You are on page 1of 15

1.

Sekolahku

Sekolahanku…
Panggonan anggonku golek ilmu
Sekolahanku…
Diwulang dening Bapak-ibu Guru

Sekolahanku…
Sinau, maca buku
Ing Panggonan iki
Aku diajari supaya karo wong tuwaku kudu bekti

Ing panggonan iki


Aku diajari marang kanca aja srei
Diparingi PR kanggo gladhen
Kanggo sangu urip ing tengahing bebrayan

Aku percaya…
Sanajan abot kudu dilakoni
Kabeh mau kanggo kepentingan pribadhi
kareben ngesuk dadi wong kang aji
miguna tumprap bangsa lan nagari

2. Tercetak tebal = tempat


3. Intan : Pak, kulo badhe tindak.
Paijo : Arep ..............nduk ?
Intan : Nggene Dita pak, badhe ngrampungaken PR kolo wingi.
Paijo : Lhoh, PRmu wingi opo ora wis di warah i mbak to nduk ?
Intan : Nggeh pak, tapi kulo badhe kelompok, dawuh nipun Bu Guru wingi sinau
kelompok becik dhamel sinau.
Pijo ; oalah nduk, maksud e gurumu iku apik, tapi nek kelompok yahmene iki yo ora
pantes. wes arep ashar kok lagi kelompok ? Sinau kuwi ora kudu karo kanca. wong ya
wes enek internet, iso sms, saiki kan pendidikan wes ora kaya biyen. saiki wes maju.
Intan : Lha kula sampun janjian kaleh kanca - kanca pak
Paijo : ya di sms, nek kelompok e ojo sore - sore ngene iki, besuk ae jam 2.
Intan : nggeh sampun pak
Jawaban = nang endi
4. Ing jaman biyen ana kerajaan gedhe sing jenenge Prambanan. Rakyate
Prambanan iku ayem lan tentrem sing dipimpin karo Prabu Baka.

Nanging kerajaan Prambanan diserang karo kerajaan Pengging.


Prabu Baka lan pasukane kalah amarga kurang persiapane. Prabu Baka lan
pasukane mati amarga kena karo senjatane Bandung Bandowoso. Kerajaan
Pengging lan pasukane seneng amarga isok naklukno kerajaan Prambanan.
Pada wektu Bandung Bandowoso ing kerajaan Prambanan, deweke
ndelok putri sing ayu banget. Putri iku jenenge Roro Jonggrang, putri Prabu
Baka. Langsung Bandung Bandowoso nglamar Roro Jonggrang.
"Roro Jonggrang, apa awakmu gelem dadi permaisuriku?" Jare
Bandung Bandowoso.
Roro Jonggrang nanggepi pertanyaane Bandung Bandowoso
"Aku gelem dadi permaisurimu, tapi ana syarate."
"Apa iku syarate?" Jare Bandung Bandowoso.
"Gawekno aku 1000 candi tapi wektune sakwengi!" Jare Roro
Jonggrang.
Ing bengi, Bandung Bandowoso ngumpulno anak buahe yaiku jin lan setan.
Sawise ngerungokno perintahe Bandung Bandowoso, jin lan setan langsung
nggarap sing diperintaake karo Bandung Bandowoso. Roro Jonggrang
ndelengi pekerjaane Bandung Bandowoso. Roro Jonggrang wedi kalo Bandung
Bandowoso iso nggarap permintaake dewe. Roro Jonggrang langsung
ngumpulno dayang-dayange.
Roro Jonggrang mau ngongkon dayange mbakar jerami, munikno
lesung lan naburno bunga sing wangi. Jin lan setan mau wedi lan disangkakno
wis esok. Jin lan setan langsung mbalek. Asline candine iku wis ana 999, tapi
kurang 1.
Bandung Bandowoso mangkel nang Roro Jonggrang amarga wis mbujuk
deweke. Langsung bandung Bandowoso ngesabda Roro Jonggrang dadi
patung lan ngganepi 1000 candi.
Latar tempatnya = kerajaan prambanan
5. Tokoh antagonis ; Bandung Bandowoso
6. Wancine mangsa ketiga ngene iki, banyu dadi barang sing aji banget merga banyune mung
sethithik nanging wong sing mbutuhke akeh. Wit-witan padha rontok godhonge. Sawah sing
biasane ditanduri pari ganti ditanduri woh-wohan palawija supaya bisa irit banyu. Lemahe
padha nele. Saben panggonan akeh bledug sing bisa njalari watuk utawa belek. Omah-omah
sing banyune njagakake banyu ledheng kudu pinter olehe nganggo banyu. Kadang telung dina
pisan banyune lagi mili, kuwi bae mung inthir-inthir. Nunggu miline banyu direwangi melek
bengi nganti kurang turu. Para kadang tani padha nandur pari padha padu rebutan banyu.
Kanggo kabutuhan bale somah, PDAM ngirimi banyu langsung nganggo mobil tangki.

