CHUYÏN ÀÏÌ SÖË 1 (THAÁNG 8/2016)

TÀI LIỆU THAM KHẢO CỦA LIÊN HIỆP CÁC HỘI KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT VIỆT NAM

Baão vïå möi trûúâng

vaâ ÛÁng phoá vúái
biïën àöíi khñ hêåu
AÃnh minh hoåa
 CHUYÏN ÀÏÌ
PHÖÍ BIÏËN KIÏËN THÛÁC
Soá naøy
GOÁ C CHUYÏN GIA

CHÕU TRAÁCH NHIÏÅM XUÊËT BAÃN

Töíng quan vïì möi trûúâng
TS Phan Tuâng Mêåu
vaâ cöng taác baão vïå
Phoá Chuã tõch Liïn hiïåp caác möi trûúâng úã Viïåt Nam .3
Höåi Khoa hoåc & Kyä thuêåt
Viïåt Nam
CÊÌ M TAY CHÓ VIÏÅ C

BAN BIÏN TÊÅP

ÛÁng phoá
Àùång Vuä Caãnh Linh
khi xaãy ra
Phaåm Thõ Bñch Höìng luä queát .11
Nguyïîn Minh Thuêån
Trêìn Maånh Huâng HOÃ I - ÀAÁ P KHOA HOÅ C

Taác haåi cuãa Nguyïn

Trònh baây: Duy Anh
hoáa chêët nhên gêy
baão vïå suy giaãm
thûåc vêåt nguöìn gene
Chuyïn àïì Phöí biïën
töìn lûu .18 .21
kiïën thûác söë 1 (thaáng 8/2016)
Moåi thöng tin phaãn höìi
vïì nöåi dung xin liïn hïå
Ban Thöng tin vaâ Phöí biïën
kiïën thûác
Àõa chó: 53 Nguyïîn Du, Haâ Nöåi TIN TÛÁ C - SÛÅ KIÏÅ N
Àiïån thoaåi: (04) 39439821
Fax: (04) 3.8227593 Biïën àöíi khñ hêåu khiïën
Email:
bichhongvusta@gmail.com; Viïåt Nam thiïåt haåi 15.000
thuanminhanh@gmail.com
tyã àöìng .23
 GOÙC CHUYEÂN GIA

TÖÍNG QUAN VÏÌ MÖI TRÛÚÂNG VAÂ

CÖNG TAÁC BAÃO VÏå MÖI TRÛÚÂNG
MÖI TRÛÚÂNG VAÂ
BAÃO VÏå MÖI TRÛÚÂNG
“Möi trûúâng laâ hïå thöëng
caác yïëu töë vêåt chêët tûå nhiïn
vaâ nhên taåo coá taác àöång àöëi
vúái sûå töìn taåi vaâ phaát triïín
cuãa con ngûúâi vaâ sinh vêåt.
Thaânh phêìn möi trûúâng laâ
yïëu töë vêåt chêët taåo thaânh möi
trûúâng göìm àêët, nûúác, khöng
khñ, êm thanh, aánh saáng,
sinh vêåt vaâ caác hònh thaái vêåt
chêët khaác” (Àiïìu 3, Luêåt Baão
vïå Möi trûúâng 2014).
Hoaåt àöång baão vïå möi
trûúâng laâ hoaåt àöång giûä gòn,
phoâng ngûâa, haån chïë caác phuåc tònh traång ö nhiïîm vaâ möi trûúâng laâ sûå biïën àöíi
taác àöång xêëu àïën möi sûå cöë möi trûúâng do con cuãa caác thaânh phêìn möi
trûúâng; ûáng phoá sûå cöë möi ngûúâi vaâ thiïn nhiïn gêy ra. trûúâng khöng phuâ húåp vúái
trûúâng; khùæc phuåc ö nhiïîm, Baão vïå möi trûúâng coân quy chuêín kyä thuêåt möi
suy thoaái, caãi thiïån, phuåc bao haâm caã viïåc sûã duång trûúâng vaâ tiïu chuêín möi
höìi möi trûúâng; khai thaác, húåp lyá taâi nguyïn thiïn trûúâng gêy aãnh hûúãng xêëu
sûã duång húåp lyá taâi nguyïn nhiïn, loaåi boã nhûäng yïëu töë àïën con ngûúâi vaâ sinh vêåt.
thiïn nhiïn nhùçm giûä möi bêët lúåi vaâ caác chêët nhiïîm Coá caác loaåi ö nhiïîm sau:
trûúâng trong laânh. bêín do caác hoaåt àöång söëng - Ö nhiïîm möi trûúâng
Nhû vêåy, baão vïå möi cuãa con ngûúâi gêy ra, àöìng nûúác: Laâ sûå thay àöíi theo
trûúâng àûúåc hiïíu laâ nhûäng thúâi àiïìu chónh vaâ taåo nïn chiïìu xêëu ài caác tñnh chêët
hoaåt àöång, nhûäng viïåc laâm möi trûúâng söëng tiïån nghi vêåt lyá - hoaá hoåc - sinh hoåc
trûåc tiïëp, taåo àiïìu kiïån giûä vaâ bïìn vûäng cho con ngûúâi. cuãa nûúác, vúái sûå xuêët hiïån
cho möi trûúâng trong laânh, caác chêët laå úã thïí loãng, rùæn
saåch àeåp, caãi thiïån àiïìu CAÁC LOAÅI HÒNH Ö NHIÏÎM laâm cho nguöìn nûúác trúã nïn
kiïån vêåt chêët, caãi thiïån àiïìu MÖI TRÛÚÂNG HIÏåN NAY àöåc haåi àöëi vúái con ngûúâi vaâ
kiïån söëng cuãa con ngûúâi, Theo Luêåt Baão vïå Möi sinh vêåt. Caác nguöìn gêy ö
sinh vêåt, duy trò cên bùçng trûúâng 2014, suy thoaái möi nhiïîm möi trûúâng nûúác tûå
sinh thaái, tùng àa daång sinh trûúâng laâ sûå suy giaãm vïì nhiïn nhû: mûa, tuyïët tan, luä
hoåc. Baão vïå möi trûúâng chêët lûúång vaâ söë lûúång cuãa luåt, gioá baäo… hoùåc do caác
göìm caác chuã trûúng, chñnh thaânh phêìn möi trûúâng, gêy saãn phêím hoaåt àöång söëng
saách nhùçm ngùn chùån sûå aãnh hûúãng xêëu àïën con cuãa sinh vêåt, kïí caã xaác chïët
suy thoaái möi trûúâng, khùæc ngûúâi vaâ sinh vêåt. Ö nhiïîm cuãa chuáng… Caác nguöìn

3

gêy ö nhiïîm nhên taåo nhû
nûúác thaãi sinh hoaåt (do caác
höå gia àònh, bïånh viïån,
khaách saån, cú quan trûúâng
hoåc thaãi ra).
- Ö nhiïîm khöng khñ:
Laâ coá chêët laå hoùåc möåt sûå
biïën àöíi quan troång trong
thaânh phêìn khöng khñ, laâm
cho khöng khñ khöng saåch
hoùåc gêy ra muâi khoá chõu,
giaãm têìm nhòn xa (do buåi).
Nguöìn gêy ö nhiïîm tûå
nhiïn nhû nuái lûãa, chaáy
rûâng, baäo buåi, caác quaá trònh
phên huyã, thöëi rûäa cuãa xaác
àöång, thûåc vêåt tûå nhiïn, caác
phaãn ûáng hoaá hoåc giûäa
nhûäng khñ tûå nhiïn hònh
thaânh caác khñ sunfua, nitrit,
caác loaåi muöëi... Nguöìn gêy
ö nhiïîm nhên taåo rêët àa
daång nhûng chuã yïëu laâ do
hoaåt àöång cöng nghiïåp,
àöët chaáy nhiïn liïåu hoaá
thaåch vaâ hoaåt àöång cuãa
caác phûúng tiïån giao
thöng. Caác ngaânh cöng
nghiïåp chuã yïëu gêy ö
nhiïîm khöng khñ bao göìm:
Nhiïåt àiïån, vêåt liïåu xêy
dûång, hoaá chêët vaâ phên
boán, dïåt vaâ giêëy, luyïån
kim, thûåc phêím, caác xñ
nghiïåp cú khñ, caác nhaâ maáy
thuöåc ngaânh cöng nghiïåp
nheå, giao thöng vêån taãi.
- Ö nhiïîm àêët: Laâ hiïån
tûúång xaãy ra khi àêët bõ
nhiïîm caác hoáa chêët àöåc haåi
do tûå nhiïn vaâ hoaåt àöång
cuãa con ngûúâi gêy ra nhû
khai thaác khoaáng saãn, saãn
xuêët cöng nghiïåp, nûúác thaãi
4
GOÙC CHUYEÂN GIA
cöng nghiïåp, sûã duång phên
boán, thuöëc trûâ sêu vûúåt quaá
tiïu chuêín cho pheáp.
Ngoaâi ra, coân coá caác
loaåi hònh ö nhiïîm möi
trûúâng khaác nhû ö nhiïîm
phoáng xaå, ö nhiïîm tiïëng
öìn, ö nhiïîm soáng àiïån tûâ, ö
nhiïîm aánh saáng…
HÊÅU QUAÃ CUÃA Ö NHIÏÎM
MÖI TRÛÚÂNG
Theo Töí chûá c Y tïë
Thïë giúá i (WHO), hùç n g
nùm coá khoaã n g hún 2
triïåu ngûúâi chïët vò caác
cùn bïånh liïn quan àïën ö
nhiïîm möi trûúâng.
AÃ n h hûúã n g cuã a ö
nhiïîm nûúác: nguöìn nûúác ö
nhiïîm gêy ra caác bïånh
thûúng haâ n , viïm gan,
viïm daå daây, tiïu chaãy,
viïm naäo, giun àuäa, nhiïîm
giardia vaâ amoebiasis…
AÃnh hûúãng cuãa ö nhiïîm
khöng khñ: nguöìn khöng khñ
ö nhiïîm gêy ra nhiïìu bïånh
nhû viïm phïë quaãn, hen
suyïîn, choáng mùåt, àau
àêìu, caác vêën àïì tim maåch,
röëi loaån neurobehavioral.
Têìng ozone baão vïå têët caã
caác sinh vêåt söëng trïn traái
àêët khoãi taác haåi cuãa tia cûåc
tñm. Phaát thaãi khñ nhaâ kñnh
laâ nguyïn nhên gêy moãng
têìng ozone. Do àoá, ö nhiïîm
khöng khñ aãnh hûúãng àïën
cuöåc söëng trïn traái àêët theo
nhiïìu caách khaác nhau.
AÃ n h hûúã n g cuã a ö
nhiïîm àêët: Àêët nhiïîm àöåc
chò, thuãy ngên, thuöëc trûâ
sêu… coá thïí gêy nhiïìu
bïånh aãnh hûúãng àïën sûå
phaát triïín cuãa con ngûúâi.
Nhiïîm àöåc chò aãnh hûúãng
túái sûå phaát triïín cuãa naäo
böå treã em, nhiïîm àöåc thuãy
ngên gêy hû thêån, nhiïîm
àöåc thuöëc trûâ sêu huãy hoaåi
chûác nùng gan...
Ö nhiïîm möi trûúâng
aãnh hûúãng trûåc tiïëp vaâ gêy
bêët lúåi àïën hïå sinh thaái coá
khaã nùng laâm biïën àöíi gene
taåo ra caác loaâi múái, àöìng
thúâi dêîn àïën tuyïåt chuãng
möåt söë loaâi vaâ gêy mêët cên
bùçng sinh thaái. Hiïån nay, ö
nhiïîm möi trûúâng àaä trúã
thaânh vêën àïì toaân cêìu aãnh
hûúãng trûåc tiïëp àïën kinh tïë,
sûác khoeã vaâ tûúng lai cuãa
loaâi ngûúâi.
TÒNH HÒNH Ö NHIÏÎM
MÖI TRÛÚÂNG ÚÃ
VIÏåT NAM HIÏåN NAY
Trong böëi caãnh chung
cuãa thïë giúái, àùåc biïåt laâ
nhûäng nûúác àang phaát triïín
úã giai àoaån àêìu cuãa cöng
nghiïåp hoaá, hiïån àaåi hoáa,
möi trûúâng cuãa Viïåt àang
coá nhûäng biïíu hiïån vaâ nguy
cú xuöëng cêëp nghiïm
troång, gêy nïn sûå mêët cên
bùçng vïì sinh thaái, sûå khö
caån caác nguöìn taâi nguyïn
vaâ laâm aãnh hûúãng khöng
nhoã àïën chêët lûúång cuöåc
söëng, sûác khoeã cuãa ngûúâi
dên vaâ phaát triïín bïìn vûäng
cuãa àêët nûúác.
(Xem tiïëp trang 6)
 GOÙC CHUYEÂN GIA

ÛÁng phoá vúái Biïën àöíi

khñ hêåu & Nûúác biïín
dêng úã Viïåt Nam
Viïåt Nam àûúåc àaánh giaá laâ möåt trong
nhûäng quöëc gia chõu taác àöång nùång nïì
cuãa Biïën àöíi khñ hêåu vaâ mûåc nûúác biïín
dêng (BÀKH&NBD). Àöìng bùçng söng
Cûãu Long vaâ Àöìng bùçng söng Höìng laâ
möåt trong 10 àöìng bùçng seä chõu taác
àöång lúán cuãa BÀKH&NBD. Hiïån tûúång
àoá àaä vaâ àang taác àöång lïn moåi mùåt àúâi
söëng - kinh tïë - xaä höåi vaâ möi trûúâng
cuãa quöëc gia (têët caã caác vuâng, miïìn vaâ
caác lônh vûåc/ngaânh).

