረኸትን ናብቲ
ብዓቢኡ ኣብ ምግላጹን ኣብቲ ናይ ሽሕ ዓመት ግዝኣቱን ተ
ዳልዩሎም ዘሎ ዘልኣለማውዊ ክብረትን በረኸትን ዝእምት
ተስፋ’ዩ።
ሓምሻይ ራእይ 4፣1-14
ቐዋሚ ቐንዴልን ክልተ ኦም ኣውሊዕን
1. ትሕዝቶ እቲ ራእይ፣-
ጥ.2 ብመጀመርታ ዝቐረበ ሕቶ፣ “እንታይ ትርኢ ኣሎኻ?”
ሓደ ቐዋሚ ቐንዴል ኵለንትናኡ ወርቂ፣ ኣብ ርእሱ
እንዳ ዘይቲ፣ ኣብኡውን ሾብዓተ መብራህትታትን ሾብዓተ ሻ
ምብቆ ዘለዎ።
ጥ.3 ክልተ ኣውሊዕ ብየምነ ጸጋም እንዳ ዘይቲ።
ጥ.4,5 እቲ ነብዪ ዘቕረቦ ሕቶ፣ ”እዚኣተንሲ እንታይ እየን?”
2. ጥ.6,7 እቲ ዝተዋህበ መልስን መግለጺኡ፣-
ኣብዚ እቲ ምሉእ መደብ ኣምላኽ ንህዝቡን ንኣህዛብን ኣሎና
ጥ.4,5 እቲ ተምሳል ናይቲ ቐዋሚ ቐንዴል፣ ነታ ንብዓለሙ
መብራህቲ ኽትከውን ዝተሓረየት እስራኤል ኢዩ ዘመልክት
ዘሎ። እዚ እቲ ኣብ መጀመርታ እግዚኣብሄር ንኣብርሃም ክ
ጽውዖ ከሎ ኣብ ዘፍ.12፣2,3 “ንዓብዪ ህዝቢ ክገብረካን ክባ
ርኸካን ከኣ’የ፣ ንስምካ’ውን ከዕብዮ ኢየ፣ ንበረኸት ድማ ክት
ከውን ኢኻ።...ዓሌታት ኵላ ምድሪ ድማ ብኣኻ ክባረኹ ኢ
29
ዮም” ኣብ ዝበሎ ተስፋኡ በሪሁ ይርአ። ነዚ ኸኣ’ዩ እቲ ብር
ሃን ዓለም ዝኾነ ጐይታናን መድሓኒናን የሱስ ክርስቶስ ነቶ
ም ደቀ መዛሙርቱ ኣብ ማቴ.5፣13-16 “ንስኻትኩም ጨው
ምድሪ ኢኹም፣...ንስኻትኩም ብርሃን ዓለም ኢኹም” ዝበሎ
ም።
ጥ6-14 ኣብዚ ነቲ ዝቐረበ ሕቶ ዝተውህበ መልሲ ኣሎና።
ኣብ ጥ 6-10 ብዛዕባ እቲ ቐዋሚ ቐንዴል፣—
“እዚ እቲ ንዘሩባቤል ዝኸውን ቃል እግዚኣብሄር ኢዩ። ብመ
ንፈሰይ እምበር ብኽእለትን ብሓይልን ኣይኮነን ኣታ ዓብዪ
ኸረን መን ኢኻ? ኣብ ቅድሚ ዘሩባቤል ጐልጐል ክትኸው
ን ኢኻ።” ኣብዚ እቲ ብዓቢኡ “ዓብዪ ኸረን” ኮይኑ ዝርአ ዝ
ነበረ እቲ ንዓመታት ተቋሪጹ ዝጸንሐ ዕዮ ምህናጽ ቤተ መቕ
ደስን ምፍርራሕ ጸላእቶምን ኣሎና።
እቲ ንጹር መልሱ ከኣ ኣብቲ “ጸጋ፣ ጸጋ ንእኡ እናተባህለ ክ
ጭደር ከሎ ነቲ እምኒ ርእሲ ከውጽኦ’ዩ፣ ኢሉ ነገረኒ” ዝተባ
ህለሉ ኣሎና፣፣ ነዚ ኣብ ጥ.10 “...እዘን ሾብዓተ ንዅላ ምድሪ
ዝዞራ ኣዒንቲ እግዚኣብሄር ነታ ኣብ ኢድ ዘሩባቤል ዘላ መ
ለክዒ መንደቕ ተሓጕሰን ክ ርእያአ ኢየ” ዝተባህለ ኣሎና።
ኣብዚ ኸኣ እቲ ጥ.8,9 “ንመሰረት እዛ ቤት እዚኣ ኣእዳው ዘ
ሩባቤል ሰረታኣ። ኣእዳዉ ከኣ ክፍጽምኣ ኢየን” ዝብል ዘሎ
ና ፍጻመኡን የርኢዮም ኣሎ።
ኣብ ጥ11-14 ብዛዕባ እተን ክልተ ኣዋሊዕ ዝሓተቶ ሕቶ
እዘን ብየማነ ጸጋም እዚ ቐዋሚ ቐንዴል ዘለዋ ክልተ ኣዋሊ
ዕሲ እንታይ ኢየን? እዞም ኣብ ጥቓ እቲ ወርቂ ዝውሕዞ መ
ውሓዝ ወርቂ ዘለዉ ክልተ ጨንፈር ኣውሊዕከ እንታይ ኢ
ዮም? እቲ ዝተዋህበ መልሲ፣ “እዚኣቶምሲ እቶም ክልተ ኣብ
ጥቓ እቲ ጐይታ ዅላ ምድሪ ዚቘሙ ደቂ ዘይቲ ኢዮም በ
ለ” ዝብል ኣሎና።
ሕጂ ንመንነት እዞም ክልተ ንምልላይ ናብ ትሕዝቶ እተን
ክልተ ምዕራፋት ምምላስ ከድልየና ኢዩ።
ሓደ፣- ኣብ 3፣8 “እምብኣርሲ ኣታ እያሱ ሊቀ ካህናት፣ ንስኻ
ን እቶም ኣብ ቅድሜኻ ተቐሚጦም ዘለዉ ብጾትካን ንሳቶም
ንትእምርቲ ዝኾኑ ኢዮም እሞ ስማዕ፣ እንሆ፣ ኣነ ነቲ ባርያይ
እቲ ጨንፈር ከምጽኦ ኢየ፣” ዝተባህለሉ ኣሎና።
ካልኣይ፣- ኣብ 4፣6,7, “እዚ እቲ ንዘሩባቤል ዝኸውን ቃል እ
ግዚኣብሄር ኢዩ።...ንመሰረት እዛ ቤት እዚኣ ኣእዳው ዘሩባቤ
ል ሰረትአ ኣእዳዉ ከኣ ክፍጽምኣ ኢየን።
30
እዘን ኣብዚ ተሰምየን ዘለዋ ሃገራት ኣብቲ ጆኦግራፊያዊ ስእ
ሊ ናይ መጽሓፍ ቅዱስና ከም እንርእየን፣ ኣብ ሰመናዊ ወሰ
ን ናይ እስራኤል ኢየን ዘለዋ። ንፍጻሜ ናይዚ ትንቢት እዚ
ንምልላይ ከኣ፣ ኣብቲ ብኢድ እግዚኣብሄር ኣምላኽ ንንጉስ ነ
ቡካድነጻር ብሕልሚ ዝተዋህቦ ብዛዕባ እተን ብድሕሪኡ ዝተ
ንስኣ መንግስታት ክሳብ ምምጻእ መንግስቲ እቲ መሲህ ኣብ
ኡ ተዋሂቡና ኣሎ።
ስለዚ ኣምላኽና ንነገስታት ባዕሉ የተንስኦም ባዕሉ ኸኣ የው
