Teorija – Mreže 2

TCP
1. TCP pouzdani prenos
Pouzdani prenos kod TCP-ja predstavlja sofisticiranu kombinaciju GBN-a I SR-a (Uzete najbolje
njihove karakteristike)
1. Pipelined prenos
2. Jedan timer (GBN)
3. Prihvata out of order segmente (SR)
4. U slučaju isticanja TO šalje najstariji segment (SR)
5. Kumulativna potvrda (GBN) – služi za potvrđivanje više segmenata
6. Retransmisije trigerovane TO I prijemom 3 istovjetne potvrde (3 ACK)

(sličica)

TCP ne može da računa na konstantni RTT.

2. TCP RTT i TO

Vrijeme povratnog puta (RTT – Round Trip Time) za neki segment, koji oznacavamo sa
SampleRTT, jeste vrijeme od trenutka slanja segmenta do prijema potvrde tog segmenta.

Specifikacija TCP-ja definiše da se tokom jednog intervala RTT bira jedan segment za koji se
mjeri RTT.Kada se pošalje taj segment, aktivira se mjerač vremena SampleRTT (mjeriti vrijeme
od slanja segmenta do prijema ACK Segment koji se uzima mora imati jednu osobinu, a to je
da se po prvi put šalje.
Mjerenje RTT-a se ne obavlja na transmisijama zato što to sigurno dovodi do greške.
Veličina SampleRTT je veoma promjenljiva veličina tako da nije pogodna za stvarnu procjenu
RTT-a. Za stvarnu procjenu RTT koristi se njena ESTIMIRANA (procijenjena) vrijednost koja se u
RFC-U označava sa EstimatedRTT. Estimirana (procijenjena) vrijednost RTT-a se izračunava po
ovoj formuli. EstimatedRTT = (1- α)*EstimatedRTT + α*SampleRTT
Tipična vrijednost: α = 0.125

3. TCP kontrola protoka

- Funkcija mreže čiji je zadatak da spriječi zagušenje prijemne strane.

- Predajni i prijemni bafer.

- Zagušenje prijemnika se dešava kada dolazni paket zatiče zauzeti prijemni bafer. Zbog
zauzeća bafera taj paket mora biti odbačen. Da ne bi došlo do odbacivanja paketa, koristi
se kontrola protoka.

- Bazirana je na polju zaglavlja TCP segmenta koji se naziva receive window.

- Prijemna strana u RW upisuje slobodan prostor u baferu tako da druga strana ne smije da
pošalje više podataka nego što piše u RW.

- TCP nema konstantan protok. Ws≠const.

- CW – congestion window [B] – predstavlja maksimalnu količinu podataka koju TCP može da
pošalje tokom RTT-a (nije broj paketa nego količina u bajtima).
4. Uspostavljanje TCP konekcije

Mehanizam uspostavljjanja TCP konekcije naziva se “3 way handshake”. Na samom početku

klijent i server se nalaze u stanju LISTEN (stanje kada TCP konekcija nije uspostavljena). Kada
računar zaželi da uspostavi konekciju sa serverom na transportnom nivou kreira se SYN
segment. Karakteristike SYN segmenta su:

 S=1; A=0; payload = empty

SYN segment kreira operativni sistem na zahtjev određene aplikacije

- Server prima segment, analizira ga,

-Ako server prihvata TCP konekciju, on šalje SYNACK segment, koji ima sledeće karakteristike:

 S=1; A=1; Payload=empty

- Zatim se šalje segment:

 S=0; A=1; payload=HTTP poruka GET index.html

- Slanjem ove poruke TCP konekcija je uspostavljena za klijenta, a prijemom te poruke TCP
konekcija je uspostavljena za stranu servera.

5. Raskidanje TCP konekcije

- TCP konekcija traje sve do momenta kada jedna strana zatraži zatvaranje (raskidanje) TCP
konekcije. Zatvaranje može zatražiti i klijent i server. Strana koja traži zatvaranje TCP konekcije
drugoj strani šalje takozvani FIN segment. Kod ovog segmenta, FIN flag je postavljen na 1
(F=1). Strana koja je poslala FIN segment može da prima, ali ne može da šalje segmente.
Kada druga strana dobije FIN segment, ona mora da prihvati raskid TCP konekcije i to
obavlja slanjem odgovarajućeg TCP segmenta. Nakon potvrde prijema FIN segmenta, ona i
dalje može da šalje segmente. Kada druga strana završi sa slanjem, šalje FIN segment i ulazi u
stanje u kome ne može slati segmente. Kada strana koja je inicijalizovala raskid dobije FIN
segment, ona radi 2 stvari: potvrđuje njegov prijem i čeka još izvjesno vrijeme sa zatvaranjem
soketa. Za to vrijeme, svi segmenti koji dođu u soket će biti prihvaćeni. TIme se ostavlja
mogućnost segmentima koji su poslati prije FIN segmenta, a zakasnili su, da budu primljeni.
Što se tiče druge strane (one koja nije inicirala raskid), za nju je konekcija zatorena nakon
potvrde o prijemu poruke FIN.
 Nivo mreže

1. Format IPv4 datagrama

IP datagram se sastoji od zaglavlja i korisnog dijela. Na slici je prikazan IP datagram verzije 4,

a postoji i IP datagram verzije 6. Zaglavlje je varijabilno, minimalna veličina 20B. Varijabilni dio
zaglavlja nalazi se u polju Options.

Polja IPv4 datagrama su:

1. Version – polje veličine 4b, za ovaj datagram ima vrijednost 4(0100),

2. Header length – veličina zaglavlja, veličine 4b; predstavlja veličinu zaglavlja izraženu
u 32-bitnim riječima – ako nema polje Options – 0101 HL, Maksimalna veličina
zaglavlja IPv4 datagrama je 60B (15 32-bitnih riječi); minimalna 20B.
3. Type of service – polje veličine 8b, rijetko se koristi
4. Length – veličina; dužine 16b, predstavlja veličinu datagrama izraženu u bajtima,
maksimalna veličina 65 535 B.
5. 16-bitni identifikator fragmenta
6. 4 flag-a
7. Fragment offset od 12b
8. Time to live – veličine 8b, služi za ograničavanje životnog vijeka paketa na internetu;
inicijalna vrijednost 255 – svaki ruter spusšta za 1. Ruter koji primi datagram čije je
polje time to live = 1, paket mora odbaciti ako taj paket nije za njega. *Na internetu
ne može postojati datagram čiji je time to live jednak 0.
9. Upper layer – 8b, pomoću ovog polja računar identifikuje protokol čiji su podaci u
polju podataka.
10. Internet checksum – implementirana na isti način kao kod UDP-ja i TCP-ja (sabiranje
16-bitnih riječi zaglavlja)
11. Source IP address (Izvorišna IP adresa) – 32b
12. Destionation IP address (Odredišna IP adresa) – 32b
13. Options( if any) -(Opcije). Polje opcija omogućava proširenje IP zaglavlja. Na primjer
“timestamp”, definisanje rute.
14. Data ( Podaci ) – Ovo polje je najvažnije, razlog zbog čega datagram uopšte I
postoji. U većini slučajeva, polje podataka u IP datagramu sadrži segment
transportnog sloja ( TCP ili UDP ) koji bi trebalo isporučiti na odredište.Ali može da
sadrži i druge podatke, kao što su ICMP poruke
2. IP fragmentacija i defragmentacija

Na nivou linka dominiraju sledeće tehnologije:

 Ethernet (maksimalna veličina ethernet frame-a 1522B (22B ethernet zaglavlje)

 WiFi
 WWAN

- Funkcijom fragmentacije se veličina datagrama prilagođava veličini korisnog dijela

ethernet frame-a. Fragmentaciju obavlja ruter.