Caác giaãi phaáp hiïån nay

2 giaãi phaáp àûúåc thûåc hiïån trong vêën àïì
BÀKH&NBD laâ thñch ûáng vaâ giaãm nheå.
Thñch ûáng bao göìm: Chêëp nhêån töín thêët úã
mûác àöå chêëp nhêån, chia seã töín thêët, giaãm
nguy hiïím, ngùn chùån caác taác àöång, thay
àöíi àõa àiïím vaâ giaáo duåc thay àöíi haânh vi…
Giaãm nheå laâ nhûäng haânh àöång loaåi boã vônh
viïîn hoùåc giaãm nhûäng ruãi ro vaâ nhûäng taác
haåi liïn quan àïën BÀKH àöëi vúái cuöåc söëng
con ngûúâi vaâ taâi saãn, bao göìm sûã duång tiïët
kiïåm nùng lûúång, phaát triïín nùng lûúång
múái, quaãn lyá chêët thaãi, baão vïå vaâ phaát triïín
rûâng, giaáo duåc vaâ truyïìn thöng vïì BÀKH;
caác chñnh saách giaãm phaát thaãi khñ nhaâ kñnh,
caác giaãi phaáp nêng cao hiïåu quaã sûã duång
nùng lûúång, thuác àêíy nghiïn cûáu, triïín khai
vaâ tùng cûúâng sûã duång nguöìn nùng lûúång
múái vaâ taái taåo, nghiïn cûáu giaãm phaát thaãi
khñ nhaâ kñnh thöng qua thu höìi metan trong
saãn xuêët vaâ vêån taãi nùng lûúång.
Thñch ûáng vaâ giaãm nheå àûúåc coi laâ hai
mùåt cuãa möåt vêën àïì trong vêën àïì xûã lyá
khuãng hoaãng BÀKH theo caác nguyïn tùæc
sau: ÛÁng phoá BÀKH phaãi àûúåc tiïën haânh
trïn nguyïn tùæc phaát triïín bïìn vûäng. ÛÁng
phoá BÀKH laâ nhiïåm vuå cuãa toaân hïå thöëng
chñnh trõ, xaä höåi, cuãa caác cêëp, caác ngaânh,
caác töí chûác, cêìn àûúåc tñch húåp vaâo cöng
taác chiïën lûúåc, quy hoaåch, kïë hoaåch cuãa
tûâng cú quan, töí chûác. Bïn caånh àoá, Viïåt
Nam coá thïí thûåc hiïån hiïåu quaã chûúng
trònh giaãm nheå BÀKH khi coá sûå tùng cûúâng
húåp taác quöëc tïë vúái sûå höî trúå àêìy àuã vïì vöën
vaâ cöng nghïå tûâ caác nûúác phaát triïín.
Biïån phaáp vaâ kïë hoaåch haânh àöång
Cêëp quöëc gia: Viïåt Nam àaä xêy dûång
chûúng trònh nghõ sûå 21 cuãa Viïåt Nam
(VNA21) vúái caác biïån phaáp laâm giaãm nheå
BÀKH vaâ haån chïë nhûäng aãnh hûúãng coá

5

haåi cuãa BÀKH, phoâng chöëng thiïn tai,
trûúác hïët laâ tuyïn truyïìn, giaáo duåc, phöí
biïën nêng cao nhêån thûác cuãa nhên dên,
thûåc hiïån coá hiïåu quaã Chûúng trònh quöëc
gia vïì loaåi trûâ caác chêët laâm suy giaãm têìng
ozone vaâ kïë hoaåch haânh àöång quöëc gia
thûåc hiïån Cöng ûúác khung cuãa Liïn Húåp
Quöëc vïì BÀKH.
Viïåt Nam àaä coá Chûúng trònh Muåc
tiïu Quöëc gia ÛÁng phoá vúái BÀKH (QÀ
cuã a Thuã tûúá n g Chñnh phuã söë
158/2008/QÀ-TTg ngaâ y 02/12/2008);
Kõch baãn BÀKH&NBD cho Viïåt Nam
(Böå Taâi nguyïn & Möi trûúâng thaáng
6/2009 vaâ 1/2012). Haâng loaåt vùn baãn
phaáp lyá úã cêëp Quöëc gia vaâ böå/ngaânh àaä
ban haânh: 2005: Hûúáng dêîn thûåc hiïån
Nghõ àõnh thû Kyoto vïì Cöng ûúác Liïn
Húåp Quöëc vïì BÀKH (No. 35/2005/CT-
GOÙC CHUYEÂN GIA
TTG, ngaây17/10/2005). 2008: Chûúng
trònh muå c tiïu quöë c gia vïì BÀKH
(NTPCC); 2009: Kõch baãn BÀKH&NBD
cho Viïåt Nam (MONRE). 2012: Kõch baãn
BÀKH&NBD cho Viïåt Nam (MONRE);
2012: Kïë hoaåch haânh àöång quöëc gia vïì
BÀKH (No. 1474/QÀ-TTg.): 10 Chûúng
trònh muåc tiïu , 65 Dûå aán ûu tiïn thûåc
hiïån 2012 - 2020.
Vïì töí chûác: Thaânh lêåp UÃy ban Quöëc gia
(UBQG) vïì BÀKH do Thuã tûúáng Chñnh phuã
àûáng àêìu vúái Vùn phoâng UÃy ban Quöëc gia
vïì BÀKH àûúåc thaânh lêåp àïí giuáp viïåc cho
UBQG vïì BÀKH. 9 Böå àaä coá Kïë hoaåch
haânh àöång ûáng phoá vúái BÀKH&NBD,
61/63 tónh/thaânh phöë coá KHHÀ ûáng phoá
BÀKH&NBD. Möåt söë tónh àaä coá kõch baãn
BÀKH&NBD cho tónh.
TS ÀAÂO TROÅNG TÛÁ

(Tiïëp trang 4)
Theo ûúác tñnh cuãa
nhûäng nhaâ khñ tûúång thuãy
vùn, hùçng nùm trïn Biïín
Àöng coá túái 9 - 10 cún baäo
hoaåt àöång vaâ 3 - 4 cún baäo
aãnh hûúãng trûåc tiïëp túái Viïåt
Nam, khu vûåc Àöìng Bùçng
Söng Cûãu Long cuãa nûúác
àang hûáng chõu aãnh hûúãng
cuãa xêm nhêåp mùån vaâ
nûúác biïín dêng vaâ hiïån
tûúång sa maåc hoáa úã ven
biïín miïìn Trung àang diïîn
ra ngaây caâng nhanh choáng
àaä aãnh hûúãng khöng nhoã
àïën àúâi söëng vaâ saãn xuêët
cuãa ngûúâi dên. Nhûäng
nghiïn cûáu gêìn àêy àaä cho
thêëy tònh traång möi trûúâng úã
nûúác ta àang bõ ö nhiïîm
nùång nïì do thûåc hiïån
khöng àuáng quy trònh vaâ
yïëu keám vïì quaãn lyá trong
viïåc thu gom chêët thaãi rùæn,
xûã lyá nûúác thaãi, khñ thaãi,
tiïëng öìn, khñ buåi tûâ giao
thöng àö thõ…
Trûúác nhûäng bûác xuác
vïì tònh hònh thûåc tïë àang
àùåt ra trong vêën àïì möi
trûúâng úã nûúác ta, Àaãng vaâ
Nhaâ nûúác àaä ban haânh
nhiïìu vùn baãn phaáp luêåt
quan troång nhùçm nêng cao
cöng taác quy hoaåch, quaãn
lyá vaâ baão vïå möi trûúâng, coi
vêën àïì baão vïå möi trûúâng
khöng chó laâ möåt phêìn cuãa
chiïën lûúåc phaát triïín kinh tïë
- xaä höåi maâ laâ nhiïåm vuå
chung cuãa toaân dên. Tuy
nhiïn, viïåc triïín khai baão
vïå möi trûúâng vêîn coân töìn
taåi nhiïìu khoá khùn, yïëu
keám, coá nhiïìu àiïím bêët cêåp
trong cú chïë thûåc hiïån caác
vùn baãn phaáp luêåt. YÁ thûác
chung cuãa cöång àöìng chûa
cao dêîn àïën thiïëu tûå giaác
trong cöng taác baão vïå möi
trûúâng. Cöng taác tuyïn
truyïìn, giaáo duåc cuäng chûa
ài sêu, ài saát àïën tûâng cöång
àöìng, tûâng nhoám àöëi tûúång
cuå thïí. Caác nöåi dung vaâ
phûúng thûác tuyïn truyïìn
vêîn coân mang nùång tñnh
hònh thûác, nöåi dung chûa
thiïët thûåc vaâ hiïåu quaã.
Trong thúâi gian túái, Viïåt
Nam cêìn thûåc hiïån caác
nghiïn cûáu töíng thïí, àaánh
giaá nhêån thûác vaâ àûa ra hïå
thöëng giaãi phaáp toaân dên
nhùçm thûåc hiïån cöng taác
baão vïå möi trûúâng möåt
caách hiïåu quaã vaâ bïìn vûäng.
BAN BIÏN TÊÅP
(biïn soaån)

6
 GOÙC CHUYEÂN GIA

Vai troâ cuãa caác töí chûác xaä höåi

trong baão vïå möi trûúâng vaâ
ÛÁng phoá vúái BÀKH taåi Viïåt Nam
Caác töí chûác xaä höåi hoaåt àöång trong
lônh vûåc möi trûúâng vaâ BÀKH úã Viïåt
Nam coá vai troâ quan troång vaâ khaã nùng
àoáng goáp àaáng kïí cho sûå nghiïåp Baão
vïå möi trûúâng vaâ ûáng phoá vúái BÀKH cuãa
quöëc gia. Cêìn taåo àiïìu kiïån vaâ khöng
gian hoaåt àöång thuêån lúåi àïí phaát huy sûå
àoáng goáp tûâ caác töí chûác xaä höåi vò sûå
phaát triïín bïìn vûäng cuãa quöëc gia.