ድቘም። በዚ መሰረት እታ መንግስቲ ባቢሎን ምስ ወደቐት፣
መንግስቲ ሜዶንን ፋርስን’ያ ዝተንስአት። ድሕሪ ምውዳቕ
እዛ መንግስቲ’ዚኣ ኸኣ መንግስቲ ግሪኽ ናይ መቈዶንያ፣ እስ
ክንድር ዓብዪ ዝንጉሳ’ያ ዝተንስአት። እዚ ኣብ ትንቢት ዘካ
ርያስ ምዕራፍ ትሽዓተ ተዋሂቡና ዘሎ ዕንወት ከኣ በዚ ንጉስ
እዚ ዝተፈጸመ ፍጻመ ኢዩ።
ስለዚ እታ ኣብ ጥ.1 “ዓይኒ እግዚኣብሄር ናብ ኵሎም ሰብን
ናብ ኵሎም ነገድ እስራኤልን ኣቢሉ ኢዩ እሞ” እትብል ዘ
ላ፣ እታ ኢድ ንህዝቡ ንምሕላው ነቶም ጸላእቶም ከኣ ንምቕ
ጻዕ ምዃና ኢያ እተርኢ ዘላ።
2) ጥ.3,4 “ኣዝየን ጥበበኛታት ኢየን እሞ ኣብ ልዕሊ ጢሮስ
ን ሲዶናን ከኣ ይዓርፍ። ጢሮስ ዕርዳ ዓረደት፣ ብሩር ከም
ሓመድ፣ ወርቂ ድማ ከም ጸብሪ መገዲ ደለበት። እንሆ እግዚ
ኣብሄር ክሕዛ፣ ንስልጣና ናብ ባሕሪ ክድርብዮ፣ ብሓዊ ድማ
ሞዅ ክትብል’ያ።” ከም ዝተባህለለን ተፈጺሙ ኣሎ።
ናይ ጥንቲ ጸሓፍቲ ታሪኽ፣ ኣርያንን ዲዮዶሩስ ሲኩሉስን ዝ
ተባህሉ ብዛዕባ ጢሮስ ኣብ ዘስፈርዎ ጽሑፎም፣ “እታ ደሴት
ጢሮስ ብቀሊሉ ዘይትድፈር መስተንክር ዝኾነ ዕርዲ 150
ጫማ (50ሜ) ቍመቱን ጐድኑን ማዕረ ዝኾነ ብድርብ ዝተሃ
ንጸ ምንባሩ ሓቢሮም ኣለዉ።
ነዚ ዕርዲ እዚ ኣፍሪሶም ነታ ደሴት ንምሓዝ ኣሶራውያን ን
ሓሙሽተ ዓመት፣ ነቡካድናጻር ንዓሰርተ ሰለስተ ዓመት፣ ከቢ
ቦማ ብዘይ ፍረ ከም ዝተረፉ ይሕብሩ። እቲ ሃብታ ማእለያ
ዘይብሉ ብምንባሩ ኣብተን ዝተኸበበትለን ዓመታት ናይ ጥ
ሜየት ኮነ ስኣን ዝብሃል ሽግር ኣይነበራን።
ብዛዕባ ጢሮስ ኣብ ህዝ.28፣1-19 ሚእቲ ዓመት ኣቢሉ ቅድ
ሚ እዚ ናይ ዘካርያስ ዝተዋህበ ትንቢት ኣሎና። ኣብ ምዱ
ብ እዋኑ እቲ ንጉስ ናይ ግሪኽ፣ እስክንድር ዓቢ በቲ ዝተዋህ
43
ሓያላት ኣህዛብን ኸኣ ንእግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ኣብ የ
ሩሳሌም ክደልይዎ፣ ኣብ ቅድሚኡ ኸኣ ክምህለሉ ኢዮም።
መወከሲ ኣብ ኢሳ.60፣1-61፣11 ኣሎና።
ምዕራፍ ክልተ
እቲ ድሕሪ ምህናጽ እታ ቤተ መቕደስ ዝመጾ ቃል
እግዚኣብሄር 9—14
እቲ ኣማዕድዩ ንርሑቕ መጻኢ ዝጠመተ ራእይ፣
እቲ ዝመጽእ መሲህን መጻኢ መንግስታት ኣህዛብን
እስራኤልን፣-
9፣111፣17 እቲ ቀዳማይ ጾር ቃል እግዚኣብሄር
ኣብዚ ክፍሊ እዚ ክልተ ዓበይቲ ክፍልታት ኣለዉና፣-
1. 9፣1ሀ እቲ መእተዊ ናይቲ ጾር ቃል ኣምላኽ
እዚ ጾር ተባሂሉ ዘሎ እቲ ኣብተን ጸላእቲ እስራኤል
ክወርድ ዝነበሮ ከቢድን መሪርን ፍርዲ ኣምላኽ ኢዩ።
2. 9፣1ለ-11፣17 ትሕዝቶ ናይቲ ጾር ቃል ኣምላኽ
ኣብዚ ገለ ኣርባዕተ ክፍልታት ኣሎና፣-
1) ጥ.1ለ-8 ዕንወት ናይተን ኣብ ዙርያ የሩሳሌም ዝነበራ
ጸላእቲ እስራኤል ዝዀና ሃገራት
2) ጥ.9-10 ምምጻእ እቲ መሲህ
3) 9፣11-10፣12 በረኸት እቲ መሲህ ንእስራኤል
4)11፣1-17 ምንጻግ ናይቲ መሲህ ብህዝቡን ምግላጽ
ግዝኣት ናይቲ ሓሳዊ መሲህን
1. ዓወት እስክንድር ዓብዪ 9፣1-8
እቲ ካብ እግዚኣብሄር ዝተዋህበ ኣዋጅ፣
ጥ.1-8 እቲ ንየሩሳሌም ዝተዋህበ ተስፋን ነተን ኣብ ዙርያአ
ዝነበራ ሃገራት ዝተነግረ ፍርድን
1) ጥ.1,2 “ዓይኒ እግዚኣብሄር ናብ ኵሎም ሰብን ናብ ኵሎ
ም ነገድ እስራኤልን ኣቢሉ ኢዩ እሞ፣ ጾር ቃል እግዚኣ
ብሄር ኣብ ልዕሊ ሃገር ሓድራክን ኣብ ልዕሊ ደማስቆን
ኣብ ልዕሊ እታ ኣብ ወሰን ዘላ ሃማትን ይዓርፍ፣...ኣብ
ልዕሊ ጢሮስን ሲዶናን ከኣ ይዓርፍ።”
42
4፣10...እዘን ሾብዓተ ንዅላ ምድሪ ዝዞራ ኣዒንቲ እግዚኣብሄ
ር ነታ ኣብ ኢድ ዘሩባቤል ዘላ መለክዒት መንደቕ ተሓጕ
ሰን ክርእያኣ ኢየን፣” ዝብል ከኣ ኣሎና።
ኣብ 4፣14 “እዚኣቶምሲ እቶም ክልተ ኣብ ጥቓ እቲ ጐይታ
ኵላ ምድሪ ዝቘሙ ደቂ ዘይቲ ኢዮም፣ በለ” ዝብል መደም
ደምታ’ውን ኣሎና።
ሕጂ ብመሰረት 4፣3 “ኣብ ጥቓኡ ድማ ክልተ ኣውልዕ ኣለ
ዋ፣ እታ ሓንቲ ኣብ የማን እቲ እንዳ ዘይቲ እታ ሓንቲውን
ኣብ ጸጋም እንዳ ዘይቲ፣” ተባሂሉልና ዘሎ እቲ ዘይቲ ተምሳ