- Svaki fragmnet jednog datagrama ima isti 16-bitni identifikator.

- Defragmentacija se obavlja isključivo na krajnjim sistemima.Iz rutera je izuzeta

defragmentacija da bi ostao prost i da se ne bi radio ciklus fragmentacije/defragmentacije.

3. IP adresiranje

IP adresa je 32-bitni broj koji se radi lakšeg pamćenja zapisuje u formi 4 decimalna broja
odvojena tačkama.

232 različitih adresa (0.0.0.0 – 255.255.255.255)

- I Konvencija – Svaka IP adresa je podijeljena na 2 dijela: network ID i host ID

- II Konvencija – Adresa koja ima svoj network ID, a čiji je host ID jednak svim nulama naziva
se adresom mreže. Adresa koja ima network ID a svi biti host ID-a su jednaki jedinici naziva se
broadcast adresa. Broadcast adresa služi za slanje paketa svima u mreži.

- III Konvencija – Ove dvije IP adrese se ne smiju i ne mogu dodijeliti interfejsu.

- IV Konvencija – Granicu između network ID-ja i host ID-ja određuje subnet maska. To je
takođe 32-bitni broj koji se može zapisati na 2 načina: X.Y.Z.W i /a. Subnet maska se sastoji od
neprekidnog niza jedinica i neprekidnog niza nula. Neprekidni niz 1 odgovara network ID-ju,
a neprekidni niz 0 odgovara host ID-ju. Granica se određuje kada se utvrdi logicno i.

- Brojevi koje možemo da koristimo u prvom načinu zapisa subnet maske:

255,254,252,248,240,224,192,128,0

- Brojevi koje možemo da koristimo u drugom načinu zapisa: od /1 do /30

- Subnet maska /30 se koristi za adresiranje linkova između rutera.

- IP adrese dijelimo na javne i privatne. Javne se koriste na internetu, a privatne na intranetu

(u privatnoj mreži). Privatne adrese se ne smiju pojaviti na internetu.

4. DHCP (Dynamic host configuration protocol)

DNS server služi za prevođenje imena u IP adrese. Ne moramo da ga imamo, ali korisnicima
daje komfor da ne moraju da pamte IP adrese.

DHCP server omogućava dinamičku dodjelu adresnih informacija neophodnih za

komunikaciju interfejsa.

Informacije koje se mogu dobiti sa DHCP servera:

1. IP adresa
2. Subnet maska
3. IP adresa default gateway-a
4. IP adresa DNS servera (1 ili 2)
 DHCP serveri „upravljaju“ adresnim prostorom mreže. Može ih biti 1 ili više. Nekad su to bili
samostalni uređaji, a danas su integrisani u kućnim mrežama sa ruterom, switchem, access
pointom i sl. Radi se o „plug and play“ uređaju i „plug and play“ servisu.

DHCP server se koristi prilikom inicijalizacije povezivanja interfejsa na mrežu. Host koji želi da se
poveže na mrežu nema nijednu od potrebnih informacija za komunikaciju sa internetom.
Zbog toga on nakon uspostavljanja fizičke veze šalje na interfejs poruku „DHCP discover“.
Poruku pakuje u UDP datagram, destinacioni port je 67, izvorišni port bira računar i to pakuje
u IP datagram.

Tu poruku dobijaju svi interfejsi u mreži, pa samim tim i DHCP serveri. DHCP serveri koji su dobili
poruku „DHCP discover“ odgovaraju sa „DHCP offer“ (ako imaju raspoloživih adresa). Ta
poruka sadrži predlog IP adrese koju host može da koristi i ostale adresne podatke.

Kako u mreži može biti više DHCP servera, host može primiti više „DHCP offer“ poruka. On bira
jedan od servera i šalje mu „DHCP request“ poruku.

Kada DHCP server dobije „DHCP request“, on odgovara „DHCP ACK“ porukom. Kada host
dobije „DHCP ACK“ poruku, može da koristi podatke iz poruke.

- DHCP nudi efikasno korišćenje adresnog prostora tako da je jedan od glavnih „krivaca“
zašto Ipv6 nije ranije implementirana.

-Korisniku daje veliki komfor.

5. NAT (Network address translation)

- NAT je mehanizam koji omogućava ruteru da kompletnu mrežu predstavi globalnom

internetu samo jednom javnom IP adresom.

Motivacija:

- Lokalna mreža koristi samo jednu IP adresu: nema potrebe za dodjelu opsega adresa od
strane ISP (samo jedna IP adresa se koristi za sve uređaje)

- Mogu mijenjati adrese uređaja u lokalnim mrežama bez obavještavanja “ostatka svijeta”
 - Mogu mijenjati ISP bez mijenjanja adresa uređaja u lokalnim mrežama

- Uređaji unutar mreže se eksplicitno ne adresiraju, na vidljiv način “ostatku svijeta” (plus u
smislu zaštite).

Implementacija:

 Svakom odlaznom datagramu se zamjenjuje izvorišna IP adresa i njegov broj porta sa

NAT IP adresom I novim brojem porta. i taj klijent/server kome se šalje datagram će
odgovoriti na NAT IP adresom i njegovim brojem porta kao adresa destinacije.
 Kada dođe datagram sa izvornom IP adresom i brojem porta do rutera, ruter
pamti(upisuje) u tabelu prosleđivanja tu izvorišnu IP adresu i broj porta i NAT IP adresu i
njegov broj porta u vidu prevodilačkog para.
 Kada traženi objekat dođe u vidu datagrama na ruter, zamjenjuje se NAT IP adresa i
broj porta u polje destinacije sa IP adresom i brojem porta koja je tražila taj objekat.

Nedostaci NAT(ili protivljenje NAT-u):

 Ruteri bi trebali da obrađuju pakete samo do 3 nivoa

 Protokol NAT narušava prirodu od kraja do kraja; odnosno, da bi računari trebali
neposredno da komuniciraju, a ne da usputni čvorovi mijenjaju IP adrese I brojeve
portova.
 Brojevi portova su namijenjeni za adresiranje procesa, a ne za adresiranje računara.