Kalimat utama = Wancine mangsa ketiga ngene iki, banyu dadi barang sing aji banget merga
banyune mung sethithik nanging wong sing mbutuhke akeh
7. GUNDUL PACUL

Jawa Tengah

Ciptaan : R.C. Hardjosubroto

Gundul gundul pacul cul gembelengan

Nyunggi-nyunggi wakul kul gembelengan

Wakul ngglimpang segane dadi sak latar

Wakul ngglimpang segane dadi sak latar


Tentang Lagu Gundul Pacul :
‘Gundul pacul’ artinya adalah bahwa seorang pemimpin sesungguhnya bukan
orang yang diberi mahkota tetapi dia adalah pembawa pacul utk mencangkul,
mengupayakan kesejahteraan bagi rakyatnya/orang banyak. Orang Jawa
mengatakan pacul adalah ‘Papat Kang Ucul’ (4 yg lepas). Kemuliaan seseorang
tergantung 4 hal, yaitu bagaimana menggunakan mata, hidung, telinga dan
mulutnya.
1. Mata digunakan untuk melihat kesulitan rakyat/masyarakat.
2. Telinga digunakan untuk mendengar nasehat.
3. Hidung digunakan untuk mencium wewangian kebaikan.
4. Mulut digunakan untuk berkata adil. Jika empat hal itu lepas, maka
lepaslah kehormatannya. ‘Gembelengan’ artinya besar kepala, sombong dan
bermain-main dalam menggunakan kehormatannya.
Arti harafiahnya jika orang yg kepalanya sudah kehilangan 4 indera itu
mengakibatkan:

GEMBELENGAN (congkak/sombong). NYUNGGI2 WAKUL (menjunjung


amanah rakyat/org bnyk) GEMBELENGAN (sombong hati), akhirnya
WAKUL NGGLIMPANG (amanah jatuh gak bisa dipertahankan)

8. Kaya Aminah, anake mbarep mung trima dadi buruh njahit ing sawijining perusahaan
konveksi, amarga dheweke mung mogul kelas loro SMA. Karmin kang nomer loro ya
padha wae saiki dadi buruh bangunan ing Jakarta. Terus Faizah, anake nomer telu ya
mbakyu ragil milih dadi tenaga kerja wanita (TKW) ing Malaysia. Lan pranyata dadi
TKW iku bias nulung ekonomi keuargane. Paling ora saka asileanggone dadi TKW,
Faizah bias nukokake televise, setrika listrik, melu urun mbangun omah lan pasang
listrik.

Gagasan pokok =
9. Tigo kendaraan klebu tabrakan setunggal seda

Tigo kendaraan klebu ing nabrakanipun ing dalan pantura pati – kudus km 6.
Kecelakaan sing kedadenan ing dalan lalu lintas seko desa sukkulon kecamatan
margerejo. Minggu esuk, 6 januari 2012, sekitar jam 9.
Kendaraan sing klebu mobil toyota rush AB 1602 PH, truk gandeng B 9671 ER dan
sepeda montor honda vario.
Ing peristiwa, Musadat (46 tahun) lan Peni Siswanti (39 tahun), piyambak-piyambak
supir lan penumpang Toyota Rush warga Imogiri, Bantul Yogyakarta, lan pengendara
sepeda montor vario sing durung . ketilonipun dirawat ing KSH Pati.
Seiring wektu Peni Siswanti akhirnya seda. Menurut keterangan ing lokasi kedadenan,
kedadenan awalnipun mobil Toyota Rush sing lepas kendali setelah berhenti di pinggir
jalan. Meski sempat menghindar, truk gandeng sing mlaju dari arah berlawanan
bertabrakan dengan toyota Rush. Sepeda montor vario ing mburi truk gandeng, gagal
endo lan menabrak bagian kiwa truk. Amargi tabrakan menika, margi dados macet

