40 Hans Heinrich Eggebrecht Uwagi o metodzie analizy muzycznej Ponitszy tekst stanowi probe preedstawienia Ww skrécie, stad ted jedynie w ogéinych zarysach, podstawowych probleméw analizy murycmej Rzece komplikuje fakt, ze w nowszej literaturze nie ma prawie pozycji, do ktérych taka proba mogiaby sig odwolaé (cupelny brak oméwienia hi- storii analizy muzyeznej), a ponadto stadium, Ww jakim majduja sig obeenie badania muzyczno- caniulilyezne charakteryzujg, ogolnie méwigc, dale- Ko idace rozbiezosci. Niezbetina wydaje sig me- todologia analizy muzycenej, naukowe podbudowa Je} modliwosci, celow i meted, ktéra by -stuzyla rwycigzeniu bezladnego rozdrobnienia i sepa- ratyzmu Heenyeh jednostkowych oméwies anali- tvemych. Z drugiej jednak strony wlainie ts ‘oabiemosé w ujmowaniu probleméw i metod ‘nalizy moze charakteryzowaé obecne polozenie jako stan poszukiwan i prob i — jako stadium ‘ego, co jeszeze nie opanowane — przeciwstawiaé ¥ Arcyxui en w swe} plorwere) wersji anowit tekst wprowadeoigey do. sympozjum © Metodach 1 proslomach anslizy muryeme;", liére odbywalo sie poderas cotysod nlowyeh posleazen 'w letnise semertsze “UMD roku na, tals wersytecie we Fryourgu Brysgowiiekim. Do udelelenis od owieds ne pyeanie: Czy Jest (chee | mote my’) did fanalisa murycona poa Wagiedem eel | melody” preyecynill fg Weuyscy Uczesthiey sympoxjum, Kagay 2 nich proeaste- wa wiasny poled na te sprawe, w oparclu o snalize Kom dretayen utworbw (od XIV do XX wielu), ‘Wypoviedsl Uetestnikow sympocium’ rawieraly rowniet retleut}e edao s2ice sig do tekstu wprowadzajqcego. Zottaly one. UWagled= inne poses autora ‘we mintejnos) eee iebotan Wr intone £ te wersie Uimue zagacnionte tragmentaryession Jake te Iie sostaly Jeszcze opracowane nlektére zaplanovane ror zinty miayka wWokaine — musyka instrumentalta, 9 tow sole hermeneutycznym" analiza — jekose — martes) ‘histrie analizy muryemej messkizowana elegwie ¢ tye, © fle perwala) zaprezentowany punk! widzenin, = Moree) Dedele one TH rotpateywane we: Pes Fake + THM Krabi Amd 15. ho- B sig zasadniczo systematycenemu wogélnieniu. D: chodzi do tego, ze pojecie i preedmiot ,analizy muzycznej, Etére} powstanie historia ‘sq écigle zwiazane 2 historia pojecia i preedmiotu ,muzyki opusowej" i ktéra jest przez nig preformowana, staja sig d2is tak problematyeane, jak tendencja do narzucania calej muzyce charakteru opuso- ‘Wego. Mimo to zostanie tu podjeta pritha naszki cowania systemu analizy muzyezmej — nie tyle Jednak 2 zamiarem rozwiklenia w najwyéscym Stopniu zlodonej problemaryki tej dziedziny wie day, leez w celu ukazenia jej i wyrainego pod- KreSlenia trudnoéci oraz Koniecenoéei przyszle} wnikliwe} refleksji metodologicenej. Dokonajmy zatem Katalogowego przoglgd punktéw widzenia Wydang ostetnic, dotyerqca naszego zagadnienia, Ksigke Diethera ce le Motte Musikatische Analyse (Kasse! 1908) moana traktowss jako prisciwstawienie ‘Wazystlcim tezom prezentowanego th teksta, AbY try- fainte czyteine staly sig Intencie autora, przptoczyiay killa Konkretnyeh previtadow Zbior eytatow (nie zinterpretowanych i bez podania Srédia, 2. 