ÖZET

Günümüzde Sonlu Elemanlar Teorisi ürün test ve

değerlendirmesinde oldukça yoğun bir ilgi ile karşı
karşıyadır. Bu kitap bilgi seviyesi ne olursa olsun herkese
bir bakış kazandırmak amacı ile yazılmıştır.

Timucin Ersin Tasdemir

Teknik Satış Uzmanı, Üretim Ürünleri, Türkiye

ANALİZ
MÜHENDİSİNİN EL
KİTABI



İçerik

ANALİZ MÜHENDİSİNİN EL KİTABI ............................................................................................................... 2

Sonlu Elemanlar Metdodunun Teorisi ..................................................................................................... 3
Linear Statik Analiz ............................................................................................................................... 6
Bilgisayar Uygulaması | Autodesk Simulation Mechanical ...................................................................... 8
Modal Analiz ........................................................................................................................................ 9
Response Spectrum ........................................................................................................................... 11
Bilgisayar Uygulaması | Nastran-in CAD ................................................................................................ 13
EK A | Meshing ...................................................................................................................................... 18
EK B | Malzeme Modelleri ..................................................................................................................... 20
EK C | Eğitim Kaynakları ......................................................................................................................... 21
Kaynakça ................................................................................................................................................ 22

ANALİZ MÜHENDİSİNİN EL KİTABI

Yüz yıllardır insanoğlu olarak sorduğumuz

bir soru var. Bu soru aslında bilimin
büyükleri tarafından da zamanında soruldu
ki bunların arasında Newton, Da Vinci ve
Langrange gibi mekaniğe ve mühendisliğe
oldukça katkı yapmış kişilerde var. Peki bu
soru nedir? Aslında günlük hayatta sıkça
duyduğumuz, kullandığımız bu soru; Nasıl
daha iyi bir ürün geliştirebilirimin? ta
kendisidir.

Peki nasıl daha iyi bir ürün geliştirilebilir? Sizin için cevaplayabilirim. Elbette ki aşağıda ki yöntemlerden
biri ve ya birkaçı ile,

• Bilgisayar yardımıyla Analiz

• Laboratuar testi
• Gerçek zamanlı kullanım

Bu üç yöntemin üçünü de irdelediğimizde birinin diğerlerine karşı üstünlüğü olduğunu göreceksiniz.

Laboratuar testi oldukça gerçekci sonuçlar verir ancak pahalı ve uğraştırıcıdır. Sadece sizin değil
kullandığınız aletinde hassas olması gereklidir. Gerçek zamanlı kullanım, çok istenen bir şey değildir
aslında deneme yanılma diye bilinen şeyin ta kendisidir. Önce üretip sonra olacakları beklemeniz
gereklidir. Tabii olarak kaybedeceğiniz para ve zamanda cabasıdır. İşte bu nedenlerden dolayı Bilgisayar
yardımıyla analiz Dünyada bu gün yaygın olarak kullanılmaktadır.

Bu sebeple bundan sonrasında sizelere 1950’li yılllarda geliştirilen ve oldukça güçlü bir sayısal yöntem
olan Sonlu Elemanlar Yöntemi ingilizce kısaltması ile FEA anlatmaya çalışacağım. Bu konuda hiçbir şey
duymamış, bazı kaynakları karıştırmış ve ya yüksek derecede bilgi sahibi olmuş olabilirsiniz. Bu doküman
hangi gruptan olursanız olun kendinize uygun şeyler bulmanız için tasarlandı.

Anlatım sırasında uygulamalar Autodesk Simulation Mechanical ve Autodesk Nastran-in CAD yazılımları
ile Autodesk Inventor yazılımları yardıyla yapılarak açıklanacaktır.