Isi berita ing duwur yaiku =


10. Tembung camboran tugel :
Bangjo (Abang Ijo)
Jiro (Siji Loro)
Paklik (Bapak Cilik)
Tekting(Entek Ngilinting)
Dhekwur(Endhek Dhuwur)
Kosik (Engko Dhisik)
11. Contone tembung saroja : adem ayem, ajur mumur, bagas waras, abang mbranang,adi
luhung, babak bundas, campur bawur.
12. Contone tembung entar
1.Abang kupinge = nesu
2. Mbalang liring = nglirik
3. Atine momot = sabat banget
4. asor budine:bebudene ala
5. bening atine:sumeh
6. cancut taliwanda:tandang gawe
13. Tembang Macapat ada 11 :
1. Megatruh
2. Pocong
3. Maskumambang
4. Dhandhanggula
5. Sinom
6. Pangkur
7. Durma
8. Kinanti
9. Gambuh
10. Mijil
11. Asmaradhana
14. tembang macapat :
 Pangkur berasal dari nama punggawa dalam kalangan kependetaan seperti tercantum
dalam piagam-piagam berbahasa jawa kuno. Dalam Serat Purwaukara, Pangkur
diberiarti buntut atau ekor. Oleh karena itu Pangkur kadang-kadang diberi sasmita
atau isyarat tut pungkur berarti mengekor, tut wuri dan tut wuntat berarti mengikuti.
 Maskumambang berasal dari kata mas dan kumambang. Mas dari kata Premas yaitu
punggawa dalam upacara Shaministis. Kumambang dari kata Kambang dengan
sisipan – um. Kambang dari kata Ka- dan Ambang. Kambang selain berarti
terapung, juga berarti Kamwang atau kembang. Ambang ada kaitannya dengan
Ambangse yang berarti menembang atau mengidung. Dengan demikian,
Maskumambang dapat diberi arti punggawa yang melaksanakan
upacara Shamanistis, mengucap mantra atau lafal dengan menembang disertai sajian
bunga. Dalam Serat Purwaukara, Maskumambang diberi arti Ulam Toya yang berari
ikan air tawar, sehingga kadang-kadang di isyaratkan dengan lukisan atau ikan
berenang.
 Sinom ada hubungannya dengan kata Sinoman, yaitu perkumpulan para pemuda
untuk membantu orang punya hajat. Pendapat lain menyatakan bahwa Sinom ada
kaitannya dengan upacara-upacara bagi anak-anak muada zaman dahulu. Bahkan
Sinom bisa merujuk kepada daun pohon asam yang masih muda (kuncup)
sehingga kadang-kadang diberi isyarat dengan lukisan daun muda. Dalam Serat
Purwaukara, Sinom diberi arti seskaring rambut yang berarti anak rambut.
 Asmaradana berasal dari kata Asmara dan Dhana. Asmara adalah nama dewa
percintaan. Dhana berasal dari kata Dahana yang berarti api. Nama Asmaradana
berkaitan denga peristiwa hangusnya dewa Asmara oleh sorot mata ketiga dewa Siwa
seperti disebutkan dalam kakawin Smaradhana karya Mpu Darmaja. Dalam Serat
Purwaukara, Smarandana diberi arti remen ing paweweh, berarti suka memberi.
 Dhangdhanggula diambil dari nama kata raja Kediri, Prabu Dhandhanggendis yang
terkenal sesudah prabu Jayabaya. Dalam Serat Purwaukara, Dhandhanggula
diberi arti ngajeng- ajeng kasaean, bermakna menanti-nanti kebaikan.
 Durma dari kata jawa klasik yang berarti harimau. Sesuai dengan arti itu, tembang
Durma berwatak atau biasa digunakan dalam suasana seram atau bisa dikatakan
seperti lagu model Marcia/Mars di saat akan maju perang.
 Mijil berarti keluar/metu/prapteng/tedhak dll. Selain itu, Mijil ada hubungannya
dengan Wijil yang bersinonim dengan lawang atau pintu. Kata Lawang juga berarti
nama sejenis tumbuh-tumbuhan yang bunganya berbau wangi. Bunga tumbuh-
tumbuhan itu dalam bahasa latin disebut heritiera littoralis.
 Kinanthi berarti bergandengan, teman, nama zat atau benda, nama bunga, bersama-
sama. Sesuai arti itu, tembang Kinanthi berwatak berbunga-bunga atau biasa
digunakan dalam suasana mesra dan romantis.
 Gambuh berarti ronggeng, tahu, terbiasa, nama tetumbuhan. Berkenaan dengan hal
itu, tembang Gambuh berwatak atau biasa digunakan dalam suasana tidak ragu-
ragu atau dalam makna kesiapan pergerakan maju menuju medan sebenarnya.
 Pucung adalah nama biji kepayang, yang dalam bahasa latin disebut Pengium
edule. Dalam Serat Purwaukara, Pucung berarti kudhuping gegodhongan ( kuncup
dedaunan ) yang biasanya tampak segar. Ucapan cung dalam Pucung cenderung
mengacu pada hal-hal yang bersifat lucu, yang menimbulkan kesegaran, misalnya
kucung dan kacung. Sehingga tembang Pucung berwatak atau biasa digunakan
dalam suasana santai.
 Megatruh berasal dari awalan am, pega dan ruh. Pegat berarti putus, tamat, pisah,
cerai. Dan ruh berarti roh. Dalam Serat Purwaukara, Megatruh diberi arti mbucal kan
sarwa ala (membuang yang serba jelek ). Pegat ada hubungannya dengan peget yang
berarti istana, tempat tinggal. Pameget atau pamegat yang berarti jabatan. Samgat atau
samget berarti jabatan ahli, guru agama. Dengan demikian, Megatruh berarti petugas
yang ahli dalam kerohanian yang selalu menghindari perbuatan jahat.
Guru gatra = 4
Artinya tembang ini memiliki 4 larik kalimat.
Guru wilangan = 12, 6, 8, 12
Maksudnya tiap kalimat harus bersuku kata seperti diatas. Kalimat pertama 12
suku kata. Kalimat kedua 6 suku kata. Kalimat ketiga 8 suku kata. Kalimat
keempat 12 suku kata.
Guru lagu = u, a, i, a
Akhir suku kata dari setiap kalimat harus bervokal u, a, i, a
Berikut ini adalah contoh tembang pucung.
Ngelmu iku kelakone kanthi laku –> u
Lekase lawan kas –> a
Tegese kas nyantosani –> i
Setya budya pengekesing dur angkara –> a