ል ናይ መንፈስ ቅዱስ ኢዩ። እዚ ኸኣ ኣብ 4፣6,7 “እዚ እቲ
ንዘሩባቤል ዝኸውን ቃል እግዚኣብሄር ኢዩ፣ ብመንፈሰይ እ
ምበር ብኽእለትን ብሓይልን ኣይኮነን፣ ይብል እግዚኣብሄር
ጐይታ ሰራዊት፣” ዝበል ንጹር ቃል ኣሎና።
ኣብዚ ዅሉ፣ ሓደ እቲ ሽዑ ንሽዑ ንምስራሕ እታ ቤት መ
ቕደስ ዘድልዮም ንጹር ሓይልን ክእለትን ናይ መንፈስ ቅ
ዱስ፣ ካልኣይ ነቲ ኣብቲ ርሑቕ መጻኢ፣ ማለት ነታ እትመ
ጽእ መንግስቲ ናይቲ ቅቡእ፣ ጐይታናን መድሓኒናን የሱስ
ዘጠምት ኢዩ ዝነበረ።
ሻድሻይ ራእይ 5፣1-4
እትነፍር ጥቕልልቲ መጽሓፍ
እቲ ራእይ ክልተ ክፍሊ ኣለዎ።
ጥ.1,2 ትሕዝቶ እቲ ራእይ፣
እትነፍር ጥቕልልቲ መጽሓፍ፣ ምንዋሐ 20 እመት ውርዳ ከ
ኣ 10 እመት።
ጥ.3,4 ትርጕም እቲ ራእይ፣
እዛ መጽሓፍ’ዚኣ ክልተ ገጽ ዘለዋ ኾይና፣ እቲ ትሕዝቶ ጽ
ሑፋ ከኣ ደምሳሲ ዝኾነ ፍርዲ ኣብ ዝባን ኵላ ምድሪ ዝወጽ
እ መርገም ኢዩ። እቲ ምኽንያት መርገም ዝኾነ ሓጢኣት ከ
ኣ፣ ስርቅን ብስም ኣምላኽ ብሓሶት ምምስካርን ኢዩ። እቲ
ኣብዘን ክልተ ተሰምየን ዘለዋ ሓጢኣት ምኽንያት መርገምን
ምድምሳስን ኮይኑ ዘሎ ኽፍኣት እንታይ ኮን ይኸውን? ነዚ
ብሩህን ንጹርን ዝኾነና መልሲ ኣብ ዘዳ.28፣1-68 ኣሎና።
ጥ.1,2 እቲ በረኸት፣-
“ክኸውን ድማ ኢዩ፣ ቃል እግዚኣብሄር ኣምላኽካ ኣጸቢቕካ
እንተ ሰማዕካ፣ እዚ ኣነ ሎሚ ዝእዝዘካ ዘሎኹ ኵሉ ትእዛዛቱ
31
ተጠንቂቕካ እንተ ገበርካዮ፣ እግዚኣብሄር ኣምላኽካ ኣብ ልዕ
ሊ ኵሎም ህዝብታት ምድሪ ክብ ከብለካ ኢዩ።...እዚ ኵሉ
በረኸት ክመጸካን ክረኽበካን ኢዩ” ይብል ።
ጥ.15 እቲ መርገም፣-
“ግናኸ...ቃል እግዚኣብሄር ኣምላኽካ እንተ ዘይሰማዕካ፣ እዚ
ኣነ ሎሚ ዝእዝዘካ ዘሎኹ ኵሉ ትእዛዛቱን ሕጋጋቱን ንምግ
ባሩ ድማ እንተ ዘይተጠንቀቕካ፣ እዚ ኵሉ መርገም ክመጸካ
ኢዩ” ይብል። ነዚ ኸኣ’ዩ ኣብ ያእ.2፣10 “ንብዘሎ እቲ ሕጊ
ሓልዩ ኣብ ሓንቲ ዝብድል ብዅሉ ኢዩ በደለኛ ዝኸውን፣”
ዝበለና።
ሕጂ እቲ ኣብ መንቀሊ ጽሑፍና እንርእዮ ፍርድን መርገም
ን ነስተብህለሉ፣
“ዝሰርቕ ዘበለ ዅሉ ብመጠን እቲ ኣብቲ ሓደ ገጽ ተጻሒፉ
ዘሎ ክድምሰስ ኢዩ።” እዛ ሓጢኣት እዚኣ ነቲ ኣብቲ ካል
ኣይ ገጽ ናይተን ዓሰርተ ትእዛዛት ተዋሂቡ ዘሎ ሰብ ንብጻዩ
ዘለዎ ሓልላፍነት ምፍራስ ኢያ።
“ብሓሶት ዝምሕል ዘበለ ኵሉ ከኣ ብመጠን እቲ ኣብቲ ሓደ
ገጽ ተጻሒፉ ዘሎ ክድምሰስ ኢዩ።” እዛ ሓጢኣት እዚኣ ኸኣ
ነቲ ኣብቲ ቀዳማይ ገጽ ናይቲ ትእዛዝ ተዋሂቡ ዘሎ፣ ሰብ ን
ፈጣሪኡ ዘለዎ ሓላፍነት ምፍራስ ኢያ። “እግዚኣብሄር ስሙ
ብኸንቱ ንዘልዓለ ኸይቀጽዖ ኣይሓድጐን ኢዩ እሞ፣ ስም እግ
ዚኣብሄር ኣምላኽካ ብኸንቱ ኣይተልዕል፣” ትብል።
ስለዚ እቲ ሳዕቤን ከምቲ ኣብ ጥ.3,4 “...እዚ እቲ ኣብ ዝባን
ኵላ ምድሪ ዝወጽእ መርገም ኢዩ። ኣነ ከውጽኦ’የ፣ ንሱ ድ
ማ ናብ ቤት እቲ ሰራቕን ናብ ቤት እቲ ብስመይ ሓስዩ ዝ
ምሕልን ክኣቱ ኢዩ፣ ኣብ ማእከል ቤቱ ክነብር፣ ምስናይ ዕን
ጨይታን እምናን ከኣ ከጥፍኣ ኢዩ፣ ይብል እግዚኣብሄር ጐ
ይታ ሰራዊት፣” ዝብል መርገምን ፍርድን ኣሎና።
ሻብዓይ ራእይ 5፣5-11
ናይቲ ዝወጽእ ኤፋ
እዚ እቲ ንኽፍኣት ዝግበር ደረት ወይ መዕገቲ ኢዩ፣፣
ትሕዝቶ እቲ ራእይ፣-
እቲ ኣብዚ ራእይ እዚ ሰፊሩ ዘሎ ብጥቕልሉ ክልተ ክፍሊ
ኣለዎ፣-
32
“...ነፍሲ ወከፍኩም ነንብጻይኩም ሓቂ ተዛረቡ።...ሓደ እኳ
ብልቡ ንሓዉ እኩይ ኣይሕሰበሉ፣ ማሕላ ሓሶት ኣይትፍተዉ፣
ነዚ ዅሉ እጸልኦ’የ ይብል እግዚኣብሄር፣” ዝብል ንጹር ቃል
ኣሎና።
እታ ራብዐይቲ መልእኽቲ 8፣18-23
ኣብዚ ክልተ ክፍሊ ኣሎና።
1. እቲ ዝመጸ ቃል፣—
“ከምዚ ዚብል ቃል እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ከኣ
መጸኒ”
ኣብዚ እቲ ስልጣን ናይቲ ዝመጸ ቃል ኣሎና፣፣ እዚ ኣብ’ዘን
ኣርባዕተ መልኽቲ ዝረኣናዮ ሓሳባት መበገሲኡ እቲ ኣብ 7፣