Sonlu Elemanlar Metdodunun Teorisi

Sonlu ElemanlarYönteminin kim tarafından

geliştirildiğini bulmak , insanoğlu için tekerleği kimin
icat ettiği sorusunun cevabını bulmak kadar zordur.
[1] Method matematikle birlikte karmaşık
sistemlerin ayrıklarşıtırlarak daha doğrusu
elemanlarına ayrılması ile hesaplanması ilkesine
dayanır. Aristo tarafından ortaya atılan
ayrıklaştırma konspeti sürekli sistemlerin
hesaplanmasına olanak sağlamak ile birlikte 16.
Yüzyılın sonunda Leibniz ve Newton atarfından
tekrar değinilecekti. Çözüm yöntemi matematikde
dx olarak bilinen ve sonsuz küçük birim manasına
gelen diferansiyel kavramı üzerinden gitmektedir.
Ancak burada matematiksel olarak bazı sorunlar vardır. Günlük hayatta kullandığımız her şey sürekli
yani kendi içinde devam eden fiziksel koşulların iç içe geçmiş olduğu sistemlerdir. Bu sistemleri çözmek
için kullanılan yöntemler ise ayrık sistemlerin çözümü için kullanılmaktaydı ve ya uygun değildi el ile
çözüm yapmaya. Bu noktada, elastik sürekli bir kirişin çözümü hakkında Hrenikoff(1941) ve
McHenry(1943) sürekli sistem çözümü ile sistemi parçalara ayırarak çözüm hakkında bir çalışma
yapmışlardır[1]. Ancak maaleasef yapılan bu çalışma sadece dörtgen elemanlardan oluşan sistem için
açıklanmıştır. Yani sistemi sadece dikdörtgene bölen mesh şeklinde yapılmıştır da diyebiliriz. Ancak tabii
olarak günlük hayatta her cismi dikdörtgene ayırarak çözme şansımız bulunmamaktadır.

Bu zorluğu yenmek için havacılık endüstrisinde çalışan Turner ve Clough daha doğrudan ayrıklaştırma
yapan bir model üzerine çalıştılar[1]. Yapılan bu çalışmalar sonrasında farklı bilim adamları tarafından
kabul edilerek üzerlerine farklı çözümler getirildi.

Sonlu ElemanlarYönteminin, yeni nesillere anlatılmasında üniversiteler ve enstitüler tarafından yay

mantığı sıklıkla kullanılır. Çünkü yöntemin anlaşılması basittir ve akılda kalıcıdır. Bu dökümanda
anlatılacaklar size yol göstermek için hazırlanmıştır. Teorik kısmı geçtikten sonra uygulama yazılım ile
birlikte yapılacaktır.

Yan kısımda görmüş olduğunuz yay bağlantısı bir kirişi

modellemek için kullanılabilir. Burada i ve j noktaları kirişin baş
kısmını ve son kısmını göstermek ile birlikte, k değeri ise sertlik
kavramını ihtiva etmektedir[2]. Bilindik formüllerden
hatırlayacağımız üzere Kuvvet yerdeğiştirme ilişkisi

𝐹 = 𝑘. ∆𝑢

Olarak yazılabilir burada;

𝐹; 𝑘𝑢𝑣𝑣𝑒𝑡𝑖

∆𝑢 = 𝑢! − 𝑢! yer değiştirmeyi

Göstermektedir.

Burada yan kısımda gördüğünüz gibi iki adet çizim

gösterilmiştir. Linear ve nonlinear, bu dökümanda
nonlinear çözümlemeye teorik olarak değinmeyeceğiz.
İşlemlerimiz linear çözümelemenin nasıl olması gerektiği
üzerine yoğunlaşacaktır. Bunun sebebi ise nonlienar çözümlemenin diferansiyel denklemlerin
doğasından dolayı oldukça meşekatli işlemler içermesidir.

Kuvvetimizi yazarsak;

𝑓! = −𝐹 = −𝑘 𝑢! − 𝑢! = 𝑘𝑢! − 𝑘𝑢!

𝑓! = 𝐹 = 𝑘 𝑢! − 𝑢! = −𝑘𝑢! + 𝑘𝑢!

Şimdi burada tekrar açıklığa kavuşturalım. Bu satırları okurken neden yay modellinin kullanıldığını
anlamamış ve ya sindirememiş olabilirsiniz. Bunun için ek olarak şöyle bir açıklama yapmakta fayda
vardır. Yay sıkıştırıldığında ve gerildiğinde tekrar eski konumuna dönmek ister yani kuvvet uygular. Bu
kuvveti uygulamasının en büyük sebebi sahip olduğu k ile ifade edilen yay katsayısıdır. Yay katsayısı bir
yayı 1 mm uzatmak için uygulanması gereken Kuvvet olarak açıklanabilir. Tıpkı bu açıklamada olduğu gibi
cisimlerde belirli zorlamalara karşı direnç gösterirler. Bu direçten dolayı yay benzetmesine uymaları
Sonlu Elemanlar Teorisinin açıklamasında kullanılmaktadır.

