Univerzitet u Novom Sadu

Tehnički fakultet „Mihajlo

Pupin“
Zrenjanin

ODRŽAVANJE LEŽAJEVA
- seminarski rad -
Predmet: Tehnologija održavanja

Profesor: Prof. dr.Ljiljana Student: Marija Nedić

Radovanović Broj indeksa: MI 8/14
Asisitent: Borivoj Novaković Smer: Mašinsko inženjerstvo

Zrenjanin, 2018. godina

 SADRŽAJ

1. UVOD ................................................................................................................................................................ 1
2. UZROCI OTKAZA LEŽAJEVA .................................................................................................................... 3
3. ODRŽAVANJE LEŽAJEVA ........................................................................................................................... 4
4. ZAKLJUČAK .................................................................................................................................................. 14
5. LITERATURA ............................................................................................................................................... 15
 1. UVOD
Održavanje tehničkih sistema (mašina i uređaja), odnosno sredstava za rad, kao funkcija i
deo procesa proizvodnje zauzima danas važno mesto u proizvodnom sistemu svake
kompanije. Na razvoj održavanja uticao je brz industrijski napredak, kao i stalni porast
automatizacije i povezanosti sredstava za rad, zatim nagli porast fiksnih troškova u odnosu
na promenljive. Održavanje se definiše kao stalna kontrola nad svim sredstvima za rad, kao
I vršenje određenih popravki i preventivnih radnji, čiji je cilj, stalno, funkcionalno
osposobljavanje i čuvanje proizvodne opreme, postrojenja I drugih mašina i uređaja.

Pojam održavanja dolazi uz svaki pojam proizvodnje određenih dobara. Tokom vremena i
upotrebe dolazi do starenja materijala i stredstava za rad, smanjuje se tehnološka
efikasnost, a dolazi i do evidentnog tehnološkog zastarevanja. Sredstva se tokom vremena
troše i smanjuje im se radna sposobnost. Sredstva za rad su podložna kvarovima, lomovima
i oštećenjima, pa se pojavljuju prekidi u radu. To uzrokuje pojavu troškova zbog zamene I
popravke delova, ali i troškove zbog zastoja u procesu proizvodnje.

Osnovni ciljevi koji treba da se postignu procesom održavanja su:

1. Minimiziranje troškova zbog zastoja u radu usled neplaniranih kvarova na

sredstvima za rad.
2. Sprečavanje, odnosno usporavanje zastarevanja sredstava za rad, koje nastaje kao
posledica lošeg kvaliteta proizvoda i škarta.
3. Smanjivanje troškova rada i materijala u proizvodnji, koji nastaju usled povećanih
kvarova i zastoja u procesu rada.
4. Pružanje organizovane pomoći svuda gde je potrebno održavanje I upravljanje
sredstvima za rad.

Savremena proizvodnja podrazumeva,između ostalog,dostizanje visokog kvaliteta izlaznog

proizvoda kao i održavanje postignutog kvaliteta na stalnom nivou,bez oscilacija od serije
do serije. Jedan od bitnih činioca kvaliteta je i visoka pouzdanost proizvodne opreme,što
znači da pravilno održavanje ima presudnu ulogu na kvalitet obrade proizvoda.

Poznata su tri načina održavanja:

1. Korektivno;
2. Preventivno; i
3. Prediktivno.

1
Korektivno održavanje se dešava onda kad se održavanje ne primenjuje sve do trenutka
kada se prijavi zastoj opreme ili neodgovarajući kvalitet predmeta obrade.Posledica
ovakvog održavanja je zaustavljanje proizvodnog procesa usled neplaniranog stanja u
otkazu.Međutim,ni troškovi ovakvog održavanja se ne mogu predvideti u prvom
trenutku,jer se često dešava da jedan kvar za sobom povlači još nekoliko,što prouzrokuje
visok trošak održavanja.