1-3 ዝቐረበ ሕቶን ንመወዳእታ ዝተዋህበ መልስን ኢዩ ዘሎ
ና።
2. ትሕዝቶ እቲ ዝመጸ ቃል፣—
“ንቤት ይሁዳ ሓጐስን ደስታን ባህ ዘብልን በዓላት ዓመትን
ክኾነሎም’ዩ፣ እምበኣርሲ ሓቅን ሰላምን ኣፍቅሩ ይብል እግዚ
ኣብሄር ጐይታ ሰራዊት።”
እቲ ጾም ናይ’ዘን ኣብ ራብዓይን ሓምሳይን ሳብዓይን ዓስራይ
ን ወርሒ ዘብዕልወን ዝነበሩ በዓላት ዓመት መዘከርታ ናይ
ሕሉፍ መከራኦምን ውርደቶምን ኢየን።
እቲ ናይ ዓስራይ ወርሒ ጾም፣ (2ነገ 25፣1) እዚ እታ ከተማ
የሩሳሌም ብጸላእቲ ዝተኸበበትሉ ግዜ ኢዩ።
እቲ ናይ ራብዓይ ወርሒ ጾም፣(2ነገ 25፣3,4) እዚ እታ ከተማ
ኦም ዝተታሓዘትሉ ግዜ ኢዩ።
እቲ ናይ ሓምሻይ ወርሒ ጾም፣(2ነገ25፣8,9) እዚ እታ ከተ
ማኦም ዝነደደትሉ ግዜ ኢዩ።
እቲ ናይ ሻብዓይ ወርሒ ጾም፣(2ነገ25፣25) እዚ እቲ ገዳልያ
ዝተቐተለሉ ግዜ ኢዩ።
3. ጥ.20-23 እቲ ኣብ የሩሳሌም ክውሕዝ ዘለዎ በረኸት፣-
የሩሳሌም ማእከል ኩሉ በረኸት ክትኸውን ኢያ፣ እቲ ኣብዚ
ዘሎና በረኸት፣ መርገም ኩሉ ምስ ተቐንጠጠ፣ እቲ ህዝቢ ና
ብ ኣምላኹ፣ ኣምላኽ ከኣ ናብ ህዝቡ ምስ ተመልሱ ነታ ሃገ
ርን ነቶም ህዝባን በረኸቶም ክዓዘሎም ኢዩ፣፣ ኣብ ቅድሚ እ
ግዚኣብሄር ኣምላኾም ክምህለሉን ንእኡ ክደልዩን ኢዮም፣፣
እቶም ሓደ ግዜ መጨነቕቶም ዝነበሩ ብዙሓት ህዝብታትን
41
እታ ሳልሰይቲ መልእኽቲ 8፣1-17
ቅንኣት እግዚኣብሄር ንህዝቡ ናብ ነስሓን በረኸትን
ክመልሶም ኢዩ።
ነቲ ኣብዘን ጥቕስታት እዚአን ዘሎና ትሕዝቶ ኣብ ሰለስተ
ኸፊልና ክንርእዮ ንኽእል ኢና፣-
1. ጥ.1 እቲ ዝመጾ መልእኽቲ፣-
“ከምዚ ዝብል ቃል እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ከኣ መጸ
ኒ፣” እዛ እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት እትብል መጸውዒት ን
እግዚኣብሄር ኣቦ ኢያ። ንሱ እቲ ቀዳማይ ኣካል ናይ ቅዱስ
ስላሴ ኢዩ።
2. ጥ.2-8 ትሕዝቶ እቲ መልእኽቲ፣ ምምላስ ንሃገሮም
እቲ ዝመጾ ቃል፣ “ኣነ ብጽዮን ዓብዪ ቕንኢ ቐኒአ ኣሎኹ፣
ብዓብዪ ቝጥዓ’ውን ቀኒኤላ ኣሎኹ፣…ኣነ ናብ ጽዮን ክምለ
ስ፣ ኣብ ማእከል ዮሩሳሌም ከኣ ክነብር’የ።…ንህዝበይ ከድሕ
ኖም ኢየ።…ንሳቶም ከኣ ህዝበይ ክኾኑ ኢዮም፣ ኣነ ኸኣ ብ
ሓቅን ብጽድቅን ኣምላኾም ክኸውን ኢየ ይብል እግዚኣብ
ሄር ጐይታ ሰራዊት።”
እዚ ኣብቲ ሽዑ ንሽዑ ዝተራእየ ካብ ባርነት ምምላሶም ጀ
ሚሩ ክሳዕ እቲ መጻኢ ተስፋኦምን ተስፋ ዅሉ ፍጥረት ዝ
ኾነን ምፍጻም ትንቢት ኢሳ.11፣1-16, 35፣1-10 ኢዩ ክኸ
ውን።
3. ጥ. 9-17 ፍጻሜ እቲ መልእኽቲ
1) ጥ.9-13 እቲ ሽዑ ንሽዑ ነቶም መቕደስ ዝሃንጹ ዝነበሩ
ዓየይቲ ዝተዋህበ ምትብባዕ። “ኣቱም በዘን መዓልትታት እዚ
ኣተን፣ እቶም ቤተ መቕደስ ምእንቲ ኽትህነጽሲ መሰረት ቤ
ት እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት እተሰረተትላ መዓልቲ ኣብ
ኣ ዝነበሩ ነብያት እተዛረብዎ፣ ካብ ኣፎም እዘን ቃላት እዚ
አን እትሰምዑ ዘሎኹም ኣእዳውኩም ኣጽንዑ ይብል እግዚኣ
ብሄር ጐይታ ሰራዊት፣” ይብሎም።
2) ጥ.14-17 እቲ ንኣቦታቶም ዝወረደ ቅጽዓትን እቲ ተመዲ
ቡሎም ዘሎ ሰናይን መፈጸምታኡን፣
ጥ.14,15 እቲ ዝተመደበሎም ሰናይ፣-
“...በዘን መዓልትታት እዚአን ንየሩሳሌምን ንቤት ይሁዳን ሰ
ናይ ክገብረለን ከም ብሓድሽ ሓሲበ ኣሎኹ ኣይትፍርሁ ይ
ብል እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት።”
ጥ16,17 እቲ ዝተዋህቦም ትእዛዝ፣-
40
ጥ.5-7,9 ዝርዝር ናይቲ ራእይ
“ኣዒንትኻ ኣልዕል እሞ እቲ ዝወጽእ ዘሎ እንታይ ከም ዝ
ኾነ ርአ በለኒ።” ዝወጽእ ኤፋ ኢዩ፣ ኣብ ኵላ ምድሪ እዚ
ኢዩ መልክዖም፣ ሓደ መክሊት ዓረር ኣልዓሉ እዚ መኽደን
ናይቲ ኤፋ ኢዩ። መክሊት ከኣ እቲ ዝከበደ ናይ ክብደት
መምዘኒ ኢዩ። ኣብ ማእከሉ ሓንቲ ሰበይቲ ተቐሚጣ ነበረ