Viïåt Nam cuâng luác vûâa phaãi àöëi mùåt vúái

suy thoaái, ö nhiïîm möi trûúâng, vûâa laâ möåt
trong nhûäng nûúác chõu taác àöång vaâ aãnh
hûúãng nùång nïì cuãa BÀKH. Àêy laâ nhûäng
thaách thûác lúán vaâ múái àoâi hoãi sûå chung tay
goáp sûác cuãa toaân xaä höåi.
Phöí biïën kiïën thûác,
nêng cao nhêån thûác cöång àöìng
Caác töí chûác xaä höåi laâ haåt nhên tñch
cûåc, àoáng vai troâ quan troång trong cöng
taác truyïìn thöng, phöí biïën kiïën thûác vïì
baão vïå möi trûúâng vaâ ûáng phoá vúái BÀKH
taåi Viïåt Nam; cung cêëp dûä liïåu vaâ ài tiïn
phong trong viïåc thûã nghiïåm, ûáng duång
caác saáng kiïën giaãi phaáp baão vïå möi
trûúâng vaâ ûáng phoá vúái BÀKH.
Khöng chó dûâng laåi úã hoaåt àöång
truyïìn thöng, möåt söë töí chûác hoaåt àöång
trong lônh vûåc möi trûúâng coân thûåc hiïån
caác hoaåt àöång nghiïn cûáu chuyïn sêu
nhùçm cung cêëp thöng tin dûä liïåu cuäng
nhû giaãi phaáp cho cöång àöìng vaâ caác nhaâ
hoaåch àõnh chñnh saách vaâ caác cú quan
quaãn lyá nhaâ nûúác. Nöíi bêåt trong thúâi gian
qua laâ hoaåt àöång nghiïn cûáu cuãa möåt söë
töí chûác thaânh viïn trûåc thuöåc VUSTA
hoaåt àöång trong lônh vûåc liïn quan túái taâi
nguyïn nûúác, nùng lûúång, baão vïå rûâng,
baão vïå möi trûúâng biïín. Theo baáo caáo
cuãa VUSTA, tûâ nùm 2004 àïën nay,
VUSTA àaä xêy dûång àûúåc 27 mö hònh vïå
sinh, baão vïå möi trûúâng taåi cöång àöìng
bao göìm caác mö hònh cêëp nûúác uöëng
saåch cêëp höå, cuåm dên cû, trûúâng hoåc, xûã
lyá nûúác thaãi sinh hoaåt, nûúác thaãi chùn
nuöi, nûúác thaãi laâng nghïì… Haâng trùm
caác töí chûác thaânh viïn cuãa VUSTA cuäng
triïín khai nhiïìu mö hònh vïì nûúác saåch,
xûã lyá raác thaãi úã caác àõa baân dûå aán trong
caã nûúác. Nhiïìu giaãi phaáp, saáng kiïën thñch

7

ûáng vaâ giaãm thiïíu BÀKH cuãa caác töí chûác
xaä höåi cuäng àaä àûúåc töíng kïët trong taâi
liïåu saáng kiïën cuãa nhoám cöng taác vïì
BÀKH chia seã taåi COP21 taåi Paris. Caác
saãn phêím nghiïn cûáu, mö hònh khoa hoåc
cöng nghïå vaâ ûáng phoá vúái BÀKH cuãa caác
töí chûác xaä höåi àaä taåo nïn möåt cú súã dûä
liïåu múã àïí cöng chuáng, caác àöëi taác phaát
triïín, caác hoåc giaã trong vaâ ngoaâi nûúác vaâ
caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách coá thïí dïî
daâng tiïëp cêån vaâ sûã duång tham khaão.
Liïn kïët, huy àöång nguöìn lûåc höî trúå
hoaåt àöång
Kïët nöëi maång lûúái vaâ huy àöång nguöìn
lûåc laâ möåt thïë maånh vaâ vai troâ khöng thïí
phuã nhêån cuãa caác töí chûác xaä höåi Viïåt
Nam. Vúái àöåi nguä caán böå coá trònh àöå
chuyïn mön, têm huyïët, tònh nguyïån cam
kïët cao, coá khaã nùng àaáp ûáng nhanh,
nhiïìu saáng taåo trong phûúng thûác, caách
thûác hoaåt àöång, caác töí chûác xaä höåi àaä xêy
dûång àûúåc caác maång lûúái cöång taác röång
raäi vaâ hoaåt àöång trong nhiïìu lônh vûåc. Möåt
söë maång lûúái hoaåt àöång tñch cûåc trong lônh
vûåc baão vïå möi trûúâng vaâ BÀKH coá thïí kïí
tïn göìm: Maång lûúái caác töí chûác phi chñnh
phuã Viïåt Nam vaâ BÀKH (VNGO&CC),
Maång lûúái söng ngoâi Viïåt Nam, Höåi baão
vïå thiïn nhiïn vaâ Möi trûúâng, Liïn minh
nûúác saåch, Liïn minh khoaáng saãn, Liïn
minh Nùng lûúång Bïìn vûäng Viïåt Nam,
Maång lûúái VNGOs vïì thûåc thi Lêm luêåt,
quaãn trõ Rûâng vaâ Thûúng maåi Lêm Saãn…
Caác liïn minh naây àïìu coá hoaåt àöång húåp
taác quöëc tïë khaá töët, taåo àiïìu kiïån cho
viïåc trao àöíi kinh nghiïåm giûäa caác thaânh
viïn, tiïëp cêån caác tri thûác múái tûâ thïë giúái
vaâ chia seã thöng tin nhanh túái thaânh viïn
vaâ cöång àöìng.
Caác töí chûác xaä höåi vaâ caác maång lûúái xaä
höåi coá khaã nùng thu huát nguöìn taâi trúå tûâ
nhiïìu àöëi taác trong vaâ ngoaâi nûúác töët böí
sung thïm nguöìn lûåc höî trúå cöång àöìng
thûåc hiïån caác saáng kiïën, chuã trûúng, chñnh
8
GOÙC CHUYEÂN GIA
saách vaâ chûúng trònh haânh àöång quöëc gia
vïì baão vïå möi trûúâng vaâ ûáng phoá vúái
BÀKH. Haâng triïåu àö la àaä àûúåc huy àöång
hùçng nùm tûâ kïnh cuãa caác töí chûác xaä höåi
àïí phuåc vuå cho caác hoaåt àöång vaâ dûå aán vïì
baão vïå möi trûúâng vaâ ûáng phoá vúái BÀKH
taåi Viïåt Nam. Àêy laâ nhûäng khoaãn taâi trúå
khöng hoaân laåi tuy khöng lúán nhûng rêët
àaáng quyá trong böëi caãnh khuãng hoaãng kinh
tïë toaân cêìu vaâ nguöìn taâi chñnh trong nûúác
àêìu tû cho cöng taác baão vïå möi trûúâng vaâ
ûáng phoá vúái BÀKH coân eo hep.
Ngoaâi ra, caác töí chûác xaä höåi coân tham
gia tñch cûåc vaâo thaão luêån vaâ goáp yá xêy
dûång, àiïìu chónh vaâ giaám saát viïåc thûåc
hiïån caác chñnh saách, phaáp luêåt vïì baão vïå
möi trûúâng vaâ ûáng phoá vúái BÀKH. Vai troâ
naây tuy coân múái nhûng laâ lônh vûåc maâ caác
töí chûác xaä höåi coá khaã nùng àoáng goáp
àaáng kïí vaâ coá hiïåu quaã.
Thûåc tïë, trong thúâi gian gêìn àêy cho
thêëy nhu cêìu cêìn thiïët coá tiïëng noái phaãn
biïån àa chiïìu, khaách quan, àöåc lêåp àaåi
diïån cho nhiïìu bïn liïn quan, àùåc biïåt laâ yá
kiïën cuãa caác nhaâ khoa hoåc trong quaá trònh
ra quyïët àõnh. Caác töí chûác xaä höåi coá thïí
lafaâ núi quy tuå nhiïìu nhaâ khoa hoåc gioãi
àoáng vai troâ laâ cêìu nöëi giûäa cöång àöìng vúái
caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách vaâ cú quan
quaãn lyá. Hoå cuäng chñnh laâ núi cung cêëp tri
thûác, caác cú súã khoa hoåc keâm theo nhûäng
minh chûáng thûåc tiïîn àïí laâm cú súã cho viïåc
ra quyïët àõnh. Caác goáp yá, phên tñch cuãa
caác töí chûác xaä höåi liïn quan túái vêën àïì thuãy
àiïån Mï Köng, thuãy àiïån Àöìng Nai 6 vaâ 6
A, quy hoaåch àiïån, viïåc lêën söng Àöìng Nai
gêìn àêy àaä minh chûáng roä vai troâ tû vêën,
phaãn biïån khaách quan vaâ àöåc lêåp cuãa caá töí
chûác xaä höåi. Àêy cuäng laâ vai troâ vaâ àoáng
goáp maâ caác töí chûác xaä höåi coá thïí thûåc hiïån
töët hún trong thúâi gian túái nïëu àûúåc taåo caác
khuön khöí phaáp lyá vaâ khöng gian tham gia
trûåc tiïëp vaâ thuêån lúåi trong quaá trònh xêy
dûång vaâ thûåc thi caác chñnh saách.
NGUÅY THÕ KHANH

Möåt söë kinh nghiïåm trong phên loaåi,
thu gom vaâ xûã lyá raác thaãi sinh hoaåt
Raác thaãi sinh hoaåt trûúác khi àûa
ài xûã lyá thò cêìn àûúåc phên loaåi
ngay taåi höå gia àònh, nïëu khöng
seä gêy ö nhiïîm möi trûúâng, laâm
mêët myä quan cöng cöång vaâ taác
haåi xêëu aãnh hûúãng trûåc tiïëp àïën
àúâi söëng con ngûúâi, sinh vêåt vaâ
chêët lûúång möi trûúâng.
Nhêån biïët
Raác hûäu cú dïî phên huãy: Laâ caác loaåi
raác dïî bõ thöëi rûäa trong àiïìu kiïån tûå nhiïn
sinh ra muâi höi thöëi nhû caác loaåi thûác ùn
thûâa, hû hoãng (rau, caá chïët...), voã traái cêy...
Raác thaãi khoá phên huãy: Àûúåc chia laâm
2 loaåi àoá laâ raác taái chïë vaâ khöng taái chïë.
Raác taái chïë laâ caác loaåi raác coá thïí sûã duång
laåi nhiïìu lêìn trûåc tiïëp hoùåc chïë biïën laåi
nhû: giêëy, caác töng, kim loaåi (khung sùæt,
maáy taâu hoãng...), caác loaåi nhûåa... Coân laåi
caác loaåi raác khöng taái chïë laâ phêìn thaãi boã.
Phûúng phaáp thu gom vaâ xûã lyá
- Thu gom raác hûäu cú dïî phên huãy: Thu
gom riïng vaâo vêåt duång chûáa raác àïí têån
duång laâm phên compost (taåi gia àònh hoùåc
àûa àïën nhaâ maáy xûã lyá chïë biïën têåp trung
thaânh phên compost).
- Thu gom raác khoá phên huãy:
+ Thu gom raác taái chïë: Raác taái chïë
àûúåc taách riïng vaâ àûång trong tuái nilon
hoùåc tuái vaãi àïí baán laåi cho cú súã taái chïë.
+ Thu gom raác khöng taái chïë: Caác thaânh
phêìn raác khöng coá khaã nùng taái chïë seä àûúåc
thu gom, àûång trong duång cuå chûáa raác taåi gia
àònh vaâ àûa àïën àiïím têåp kïët àïí xe chuyïn
duång àïën vêån chuyïín àûa ài xûã lyá taåi caác khu
xûã lyá raác thaãi têåp trung theo quy àõnh.
Duång cuå chûáa raác laâ caác thuâng raác chuyïn
duâng hoùåc têån duång caác vêåt duång coá sùén úã gia
àònh nhû thuáng, soåt, bao taãi, tuái nilon...
CAÀM TAY CHÆ VIEÄC
- Chön lêëp húåp vïå sinh: Raác thaãi
àûúåc raãi thaânh tûâng lúáp, àêìm neán àïí
giaãm thïí tñch vaâ phuã àêët lïn (phun
hoáa chêët àïí tùng hiïåu quaã xûã lyá vaâ
haån chïë cön truâng). Baäi chön lêëp
húåp vïå sinh coá lùæp àùåt hïå thöëng thu
khñ, hïå thöëng thu gom vaâ xûã lyá nûúác ró
raác. Àêy cöng nghïå àún giaãn vaâ chi phñ
thêëp, phuâ húåp vúái caác nûúác ngheâo vaâ àang
phaát triïín nhûng töën diïån tñch àêët rêët lúán.
- Thiïu àöët: Quaá trònh duâng nhiïåt àöå
cao (1.000 - 1.1000C) àïí phên huãy raác. Ûu
àiïím nöíi bêåt cuãa phûúng phaáp naây laâ laâm
giaãm àaáng kïí thïí tñch chêët thaãi phaãi chön
lêëp (xó, tro). Tuy nhiïn, chi phñ àêìu tû, vêån
haânh nhaâ maáy àöët raác khaá cao, phuâ húåp
vúái caác nûúác tiïn tiïën, phaát triïín. Caác nûúác
phaát triïín coân sûã duång nhaâ maáy àöët raác àïí
phaát àiïån, biïën raác thaânh nhiïn liïåu coá ñch.
- Chïë biïën phên compost: Chïë biïën raác
hûäu cú dïî phên huãy thaânh phên compost
duâng trong nöng nghiïåp.
- Quy mö chïë biïën têåp trung: Raác àûúåc
phên loaåi, raác hûäu cú dïî phên huãy àûúåc
taách ly, nghiïìn, uã hiïëu khñ àïí taåo phên vi
sinh. Thaânh lêåp nhaâ maáy chïë biïën phên
compost cêìn vöën àêìu tû lúán, chi phñ vêån
haânh tûúng àöëi cao.
- Quy mö höå gia àònh: Raác hûäu cú dïî
phên huãy àûúåc phên loaåi riïng vaâ uã thaânh
phên compost ngay trong sên vûúân. Phên
compost laâ chêët muân öín àõnh thu àûúåc tûâ
quaá trònh phên huãy caác chêët hûäu cú, khöng
chûáa caác mêìm bïånh, khöng löi keáo caác
cön truâng, coá thïí àûúåc lûu trûä an toaân vaâ
coá lúåi cho sûå phaát triïín cuãa cêy tröìng.
Phên hûäu cú rêët cêìn cho cêy tröìng, noá vûâa
cung cêëp chêët dinh dûúäng cho cêy, vûâa
duy trò àöå phò cho àêët. PV
(theo Cöíng thöng tin àiïån tûã
huyïån Phuá Ninh, Quaãng Nam)
9

