STRUČNI RAD

Predmet: Multimedijalne tehnike

Tema: Multimedija, - podjela, - karakteristike, - primjena,

- elementi multimedije

Mentor: Kandidat:
 SADRŽAJ

1. UVOD................................................................................................................................ 3
2. MULTIMEDIJA - KARAKTERISTIKE .......................................................................... 4
3. PRIMJENA MULTIMEDIJE I HIPERMEDIJE ............................................................ 10
4. OSNOVNI MULTIMEDIJSKI ELEMENTI ................................................................. 11
4.1 Grafika ...................................................................................................................... 11
4.2 Tekst .......................................................................................................................... 11
4.3 Zvuk ........................................................................................................................... 12
4.4 Animacija .................................................................................................................. 12
4.5 Video ......................................................................................................................... 12
5. ZAKLJUČAK.................................................................................................................. 13
6. LITERATURA ................................................................................................................ 14

2
 1. UVOD

S multimedijom se srećemo na svakom koraku - u prostoru u kome živimo

(gledanje televizije, slušanje muzike, igranje video igara na računaru, pretraživanje
Interneta...), u bankama, poštama, prodavnicama, na ulici, pa čak i u prirodi (zahvaljujući
mobilnim telefonima i drugim mobilnim uređajima koji su stalno uz nas i koje koristimo za
pravljenje fotografija, slušanje i preuzimanje audio i video sadržaja, slanje MMS
poruka...).
Multimedija je naziv za one medije koji su kombinacija više različitih medija.
Multimedije karakteriše multimedijalni doživljaj, po pojavnim oblicima (perceptivnim
vidovima informacija, tj. logičkoj strukturi) i prenosnim putevima (fizički prenosnim
putevima) višestruk, simultan, snažan doživljaj, u najširem smislu to je protok informacija
između izvođača i publike. Ovaj pojam se susreće i u svijetu zabave (muzike, video i
kompjuterskih igrica...) ali i u telekomunikacijama i svijetu kompjutera.
Veoma važan segment današnjice jeste multimedija kao i njen prenos. Savremeni
čovjek je dio multimedije jer je koristi svakodnevno u komunikaciji ali i u druge svrhe.
Multimedijalne komunikacije su se danas toliko razvile da su dostupne bukvalno svakom
stanovniku na svijetu.

3
 2. MULTIMEDIJA - KARAKTERISTIKE

Multimedija (multimediji) je naziv za one medije koji su kombinacija više

različitih medija. Multimedije karakteriše multimedijalni doživljaj, po pojavnim oblicima
(perceptivnim vidovima informacija, tj. logičkoj strukturi) i prenosnim putevima (fizički
prenosnim putevima) višestruk, simultan, snažan doživljaj, u najširem smislu to je protok
informacija između izvođača i publike. Ovaj pojam se susreće i u svijetu zabave (muzike,
video i kompjuterskih igrica...) ali i u telekomunikacijama i svijetu kompjutera.

Slika 1. Multimediji mogu biti: tekst, zvuk, slika, animacija, video, interaktivnost

Smatra se da je multimedij postao fenomen savremenog društva, koji u najužem

smislu možemo posmatrati kao papir, vazduh, elektromagnetno polje putem kojih se
prenose informacije, a u najširem sredstvo u procesu interakcije čovjeka sa okruženjem.
Ako se podaci koji se unose u medij posmatraju kao energija koja deformiše prostorno
vremensku strukturu, onda čovjek taj "signal" može da uoči, tj. detektuje i to svojim čulima
(sluh, vid) ili posredno, preko uređaja koji informaciju pretvaraju u oblik koji čovjek može
da detektuje.
Multimediji su složeni tehničko tehnološki sistemi (telekomunikacioni sistemi,
računarske mreže i sl.). Zapravo njihov razvoj je tijesno povezan sa tehničko-tehnološkim
razvojem.
Medij - u računarstvu medij je nosilac ili prenosilac podataka. Procesi koje
obuhvata rad računara sa medijima su akvizicija, skladištenje, reprezentacija, razmjena,
obrada i prezentacija medijskih podataka.
Prezentacioni medij je tip fizičkog sredstva koji se koristi pri komunikaciji
čovjeka i kompjutera (tastatura, miš, displej, kamera...).
Smještajni medij je tip fizičkog sredstva za skladištenje podatka (operativna
memorija, optički disk...).
Prenosni medij je sredstvo za prenos podataka (upredena parica, koaksioni kabl,
optičko vlakno...).