*NAT ruter mijenja izvorišnu adresu, time to live i internet checksum.

6. IPv6

Inicijalna motivacija za razvoj IPv6 bio je nedovoljan IP adresni prostor verzije 4. IETF je, imajući
u vidu značaj IP protokola, odlučio da napravi dodatne korekcije. Te korekcije se odnose na:

- Bolju podršku QoS-u

- Izbacivanje nepotrebnih funkcija

- Preciziranje nekih funkcija

U suštini IPv6 ne predstavlja evoluciju IPv4 nego potpuno novo rješenje i potpuno
nekompatibilan protokol IPv4.

IPv6 format datagrama ima fiksnu dužinu zaglavlja od 40B (128 bit) i nije dozvoljena
fragmentacija
  Verzija. Polje ima 4 bita sadrži broj IP adrese. Jasno je da IPv6 u ovom polju sadrži broj
6.
 Pri (priority) identifikuje prioritet između datagrama u toku.
 Oznaka toka (20-bitno polje) se koristi za identifikaciju datagrama u istom toku.
 Dužina korisnih podataka(16-bit) ukazuje na dužinu u bajtovima paketa koji se prenosi
ne računajući 40B-nog zaglavlja stalne dužine.
 Sledeće zaglavlje(Next hdr). Ovo polje ukazuje na protokol (npr. TCP ili UDP) kome će
se isporučiti sadržaj ovog datagrama.
 Ograničenje broja skokova(Hop limit). Sadržaj ovog polja umanjuje se za jedan, na
svakom ruteru koji proslijedi datagram. Kada dođe do 0, datagram se odbacuje.
 Adrese izvora i odredišta. Polja su 128-bitna. IPv6 adrese imaju heksadecimalni format;
8 grupa po 4 heksadecimalne cifre, svaka grupa ima 16b.
 Podaci(Data). U ovo polje se stavljaju korisni podaci. Kada datagram stigne na svoje
odredište, korisni podaci se iz IP datagrama predaju protokolu, navedenom u polje
next hdr.

Polja koja su postojala u datagram IPv4 a ne postoje u IPv6:

 Fragmentacija/ponovno sastavljanje. IPv6 ne dozvoljava fragmentaciju u usputnim

ruterima. Ruter koji primi IPv6 datagram koji je previše velik za prosleđivanje izlaznim
linkom, jednostavno se odbacuje i pošiljaocu vraća ICMP poruku: “Packet Too Big”.
 Kontrolni zbir zaglavlja.
 Opcije

7. Na primjeru mreže ilustruj funkcionisanje Dijkstra algoritma

Dijkstra algoritam pripada link state algoritmima – najčešće se primjenjuje u praksi. - C(x,y) -
predstavlja težinski faktor linka koji povezuje čvorišta x i y.

- D(A) – vrijednost težinskog faktora trenutno odabranog puta od posmatranog rutera do

nekog rutera A.

- P(A) – predstavlja otnaku narednog čvorišta na putu do čvorišta A koje je susjed A.

- N' – predstavlja skup rutera do kojih su pronadjene rute.

Dijkstra algoritam je iterativan algoritam koji završava svoj rad u trenutku kada su svi ruteri u
skupu N' (pronađene su sve rute). Dijkstra algoritam se sastoji iz 2 dijela:

1. Inicijalizacija

2. Petlja

Dijkstra se aktivira uvijek u slučaju promjena.

*Ako se pojavi prsten, postoji greška i ako neki ruter nije dio stabla postoji greška.

Linkovi koji nisu odabrani nazivaju se redudantni ili rezervni.

 8. Na primjeru mreže ilustrovati Belman Ford algoritam

Najpoznatiji distance vector algoritam je Bellman-Ford zasnovan na Bellman-Ford jednačini

(dinamičko programiranje). Svaki od rutera posjeduje svoj distance vektor. Distance vektori se
sastoje od težinskih faktora putanja ili puteva do odgovarajućih rutera. Cilj Bellman-Fordovog
algoritma je da ovi parametri d budu minimalni. Bellman-Fordov algoritam je iterativni
algoritam koji se izvršava na svakom ruteru na asinhroni način – ruteri nisu sinhronizovani, ne
postoji koordinacija između njih.

Bellman-Fordov algoritam pretpostavlja da svaki ruter kad izračuna distance vektor treba da
ga pošalje svojim susjedima. Kada pristignu distance vektori, ruter je obavezan da na osnovu
svojih susjeda provjeri postoji li bolja ruta.

9. OSPF (intra AS rutiranje)

OSPF je javni protokol čiji je RFC definisan od strane IEETF-a ili IDTF-a. On koristi LS algoritam
(Dijkstra). Ruteri posjeduju kompletnu sliku o mreži i na bazi te slike proučavaju rutu. Informacije
o mreži se prenose na svakih 30 minuta. Ne koristi ni TCP ni UDP, već informacije upisuje direktno
u IP paket. Ima ugrađene napredne mehanizme za multicast, sigurnost i za pronalaženje više
ruta između i izvora i destinacije. OSPF nudi dodatnu fleksibilnost u vidu posebnih metrika za
različite klase saobraćaja.

OSPF se danas intenzivno koristi u složenim kompanijskim mrežama, dok se u mrežama telekom
operatora više koristi IS-IS.

Hijerarhijski OSPF:
 OSPF omogućava hijerarhijsku organizaciju mreže autonomnog sistema. Ta organizacija
podrazumijeva da je mreža autonomnog sistema podijeljena na 2 nivoa:

- Nivo oblasti

- Nivo okosnice

Može se primijetiti da u OSPF mreži postoje 4 vrste rutera:

1. oblasni ruteri – obavljaju rutiranje unutar oblasti. Osim ostalih oblasnih rutera oni „vide“ još
samo granične oblasne rutere

2. oblasni gateway (granični oblasni ruteri) – učestvuju u rutiranju oblasti i u rutiranju na

okosnici. Za njih su to 2 odvojena procesa pri čemu se informacije dobijene u jednom procesu
koriste za drugi proces i obratno

3. ruteri okosnice – učestvuju isključivo u pronalaženju ruta između rutera okosnice

4. granični ruteri – imaju zadatak da sve pronađene rute unutar oskonice i oblasti agregira

10. BGP (inter AS rutiranje)

Ovaj protokol je standard (nema konkurenciju) u oblasti rutiranja između autonomnih sistema
i on je javan protokol definisan od strane IETF-a. Podržava besklasno adresiranje i agregaciju
ruta. Osim primjene na internetu može se primijeniti i u kompanijskim mrežama u slučaju da
OSPF nije dovoljno efikasan ili ako je kompanijska mreža povezana na više ISP-a. BGP je
zasnovan na TCP protokolu, odnosno na TCP sesijama koje se uspostavljaju među ruterima.
BGP svakom ruteru nudi 3 stvari:

1. dobijanje ruta od susjednih autonomnih sistema

2. prosleđivanje ove informacije o dostižnosti, odnosno rute, do svih rutera autonomnog

sistema

3. utvrđivanje dobrih ruta na osnovu dobijenih informacija o dostižnosti i administrativne

politike.