Preventivno održavanje se sprovodi tako što se na nekoj jedinici proizvodne opreme vrše
inspekcijski pregledi po tačno utvrđenom rasporedu.Prilikom sprovođenja pregleda
oprema se isključuje iz proizvodnog ciklusa,a često je potrebno izvršiti demontaže I
merenja na sklopovima u većem obimu.Naravno,ovakav vid održavanja je znatno jevtiniji
sa stanovišta troškova samog održavanja,ali su proizvodni troškovi visoki uz smanjenu
produktivnost usled čestih izvlačenja iz ciklusa proizvodnje.

Prediktivno održavanje predstavlja složen sistem mera i aktivnosti,koje se sprovode nad

svakom jedinicom proizvodne opreme pojedinačno.Posmatrana mašina, uređaj i sl. se
nalaze u procesu proizvodnje i potpuno nesmetano izvode svoje operacije dok se
istovremeno primenom odgovarajuće opreme vrši pregled stanja pojedinih
komponenata.Posledica ovakvog načina rada je mogućnost da se predvidi stanje u
otkazu,da se izvrši priprema proizvodnje za poremećaj i da se planira raspoloživo ljudstvo
za sprovođenje intervencija.Svakako,ne treba zanemariti činjenicu da su troškovi svedeni
na niži nivo u odnosu na prethodna dva načina održavanja proizvodne opreme.

Slika 1. Približan prikaz odnosa troškova zavisno od primenjenog načina održavanja

2
 2. UZROCI OTKAZA LEŽAJEVA

Prema statistici koju je objavio švedski proizvođač ležajeva SKF, uzroci otkaza ležajeva se
mogu svrstati u četiri kategorije:

 Neadekvatna ugradnaja (16%);

 Neadekvatno podmazivanje (36%);
 Kontaminacija (14%); i
 Zamor (34%)

Slika 2. Uzroci otkaza (Podaci na osnovu istraživanja kompanija SKF i SPM , Švedska)

Svaka od gore pomenutih kategorija uzroka otkaza ima svoje karakteristične predstavnike
odgovorne za otkaz ležaja. Na osnovu naših iskustava zabeležili smo sledeće inicijalne
kvarove i greške koje dovode do zastoja.

KATEGORIJA NEADEKVATNE UGRADNJE

Najčešće greške javljaju se prilikom ugradnje ležajeva velikog nazivnog prečnika na teško
pristupačnim mestima na mašini,kao što su ležajevi automata I ležajevi radnih stolova
agregatnih bušilica.Takođe,visok rizik pojave greške javlja se I kod ugradnje ležajeva sa
čvrstim naleganjem-preklopom prethodnim zagrevanjem.Tom prilikom može doći do
oštećenja kotrljajnog elementa ili do zakošavanja ležaja u odnosu na osu
vratila,odnosno,osovine.

3
KATEGORIJA NEADEKVATNOG PODMAZIVANJA

Neadekvatno podmazivanje je posebno interesantno kao uzročnik otkaza ležajeva, jer za

posledicu ima,ne samo otkaz ležaja,već u skoro 100% slučajeva i otkaz ostalih elemenata u
sklopu sa ležajem (vratila,zupčanici,spojnice...).Često je vrlo teško otkriti poremećaje u
podmazivanju,posebno ako dođe do kvara u pojedinim vodovima unutar same
mašine.Ovakvi zastoji obavezno znače duže stanje mašine u otkazu i veliki broj delova koji
se mora u paketu zameniti na mašini.Vreme izrade rezervnih delova često može potrajati i
po nekoliko dana.

KATEGORIJA KONTAMINACIJE

Kontaminacija ležajeva se javljala na mašinama koje u procesu obrade skidanjem

strugotine koriste sredstvo za hlađenje i podmazivanje (SHP).Kontaminacija se događa
nakon stradanja lavirintnih zaptivača i zaštitnika ležajeva.Prodor SHP u kućicu ležaja je
posebno opasan kod ležajeva podmazivanih mašću jer dovodi do ispiranja ležaja.

