Chương 3 : LIÊN KẾT HÓA HỌC

Chủ đề 1: Liên kết ion

A – PHƯƠNG PHÁP
1. Sự hình thành ion, cation, anion:
- Sau khi nguyeân töû nhöôøng hay nhaän
electron thì trôû thaønh phaàn töû mang ñieän
goïi laø ion.
- Sự hình thành ion dương (cation):
+ TQ : M  M  ne
n

+Teân ion (cation) + teân kim loaïi.

Ví duï: Li+ (cation liti), Mg2+ (cation magie) …
- Sự hình thành ion âm (anion):
+ TQ: X  ne  Xn

+ Teân goïi ion aâm theo goác axit:

VD: Cl- anion clo rua. S2- anion sun fua….
( tröø anion oxit O2-).
2. Sự hình thành liên kết ion:
Lieân keát ion laø lieân keát hoaù hoïc hình
thaønh do löïc huùt tónh ñieän giöõa caùc ion
traùi daáu.
Xeùt phaûn öùng giöõa Na vaø Cl2.
Phöông trình hoaù hoïc :
2.1e

2Na + Cl2  2NaCl

Sô ñoà hình thaønh lieân keát:
Na  1e  Na   +
 
Na + Cl-  NaCl
Cl  1e  Cl 
Lieân keát hoaù hoïc hình thaønh do löïc
huùt tónh ñieän giöõa ion Na+ vaø ion Cl- goïi laø
lieân keát ion , taïo thaønh hôïp chaát ion.
B – BÀI TẬP TỰ LUYỆN
1
 * BÀI TẬP TỰ LUẬN.

1) Vieát phöông trình taïo thaønh caùc ion töø caùc

nguyeân töû töông öùng: Fe2+ ; Fe3+ ; K+ ; N3- ; O2- ;
Cl- ; S2- ; Al3+ ; P 3-.
2) Vieát phöông trình phaûn öùng coù söï di chuyeån
electron khi cho:
a) Kali taùc duïng vôùi khí clor.
b) Magie taùc duïng vôùi khí oxy.
c) Natri taùc duïng vôùi löu huyønh.
d) Nhoâm taùc duïng vôùi khí oxy.
e) Canxi taùc duïng vôùi löu huyønh.
f) Magie taùc duïng vôùi khí clor.
3) Cho 5 nguyeân töû : Na; Mg; N; O; Cl.
23
11
24
12
14
7
16
8
35
17