BGP je baziran na dvije vrste TCP konekcije. To su interne TCP konekcije koje se uspostavljaju
između rutera istog autonomnog sistema i eksterni BGP TCP tokovi koji se uspostavljaju između
gateway rutera.

„ruta“ = prefiks + atributi

Prefiks – adresa mreže

Atributi - *AS-PATH (predstavlja niz autonomnih sistema preko kojih je prefiks dostižan)

*NEXT-HOP (predstavlja ruter unutar autonomnog sistema do kojeg se može

doseći susjedni autonomni sistem preko kojeg ide ruta)

BGP ima 4 kriterijuma za izbor rute:

1. odluka administrativne politike (utvrđuje koje su dozvoljene, a koje zabranjene)

2. one rute koje su dozvoljene ulaze u drugi kriterijum koji bira najkraći AS-PATH
3. biramo onu rutu koja nam je bliža u autonomnom sistemu
4. dodatni kriterijumi
 BGP poruke:

- BGP funkcioniše uspostavljanjem TCP konekcija preko rutera. Preko tih TCP konekcija se
prenose BGP poruke. Treba obratiti pažnju na sledeće poruke:

1. poruka OPEN koja služi za otvaranje konekcije i identifikaciju pošiljaoca

2. poruka UPDATE kojom se oglašava nova ruta ili se briše stara

3. poruka KEEP ALIVE koja održava TCP konekciju otvorenom u odsustvu UPDATE-a, a koristi se
i kao potvrda za zahtjev OPEN

4. poruka NOTIFICATION koja služi za izvještavanje o greškama u poslatim porukama, a koristi

se i kao poruka za raskidanje konekcije

BGP politika rutiranja:

- Tri servis provajdera i tri korisničke mreže

- Karakteristična mreža x koja je povezana na 2 ISP-ja (dual-homed) - x ne želi da se saobraćaj

rutira od B preko x do C, tako da x neće oglašavati B rutu do C

Pomoću ove BGP politike rutiranja sprečava se tranzitiranje saobraćaja kroz autonomne
sisteme koji nisu veliki Internet servis provajderi.

11. Arhitektura rutera

Ruter je mrežno čvorište koje funkcioniše na trećem nivou. To je uređaj koji obavlja 2 važne
funkcije:

1. Rutiranje – pronalaženje puta kroz jednu ili više mreža preko jednog ili više rutera.

2. Prosleđivanje – prenos paketa sa ulaza na izlaz rutera. Za ruter se kaže da je uređaj mrežnog
nivoa zato što odluku o prosleđivanju donosi na osnovu adrese mrežnog nivoa (IP adresa).

Ruter je implementiran do trećeg nivoa.

Ruter ima modularnu strukturu koja se sastoji od 4 modula:

1. Ulazni portovi

2. Izlazni portovi

3. Komutacioni uređaj

4. Procesor rutiranja
U logičkom smislu ruter je uređaj koji se sastoji iz 3 ravni:

1. Ravan podataka – Zadužena za prenos podataka (paketa) sa ulaza na izlaz. U ovu ravan
spadaju ulazno-izlazni portovi i komutacioni uređaj. Važan dio je i baza podataka – tabela
prosleđivanja. Kod današnjih rutera svaki ulazni port ima svoju tabelu proskeđivanja.

2. Kontrolna ravan – čini je procesor rutiranja. On izvršava algoritme rutiranja, kreira tabele
prosleđivanja koje prosleđuje svakom ulaznom portu.

3. Ravan upravljanja – implementirana je u softverskom alatu koji predstavlja interfejs čovjeka

i rutera. Pomoću njega admin konfiguriše ruter, administrira ruter i prikuplja statistike. Primjer
takvog softvera je cisco.

Ulazni portovi rutera imaju sledeće funkcije:

1. terminacija linije koja obuhvata prijem signala i njegovu konverziju u bite

2. funkcije nivoa linka su zadužene za konverziju bita u frejm, analizu zaglavlja frejma,
izvršavanje funkcija nivoa linka, „izvlačenje“ IP datagrama za dalju obradu

3. funkcije nivoa mreže obuhvataju doradu zaglavlja IP datagrama (detekcija greške,

fragmentacija, ažuriranje time to live polja...).

Nakon obrade na nivou mreže obavlja se lookup IP adresa, odnosno pretraživanje iz tabela
prosleđivanja i traži se najduži prefiks koji odgovara destinacionoj adresi IP datagrama. Ukoliko
se taj prefiks ne pronađe, datagram se odbacuje i ruter o tome ICMP porukom obavještava
izvorišni host. Ukoliko se pronađe mrežni prefiks, datagram se segmentira u pakete – ćelije fiksne
dužine (64B) kojima se dodjeljuje posebni tag pomoću koga se kroz komutacioni uređaj
pronalazi put do željenog izlaza. Prije predaje ćelija komutacionom uređaju, one se smještaju
u bafer.

Komutacioni uređaj je strukturni blok rutera koji je zadužen za prenos ćelija sa ulaznih na izlazne
portove. Najpoznatija su 3 tipa ovih uređaja:

1. komutacioni uređaj sa zajedničkom memorijom

2. komutacioni uređaj sa zajedničkom magistralom (ćeliju koja se prenosi kroz zajedničku

magistralu vide svi izlazni uređaji, ali je preuzima samo onaj izlaz kome je ona namijenjena)

3. prostorni komutacioni uređaj (ima onoliko ulaznih magistrala koliko ima ulaza, isto važi za
izlazne) – n ulaza i n izlaza – n2 ukrsnih tačaka

Prva generacija rutera: Činili su je računari (CPU, RAM memorija, disk, sistemska magistrala,
mrežni interfejsi). Kod ovih rutera paketi nakon prolaska i obrade na ulaznom portu bi bili
prenošeni preko sistemske magistrale do memorije računara. U memoriji bi ostali do momenta
kada procesor računara odluči da paketi iz memorije treba da budu proslijeđeni na
odgovarajući izlaz. Ovaj dizajn se koristi u niskoperformantnim ruterima ili u istraživačke svrhe.
Osnovni nedostaci su ograničen broj portova i kapaciteti linkova zbog nedovoljne brzine
memorije i CPU-a. Može se pokazati da kod ovog dizajna memorija mora biti makar 2x brža
od ulazno-izlaznih portova. Zbog toga je razvijena druga generacija rutera.

Druga generacija rutera: Bazirana je na komutacionom uređaju sa zajedničkom magistralom.