KATEGORIJA ZAMORA

Zamor se dešava prilikom preopterećenja mašine ili nepravilnog korišćenja.Ovakvi defekti

su nam se ređe javljali.Opasnost za pojavu zamora postoji kod mašina za obradu odlivaka,
ako dobavljač isporuči odlivke sa nešto drugačijim osobinama od propisanih,posebno ako
je tvrdoća odlivka u pitanju i odstupanje garantovanih mera sirovog odlivka.
Međutim,praksa je pokazala da skoro uvek pre dolazi do stradanja noževa za rezanje
radnog komada,a tek zatim se javlja mogućnost za stradanje delova mašine.Naravno,ne
treba zanemariti pojavu normalnog habanja I zamora koji se javlja sa godinama
korišćenja,bez obzira što je korišćenje bilo po svim pravilima i ispravno.

3. ODRŽAVANJE LEŽAJEVA

Održavanje ležajeva je postupak koji je nužan kako bi strojevima omogućili normalan rad.

Postoje 4 stadijuma otkaza ležaja. Koji će biti navedeni sa simptomima koje izazivaju u
svakom stadijumu.

4
1. - temperatura ležaja normalna- ležaj tih - preslušavanjem ultrazvučnim stetoskopom se
detektiraju abnormalni šumovi

2. - temperatura ležaja normalna- ležaj "zvoni" - preslušavanjem ultrazvučnim

stetoskopom se detektiraju jaki abnormalni šumovi

3. - temperatura ležaja blago uvećana - ležaj bučan - preslušavanjem ultrazvučnim

stetoskopom se detektiraju veoma jaki abnormalni šumovi

4. - temperatura ležaja vrlo visoka - ležaj vrlo bučan - preslušavanjem ultrazvučnim

stetoskopom se detektiraju izuzetno jaki abnormalni šumovi

U kom stadiju otkaza ćemo zamijenti ležaj zavisi od značaja za pogon, ali ako ležaj dospe u
četvrti stadijum otkaza obavezno ga treba zameniti, jer preti opasnost od uništenja cele
mašine.

Kada bi rukavac pri obrtanju bio u neposrednom dodiru sa posteljicom ležišta, javljalo bi se
jako trenje na dodirnoj površini, trenje bi prouzrokovalo znatne gubitke energije, štetno
zagrijevanje i habanje metalnih djelova. Da bi se ove nezgode ublažile, potrebno je da su
dodirne površine podmazane. Uglavnom postoje tri vrste trenja u ležištima:

 trenje suvih površina,

 trenje poluokvašenih površina, i
 trenje okvašenih površina.

Trenje suvih površina nastaje kada na dodirnoj površini uopšte nema maziva; metalne
površine dodiruju se tada neposredno. Ovako trenje se ne smije dopustiti u ležištima,
gubici enegrije su znatni, zagrijevanje osjetno. Trenje se dopušta u ležištu samo u trenutku
kada počinje obrtanje rukavca.

Trenje poluokvašenih površina javlja se kada su rukavac i posteljica djelimično odvojeni

slojem maziva, a djelimično se dodiruju neposredno. Ovakvo stanje nastaje kada nema
dovoljno maziva u ležištu, kada dovođenje maziva nije ispravno, ili kada su opšti uslovi pod
kojima radi rukavac i ležište nisu povoljni.

Trenje okvašenih površina može se ostvariti dobrom konstrukcijom i izborom podesnog

maziva, ako to dopuštaju opšti uslovi rada. Rukavac i posteljica potpuno su odojeni u ovom
slučajem maziva. Trenje postoji samo između djelića maziva, a za određivanje otpora
merodavni su hirodinamički zakoni. Kaže se je podmazivanje potpuno kada su rukavac i
posteljica odvojeni slojem maziva. Potpuno podmazivanje se ne postiže obilnim
5
dovođenjem maziva, već racionalnom konstrukcijom rukavca i ležišta, pri dovoljnoj brzini
obrtanja. Potpuno podmazivanje se ne može uvijek ostvariti. Podmazivanje pruža još jednu
korist: cirkulacijom maziva može se znatno olakšati hlađenje ležišta.