a) Cho bieát soá p; n; e vaø vieát caáu hình electron

cuûa chuùng.
b) Xaùc ñònh vò trí cuûa chuùng trong heä thoáng
tuaàn hoaøn? Neâu tính chaát hoaù hoïc cô baûn.
c) Vieát caáu hình electron cuûa Na +, Mg2+, N3-,
Cl-, O2-.
d) Cho bieát caùch taïo thaønh lieân keát ion trong:
Na2O ; MgO ; NaCl; MgCl2 ; Na3N.
* BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM.
Caâu 1: trong caùc hôïp chaát sau: KF, BaCl2, CH4, H2S
caùc chaát naøo laø hôïp chaát ion
a/ KF b/ KF vaø BaCl2 c/ CH4, H2S d/ H2S
Caâu 2: Vieát coâng thöùc cuûa hôïp chaát ion giöõa
Cl(Z=17) vaø Sr(Z=38)
a/ SrCl b/SrCl3 c/SrCl2 d/Sr2Cl
Caâu 3: so saùnh nhieät ñoä noùng chaûy cuûa NaCl,
MgO vaø Al2O3 (saép xeáp theo thöù töï nhieät ñoä
noùng chaûy taêng daàn)
a/ NaCl<Al2O3<MgO b/NaCl<MgO<Al2O3
c/Al2O3<MgO<NaCl d/MgO<NaCl<Al2O3
2
Caâu 4:Vieát coâng thöùc cuûa hôïp chaát ion AB
bieát soá e cuûa cation baèng soá e cuûa anion vaø
toång soá e cuûa AB laø 20
a/ chæ coù NaF b/ chæ coù MgO
c/NaF vaø MgO d/ chæ coù AlN
Caâu 5: vieát coâng thöùc cuûa hôïp chaát ion M2+X-2
bieát M, vaø X thuoäc 4 chu kì ñaàu cuûa baûng HTTH,
M thuoäc phaân nhoùm chính vaø soá e cuûa nguyeân
töû M baèng 2 laàn soá electron cuûa anion
a/ MgF2 b/CaF2 c/BeH2 d/CaCl2
Caâu 6:vieát coâng thöùc cuûa hôïp chaát ion M2X3
vôùi M vaø X ñeàu thuoäc 4 chu kì ñaàu, X thuoäc
phaân nhoùm VIA cuûa baûng HTTH. Bieát toång soá e
cuûa M2X3 laø 66
a/ F2S3 b/ Sc2S3 c/ Al2O3 d/ B2O3
Caâu 7: vieát caáu hình e cuûa Cu, Cu+, Cu2+ bieát Z
cuûa Cu laø 29( chæ vieát caáu hình cuûa 3d vaø 4s)
a/ 3d94s2, 3d94s1, 3d9 b/ 3d104s1, 3d10, 3d9
c/ 3d84s2, 3d84s1,3d8 d/ 3d104s2, 3d94s1, 3d84s1
Caâu 8: trong caùc hôïp chaát sau: BaF2, MgO,
HCl,H2O hôïp chaát naøo laø hôïp chaát ion?
a/ chæ coù BaF2 b/chæ coù MgO
c/HCl, H2O d/ BaF2 vaø MgO
Caâu 9: vieát coâng thöùc cuûa hôïp chaát ion giöõa
Sc (Z=21) vaø O(Z= 8)
a/ Sc2O5 b/ScO c/ Sc2O3 d/Sc2O
Caâu 10: vieát caáu hình e cuûa Fe, Fe , Fe3+ ( bieát
2+

Fe coù Z=26)
a/ 3d64s2, 3d6, 3d5 b/ 3d64s2, 3d54s1, 3d5

c/ 3d74s1, 3d54s1, 3d5 d/ 3d64s2, 3d64s1, 3d6

Caâu 11: vieát coâng thöùc cuûa hôïp chaát ion M2X3
vôùi M, X thuoäc 3 chu kì ñaàu cuûa baûng HTTH vaø
toång soá e trong M2X3 laø 50
a/ Al2O3 b/ B2O3 c/Al2S3 d/ B2S3

3
Chủ đề 2: LK cộng hóa trị
A – PHƯƠNG PHÁP

1. Liên kết cộng hóa trị :

- Liên kết cộng hóa trị laø lieân keát ñöôïc taïo
neân giöõa hai nguyeân töû baèng moät hay
nhieàu caëp electron chung.
- Lieân keát coäng hoùa trò khoâng phaân
cöïc laø lieân keát coäng hoùa trò maø trong ñoù
caëp electron duøng chung khoâng bò leäch veà
phía nguyeân töû naøo. Vd Cl2, H2
- Lieân keát coäng hoùa trò coù cöïc laø lieân
keát coäng hoùa trò maø caëp electron duøng
chung bò leäch veà phía nguyeân töû coù ñoä
aâm ñieän lôùn hôn. Vd HCl, H2O.
2. Biểu diễn công thức electron, công thức cấu tạo.
- Công thức electron:
+ Mỗi chấm là biểu diễn cho một electron.
+ Để đơn giản ta chỉ biểu diễn các electron tham gia liên kết
( electron góp chung)
- Công thức cấu tạo:
+ Mỗi cặp electron dùng chung trong CT (e) được thay bằng
một gạch nối ( - )
VD :
CTPT CT (e) CTCT
Cl2 Cl Cl
Cl - Cl
CH4 H
H C H
H
H- C -H
H H

