ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διδασκαλία θεμάτων των Φυσικών Επιστημών - Οι ζωντανοί οργανισμοί

ΟΜΑΔΑ Α
Αηδονοπούλου Ευαγγελία,
Πολυματίδου Σοφία,
Χειλάκη Αγγελική,
Καρυπίδου Αντωνία
Μια αποτελεσματική διδασκαλία, θα πρέπει να είναι
οργανωμένη με βάση ένα σχέδιο μαθήματος και στο οποίο
θα καταγράφονται:

Α. ΤΟ ΘΕΜΑ, ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

•Το αντικείμενο της διδασκαλίας βασίζεται στα ΑΠΣ και

ΔΕΠΠΣ και αντλείται κυρίως από τα σχολικά εγχειρίδια.

• Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει

και άλλες πηγές που ανταποκρίνονται στους σκοπούς και
στους στόχους της διδασκαλίας του.
Β. Ο ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Σκοπός
•Ο σκοπός της διδασκαλίας απαιτεί μια γενική αναφορά στις
κυριότερες επιδιώξεις του μαθήματος.
Στόχοι
•Ο καθορισμός των στόχων είναι μια απαιτητική , δύσκολη αλλά
πολύ ουσιαστική διαδικασία για την αποτελεσματικότητα της
διδασκαλίας.
•Με τους στόχους καθορίζεται ποιο πρέπει να είναι το αποτέλεσμα
της διδασκαλίας. Αν δεν υπάρχουν σαφώς καθορισμένοι στόχοι δεν
υπάρχει και σταθερή βάση για την επιλογή ή τη διαμόρφωση του
διδακτικού υλικού , των περιεχομένων ή και των μεθόδων.
•Θεωρείται απολύτως απαραίτητο ο εκπαιδευτικός στην αρχή κάθε
εργασίας, να ανακοινώνει με σαφήνεια τους διδακτικούς στόχους
στους μαθητές του.
 Στόχοι που αφορούν τις Φυσικές Επιστήμες

Μπορούμε να χωρίσουμε τους στόχους σε επιμέρους

κατηγορίες:
 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΓΝΩΣΗΣ
Οι μαθητές/-τριες καλούνται να κατανοήσουν θεμελιώδεις
έννοιες και νόμους, καθώς και να αναγνωρίσουν την
δυναμική σχέση Φυσικών Επιστημών - Τεχνολογίας
 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ
Οι μαθητές/-τριες παρακινούνται να συνεργάζονται :
 στην κατανόηση ενός προβλήματος
 στην σχεδίαση βημάτων πορείας για τη λύση του
προβλήματος
Στην εκτέλεση και παρακολούθηση του σχεδίου τους
Στην συγκέντρωση και μελέτη πληροφοριών
Στην κατάληξη ολοκληρωμένων συμπερασμάτων και λύσεων
Στην αξιολόγηση και έκθεση των αποτελεσμάτων των
ενεργειών τους

 ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ
Οι μαθητές/- τριες θα πρέπει να είναι σε θέση να :

 επιλύουν πρακτικά προβλήματα που σχετίζονται με τις

Φυσικές Επιστήμες και την Τεχνολογία
 κατανοούν έννοιες , νόμους και μοντέλα
 ελέγχουν τις μεταβλητές που εμπλέκονται σε φαινομενικά
προβλήματα
επιλέγουν και να χρησιμοποιούν υλικά και εργαλεία για την
παρατήρηση και συγκέντρωση δεδομένων
θέτουν ερωτήματα και να σχεδιάζουν βήματα λύσης
αξιοποιούν ένα απλό επιστημονικό λεξιλόγιο,
φτιάχνοντας δικά τους κείμενα
επεξεργάζονται, αναλύουν και συγκρίνουν δεδομένα
απεικονίζουν με διαφορετικούς τρόπους τα ευρήματα
των ερευνών τους
δέχονται και να ασκούν κριτική πάνω στις ιδέες που
προτείνουν
εκτιμούν την πολιτισμική διάσταση των Φυσικών
Επιστημών και της Τεχνολογίας και να
αντιλαμβάνονται την επίδραση αυτών, στον ανθρώπινο
πολιτισμό.
Οι παραπάνω στόχοι υπηρετούν (με την επιδίωξη του
Νέου Σχολείου) τις γενικότερες επιθυμητές οριζόντιες
ικανότητες:

•Κριτική σκέψη
•Δημιουργικότητα
•Ανάληψη πρωτοβουλιών
•Συνεργατικότητα , επικοινωνία
•Ικανότητα χρήσης πολλαπλών πηγών
•Ψηφιακή ικανότητα
•Διαπολιτισμική δεξιότητα
•Κοινωνικές ικανότητες που συνδέονται με την έννοια
του πολίτη
•Μεταγνωστική ικανότητα ‘’μαθαίνω πώς να μαθαίνω’’
•Πολιτισμική συνείδηση και έκφραση
Γ. ΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Η γνώση συγκροτείται μέσα από βιωματικές

δραστηριότητες και λάθη. Προάγονται οι βιωματικές –

συμμετοχικές μέθοδοι και τεχνικές διδασκαλίας με στόχο

την ενεργή συμμετοχή των μαθητών στη μαθησιακή

διαδικασία με όσο το δυνατόν πιο βιωματικό τρόπο.

•Τη διαμεσολάβηση ως το μηχανισμό, μέσω του οποίου οι
εξωτερικές κοινωνικοπολιτιστικές δραστηριότητες
μετασχηματίζονται σε εσωτερική διανοητική λειτουργία.

•Τη χρήση διαμεσολαβητικών εργαλείων (έννοιες,

περιεχόμενο, στρατηγικές, τεχνολογίες) οριοθετημένων
από την πολιτισμική ιστορία και την καθημερινή ζωή.

•Την αξιοποίηση των απόψεων και των άτυπων

στρατηγικών των μαθητών.
• Τον καθοδηγητικό και διαμεσολαβητικό ρόλο του
δασκάλου. Ο δάσκαλος αναδεικνύει τις προϋπάρχουσες
γνώσεις και αντιλήψεις των μαθητών, προκαλεί
αλληλεπίδραση της ομάδας, ενισχύει την αποτελεσματική
συζήτηση μεταξύ των μελών της, επιμερίζει και βοηθά
στην ανάληψη ρόλων και πρωτοβουλιών, συμμετέχει σε
διερευνητικές δραστηριότητες με τους μαθητές, ώστε να
εξασφαλίζεται ο επιθυμητός προσανατολισμός της
συνεργασίας και της διερεύνησης στην απόκτηση και
οικειοποίηση της νέας γνώσης.
•Την ικανότητα του μαθητή για μάθηση που δεν είναι
πεπερασμένη και προσδιορισμένη. Το δυναμικό της
μάθησης αποτελεί μια διαρκώς μεταβαλλόμενη
δυνατότητα, η οποία εξαρτάται από αυτό που ο μαθητής
ήδη γνωρίζει, από τη φύση του προβλήματος, από αυτό
που πρέπει να μάθει ο μαθητής, από το στόχο της
διδασκαλίας, από τη δομή της δραστηριότητας στη
διαδικασία της μάθησης και από την ποιότητα της
αλληλεπίδρασης με τους άλλους.
• Τη Ζώνη της Επικείμενης Ανάπτυξης (Vygotsky 1978).
 Τεχνικές
Διδακτικές στρατηγικές και εργαλεία, που αξιοποιούνται στο πλαίσιο της
κοινωνικοπολιτισμικής μεθοδολογικής προσέγγισης:

 Ομαδική εργασία
 Ερωτήσεις – απαντήσεις
 Πείραμα (εμπλουτισμένη διδασκαλία με πειραματισμό με
αντικείμενα καθημερινής χρήσης
 Αξιοποίηση των πρότερων γνώσεων, αντιλήψεων και
στρατηγικών των μαθητών
 Επίλυση προβλήματος (Πρόβλημα, Υπόθεση,
Σχεδιασμός, Πρόβλεψη, Πείραμα, Συμπέρασμα,
Γενίκευση)
 Αξιοποίηση επιστημονικών διαδικασιών (Διερεύνηση,
Ταξινόμηση, Επικοινωνία, Διατύπωση ερωτημάτων, Ερμηνεία
δεδομένων)
 Αξιοποίηση των ΤΠΕ
 Επίλυση προβλήματος (ιδιαίτερα στην περίπτωση της
δραστηριότητας επέκτασης, όπου οι μαθητικές ομάδες
καλούνται να κατασκευάσουν δικές τους απλές μηχανές).
 Επιχειρηματολογία των απόψεών τους και αναμόρφωσή τους με
συζήτηση, στηριζόμενοι στα αποτελέσματα πειραμάτων τους ή
στις ανακαλούμενες εμπειρίες τους
 Δ. ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