Zadatak podmazivanja je:

 Da se smanji habanje dodirnih površina na mjestu kontakta kotrljajnih tijela sa

ostalim djelovima ležaja.
 Da trenje i habanje bude što manje.
 Da se zaštite radne površine od korozije
 Da se smanji buka.
 Da se odvodi toplota.
 Da se spriječi prodor spoljašnjih nečistoća.

Smanjenjem habanja dodirnih površina postiže se stvaranjem uljnog filma između površina
koje se međusobno relativno kreću. Kod kotrljajnih ležajeva treba obezbjediti dovoljnu
količinu ulja na kotrljajnim dodirnim površinama. Ulje treba da obezbedi razdvajanje
dodirnih površina i onemogući neposredni kontakt metala.

Kao sredstvo za podmazivanje koriste se:

 Tehničke masti
 Ulja
 U specijalnim slučajevima i čvrsta maziva.

Pri izboru sredstva za podmazivanje odlučujuću ulogu imaju:

 Opterećenje
 Učestalost obrtanja
 Radna temperatura ležaja

Kriterijum za izbor načina i sredstva za podmazivanje je:

 n – radni broj obrtaja

 dm = (D+D)/2 – srednji prečnik ležaja
 (n · Dm) – karakteristika brzohodosti izražena u 10–6 mm/min.

6
Neke od preventivnih metoda koje se koriste pri održavanju ležajeva su:

PODMAZIVANJE I ZADATAK PODMAZIVANJA LEŽAJEVA

Kada bi rukavac pri obrtanju bio u neposrednom dodiru sa posteljicom ležišta, javljalo

bi se jako trenje na dodirnoj površini, trenje bi prouzrokovalo znatne gubitke energije,

štetno zagrijevanje i habanje metalnih djelova. Da bi se ove nezgode ublažile, potrebno je
da su dodirne površine podmazane.

Uglavnom postoje tri vrste trenja u ležištima:

 trenje suvih površina,

 trenje poluokvašenih površina, i
 trenje okvašenih površina.

Trenje suvih površina nastaje kada na dodirnoj površini uopšte nema maziva; metalne
površine dodiruju se tada neposredno. Ovako trenje se ne smije dopustiti u ležištima,
gubici enegrije su znatni, zagrijevanje osjetno. Trenje se dopušta u ležištu samo u trenutku
kada počinje obrtanje rukavca.

Trenje poluokvašenih površina javlja se kada su rukavac i posteljica djelimično odvojeni

slojem maziva, a djelimično se dodiruju neposredno. Ovakvo stanje nastaje kada nema
dovoljno maziva u ležištu, kada dovođenje maziva nije ispravno, ili kada su opšti uslovi pod
kojima radi rukavac i ležište nisu povoljni.

Trenje okvašenih površina može se ostvariti dobrom konstrukcijom i izborom podesnog

maziva, ako to dopuštaju opšti uslovi rada. Rukavac i posteljica potpuno su odojeni u ovom
slučajem maziva. Trenje postoji samo između djelića maziva, a za određivanje otpora
mjerodavni su hirodinamički zakoni. Kaže se je podmazivanje potpuno kada su rukavac i
posteljica odvojeni slojem maziva. Potpuno podmazivanje se ne postiže obilnim
dovođenjem maziva, već racionalnom konstrukcijom rukavca i ležišta, pri dovoljnoj brzini
obrtanja. Potpuno podmazivanje se ne može uvijek ostvariti. Podmazivanje pruža još jednu
korist: cirkulacijom maziva može se znatno olakšati hlađenje ležišta.

7
Zadatak podmazivanja je:

 Da se smanji habanje dodirnih površina na mjestu kontakta kotrljajnih

 tijela sa ostalim djelovima ležaja.
 Da trenje i habanje bude što manje.
 Da se zaštite radne površine od korozije
 Da se smanji buka.
 Da se odvodi toplota.
 Da se spriječi prodor spoljašnjih nečistoća.