Dêëu hiïåu nhêån biïët mûa àaá
ÚÃ nûúác ta, mûa àaá coá
thïí xaãy ra úã hêìu hïët caác
àõa phûúng trïn phaåm vi
caã nûúác vaâ gêy ra nhiïìu
thiïåt haåi àaáng kïí. Tuy
nhiïn, hiïån nay dûå baáo
súám mûa àaá laâ rêët khoá. Vò
vêåy, àïí phoâng traánh mûa
àaá, ngûúâi dên cêìn chuá yá
caác dêëu hiïåu àïí nhêån biïët.
Theo Trung têm Dûå baáo
Khñ tûúång Thuãy vùn Quöëc
gia: Mûa àaá bao göìm caác
haåt bùng (nûúác àaá) trong
suöët hoùåc khöng trong suöët
coá troång lûúång khoaãng tûâ 5
gram àïën vaâi ba trùm gram.
Vêån töëc rúi tûâ trïn cao
xuöëng cuãa mûa àaá laâ khaá
lúán (dao àöång trong khoaãng
30 - 60m/s, caá biïåt coá thïí
lïn túái 90m/s). Vúái vêån töëc
nhû vêåy nïn khi rúi xuöëng
mùåt àêët hay caác thaãm thûåc
vêåt, mûa àaá àaä gêy nïn
nhûäng thiïåt haåi nghiïm
troång. Ngoaâi ra, trong cún
döng, mûa àaá thûúâng keâm
theo gioá rêët maånh, coá khi laâ
gioá löëc, sûác taân phaá hïët sûác
khuãng khiïëp. Ngoaâi gioá rêët
maånh ra, baãn thên nhûäng
hoân mûa àaá cuäng coá khi
laâm àöí nhaâ, taân phaá cêy
cöëi, thêåm chñ chïët ngûúâi. Vò
vêåy, mûa àaá àûúåc xïëp vaâo
nhûäng hiïån tûúång thúâi tiïët
nguy hiïím. ÚÃ nûúác ta mûa
àaá xuêët hiïån úã hêìu khùæp
caác àõa phûúng trïn caã
10
CAÀM TAY CHÆ VIEÄC
nûúác. Mûa àaá thûúâng hay
hònh thaânh trong caác thaáng
chuyïín tiïëp giûäa muâa laånh
sang muâa noáng (thaáng 4, 5
vaâ 6) hoùåc giûäa muâa noáng
sang muâa laånh (thaáng 9, 10
vaâ 11), vò vaâo caác thaáng
naây thûúâng coá sûå giao
tranh maänh liïåt giûäa caác
phêìn tûã khöng khñ úã hai
khöëi khöng khñ coá baãn chêët
traái ngûúåc nhau. Chñnh sûå
giao tranh naây taåo nïn
nhûäng vuâng àöëi lûu rêët
maånh gêy ra mûa raâo vaâ
döng maånh, keâm theo mûa
àaá. Àiïìu àaáng noái theo öng
Lï Thanh Haãi, Phoá Töíng
Giaám àöëc Trung têm Khñ
tûúång Thuãy vùn Quöëc gia,
mûa àaá laâ hiïån tûúång thúâi
tiïët nguy hiïím luön xaãy ra
bêët ngúâ khoá dûå baáo. Vò vêåy,
àïí phoâng traánh caác trêån
mûa àaá naây töët nhêët ngûúâi
dên nïn thûúâng xuyïn theo
doäi caác baãn tin dûå baáo thúâi
tiïët. Khi coá thöng baáo mûa
raâo vaâ döng trïn diïån röång,
àïì phoâng döng, töë, löëc,
mûa àaá… ngûúâi dên, nhêët
laâ ngûúâi dên úã caác tónh
miïìn nuái phña Bùæc phaãi luön
chuêín bõ tinh thêìn àïí
phoâng traánh. Ngoaâi ra, khi
thêëy nhûäng àaám mêy coá
daång nhû bêìu vuá àen sêîm
laåi gêìn nhû che kñn têìm
mùæt, sau àêëy thêëy gioá nöíi
lïn maånh taåo ra nhûäng
tiïëng uâ uâ, êìm êìm liïn tuåc thò
cêìn caãnh giaác vúái mûa àaá.
Nïëu tiïëp àoá coá lùæc rùæc vaâi
haåt mûa raâo, nhiïåt àöå
khöng khñ laånh ài nhanh
choáng, thúâi àiïím naây mûa
àaá seä xuêët hiïån. Luác naây
ngûúâi dên nïn nhanh
choáng di chuyïín àïën chöî
traánh, truá an toaân. T.HAÂ
 CAÀM TAY CHÆ VIEÄC

ÛÁng phoá khi xaãy ra luä queát

Luä queát àûúåc xïëp vaâo nhoám thiïn tai
nguy hiïím, tuy nhiïn viïåc dûå baáo luä
queát hiïån vêîn coân haån chïë. Vò vêåy, viïåc
chuã àöång àöëi phoá vaâ trang bõ caác kiïën
thûác vïì luä queát laâ àiïìu maâ ngûúâi dên
vuâng luä cêìn phaãi thûåc hiïån.

Theo öng Lï Thanh Haãi, Phoá Töíng

Giaám àöëc Trung têm Khñ tûúång Thuãy vùn
Quöëc gia, luä queát laâ möåt loaåi luä àùåc biïåt,
xaãy ra bêët ngúâ trïn caác söng suöëi miïìn nuái,
trung du. Luä queát coá àùåc àiïím laâ xaãy ra
trong thúâi gian ngùæn (3 – 6 h) sûác taân phaá
lúán (do luä queát thûúâng cuöån theo möåt lûúång
vêåt chêët rùæn lúán)...
Hiïån nay, nûúác ta àaä coá nhûäng mö hònh
dûå baáo luä tiïn tiïën. Tuy nhiïn, viïåc dûå baáo
luä vêîn laâ möåt thaách thûác do phêìn lúán caác
söng suöëi úã nûúác ta ngùæn vaâ coá àöå döëc, àõa
hònh bõ chia cùæt... Vò vêåy ngûúâi dên sinh
söëng úã vuâng thûúâng xuyïn xaãy ra hiïån
tûúång luä cêìn phaãi àïì phoâng vaâ nùæm vûäng
kiïën thûác àïí phoâng traánh luä queát.
Àïí àïì phoâng traánh luä queát, àöëi vúái
ngûúâi dên, baâ con vuâng luä phaãi thûúâng
xuyïn cêåp nhêåt caác thöng tin dûå baáo vïì
tònh hònh mûa luä. Luä queát thûúâng xaãy ra rêët
nhanh vaâ bêët ngúâ, vò thïë, baâ con cêìn traánh
laâm nhaâ taåi caác khu vûåc thûúâng coá luä xaãy
ra, traánh laâm nhaâ gêìn doâng chaãy, àöå döëc
cao, haån chïë ài laåi qua söng suöëi sau luä,
khi thêëy coá nhûäng dêëu hiïåu bêët thûúâng
(nûúác bõ àuåc, hoùåc nghe thêëy tiïëng nöí thò
lêåp tûác phaãi di chuyïín àïën chöî cao hún...
Khi thêëy coá dêëu hiïåu laå (cêy cöëi nghiïng
àöí, tûúâng nhaâ coá caác vïët nûát, tiïëng àöång
laå…) cêìn nhanh choáng sú taán. Àùåc biïåt, baâ
con cêìn lûu yá, luä queát laâ nhûäng hiïån tûúång
thiïn tai xaãy ra bêët ngúâ, nhanh vaâ sûác taân
phaá lúán, vò thïë, khi xuêët hiïån nhûäng hiïån
AÃnh minh hoåa
tûúång naây cêìn xaác àõnh baão vïå tñnh maång
trûúác tiïn chûá khöng phaãi laâ nhaâ cûãa hay
cuãa caãi.
Àöëi vúái caác cêëp chñnh quyïìn àõa
phûúng, cêìn coá caác phûúng aán sú taán, caác
tuyïën àûúâng sú taán vaâ võ trñ têåp kïët; choån
khu vûåc, võ trñ cao khöng bõ aãnh hûúãng cuãa
luä queát, xêy dûång möåt söë nhaâ kiïn cöë àïí
têåp kïët caác taâi saãn, lûúng thûåc vaâ con
ngûúâi khi coá luä queát; thaânh lêåp caác àún võ
xung kñch cûáu naån àïí sùén sang laâm nhiïåm
vuå giuáp àúä dên sú taán, tòm kiïëm, cûáu trúå,
cêëp cûáu ngûúâi vaâ baão vïå taâi saãn cuãa dên
trong thúâi gian coá luä queát…
N.ANH
Theo Trung têm Khñ tûúång Thuãy
vùn Quöëc gia coá 5 daång luä queát chñnh:
- Luä queát sûúân döëc;
- Luä queát ngheän doâng;
- Luä buân àaá;
- Luä queát do vúä àêåp, àï, höì chûáa;
- Luä queát höîn húåp.

11
 CAÀM TAY CHÆ VIEÄC

Àeân Led coá taác duång giaãm phaát thaãi

khñ nhaâ kñnh, baão vïå möi trûúâng
Cöng nghïå LED
khöng chó giuáp tiïët kiïåm
àiïån nùng maâ theo caác
nhaâ khoa hoåc noá coân
giuáp giaãm phaát thaãi khñ
nhaâ kñnh vaâ baão vïå möi
trûúâng.

KS Nguyïîn Huy Baåo,

nguyïn caán böå Hoåc viïån Kyä
thuêåt Quên sûå cho biïët: Ûu
àiïím cuãa boáng àeân LED laâ
àöå bïìn cao, tiïët kiïåm àiïån
nùng vaâ saåch vúái möi
trûúâng. Thûåc tïë cho thêëy,
boáng àeân LED coá tuöíi thoå
tûâ 25.000 - 50.000 giúâ, tiïët
kiïåm trïn 70% nùng lûúång
khi noá thay thïë caác loaåi àeân
truyïìn thöëng cuä nhû àeân
cao aáp thuãy ngên… vaâ coá tñch cûåc trong nghiïn cûáu noáng röìi thò thûúâng khöng
thïí tiïët kiïåm àûúåc 50% vaâ laâm chuã cöng nghïå saãn phaãi laâ loaåi LED töët vò vêën
nùng lûúång nïëu thay thïë xuêët àeân LED vaâ saãn phêím àïì xûã lyá nhiïåt trong boáng
caác cöng nghïå tiïn tiïën hún àaä àûúåc baán ra thõ trûúâng. àeân LED laâ rêët quan troång
nhû àeân huyânh quang com- Ngûúâi tiïu duâng nïn choån vaâ noá liïn quan trûåc tiïëp túái
pact (CFL). Do àoá, möi àeân LED chêët lûúång töët tuöíi thoå boáng. Ngoaâi ra, khi
trûúâng seä àûúåc hûúãng lúåi tûâ bùçng caách trûåc quan laâ nhòn nhòn vaâo boáng LED cêìn
viïåc giaãm lûúång khñ CO2 trûåc tiïëp vaâo àeân LED trong phaãi coá caãm giaác àöå êëm
thaãi ra cho möîi Kwh nùng khoaãng 5 giêy, ngûúâi nhòn cuãa aánh saáng. Vúái caác loaåi
lûúång tiïët kiïåm. Ngoaâi ra, seä bõ choái nhûng khöng coá boáng LED coá chó söë hoaân
boáng àeân LED khöng chûáa caãm giaác nhûác mùæt. Àöìng maâu àaåt khoaãng 85 (xem
chêët àöåc haåi nhû thuãy ngên, thúâi khi bêåt àeân LED lïn, trïn voã saãn phêím, kyá hiïåu
chò, cadimum… nïn rêët an LED chêët lûúång cao thûúâng CRI) trúã lïn thò khi nhòn vaâo
toaân vúái möi trûúâng. khöng phaát nhiïåt úã àïë aánh saáng coá caãm giaác êëm,
Hiïån nay, Viïåt Nam àaä nhiïìu. Nïëu caãm giaác boáng coá choái mùæt nhûng khöng
coá möåt söë doanh nghiïåp bêåt möåt luác, súâ vaâo maâ àaä nhûác mùæt. M.HAÅ