ት። እዚ ኤፋ ተባሂሉ ዘሎ ኣብቲ እዋኑ እቲ ዝዓበይየ መስ
ፈር ናይ እኽሊ (ከም ስጕርፍኦ ኣብ ዓድና) ኢዩ። ክልተ
ኣንስቲ ከም ኣኽናፍ ራዛ ዝመስል ኣኽናፍ ዝንነበረን ኣብቲ
ኣኽናፈን ከኣ ንፋስ ዝነበረን ከኣ ኣሎዋና፣፣
ጥ.8-11 መግለጺ ናይቲ ራእይ
“እቲ ዝዛረበኒ ዝነበረ መልኣኽ ንሱ ኸኣ፣ ነታ ኣብ ኤፋ ዝተ
ቐመጠት ሰበይቲ እዚኣ ረሲእነት ኢያ በለ፣ ናብ ማእከል እ
ቲ ኤፋ ድማ ደርበያ፣ ነቲ መክሊት ዓረርውን ናብ ኣፍ እቲ
ኤፋ ደርበዮ ዝብል ኣሎና። ኣብዚ “እዚኣ ረሲእነት ኢያ” እ
ትብል ገላጺት ሓሳብ ነስተብህለላ።
ካልእ ከኣ፣ ኣንስቲ ኣብ ኣኽናፈን ንፋስ ዝነበረን እቲ ኣኽና
ፍ ከኣ ከም ኣኽናፍ ራዛ ዝመስል ነበረ፣ ነቲ ኤፋ እታ ሰበይ
ቲ ተቐሚጣቶ ዘላ ኣብ መንጐ ሰማይን ምድርን ኣልዓላኦ።
ናበይ ክወስዳኦ? (1) ቤት ክሰርሓሉ (2) ናብ ሃገር ሲንኣር
(3) ኣብኡ ምስ ተዳለወሉ (4) ኣብ ስፍራኡ ክነብር ኢዩ።
ሕጂ ኣብቲ ነቲ ነብዪ ዝተዋህበ መልእኽቲ ክንጥምት ከሎና፣
መዓልቲ ትመጽእ ኣላ፣ እታ ተስፋ ህዝቡን ኵሉ ፍጥረትን
ዝኾነት መንግስቲ እቲ መሲህ እትቘመላ፣፣ ሽዑ ኵሉ እቲ ር
ኽሰት ካብታ ሃገር ፈጺሙ የልግሰላ። ስለዚ መጻኢኦም እና
ጠመቱ ክጸንዑን ከጸናንዑን፣ ዝኾነ ይኹን ረሲእነት ካብ ምስ
ራሕ ቤት መቕደሶም ክዓግቶም ዝኽእል ከም ዘየልቦ ክፈል
ጡን ኢዩ እቲ ቃል ዝተዋህቦም። እዚ ኸኣ እቲ ንነብዪ ሃጌ
ዝተዋህበ ቃል ሃጌ.2፣4,5 “ሕጂ ኸኣ ዎ ዘሩባቤል ጽናዕ፣ ይብ
ል እግዚኣብሄር። ንስኻ እያሱ ወዲ ይሆጻዳቅ ሊቀ ኻህናት
ድማ ጽናዕ፣ ኵሉኹም ህዝቢ እታ ሃገር’ውን ጽንዑ ይብል እ
ግዚኣብሄር ኣነ ምሳኻትኩም ኢየ እሞ ዕየዩ፣ ይብል እግዚኣ
ብሄር ጐይታ ሰራዊት።...መንፈሰይ ኣብ ማእከልኩም ይነብር
ኣሎ ኣይትፍርሁ፣” ዝበሎም ንጹር ተስፋ ኣሎና። እቲ ነዚ
ፍጻመ እዚ ዘጽንዕ ቃል ከኣ ኣብ ዘካ.2፣10-13 ኣሎና።
33
ሻምናይ ራእይ 6፣1-8
እቶም ኣርባዕተ ሰረገላ
እዚኣቶም ነቲ ኣምላኽ ዝደልዮ ዕዮ ዝፍጽሙን ዘፈጽሙን
ኣገልገልቱ ምዃኖም ተዋሂቡና ኣሎ።
ጥ.1-3 ትሕዝቶ እቲ ራእይ፣-
ኣርባዕተ ሰረገላ ካብ መንጐ ክልተ ኣኽራን ኣስራዚ ወጹ። ኣ
ብታ ቐዳመይቲ ሰረገላ ሓመራት፣ ኣብታ ካልኣይቲ መጋላት፣
ኣብታ ሳልሰይቲ ኣምበላያት፣ ኣብታ ራባዓይቲ ድማ ጫጎታ
ት ብርቱዓት ኣፍራስ ነበሩ።
እዚ ሕብሪ ናይቶም ኣፍራፍ ምስቶም ኣብ ራእይ 6፣1-8 ተ
ዋሂቦሙና ዘለዉ ሓደ ኢዩ። ኣብቲ ናይ ራእይ እቲ ዝስዕ
ቦም ምስቲ ሕብሮም ዝግለጽ፣ ቀይሕ ንውግእ፣ ጸሊም ንመዓ
ትን መከራን፣ ጻዕዳ ንዓወትን ሓጐስን፣ ጫጎ ከኣ ንፌራን ተላ
ጋቢ ሕማምን ምዃኖም ተዋሂቡና ኣሎ።
ጥ.4-8 መግለጺ እቲ ራእይ
እቲ ነብዪ ነቲ ዝዛረቦ ዝነበረ መልኣኽ ጐይታየ፣ እዚኣቶምሲ
እንታይ ኢዮም? ኢሉ መለሰሉ።
እቲ ዝተዋህቦ መልሲ፣-
እዚኣቶም ጥ.5 እቶም ኣብ ቅድሚ እቲ ጐይታ ኵላ ም ድሪ
ቘይሞም ዝወጹ ኣርባዕተ ንፋሳት ሰማይ ኢዮም።
እዛ ኣብዚ “ንፋሳት” እትብል ዘላ ቃል፣ ኣብ ህዝ.37፣9 “ኣታ
ወዲ ሰብ ተነበ ንንፋስ ተነበየሉ፣ ንንፋስ ከኣ እግዚኣብሄር ኣ
ምላኽ ኣታ ትንፋስ እዞም ቅቱላት ህያዋን ክኾኑስ፣ ካብቶም
ኣርባዕተ ንፋስ ንዓ እሞ ኣብኦም ንፈስ ይብል ኣሎ ኢልካ ን
ገሮ በለኒ፣” ዝብል ኣሎና። ነዚ ምስቲ ኣብ ዘፍ.2፣7 “እግዚኣ
ብሄር ኣምላኽ ከኣ ንሰብ ካብ ሓመድ ምድሪ ገበሮ፣ ኣብ ኣ
ፍንጫኡ ድማ እስትንፋስ ህይወት ኡፍ በለሉ እሞ እቲ ሰብ
ህያው ነፍሲ ኾነ፣” ዝብል ምስ እነተሓሕዞ፣ እዚኣቶም ተራ ን
ፋስ ኣይኮኑን፣፣ ምስ እዚ ኵሉ ትእዛዛት ተቐቢሎም ዝወጹን
ፈጺሞም ዝምለሱን ኣገልገልቲ እግዚኣብሄር ኣምላኽ ምዃ
ኖም ግና ንርኢዮም ኣሎና።
ኣብተን ተሪፈን ዘለዋ ጥ.6-8 ተዋሂቡ ከም ዘሎ፣ እቶም መጋ
ላት ኣፍራስ ዘለዉዋ ናብ ሃገር ሰሜን (ሰሜን ካብ እስራኤል)
ኣቢላ ትወጽእ፣፣ እቶም ኣምበሌታት ከኣ ደድሕሪኦም ይወጹ
። ኣብዚ ሰሜን ካብ እስራኤል እታ ዝማረኸቶምን ዘዕነወቶ