4
 Medij za razmjenu tip fizičkog sredstva za razmjenu podataka.
Reprezentacioni medij za predstavljanje medijskih informacija u apstraktnoj formi
pomoću skupa medijskih podataka i veza između njih. Na primjer korisniku se tekst može
saopštiti na osnovu datoteke koja sadrži bit mapiranu sliku u rasterskom grafičkom
podsistemu, kolekcijom vektorskih grafičkih primitiva, HTML stranicom...)
Perceptivni medij je pojavni oblik nosioca informacija sa gledišta korisnika
(predmet rada kompjutera je digitalni medij).
Multimedijalna komunikacija je istovremeno korišćenje više medija (poput filma
koji objedinjuje slike i zvuk, animaciju...) ili simultano korišćenje više načina
komuniciranja (spoj teksta i fotografije, tj. slike, grafike i sl.)
U računarstvu medij je prenosilac podatka. Multimedijalni informacioni sistem je
informacioni sistem koji može da podrži interatkivnu komunikaciju korisnika sa
računarskim sistemom i to u realnom vremenu, simultanim korišćenje različitih pojavnih
oblika informacija (tekst, grafika, slika, muzika i sl).

Programi za pravljenje multimedijalnih sadržaja:

 Macromedia Flash
 Adobe Photoshop
 Sony Sound Forge
 Microsoft PowerPoint…

S multimedijom se srećemo na svakom koraku - u prostoru u kome živimo

(gledanje televizije, slušanje muzike, igranje video igara na računaru, pretraživanje
Interneta...), u bankama, poštama, prodavnicama, na ulici, pa čak i u prirodi (zahvaljujući
mobilnim telefonima i drugim mobilnim uređajima koji su stalno uz nas i koje koristimo za
pravljenje fotografija, slušanje i preuzimanje audio i video sadržaja, slanje MMS
poruka...).

Slika 2. Primjeri multimedije

Multimedija je, prema tome, savremen oblik izražavanja korišćenjem teksta, slike,
zvuka, animacija i videa. Pomoću multimedijalnih sistema s odgovarajućim hardverskim i
softverskim komponentama ovi osnovni elementi se kombinuju u jedinstvene
multimedijalne sadržaje. Tako napravljeni sadržaji koriste se u audio i video produkciji,

5
oglašavanju (reklame, prezentacije), web dizajnu, obrazovanju, elektronskom poslovanju,
medicini, industriji, saobraćaju i mnogim drugim oblastima čovjekovog svakodnevnog
života.

Slika 3. Multimedija

Razmišljanja o tome da multimedija predstavlja povezanost više medija egzistiraIa

su u dužem vremenskom periodu, ali se o primjeni multimedije u prezentacione svrhe više
govori od 70-ih godina prošlog vijeka.

Danas se od multimedije zahtjeva da obezbjedi sledeće multimodalitete:

 multitasking, tj. istovremeno izvršavanje više procesa;
 paralelnost, tj. mogućnost da se mediji paralelno izvršavaju i prikazuju;
 interaktivnost, tj. mogućnost interakcije.

U diskusijama o multimediji i pokušajima da se ona ustanovi kao disciplina, dolazi

se uglavnom do zaključka da ne postoji ustanovljena terminologija pomoću koje bi se dao
njen jasan opis i definicija.
To i ne čudi s obzirom da se oblast multimedije nalazi u mnogobrojnim procesima
više različitih oblasti, kao što su na primer:
 računarska industrija,
 telekomunikacije,
 izdavačka djelatnost,
 TV/filmsko emitovanje, itd.

Telekomunikacije su se nekad zanimale primarno za telefoniju, dok danas

telefonske mreže evolutivno prerastaju u digitalne mreže koje su veoma slične računarskim
mrežama.
Konvencionalni telefoni se sve više transkribuju u računare, ili se pojavljuju kao
softver u formi "IP telefonije".
TV sektor i radio emitovanja su pioniri u profesionalnoj audio/video tehnologiji.
Međutim, danas su već neki profesionalni sistemi, jednostavno rečno, računari
opremljeni specijalnim dodacima.
Većina izdavačkih kuća nudi svoja izdanja u elektronskoj formi. Raznovrsne
djelatnosti teže stvaranju interdisciplinarnih proizvođača multimedijalnih informacija.

6
 Iz korisničke perspektive "multimedija" znači da se informacije mogu
reprezentovati u formama od audio signala do pokretnih slika. Ali, ipak, računarskom
integracijom svih ovih medija omogućava se interaktivno predstavljanje informacija.
Kada je riječ o multimedijalnoj arhitekturi ona se sastoji od okoline u širem i užem
smislu.

Slika 4. Multimedijalne informacije

Okolina u užem smislu multimedijalne arhitekture se sastoji od:

 vizuelnog prostora (prostora predstavljanja sa grafičkim objektima na ekranu
računara),
 prostora značenja (sa multimedijalnim objektima i vijestima),
 prostora događanja (postupci od strane korisnika) i
 toka programa (korisnik, interaktivnost, dijalog).