4
 C2H4 H
C C
H H
C =C
H
H H H H

C2H2 H C C H H C =C H

NH3 H N H H-N-H
H H

3. Hieäu ñoä aâm ñieän vaø lieân keát hoaù

hoïc.(cheânh leäch caøng lôùn thì phaân töû
caøng phaân cöïc)
HIEÄU ÑOÄ
LOAÏI LIEÂN KEÁT
AÂM ÑIEÄN
0,0 ñeán < khoâng cöïc
0,4
LKCHT
0,4 ñeán < coù cöïc
1,7
� 1,7 Lieân keát ion
B . BÀI TẬP TỰ LUYỆN
* BÀI TẬP TỰ LUẬN:
1) Cho H; C; O; N; S; Cl
1
1
12
6
16
8
14
7
32
16
35
17

a) Vieát caáu hình electron cuûa chuùng.

b) Vieát coâng thöùc caáu taïo vaø coâng thöùc
electron cuûa CH4 ; NH3 ; N2 ; CO2 ; HCl ; H2S ; C2H6 ; C2H4
; C2H2 ; C2H6O. Xaùc ñònh hoaù trò caùc nguyeân toá.
c) Phaân töû naøo coù lieân keát ñôn? lieân keát
ñoâi? lieân keát ba? Lieân keát coäng hoaù trò coù cöïc
vaø khoâng cöïc?
2) X thuoäc chu kyø 3, PNC nhoùm VI. Y thuoäc chu
kyø 1, PNC nhoùm I. Z thuoäc PNC nhoùm VI, coù
toång soá haït laø 24.
a) Haõy xaùc ñònh teân X, Y, Z.
b) Vieát coâng thöùc caáu taïo cuûa XY2, XZ2.
3) Vieát coâng thöùc electron vaø coâng thöùc caáu
taïo cuûa caùc phaân töû sau vaø xaùc ñònh hoùa
trò caùc nguyeân toá trong caùc phaân töû ñoù: N 2O3
; Cl2O ; SO2 ; SO3 ; N2O5 ; HNO2 ; H2CO3 ; Cl2O3 ; HNO3 ;
H3PO4.
5
4) Bieát raèng tính phi kim giaûm daàn theo thöù töï
C, N, O, Cl. Vieát coâng thöùc caáu taïo cuûa caùc
phaân töû sau ñaây vaø xem xeùt phaân töû naøo
coù lieân keát phaân cöïc maïnh nhaát, vì sao? CH4 ;
NH3 ; H2O ; HCl.
5) Döïa vaøo ñoä aâm ñieän caùc nguyeân toá cho
bieát loaïi lieân keát naøo trong caùc chaát sau(ion,
coäng hoùa trò coù cöïc, khoâng cöïc): H 2S, NH3,
CsCl, CaS, H2O, BaF2, Cl2, AlCl3, CaCl2, NaCl, HCl, HBr.
6) Electron cuoái cuøng cuûa nguyeân töû ngto A, B
laàn löôït phaân boá vaøo 3p1 vaø 3p5.
a) Xaùc ñònh CH e, vò trí cuûa A vaø B.
b) Cho bieát lieân keát vaø CT caáu taïo cuûa phaân
töû AB3.
c) Trong töï nhieân toàn taïi h/c A2B6, giaûi thích söï
hình thaønh lk trong phaân töû cuûa h/c naøy.
7) Haõy neâu baûn chaát cuûa caùc daïng lieân keát
trong phaân töû caùc chaát: N2, AgCl, HBr, NH3, H2O2,
NH4NO3 .
(Cho ñoä aâm ñieän cuûa Ag laø 0,9 ; cuûa Cl laø 3)

* BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM:

