You are on page 1of 5

LEADERSHIP

KRISTIAN HRUAITU

Lalrinawma Sailo

Thuhma: Hruaitu nihna dinhmun hi dinhmun pawimawh tak leh mawhphurhna lian tak a ni a. Kohhran
leh pawl hrang hrang chak leh chak lohte, nun leh nun loh te, hmasawn leh sawn loh te hi pawl hruaitu
kutah a innghat thui leh a ni. Hruaitu chak leh chak lo ah te, an that leh that loh ah te pawl hmalam hun
leh kalzel dan tur hi thui tak a in nghat a ni. Hruaitu nihna dinhmun hi thil chakawm leh ropui tak anga a
lan lai hian a huphurhawm a, hruaitu tha leh thiam nih pawh a har viau reng a ni. A bikin kohhran leh
tlawmngai pawl ah te phei chuan thiam bik vang emaw, that bik vang emaw, mahni in tling leh tha ni a
inhriat avanga hruaitu nihna dinhmun hi chelh a ni lem lo a, in hnawna, inbel chawp te, in nawr luiha
mawhphurhna inpek te a nih thin avangin hruaitu nih hi a huphurhawm zual a, a zamawm zual thin.
Chutih lai chuan member tam zawkte’n hruaitu tlaka an ngaih leh an thlanchhuah a nih thin avangin
chona lian tak a ni a, miin an rinna ang ngeia mawhphurhna hlenchhuah tum hi mi puitling zia a ni a,
chutianga midangte hruai thei tura kan inzir hi kan tih makmawh a ni a, he paper ah pawh hian hruaitu
nihna dinhmun kan zir ho dawn a, a bikin Christian Hruiatu tihtur leh tihloh tur te zirho a ngaihtuah ho
kan tum dawn a ni.

1. Hruaitu (Leader) awmzia: Hruaitu tih hi hrilhfiah dan leh hriatthiam dan hrang hrang a awm thei a,
hruaitu a nihna pawl dinhmun leh thiltum a zir pawhin kawng hrang hrangin a sawifiah theih awm e.
Lord Montgomery chuan, “Hruaitu dinhmun chu thil tum thuhmun neia mi dangte hruai tura duhna leh
theihna nei, miin an rin ngam hi an ni,”[1] a ti a. Dr. John R. Mott erawh chuan, “Hruaitu chu a ngaihna
hria/a kawng hria, midang kal khalh thei, a hnung zui tura midangte pawt kal thei te hi an ni,”[2] a ti
thung. Hruaitu dinhmun hi pawlah chuan a pawimawh hle a, pawl chak leh chak loh te, hma a sawn leh
sawn lohte hi hruaitu that leh that lohah a innghat nasa hle a, Napolean a phei chuan, “Sipai thalo a awm
theih loha hruaitu thalo erawh a awm theih,” a ti a hial a ni.[3] Member te activities that leh that loh
pawh hi hruaitute ah nasa takin a innghat a ni. Hruaitu tha chuan pawl thil tum tihlawhtling turin
tihluihna tel lovin member te a cho phur a, a tichak thin. Hruaitu chuan tum mumal tak a nei a, a thil tum
tipuitling turin a thil tum chu midangte a hrilh hriaiin a kaihruai thin.

2. Hruaitu chi hrang hrangte: Hruaitu hi chi hrang hrang an awm a, pawl kalphung leh pawlin a
mamawh dan zirin engtin nge pawl kan hruai ang tih kan in en fo a pawimawh hle mai. Sumdawng pawl
(Business Company) ah te chuan Manager (Hruaitu) chu midangte rawn buai lova mahnia rang taka
thuthlukna siam zung zung thei an that viau laiin Kohhran leh FOD a hruaitu chu midangte zai ngaia kal
thiam an nih a ngai hle thung a ni. Hruaitu chi hrang hrang hi sawi dan tam tak a awm a, hlawm lian
deuhin kawng thumin a khaikhawm theih awm e.

2.1 Autocratic Leader: Autocratic Leader an tih te hi chuan thuneihna leh thuthlukna an pumhmawm a,
midangte rawn lovin an duhdan leh ngaihdan in thuthlukna an siam zung zung thin. Member-te zai ngaiin
an kal lova, an tihtur leh tih loh tur an hrilh a, mawhphurhna zawng zawng pawh anmahnin an koah an
nghat mai thin a ni.[4]