Kod ovog dizajna memorija je distribuirana po ulaznim i izlaznim portovima. Nedostatak ovog
dizajna je ograničeni kapacitet magistrale koji limitira broj portova rutera. Koriste se za
realizaciju pristupnih i kompanijskih mreža.

Visokoperformantni ruteri: Bazirani su na prostornim komutacionim ruterima, komutacionim

strukturama koji imaju više puteva između skupa ulaza/izlaza.
 Izlazni portovi: (obavljaju suprotne funkcije ulaznim portovima)

1. prihvataju ćelije

2. baferuju ćelije

3. rekonstruišu datagram

4. kreiraju frejm

5. frejm pretvaraju u bite

6. bite pretvaraju u signal

Na portovima, kao i kod rutera, imamo implementirane bafere. Veličine bafera su saglasne
odgovarajućem RFC-u – definiše „rule of thumb“ koji kaže da je veličina bafera jednaka
proizvodu kapaciteta linka i očekivanog vremena obilaska (RTT*C).

Sa stanovišta veličine ovo nije problematično za realizaciju, ali jeste sa stanovišta brzine
memorije. Istraživanja pokazuju da bi proizvođači opreme, s obzirom na to da na internetu
gospodari TCP, mogli drastično da smanje potrebe memorije i time dobiju na potrebnoj brzini.

Nivo linka
1. Ilustruj na konkretnom primjeru funkcionisanje i realizaciju CRC detekcije greške

Na nivou linka obavlja se robustan mehanizam za detekciju i korekciju greške koji je mnogo
bolji od internet checksum-a. Datagramu se dodaje zaglavlje, a onda se iza zaglavlja (na kraju
frejma) dodaje CRC polje. Korišćenjem polinomijalne analize po modulu 2 određuju se biti CRC
polja.

Taj polinom se dijeli sa specijalno odabranim polinomom koji se naziva generišući polinom.

U CRC polje upisuju se biti koji odgovaraju polinomu ostatka koji se dobija dijeljenjem
“informacionog” polinoma i generišućeg polinoma. Na prijemnoj strani dijeli se polinom koji
odgovara kompletnom frejmu (zaglavlje, datagram, CRC polje). Ukoliko je rezultat dijeljenja
nula (nema ostatka), smatra se da nije došlo do greške, a ukoliko je različito od nule, greška je
detektovana. Ako uporedimo detekciju greške kod nivoa mreže i nivoa linka, primijetićemo
da se na nivou linka greška ispituje na svim bitima frejma, dok se na nivou mreže detekcija
obavlja na zaglavlju. CRC mehanizam je mnogo pouzdaniji, tako da, recimo kod etherneta,
mogu se detektovati sve greške čija je dužina manja od 32b. Ovaj mehanizam se koristi na
nivou linka zbog toga što se lako može implementirati u hardver (pomjerački registri).

Mnogo komplikovanije, mnogo robusnije, ali i mnogo efikasnije od checksum-a.

2. TDMA

TDMA (time division multiple access - višestruki pristup baziran na vremenu) je primjer MAC
protokola dijeljenja kanala. Kod ovog pristupa vrijeme je podijeljeno na frejmove trajanja 125µs
(ovo nije onaj frejm koji se pominje na nivou linka). Taj frejm od 125µs dijeli se na slotove ili
kanale. Na slici je prikazan frejm koji ima 6 slotova/kanala.

Čvorištima se dodjeljuje jedan od kanala. TDMA se intenzivno koristi u telefoniji, ali ima primjenu
i u optičkoj komunikaciji. TDMA nije dobro rješenje za računarske komunikacije zato što se
kapacitet linka dodjeljuje i onim čvorištima koja nemaju podatke za slanje. U računarskim
mrežama se mnogo više koriste protokoli slučajnog pristupa.
3. Aloha

Protokoli slučajnog pristupa: Čvorištima se kapacitet ne dodjeljuje unaprijed nego kada im je

to potrebno. Međutim, kako se može dogoditi da je medijum za prenos istovremeno potreban
2 ili više čvorišta, MAC protokol mora imati detekciju kolizije i oporavak od kolizije.

Primjeri: ALOHA i CSMA sa svojim varijantama

Slotted Aloha: je MAC protokol višestrukog pristupa kod koga su svi frejmovi iste veličine. Zbog
toga je vrijeme podijeljeno na slotove. Čvorište koje ima frejmove za slanje počinje da šalje na
početku slota. Sva čvorišta su sinhronizovana, odnosno mjere vrijeme na isti način. Ukoliko dva
ili više čvorišta pokušaju slanje u jednom slotu koliziju detektuju sva čvorišta. Posmatrajmo
čvorišta slotted alohe, recimo da nema podatke za slanje, čeka podatke sa nivoa mreže.
Kada podaci stignu, čvorište kreira frejm i čeka početak prvog slota kada počinje da ga šalje.
Ukoliko tokom slanja slota nije detektovana kolizija, smatra se da je prenos bio uspješan, a
ukoliko jeste, zaustavlja se slanje i opet se pokušava u narednom slotu, ali sada sa
vjerovatnoćom p. Prednosti slotted alohe su jednostavnost, potpuna decentralizacija i
mogućnost da jedno aktivno (hiperaktivno) čvorište kontinuiranno šalje punom brzinom.
Nedostaci su sinhronizacija, mogućnost apsolutne detekcije kolizije i niska efikasnost zbog
„slobodnih“ slotova. Efikasnost slotted alohe je negdje oko 30%.

Unslotted Aloha: Problem sinhronizacije se rješava kod unslotted alohe. Stanica može da šalje
frejmove u bilo kom trenutku. Na taj način stanice ne moraju biti sinhronizovane. Kod unslotted
alohe efikasnost je još manja, vjerovatnoća pojave kolizije je 2x veća.

4. CSMA

Osnovni nedostatak alohe je što čvorišta počinju da šalju čim prime podatke bez obzira da li
je kanal slobodan ili ne. To je riješeno primjenom CSMA kod koga čvorište, kada ima podatke
za slanje, provjerava zauzetost kanala. Ako je kanal slobodan, počinje sa slanjem, a ako je
zauzet, odlaže slanje dok se on oslobodi. CSMA je skraćenica za Carrier Sense Multiple Access
(višestruki pristup na bazi detekcije nosioca).