Açıklamadan sonra yukarıda kısmı matrix formundan yazarsak;

𝑓! = 𝑘𝑢! − 𝑘𝑢!

𝑓! = −𝑘𝑢! + 𝑘𝑢!

𝑘 −𝑘 𝑢! 𝑓!
. 𝑢 =
−𝑘 𝑘 ! 𝑓!

İşte yukarıda görmüş olduğunuz matrix formu Sonlu Elemanlar Çözümün temelini oluşturmakla birlikte
bu denklemden ilk hesaplanan değer yer değiştirme olmaktadır.

Bu noktadan sonra yan yana birlieştirilmiş iki kirişi nasıl çözebiliriz. Birde bunu inceleyelim;

Yukarıda gördüğünüz gibi modellenmiş olan kiriş aşağıdaki

gibi bir sistem ile ayrıklaştırılabilir.

Gördüğünüz gibi iki yay olarak modellenmiş olan kirişler

orta kısımda bulunan düğüm noktasından bağlanmaktadır.

O halde ayrı olarak;

Eleman-1 için

𝑘! −𝑘! 𝑢! 𝑓!!
𝑢! =
−𝑘! 𝑘! 𝑓!!

Eleman-2 için

𝑘! −𝑘! 𝑢! 𝑓! !
𝑢! =
−𝑘! 𝑘! 𝑓! !

Bu noktada ilerlemeden önce bazı şeyleri açığa

kavuşturmakta fayda vardır. Sistem üç düğüm noktasından oluşmaktadır. Bu sebeple sistemin toplam
karakteristik denklemi üç tane olmalıdır.

𝑓 ! , 𝑚 = 1,2,3 …toplam eleman adedini göstermekte olan ifadedir.

O halde Birinci düğüm için

𝐹! = 𝑓!!

İkinci düğüm için;

𝐹! = 𝑓!! + 𝑓!!

Üçüncü düğüm için;

𝐹! = 𝑓!!

Dolayısı ile matrix formunda yazdığımızda

𝑘! 𝑘! 0 𝑢! 𝐹!
−𝑘! 𝑘! + 𝑘! −𝑘! 𝑢! = 𝐹!
0 −𝑘! 𝑘! 𝑢! 𝐹!

Ortaya çıkacaktır.

Örneğin bir ortası delik plakayı elemanlarına ayırırsak çözümü aşağıdaki gibi olacaktır.

Linear Statik Analiz

Bu noktada basit bir anlatım ile ilerlemek herhalde daha anlaşılır olacaktır. Bunun için basit bir kiriş
elemanı düşşünebiliriz.

L, uzunluğu berlirtir

A, Kesit Alanını

E, Elastisite Modulünü

u, yer değiştirme

𝜀, 𝐺𝑒𝑟𝑖𝑛𝑖𝑚

𝜎, 𝐺𝑒𝑟𝑖𝑙𝑚𝑒

Mekanik biliminde gerinim ile yer değiştirme arasında bu şekilde bir bağlantı olduğu bilinir.
𝑑𝑢
𝜀=
𝑑𝑥
Aynı zamanda Gerilme gerinim ilişkisi;

𝜎 = 𝐸𝜀

Burada 𝜀, gerinim değerini hatırlamakta fayda. Gerinim en basit tabir ile birim uzama olarak tarif edilir.
Yani diğer bir deyişle uzaman miktarı/uzayan cismin boyu da diyebiliriz. O halde;
𝐵𝑎ş𝑡𝑎𝑘𝑖 𝑦𝑒𝑟 𝑑𝑒ğ𝑖ş𝑡𝑖𝑟𝑚𝑒 − 𝑆𝑜𝑛𝑑𝑎𝑘𝑖 𝑦𝑒𝑟 𝑑𝑒ğ𝑖ş𝑡𝑖𝑟𝑚𝑒 𝑢! − 𝑢! ∆
𝜀= = =
𝐵𝑜𝑦 𝐿 𝐿

Ayrıca bilineceği üzere bir A kesitinde ki normal gerilme;