12

Tiïët kiïåm nùng lûúång vúái boáng sodium
Hïå thöëng chiïëu saáng cöng cöång
cung cêëp aánh saáng phuåc vuå àúâi söëng àö
thõ nhûng àöìng thúâi cuäng àùåt ra vêën àïì
tiïu töën nùng lûúång. Xu hûúáng chung
trïn thïë giúái trong nhiïìu nùm trúã laåi àêy
àïìu sûã duång caác loaåi boáng àeân tiïët kiïåm
nùng lûúång, búãi caác loaåi boáng naây aáp
duång cöng nghïå tiïën tiïën, vûâa thên
thiïån hún vúái möi trûúâng, vûâa tiïu töën ñt
àiïån nùng, chêët lûúång aánh saáng töët hún.
Theo TS Nguyïîn Vùn Khaãi, Giaám àöëc
Trung têm Dung dõch Hoaåt hoáa Àiïån hoáa &
Àeân tiïët kiïåm Àiïån nùng, thay thïë boáng
cao aáp thuãy ngên coá thïí laâ caác loaåi boáng
sodium, boáng compact hoùåc boáng àeân led.
Tuy nhiïn, boáng compact coá hiïåu suêët aánh
saáng thêëp chó phuâ húåp sûã duång trong ngoä
xoám. Boáng àeân led coá thïí seä laâ cöng nghïå
cuãa tûúng lai vúái hiïåu suêët aánh saáng cao,
àiïån nùng tiïu thuå thêëp, nhûng hiïån taåi chi
phñ coân quaá cao vaâ chó sûã duång àûúåc cho
nhûäng cöåt thêëp dûúái 7m. Boáng sodium -
möåt loaåi boáng àeân tiïët kiïåm àiïån, hiïåu quaã
cao – laâ lûåa choån phöí biïën nhêët.
Boáng àeân sodium chó coá thaânh phêìn
Natri, khöng gêy ö nhiïîm möi trûúâng. Hún
nûäa, loaåi boáng naây coân coá nhiïìu ûu àiïím
vûúåt tröåi so vúái boáng cao aáp thuãy ngên.
Hiïåu suêët phaát saáng cuãa boáng thuãy ngên
chó àaåt 50LM/W, trong khi úã boáng sodium
laâ 100 - 120LM/W. Nhû vêåy coá thïí so saánh
cuâng 1W àiïån nùng tiïu thuå, boáng sodium
coá thïí tùng hiïåu suêët phaát saáng gêëp àöi.
Tuöíi thoå cuãa boáng sodium coá thïí lïn àïën
10.000 giúâ, cao hún nhiïìu so vúái boáng thuãy
ngên giaãm hiïåu suêët sau khoaãng 2.500 –
4.000 giúâ sûã duång. Ngoaâi ra, àöå dao àöång
àiïån aáp cuãa boáng sodium cuäng töët hún. Khi
àiïån aáp yïëu thò boáng àeân cao aáp thuãy ngên
dïî tùæt, seä khöng àaãm baão thuêån lúåi, an
toaân cho tuyïën giao thöng, trong khi àoá
CAÀM TAY CHÆ VIEÄC
Boáng àeân cao aáp OSRAM SON-T 250
(Sodium 250W)
boáng sodium chõu àûúåc mûác àiïån aáp thêëp
hún nhiïìu.
Vúái nhûäng ûu àiïím nhû vêåy, boáng sodi-
um àang àûúåc sûã duång ngaây caâng phöí
biïën, mùåc duâ loaåi boáng naây vêîn coá nhûúåc
àiïím laâ aánh saáng vaâng gêy caãm giaác noáng.
Cuäng coá yá kiïën cho rùçng, aánh saáng naây
gêìn vúái aánh saáng tûå nhiïn, giuáp mùæt chuáng
ta quan saát dïî daâng hún. Tuy nhiïn, khi
xem xeát chó söë hoaân maâu CRI – möåt thöng
söë xuêët phaát tûâ caác nghiïn cûáu vïì thõ giaác,
ûúác lûúång aãnh hûúãng cuãa caác nguöìn saáng
khaác nhau lïn caãm nhêån vïì maâu sùæc cuãa
caác àöëi tûúång vaâ bïì mùåt – cho thêëy aánh
saáng àeân thuãy ngên phaãn aánh maâu sùæc
trung thûåc hún. AÁnh saáng tûâ boáng sodium
coá CRI chó bùçng 20% so vúái aánh saáng mùåt
trúâi (aánh saáng tûå nhiïn), trong khi aánh saáng
tûâ boáng thuãy ngên coá CRI bùèng 50%.
Nhûng àêy chó laâ möåt nhûúåc àiïím nhoã,
khöng aãnh hûúãng nhiïìu àïën hiïåu quaã
chiïëu saáng taåi caác núi cêìn àöå phaát quang
röång nhû: nhaâ xûúãng, àûúâng phöë, chiïëu
saáng an ninh caác khu vûåc cöng cöång.
AN LÏ
13
 CAÀM TAY CHÆ VIEÄC

Hoåc kyä nùng ûáng phoá vúái döng seát

Döng seát nùm naâo
cuäng xaãy ra, nhûng ngûúâi
dên vêîn chûa trang bõ àuã
kiïën thûác vïì döng seát vaâ
caách phoâng chöëng seát.

TS Nguyïîn Xuên Anh,

Viïån Vêåt lyá Àõa cêìu, Viïån
Haân lêm KH&CN Viïåt Nam
cho biïët Viïåt Nam nùçm úã
têm döng chêu AÁ, möåt trong
ba têm döng trïn thïë giúái coá
hoaåt àöång döng seát maånh.
Muâa döng seát cuãa Viïåt Nam
bùæt àêìu tûâ thaáng 4 cho àïën
thaáng 10 hùçng nùm. Hùçng
nùm döng seát àaä gêy ra
nhiïìu thiïåt haåi vïì ngûúâi vaâ
cuãa. Tuy nhiïn, viïåc trang bõ
kiïën thûác vïì phoâng chöëng
seát vêîn coân rêët haån chïë.
Theo TS Nguyïîn Xuên
Anh, seát laâ hiïån tûúång ngêîu
nhiïn nïn khöng coá võ trñ an
toaân tuyïåt àöëi. Tuy nhiïn,
viïåc chuã àöång àïì phoâng
traánh seát, tòm núi traánh truá an
toaân coá thïí laâm giaãm àaáng
kïí khaã nùng bõ seát àaánh. Khi
trúâi sùæp xaãy ra döng, biïån
phaáp traánh seát töët nhêët laâ vïì
nhaâ. Chöî an toaân àïí traánh
seát laâ toaâ nhaâ, hay cöng súã
coá lùæp àùåt hïå thöëng chöëng
seát (àún giaãn nhêët laâ cöåt thu
löi Franklin). Khi úã trong nhaâ
thò nïn àûáng xa cûãa söí, cûãa
ra vaâo, caác àöì duâng àiïån,
traánh caác chöî êím ûúát nhû
buöìng tùæm, bïí nûúác, voâi
nûúác, khöng nïn duâng àiïån
Àöëi vúái ngûúâi bõ seát àaánh cêìn àûúåc cêëp cûáu kõp
thúâi. Nïëu ngûúâi bõ seát àaánh bõ ngêët (tim ngûâng àêåp,
tùæt thúã) phaãi thûåc hiïån khêín cêëp caác àöång taác hö hêëp,
trúå tim nhên taåo. Ngoaâi ra, cêìn kiïím tra xem naån
nhên coá bõ gaäy xûúng, àùåc biïåt cêín thêån khöng di dúâi
naån nhên nïëu nghi ngúâ bõ gaäy cöåt söëng.
thoaåi trûâ trûúâng húåp rêët cêìn cao hún thò nïn tòm chöî thêëp,
thiïët; nïn ruát phñch cùæm caác tòm võ trñ cêy thêëp. Àùåc biïåt,
thiïët bõ àiïån trûúác luác coá ngûúâi dên cêìn chuá yá, khöng
döng gêìn xaãy ra… àûáng thaânh nhoám ngûúâi gêìn
Trûúâng húåp khöng kõp vïì nhau. Nïëu nhû baån caãm
nhaâ khi coá döng, nhêët laâ àöëi thêëy toác bõ dûång lïn (nhû
vúái baâ con nöng dên àang ài
caãm giaác àiïån khi súâ tay
laâm àöìng, tuyïåt àöëi khöng
trûúác mùåt tivi) thò àiïìu àoá coá
duâng cêy cöëi laâm chöî truá
mûa, traánh caác khu vûåc cao nghôa laâ coá thïí bõ seát àaánh
hún xung quanh, traánh xa bêët cûá luác naâo. Lêåp tûác cuái
caác vêåt duång kim loaåi nhû xe ngöìi xuöëng vaâ lêëy tay che
àaåp, maáy, haâng raâo sùæt... tai, khöng nùçm xuöëng àêët
Ngoaâi ra, cêìn tòm chöî khö hay àùåt tay lïn àêët.
raáo, nïëu xung quanh coá cêy MINH HAÂ

14

Tûå taåo phên boán saåch cho cêy tröìng
Thay vò sûã duång, laåm duång phên
boán hoáa hoåc, ngaây nay ngûúâi dên coá
thïí sûã duång caác loaåi thaão möåc sùén úã
xung quanh, thêåm chñ laâ têån duång
“raác” trong nhaâ bïëp àïí taåo ra phên
boán saåch cho cêy tröìng.
Tûâ toãi, úát…
Baâ Tûâ Thõ Tuyïë t
Nhung, Trûúã n g hïå
thöëng Àaãm baão cuâng
tham gia (PGS) Viïåt
Nam cho biïët, sûã
duång caác loaåi thaão
möåc nhû toãi, gûâng,
úát, chanh, xoan, cêy
dêy mêå t , cêy hoa
cuác, huáng baåc haâ… laâ
phûúng phaá p truyïì n
thöëng trûúác kia khi chûa coá
thuöëc baão vïå thûåc vêåt hoáa chêët
öng cha ta vêîn thûúâng duâng. Noá hay úã
chöî thay vò phaãi boã tiïìn ài mua nhûäng
saãn phêím thûúng maåi nöng dên coá thïí sûã
duång nhûäng saãn phêím tûå nhiïn vûâa kinh
tïë laåi coá thïí kiïím soaát àûúåc thaânh phêìn
cuãa noá búãi noá àûúåc chñnh nöng dên tûå
laâm ra.
Tuy nhiïn, khi sûã duång gûâng, toãi, úát
àïí trûâ sêu, rïåp… ngûúâi dên thûåc hiïån
àuáng caách, khöng àûúåc pha úã nöìng àöå
àêåm àùåc (nöìng àöå quaá àêåm àùåc coá thïí
laâm rau bõ chaáy, taáp thêåm chñ laâ baåc laá).
Hún nûäa, duâ böí sung dinh dûúäng coá
nguöìn göëc hoáa chêët hay hûäu cú cuäng cêìn
àaãm baão thúâi gian caách ly ñt nhêët laâ 10
ngaây trûúác khi thu haái àïí àaãm baão khöng
coá töìn dû NO3 trong rau.
Àïën raác thaãi nhaâ bïëp
Raác thaãi nhaâ bïëp nhû voã chuöëi, voã
cam, voã trûáng, xûúng gaâ, xûúng lúån…
CAÀM TAY CHÆ VIEÄC
hoaân toaân coá thïí chïë thaânh caác loaåi dinh
dûúäng boán cho cêy tröìng. Vñ duå laá, thên,
quaã vaâ voã chuöëi (rêët giaâu kali vaâ lên) coá
thïí cùæt nhoã vaâ vuâi vaâo àêët caånh göëc cêy
hoùåc xay nhuyïîn röìi hoâa vúái nûúác tûúái
vaâo àêët böí sung dinh dûúäng cho cêy khi
chuáng ra hoa vaâ quaã. Caác gia àònh
cuäng coá thïí gom voã trûáng (laâ
nguöìn canxi tûå nhiïn), xûúng
lúån, gaâ (laâ nguöìn lên hûäu
cú) rûãa saåch, phúi khö röìi
nung trïn lûãa than töí ong
hoùåc cho vaâo loâ nûúáng
sau àoá nghiïìn thaânh böåt
àïí böí sung vaâo àêët cho
cêy tröìng… Ngoaâi ra, coá
thïí gom vaâ cùæt nhoã têët caã
caác loaåi rau quaã bõ hoãng,
thûâa cho vaâo thuâng uã cuâng vúái
böåt xûúng, böåt voã trûáng àïí úã goác
vûúân nïëu gia àònh coá vûúân röång. Cuäng
coá thïí taåo chuáng thaânh dung dõch àaä
àûúåc lïn men bùçng caách cùæt nhoã vêåt liïåu
naây cho vaâo chum/vaåi cuâng vúái àûúâng tyã
lïå 1: 0,5 àïí lïn men trong 1 tuêìn, sau àoá
chùæt dõch cöët ra chai àïí úã núi maát. Möîi
lêìn sûã duång lêëy 20 - 30g dõch cöët pha vúái
10 lñt nûúác phun lïn laá. Gia àònh cuäng coá
thïí sûã duång trûåc tiïëp bùçng caách xay
nhuyïîn chuáng vaâ hoâa vúái nûúác tûúái vaâo
àêët cho cêy sûã duång.
Khi thûåc hiïån ngûúâi dên cêìn lûu yá möåt
söë àiïím nhû khi múái tröìng cêy, nïn tröån
böåt xûúng vaâo àêët àïí coá nguöìn lên giuáp
böå rïî phaát triïín nhanh vaâ tiïëp tuåc cung
cêëp dinh dûúäng cho caác giai àoaån phaát
triïín sau naây cuãa cêy. Khi cêy tröìng coân
non vaâ phaát triïín thên laá, nïn lûåa choån
nhûäng raác thaãi coá nhiïìu àaåm nhû cuöång
rau laá xanh nhû rau muöëng, caãi... àïí taåo
dung dõch tûúái vaâo àêët.
THU HAÂ
15
 HOÛI - ÑAÙP KHOA HOÏC