15. Berikut ini salah satu petikan tembang Pucung beserta maknanya :

Ngelmu iku kalakone kanthi laku


(Ilmu itu hanya dapat diraih dengan cara dilakukan dalam perbuatan)
Lekase lawan kas
(Dimulai dengan kemauan)
Tegese kas nyantosani
(Artinya kemauan yang menguatkan)
Setya budaya pangekese dur angkara
(Ketulusan budi dan usaha adalah penakluk kejahatan)

16. Guru gatra, guru wilangan, lan guru lagu tembang macapat
Sekar Macapat

Sekar Macapat Guru gatra Guru wilangan Guru lagu

Mijil 6 10, 6, 10, 10, 6, 6 i, o, e, i, i ,u

Sinom 9 8, 8, 8, 8, 7, 8, 7, 8, 12 a, i, a, i, i, u ,a ,i, a

Dhandhanggula 10 10, 10, 8, 7, 9, 7, 6, 8, 12, 7 i, a, e, u, i, a, u ,a ,i, a

Kinanthi 6 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8 u, i, a, i, a, i

Asmarandana 7 8, 8, 8, 8, 7, 8, 8 a, i, e, a, a, u, a

Durma 7 12, 7, 6, 7, 8, 5, 7, a, i, a, a, i, a, i

Pangkur 7 8, 11, 8, 7, 12, 8, 8, a, i, u, a, u, a, i


Maskumambang 4 12, 6, 8, 8 i, a, i, a, a

Pucung 4 12, 6, 8, 12 u, a, i, a

Gambuh 5 7, 10, 12, 8, 8 u, u, i, u, o

Megatruh 4 12, 8, 8, 8, u, i, u, i, o

17. Pesan moral dari cerita pewayangan pandawa =


Kita harus adil pada saudara
kita tidak boleh tinggi hati
kita harus sabar
kita tidak boleh jahat terhadap sodara
kita harus saling menghormati

18.

19. Soekarno Ir. Soekarno (Blitar, 6 Juni 1901 - Djakarta, 20 Juni 1970),
asma aslinipun Kusno Sosrodihardjo, inggih menika présidhèn kapisan
Republik Indonésia ingkang mengku jabatan periode 1945–
1966.Panjenenganipun kagungan peran wigatos kanggé mardikakaken
bangsa Indonésia saking panjajahan Walanda. Soekarno menika ingkang
kagungan gagasan ngenani Pancasila amargi panjenenganipun ingkang
sepisanan nyetusaken konsèp ngenani dasar negara Indonésia menika lan
panjenenganipun piyambak ingkang maringi nama Pancasila.
Panjenenganipun menika Proklamator Kamardikan Indonésia (sesarengan
kaliyan Mohammad Hatta) ingkang dumados tanggal 17 Agustus 1945.