ምን ቀንዲ ጸላኢቶም ባቢሎን ኢያ ዘላ። እቶም ጫጎታት ከ
34
ትኩም ክምለስ’የ ይብል እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት፣” ዝ
ብል መልእኽቲ ዘሎና።
ስለዚ እቲ ኣብዛ ቀዳመይቲ መልእኽቲ በሪሁ ዝርአ እቲ
ኣብ 1ሳሙ.15፣ 22 “ንእግዚኣብሄርሲ ዝሓርር መስዋእትን
መስዋእቲ ሕሩድን ከም ምስማዕ ደሃይ እግዚኣብሄር ገይሩዶ
የሐጕሶ ኢዩ? እንሆ፣ ምስማዕ ካብ መስዋእቲ፣ ጽን ምባል ድ
ማ ካብ ስብሒ ደዓውል ይበልጽ፣” ዝበሎ ቃል ኣሎና። ስለዚ
ግዴኹም ግበሩ ኣነ ኸኣ ግደይ ክገብርየ ኢዩ ዝብለና ኣሎ።
እታ ካልኣይቲ መልእኽቲ 7፣ 8-14
ዘይምእዛዝ ጐደና ከቢድ ጥፍኣት
1. እዚ ኣብዚ ብኣፍ ነብዪ ዘካርያስ ዝተነግረሎም መልእኽ
ቲ ሓድሽ መልእኽቲ ኣይኮነን፣ እዝስ እቲ ንኣቦታቶም ብ
ኢድ እቶም ቀዳሞት ነብያት ገይሩ ዝኣወጆ ቃል ኢዩ ዘሎ
ና። እቲ እግዚኣብሄር ዝደልዮ ጾም 9,10 “... ሓቀኛ ፍርዲ
ፍረዱ ንሓድሕድኩ ድማ ሰናይን ምሕረትን ግበሩ፣፣...ካባኻት
ኩም’ውን ሓደ እኳ ብልቡ ንሓዉ እከይ ኣይሕሰበሉ” እናበለ
ናብቲ ግብኦም ክገብርዎ ዘሎዎም’ዩ ዘመልከቶም።
2. እቲ ኣቦታቶም ዘርኣይዎ ኣብያ ጥ.11,12ሀ “ንሳቶም ግና
ምስማዕ ኣበዩ፣ እምቢተኛ እንግድዓ መለሱ፣ ከይሰምዑ’ው
ን ኣእዛኖም ኣጽመሙ፣...ልቦም ከም ኣልማዝ ገበሩ፣” ይብል።
ካብ’ዚኣ ዝኸፍእ በደል እንታይ ኣሎ? እዚ እታ ሃገር ቅድ
ሚ ምርኮ ዘርኣየቶ ዕልወት’ዩ፣ ሳዕበኑ ኸኣ መሪር ኮነ።
3. እቲ ሳዕቤን መገዶም ጥ.12ለ-14 “ ...ስለዚ ኻብ እግዚኣ
ብሄር ጐይታ ሰራዊት ዓብዪ ቝጥዓ ኮነ፣፣...ከምቲ ንሱ ዝ
ጸውዔ ንሳቶም ከኣ ዘይሰምዑ፣ ከምኡ’ውን ንሳቶም ጸውዑ ኣ
ነ ኸኣ ኣይሰማዕኩን ይብል እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት።
ኣነ’ውን ናብ ዘይፈልጥዎም ዘበሉ ኵሎም ኣህዛብ በተንኩዎ
ም፣ ...እታ ሃገር ከኣ ባደመት” ይብሎም።
ኣብዚ ንኣና ንትምህርትና ዝተዋህበ ቃል ኣሎና ነስተብህለ
ሉ!!! እግዚኣብሄር ክዛረበና ከሎ ምስ እንኣብዮ ንሱ ከኣ ክን
ጽውዖ ከሎና ክኣብየና ኢዩ። እዚ ኣብ ምሳ.1፣ 28 “ሽዑ ናባ
ይ ክምህለሉ ኢዮም፣ ኣነ ግና ኣይክመልሰሎምን’የ፣ ኣንጊሆም
ክደልዩኒ ግናኸ ኣይኪረኽቡንን ኢዮም” ዝብል ቃል ኣሎና።
39
ና።
እዚ ብመሰረት 2ነገ.25፣8-9, ኤር.52፣12-13 እዛ ሓምሸይቲ
ወርሒ እታ ንጉስ ነብካድነጻር ናይ ባቢሎን ናብ የሩሳሌም
ዝመጸሉን ንቤት እግዚኣብሄርን ንቤት ንጉስን ብሓዊ ዘንደደ
ለን ግዜን መዓልትን ወርሕን ዓመትን ኢየን ዘሎዋና። እታ
ሻባዓይቲ ወርሒ ኸኣ እቲ ሲዒቡ ነቲ ኣብ ሚጽጳ ዝነበረ ኣ
ማሓዳሪ ክኸውን ዝተሾመ ገዳልያ ወዲ ኣሂቃም ብእስማእል
ወዲ ነታንያ ዝተቀተለሉ ግዜ ኢዩ። 2ነገ.25፣ 23-25, ኤር.
41፣1-3 ተመልከት።
እቶም ተማሪኾም ዝኸዱ ኣብተን ብዙሓት ዓመታት ምርኮኦ
ም መዘከርታ ዝሓለፋ መዓልትታት ሕሰሞምን መከርኦምን
ብጾምን ጸሎትን ዝዝክሩለን ኣብ ዓመት ኣርባዕተ ኣዋርሕ ነ
ይረናኦም። እዚ እቲ ኣብ ቅድሚ ኣምላኾም ርእሶም ዘትሓ
ትሉ፣ ሕልፎም እናዘከሩ ዝነብዕሉ ዝነበራኦም መዓልታት ኢ
የን። ስለዚ እቲ ሽዑ ዝተሓተ ሕቶ ነቲ ናይ ቀደም ልማድና
ዶ ክንቕጽሎ ኢና ዝብል ኢዩ ዝነበረ።
3. እቲ ዝተዋህበ መልሲ ጥ.4-7 “ከምዚ ዝብል ቃል እግዚ
ኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ከኣ መጸኒ፣ ንዅሉ ህዝቢ እታ ሃ
ገርን ንካህናታን ከምዚ ኢልካ ተዛረቦም፣ በተን ሰብዓ ዓመት
ኣብ ሓምሳይን ሳብዓይን ወርሒ እትጸሙን እትበኽዩን ዝነ
በርኩምሲ፣ ብሓቂዶ ንኣይ ኢኹም ዝጸምኩምለይ? ምስ እት
በልዑን እትሰትዩንከ ንርእስኹምዶ ኣይኰንኩምን እትበልዑን
እትሰትዩን? የሩሳሌምን እተን ኣብ ዙርያኣ ዝነበራ ኸተማታ
ትን ሰብ ሰፊርወንን ሃዲኤንን ከለዋ፣...እግዚኣብሄር ብኢድ እ
ቶም ቀዳሞት ነብያት ገይሩ ዝኣወጆ ቓልሲ’ዚዶ ኣይኰነን?