Nhûúåc àiïím loâ àöët chêët thaãi rùæn sinh hoaåt cöng suêët nhoã
Hoãi: Hiïån nûúác ta àang coá xu hûúáng
àêìu tû àaåi traâ loâ àöët chêët thaãi rùæn sinh hoaåt
cöng suêët nhoã úã tuyïën huyïån, xaä. Àiïìu naây
coá giuáp ñch àûúåc gò khöng trong viïåc xûã lyá
chêët thaãi rùæn sinh hoaåt?
NGUYÏÎN VÙN MINH
(Thaái Bònh)
TS Nguyïîn Vùn Lêm, Trûúãng khoa
Àõa chêët, trûúâng Àaåi hoåc Moã - Àõa chêët:
Viïåc àêìu tû loâ àöët cöng suêët nhoã laâ giaãi
phaáp tònh thïë, goáp phêìn giaãi quyïët nhanh
choáng vêën àïì chêët thaãi rùæn sinh hoaåt phaát
sinh trïn àõa baân, àùåc biïåt vúái khu vûåc
nöng thön. Tuy nhiïn, möåt söë loâ àöët cöng nhoã àûúåc àêìu tû xêy dûång trïn àõa baân dêîn
suêët nhoã khöng coá hïå thöëng xûã lyá khñ thaãi túái viïåc xûã lyá chêët thaãi phên taán, khoá kiïím
vaâ trïn öëng khoái khöng coá àiïím lêëy mêîu soaát viïåc phaát thaãi ö nhiïîm thûá cêëp vaâo
khñ thaãi; khöng coá thiïët kïë, höì sú giêëy túâ möi trûúâng khöng khñ.
liïn quan túái loâ àöët. Nhiïìu loâ àöët cöng suêët PV (ghi)

Xûã lyá raác thaãi tûâ voã thuöëc baão vïå thûåc vêåt úã nöng thön
Hoãi: Xin cho biïët quy àõnh vïì quaãn lyá thu gom bao goái thuöëc baão vïå thûåc vêåt sau
bao goái thuöëc baão vïå thûåc vêåt sau sûã duång sûã duång àïí vaâo bïí chûáa theo quy àõnh. Àïí
úã nöng thön? riïng bao goái thuöëc baão vïå thûåc vêåt sau sûã
TRÊÌN HÖÌNG VIÏÅT duång vúái raác thaãi sinh hoaåt vaâ raác vïå sinh
(Söng Cöng, Thaái Nguyïn) àöìng ruöång. Khöng sûã duång bao goái thuöëc
TS Phaåm Àûác Vinh, Töíng Cuåc Tiïu baão vïå thûåc vêåt sau sûã duång vaâo caác muåc
chuêín Ào lûúâng Chêët lûúång: Theo quy àñch khaác. T.M (ghi)
àõnh, bao goái thuöëc baão vïå thûåc vêåt sau sûã
duång phaãi àûúåc thu gom vïì caác bïí chûáa.
Bïí chûáa phaãi àaãm baão yïu cêìu: Àùåt taåi caác
võ trñ thñch húåp, dïî nhêån biïët ven àûúâng,
truåc giao thöng nöåi àöìng, búâ ruöång lúán;
khöng bõ ngêåp luåt, gêìn àiïím pha chïë thuöëc
trûúác khi àem ài phun raãi àïí thuêån tiïån cho
viïåc thu gom bao goái thuöëc baão vïå thûåc vêåt
sau sûã duång; khöng laâm aãnh hûúãng àïën
nguöìn nûúác sinh hoaåt, khu dên cû, giao
thöng vaâ myä quan nöng thön. Sau khi pha
chïë, phun raãi thuöëc baão vïå thûåc vêåt phaãi

16
 HOÛI - ÑAÙP KHOA HOÏC

Ngûúâi dên laâm gò àïí ûáng phoá vúái biïën àöíi khñ hêåu?
Hoãi: Töi àûúåc biïët, Viïåt Nam laâ nûúác kiïåm àiïån, thûåc hiïån tiïët kiïåm nûúác, haån
chõu nhiïìu aãnh hûúãng cuãa biïën àöíi khñ hêåu. chïë sûã duång tuái nilon, tùng cûúâng sûã duång
Vêåy, vúái möîi ngûúâi dên, chuáng töi phaãi laâm caác saãn phêím tûå nhiïn, sûã duång hiïåu quaã
gò àïí chung tay ûáng phoá vúái biïën àöíi khñ caác phûúng tiïån giao thöng cöng cöång,
hêåu? tröìng nhiïìu cêy xanh…
NGUYÏÎN THÕ NGUYÏÅT HAÂ Àêy àïìu laâ nhûäng viïåc
(Thaái Bònh) dïî laâm nhûng laåi
thiïët thûåc vaâ àem
TS Phaåm Àûác Thi, laåi hiïåu quaã giuáp
Trung têm Khoa hoåc Khñ giaãm thiïíu ö
tûúång Thuãy vùn & Möi nhiïîm khöng
trûúâng: Viïåc ûáng phoá vúái khñ, phaát thaãi khñ
biïën àöíi khñ hêåu khöng phaãi nhaâ kñnh vaâ ö
laâ cêu chuyïån cuãa quöëc gia nhiïîm möi
maâ möîi ngûúâi dên cuäng cêìn trûúâng goáp phêìn
chung tay haânh àöång. Ngûúâi ûáng phoá biïën àöíi
dên haäy sûã duång tiïët kiïåm àiïån khñ hêåu.
nùng, sûã duång caác saãn phêím tiïët TL (ghi)

Khöi phuåc ao, höì, kïnh, mûúng, söng ö nhiïîm

Hoãi: Hiïån nay rêët nhiïìu ao, höì, kïnh, töìn, baão vïå hïå sinh thaái bïìn vûäng. Ngoaâi
mûúng söng bõ ö nhiïîm. Laâm thïë naâo àïí ra, cêìn thuác àêíy sûå tham gia cuãa cöång
khùæc phuåc àûúåc àiïìu àoá? àöìng vaâ ngûúâi dên cuâng caác töí chûác khoa
TRÊÌN VÙN BÏÌN (Haâ Nöåi) hoåc cöng nghïå vaâ töí chûác phi chñnh phuã vaâ
Baâ Nguyïîn Ngoåc Lyá, Giaám àöëc Trung theo caách laâm chêåm maâ lan toãa, nhên röång
têm Nghiïn cûáu Möi trûúâng vaâ Cöång àöìng: tûâ tûâ. Àöìng thúâi nhaâ nûúác cêìn maånh daån
Viïåc khöi phuåc laâm söëng laåi caác ao, höì, àêìu tû cho caác cöng trònh haå têìng kïët húåp
kïnh, mûúng, söng bõ ö nhiïîm suy thoaái coá baão töìn àïí giaãi quyïët caác kïnh mûúng
thïí thûåc hiïån coá hiïåu quaã theo nhiïìu caách söng nhoã hiïån àang rêët ö nhiïîm, coi àoá laâ
tuây thuöåc vaâo vêën àïì vaâ quy mö nhûng àïìu àoân bêíy thuác àêíy kinh tïë… MH (ghi)
àoâi hoãi caách tiïëp cêån quaãn lyá töíng húåp, sûå
thêëu hiïíu vïì baão töìn nûúác mùåt, hïå sinh thaái
cuäng nhû sûå hiïíu biïët vïì caác biïån phaáp
cöng trònh vaâ phi cöng trònh, caách tiïëp cêån
coá sûå tham gia cuãa nhiïìu bïn, nhiïìu núi vaâ
vúái têìm nhòn xa. Àïí coá thïí thûåc sûå caãi thiïån
laåi hïå thöëng ao mûúng kïnh raåch söng nhoã
àaä bõ suy thoaái cêìn phaãi coi cöng taác caãi
thiïån hïå thöëng thuãy vûåc nhoã laâ möåt lônh vûåc
àêìu tû cuãa taâi chñnh nhaâ nûúác, vûâa àoáng
goáp vaâo bûác tranh kinh tïë vô mö vûâa baão

17

Xûã lyá dioxin coá nguöìn göëc tûâ chêët diïåt coã
Hoãi: Töi muöën biïët caác thöng tin liïn
quan dioxin coá nguöìn göëc tûâ chêët diïåt coã
do àïë quöëc Myä sûã duång trong chiïën tranh
úã Viïåt Nam. Cöng nghïå xûã lyá sinh hoåc coá
àem laåi hiïåu quaã cao khöng?
NGUYÏÎN VÙN TYÁ
(Thaái Bònh)
PGS.TS.BS Lï Kïë Sún, nguyïn Phoá
Töíng cuåc trûúãng Töíng cuåc Möi trûúâng: Tûâ
nùm 1961 - 1972, quên àöåi Myä àaä
thûåc hiïån chiïën dõch phun raãi
chêët diïåt coã úã nûúác ta. Chêët
diïåt coã àûúåc kyá hiïåu bùçng
caác maâu úã thuâng phi àûång
caác chêët diïåt coã, bao göìm
caác loaåi: Orange (chêët da
cam), Orange 2, Purple
(tñm), Pink (höìng), Green
(xanh maå), Blue (xanh),
White (trùæng) vaâ Dinoxol, trong
àoá chuã yïëu laâ chêët da cam, möåt
Taác haåi cuãa hoáa chêët baão vïå thûåc vêåt töìn lûu
Hoãi: Hiïån nay úã nûúác ta vêîn coân hoáa
chêët baão vïå thûåc vêåt töìn lûu. Töi muöën hoãi
taác haåi cuãa hoáa chêët baão vïå thûåc vêåt töìn
lûu àöëi vúái möi trûúâng vaâ con ngûúâi?
ÀÖÎ NGOÅC PHÛÚÅNG (Haâ Nöåi)
ThS Höì Kiïn Trung, Cuåc Quaãn lyá chêët
thaãi vaâ Caãi thiïån möi trûúâng: Hoáa chêët baão
vïå thûåc vêåt töìn lûu coá thïí gêy ö nhiïîm möi
trûúâng thöng qua nhiïìu con àûúâng khaác
nhau nhû nûúác thaãi tûâ
kho chûáa thuöëc khi coá sûå
cöë àöí vúä hoáa chêët, chaáy
nöí, nûúác mûa chaãy traân
qua caác kho chûáa hoáa
chêët baão vïå thûåc vêåt àaä
bõ xuöëng cêëp, lûúång
thuöëc coân dû àoång laåi
trong chai bõ quùng
xuöëng ao, höì, söng hay
18
HOÛI - ÑAÙP KHOA HOÏC
höîn húåp cuãa 50% n-butylic este 2,4,5-T vaâ
50% n-butylic este 2,4-D. Trong caác chêët
diïåt coã nïu trïn, trûâ loaåi Blue vaâ White, têët
caã caác chêët coân laåi àïìu chûáa 2,3,7,8 tetra-
clodibenzo-p-dioxin (2,3,7,8 TCDD), möåt
chêët àöåc nhêët trong caác chêët àöåc do con
ngûúâi tòm ra vaâ taåo ra. Xûã lyá dioxin coá
nguöìn göëc tûâ chêët diïåt coã laâ vêën àïì rêët
phûác taåp vò nöìng àöå dioxin quaá cao, tyã lïå
TCDD (loaåi àöåc nhêët vaâ coá àöå bïìn
vûäng nhêët) rêët cao. Phûúng
phaáp xûã lyá bùçng cöng nghïå
sinh hoåc coân möåt söë vêën àïì
cêìn àûúåc laâm roä. Theo caác
nghiïn cûáu cuãa USEPA
(Cuåc Baão vïå möi trûúâng
Myä, 2013), cöng nghïå sinh
hoåc xûã lyá dioxin chó múái
thaânh cöng trong phoâng thñ
nghiïåm, chûa thïí triïín khai
ngoaâi hiïån trûúâng. LT (ghi)
lûúång thuöëc dû thûâa trong quaá trònh sûã
duång quaá liïìu lûúång ngêëm vaâo àêët cuäng
nhû maåch nûúác ngêìm... Khöng chó gêy ra
ö nhiïîm möi trûúâng nghiïm troång, hoáa chêët
baão vïå thûåc vêåt töìn lûu vúái böën tñnh chêët
àöåc haåi, khoá phên huãy, khaã nùng di chuyïín
xa, tñch luäy sinh hoåc coân gêy ra nhûäng aãnh
hûúãng coá haåi àöëi vúái khaã nùng sinh saãn, sûå
phaát triïín, hïå thêìn kinh, tuyïën nöåi tiïët vaâ hïå
miïîn dõch àïìu coá liïn
quan túái hoáa chêët. Con
ngûúâi bõ nhiïîm chuã yïëu
thöng qua caác thûåc
phêím ö nhiïîm, caác
àûúâng khaác ñt phöí biïën
hún laâ uöëng nûúác ö
nhiïîm vaâ tiïëp xuác trûåc
tiïëp vúái hoaá chêët.
MN (ghi)