2.2 Democratic Leader: Democratic Leader te hi chu a tawpa thuthlukna siamtu nihmahsela member te
thu leh hla an ngaichang a, ngaihdan hrang hrang lakhawmin chung atang chuan thuthlukna an siam
thin. Hetiang ang hruaitu hnuaiah hian member te an intat luk thukin thahnemngaihna lian tak an nei
thin.[5] Member-te zai ngaia kal thin hruaitute hi Participative Leader tiin an sawi bawk thin a, member-
te nen inpawhna thuk tak an siam a, inrintawkna a awm thin.[6]

2.3 Free-rein Leader: Free-rein leader an tihte chuan thutheihna leh mawhphurhna an tlanchhiat san a,
member te ah an inghat pumhlum thin. Member te’n an duh angin pawl an hruai a, hruaitu chuan a lo
thlir liam mai thin.[7] Hetianga pawl hruai thin tute hi Laissez-faire tiin an sawi bawk thin a, member te’n
thuthlukna siam turin zalenna an nei a, an koah mawhphurhna an nghat tlat thin a ni. Member te zingah
mi thiam leh rawn tlak, thuthlukna dik tak siam thiam an awm chuan pawl tan a that chang a awm ve fo.
[8]

3. Christian Hruaitu: Khawvel lam thila pawl (NGOs, Business Company, Political Party, Sawrkar etc)
hruaitu te leh Kristian Pawl (Kohhran, Para-Church, TKP, BKHP etc) hruaitu dinhmun hi in anna tam tak
awm mahsela Kristian Organization a hruaitu nihna dinhmun hi chu a danglam bik a, Isuan a ziritirte leh
mipui te a hruai thin dan anga mi dangte rawngbawl saktu (Servant Leader) nih a ngai a ni. Robert
Greenleaf, Servant Leadership tih hmangchhuak tu chuan, “Hruaitu ni tur chuan mi dangte
rawngbawlsaktu nih hmasak a ngai a, rawngbawlduhna rilru pu a hruaitu nih a pawimawh hle a ni,” a ti.
[9] Peter Drucker chuan, “Hruaitu tih hian lansarhna te, thuneihna na te, sum leh pai te a kawk lo a,
hruaitu dinhmun chu mawhphurhna lak hi a ni,”[10] tiin a sawi a, a dik viau awm e. Kristian pawl hrang
hranga hruaitu te hian thuneihna leh thiltihtheihna neia inhre chunga member te an hruai chuan mi
dang tan hnawksak an ni fo thin a ni. Khawvel thila hruaitute leh thlarau lam thila hruaitute dinhmun
khaikhin hian a in an lohna chu a chiang awm e.[11]

Khawvela Hruaitu Thalaraua Hruaitu

Amah a in ringtawk Pathian a ring

Mihring a hrechiang Pathian a hre tel

Amahin thuthlukna a siam Pathian duhdan enge ni tih a ngaihtuah thin

A kalkhat A inphahhniam

Kawng a insiam chawp Pathian duhdanin a kal

Mi dangte thunun nuam a ti Pathian leh mihring hmangaihna a nei


Ama kein a ding Pathian-ah a in nghat

Kristian hruaitu chuan mahni inrintawkna mai piah lamah Pathian a rinchhan thin a, mihrhing
leh Pathian a hrechiang a, thuthlukna a siam dawnin Pathian a rawn thin. Midangte palzut mai lovin a
inphahhniamin a inngaitlawm thin a, Pathianin a hruaina zelah a kal thin. Midangte chunga roreltu ni
lovin mihring leh Pathian hmangaihna nen rawng a bawl a, Pathianah a inghat tlat thin a ni.

4. Hruaitu tha ni tura pawimawhte: Hruaitu nihna dinhmun inzir ngai tak leh thiam ngai tak a ni a, a
bikin kohhran leh tlawmngai pawl ang chi ah te chuan mahni in tling leh tha intih vanga hruaitu hna hi
thawh a ni mang lo a, midangin an bel avanga hruaitu dinhmun chang an nih avangin inzir a ngai a,
hruaitu tha tak ni tura inbuatsaih hi kan tih makmawh ani. Hruaitu tha ni tur hian tihtur leh zirtur tam tak
a awm a, a tlangpui kan sawi mai dawn a, mahni pawhin inzir chawp zel a pawimawh hle mai.

4.1 Mahni inthununthei: Midangte hruai tur chuan mahni inthunun theih a ngai. Midangte hruaia
thunun tur chuan mahni an inhneh hmasa phawt thin a ni. Miin ho lam taka hun an khawhral mai mai lai
a hna thawh a ngai a, mi mut laia inzir a ngai a, miin hunawl hnawhkhah nana an infiam mai mai laiin
tawngtaia Pathian lo dawr fo a ngai thin.[12] Taksa leh rilru hrisel tak neih a ngaih avangin zuk leh
hmuam leh ruihtheihthil danga insum tlat mi nih a ngai a, hun vawn dik a ngai a, mahni inthunun thei
tura tan lak a ngai.