Ir. Soekarno kagungan paraban Bung Karno. Bung Karno dipun gantos
déning Soeharto.

Irah-irahane =
20. kalimat utama dari nomor 19 adalah Soekarno Ir. Soekarno (Blitar, 6
Juni 1901 - Djakarta, 20 Juni 1970), asma aslinipun Kusno Sosrodihardjo,
inggih menika présidhèn kapisan Republik Indonésia ingkang mengku
jabatan periode 1945–1966

21. Ketoprak minangka drama tradisional ing Jawa Tengah. Pencipta iki yaiku Kanjeng Raden
Tumenggung Wreksodiningrat ing taun 1898. Hiburan iki asale saka bentuk tari lan nyanyi sing diiringi
dimples sing disebut ketoprak lesung. Ing perkembangane, ketoprak dadi drama tradisional kanthi
dialog lan akting. Musik sing diiringi dadi luwih lengkap, yaiku karo gamelan. Pemain ketoprak
nyandhang kostum tradisional Jawa nganggo dialog Jawa. Saiki, kita kerep ketemu ketoprak sing wis
nggunakake basa Indonesia.

1. ................................. ? (Apa tegese ketoprak?)

Jawaban: Ketoprak minangka drama rakyat tradisional ing Jawa Tengah

22.

Tentoake bedane gambar ing dhuwur !

23. Watak tembang maskumambang adalah menggambakan karakter kesedihan atau


duka, serta suasana hati yang nelangsa.

Watak tembang mijil atau karakternya adalah bersifat keterbukaan. Karenanya, tembang
inisesuai untuk menyampaikan nasehat, cerita – cerita, dan tentang asmara.

Watak Tembang Kinanthi atau karakternya adalah tentang kesenangan, teladan yang baik,
nasehat dan kasih sayang. Tembang kinanthi umumnya digunakan untuk menyampaikan
cerita atau kisah yang isinya menggambarkan nasehat yang baik dan tentang kasih sayang.

Watak tembang sinom atau karakternya adalah tentang kesabaran dan keramahtamahan.
Tembang macapat sinom biasa digunakan untuk menceritakan nasehat yang baik dan
mengandung rasa persahabatan.

Watak tembang asmarandana adalah tentang cinta kasih, asmara yang disertai juga rasa
pilu atau sedih.

Watak tembang gambuh adalah tentang keramahtamahan dan persahabatan. Tembang


gambuh biasa digunakan dalam menyampaikan cerita – cerita kehidupan.

Watak tembang dhadanggula atau karakternya dapat bersifat universal atau luwes dan
merasuk hati. Tembang dhandanggula biasa digunakan untuk menuturkan kisah tentang
berbagai hal dan dalam kondisi apa pun.
Watak tembang durma atau karakternya secara umum adalah tegas, keras dan penuh
dengan amarah yang menggebu – gebu.

Watak tembang pangkur atau karakternya adalah sifat yang gagah, kuat, perkasa dan hati
yang besar. Tembang pangkur biasa digunakan untuk mengungkapkan kisah
kepahlawanan, perjuangan juga peperangan.

Watak Tembang megatruh adalah tentang kesedihan dan kedukaan. Tembang ini
biasanya digunakan untuk menggambarkan rasa putus asa dan kehilangan harapan.

Watak Tembang Pocung atau karakternya adalah tentang kebebasan dan tindakan sesuka
hati. Tembang pocung biasa digunakan untuk menceritakan lelucon dan berbagai nasehat.

24. Tembung kosok balen ngangge bahasa jawi


Sregep / cepet><kesed / males Esuk / pagi><Sore

Gedhe / besar><Cilik Ngresepake / menyenangkan><Mboseni

Ngrewangi / mbantu>< Ngrusuhi / mengganggu ditampik / ditolak><Ditampa / diterima

Bungah / senang><Susah Awan / siang><Bengi / malam

Gampang / mudah><Angel / susah Kalis><ketrajang

Ngati-ati / hati-hati><Sembrana / sembarangan Cingkrang / sempit><Omber / longgar