ዝብል ንጹር ሕቶ ብሕቶ ዝተዋህበ መልሲ ኣሎና።
ምስ እዚ ዝተዋህበ መልሲ ቀደም’ውን ንሕቶ ኣቦታቶም ዝተ
ዋህበ መልሲ ኣብ ኢሳ.58፣1-14 “ኣፍካ መሊእካ ጨድር ኣይ
ተቛርጽ፣ ድምጽኻ ከም መለኸት ዓው ኣብል፣ ንህዝበይ ኣበሳ
ኦም ንቤት ያእቆብ ድማ ሓጢኣቶም ንገሮም...” ዝብል ዝተ
ዋሂቡ ቃል ኣሎና ነንብቦ።
ብመሰረት እዚ ዝተዋህበና ጽሑፍ ኸኣ፣ እቲ እግዚኣብሄር ዝ
ደልዮስ፣ ጣዕሳ ዘሰነዮ ንስሓን ምምላስን ገዛእ ርእስኻ ህያው
መስዋእቲ ገርካ ምቕራብን ኢዩ። ነዚ ኸኣ’ዩ ኣብ ዘካ 1፣3
“እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ከምዚ ይብል ኣሎ፣ ናባይ ተ
መለሱ ይብል እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት፣ ኣነ ኸኣ ናባኻ
38
ኣ ናብ ደቡብ ኣቢሎም ይወጹ፣ ኣብዚ ኸኣ ግብጺ እታ ባሮ
ታ ጌራቶም ዝነበረት ግናኸ ብሓያል ኢድ ኣምላኾም ዝወጹ
ላ ሃገር ኣላትና። እቶም ሓመራት ኣፍራስ ዘለዉዋ ከኣ ንም
ድሪ ክመላልስዋ ወጹ ተመላለስዋ ከኣ ይብለና።
ስለዚ እንታይ ኢዩ እቲ ተልእዀኦም? እስኪ ነቲ ኣብ ትን
ቢት ዮኤ3፣1,2 ዘሎና ነስተብህለሉ!! “እንሆ ኸኣ በተን መ
ዓልታት እቲአንን በቲ ግዜ እትን ንይሁዳን ንየሩሳሌምን ካ
ብ ምርኮ ምስ መለስክዎም፣ ብዛዕባ ህዝበይን ብዛዕባ ርስተይ
እስራኤልን ነቶም ፋሕ ዘበልዎምን ንምድረይ ከኣ እተማቐል
ዋን ኣህዛብ፣ ኣብኡ ምሳታቶም ንፍርዲ ክኣቱስ ንዅሎም
ህዝብታት ክእክቦም ናብ ለስ ዮሳፋጥ ከኣ ከውርዶም ኢየ፣”
ዝብል ትንቢት ኣሎና። ኣብ ዘካ.14፣3-5 ውን “...እቲ ኸረን
ዘይቲ ኸኣ ናብ ምብራቕን ምዕራብን ኣብ ማእከሉ ክስንጠቕ
ኣዚዩ ዓብዪ ሽንጭሮ ክኸውን ኢዩ፣ ፍርቁ እቲ ኸረን ናብ
ሰሜን፣ ፍርቁ ድማ ናብ ደቡብ ክዘብል ኢዩ። ሽንጭሮ እቲ
ኣኽራን ክሳዕ ኣጸል ክበጽሕ ኢዩ፣” ምስ ዝብል ዘተሓሕዝዎ
ኣለዉ።
6፣9-15 እያሱ እቲ ሊቀ ኻህናት ዝደፍኦ ዘውዲ
1, ጥ.9-11 ንምድላው እቲ መስርሕ ዝተዋበ ቃል
እቲ ፍጻመ ናይተን በታ ሓንቲ ለይቲ ንነብዪ ዘካርያስ ዝተ
ዋህባ “ሾሞንተ ራእይያት ለይቲ” በዘን ኣብዚ ሒዝናየን ዘሎ
ና ጥቕስታት ዝተዋህበ መምርሒ ተዛዚመን ኣለዋ።
እቲ ዝተዋህቦ ቃል ከኣ “ካብቶም ምሩኻት ካብ ሔልዳይ
ትርጕም ስሙ “ቅንዕናን ሓይልን”፣ ጦብያ ትርጕም ስሙ “ሕ
ያውነት ኣምላኽ፣” የዳዕያ ትርጕም ስሙ “እግዚኣብሔር ይፈ
ልጥ፣” እዚኣቶም ካህናት ኢዮም።...ብሩርን ወርቅን ውሰድ እ
ሞ ኣኽሊላት ስራሕ፣ ኣብ ርእሲ እቲ ሊቀ ካህናት እያሱ ወዲ
ይሆጻዳቅ ድማ ድፍኣሉ፣” ዝበሎ ኣሎና።
2. ጥ.12-15 ንእያሱ ሊቀ ኻህናት ዝተዋህበ ቃል
እቲ መስርሕ ናይ ኣኽሊል ምድፋእ ምስ ተፈጸመ እቲ ነቲ
ነብዪ ዝተዋህቦ ትእዛዝ ኣሎና። ኣብቲ ዝተዋህበ ትእዛዝ እቲ
ትርጕም ኣስማት ናይቶም ካህናት፣ “እቲ እግዚኣብሄር ይፈል
ጥ ብሕያውነቱን ቅንዕና ሓይሉን” እዚ ክገብር ኢዩ። ጥ.12,
13 “እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊት ከምዚ ይብል ኣሎ፣...እቲ
ጨንፈር ዝስሙ ሰብኣይ እንሆ ንሱ ኻብ ቦታኡ ክጭንፍር፣
35
መቕደስ እግዚኣብሄር ድማ ክሃንጽ ኢዩ።...ክብሪ ኸኣ ክጸው
ር ኣብ ዝፋኑ ድማ ክቕመጥን ክገዝእን ኢዩ፣ ኣብ ዝፋኑ ኻ
ህን ክኸውን ኢዩ፣ ኣብ መንጎ ኽልቲኡ’ውን ምኽሪ ሰላም ክ
ኸውን ኢዩ ዝብል ኣሎና። እቲ ኽህነቱን ንግስነቱን ከም ክ
ልተ ገጽ ናይ ሓደ ሳንቲም ዘይፈላለ ኢዩ።
ንዝያዳ ሓበሬታ እዛ “ጨንፈር” እትብል ቃል ምስ ምሉእ ት
ሕዝቶኣ ኣብ ኢሳ.4፣2-4, 11፣1-5, ኤር.23፣5-6, ዘካ.3፣8 ስለ
ዘሎና ነንብቦ።
እዛ “እቲ ጨንፈር ዝስሙ ሰብኣይ እንሆ፣” እትብል ዘላ ሓረ
ግ፣ ምስታ ኣብ ዮሃ.19፣5 “ሽዑ የሱስ ኣኽሊል እሾዅ ደፊኡን
ቀይሕ ባርኖስ ተኸዲኑን ናብ ወጻኢ ወጸ። ጲላጦስ ድማ፣ እ
ንሆ እቲ ሰብኣይ በሎም፣” ዝበሎ ንርኣዮ።
እቲ ኣብ ቅድሚ መንበር ፍርዲ ጲላጦስ ብሕስራን ዝተ ራእ
የ ሰብኣይ “ጨንፈር ዝስሙ፣” መዓልቱ ትመጽእ ኣላ “ነገስታ
ት ምድርን መሳፍንትን ሓላቑ ኣሽሓትን... ኣብ ጐዳጕድን
ኣብ በዓትታትን ኣኽራንን ተሓብኡ። ነኽራንን ነኻውሕን ድ
ማ ካብ ገጽ እቲ ኣብ ዝፋን ተቐሚጡ ዘሎ ካብ ቍጥዓ እቲ
ገንሸልሲ ኣብ ልዕሌና ወዲቕኩም ከውሉና በልዎም። እታ ዓ
ባይ መዓልቲ ቍጥዓኦም መጺኣ ኢያ እሞ፣ መንከ ኢዩ ደው
ክብል ዝኽእል፣” ዝብሉላ መዓልቲ ኣብ ራእ6፣15-17 ኣላት
ና።
እዚ ኣብዚ ተዋሂቡና ዘሎ “ቃል” ካብቲ እቲ ነብዪ ዝነበሮ ግ
ዜ ንርሑቕ ናብቲ ፍጻሜ ዘመናት ኣህዛብ ዝኾነ ምጅማር
መንግስቲ ኣምላኽ ዝጠመተ ኢዩ ዘሎና። እዚ እቲ ኣብ ዳን.