4.2 Hmathlir tha neih a ngai: Hruaitu tha leh mi hneh thei ni tur chuan hmathlir fel tak neimi nih a ngai.
Midangte hmuh phakloh hmu thiam te hi hruaitu tha an ni thin. Rinna pawh hi hmalam hun thlir
thiamna atanga neih a ni a, Pathian mite chuan rinna leh beiseinain hmalam an thlir a, chutah chuan
midangte hruai an tum thin.[13] Hmathlir tha nei tur hian ngaihtuahna tam tak zen a ngai a, mi taima nih
a ngai fo thin.

4.3 Mi fing nih a ngai: Finna kan tih hi hriatna satliah aia ril a ni. Finna kan tih chuan hriatna (knowledge)
hman thiam te, rorelna hman thiam te, ngaihtuahna hmanthiam te, thuneihna hmanthiam te a kawk a,
chung thil hrang hrang hman kawp thaim chu finna a ni.[14]

4.4 Thuthlukna siamthiam: Hruaitu tha chhinchhiahna pawimawh tak chu thuthlukna felfai tak siam
thiam hi an ni.[15] Thuthlukna siam dawn hian mahni mimal ngaihdana tha ber emaw, mahni duhsak
zawnga tan tha tur ringawta tuthlukna siam a awm thei a, fimkhur a ngai hle. A hnu lehah mawhphurhna
lak ngam loh vanga thuthlukna mumal siam ngamlo hruaitu an awm thei bawk. Pathian leh midangte
rawn chunga thuthlukna felfai tak siam hi hruaitu mawhphurhna lian tak a ni.

4.5 Huaisen a ngai: Huaisenna chuan hun harsa leh khirh a lo thlenin thlamuang takin min hmachhawn
tir thin.[16] Hruaitu tha ni tur chuan tak leh rilru huaisen tak neih a ngai fo thin a ni. Harsatna leh buaina
a lo thlengin hmachhawn ngam a ngai a, hmalakna tur huphurhawm tak a lo awma tlanchhe mai thin tan
chuan hruaitu tha a nih theih loh. Pathian ring chunga hmalam tihtur awmte huai taka ti ngam, member
te hmachhawnpui ngam te hi hruaitu tha an ni thin.
4.6 Ingaihtlawmna: Lansarh tumna aia mahni inphatna leh inphahniamna hi Isua’n hruaitu a sawifiah
dan a ni.[17] Kristian hruaitu chu ingaitlawm thin, midangte rawngbawlsaktu leh a tul huna tlawm thei
nih a ngai. Isuan a ziritirte ke a silsak ang khan inphahniam chunga rawngbawl hi Kristian hruaitu tihtur a
ni.

4.7 Mi hlimthei: Hruaitu tha ni tur chuan hlim taka hun hmangthei, midangte nena nui thei nih a
pawimawh. Hlim taka memberte dawnsawn thiam angai a, nelawm taka awm thiam a pawimawh hle
mai. Chutih rual chuan hlimna leh fiamthu ah te hian chintawk nei a in control thiam erawh a ngai hle
thung.[18] Fiamthu thianghlim nena hlim taka member te hun hmanpui hian rilru hahnate, hun harsa leh
khirh tawh changte’n min chhawk thin a ni.

4.8 Dawhtheihna: A hmathlir leh thiltum te tih hlawhtling turin hruaitu chuan dawhtheihna thuk tak a
neih a ngai.[19] A chang chuan sawiselna leh dodalna te a tawk thin a, hun harsa leh khirh tak a
hmachhawn chang a awm thin bawk. Chung hun pal tlang tur chuan dawhtheihna neih a ngai a, a
thiltum ah hlawhchham mahsela dawhthei taka a tihzawm hram hram chuan hlawhtlinna a hmu leh nge
nge thin.

4.9 Thian siam thiam: Hruaitu tha ni tur chuan midangte theihna hmanthiam a lakchhuah thiam a ngai
a, chutianga ti tur chuan mimalin a rin ngam tura member tu pawh thian a siam thiam a pawimawh hle.
[20] Mahni inla hrang tlata midangte pawh ngam loh nih hi a hlauhawm hle a ni. Mahni chauhih hruaitu
a nih theih loh a, pawl a awm theilo, hruaitu nihna dinhmun hi midangte nena thawh hona atanga awm a
ni a, mi rin ngam leh rintlak, belh ngam ni turin thawhpuite leh memberte thian thaa siam hi hruaitu tha
ni tur thil pawimawh tak a ni.