Câu 1: Chọn câu đúng nhất về liên kết cộng hóa trị .
Liên kết cộn hóa trị là liên kết :
A.giữa các phi kim với nhau.
B.trong đó cặp electron chung bị lệch về một nguyên tử.
C.được hình thành do sự dùng chung electron của 2 nguyên tử
khác nhau.
D.được tạo thành giữa 2 nguyên tử bằng một hay nhiều cặp
electron chung.
Câu 2 : Chọn câu đúng trong các câu sau đây :
A.Trong liên kết cộng hóa trị, cặp electron chung lệch về phía
nguyên tử có độ âm điện nhỏ hơn.
B.Liên kết cộng hóa trị có cực được tạo thành giữa 2 nguyên tử có
hiệu độ âm điện từ 0,4 đến nhỏ hơn 1,7.
6
 C.Liên kết cộng hóa trị không cực được tạo nên từ các nguyên tử
khác hẳn nhau về tính chất hóa học,
D.Hiệu độ âm điện giữa 2 nguyên tử lớn thì phân tử phân cực yếu.
Câu 3: Kiểu liên kết nào được tạo thành giữa 2 nguyên tử bằng một
hay nhiều cặp electron chung ?
A. Liên kết ion . B. Liên kết cộng hóa trị.
C. Liên kết kim loại. D. Liên kết hidro .
Câu 4: Cho các phân tủ : N2 ; SO2 ; H2 ; HBr. Phân tử nào trong các
phân tử trên có liên kết cộng hóa trị không phân cực ?
A. N2 ; SO2 B. H2 ; HBr.
C. SO2 ; HBr. D. H2 ; N2 .
Câu 5: Phát biểu nào sau đây sai khi nói về liên kết trong phân tử
HCl ?
A.Các nguyên tử Hidro và Clo liên kết nhau bằng liên kết cộng
hóa trị đơn.
B.Các electron liên kết bị hút lệch về một phía.
C.Cặp electron chung của hidro và clo nằm giữa 2 nguyên tử.
D.Phân tử HCl là phân tử phân cực.
Câu 6: Phaùt bieåu naøo sau ñaây laø ñuùng:
A.Lieân keát ion laø lieân keát ñöôïc hình thaønh bôûi
löïc huùt tónh ñieän giöõa nguyeân töû kim loaïi
vôùi phi kim
B. Lieân keát coäng hoùa trò laø lieân keát ñöôïc taïo
neân giöõa hai nguyeân töû baèng moät caëp e
chung
C. Lieân keát coäng hoùa trò khoâng cöïc laø kieân
keát giöõa 2 nguyeân töû cuûa caùc nguyeân toá
phi kim
D.Lieân keát coäng hoùa trò phaân cöïc trong ñoù
caëp e chung bò leäch veà phía 1 nguyeân töû.
Câu 7: Phân tử nào sau đây có liên kết cộng hóa trị phân cực mạnh ?
A. H2 B. CH4 C. H2 D. HCl.
Câu 8: Nguyên tử oxi có cấu hình electron là :1s22s22p4. Sau khi tạo
liên kết , nó có cấu hình là :
A. 1s22s22p2 B. 1s22s22p43s2.
C. 1s22s22p6 . D. 1s22s22p63s2.
7
Câu 9: Liên kết cộng hóa trị là :
A.Liên kết giữa các phi kim với nhau .
B.Liên kết trong đó cặp electron chung bị lệch về một nguyên tử.
C.Liên kết được hình thành do sự dùng chung electron của 2
nguyên tử khác nhau .
D.Liên kết được tạo nên giữa 2 nguyên tử bằng những electron
chung .
Câu 10: Chọn câu đúng trong các mệnh đề sau :
A.Trong liên kết cộng hóa trị, cặp electron lệch về phía nguyên tử
có độ âm điện nhỏ hơn.
B.Liên kết cộng hóa trị có cực được tạo thành giữa 2 nguyên tử có
hiệu độ âm điện từ 0,4 đến 1,7.
C.Liên kết cộng hóa trị không cực được tạo nên từ các nguyên tử
khác hẳn nhau về tính chất hóa học.
D.Hiệu độ âm điện của 2 nguyên tử lớn thì phân tử phân cực yếu .
Câu 11: Cho độ âm điện Cs : 0,79 ; Ba : 0,89 ; Cl : 3,16 ; H : 2,2 ;
S : 2,58 ; F : 3,98 : Te : 2,1 để xác định liên kết trong phân tử các
chất sau : H2Te , H2S, CsCl, BaF2 . Chất có liên kết cộng hóa trị
không phân cực là :
A. BaF2. B. CsCl C. H2Te D. H2S.
Câu 12: Cho độ âm điện Cs : 0,79 ; Ba : 0,89 ; H : 2,2 ; Cl : 3,16 ;
S : 2,58 ; N : 3,04 ; O : 3,44 để xét sự phân cực của liên kết trong
phân tử các chất sau : NH3 , H2S, H2O , CsCl .
Chất nào trong các chất trên có liên kết ion ?
A. NH3 B. H2O. C. CsCl. D. H2S.
Câu 13 Trong caùc nhoùm chaát sau ñaây, nhoùm naøo
laø nhöõng hôïp chaát coäng hoùa trò:
A.NaCl, H2O, HCl B. KCl, AgNO3, NaOH
C. H2O, Cl2, SO2 D. CO2, H2SO4,
MgCl2
Câu 14: Cho caùc hôïp chaát: NH3, Na2S,CO2, CaCl2,
MgO, C2H2. Hôïp chaát coù lieân keát coäng hoùa trò
laø:
A. CO2, C2H2, MgO B. NH3.CO2, Na2S
C. NH3 , CO2, C2H2 D. CaCl2, Na2S, MgO