138-16) artykutuje problem ,tormy i tela, podezas ‘gdy wwakazdwii” (s. 17 | nn) odeptaig. bez” Bolrednio besdyskusyinie do problemow ksctaltowa- hia formalnego, Formungsfragen (aby nastepnie w ke tegoriach opisowyeh réwniet bez Zadne] refleksit staé sig. .wskazéwkaml” treiciowymi: ,aktywnose’, uspo- kojenie”, wyr6wnany-spokojny",” ,weburzony” ita), ;Wekazdwhom” tym ‘dokiadnie odgowiada plerwsza Snalize, analiza Contrapunctus Iz Kunst. der Fuge Bacha’” spossb je] preedstawienia polega giownie na zebraniu nite) cpisanyeh spostraaten, ktorych -zesp6t" (Gemetsames) — tak w gdnlesieniu do. hormatywne) (stylistyerne)) podstay (Hintergrund) komposye}i, Jak A do je) charakteru indywidualnego — praynoal’ aa stepulacy wynik: ,zachowanle” srtuld fugi (na poe nie), ,JednoSe” kcinpozyesl, wuklad stopniowy", wy sok! 'stopies dysonansowose”"(na akeentowanych”jed- nostkach miarowych). Ponadio analiza ts wrmierza utwor catkowicie wedtug schematu fugi podawanego(wbrew ywshacowee” nr 6), st sujge takle wyratenia, jak: vnlezwykiy", snledbaty’, afaisrywry", »poprawny”. Nie vostaly ta uwegledaiend Broblemy stylistycane (ap, stilus antiquus) blosration Be (ap. dzielo z péinego okresu), terminologicne (nn, fostrapunit), notacyjne (ap. zapie pastysurowy), Soe Odebylenia" druku “od manuakeypie, a Ww szczegdlnosel dodanie zakodezenia), podobnle yok {ple okteélono ‘celu daieta, Analizie ta] (.-choces byé mote nie da sig tam jul znalesé niczegs’ wigces Bie udaje sig uchwycié ogzystencii deieia’ ponieeas fis wwaglednia ona ant wazystkien Jego wipbleryants Kew (Konstituenten), ani tea ich systemowe) ine. W nauce 0 formach Espunktu zwigsku miedzy jakodeia bramleniar | ity Bosowg (ktGcemu podporzadkowane jest rownled svtt Imlcane i interwalowe prowadzenie glosow kona. Punktulgcych 1 ktdry wylasnia castosowana w Cons Napunetus 1 technikca boddeéw ruchowyeh aecscns Byte slosow! 2a posredaictwem legowanych: dysoneas sow"), nle mowiae juz o isiotne! dia calego cykie soll akorda septymowego zmniejszonego i chromatyi, jek fet onstelacit B—AC—H (ap. takty 17/8) 1 span Doli ezbowes (2, np. takty 7S—T8, glos gérny}, sees Qatkowicle pomijaiae probtemy treiet “Srak’ ee erie! plo ecb Uncerbiniche) a) aaley Bia swole drédio w je} nlenaukowoéel, sroypadaowe, £5, Brak Systema w stawlanie Bes MRO toviate. Analiza muzycana — punkt centralny wepdtezes- nej muzykologii Analiza muzyema znajduje sig w centrum 2a interesowai wspétezesne} muzykologii, o ile je] Praedmiotem jest twérezoss muzyezna (w najszer- szyim tego slowa maczeniu), Ktéra domaga sig od nauki, aby pomata w niej to, ezym jest { co ozna- cz. Wymaga sig bowiem, aby wypowiedzi i sady 2 muzyce, jej (technicenie organizowany, eaysto muzycany, ,estetyezny”) ‘sens i wystepujaca Ww tym sensie tresé wykazaé w samej muayee, w kaédorazowym materiale muzycznym, w tach. nice muzyeanej, w konkretyzacii i indywiduaeji materiaiy i techniki w tkanke muzyezng i je} spe- ytice, jak réwnies we weajemnyeh powlgza: niach migdzy materiatem, technika i indywidua- cla. Sens muzyki zawiera sig w je) strulcturce (Geriige), a je} tresé (Gehalt) — w je} sensi. Kas. ga naukowa wypowied? o muzyeznej konkret Sei (musikeliech Konkvete) must ujmowae sw] przedmiot poprzez jego fakture, Analiza a interpretacja Analiza jest w kaidym ujectu interpretacig, Telli jednak interpretacie rozumiemy specyticnse Jako ujawnienie treéci, sens i tresé boda porectar ae wegledem siebie w takim stosunku jale ana, liza do interpretacji. Tak jak sens muzyki zawie~ ta sig w Je} strukturze, analiza jest odkevotens tego sensu, i tak