UNIVERZITET U ISTOČNOM SARAJEVU 22. februar 2008.

Elektrotehnički fakultet - Lukavica

Odsek: Elektroenergetika
Predmet: Električne instalacije sa osvetljenjem
Napomena. Dozvoljena literatura: JUS N.B2.741, JUS N.B2.743 i JUS N.B2.752. Ispit polažu studenti koji
su predali urađen projekat. Ispit traje 4 (četiri) časa.
PISMENI ISPIT
1. Odrediti sopstvene, međusobne i ukupnu otpornost sistema od tri vertikalna cevasta uzemljivača koji su
raspoređeni u temenima jednakostranog trougla stranice d ( d = L = 3 m ). Uzemljivači su jednakih
dužina l1 ( l1 = L ) i poluprečnika a1 ( a1 = L /100 ). Svaki od uzemljivača se napaja pri vrhu golim
zemljovodnim provodnikom koji je drugim krajem spojen sa glavnim priključkom za uzemljenje.
Zemlja je homogena sredina specifične otpornosti r 1 , r 1 = 150 Wm . Za rešenje zadatka koristiti
koncept o konstantnoj struji oticanja.
2. Duž jedne trase od TS sa pogonskim uzemljivačem otpornosti Rb = 2 W, napajaju se dva trofazna potrošačka
postrojenja, pri čemu je kod PP1, koje se nalazi na rastojanju l1 od TS, primenjen TN-C sistem zaštite, a kod PP2
koje se nalazi na rastojanju l2= 2 l1 od TS, primenjen je TT sistem zaštite preko uzemljivača otpornosti Rz=5 .
Analizirati greške (spoj faznog provodnika sa IPD-ima priključnih mesta) koje se mogu dogoditi ili na 1. ili na 2.
priključnom mestu. Objasniti uticaj kvarova na rad PP-a. Prelazni otpor spoja je Rprel=0 . Za ekvivalentnu
impedansu jedne žile voda raspregnutog sistema dužine l1 se može usvojiti vrednost Z v �Rv = 0.3 W.
3. Dva trofazana uravnotežena potrošačka postrojenja (PP) napajaju se iz iste distributivne mreže čiji je
nominalni napon U f / U L = 230 / 400 V . Dužina EE kabla od sabirnica u TS do prvog PP1, koje je sa
priključnim mestom prolaznog tipa, je 35 m , a od PP1 do priključnog mesta PP2, dužina EE kabla je
60 m . Kablovi su ukopani u rov u zemlju, na dubinu 0.8 m , specifične termičke otpornosti
r tr = 2.5 Km / W i temperature zemlje 20o C . Na početku svakog kabla postavljeni su osigurači sa
topljivim umetkom tipa D. Osigurači treba da obezbede selektivnu zaštitu kablova od struja kratkog
spoja i od preopterećenja. Vršna opterećenja PP-a se javljaju istovremeno i redom su:
PP1 [ S v1 = Pv1 + jQv1 = (16 + j10) kVA] i PP2 [ S v 2 = Pv 2 + jQv 2 = (10 + j8) kVA] .
Ukupan pad napona od TS do PP2 ne sme biti veći od 2%. Izvršiti dimenzionisanje svakog kabla i
potrebnih osigurača za zaštitu. PP-a nemaju elektromotorne prijemnike, a loš faktor snage je posledica
korišćenja svetiljki koje koriste svetlosne izvore na pražnjenje (FC, Hg, Na, metal-halogene). Na
trasama izabrati EE kablove i dati jednopolnu šemu sa svim standardnim oznakama. Kablovi su tipa
PP 00-Y 4xS 0.6/1kV. (Prilozi)
4. Svetiljka je u obliku polusfere poluprečnika r0s ,
r0 s = 20 cm , pri čemu osnova polusfere ne zrači svetlost.
r0 s
Svetiljka je montirana preko tankog cevastog nosača na
plafon na visini h, h = 3 m u odnosu na radnu površinu S
koja se osvetljava. Ako je poznat ukupan svetlosni fluks
svetiljke F 0 = 1000 lm , odrediti:
a) Raspodelu svetlosne jačine I (rˆ) = I ( g) , gde je g L ps(r )