Tuwa / tua><Enom / muda Lemu /gemuk><kuru / kurus

Nyulayani / ingkar><Netepi / menepati loma / lugu><cethil / genit

Jero / sungai dalam><cethek / dangkal Ganjil><ganep / genap

25. Sinom
Nulada laku utama
Tumraping wong tanah Jawi
Wong Agung ing Ngeksianda
Panembahan Senapati
Kepati amarsudi
Sudaning hawa lan nenpsu
Pinesu tapa brata
Tanapi ing siyang ratri
Amemangun karyenak tyas ing sasama

guru gatra = 9
guru wilangan = 8 , 8, 8, 8, 7, 8, 7, 8, 13
guru lagu = a, i, a, i, i, u, a, i, a
26. paribasan lan artine
1. Alon-alon waton kelakon.
(Pelan-pelan saja asal berhasil)
2. Becik ketitik ala ketara.
(Berbuat baik maupun buruk akhirnya akan terlihat juga)
3. Ing ngarsa sung tuladha, ing madya mangun karsa, tut wuri andayani.
(Didepan menjadi contoh, ditengah membimbing, dibelakang mendukung)
27. pepindhan =
1). Bocah cilik nggendong omah
(Anak kecil menggendong rumah)
Jawaban: Siput

2). Dicakot bongkote sing kalong pucuke


(Digigit pangkalnya yang berkurang ujungnya). Jawab: rokok

3).. Dijupuki malah dadi mundhak gedhe


(Diambil terus malah jadi semakin besar). Jawab: Orang menggali lubang.

4). Duwe rambut ora duwe endhas


(Punya rambut tidak punya kepala)
Jawab: Jagung

5). Dikethok malah tambah dhuwur


(Dipotong malah bertambah tinggi).
Jawab: Celana panjang

28. cangkriman =
1). Bocah cilik nggendong omah
(Anak kecil menggendong rumah)
Jawaban: Siput
2). Dicakot bongkote sing kalong pucuke
(Digigit pangkalnya yang berkurang ujungnya). Jawab: rokok
3).. Dijupuki malah dadi mundhak gedhe
(Diambil terus malah jadi semakin besar). Jawab: Orang menggali lubang.
4). Duwe rambut ora duwe endhas
(Punya rambut tidak punya kepala)
Jawab: Jagung
5). Dikethok malah tambah dhuwur
(Dipotong malah bertambah tinggi).
Jawab: Celana panjang

29. sama dengan nomer 28 melengkapi cangkriman


30. sama dengan nomer 28 menentukan cangkriman
31. Assalamu’alaikum Warahmatullahi Wabarakaatuh.
Poro bapak, ibu lan sederek sedoyo ingkang kulo hormati. Ing dalem dinten ingkang
berbahagiya niki monggo kulo lan pan-jenengan sedoyo ngucapaken raos syukur
dumateng ngersanipun Allah swt. ingkang sampun maringi nikmat lan rahmatipun
sehinggo wakdal niki kito sedoyo saget kempal wonten meriki panggenan kaperlu
ngengeti dinten pendidikan Nasional ingkang tepatipun tanggai kaping kalih saking
wulan Agustus taun 2017
Perlu sanget kito sedoyo sumerapi mbok beleh pemerintah Indonesia ing dalem
kitab UUD 1945 sampun dipun programaken wajib belajar dumateng warga
negarinipun milahi umur pitung tahun.
Kito ugi sumerap ing dalem agami kito Islam ingkang sampun lami ngantos pinten-
pinten abad niku, wakdal nabi saw. taksih gesang sampun mrogramaken utawi
anjuraken wajib belajar dumateng umatipun niku sedoyo maksudipun supados umat
beliau dados umat ingkang nggadahi ilmu pengetahuan lan ugi supados dados umat
beliau saw. ingkang boten bodoh. Masalah niki kados pengendakane nabi saw. ing
dalem hadits riwayat Ibnu Abdil Baar ingkang artosipun :
“Nggoleko ilmu iku senajan ona negari Chino. Saktemene nggolek ilmu iku dipun
wajibno ingatasi saben-saben wong Islam. Lan saktemene malaikat iku bakal
ngerendahno sayape marang wong sing nggolek ilmu sebab repote marang pengga-
wean iku."
Poro rawuh sedoyo ingkang kulo hormati.
Lan kelawan ngengeti dinten pendidikan Nasional niki monggo kulo lan panjenengan
sedoyo ningkataken malih anggenipun kito ing dalem mados ilmu, nopo niku arupi
ilmu agami utawi arupi ilmu pengetahuan umum. Ilmu ingkang wonten hubunganipun
kaliyan gesang ing dunyo kemawon lan wonten ilmu ingkang wonten hubungane
kaliyan akhirat.
Semanten ugi kito sumerap bentenipun kaliyan tiyang ingkang nggadahi kaliyan
boten nggadah ilmu. Lan mugiyo amal lan ngabekti kulo lan panjenengan sedoyo
dipun terami Allah swt. Amiin yaa Rabbal Aalamiin. Akhirul Kalaam.
Wassalamu’alaikum Warahmatullahi Wabarakaatuh.