jak treéé jest polqeaona sso, fem, interpretacja tgezy sig 2 ‘analica, “Ansiica muzyezna w tym écisleiseym, technalngiempes se Zumieniu nie dokonuje artykulaeji polgezenia sone fu i tresel, podezas gdy interpretacia’ (jake nies fotsama 2 ‘aspektem technologicanym) jest xdeea za analize. Skoro muzyka. posiada sens 1 trode, adekwatna do muzyki analiza obejmuje takze in. terpretacig; w centrum wspélezesne) muzykologi naledy Wideieé wiasnle analize musyeona w teen sierszym ujeclu: jako naukowe ujawnienie cones { sre6ei, jednosci analizy w weiszym { interpecte ci w specyticanym zaczenit, Tymezasem Konkreina struktura musyesna nie ery ‘sig ze swolg analiza: sens powinien bye brzekazywalny poprzez bramnienie, a ale dow, Galony analitycanie sqd 0 treici note mu talan pelniej odpowiadaé. Analiza jednak wprowetea sens struktury musyeme} do nauiki (do dowedse 39 aparatu pojeciowego), poszulcujac ‘mastennic ion go tteéci w akcie interpretacii Sluby ons rose. sleniu muzyki (w planie reprodukell { recesch) oraz je] ocenle {0 tyle wlainie muzyka jest avin, zana‘z naula Sckoput snalizy muzycane) tkwi obecnie prae- die ‘wesyothion w iyua, 28 W przcszlogel tose! mee zycane roicily pretensje do prawomocnos! ‘ter analityeznego Wylaénienia sensu musyemnecn podezas gdy dzié analiza sensu muzyeanese ais dachodst z reguty do wyartyiulowania treser Prot blem analizy muzycene} polega dail na antags. izmie czystego znaczania i zawesone) co ameiet technologicanego analizy oraz na bralzu aaukowe. 80 wigela zwiazku migdzy analiza 1 Struktura muzyerna fuwagi o ter ‘ologti *) Predmictem analizy muzyeznej jest str uke tura muzyczna (das muskalische Gefige, a nie Kompozycja (slowo to okrzeplo jako pojecie dopiera na poczatku XVI wieku, podezas gdy sorvezny, chodst mi ale tyle o wyorane tormiay © wigpukione press nie problems.42 rownieé muzyka uprawiana przez Iud § muzyka pusseuropejska moie byf przedmioten: analizy) ‘Ansliza muzyeana jest ,rozbiorem” waivo struktury muzyeznej, rozezlonkowaniem je} _m: wspétceynniki (Konstituenten), Wspéiczyn. niki tesg substancjami (Substonzen), sklad- nikami, 2 ktérych zlotona jest straktura, a w szcz gélnoéci ezeSciami (Teile) albo cztonemi (Gtieder) formalnymi (np. temat. motrw, tit grups takiowa) i prekompozyeyjnymi kom plek- Sami elementéw (np. wspélbrimienie kwinrowo- scktawowe lub akord dominamtowo-septymowy dale; momentami, die Momento (np. ere! cendo Iub berwa déwigku) i fakturami, Sarzarten ltechnila w sensie Scifleiszym, np. nuta pedalows, imitacja lub centrum bramieniowe). Dajace sie ‘wyréinié w konkretnej strukturze substancje, Kto- re jako obiekty i pojecia sq normatywne, zadane (priekazane) i mozliwe do wyabstrahowania (do wyuczenia) na mocy konkretyzacji (Kon- kretion), indywiduacji (individuation) i funkejonalnogei (Funktionalizit), sta sig wspélezynnikami, tzn. substancjami te] wha! nie struktury 2 je} specyfika: staja sie nogn kami sensu (Sinntragern) struktury sen- su (Sinngefiige) Katda substancja jest pod wzgledem sensu i tresei eaymé samoistnym i mote byé przegledzo- na w histori swej normatywnej abstrakeji (np. jako historia taktu, akordu dominantowo-septy. mowego, crescenda lub imitacji). Jako wspéiczyn- nikti substancje definiuja sig jednak w istocie przez swa funkejonalnosé, swoje miejsce i funkeje w strukiurze woglednie przez swoja