 Περιγράφεται ευδιάκριτα κάθε φάση της διδασκαλίας

 Σε κάθε φάση προσδιορίζεται το υπόθεμα, ο χρόνος διάρκειάς του, η
εκπαιδευτική τεχνική και τα εκπαιδευτικά μέσα που πρόκειται να
χρησιμοποιηθούν
 Η πρόκληση του ενδιαφέροντος των μαθητών είναι άμεσα
συνυφασμένη με την ευφυή διαμόρφωση των φάσεων διδασκαλίας
 Η εργασία είναι συχνή και με σωστό και συνεπή ρυθμό
 Οι ασκήσεις διαμορφώνονται ανάλογα με την κατάσταση και το
επίπεδο της μάθησης
 Οι μαθητές αναπτύσσουν την ικανότητα να εργαστούν και να
χρησιμοποιούν τις κατάλληλες στρατηγικές μάθησης
 Σαφήνεια ως προς το περιεχόμενο
 Διερεύνηση από τον εκπαιδευτικό των πρότερων γνώσεων και των
αντιλήψεων των μαθητών για το μαθησιακό αντικείμενο που
πρόκειται να διδάξει
 Δραστηριότητες

 Δραστηριότητα έρευνας: Συγκεντρώνουν και μελετούν

πληροφορίες, αξιοποιώντας ηλεκτρονικές και έντυπες
πηγές πληροφόρησης
 Δραστηριότητα πειραματισμού: Κατασκευές με απλά
υλικά
 Δραστηριότητα επέκτασης
 1η φάση: ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει ένα ουσιαστικό ερώτημα που
γίνεται πρόκληση για τους μαθητές με διάφορους εντυπωσιακούς
τρόπους (πχ, ένα power point σχετικό με το προς επεξεργασία θέμα
ή ένα κόμικ ή μια επίσκεψη σε ένα χώρο-μουσείο).
2η φάση: προτρέπει τους μαθητές να διατυπώσουν δευτερεύουσες
ερωτήσεις με τον καταιγισμό ιδεών, δίνοντάς τους σχετικά φύλλα
εργασίας αν θεωρεί απαραίτητο.
3η φάση: οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες και αναζητούν
πληροφορίες σχετικές με το θέμα.
4η φάση: οι μαθητές σχεδιάζουν την επίλυση του προβλήματος.
5η φάση: οι μαθητές παραδίδουν το υλικό τους στην ομάδα τους.
6η φάση: συζητούν με την ομάδα τους το υλικό που βρήκαν και
καταγράφουν τις απόψεις τους.
7η φάση: παρουσιάζουν το υλικό στις υπόλοιπες ομάδες.
8η φάση: διατυπώνουν συμπεράσματα και πιθανές προοπτικές και
τέλος στην
9η φάση: μπορούν να αναρτήσουν σχετικό υλικό στην ιστοσελίδα
του σχολείου ή να παράγουν ένα βίντεο.
Ε. Ο ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

 Ο χρόνος που θα διαρκέσει η διδασκαλία συνολικά αλλά

και κάθε φάση
 Ο εκπαιδευτικός αντιμετωπίζει με ευελιξία το διδακτικό
χρόνο
 Προσπαθεί να εξασφαλίσει πραγματικό χρόνο μάθησης
για τους μαθητές του
ΣΤ. Η ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ
ΜΕΣΑ
 Τα εποπτικά μέσα είναι απαραίτητα στον εκπαιδευτικό
για να κάνει πιο παραστατική και ενδιαφέρουσα τη
διδασκαλία του
 Ο εκπαιδευτικός προετοιμάζει κατάλληλα το περιβάλλον
της διδασκαλίας του
 Ο μαθητής βιώνει το χώρο διδασκαλίας όπως τον
προσωπικό του χώρο
 Πρέπει να υπάρχει λειτουργική διάταξη των θρανίων και
των καθισμάτων
 Πολύ βασικός ο περιμετρικός διάκοσμος της τάξης
 Η . H ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

 Διαγνωστική αξιολόγηση : χρησιμοποιείται στην αρχή της

διδασκαλίας με στόχο ο εκπαιδευτικός να αναγνωρίσει
τις προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες των μαθητών,
τις αδυναμίες – ελλείψεις του , καθώς και τις ικανότητες
και δεξιότητές του
 Διαμορφωτική αξιολόγηση: χρησιμοποιείται κατά τη
διάρκεια της διδασκαλίας με στόχο τη συνεχή
πληροφόρηση του εκπαιδευτικού και του μαθητή για την
πορεία της μάθησης.
 Τελική αξιολόγηση: αποτιμάται με συστηματικό τρόπο η
μαθησιακή συμπεριφορά η οποία συγκρίνεται με τους
αρχικούς στόχους. Εκτιμάται ο βαθμός επιτυχίας της
εκπαιδευτικής πράξης