Smanjenjem habanja dodirnih površina postiže se stvaranjem uljnog filma između površina
koje se međusobno relativno kreću. Kod kotrljajnih ležajeva treba obezbjediti dovoljnu
količinu ulja na kotrljajnim dodirnim površinama. Ulje treba da obezbedi razdvajanje
dodirnih površina i onemogući neposredni kontakt metala.

Kao sredstvo za podmazivanje koriste se:

 Tehničke masti
 Ulja
 U specijalnim slučajevima i čvrsta maziva.

Pri izboru sredstva za podmazivanje odlučujuću ulogu imaju:

 Opterećenje
 Učestalost obrtanja
 Radna temperatura ležaja

Kriterijum za izbor načina i sredstva za podmazivanje je:

 n – radni broj obrtaja

 dm = (D+D)/2 – srednji prečnik ležaja
 (n · Dm) – karakteristika brzohodosti izražena u 10–6 mm/min.

8
MAZIVA

Kao maziva za podmazivaje ležišta koriste se ulja i masti, zatim, ređe voda i vazduh.
Redovno sredstvo za podmazivanje je ulje; ono je naročito pogodno za ležišta brzohodnih
mašina, za jako opterećena i za ležišta izložena visokoj temperaturi. Po porijeklu ulje može
biti mineralno, biljno i životinjsko. Na izbor vrste ulja utiče više činioca, na prvom mjestu:
temperatura, pritisak, i brzina obrada površina rukavca, i posteljice. Podobnost ulja se
procenjuje prema njegovim karakteristikama do kojih se dolazi ispitivanjem. Osnovna mu
je karakteristika viskoznost. Jedinica za viskoznost je paskal sekunda.

1 Pa s = N s/m2 ( dinamička viskoznost ) Ostale karakteristike ulja su: gustina, temperature

stvrdnjavanja, čistoća koja odnosi na sadržaj vode, pepela i asfalta. Viskoznost je unutrašnji
otpor ulja, koji se suprostavlja međusobnom pomjeranju njegovih djelića, i mijenja se
temperaturom. Uticaj temperature na viskoznost zavisi od porijekla i sastava ulja.

Kao relativna temperatura usvaja :

 20oC za ulja za vretena,

 50oC za mašinska ulja i
 100oC za cilindarska ulja.

Način dovođenja maziva do ležišta zavisis od brzine obrtanja rukavca, od opterećenja,

temperature, položaja i značaja ležišta i od osobine i vrste maziva. Dovođenje maziva može
biti pojedinačno i grupno (centralno podmazivanje ). U prvom slučaju dovodi se mazivo u
svako ležište zasebno dok u drugom slučaju snadbijeva se veći broj ležišta sa jednog
centralnog mjesta.

Slika 3. Mazalice

9
PODMAZIVANJE MAŠĆU

Oko 90 % svih uležištenja se podmazuje mašću. Mast ima prednost u odnosu na ulje što se
lako zadržava u ležajnom mestu, naročito kod kosih i vertikalnih vratila, a osim toga
potpomaže zaptivanje uležištenja. Mana je što je ipak referenti broj obrtaja manji nego pri
podmazivanju uljem.

Kod ležaja koji imaju visoke brojeve obrtaja, prevelika količina masti izaziva povećano
unutrašnje trenje a to znači porast temperature ležaja. Zato se slobodni prostor unutar
kućišta puni 30 do 50% od zapremine.

Kod ležaja koji rade na malom broju obrtaja, a koji moraju da se dobro zaštite od korozije,
najbolje je kućište potpuno napuniti mašću.

MASTI

Masti su "punjena" mineralna ili sintetička ulja pri čemu se kao punila koriste metalni
sapuni. Radi poboljšanja mazivih svojstava masti sadrže i određene dodatke. Od vrste i
udela punila zavisi konzistencija masti. Za izbor maziva su od značaja viskoznost osnovnog
ulja, konzistencija, temperaturno područje primene i nosivost.

