PRIVATIZACIJA

Prilično dugotrajan i spor proces. Često se odnosi na parcijalnu privatizaciju (država zadržala
značajnu ulogu u privatizovanim preduzećima).

Javljaju se složeni obrasci unakrsnog vlasništva. U Čehoslovačkoj do kraja 1994. više od pola
preduzeća targetiranih za privatizaciju bila su i dalje u dravnom vlasništvu. Akcije manje od 20%
preduzeća ponuđenih u prvoj rundi privatizacije su kompletno prodate.

Reforma vlasništva jasno pokazuje područje ekonomske reforme gde su međudržavne razlike u
strategijama i učincima najistaknutije u političkim i naučnim raspravama, a često su i
preuveličavane.

Privatizacione strategije su bile višestruke u svim zemljama (eksperimentisanje sa različitim

metodama privatizacije).

U Mađarskoj faza privatizacije je uspostavljena usvajanjem čuvenih zakona o kompanijama i

transformaciji (pokrenuta lavina spontanih privatizacija).
To je izazvalo javni protest protiv sumnjivih transakcija.
Uspostavljena je Agencija državnog vlasništva 1990, čime je urađena recentralizacija
privatizacijskog procesa.
1992. je promenjen kurs (reakcija na nezadovoljstvo sporim tempom privatizacije i dominacijom
stranih investitora, država daje subvencionisane kredite)
1995. novi privatizacijski zakon.

Čehoslovačka poznata po programu ’’Vaučerskih privatizacija’’ (1992-1994), ali korišćene su i

druge metode privatizacije (privatizacija malih razmera putem aukcija, određen broj firmi direktno
prodat stranim investitorima, karakteristično odbijanje bilo kakvog preferencijalnog tretmana za
zaposlene).

Slovačka imala skeptičan stav prema masovnoj privatizaciji, preferirala standardne priv. metode.
Stagnirala do 1994.
Nova vlada rešila da ubrza privatizaciju, drugi talas - vaučerska privatizacija.

Bugarska je poslednja koja je sprovela zakon o privatizaciji. 1992. potreba za ubrzanom

privatizacijom. Prvi program baziran na prodaji imovine, od 1994. program masovne privatizacije.

Različite metode privatizacije u različitim zemljama

Čehoslovačka – brza privatizacija preduzeća transferišući aktivu građanima posredstvom vaučera

koji njihovim vlasnicima daju pravo da kupuju državna preduzeća na aukciji (običan građanin
postaje akcionar u privredi). Imovina preneta milionima građana koji su svoje akcije prodavali
investicionim fondovima koji nisu imali kapital da ih razviju, ili su sredstva kontrolisale državne
banke koje nisu nametale čvrsta budžetska ograničenja – slabije performanse rasta
Mađarska – postepena privatizacija prodajom imovine onim subjektima koji će raditi na
poboljšanju performansi kompanije, uz čvrsta budžetska ograničenja kako bi se eliminisali
hronični gubitnici ostavljajući profitabilnim preduzećima da privuku investitore. – pokazala se kao
dobra u restrukturisanju preduzeća

Privatizacija kao značajan izvor državnih prihoda (za vraćanje dugova)