𝐹
𝜎=
𝐴
Buradan;
𝐸𝐴
𝐹 = 𝜎𝐴 = 𝐸𝜀𝐴 = ∆= 𝑘∆
𝐿
K burada Sonlu Eleman Methodunda sertlik matrisi olarak konumlandırılır. Görüleceği üzere;
malzemenin Elastisitesi, kesit Alanı ve uzunluğuna bağlıdır. O halde yukarıda ki çubuğu bir eleman olarak
düşünürlsek sertlik matrisi;
𝐸𝐴 𝐸𝐴
−
𝑘=
𝑘 −𝑘
= 𝐿 𝐿 = 𝐸𝐴 1 −1

−𝑘 𝑘 𝐸𝐴 𝐸𝐴 𝐿 −1 1
−
𝐿 𝐿

Dolayısı ile Linear Statik Analiz için;

𝐸𝐴 1 −1 𝑢! 𝑓!
=
𝐿 −1 1 𝑢! 𝑓!

Şeklinde ortaya çıkacaktır.

Linear Statik Analizden farklı olan analiz çalışmaları; burkulma, yorulma, titreşim, nonlinear, Isı gibi
analizler hem daha işlem yoğunluğunu fazlalaştırmakta olduklarından hem de bir boyut haricinde ki
çalışmalar oldukça zaman alındığından dolayı bu konular kitabın dışına bırakılmıştır.

Bilgisayar Uygulaması | Autodesk Simulation Mechanical

Bu kısımda Autodesk Simulation Mechanical yazılımının gerçek bir model üzerinde nasıl uygulamasının
yapılabilceğinden bahsedeceğiz. Bunun için seçtiğimiz örnek Avusturalya Sdney Şehrinin meşhur köprüsü
Sdney Harbour Bridge. Uygulama Sonlu Elemanlar Yönetiminin bilgisayar uygulaması ile nelerin
yapılabileceğinin bir göstergesi olarak düşünülmeli. Eğitim için dökümanın sonunda bulunan eğitim
kaynakları değerlendirilmelidir.

Tüm köprüler gibi Sdney Harbour Bridge’de

deprem yüklemeleri altında sarsıntılara karşı
dayanabilecek şekilde tasarlanmıştır.
Bilindiği üzere köprüler zemine bağlı bir
biçimde işlevlerini görürler ve deprem
sırasında yüklemeler de bu noktalardan etki
eder. Genel olarak bu tür yüklemeler genel
geçer kuvvet bazlı yüklemelerden daha
ziyade ivme bazlı etkileşimlerdir. Ayrıca
ivmelenme zaman içinde değişmekle
birlikte, literatürde genel kabul yerçekiminin
bir oranı olarak bunları etkimektir. Dağınık

olan ve zamana bağlı olan bu yüklemeler ani

inişler ve çıkışlar içerebilmektedir. Çok kısa bir
zaman aralığında etkinmelerine rağmen agresif
bir yükleme olması nedeniyle ciddi hasar
verebilecek güce sahiptir. Tipik bir deprem
yüklemesi aşağıda ki gibidir.

Grafikten de görüdüğüz üzere yükleme rastsal ve zaman ile değişen bir formdadır. Bu tip bir yüklemeyi
analiz etmek için Autodesk Simulation Mechanical yazılımı içinde bulunan Response Spectrum modülünü
kullanacağız. Ancak ondan önce yapının olası titreşim durumunda nasıl hareket edeceği bulunmalı bunun
içinde Modal analiz yapılmalıdır. Modal analiz yapının olası titreşim durumlarında hangi şekillerde
titreşeceğinin fikrini verecek olan mod durumlarını tespit etmemize ve yapının frekans değerlerini elde
etmemize yardımcı olur.

Modal Analiz

1. Öncelikle modeli Autodesk Simulation Mechanical içinde açarak başlamatayız.

2. Sonrasında yan kısımda gördüğünüz gibi
eleman tiplerini Beam olarak değiştiriyoruz çünkü
yapı itibariyle köprü kiriş ve kolonlardan
oluşmaktadır.

3. Her bir kiriş köprü üzerinde farklı

bir kesit alanına ve malzemesine
sahiptir. Bu nedenle yazılım
içinde farklı şekillerde
tanımlanmalıdır. Bunu
yapabilmek için her bir elemanı
Element Definiton kısmında
tanımlamalı ve uygun profili
seçmeliyiz.