Razmotrimo slučaj magistrale kao medijuma za prenos. Dva čvorišta se nalaze na različitim
krajevima magistrale. Kolizija je moguća i kod CSMA MAC kontrole zbog:

1. propagacionog kašnjenja

2. nemogućnosti detekcije kolizije

Kod bežičnog kanala nemamo sigurnu detekciju kolizije. Zbog toga se u praksi koriste dvije
verzije CSMA:

1. CSMA-CD (kod ethernet-a, Collision Detection)

2. CSMA-CA (WiFi, Collision Avoidance)

5. MAC protokoli uzimanja prava

Kod ovih protokola jedno od čvorišta dobija ekskluzivno pravo da koristi medijum za prenos.
Nakon završetka slanja to ekskluzivno pravo se predaje sledećem čvorištu. Razmotrićemo dva:

1. Polling – Čvorišta se dijele na master i slave čvorišta. Master čvorišta prozivaju jedno po
jedno čvorište dajući mu pravo da koristi medijum za prenos. Nedostaci polling-a su:

 Negativan uticaj na efikasnost prozivanja čvorišta koja nemaju podatke za slanje

 Otkaz mastera znači otkaz cijele mreže

Koristi se u telekomunikaciji, kod WiFi-ja, kod optičke komunikacije (FTTH).

 2. Token – Predstavlja frejm jedinstvenog sadržaja čiji imalac može da šalje podatke. U jednoj
mreži može postojati samo jedan token. Prednost je jednostavnost.

Nedostaci: Token dolazi do onih stanica koje nemaju podatke za slanje što obara
performanse, kašnjenje, nepouzdanost zbog gubitka tokena, problem može da bude da dvije
stanice istovremeno kreiraju token, pa imamo dva tokena – rezultat je kolizija, otkaz mreže.

6. MAC adresiranje

Na nivou linka interfejsima se dodjeljuje fizička ili MAC adresa. Radi se o povorci od 48b koja
se upisuju u ROM mrežne kartice prilikom njene proizvodnje. Svaki interfejs ima MAC adresu
koja je jedinstvena. Sastoji se od 24b koja odgovaraju proizvođaču i ostalih 24b koje
proizvođač dodjeljuje kartici prilikom proizvodnje. Zadatak MAC adrese je da u lokalnoj
računarskoj mreži (mreži čije su granice ruter) svaki interfejs ima jedinstvenu MAC adresu. 48-
bitna MAC adresa se zapisuje u formi 12 heksadecimalnih brojeva (npr. 1A-2F-BB-76-09-AD).

Svaki adapter (interfejs) u mreži ima jedinstvenu MAC adresu. Dodjela MAC adrese nije
hijerarhijska, odnosno za razliku od IP adrese ne oslikava pripadnost interfejsa mreži što
omogućava da se stanica (čvorište) „seli“ iz mreže u mrežu i komunicira.

7. ARP protokol (isti LAN)

- ARP (address resolution protocol)

- Da bi host poslao datagram određenom hostu potrebno je da kreira frejm. U frejm moraju da
se upišu izvorišna MAC adresa (adresa hosta) i odredišna MAC adresa (koja se dobija na
osnovu ARP protokola).

- U lokalnu mrežu host šalje ARP upit koji sadrži rečenicu ,,Who is (IP adresa)''. ARP upit se šalje
svim računarima u mreži preko broadcast MAC adrese (FFFFFFFFFFFF). Host koji sadrži traženu
IP adresu šalje ARP odgovor koji sadrži njegovu MAC adresu. Kada host dobije ARP odgovor,
dobijenu MAC adresu upisuje u ARP tabele. ARP tabela se sastoji od 3 podatka: kolona IP
adresa, kolona MAC adresa i kolona TTL(time to live) polje(govori koliko je taj zapis validan).
Sadržaj ARP tabele računara, switch-a ili rutera možemo dobiti komandom ARP na komandnoj
liniji. Ovakav scenario odgovara slučaju kada su 2 hosta u istoj mreži.

8. ARP protokol (različiti LAN)

Ukoliko se hostovi ne nalaze u istoj mreži, naš uređaj prvo mora da pronađe MAC adresu
interfejsa default gateway-a. Kada frejm dođe do rutera, ruter mora pronaći MAC adresu
destinacionog računara pomoću ARP protokola. Pronađenu MAC adresu upisuje u polje
destinacione MAC adrese frejma. Takođe, u polje izvorišne MAC adrese ruter upisuje MAC
adresu svog interfejsa preko kojeg je povezan na MAC adresu kojoj pripada destinacioni host.

MAC adresa uvijek mora biti iz lokalne mreže. MAC adresa ima lokalni značaj, odnosno ne
mijenja se na nivou lokalne računarske mreže.

ARP je plug and play protokol za koji ne treba posebna konfiguracija i u čije funkcionisanje
korisnik po pravilu nije upućen. On se ne administrira.

9. Ethernet frejm

Osnovne karakteristike ethernet tehnologije su :

1. Topologija zvijezda

2. Ethernet frejm koji je isti za sve ethernet tehnologije i on se ne mijenja.

 Ethernet frejm se sastoji od:

- izvorišna MAC adrese(6B)

- Odredišna MAC adrese(6B)

- Polje TYPE(2B) – ukazuje čiji su podaci upisani u polje podataka (koji protokol - IPv4 0800/IPv6
86DD) *Kada je unutar etherneta implementiran virtuelni LAN i tag protokol IEEE 802.1q, polje
type ima vrijednost 8100 i poslije njega se dodaju 4B vezana za tag.

- Polje podataka

- CRC polje(4B) - provjera greške na prijemu, ako je detektovana greška, frejm se odbacuje.
CRC polje služi za detekciju greške u čitavom ethernet frejmu.

Ethernet frejmu prethodi preambula koja ima 8B. Ona ne predstavlja dio frejma. Preambula
sadrži naizmjeničnu povorku jedinica i nula. Posljednji bit umjesto 0 postavljen je na 1 i
predstavlja kraj preambule. Ona služi za sinhronizaciju asinhronih ethernet interfejsa. Pomoću
preambule prijemni host utvrđuje kada biti počinju i koliko traju, time se sinhronizujući sa
predajnikom.

Iz strukture ethernet frejma možemo da zaključimo sledeće:

1. Nekonektivan

2. Nepouzdan

3. Nema kontrole protoka

4. Nema kontrole zagušenja

5. Ima detekciju greške

6. Multipleksiranje sa nivoa mreže

Njega definišu sljedeće dodatne karakteristike:

1. MAC kontrola pristupa

2. Naponski nivoi signala

3. Fizičke karakteristike medijuma za prenos

Prema tome, možemo reći da je ethernet protokol nivoa linka koji pored funkcija nivoa linka
ima i funkcije fizičkog nivoa. *Ne pokriva koji je konektor (iz fizičkog nivoa).

10. CSMA – CD

Ethernet definiše i odgovarajuću MAC kontrolu. Ethernetova MAC kontrola naziva se CSMA-
CD i primjenjuje se kada se koristi koaksijalni kabal (davna prošlost) i kada su interfejsi
konfigurisani u polu dupleks modu (priča iz davnina). CSMA-CD je zvanično napušten
uvođenjem 10 gigabitnog etherneta.