ČISTOĆA MASTI

Čistoća je od velike važnosti za ispravno funkcionisanje kotrljajnog ležaja. Najnovija

istraživanja koja su sprovedena, omogućila su da se precizno izmjeri uticaj kontaminacije
ležaja na njegov radni vijek.

Ova istraživanja dovela su do postavke nove teorije radnog vijeka ležaja, gde je za razliku
od prethodnih modela, uveden uticaj kontaminacije kroz tvrdoću i količinu stranih čestica,
unutrašnje geometrije ležaja i relativne debljine filma maziva. Zato je od posebnog značaja
da se ležajevi podmazuju samo čistim mazivom, koje mora da ostane čisto u toku rada. To
znači da sistem zaptivanja uležištenja mora efikasno da spreči ulaz spoljašnjih
kontaminanata u ležaj.

Mast treba držati u originalnim pakovanjima i ne sme se držati nepokrivena sve do

neposredne upotrebe.

10
 Slika 4. Originalno pakovanje masti

Alat za podmazivanje, pomoćne posude, injektore za mazivo itd., treba prije korišćenja
dobro oprati i očistiti razređivačem i pažljivo obrisati. Ukoliko se tako ne uradi, mast će
brzo pokupiti iz radne okoline štetnu prašinu i čestice nečistoće. Kod vađenja masti iz
bačve ili kontejnera, nikad ne koristiti drvene lopatice, jer postoji realna opasnost od
kontaminacije masti djelićima otpalog drveta.

Prvi korak kod ponovnog podmazivanja ležaja je čišćenje mazalica i prostora oko
prikIjučaka za dovod maziva. Mast koja se koristi za dodatno ili ponovno podmazivanje,
mora imati ista svojstva kao i mast koja je korišćena za prvo podmazivanje. Mast koja se
koristi za podmazivanje ležajeva mora biti vrhunskog i postojanog kvaliteta.

PREPORUKE KOD PODMAZIVANJA LEŽAJEVA

Većina nezaptivenih kotrljajnih ležajeva su blago premazani samo sredstvom za

sprečavanje korozije, pa ih zato treba podmazati kod ugradnje. Ležajevi sa dvije zaptivke ili
sa dva štitnika su međutim, već napunjeni potrebnom količinom masti prije isporuke.
Ležajevi koji imaju otvore za podmazivanje mogu se ponovo podmazivati ukoliko
konstrukciono rešenje kućišta to dozvoljava. Ugradnja ležaja mora se obavljati na čistom
prostoru bez prašine. Prije ugradnje treba provjeriti osovinu i očistiti je.

11
DOMAZIVANJE

Ležaji se moraju domazivati kada je trajnost masti kraća od očekivanog veka ležaja. Treba
ga preduzimati dok je podmazivanje još uvek ispravno.

Termin domazivanja zavisi od mnogo međusobno povezanih uticaja kao što su vrsta i
veličina ležaja, broj obrtaja, radna temperatura, vrsta masti, prostor za mast u uležištenju,
te uticaji okoline (nečistoća, vlaga,...).

Podaci za periode domazivanja, koji se daju, zasnovani su na dugogodišnjim praktičnim

iskustvima a važe za slučaj kada je ležaj zaštićen od prodora vode i čvrstih nečistoća. Ako to
nije obezbeđeno, mast treba češće dodavati ili obnavljati da bi se uklonila prodrla vlaga i
nečistoće.

PODMAZIVANJE ULJEM

Ulje je odgovarajuće mazivo tamo gdje broj obrtaja ili drugi radni uslovi ne dozvoljavaju
primjenu masti, ili ako je potrebno odvođenje toplote pomoću maziva. Visoke radne
temperature mogu biti posledica velikog broja obrtaja, teškog opterećenja, ili visoke
temperature okoline u kojoj ležaj radi. Podmazivanje uljem treba primjeniti u slučajevima
kada su intervali ponovnog podmazivanja mašću vrlo kratki ili kad je ležaj ugrađen u
sistem koji se inače podmazuje uljem. Često se ulje koristi samo zato što to zahtjevaju
druge mašinske komponente - zaptivke, zupčanici, klizni ležajevi itd.