4. Sonrasında malzeme tanımlaması yapılmalıdır.

5. Köprünün sabit olan kısımlarına ilgili sınır koşulları girilerek sabitlenmelidir. Harbour bridge
gördüğünüz üzere baş ve son kısımdan zemine oturmaktadır. Dolayısı ile bu noktalar sabit olacak
ve hareketsiz kalacaklardır. Buna uygun sınır koşulu ise Fixed Constraindir.

6. Sonuçları gözden geçirmek

Yukarıda ki şekillerde gördüğünüz gibi ilk dört mod bulunmaktadır. Frekans değeri arttıkça mod şeklinin
stabilitesi bozulmaktadır.

Response Spectrum

7. Öncelikle Analiz tipi değiştirerek Response Spectrum analizi seçmeliyiz.

8. Akabinde Spectrum datayı kullanarak gerekli yüklemeyi yapılmalıdır.

Deprem Yüklemesi
4.00E-01

g ivmelenmesi
2.00E-01
0.00E+00
0.00E+00
1.00E+00
2.00E+00
3.00E+00
4.00E+00
5.00E+00
6.00E+00
-2.00E-01
-4.00E-01
Periyod

9. Sonuçları gözlemlemek

Yukarıda bakmış olduğumuz gerilme kiriş elemanları için Autodesk Simulation Mechanical tarafından
hesaplanan en kötü gerilme senaryosududur.

Bu sebeple de görüleceği üzere gerilmeler oldukça yüksek çıkmaktadır. Umarız Sdney asla 7.1’lik bir
deprem ile karşı karşıya gelmez çünkü sonuçlar çokta iyi bir noktaya gitmemektedir. Aşağıda deprem
seviyeleri ve ilgili karşılıkları bulunmaktadır. Aşağıda ki skala Mercalli’ye göredir ancak Ricther Ölçeği ile
yakın aralıkları karşılamaktadırlar.

7 şiddetinde bir depremde, iyi konstrüksiyonlarda ve binalarda hasarlar ihmal edilebilir ancak orta
seviyeli iyi yapılmış binalarda ortaya hasarlar çıkacaktır. Kalitesiz yapılarda ise dikkate değer hasarlar
oluşacaktır[4].

Bilgisayar Uygulaması | Nastran-in CAD

Bu kısımda Autodesk Nastran-in CAD yazılımı ile mekanik bir simulasyon çalışmasının nasıl yapılacağı
irdelenecektir. Autodesk Simulation Mechanicaldan farklı olarak tasarım yazılımı içinde çalışabiliyor
olması hızlı tasarım kararları alınmasını sağlamaktadır. Nastran-in CAD yazılımı inventor, Pro/e ve
Solidworks gibi yazılımların içinde çalışabilmektedir. Bu noktada Nastran-in Cad yazılımını kullanmanız
için Autodesk Inventor Professional
yazılımını edinmenizi tavsiye etmekteyiz.

Yan kısımda ki şekilde görmüş olduğunuz

model A bölgesinden 1000N bir kuvvete
maruz kalmaktadır. B bölgesinden
sabitlenmiş yani diğer bir deyişle
mesnetlenmiş olan bu model sonrasında C
bölgesinde bulunan mil hasebiyle reaksiyon
kuvveti oluşturmaktadır. Normal çalışma
koşullarında bu yüklemeye maruz kalan
modelin performansı öğrenilmek
istenmektedir.

İlk adım

C bölgesinde ki milde oluşacak olan reaksiyon kuvveti;

𝐹! . 𝑙! 1000.55
𝑀 = 0 → 𝐹! . 𝑙! = 𝑅! . 𝑙! → 𝑅! = → 𝑅! = = 687,5 𝑁𝑒𝑤𝑡𝑜𝑛
𝑙! 80

Olarak hesaplanır. Hesaplamayı mekaniğin temel prensibi olan denge şartı ile yapmış olduk. Eğer bir
cisim denge halinde ise üzerinde kuvvetlerin toplamı ve momentlerin toplamı sıfır olmalıdır[4].

1. Model Autodesk Inventor içinde açılmalıdır.

2. Üst kısımda bulunan Ribbon bardan Nastran-in CAD seçeneği seçilerek açılan menüden Physical
seçilerek gerek malzeme gerekse mesh tipi seçilmelidir.