Analiza CSMA-CD:

1. Adapter čeka podatke sa nivoa mreže

 2. Kreira frejm i osluškuje zauzetost linka (da li je kanal slobodan u trajanju od 96 bita).

3. (Nakon oslobađanja linka) Šalje frejm (od 64B do 1522B)

4. Detektovanje kolizije

Nema kolizije: Ima kolizije:

5. Smatra da je prenos bio uspješan, briše 5'. Zaustavlja slanje, šalje jam signal.
frejm. (ponovo ulazi u prvi korak)
6'. Back-off (i ponovo ulazi u 3. korak)

Back-off mehanizam definiše u kom će trenutku nakon pojave kolizije ethernet adapter
ponovo počinje da šalje.

*Eksponencijalni back-off: Poslije m-te kolizije, adapter bira K na slučajan način iz

opsega{0,1,2,…,2m-1}. Adapter čeka u trajanju K·512 bita

Prva kolizija: izaberi K iz {0,1}; kašnjenje je jednako 0 ili trajanju 512 bita
Poslije druge kolizije: bira K iz {0,1,2,3}…
Poslije deset kolizija, bira K iz {0,1,2,3,4,…,1024}
Nakon 10 kolizija adapter odustaje (smatra se da je mreža zagušena)

11. Ethernet standardi

Familiju ethenet standarda čine:

- Ethernet – 10 base T: Ethernet standard baziran na bakarnoj upredenoj parici kategorije 5

namijenjen za rastojanje do 100m, brzina do 10Mb/s. Podržava poluduplex i fullduplex mod.
Ako je 10 base T prvi poznati ethernet standard, onda je Fast Ethernet prvi najpopularniji
ethernet standard.

- Fast Ethernet – 100 base T ima sledeće karakteristike:

1. brzina 100 Mb/s

2. prenos u osnovnom opsegu
3. bakarna upredena parica katergorije 5 (2 parice za jedan smjer, 2 za drugi)
4. rastojanje 100m
5. topologija zvijezda
6. isti format frejma
7. potpuno kompatibilan sa Ethernet standardom

*Jedan od razloga uspjeha Etherneta je kompatibilnost za prenos unazad.

- Gigabit Ethernet
 - 10 Gigabit Ethernet

1. Brzina 10 Gb/s
2. ista struktura frejma
3. Topologija zvijezda
4. Nema CSMA-CD

Primjenjuje se u lokalnim mrežama, MAN i WAN mrežama. Dominiraju 2 standarda po optičkim

vlaknima:

-10GbaseSR (short range) – multimodno optičko vlakno, rastojanje do 300m.

-10GbaseLR (long range) – monomodno optičko vlakno rastojanja do 10km.

SR i LR služe za međusobno povezivanje switch-eva i za povezivanje servera na switch-eve.

- 40 Gigabit Ethernet i 100 Gigabit Ethernet:

Imaju identični format frejma (minimalna veličina ethernet frejma je zadržana). Imamo
definisane specifikacije u multimodnom optičkom vlaknu, za twisted pair (40Gbase-T) 8.
Generacija, ali imamo i nove vrste kablova, twinax (podsjeća na koaksijalni kabal sa 2 jezgra)
i backplane(podsjeća na kabal koji služi za povezivanje matične ploče i hard diska). I jedan i
drugi služe za povezivanje unutar REC-a

12. Elementi bežične računarske mreže

WiFi - žargonski naziv za IEEE 802.11 koja omogućava jeftinu i efikasnu realizaciju bežične
lokalne računarske mreže. Bežična računarska mreža (bilo LAN, bilo WAN mreža) se sastoji od:

1. bežičnih hostova na kojima se izvršavaju aplikacije i koji koriste bežični link za povezivanje
na internet (pametni telefoni, laptopovi)

2. bazna stanica na koju se povezuju bežični hostovi preko bežičnog linka, a koja je
povezana na mrežnu okosnicu (na ruter). Bazne stanice se na mrežnu okosnicu mogu povezati
bežično (4G), bakarnom upredenom paricom (Ethernet) i optičkim vlaknom (Ethernet ili WiFi).
U WiFi mreži bazna stanica se naziva Access Point.

3. bežični link – prenosni medijum preko kojeg se bežični host povezuje na baznu stanicu.
Obično se dijeli između više bežičnih hostova. Za slučaj WiFi-ja domet mu je 100m, a za slučaj
mobilnih mreža domet je nekoliko kilometara. Bežični linkovi se razlikuju prema korišćenim
frekvencijama, modulacijama, tehnikama kodiranja, brzini prenosa, dometu...

Bežične mreže mogu da rade u dva moda: infrastrukturni i ad hoc mod.

Kod infrastrukturnog moda komunikacija bežičnih hostova se obavlja isključivo preko bazne
stanice. Ukoliko bežični host mijenja svoju poziciju neke bežične mreže nude mogućnosti
automatskog plug and play prelaska hosta sa jedne na drugu baznu stanicu. Ovaj postupak
se naziva handover ili handoff.

Pored infrastrukturnog moda, bežične mreže se mogu kreirati i u ad hoc modu kod kojeg nema
baznih stanica, već čvorišta podatke šalju svojim susjedima očekujući da ih oni dalje prenesu.
U ad hoc modu nema koordinatora, nema upravljačkog uređaja, već se mreža sama
organizuje. Ad hoc mreža se danas dominantno koristi za povezivanje senzorskih uređaja
(Internet of things).

Što se tiče karakteristika bežičnog linka, on se veoma bitno razlikuje od žičnog. Osnovne razlike
su:

1. Slabljenje nivoa signala zavisi od rastojanja i frekvencije. Direktno proporcionalno

frekvenciji i 4. stepenu rastojanja.

2. Na bežičnom radio linku jako je izražena interferencija, odnosno prenos iz drugih opsega
po posmatranom opsegu
 3. Multipath propagacija koja se javlja jer se radio signal može od izvorišne do odredišne
antene prenijeti preko više puteva. Na prijemnoj anteni može se primiti više verzija originalnog
signala čijim se sabiranjem može trajno oštetiti prenesena informacija.

Prema tome, projektovanje, realizacija i održavanje bežičnih linkova je mnogo komplikovanije

od žičnih.

13. IEEE 802.11 standardi

Pored ovih standarda imamo i:

1. IEEE 802.11ac – koristi opseg 5GHz, nudi brzinu do 600Mb/s, baziran je na MIMO tehnologiji,
70m unutar objekta i 250m van objekta

2. IEEE 802.11ad – opseg 60GHz, 6.75Gb/s, prenosna tehnika OFDM, teorijski 60m unutra, 100m
napolju, linija direktne vidljivosti (zbog 60GHz ovi signali ne prolaze kroz zidove)

14. CSMA-CA

- MAC kontrola kod WiFi-ja – kako WiFi koristi bežični radio link, kod njega postoji velika
vjerovatnoća da se neće detektovati kolizija, tako da se kod njih ne koristi CSMA-CD, već
CSMA-CA i RTS-CTS.