Površina multimedijalnih objekata pripada prostoru predstavljanja i sastoji se od grafičkih

reprezentacija, tzv. dubokih objekata, kao što su:
 tekst,
 brojevi,
 grafikoni,
 ton,
 muzika,
 slika i
 film, ali isto tako i od realizacija procedura.

7
 Slika 5. Komunikacijski lanac

Slika 6. Multimedija

Glavne kategorije primjene multimedija su:

 Poslovna primjena
 Državna uprava
 Multimediji u obrazovanju
 Multimediji u zabavi i komunikaciji.

Postoje i drugi načini prenosa multimedijskih podataka kao što su rezervisani
linkovi, i ATM, ATM (engl. Asynchronous Transfer Mode) . Međutim, prenos preko
Interneta je izuzetno privlačno rješenje. Rezervisani linkovi i kabeli nisu praktični jer
zahtjevaju posebne instalacije i adekvatnu novu programsku podršku.

8
 Bez postojećih tehnologija kao što su lokalne mreže (LAN, Local Area Network) i
WAN (Wide Area Network) razvoj nove programske podrške postaje jako skup. ATM se
smatrao najboljim rješenjem za multimediju jer podržava vrlo širok frekvencijski pojas,
konekcijski je orijentisan i podržava različite širine kvaliteta usluga (Quality Of Service -
QoS) za razne primjene. Ali trenutno vrlo malo korisnika ima ATM mrežu u svojim
ustanovama, a još manje ih ima ATM do svojeg računara u tim ustanovama.

Slika 7. Internetski protokolni stek

S druge strane, Internet se eksponencijalno širi. Dobro razvijene LAN i WAN

tehnologije temeljene na IP protokolu povezuju sve veće i veće mreže po cijelom svijetu i
uključuju ih u Internet. U stvari, Internet je postao platforma za većinu mrežnih aktivnosti.
Ovo je osnovni razlog za dalje razvijanje multimedijskih internetskih protokola. Druga
prednost prenosa multimedije preko IP-a je da korisnici mogu imati integrisane
podatkovne i multimedijske usluge u jednoj mreži bez dodatnih ulaganja u novu mrežu i
sučelja između različitih mreža.
Internet svojom arhitekturom nije naročito pogodan za prenos stvarno-vremenskih
multimedijskih podataka. Budući da multimediju karakterišu velika količina podataka i
vrlo gust promet kroz mrežu, hardver mora osigurati dovoljnu širinu frekvencijskog
opsega. Multimedijske usluge su obično predviđene za višeodredišno slanje (multicast), tj.
za slanje istog multimedijskog sadržaja grupi primatelja u isto vrijeme, pa protokoli
dizajnirani za multimedijske usluge moraju to uzeti u obzir zbog smanjenja prometa.
Takođe je potrebno obaviti rezervaciju resursa da bi se stvorio dovoljno širok kanal za
stvarno vremensku aplikaciju. Treba paziti i na to da je Internet paketska mreža i da paketi
nezavisno putuju do odredišta. Budući da paketi moraju doći na odredište u tačno
određenom vremenskom intervalu, potrebni su novi prenosni protokoli koji će i o tome
brinuti, kako bi se audio i video podaci nesmetano reprodukovali i bili prikladno
sinhronizovani.

9
 Slika 8. Komunikacija klijenata i poslužitelja

Rješenje za prenos multimedije preko IP-a je u tome da se klasificira sav promet,

da se odrede prioriteti za različite aplikacije te da se onda rezervišu resursi. Radna grupa za
integrisane usluge IETF (Internet Engineering Task Force) razvila je poboljšani internetski
model koji su nazvali Integrated Services za stvarno-vremenske aplikacije (pogledati RFC
1633). Resource ReSerVation Protokol (RSVP), zajedno sa Real-time Transport
Protokolom (RTP), Real-time Control Protokolom (RTCP) i Real-time Streaming
Protokolom (RTSP) osiguravaju temelje za stvarno-vremenske usluge. Oni omogućavaju
aplikacijama da konfigurišu i upravljaju istom infrastrukturom za multimedijske i
tradicionalne usluge i da same odrede vrstu i kvalitet usluge koja im je potrebna.

3. PRIMJENA MULTIMEDIJE I HIPERMEDIJE

 prikladni u svim područjima gdje je potreban pristup elektronskim informacijama
čovjek je u stanju zapamtiti oko 20% podataka ako ih je samo čuo, 40% ako ih je
vidio i čuo, te 75% ako ih je vidio, čuo i aktivno koristio

U poslovanju

 poslovne multimedijske aplikacije: marketing, prezentacije, reklame, simulacije,

katalozi, ...
 obuka zaposlenih
 videokonferencije
 on-line prodaja

10
Na javnim mjestima

 hoteli, autobusni i željeznički stanice, trgovački centri, muzeji i slično gdje kiosci -
samostalni računari nude prolaznicima informacije i pomoć

Kod kuće

 PC računari Internet
 samostalni uređaji za zabavne i edukativne sadržaje koji mogu biti i priključeni na
televiziju (Playstation, Nintendo, Xbox i sl.)