Slika 5. Podmazivanje uljem

12
Kada se kontroliše nivo ulja u uležištenju, prvo je potrebno provjeriti da li je upotrebljen
odgovarajući tip ulja i da li je ozračenje cijevi za pokazivanjem nivoa ulja ispravno. Kod
promjene ulja, potrebno je provjeriti da li novo ulje odgovara prethodno korišćenom i da li
je naliveno do potrebnog nivoa.

ČISTOĆA ULJA

Potrebno je uzeti mali uzorak ulja i uporediti njegov izgled sa nekorišćenim uljem. Ako je
uzorak mutan, znači da je ulje pomiješano sa vodom i da ga treba zamijeniti. Tamno ili
gusto ulje je znak da je u ležaj ušla nečistoća ili da je u ulju započeo proces karbonizacije. U
tim slučajevima ulje zamijeniti, a prije toga, ako je moguće, dobro očistiti ležaj ispiranjem
čistim uljem. Pouzdaniji metod određivanja stanja ulja je analiza uzorka. Ukoliko je ulje
kontaminirano treba razmotriti mogućnost zamjene zaptivki ili uvođenja sistema za
filtraciju. Sveže ulje treba prethodno filtrirati pa tek onda ubaciti u uležištenje.

Slika 6. Filteri za ulje

Kod sistema podmazivanja uljnom kupkom, ulje treba zamijeniti jednom godišnje, ako
radna temperatura ne prelazi 50 do 60°C i ako u ulju nema nečistoća. Ako radna
temperature iznosi 100°C, ulje treba mijenjati četiri puta godišnje, a ako ležaj radi na
temperaturi od 120°C jednom mesečno. Ako je radna temperatura 130°C, ulje treba
mijenjati svake nedelje. Kod kružnih sistema, moguće je na pogodnom mjestu ugraditi filter
i tako otkloniti zagađivanje do kojeg dolazi u toku rada sistema,

13
 4. ZAKLJUČAK
Godine inženjerskog istraživačkog rada su bile potrebne za postizanje kvaliteta današnjih
ležajeva, zato je kvalitetan ležaj vrlo teško proizvesti. To ostaje privilegija samo malog broja
tehnološki jakih kompanija. To su unapredjenja konstrukcije na mikro nivou, čime se
postižu poboljšanja u raspodjeli napona u ležaju.

Ležajevi su po pravilu najosetljiviji elemenat svakog mašinskog sistema. To je jednostavno

posledica njihovog načina funkcionisanja. Oštećenje na nekom dijelu ležaja dovodi do
njegovog zastoja, a zatim, i do zastoja kompletnog sklopa ili mašinskog sistema u koji je on
ugrađen.

Na osnovu do sad stečenih iskustava slobodno se može zaključiti da je vijek eksploatacije

ležajeva nepredvidljiv. Mogućnosti otkaza ovog elementa su veoma velike. Analize
pokazuju da se moguća odstupanja kreću i do 20 puta u odnosu na teoretski vijek upotrebe.

Međutim, pravilnim izborom ležaja, adekvatnom eksploatacijom i održavanjem iste se

mogu kretati samo u pozitivnom smjeru.

Gradjevinske mašine, kranovi, transporteri, viljuškari, reduktori,brodovi itd., pa sve do

industrijskih robota, ne mogu se zamisliti bez primjene ležajeva.

14
 5. LITERATURA

1. Održavanje i remont hidrauličnih sistema, TEHDIS, Beograd, 2008., Jeftić, N., i sar.
2. Inženjersko mašinski priručnik, Beograd, 1992. , Grupa autora
3. Osnovi mašinstva, Visoka škola tehničkih strukovnihstudija, Čačak, 2003.
Marković S.
4. Mazive masti, Mašinski fakultet, Kragujevac, 1994. Kuzmanović Lj.
5. Mašinski elementi II, Podgorica, 2006. Bulatović Radoš
6. Dostupni internet materiali na temu “Ležajevi” i “Održavanje ležajeva”

15