3. Göbek kısmı sabit olarak işlev gördüğü için constrain kısmından o yüzey seçilerek Fixed constrain
seçilmelidir.
4. 1000 N’luk kuvvetin
verildiği üst kısımda ki yüzeyler
seçilerek kuvvet etkinmelidir.
Kuvvet etkinme işlemini
yaparken her iki yüzeyde
seçilmesi gerektiğinden “Total
Force seçeneği”
işaretlenmelidir.

5. Akabinde C milinin geçtiği yere 687,5 N kuvvet etkinmeli ve uygylaması tıpkı 1000 N’luk kuvvette
olduğu “Total Force” seçeneği ile yapılmalıdır.

6. Akabinde meshleme
işlemi ile birlikte
modele genel mesh
atılmalıdır.

7. Bu işlem akabinde
Analiz Run seçeneği ile
birlikte
çözdürülmeldir.

8. Sonuçları gözden geçirme, Çözüm işlemini yaptıktan sonra yerdeğiştirme sonuçlarına bakarsak
en fazla yer değiştirmenin C bölgesinde olduğu ve 0,29 mm civarında ortaya çıktığı görülecektir.

9. Gerilme sonucuna baktığımızda en

fazla gerilmenin orta kısımda ve
117.1 Mpa civarında olduğu
görülecektir.

EK A | Meshing

Mesh yapısı iyi bir sonlu elemanlar analizi için oldukça önemli olup, bu noktada oluşacak eksiklik hatalar
ortaya çıkaracakır. Bilindiği üzere mesh çeşitleri değişiklik arz etmektedir. Tekrar göz
atacak olursak;

Doğrusal Üçgensel Prizmatik Eleman, 4 adet düğüm noktası üzerinde bulunmaktadır.

Matematiksel olarak serttir[5]. Bu eleman tipi ile genel olarak yapının eğilimini incelemek
daha mantıklıdır. Sonuçlarda ki değişikler çok da önemli değilse kullanmak mantıklıdır.

Eğrisel Üçgensel Prizmatik eleman, 10 adet düğüm noktası olmak ile birlikte pek çok
uygulama için oldukça elverişli bir kullanıma sahiptir.

Doğrusal Üçgensel Eleman, 3 düğüm noktası vardır ve yüzey yapılar için kullanılır.

Doğrusal Dörtgensel Eleman, 4 düğüm noktası vardır ve bazı uygulamarda fayda sağlar.

Çizgisel Eleman, İki adet düğüm noktası vardır ve kiriş yapılar için kullanılmalıdır.

Yukarıda açıklanan mesh tipleri Nastran-in CAD yazılımı içinde bulunan mesh tipleridir. Eğer Autodesk
Simulation Mechanical içinde ki mesh tiplerini de inceleyecek olursak; ek olarak dörgen prizmatik ve
üçgen prizmatik elemanlarıda (9 ve 12 ayrıtlı katı cisimler) dikkate almalıyız[6].

Bunun yanında kullanılan eleman tipine göre serbestlik dereceside değişmektedir. Normal olarak bir
cismin serbestlik derecesinin sonsuz olduğu düşünülür. Ancak mesh modelinin serbestlik derecesi
eleman tipine göre değişmektedir.

• 3D Katı: 3 DOF (TX, TY, TZ)

• 3D Yüzey: 6 DOF (TX, TY, TZ, RX, RY, RZ)
• 2D Yüzey: 3 DOF (TX, TY, RZ)
• 3D Kiriş: 6 DOF (TX, TY, TZ, RX, RY, RZ)

Örneğin yan kısımda görmüş olduğunuz bir deliğin

meshlenmesi eğer doğrusal elemanlar ile yapılırsa
sol daki imaj gibi eğer eğrisel elemanlar ile yapılırsa
sağ daki imaj gibi olur[6]. Dolayısı ile eğrisel
kullanımın daha gerçekci sonuçlar vereceği
aşikardır.

Örneğin daha hassas bir yaklaşımla

modellemek istediğimiz bölgelere mesh
kontrol uygulaması yaparak daha lokal ancak
daha hassas mesh atma şansımız
bulunmaktadır. Bu özellikle tasarımcı için
önem arz eden bölgelerde sıklıkla işe
yaramaktadır.