8
Chủ đề 3: Hóa trị và số oxi hóa
A – PHƯƠNG PHÁP
1 . Các xác định hóa trị:
a. Điện hóa trị:
Trong hôïp chaát ion, hoaù trò cuûa moät nguyeân
toá baèng ñieän tích cuûa ion vaø ñöôïc goïi laø
ñieän hoaù trò cuûa nguyeân toá ñoù.
Ví duï Na Cl laø h/c ion : taïo bôûi cation Na+ vaø
anion Cl- , natri coù ñieän hoaù trò laø 1+, clo coù
ñieän hoaù trò laø 1-.
b. Cộng hóa trị:
Trong hôïp chaát coäng hoaù trò, hoaù trò cuûa
moät nguyeân toá ñöôïc xaùc ñònh baèng soá lieân
keát CHT cuûa nguyeân töû nguyeân toá ñoù trong
phaân töû vaø ñöôïc goïi laø coäng hoaù trò cuûa
nguyeân toá ñoù.
VD:
H-N-H
H
H :1, N:3
2. Cách xác định số oxi hóa:
Qui taéc 1: Soá oxi hoaù cuûa nguyeân toá
trong ñôn chaát baèng khoâng.
Ví duï: Soh cuûa caùc nguyeân toá Cu, Zn, O…
trong Cu, Zn, O2… baèng 0.
Qui taéc 2:Trong moät phaân töû, toång soá soá
oxi hoaù cuûa caùc nguyeân toá baèng khoâng.
Ví duï: Tính toång soh caùc nguyeân toá trong NH 3
vaø HNO2 tính soh cuûa N.
Qui taéc 3:
Soá oxi hoaù cuûa caùc ion ñôn nguyeân töû baèng
ñieän tích ion ñoù. Trong ion ña nguyeân töû, toång
soá soá oxi hoaù cuûa caùc nguyeân toá baèng
ñieän tích ion.
Ví du 1: soh cuûa K, Ca, Cl, S trong K +, Ca2+, Cl-, S2-
laàn löôït laø +1, +2, -1, -2.
9
 Qui taéc 4:
Trong haàu heát caùc hôïp chaát, soá oxi hoaù cuûa
hidro baèng +1, tröø moät soá tröôøng hôïp nhö
hiñrua kim loaïi ( NaH, CaH2…)
Soá oxi hoaù cuûa oxi baèng -2 tröø tröôbg hôïp
OF2, poxit ( chaúng haïn H2O2…).

B – BÀI TẬP ÁP DỤNG.