2፣44 “ብዘመን እዞም ነገስታት እዚኣቶም ኣምላኽ ሰማይን
ዘልኣለም ከቶ ዘይትጠፍእን ግዝኣታ ኸኣ ንኻልእ ህዝቢ ዘይ
ውሃብን መንግስቲ ከተንስእ ኢዩ። ንዅለን እዘን መንግስታ
ት እዚኣተን ክትጭፍልቐንን ከተጥፍኤንን ኢያ፣ ንሳ ግና ንዘ
ልኣለም ክትቀውም እያ፣” ዝተባህለላ ንሳ ኢያ።
ጥ.14,15 እቲ ዕላማኡ፣-
እቲ ኣብ ጥ.11 “ብሩርን ወርቅን ውሰድ እሞ ኣኽሊላት ስራ
ሕ፣ ኣብ ርእሲ እቲ ሊቀ ኻህናት እያሱ ወዲ የሆጻዳቅ ድማ
ድፍኣሉ፣” ዝበሎ፣ ነዚ ኣብ ጥ.14 “እቲ ኣኽሊላት ከኣ...ኣብ
መቕደስ እግዚኣብሄር ንመዘከርታ ክኾኖም ኢዩ፣” ዝተባህለሉ
ብተምሳል እቲ ንጹር ጠመተኡ ናብቲ ንጉስን ካህንን ዝኾነ
ጐይታናን መድሓኒናን የሱስ ኢዩ። እዚ ንሱ እቲ ኣብ ጥ.
12 “እቲ ጨንፈር ዝስሙ ሰብኣይ እንሆ፣ ንሱ ኣብ ቦታኡ ክ
36
ጭንፍር፣ መቕደስ እግዚኣብሄር ድማ ክሃንጽ ኢዩ፣” ተባሂሉ
ሉ ዘሎ ኢዩ።
ስለዚ “እቶም ኣብ ርሑቕ ዘለዉ ክመጹ፣ ኣብ መቕደስ እግዚ
ኣብሄር ከኣ ክሰርሑ ኢዮም።...ነቲ ደሃይ እግዚኣብሄር ተጠ
ንቂቕኩም እንተ ሰማዕኩም እዚ ክኸውን ኢዩ፣” ዝበሎም ተስ
ፋ ኣሎና።
እዚ እቲ ኣብ ኢሳ.60፣8-10 ተነቢሩልና ዘሎ፣ “እዞም ከም ደ
በናን ከም ናብ ኣባይተን ዝነፍራ ረገቢትን ዝመጹ እንታዎት
ኢዮም? ደሴታት ይጽበያኒ፣ ንሱ ኣኽቢሩኪ ኢዩ እሞ፣ ንደቅ
ኺ ምስ ብሩሮምን ወርቆምን ናብ ስም እግዚኣብሄር ኣምላኽ
ኪ ናብቲ ናይ እስራኤል ቅዱስ፣ ካብ ርሑቕ ምእንቲ
ከምጽእሲ መራኽብ ተርሲስ ቅድም ክመጻ እየን። ብዅራይ
ወቒዔኪ ብለውሃተይ ግና ምሒረኪ ኢየ እሞ ደቂ መጻእተኛ
ታት ንቐጽርኺ ክነድቅዎ፣ ነገስታቶም ከኣ ከገልግሉኺ ኢዮ
ም፣” ዝተባህለሉ ነታ ሃገርን ህዝባን ተዓቚሩሎም ዘሎ እሙን
ተስፋ ኢዩ።
3. 7፣1-8፣ 23 እቲ ንሳልሳይ ግዜ ዝመጾ ቃል
እዚ እቲ ንርሑቕ ዝጠመተ ትንቢታዊ ቃል ኢዩ
ኣብዚ ኣብተን ቀዳሞት ክልተ ምዕራፋት 7፣1-8፣23 ኣርባዕ
ተ መልእኽትታት ኣሎዋና። እዚ ብራብዓይቲ ዓመት ንጉስ
ዳርዮስ ብራብዓይቲ መዓልቲ ናይታ ሳብዓይቲ ወርሒ ናብ ነ
ብዪ ዘካርያስ ዝመጾ ቃል እግዚኣብሄር ኢዩ።
እታ ቀዳመይቲ መልእኽቲ 7፣1-7
ነቶም ካህናት ቤት እግዚኣብሄርን ንነብያትን ዝመጸ ቃል፣-
እቲ ኣብዚ ዝተዋህቦም ንጹር መልሲ፣ ካብ ጾምሲ ምእዛዝ በ
ልጽ ዝብል ቃል ኣሎና።
እቲ ካብ ተቐማጦ ቤት-ኤል እዝ.2፣28 ናብቶም ካህናት ቤት
እግዚኣብሄር ጐይታ ሰራዊትን ነብያትን ዝመጸ መልእኽቲ፣-
1. እዋኑ ጥ.1 ብራብዓይቲ ዓመት ንጉስ ዳርዮስ ኢዩ፣፣
እዚ ብመሰረት እዝ.4፣24 እቲ ዕዮ እታ ኣብ የሩሳሌም ዘላ ቤ
ት እግዚኣብሄር ክሳዕ እታ ኻልኣይቲ ዓመት መንግስቱ ንዳ
ርዮስ ንጉስ ፋርስ ከይሰርሑ ዝቦዀሩለን ዓመታት ኣለዋና።
2. እቲ ዝቐረበ ሕቶ ጥ.2,3 “…ከምቲ በተን ብዙሓት ዓመ
ታት ዝገበርኩዎዶ በታ ሓምሰይቲ ወርሒ ተፈልየ ክበኪ
ኢየ? ኢሎም ክነግርዎምን ለኣኽዎም፣” ዝብል መንቀሊ ኣሎ
37