wspétzaleznosé, swoje wzajemne powiaza- nie; Wiada sig z sobg nie tylko we wlasnym pla- nie, lecz réwnies z jednej strony ex principio w systemie substancji (np. harmonika, melodyka, rytmika, dynamika, ksztaltowanie formalne sa zawsze na sw sposbb wzajemnie systemowo zi- leine — gdy zmienia sig jedna z substancji be- daca norma, ma to wplyw na wszystkie), z dru- giej strony ‘kazdorazowo w konkretyzacji struk- tury muzycznej (ap. okreglone twory metryczne, harmonicane, motywicene i fakturalne warunkuja sig wzajemnie w obrebie konkretne} struktury) Substancje rozpatrywane w izolacji sg zatem zaw- sze caymé mnie} niz jako wspélezynniki struktu- ry, struktura zag jest zawsze czyms wigce} niz tylko suma swoich wspélezynnikéw. Diatego tet analiza modliwa jest tylko sub specie syntezy. W rozbiorze (teoretycznie moiliwym az w nie- skoniezonosé) analiza dociera z reguly tylko do wspélczynnikéw struktury sensu. Czym jest wspélezynnik, mona osadzié tylko sub specie ca- Jofci. Oznacza to réwniet, te dle ansliry ealoié pozostaje zawsze miarodajng norma. We wspéiezyanikach (ozeéciach lub ezionaci Kompleksach elementéw i momentach) konkrety- zuje sig materiel muzyemy (déwigkowy i bramieniowy). Nalezy go 2definiowaé jako (i storyermie dany) system oraz system funke wstgpnie danych elementéw, vorgegebener Ele- mence (np. d2wigk! w skali durowej) i Jako pre- strukturowany kompleks elementow (np. okreslo- akordow). Materiat (jako kompleks ele- mentow) i substancja moga byé zatem identyeme, jesli rozpatrewat je w izolacji. Material i substan- boje. whaezajac w to typy faktur, sq z reguly pre- strukturowane weglednie wstepnie ane: stanowia one (prekompozytorskie, modliwe do wyuczenia) norm Teehnika muzycena w szerszym znacreniu jest systemem fektur muzycenych (technik, w weiszym tego siowa znaczeniu). Za posrednic- twem techniki muzycznej material, substancja i fakvura konkretyzujg sig w strukture muzyezna, Eto w taki sposdb, #¢ Jub u poezatku struktury, technika definiuje material, np. w sensie ,taktu akcentowanego”, ,,harmoniki funkeyjne}", trycenych grup taktowych” itd. Im bardziej ja- kag Kompozycja jest reprezentatywna dla stylu epoki (np. menuet Klasykéw wiedetiskich), tym bezwzgledniej przebiega w planie norm — bez udziatu refleksji kompozytorskie} — definicja ma- teriahi. Poteguige sig jednak w muzyce atonalnej (szozegéinie od Weberna), definicja materia u poczatku struktury (w2glednie jako jej deter- minacja) stanowi proces refleks{i kompozytorskiei ej do wystapienia jako definicja mate- riaku w odniesieniu do jednego tylko utworu, ktéry zatem — jako demontaz stylu epoki, pote- gvjgea sie indywiduacja, kompozycja totalna — jest konkretny jako indywiduacja katdorazowo wlasnego normowania, ‘Technika, definiujgc material, _konstytuuje w formie ‘Konkretyzacji normatywna podstawe (Hintergrund) obowigzujacq dla struktury muzyca- ne}, (Bez norm nie mozna sig obyé rownie? wie- dy, gdy Kompozycja jest totalna,) Diatego tez pre“ zentacja analizy moze byé ezesto dokonana traf- nie w ten sposéb, 2e z poczatku struktury mu- zycmnej wywiedzie je} zasade, ‘Material muzyczny (system prestrukturowanych elementow i kompleksw element6w) oraz system substaneji i faktur sq od siebie generalnie wza- jemnie zaleine: jako system stanowig one total- nosé muzyczng (das musikalische Total), c 1s: pi cs @ by