* BÀI TẬP TỰ LUẬN:

1) Cho bieát caùch taïo thaønh lieân keát ion trong:
Na2O ; MgO ; NaCl ; MgCl2 ; Na3N. Xaùc ñònh hoùa trò
cuûa caùc nguyeân toá trong caùc hôïp chaát treân.
2) Vieát coâng thöùc electron vaø coâng thöùc caáu
taïo cuûa caùc phaân töû sau vaø xaùc ñònh hoùa trò
caùc nguyeân toá trong caùc phaân töû ñoù: N 2O3 ;
Cl2O ; SO2 ; SO3 ; N2O5 ; HNO2 ; H2CO3 ; Cl2O3 ; HNO3 ;
H3PO4.
3) Haõy xaùc ñònh soá oxi hoaù cuûa löu huyønh,
clor, mangan trong caùc chaát:
a) H2S, S, H2SO3, SO3, H2SO4, Al2(SO4)3, SO42-, HSO4-.
b) HCl, HClO, NaClO2, KClO3, Cl2O7, ClO4 , Cl2.


c) Mn, MnCl2, MnO2, KMnO4, H2MnO2, MnSO4, Mn2O,

MnO4 .


4) Haõy xaùc ñònh soá oxy hoaù cuûa N trong :

NH3 N2H4 NH4NO4 HNO2 
NH4 .
N2O NO2 N2O3 N2O5 
NO3 .
5) Xaùc ñònh soá oxy hoaù cuûa C trong;
CH4 CO2 CH3OH Na2CO3 Al4C3
CH2O C2H2 HCOOH C2H6O C2H4O2.
6) Tính SOH cuûa Cr trong caùc tröôøng hôïp sau
Cr2O3, K2CrO4, CrO3, K2Cr2O7, Cr2(SO4)4 .
* BAØI TAÄP TRAÉC NGHIEÄM:
1. Số oxi hóa của N trong NH3, HNO2, NO3- lần lượt là:
10
 A. +5, -3, +3
B. -3, +3, +5
C. +3, -3, +5
D. +3, +5, -3

2. Số oxi hóa của Mn trong đơn chất Mn, của Fe trong FeCl 3, của S
trong SO3, của P trong PO43- lần lượt là:
A. 0, +3, +6, +5
B. 0, +3, +5, +6
C. 0, +3, +5 , +4
D. 0, +5, +3, +5

3. Số oxi hóa âm thấp nhất của S trong các hợp chất sẽ là:
A. -1 B. -2 C. -4 D. -6
4. Số oxi hóa dương cao nhất của N trong các hợp chất sẽ là:
A. +1 B. +3 C.+4 D. + 5
5. Trong nhóm các hợp chất nào sau đây, số oxi hóa của N bằng
nhau:
A. NH3, NaNH2, NO2, NO
B. NH3, CH3-NH2, NaNO3, HNO2
C. NaNO3, HNO3, Fe(NO3)3, N2O5
D. KNO2, NO2, C6H5-NO2, NH4NO3

6. Trong nhóm các hợp chất nào sau đây, số oxi hóa của S đều là +6
A. SO2, SO3, H2SO4, K2SO4
B. H2S, H2SO4, NaHSO4, SO3
C. Na2SO3, SO2, MgSO4, H2S
D. SO3, H2SO4, K2SO4, NaHSO4

7. Số oxi hóa của N, Cr, Mn trong các nhóm ion nào sau đây lần lượt
là: +5, +6, +7?
A. NH4+ , CrO42-, MnO42- B. NO2-, CrO2-, MnO42-
C. NO3-, Cr2O72-, MnO4- D. NO3-, CrO42-, MnO42-
8. Số oxi hóa của N trong NxOy là:
A. +2x B.+2y C.+2y/x D. +2x/y
9. Số oxi hóa của các nguyên tử C trong CH 2=CH-COOH lần lượt
là:
A. -2, -1, +3 B. +2, +1, -3
11
C. -2, +1, +4 D. -2, +2, +3.

12