Kao i u slučaju etherneta, i CSMA je najbolje objasniti kroz korake:

1. pošiljalac se nalazi u stanju čekanja podatka sa nivoa mreže

2. kada podaci stignu, pošiljalac kreira frejm i počinje sa osluškivanjem

prisustva nosioca na radio linku. Radio link treba da bude slobodan u
trajanju vremena koje se označava sa DIFS (distributed interframe
space) – nekoliko desetina mikrosekundi, što zavisi od standarda. Ako
se tokom vremena DIFS detektuje da je kanal slobodan, frejm se šalje i
čeka se potvrda. Ako se tokom trajanja DIFS detektuje zauzeće kanala,
pošiljalac izračunava back-off timer kojim odbrojava kada će pokušati
sa slanjem. Timer se smanjuje kad god je kanal slobodan. Kad je kanal
 zauzet, timer se zaustavlja. Kada timer istekne, a ako je kanal slobodan, frejm se šalje, a ako
timer istekne, a kanal ponovo postane zauzet, ponovo se izračunava back-off time.

Prijemna strana sa druge strane očekuje frejm. Ako primi ispravni frejm, čeka neko vrijeme SIFS
(short interface space). Kada istekne SIFS, šalje ACK.

15. RTS-CTS

Za razliku od Etherneta, WiFi posjeduje potvrdu. Interesantno je primijetiti da WiFi odbacuje

neispravne frejmove bez slanja bilo kakve potvrde (nakon isteka timera pošiljalac ponovo
šalje). Režim rada WiFi-ja kod kojeg nema kolizije baziran je na RTS-CTS poruci. Mehanizam je
sledeći:

- hostovi koji imaju podatke za slanje šalju male RTS (ready to send) frejmove (ne podatke) AP-
u korišćenjem CSMA-CA. AP prima RTS-ove i šalje CTS (clear to send) frejm kao odgovor. CTS
frejm primaju svi hostovi, ali on je namijenjen samo jednom. Host kome je on namijenjen šalje
frejmove (obično velike) dok ostali čekaju. Na kraju, kad se završi slanje, šalje se ACK.

16. IEEE 802.11 frejm

802.11 frejm je mnogo složeniji od Ethernet frejma i veći je od njega. Umjesto dvije MAC adrese,
on sadrži 4 (izvorišna, odredišna, MAC adresa interfejsa rutera preko kojeg se WiFi mreža veže
na okosnicu, četvrta se primjenjuje u ad hoc modu).

- Imamo korisni dio podataka (payload)

- CRC polje (4B)
- 3 polja dužine 2B:
 frame control (kontrola frejma) - definiše između ostalog i tip frejma, tako da tip
frejma može biti RTS,CTS, ACK i obični data frejm
 duration (polje trajanja) - služi za definisanje trajanja vremena rezervacije kada se
koristi RTS i CTS
 seq control (polje kontrole sekvence) - predstavlja broj frejma koji se koristi prilikom
slanja potvrde

- Treća MAC adresa služi za konverziju WiFi-ja u ethernet i obratno. Pri tome treća adresa WiFi
frejma odgovara destinacionoj adresi ethernet frejma, a odredišna adresa WiFi frejma
odgovara izvorišnoj adresi ethernet frejma.
17. Napredne mogućnosti IEEE 802.11 (mobilnost, adaptacija brzina, power management)

U napredne karakteristike WiFi tehnologije spadaju mobilnost unutar iste mreže, adaptacija
brzina i power management.

Mobilnost unutar iste mreže: Ukoliko se host kreće i usljed tog kretanja se udaljava od bazne
stanice na koju je povezan i približava se drugoj baznoj stanici koja pripada istoj mreži,
migracija uređaja će biti plug and play. Ova mobilnost se ne može mjeriti sa onom u mobilnim
telekomunikacionim sistemima niti po vremenu za koje se obavlja niti po uspješnosti.

Adaptacija brzina: 802.11 omogućava i adaptaciju brzine kojom se prenose podaci uslovima
na radio linku. Svaki radio link se karakteriše zavisnošću bit error rate-a od odnosa signal-šum.
𝑃𝑠
Odnos signal-šum predstavlja 10log – SNR(dB). Što je odnos signal/šum veći, bit error rate
𝑃𝑛
opada. BER=10-7 (1 bit od 107 bita je pogrešno prenesen)

WiFi mijenja modulaciju i spušta radnu tačku na drugu krivu.

Power management: Predstavlja osobinu WiFi tehnologije koja omogućava manje korišćenje
napajanja na strani bežičnog hosta. Ovaj koncept podrazumijeva da host može u periodima
vremena kada nema podatke za slanje preći u sleep mode. Iz tog sleep mode-a se budi kada
ima podatke za slanje, odnosno ako nema podatke za slanje svakih 100ms u trajanju od 250µs
pokušava da uhvati beacon frejm koji šalje access point. Kada primi beacon frame u njemu
traži svoju MAC adresu. Ako je ne nađe nastavlja da spava, a ako je nađe ostaje budan. Power
management je vrlo bitan za čuvanje baterije uređaja.

18. Ethernet switch

Ethernet switch je multiportni uređaj realizovan u ASIC tehnologiji koji funkcioniše do drugog ili
trećeg nivoa.

-L2 switch-evi (drugi nivo) su plug and play uređaji koje ne moramo konfigurisati. Dovoljno je
njihovo paljenje i povezivanje na mrežu.

L2 prihvata frejmove, analizira ih i na bazi destinacione IP adrese određuje interfejs na koji će

proslijediti frejm. Kao što ruter posjeduje tabelu prosleđivanja, tako je posjeduje i switch s tom
razlikom što tu tabelu prosleđivanja switch popunjava sam mehanizmom koji se naziva self-
learning.

Ethernet switch-evi mogu imati razne portove (bakarne parice, optika) i ti portovi mogu imati
različite brzine.

Switch-evi se povezuju u stablo mrežu. Postoje tri nivoa hijerarhije: pristupna mreža (nivo
pristupa), nivo distribucije (složeniji, na ovom nivou se obavlja L3 switching na nivou virtuelnih
LAN-ova), nivo okosnice (core).

Collapsed backbone – najčešća arhitektura ozbiljne lokalne mreže (u instituciji)

19. Self learning osobina switch-a

Ukoliko switch u svojoj tabeli prosleđivanja nema informaciju preko kojeg interfejsa se može
doseći željeni host, on frejm šalje na sve portove osim na onaj s kojeg je došao. Istovremeno,
ako je tabela prosleđivanja prazna, u nju upisuje MAC adresu izvorišnog hosta, svoj interfejs sa
kojeg je primio frejm i vrijeme validnosti zapisa (time to live polje).

Ne mogu da postoje 2 zapisa sa istom MAC adresom jer bi to bila petlja.