Möëi nguy tûâ haåt giöëng ngoaåi
Hoãi: Töi thêëy trïn thõ trûúâng coá baán
nhiïìu loaåi giöëng traái cêy, cêy caãnh ngoaåi,
keâm theo àoá laâ nhûäng trang maång quaãng
caáo bùçng hònh aãnh khiïën ai thêëy cuäng
muöën tröìng ngay taåi vûúân nhaâ. Vêåy xin hoãi
nïëu tröìng nhûäng giöëng cêy nïu trïn coá gêy
aãnh hûúãng gò àïën möi trûúâng khöng?
PHAÅM THANH HOA (TPHCM)
TS Voä Mai, Phoá Chuã tõch Höåi Laâm vûúân
Viïåt Nam: Nhûäng giöëng laå hoaân toaân khöng
phaãi nhêåp nguöìn chñnh thûác. Vïì giöëng cêy
tröìng àïìu coá quy àõnh rêët roä raâng, haåt giöëng
rau quaã nùçm trong muåc phaãi quaãn lyá, giöëng
múái nhêåp khêíu phaãi àûúåc àaánh giaá khaão
nghiïåm thûåc tïë trïn àêët tröìng taåi nhiïìu àõa
phûúng cuãa Viïåt Nam, phaãi àûúåc Böå
NN&PTNT, höåi àöìng khoa hoåc àaánh giaá àaåt
moåi tiïu chuêín haåt giöëng múái àûúåc cêëp pheáp
nhêåp. Àöìng thúâi, biïët roä haåt giöëng àoá cú súã
naâo nhêåp phên phöëi, saãn xuêët. Àöëi vúái taåo
giöëng do têåp thïí, hay caá nhên nhên taåo thò
àùng kyá baãn quyïìn, röìi baán laåi cho cöng ty
Quy àõnh kiïím soaát nguöìn nûúác uöëng àoáng chai
Hoãi: Caác cú súã saãn xuêët nûúác uöëng
àoáng chai phaãi àaãm baão tiïu chuêín gò vïì
nguöìn nûúác?
HOAÂNG THANH VÊN (Ninh Bònh)
TS Nguyïîn Troång Khöi, Viïån Haân lêm
KH&CN Viïåt Nam: Nguöìn nûúác sûã duång
trong saãn xuêët nûúác uöëng àoáng chai phaãi
baão àaãm phoâng traánh bêët kyâ sûå ö nhiïîm
hoùåc yïëu töë ngoaåi lai aãnh hûúãng àïën chêët
lûúång nûúác vaâ phuâ húåp vúái quy àõnh vïì
chêët lûúång nûúác ùn uöëng; caác nguöìn nûúác
do cú súã khai thaác phaãi àûúåc kiïím tra vaâ
baão àaãm phuâ húåp vúái quy àõnh vïì chêët
lûúång ñt nhêët 12 thaáng/lêìn. Cú súã cêìn böë trñ
khu vûåc rûãa vaâ tiïåt truâng chai, bònh àûång
saãn phêím; khu vûåc chiïët roát saãn phêím phaãi
kñn, taách biïåt vúái caác khu vûåc khaác vaâ àûúåc
HOÛI - ÑAÙP KHOA HOÏC
giöëng cêy tröìng àïí nhên giöëng, phên phöëi ra
thõ trûúâng. Nhûäng giöëng laå trïn thõ trûúâng àïìu
tröi nöíi khöng chñnh thûác nhêåp khêíu nïn
khöng thïí àaãm baão chêët lûúång, coá khi chó
tröìng caãnh, àûa vïì Viïåt Nam laåi quaãng caáo
tröìng àïí ùn. Ngoaâi ra, viïåc tröìng cho vui,
khöng coá tñnh chêët phaáp lyá àöi khi gêy haåi
cho möi trûúâng. Àaä coá nhiïìu baâi hoåc taåi Viïåt
Nam vïì viïåc du nhêåp tröìng cêy giöëng laå vïì
laâm caãnh, vñ duå nhû thaãm hoåa cêy mai
dûúng, cêy thúm öíi… nhiïìu nùm qua chûa
coá giaãi phaáp naâo deåp àûúåc mêìm möëng caác
giöëng cêy naây khi chuáng xêm haåi àêët vaâ cêy
tröìng trïn nhiïìu vuâng laänh thöí Viïåt Nam.
Q.H (ghi)
trang bõ hïå thöëng diïåt khuêín khöng khñ;
viïåc tiïåt truâng, khûã truâng saãn phêím, khûã
truâng bao bò bùçng thiïët bõ chuyïn duång sûã
duång cöng nghïå taåo tia cûåc tñm, cöng nghïå
khñ ozone hoùåc caác cöng nghïå khaác nhûng
khöng laâm aãnh hûúãng àïën chêët lûúång, an
toaân saãn phêím. Àùåc biïåt, phaãi coá böå phêån
kiïím soaát vïå sinh chai bònh, chêët lûúång
nûúác... HB (ghi)
19

Thu raác thaãi àiïån tûã àuáng caách
Hoãi: Töi àûúåc biïët möåt söë tuã laånh àúâi cuä
coá chûáa chêët CFC. Caác chêët naây gêy haåi
cho têìng ozone. Àiïìu naây coá àuáng khöng?
TRÊÌN THU TRAÂ (Haâ Nöåi)
KS Nguyïîn Huy Baåo, nguyïn caán böå
Hoåc viïån Kyä thuêåt Quên sûå: CFC laâ chêët
àûúåc chûáng minh laâ gêy aãnh hûúãng túái
têìng ozone. Chêët naây trûúác àêy àûúåc sûã
duång trong caác thiïët bõ laâm laånh, trong àoá
coá tuã laånh. Thûåc tïë, khñ gas chó àöåc haåi àöëi
vúái möi trûúâng khi loåt ra ngoaâi, coân khi hïå
thöëng laâm laånh cuãa tuã vêîn hoaåt àöång bònh
thûúâng thò khñ gas àoá vêîn àûúåc giûä trong hïå
thöëng kñn, khöng thïí loåt ra ngoaâi. Chêët naây
hiïån àaä bõ cêëm sûã duång. Nhûäng chiïëc tuã
laånh hiïån nay khöng coân chêët CFC nûäa.
Möëi lo ngaåi àïën tûâ nhûäng chiïëc tuã laånh cuä,
Caách tñnh nûúác ngûng tuå cuãa àiïìu hoâa
Hoãi: Cöng thûác tñnh toaán söë nûúác
ngûng tuå tûâ maáy àiïìu hoâa nhiïåt àöå thïë
naâo? Lûúång nûúác nhiïìu hay ñt phuå thuöåc
àiïìu gò?
LÏ NGOÅC HAÂ (Haâ Nöåi)
GS.TS Nguyïîn Àûác Lúåi, Viïån KH&CN
Nhiïåt laånh: Lûúång nûúác maâ maáy àiïìu hoaâ
thaãi ra phuå thuöåc vaâo rêët nhiïìu yïëu töë
nhû àöå êím trong phoâng cêìn
khöëng chïë, àöå êím vaâ nhiïåt àöå
ngoaâi trúâi, àöå kñn khñt cuãa
cûãa söí vaâ cûãa ra vaâo, söë
lûúång ngûúâi trong phoâng
(vò ngûúâi luön toãa êím
qua phöíi vaâ bïì mùåt da),
caác thiïët bõ toaã êím trong
phoâng nhû thûác ùn, nûúác
uöëng... Coá thïí tñnh lûúång
nûúác ngûng bùçng caách lêëy
phêìn nhiïåt êín cuãa maáy chia
cho nhiïåt ngûng tuå. Vñ duå, maáy
20
HOÛI - ÑAÙP KHOA HOÏC
hoãng. Vò vêåy, caác hoaåt àöång thaãi boã tuã laånh
cêìn phaãi àûúåc xûã lyá àuáng quy trònh àïí àaãm
baão khöng phaát thaãi khñ CFC ra möi trûúâng.
ÚÃ caác nûúác tiïn tiïën, nhûäng loaåi raác thaãi
àiïån tûã noái chung vaâ tuã laånh noái riïng àûúåc
thu gom riïng àïí xûã lyá. MV (ghi)
12.000Btu/h coá nhiïåt êín khoaãng 0,2 x
12.000 = 2.400Btu/h = 703W = 703J/s. Lêëy
doâng nhiïåt 703 J/s naây chia cho nhiïåt
ngûng tuå r = 2.500J/g seä àûúåc 0,28g/s hay
khoaãng hún 1 lñt nûúác ngûng trïn giúâ. ÚÃ
àiïìu kiïån tñnh toaán bònh thûúâng (coân goåi laâ
àiïìu kiïån tiïu chuêín) nhiïåt àöå ngoaâi nhaâ
350C, àöå êím khöng khñ 50%, trong nhaâ
270C, àöå êím 60% thò khoaãng 20%
nùng suêët laånh duâng vaâo viïåc
ngûng tuå êím trong khöng
khñ. Àêy àûúåc coi laâ phêìn
nùng suêët laånh vö ñch,
àûúåc goåi laâ nhiïåt êín vò chó
laâm ngûng tuå húi nûúác
maâ khöng laâm giaãm nhiïåt
àöå phoâng. Phêìn coân laåi laâ
nùng suêët laånh hûäu ñch goåi
laâ nhiïåt hiïån vò laâm giaãm
nhiïåt àöå phoâng.
MT (ghi)
 HOÛI - ÑAÙP KHOA HOÏC

Nguyïn nhên “giïët chïët” caác raån san hö

Hoãi: Töi nghe noái biïën
àöí i khñ hêå u khiïë n cho
nhiïìu raån san hö bõ biïën
mêët. Taåi sao biïën àöíi khñ
hêåu laåi laâ nguyïn nhên
“giïët chïët” caác raån san hö?
NGUYÏÎN NGOÅC BÒNH
(Haâ Nöåi)
TS Phaåm Àûác Thi, Höåi
Baão vïå Thiïn nhiïn vaâ Möi
trûúâ n g Viïå t Nam: Caá c
nghiïn cûáu àaä chó ra biïën
àöëi khñ hêåu laâm nhiïìu raån
san hö bõ “têí y trùæ n g”.
Nguyïn nhên laâ do sûå
noáng lïn cuãa khñ hêåu toaân triïín cuãa caác raån san hö, nhiïìu loaâi sinh vêåt biïín. Vò
cêìu khiïën cho nhiïåt àöå bïì khiïën cho nhiïìu raån san vêåy, viïåc caác raån san hö bõ
mùåt nûúác biïín thay àöíi hö àaä vaâ àang bõ têíy trùæng. suy thoaái seä àe doåa an
(êë m hún) aã n h hûúã n g Àiïìu àaáng noái, caác raån san toaân sinh hoåc.
nghiïm troång àïën sûå phaát hö laâ núi truá nguå cuãa rêët PH (ghi)

YÁ nghôa cuãa tem nùng lûúång

Hoãi: Ài mua àöì àiïån tûã töi thêëy caác thiïët nùng thò saãn phêím 5 sao laâ saãn phêím töëi ûu
bõ coá daán tem nùng lûúång vúái nhiïìu sao nhêët. Caâng ñt sao caâng töën àiïån. Möåt söë thiïët
khaác nhau, xin hoãi yá nghôa cuãa nhûäng dêëu bõ nhû boáng àeân huyânh quang, àeân compact,
sao naây? tùng phö thò nïn choån mua loaåi coá daán nhaän
PHAÅM CÖNG QUANG (Haâ Nöåi) xaác nhêån hònh ngöi sao. Àoá laâ nhûäng saãn
TS Phaåm Ngoåc Phan, trûúâng Àaåi hoåc phêím tiïët kiïåm nùng lûúång. T.H (ghi)
Baách khoa Haâ Nöåi: Nhaän nùng lûúång laâ nhaän
daán trïn thiïët bõ, cung cêëp thöng tin mûác tiïu
thuå nùng lûúång cuãa thiïët bõ àoá. Taåi Viïåt Nam,
coá 2 loaåi nhaän laâ nhaän xaác nhêån (hònh ngöi
sao) vaâ nhaän so saánh (hònh chûä nhêåt). Tuây
vaâo hiïåu suêët tiïu thuå àiïån cuãa tûâng thiïët bõ
maâ Böå Cöng Thûúng xaác nhêån thiïët bõ àoá
àûúåc gùæn nhaän 1, 2 hoùåc 5 sao. Àêy laâ
nhûäng con söë cöng böë mûác tiïu thuå nùng
lûúång cuãa caác thiïët bõ àiïån. Nïëu caác saãn
phêím cuâng loaåi, cuâng cöng suêët vaâ chûác