ugao meren u odnosu na w -osu svetiljke; I p s( r )

h > > 2 r0 s
b) Eksitansu i sjajnost svetiljke; r
c) Direktne komponente horizontalne i vertikalne
osvetljenosti u tački P na površini S, P0 P = d . w

d) Ako je površina S idealno difuzna reflektanse r ,

odrediti sjajnost površine S u tački P . P0 P S

Predmetni nastavnik,
Prof.dr Predrag D. Rančić
 Prilog
Srednji podužni parametri niskonaponskih EE kablova:
Najveća aktivna podužna otpornoost pri jednosmernoj struji i Podužna induktivnost trožilnih
Nomi nalni pri temperaturi 20oC nearmiranih kablova sa
poprečni
Cu Al okruglim provodnicima
presek
Jednožilni kabl Višežilni kabl Jednožilni kabl Višežilni kabl PP izolacija XP izolacija
[mm ] 2
[ W/km] [ W/km] [ W/km] [ W/km] [mH/km] [mH/km]
1.5 11.9 12.1 - - 0.341 0.327
2.5 7.14 7.28 - - 0.316 0.304
4 4.47 4.56 7.39 7.54 0.318 0.287
6 2.97 3.03 4.91 5.01 0.296 0.270
10 1.77 1.81 2.94 3.00 0.277 0.254
16 1.12 1.14 1.85 1.89 0.262 0.243
25 0.708 0.722 1.18 1.20 0.252 0.244
35 0.514 0.524 0.859 0.876 0.244 0.231
50 0.379 0.387 0.628 0.641 0.243 0.229
70 0.262 0.268 0.435 0.443 0.235 0.226
95 0.189 0.193 0.313 0.320 0.234 0.221
120 0.150 0.153 0.248 0.253 0.229 0.220
150 0.122 0.124 0.202 0.206 0.230 0.221
185 0.0972 0.0991 0.161 0.164 0.224 0.222
240 0.0740 0.0754 0.122 0.125 0.228 0.220
300 0.0590 0.0601 0.0976 0.100 0.227 0.218

Tabela 2.3.1 Kataloški podaci nekih transformatora visoki/niski napon

Nominalna Prenosni Napon Snaga gubitaka u Snaga gubitaka
Sprega snaga odnos kratkog praznom hodu pri opterećenju
U pv / U sn spoja P [W] ZT RT XT
gph
S N [kVA] [kV/kV] uk [%] D Pk [W] [mW] [mW] [mW]
Dyn5 250 10(20)/0.4 4 650 3250
Dyn5 400 10(20)/0.4 4 930 4600
Dyn5 630 10(20)/0.4 4 1300 6500 10.1587 2.6230 9.8149
Dyn5 1000 10(20)/0.4 6 1750 13500

Moduo impedanse, rezistansa i reaktansa izračunavaju se prema sledećim formulama:

uk U sn2
ZT = ,
100 S N
=T R D

, X T = ZT2 - RT2 .

Izvod iz JUS N.E5.005 Tabela 9, str.14. za topljive umetke osigurača tipa D.

Nazivna (nominalna) Konvencionalna strija ispitivanja Konvencionalno
struja topljivog struja netopljenja struja topljenja vreme ispitivanja
umetka I n 0 [A] I ntop = k1 I n 0 I top = k2 I n 0 [h]
do 4 1.5 I n 0 2.1I n 0 1
preko 4 do 10 1.5 I n 0 1.9 I n 0 1
preko 10 do 25 1.4 I n 0 1.75 I n 0 1
preko 25 do 63 1.3 I n 0 1.6 I n 0 1
preko 63 do 125 1.3 I n 0 1.6 I n 0 2
preko 125 do 200 1.3 I n 0 1.6 I n 0 3

Slika. Tabela selektivnog reagovanja za DIAZED osigurače

Vreme isključenja, ti

Struja kvara, I k
Grafik 1. Karakteristika vreme/struja isključenja DIAZED osigurača klase gL
za 500 V a.c. ili d.c.