Tentoaken isi teks pidato ing dhuwur !


32. tema ing teks pidato ing dhuwur yaiku ..................
33. tentoaken struktur (perangane ) teks pidato ing dhuwur !
Peranganipun naskah pidhato ingkang baku, inggih punika:

1. Salam Pambuka
Salam pakurmatan ingkang setunggal dhateng para dhayoh utawi ingkang kepareng rawuh.

2. Purwaka Basa (pambuka)


Atur panuwun dhateng para rawuh / dhayoh ingkang kepareng rawuh, sarta atur pamuji
syukur dhateng gusti Allah.

3. Suraos Basa (wiji)


Sakabehe bab ingkang diandharaken dhateng para rawuh / dhayoh.

4. Permana (simpulan)
Ringkesan wiji ingkang permana utawi intine ingkang diandharaken.

5. Wusana (panutup)
Atur panuwun sarta nyuwun pangapunten manawa wonten kirang utawi kalepatan anggen
ngandharaken pidhato.
34. pidato ing dhuwur gawe metode apa ?
35. perangane penutup pidato ing dhuwur yaiku Semanten ugi kito sumerap bentenipun
kaliyan tiyang ingkang nggadahi kaliyan boten nggadah ilmu. Lan mugiyo amal lan
ngabekti kulo lan panjenengan sedoyo dipun terami Allah swt. Amiin yaa Rabbal
Aalamiin. Akhirul Kalaam.
Wassalamu’alaikum Warahmatullahi Wabarakaatuh.

36. sama dengan nomer 18 mengubah aksara latin ke aksara jawa


37. Gotong royong yaiku nyambut gawe bebarengan wong akeh. Ing pradesan biyasane isih
iumaku kanthi becik. Paling sithik saben sasi sepisan para warga desa padha nganakake
gotong royong utawa gugur gunung. Ana wae program kang (1. rancang) para warga
desa kanggo gotong-royong, kayata reresik dalan kampung Ian parit kang jembrung,
nggawe pager bumi saka batako saubenging kampung, konblokisasi dalan kampung,
reresik makam Ian sapiturute.
Jawaban 1. Dirancang
38.

SADEWA NAKULA

ARJUNA BIMA
YUDISTIRA

39. Sama dengan nomer 18 menulis aksara latin menjadi aksara jawa menggunakan
PASANGAN SA
40.

1. Bapak pucung – 2. Bapak pucung –


Dudu watu dudu gunung Amung sirah lawan gembung
Sabamu ing alas Padha dikunjara
Ngon-ingone Sang Bupati
Prapteng marga – Mati sajroning ngaurip
Si pucung lembehan grana Mijil baka –
(Gajah yang dimaksud) Si pucung dadi dahana
(penthol rek yang dimaksud, penthol rek
maksudnya bagian korek api yang bisa
kebakar (pucuknya))

3. Bapak pucung – 4. Bpak pucung cangkemu madhep


Renteng-renteng kaya kalung mandhuwur
Dawa kaya ula Sabamu ing sendhang
Pencokanmu wesi miring Pencaanmu lambung kering
Sing disaba – Prapteng wisma sipucung mutah kuwawa
Si pucung mung turut kutha Batangane : Buyung
(sepur yang dimaksud, sepur itu kereta api)

5. Bapak pucung bisa nggereng bisa 6. Bapak Pucung.


mbengung ngambah jumantara Amung sirah lawan gembung.
Kayu manuk rajawali Padha dikunjara.
Wira-wiri nggawa barang lan manungsa Mati sajroning ngaurip.
Batangane : montor mabur/pesawat Mijil baka.
Si pucung dadi dahana.

(yo itu yang dinamakan penthol korek).