Mesh hassasiyeti arrtıkça sonuçların yakınsadığı ve iterasyonlar arasında ki farkın azaldığı bilinmektedir.
Aşağıda örnek bir çalışmanın sonuçları ortaya koymaktadır.

Gerilme değerleri üzerine yapılan bu çalışma ilk üç mesh iterasyonunda ki farkı göstermektedir. İlk değer
26 ksi gibi çıkmakta ancak ikinci değer 41 ksi olarak gözükmekte ve %41 bir fark ortaya çıkmaktadır. Son
mesh sonucunda ise 45 ksi olan sonuç %9 bir fark olarak ortaya çıkmaktadır. Eğer tasarımcı 26 ksi sonucu
doğru kabul ederse görüleceği üzere 45 ksi civarında olan asıl değeri kaçırmış olacak ve hatalı bir sonuç
bulmuş olacaktır.

EK B | Malzeme Modelleri

Uygun malzeme modeli seçimi sonucu olduğu kadar hazırlık sürecini de etkilemektedir. Ancak Sonlu
elemanlar konusunda bilgi sahibi olmak isteyen herkesin bilmesi gereken nokta elbette Hooke
kanunudur. Metaller sanayi içinde uygulama ağırlıklı olarak kullanıldığından dolayı bu kesimde metal
modeller üzerine ağırlıklı olarak durulacaktır.

Metaller çekme gerilmesi testine tabi tutulduğunda ki bu deney metalin sınırlarının belirlenmesi için
yapılmaktadır. Aşağıda bununla ilgili bir grafiği görebilirsiniz.

Bu eğrinin X ekseni Gerinimi Y

ekseni ise Gerilmeyi
oluşturmaktadır. Grafik içinde
bulunan ve linear olarak
işeretlenmiş olan bölge Akme
gerilmesine kadar olan kısımdır. Bu
bölgede şekil değiştirmeler elastiktir
ve eski haline kuvvet ve ya zorlama
kaldırıldığında geri gelecektir. İşte
bu kısım linear yani doğrusal kısım
olarak değerlendirilir. Eğer analiz
sonucuda bulduğunuz gerilme
değeri Akma gerilmesinden küçükse
linear analiz sonucu doğru kabul
edilebilir ancak sonuç Akma
gerilmesinden büyükse linear analiz sonucu doğru olmayacaktır. Bu sebeple nonlinear analiz yapılmalıdır
ki bu noktada devreye aşağıda ki modeller girmektedir.

• Nonlinear elastic
• Bi-linear elasto-plastic
• Multi-linear plastic
• Hyperelastic
• Viscoelastic

Nonlinear analiz
Yan kısımda ki grafikten de görüleceği üzere çeliğin
Gereklidir. gerilim-gerinim eğrisi farklı Aliminyumun daha farklı
ve Dökme demirin ki daha farklıdır. Çelik sünek bir
malzeme özelliği göstermekte, dökme demir ise
daha kırılgan bir malzeme özelliği göstermektedir.
Bu sebeple gerilme sonuçları değerlendirilirken
farklı noktalara ışık tutmak gereklidir.

Sünek Malzemeler için Von-mises Gerilmesi

Eksenel üç gerilmeden dolayı hasarın oluşacağını belirten bir Teoridir. Richard Von-Mises tarafından
geliştirilmiştir.

1 ! ! ! ! ! !
𝜎!"#!!"#$# = . 𝜎! − 𝜎! + 𝜎! − 𝜎! + 𝜎! − 𝜎! + 3(𝜏!" + 𝜏!" + 𝜏!" )
2

Akma yani diğer bir deyişle hasar birim eleman hacminde ki şekil değitirme enerjisi, tek eksenli çekme
numunesinin akma dayanımına kadar yüklendiğinde oluşan şekil değiştirme enerjisine eşit olduğunda
meydana gelir.

Gervrek malzemeler için Tresca

Maksimum kesme gerilmesi ile kullanılmaktadır. Henri Eduard Tresca tarafından geliştirilmiştir.