U obrazovanju

 obrazovne ustanove najprikladnije mjesto za upotrebu multimedije

 najmlađi uzrast - važna grafika i animacija, te zvuk koji vrlo često zamjenjuje ili
nadopunjuje tekst (na pr. kod učenja čitanja)
 odrasli - slike-fotografije upotpunjene tekstom i video zapisi
 oblik korištenja multimedije u edukaciji: uključivanje studenata u proces izrade
multimedijske aplikacije
 obrazovanje na daljinu

4. OSNOVNI MULTIMEDIJSKI ELEMENTI

4.1 Grafika
 važna za vizuelni dojam multimedijske aplikacije
 bitmape (paint ili rasterska grafika) ili vektorske (drawn grafika)
 bitmape - foto-realistične slike i za kompleksne crteže koji zahtijevaju
fine detalje
 vektorska grafika - za grafičke oblike koji se mogu matematički izraziti
koordinatama, dužinom i uglovima (crte, pravougaonici, poligoni,
kružnice,...)

4.2 Tekst
 polja sa tekstom za prezentiranje samog sadržaja aplikacije
 tekst bitan za interakciju i navigaciju kroz aplikaciju: izbornici, gumbi,
ključne riječi
 fontovi, stilovi, veličine, boje
 hipertekst i označavanje hiperveza

11
 4.3 Zvuk
 dvije vrste zvučnih datoteka: datoteke u talasnom obliku ili digitalne
audio (digital audio) datoteke i MIDI datoteke
 digitalne audio datoteke - zvučni talasi unose se u računar u analognom
obliku i putem zvučne kartice se pretvaraju u digitalni oblik
 MIDI datoteke – sadrže MIDI upustva za reprodukciju zvuka koje se
šalju na sintetizator zvučne kartice

4.4 Animacija
 animacija - brzo prikazivanje sekvenci crteža - kadrova (frames)
 obično statična pozadina i lik - objekt (ćelija) koji djeluje kao da se
kreće po sceni pozadine
 privid pokreta postiže se crtanjem objekta u različitim položajima u
svakom kadru - izgleda da se objekt miče kada se kadrovi prikazuju
zajedno određenom brzinom
 neke tehnike
o tweening - potrebno napraviti samo određene kadrove sekvence,
a softver dovršava međukorake
o morphing - jedna slika se preobražava u drugu

4.5 Video
 video - kao film sačinjen od niza kadrova neznatno različitih slika koje
kao i kod animacije brzo prikazane u nizu stvaraju dojam pokreta
 najveći zahtjevi za dodatnim hardverom za ubrzavanje (videokartice,
kartice za video kompresiju) i memorijom za skladištenje

12
 5. ZAKLJUČAK

Slika 15. Multimedija

Život savremenog čovjeka je danas nezamisliv bez multimedijalne komunikacije.

"Multimedija se definise kao sadržaj ili uključivanje upotrebe nekoliko medija."
(Definiciju je dao Robert Akscyn 1988.) "Multimedija je tijesna integracija teksta, zvuka,
svih oblika slike i upravljačkih programa unutar jedne digitalne informacijske okoline."
"Multimedija je isprepletena kombinacija teksta, grafičke umjetnosti, zvuka, animacije i
video elemenata."
"Multimedija se odnosi na područje koje sadrži upotrebu miješanih materijala
(medija), ali se i koristi kao skraćenica pojma interaktivna multimedija."

Veoma važan segment današnjice jeste multimedija kao i njen prenos. Savremeni
čovjek je dio multimedije jer je koristi svakodnevno u komunikaciji ali i u druge svrhe.
Multimedijalne komunikacije su se danas toliko razvile da su dostupne bukvalno svakom
stanovniku na svijetu.

13
 6. LITERATURA

1. Primena računara; prof. dr Stanoje D. Cvetković

prof. Dejan B. Ilić
 3 D Grafika i animacija, knjiga, “Univerzitet Singidunum” – Beograd, autori
Dragan Cvetković i Zona Kostić.
 J. Vince – 3D Computer Animation, Addison-Wesley Publishers 1992.
 3 ds Max Biblija

 S. Thickoo, N.G., 3 ds Max 2008, Mikroknjiga, Beograd, 2009.

 T. Boardman, 3ds Max 8 kroz primere, Mikroknjiga, Beograd, 2006.
 J. McFarland, J. Simon, 3DS MAX 8, Kompjuter biblioteka, Čačak, 2008.

2. Internet adrese:
- www.infosys3.elfak.ni.ac.rs
- www.sites.google.com
- www.wikipedia.org
- www.multimedija.com
-www.multimedijanadaljinu.com

14