41. Guru lagu : a,i,a,a,u,a,i
Guru wilangan : 8,11,8,7,12,8,8
Guru lagu dan Guru wilangan tembang Pangkur : 8a,11i,8a,7a,12u,8a,8i

42. Tuladhane paribasan :

Anak polah bapa kepradah, tegese Tingkah polahe anak dadi tanggungane
wong tuwa.
Becik ketitik ala ketara, tegese Becik lan ala bakal katera ing tembe
mburine.
Pupur sadurunge benjut, tegese Ngati-ati sakdurunge cilaka.
Rukun agawe santosa, crah agawe bubrah, tegese Yen padha rukun mesti
padha santosa, yen pada congkrah mesti bakal bubrah/rusak.
Sepi ing pamrih rame ing gawe, tegese nyambut gawe kanthi mempeng
tanpa duwe pamrih.
Sing sapa salah seleh, tegese sapa sing salah bakal konangan.
Tulung menthung, tegese katone mitulungi nanging malah gawe rekasa
sing ditulungi.
Tuna sathak bathi sanak, tegese rugi bandha nanging bathi pasuduluran.
Aja mbedakake marang sapadha-padha, tegese kurmati perbedaan,
ampun mbeda-bedake sesama manungsa.
Aja dumeh, tegese aja mentang-mentang.
Aja buru menange dhewe, tegese aja dadi wong sing gelem menange
dewe.
Aja gugu karepe dhewe, tegese aja polah sak seneng awake dewe.
Alon-alon waton kelakon, tegese ora perlu kesusu sing tandang gawe.
Angon mangsa, tegese ngerti wektu utawa ngerti wayah.
Criwis cawis, tegese seneng maido nanging yo seneng menehi.

43. paragraf narasi =


Si Jago Abang
Pas iku, aku lagi siap-siap menyang sekolah. Nanging ndilalah ing
televisi wongten “Pawarta Enjing” ingkang mawartakake berita tentang
kajadian kebakaran. Peristiwa iku kedadean ing salah sawijining panggong
cerak marang sekolahanku.

Kebakaran iku kedadean jam 2 esuk. Amargi ana berita iku, aku
banjur kaget lan kelingan kanca-kancaku sing manggon omah cerak
panggon kebakaran. Ning sakjroning bathin, aku ndonga supados rencang-
rencangku ora ono sing kenapa-kenapa.

Selawise ndeleng berita, aku banjur menyang sekolah. Sakbanjure


mara sekolah, dongaku kandas, aku sedih, lan ngrasa melu nelangsa,
amarga ana 10 kancaku ingkang panggonan omahe melu kebakar.
44. sama dengan nomer 28 menuliskan cangkriman sesuai arti
45. sama dengan nomer 28 menuliskan cangkriman sesuai gambar
Contoh =
 Sega sakepel dirubung tinggi : buah salak
 Yen anake siji ibune loro, yen ibune siji anake loro, yen ibune
telu ora duwe anak : buah salak
 Pitik walik saba kebon : nanas
 Gajah nguntal sangkrah : pawon / dapur
 Dipijet wudele mripate mendhelik : lampu senter
 Mendhil turut pang : kopi
 Anake gelungan ibune ngrembyang : tanaman pakis
46. Cerita Cinta Singa ing Malang
Ing alas ana urip sing singa sing tresna karo tukang kayu sing asring ketemu ing alas. Singa
tansah narik kawigaten marang bocah-bocah wilah kayu lan nonton dheweke saka kewan
alam bébas liyane. Siji dina singa sing mung mirsani tukang ngolah kayu ing saben dinane,
singa sing arep nglamar dheweke.

Kayane tukang cukur banget wedi marang dheweke. "Muga-muga aku bisa nyekel tangane
putri" ujare singa. Sing cah wadon mung bisu lan wedi, dheweke mikir yen dheweke gelem
dheweke mesthi bakal disabetake dening singa. Nanging singa sing arep nggawe tukang kayu
ora wedi marang dheweke. "Sampeyan bisa nyekel tanganku nanging ana siji kondisi," ujare
bocah wadon kasebut. "Apa". "Sampeyan bisa nyekel tanganku anggere taringmu tajem lan
kuku kaya pisine ing sikile sampeyan dipotong". Singa sing ambruk karo bocah wadon
kasebut manut marang bocah wadon mau, banjur ngethok untu lan kuku sing cetha.

Sawise ngethok untu lan kuku singa, bener yen tukang cukur ora wedi maneh. Nanging cah
wadon ngresiki singa ora maneh mbebayani, banjur bocah wadon mau nguntabake singa
kasebut kanthi ngetokake. Singa sing ora bisa perang banjur pungkasane menyang alas.

Pesen moral: Aja gampang turu.

47.

You might also like