21
 HOÛI - ÑAÙP KHOA HOÏC

Nguyïn nhên gêy suy giaãm nguöìn gene

Hoãi: Nguöìn gene cuãa
Viïåt Nam khaá phong phuá,
nhûng àang bõ suy giaãm.
Nguyïn nhên naâo dêîn àïën
tònh traång naây?
TRÊÌN THU HAÂ
(Phuá Thoå)
TS Phaåm Anh Cûúâng,
Cuåc Baão töìn àa daång sinh
hoåc, Töíng cuåc Möi trûúâng:
Möåt trong nhûäng nguyïn
nhên gêy suy giaãm nguöìn
gene taåi Viïåt Nam laâ do giaá
trõ vïì nguöìn gene chûa
àûúåc nhêån thûác àêìy àuã, àùåc
biïåt taåi khu vûåc miïìn nuái vaâ
ven biïín, núi súã hûäu nguöìn thaác nguöìn gene khöng yá gene laâ do hiïån nay Viïåt
gene phong phuá vaâ quyá thûác àûúåc traách nhiïåm phaãi Nam chûa kiïím soaát àûúåc
hiïëm nhûng do trònh àöå dên chia seã lúåi ñch vúái bïn cung hoaåt àöång khai thaác nguöìn
trñ coân haån chïë nïn ngûúâi cêëp taâi nguyïn, khiïën cho gene cuãa caác töí chûác, caá
dên chûa nhêån thûác àêìy àuã quyïìn lúåi cuãa cöång àöìng nhên nûúác ngoaâi tiïën haânh
giaá trõ nguöìn taâi nguyïn khöng àûúåc àaãm baão. Hún thöng qua húåp taác nghiïn
àang nùæm giûä. Trong khi àoá, nûäa, möåt nguyïn nhên khaác cûáu khoa hoåc, liïn doanh…
caác töí chûác, caá nhên khai dêîn túái sûå suy giaãm nguöìn PV (ghi)

Biïën àöíi khñ hêåu laâm gia tùng bïånh têåt

Hoãi: Töi muöën hoãi coá phaãi biïën àöíi khñ Theo thöëng kï, söë lûúång ngûúâi chïët do caác
hêåu laâm gia tùng dõch bïånh. Àiïìu naây coá bïånh coá liïn quan àïën biïën àöíi khñ hêåu
àuáng khöng? ngaây caâng tùng. M.TÊM (ghi)
NGUYÏÎN PHÛÚNG HAÂ (Haâ Nöåi)

TS Phaåm Àûác Thi, Höåi Baão vïå Thiïn

nhiïn & Möi trûúâng Viïåt Nam: Biïën àöíi khñ
hêåu aãnh hûúãng sêu röång àïën moåi mùåt cuãa
àúâi söëng xaä höåi, trong àoá aãnh hûúãng trûåc
tiïëp àïën sûác khoeã con ngûúâi. Caác nghiïn
cûáu àaä chó ra, biïën àöíi khñ hêåu khiïën nhiïåt
àöå tùng, luä luåt vaâ haån haán àaä taåo àiïìu kiïån
thuêån lúåi cho caác bïånh truyïìn nhiïîm phaát
triïín gêy nguy haåi àïën sûác khoeã con ngûúâi.

22
 TIN TÖÙC - SÖÏ KIEÄN
Nguyïn vaâ àöìng bùçng söng Cûãu Long
phaãi hûáng chõu haån haán trïn diïån röång,
mùån xêm nhêåp laâm aãnh hûúãng àïën cuöåc
söëng khoaãng 2 triïåu ngûúâi dên, thiïåt haåi
haâng trùm nghòn ha luáa. Thöng tin naây
àûúåc àûa ra taåi Höåi thaão tham vêën “Xêy
dûång kïë hoaåch phuåc höìi dûåa vaâo khaã
nùng chöëng chõu àïí giaãm thiïíu taác àöång
cuãa El Nino vaâ La Nina taåi Viïåt Nam” töí
chûác ngaây 8/7/2016 taåi Haâ Nöåi. BT

l Thuác àêíy xêy dûång Kïë hoaåch thûåc

l 371 triïåu USD àêìu tû cho ûáng phoá hiïån Thoãa thuêån Paris.
biïën àöíi khñ hêåu vaâ tùng trûúãng xanh. Ngaây 22/4/2016 vûâa qua, taåi Truå súã Liïn
Ngaây 25/7/2016 taåi Haâ Nöåi, Ngên Húåp Quöëc úã New York, Hoa Kyâ, Böå trûúãng Böå
haâng Nhaâ nûúác Viïåt Nam vaâ Ngên haâng Taâi nguyïn & Möi trûúâng àaä àaåi diïån cho
Thïë giúái àaä kyá kïët hiïåp àõnh phaáp lyá cho Chñnh phuã Viïåt Nam cuâng vúái Laänh àaåo vaâ
3 dûå aán vúái töíng giaá trõ 371 triïåu USD àaåi diïån Laänh àaåo Nhaâ nûúác, Chñnh phuã cuãa
nhùçm höî trúå nêng cao nùng lûåc caånh hún 170 nûúác kyá Thoaã thuêån Paris vïì biïën
tranh; ûáng phoá biïën àöíi khñ hêåu vaâ tùng àöíi khñ hêåu. Àêy laâ baãn thoãa thuêån mang tñnh
trûúãng xanh; cêëp nûúác vaâ xûã lyá nûúác thaãi. lõch sûã toaân cêìu, laâ möåt bûúác tiïën quan troång
Caác hiïåp àõnh cêëp vöën naây daânh cho trong viïåc chöëng laåi biïën àöíi khñ hêåu, khúãi
Khoaãn vay Chñnh saách Phaát triïín vïì àêìu cuãa möåt kyã nguyïn múái, kyã nguyïn caác -
Quaãn lyá Kinh tïë vaâ Nùng lûåc Caånh tranh bon thêëp. Lïî kyá kïët Thoãa thuêån Paris vïì biïën
lêìn 3; khoaãn vay Chñnh saách Phaát triïín àöíi khñ hêåu do Töíng Thû kyá Liïn Húåp Quöëc
vïì Biïën àöíi Khñ hêåu vaâ Tùng trûúãng Xanh Ban Ki-moon chuã trò töí chûác taåi New York,
lêìn 1; vaâ vöën böí sung cho Dûå aán Cêëp Hoa Kyâ theo Quyïët àõnh cuãa Höåi nghõ lêìn thûá
nûúác vaâ Xûã lyá Nûúác thaãi Àö thõ. TB
21 caác Bïn tham gia Cöng ûúác khung cuãa
Liïn Húåp Quöëc vïì biïën àöíi khñ hêåu (Höåi nghõ
l Biïën àöíi khñ hêåu khiïën Viïåt Nam COP21). Àêy laâ ngaây àêìu tiïn cuãa thúâi haån 1
thiïåt haåi 15.000 tyã àöìng.
nùm kyá kïët Thoãa thuêån Paris, bùæt àêìu tûâ ngaây
Biïën àöíi khñ hêåu àaä gêy thiïåt haåi vïì
22/4/2016 - 21/4/2017. LT
kinh tïë cho Viïåt Nam
khoaãng 15.000 tyã
àöì n g. Tûâ cuöë i
nùm 2014 -
2016, do taác
àöå n g cuã a
hiïå n tûúå n g
thúâ i tiïë t El
Nino, 18 tónh,
thaâ n h phöë
khu vûå c Nam
Trung böå , Têy

23

lNgên haâng Thïë giúái caãnh baáo Viïåt
Nam cêìn traánh caác thaãm hoåa möi trûúâng.
Taåi cuöåc hoåp baáo cöng böë Baáo caáo
“Àiïím laåi” àõnh kyâ 6 thaáng cuãa Ngên
haâng Thïë giúái (WB) cêåp nhêåt tònh hònh
phaá t triïí n kinh tïë Viïå t Nam ngaâ y
19/7/2016, chuyïn gia cuãa WB nhêën
maånh Viïåt Nam cêìn traánh caác thaãm hoåa
möi trûúâng nhû vuå caá chïët. Viïåt Nam hiïån
nay àang múã röång vaâ phaát triïín rêët nhiïìu
khu cöng nghiïåp múái cêìn coá nhûäng
chuêín mûåc tûúng ûáng vaâ giaám saát chùåt
cheä vïì möi trûúâng. Àêy laâ àiïìu rêët quan
troång àïí giuáp Viïåt Nam coá thïí traánh àûúåc
nhûäng thaãm hoåa nhû sûå cöë möi trûúâng
vûâa qua vaâ khöng taái diïîn nhûäng thaãm
hoåa trong tûúng lai. Àêy cuäng laâ möåt cam
kïët trong Hiïåp àõnh àöëi taác xuyïn Thaái
Bònh Dûúng (TPP) cuä n g nhû nhûä n g
chûúng trònh nghõ sûå tiïë p theo cuã a
Viïåt Nam cêìn phaãi thûåc hiïån. MH
l Phaåt hún 27 tyã àöìng vi phaåm taâi
nguyïn, möi trûúâng.
Tin tûâ Thanh tra
Böå Taâi nguyïn &
Möi trûúâng, tûâ
àêìu nùm 2016
àïën nay, Böå
àaä ban haânh
quyïët àõnh xûã
phaåt 145 töí chûác
vi phaåm haânh chñnh
24
TIN TÖÙC - SÖÏ KIEÄN
trong lônh vûåc àêët àai, möi trûúâng vaâ taâi
nguyïn nûúác vúái töíng söë tiïìn hún 27 tyã
àöìng. Trong caác lônh vûåc phaát hiïån sai
phaåm tûâ àêìu nùm àïën nay, möi trûúâng laâ
lônh vûåc "noáng" nhêët vúái 2 vuå gêy ö nhiïîm
nghiïm troång laâ haãi saãn chïët bêët thûúâng úã
ven biïín miïìn Trung, vaâ vuå caá chïët taåi
söng Bûúãi trïn àõa baân hai tónh Thanh Hoáa
vaâ Hoâa Bònh. TL
l Haån haán, xêm nhêåp mùån úã àöìng
bùçng Söng Cûãu Long gêy thiïåt haåi hún
4.600 tyã àöìng.
Thöng tin naây àûúåc àûa ra taåi Höåi nghõ
Sú kïët 6 thaáng àêìu
nùm vaâ triïín
phûúng hûúáng
nhiïåm vuå 6
thaáng cuöëi nùm
2016 cuãa Ban
Chó àaåo Têy
Nam Böå diïîn ra
múái àêy. Cuå thïí,
töíng thiïåt haåi trong saãn
xuêët nöng nghiïåp ûúác tñnh khoaãng 4.678 tyã
àöìng, trong àoá luáa thiïåt haåi 232,95ha; hoa
maâu vaâ rau maâu thiïåt haåi 6.561ha; cêy ùn
quaã vaâ cêy cöng nghiïåp bõ thiïåt haåi toaân
vuâng laâ 10.831ha. AÃnh hûúãng tûâ tònh hònh
haån haán vaâ xêm nhêåp mùån, coá khoaãng
226.605 höå dên trong vuâng bõ thiïëu nûúác
sinh hoaåt. Àùåc biïåt, Caâ Mau laâ möåt trong
nhûäng tónh chõu thiïåt haåi nùång nïì nhêët do
haån haán, xêm nhêåp mùån taåi vuâng àöìng
bùçng Söng Cûãu Long, hún 6 thaáng vûâa qua
khöng coá mûa, xêm nhêåp mùån nùång nïì àaä
dêîn túái "muâa khö daâi nhêët lõch sûã" khiïën
laâm mêët cên bùçng àõa chêët, gêy suåt luán, lúã
àêët laâm aãnh hûúãng vaâ hû hoãng nghiïm
troång nhiïìu tuyïën àûúâng giao thöng nöng
thön doåc theo kïnh raåch. Qua thöëng kï, coá
gêìn 113km àûúâng giao thöng bõ raån nûát,
saåt lúã, suåt luán, hïå thöëng àï biïín coá möåt söë
àiïím nguy cú vúä do saåt lúã. NQ