4.10 Tawngtai mi: Krisitian hruaitu chu tawngtaimi a nih a ngai. Pathian hmaa thingthi ngailo tan
Pathian mite hruai theih a ni lo. Min au la ka chhang ang che titu Pathian auh tam hi Kristian hruaitu tan
tihmakmawh a ni a, Pathian duhdana a mite hruai thei tura Amah biak pawhna tha ber chu tawngtai a ni.

4.11 Inpekna: Kristian pawl hrang hrangah chuan hruaitu dinhmun hi thuneihna a ni lova
rawngbawlna a nih tlat avangin inpekna hi a pawimawh hle. Hruaitu chu Pathian tana mi inpe,
rawngbawltu rilru pu nih a ngai thin.

5. Hruaitu tihturte: Management zirna huangah chuan hnathawh dan bulthut pasarih a awm a, chu
chu POSDCoRB tiin an sawi thin.[21] Hei hi hruaitu tan chuan hriat a thain chak taka pawl hruai nan a
tangkai hle. Hetiang hian tawitein a sawi theih awm e.

5.1 Planning: Hruaitu tha chuan pawl kalphung leh tihtur ruahmannafel tak a nei tur a ni. Tum bik leh
tihtur bik neiloin pawl a kal chak thei lo a, member leh pawl thlenpui tum mumal tak neiin chumi thleng
tur chuan ruahmanna felfai tak siam hi hruaitu mawhphurhna a ni.

5.2 Organizing: Pawlin chakna thahrui a neih chi hrang hrang, member, sum leh pai leh pawl thil neih
(Property) te tangkai taka hmang tura remkhawm thiam leh thawhho tir thiam a pawimawh hle. Pawlin
sum leh pai tam tak nei mahsela active member a ngah lo chuan hma a sawn thei chuang lo. Kan thil
neih hrang hrangte kan remkhawm thiam a, kan tanrual tir thiam hi pawl chakna pawimawh tak a ni.

5.3 Staffing: Member-te theihna sawrchhuah thiam a, an tuina leh thiamna zawnga tangkai taka hman
thiam hi hruaitu mawhphurhna a ni. Member te’n enge an tui zawng, enge an tih theih, enge an thiam te
chik taka zirin pawl chakna hmanrua ah tangkai takin a hman theih. Committee hrang hrang te kan siam
thin a, chungah chuan member-te tuina zawng inhriat saka mawhphurhna inbelthiam a pawimawh hle a
ni.

5.4 Directing: Hruaitu chuan pawl thiltum leh hmathlir te tihlawhtling turin member-te a kaihruaiin a
kawhmuh thin tur a ni a, an thlenna hmun tur diktak kawhhmuh hi hruiatu mawhphurhna a ni.

5.5 Co-ordinating: Hruaitu pui te leh member-te thawhhopui thiama thawhhona boruak tha siam hi
hruaitu tha mawhphurhna a ni. Mahni chauhin pawl a din theihloh a, midangte nen hruikhat vuana
nghet taka kalho thiam a pawimawh hle.

5.6 Reporting: Thawhpuite leh member te nena chanchin inhriat pawh zung zung hi pawl chakna hnar a
ni. Hruaitu tha chuan pawlin a thlen chin leh mimalin a thlen chin chiang takin midang a hrilh hre zung
zung tur a ni a, midang hnathawh dan leh chanhin pawh inhriatsak tawn a pawimawh bawk.

5.7 Budgeting: Pawlin a thil tum thleng turin sum leh pai a mamawh thin a, a hmanralna tur leh suam
lakluhna tur ngaihtuaha ruahmanna fel tak siam hi hruaitu mawhphurhna a ni.

Tlangkawmna: Kristian pawl hrang hranga hruaitu dinhmun chelh hi mihirng lam thlirna atang chuan hna
hahthlak tak a ni a, a chang chuan beidawn rum rum changte pawh a awm thin. A hlawk zawnga thlirin
hlawkna aiin channa a ni a, fakna aiin sawiselna ri a ring fo thin. Amaherawhchu kan lawmman hi
khawvelah ni lovin vanah khawlkhawmin a awm a, Isua Kristaa kan beiseina kan siamthar fo a pawimawh
a, hruaitu dinhmun hi khelh chi a ni lo a, Pathian kohna a ni tih pawm ngam chunga inpekna nen Lalpa
ram tana huai taka ke pen zel turin kan inzir thar a, kan infuih thar fo a pawimawh hle mai. Kan tlin lohna
leh kan fellohna aia chak zawk Pathianin min hruai zel ang tih ring chungin midangte tana entawn tlak
hruaitu nih i tum zel ang u.

You might also like