𝑌 𝜎! − 𝜎! 𝜎! − 𝜎! 𝜎! − 𝜎!
𝜏!"# = ; 𝜏!"# = max 𝜏! , 𝜏! , 𝜏! ; 𝜏! = ; 𝜏! = ; 𝜏! =
2 2 2 2

Y, Akma gerilmesi

τ, kesme gerilmesi

𝜎, normal gerilme

Bu kriter daha çok dökme malzemeler için kullanılmaktadır.

Elbette bunların ışında kullanılan farklı kriterler de mevcutttur. Ancak bunlar araştırma için okuyucuya
bırakılmış ve en yaygın olanları açıklamıştır.

EK C | Eğitim Kaynakları

1. Autodesk Desing Academy | Autodesk ürünleri ile ilgili ücretsiz eğitim belgelerin yer aldığı
Autodesk Desing Academy içinde aynı zamanda Simulasyon ile ilgili dökümnanlarda
bulunmaktadır. https://academy.autodesk.com/
2. Autodesk Student Community | Üniversite öğrencileri için ve öğretim üyleri için ücretsiz lisans
ve belge tedariği sağlayan bir portaldır. Üye olunarak hem çalışmalar incelenebilir hem de
yazılım edinilebilir. www.autodesk.com.tr/education/home
3. Autodesk Simulation Mechanical Help | Autodesk Simulation Mechanical ile ilgili belgeler
videolar ve diğer açıklamaların bulunduğu site her hangi bir üyelim gerektirmeden kullanılabilir.
Sistematik olarak takip edilirse hem Sonlu Eemanlar Yöntemi hem de yazılım hakkında detaylı
bilgi edinilecektir. http://help.autodesk.com/view/ASMECH/2016/ENU/?guid=GUID-009DE8AC-
584D-4D86-954B-CEEF327860B7

4. Autodesk Nastran-in CAD Help | Autodesk Nastran-in CAD ile ilgili belgeler, videolar ve diğer
açıklamaların bulunduğu site her hangi bir üyelik gerektirmeden kullanılabilir. Sistematik olarak
takip edilirse hem Sonlu Elemanlar Yönetmi hem de yazılım hakkında detaylı bilgi edinilecektir.
http://help.autodesk.com/view/NINCAD/2016/ENU/?guid=GUID-DB7160BE-0C72-47B9-B5EF-
FC4925B455CE
5. Autodesk Inventor Help | Autodesk Inventor ile ilgili belgeler, videolar ve diğer açıklamaların
bulunduğu site her hangi bir üyelik gerektirmeden kullanılabilir. Sistematik olarak takip edilirse
hem Sonlu Elemanlar Yöntemi hem de yazılım hakkında detaylı bilgi edinilecektir.
http://help.autodesk.com/view/INVNTOR/2016/ENU/
6. Tasarım ve Teknik | Türkçe olarak hazırlanmış olan dökümanlar Autodesk Türkiye yetkili iş
ortakları tarafından hazırlandı. Inventor ve Fusion 360 gibi yazılımlarının ilgili eğitim
dökümanlarına rahatlıkla ücretsiz olarak ulaşılabilir. www.tasarimveteknik.com

Kaynakça

[1] O.C. Zienkiewicz, Institute for Numerical Methods in Engineering. University College of Swansea,
Wales (UK), Origins, Milestones and Directions of the Finite Element Method – A Personal View

[2] Yijun Liu, Mechanical Engineering department University of Cincinnati, Introduction to Finite element
Method

[3] U.S. Geological Survey, http://earthquake.usgs.gov/learn/topics/mercalli.php

[4] R.C. Hibbeler ve S.C. Fan, Mühendislik Mekaniği Statik, Literatür Yayıncılık, 1. Baskı

[5] Autodesk Nastran-in CAD 2016 help sayfası,
http://help.autodesk.com/view/NINCAD/2016/ENU/?guid=GUID-DB7160BE-0C72-47B9-B5EF-
FC4925B455CE

[6] Autodesk Simulation Mechanical 2016 help sayfası,
http://help.autodesk.com/view/NINCAD/2016/ENU/?guid=GUID-DB7160BE-0C72-47B9-B5EF-
FC4925B455CE

[7] Metin Gürgöze, İstanbul Teknik Üniversitesi Makine mühendisliği bölümü Makine Dinamiği
Anabilimdalı, Analitik Methodlar ile Titreşimlerin Etüdü, İTÜ Vakfı Yayınları