Professional Documents
Culture Documents
Tóm tắt:
Bài báo này phân tích nguyên nhân một số sự cố đã sảy ra trong quá trình xây
dựng và khai thác các công trình thép móng cọc trên nền san hô (DKI) và bước đầu
đưa ra các giải pháp kết cấu mới nhằm hạn chế và phòng tránh sự cố khi xây dựng
và khai thác các công trình DKI.
1. Điểm qua tình hình xây dựng các công trình DKI
Cho đến nay chúng ta đã xây dựng hơn 20 công trình DKI. Hầu hết các công trình DKI
đã xây dựng đều là dạng công trình thép, móng cọc, trên nền san hô. Sau khoảng 10 năm
sử dụng các công trình đều bị rung lắc mạnh, có ba công trình đã bị đổ (DKI/3, DKI/5 và
DKI/6), hai công trình không sử dụng được (DKI/1 và DKI/4), chỉ có duy nhất một công
trình không bị rung lắc đó là DKI/10 được xây dựng năm 1994 ở bãi cạn Cà Mâu, trên nền
trầm tích sa bồi.
Nguyên nhân gây ra sự cố tại các công trình DKI cơ bản là:
Nguyên nhân 1: Kinh nghiệm và thiết bị phục vụ thi công xây dựng công trình biển của
chúng ta còn hạn chế, nhất là kỹ thuật xây dựng các công trình thép móng cọc trên nền san
hô.
Nguyên nhân 2: Chúng ta chưa có đủ số liệu tin cậy về nần san hô, vì vậy chưa đánh
giá đúng được sự làm việc tương tác giữa cọc thép và nền san hô thông qua việc xác định
hệ số ma sát giữa cọc thép và nền san hô.
Tiểu ban Năng lượng, Kỹ thuật công trình, Vận tải và Công nghệ Biển 173
Nguyên nhân 3: Chúng ta chưa có đủ số liệu tin cậy về điều kiện khí tượng, hải văn tại
khu vực xây dựng công trình, nhất là số liệu về chiều cao sóng thiết kế. Số liệu sóng thiết
kế ban đầu là 6,9m; 9m; 10,5m (1988); 14m (1990-1998). Số liệu sóng để thiết kế gia cố
các công trình DKI là 15,8m. Số liệu để thiết kế mới các công trình DKI/14M và DKI/15M
là 16,56m.
Có thể tính lại chiều cao công trình DKI/14 theo số liệu sóng mới như sau: Độ sâu
nước: d = 22,0m; Chiều cao sóng: H = 16,56m; Chiều dài sóng: L = 298,38m; Chu kỳ
sóng:T = 13,83s; H/(GT2) = 0,009; d/(GT2) = 0,012. Lý thuyết sóng phù hợp theo tiêu
chuẩn API RP 2A là sử dụng lý thuyết sóng hàm dòng bậc 9 (Stream Function), hình 2.
Theo yêu cầu thiết kế thì sàn công tác phải đảm bảo không bị sóng trùm lên trong điều kiện
sóng cao H1% = 16,56m, vậy cao trình đáy sàn công tác có thể được tính theo công thức
sau: Hsct Hđỉnh sóng + Htriều + Hnước dâng + Htĩnh không. Trong đó: Hđỉnh sóng = 13,77m (tính theo
lý thuyết sóng hàm dòng bậc 9); Htriều = 2,11m; Hnước dâng = 1,15m; Htĩnh không 1,5m (theo
tiêu chuẩn DNV) Hsct 18,53m.
174 Hội nghị Khoa học và Công nghệ Biển toàn quốc lần thứ V
2. Đánh giá các giải pháp gia cố các công trình DKI
2.1. Nguyên lý chung để thiết kế gia cố các công trình DKI
Các công trình DKI đã xây dựng bằng thép, móng cọc hầu hết bao gồm 04 ống chính
bằng thép ống. Cọc thép được đóng lồng trong các ống chính. Khi chịu lực sóng, thông
thường hai cọc ở mặt đón sóng sẽ chịu nhổ, hai cọc còn lại chịu nén, hình 3a. Lực nhổ cọc,
theo thiết kế sẽ được triệt tiêu nhờ lực ma sát giữa cọc và nền và trọng lượng bản thân công
trình truyền xuống cọc. Tuy nhiên vì trong quá trình chịu lực sóng, ma sát giữa cọc và nền
bị suy giảm (một trong những nguyên nhân là do cọc tách khỏi nền, xem hình 1) vì vậy
việc thiết kế gia cố đã dựa trên nguyên tắc là đặt một khối gia tải để triệt tiêu lực nhổ thay
cho lực ma sát đã bị suy giảm, hình 3b.
2.2. Đánh giá các giải pháp gia cố đã thực hiện
Có ba phương án đã được thực hiện để gia cố các công trình DKI [4], đó là:
-Gia tải tập trung tại chân cọc, dùng phương pháp bê tông vữa dâng để gia tải. Việc đổ
bê tông vữa dâng trên biển gặp khó khăn, nhất là trong điều kiện sóng lớn, khó kiểm soát
được liên kết giữa khối gia tải với các ống chính. Phương pháp này đã thực hiện ở
DKI/7,2,9, có thể nói đây là một lý do đưa tới thất bại. Thất bại của phương án này đã mở
ra hướng nghiên cứu phương án mở rộng khối chân đế.
Tiểu ban Năng lượng, Kỹ thuật công trình, Vận tải và Công nghệ Biển 175
-Phương án mở rộng khối chân đế bằng cách gắn vào mỗi ống chính một giàn tam giác
sau đó lắp ghép các khối gia tải lớn bằng bê tông đúc sẵn, bơm trám xi măng để gắn các
cục gia tải với nền san hô. Tuy nhiên, do một số giải pháp kỹ thuật chưa hợp lý, việc lắp
ghép khối lớn và bơm trám xi măng gặp khó khăn. Phương án này đã ứng dụng ở
DKI/11,14,17.
-Phương án mở rộng khối chân đế, kết hợp bơm bê tông dâng để gia tải. Phương án này
đã thử nghiệm ở DKI/8,12,15, sau đó rút kinh nghiệm, ứng dụng thành công ở các công
trình DKI/16,18,19,20,21 và gia cố lần hai cho các công trình DKI/7,2,9. Đây là phương án
đã thể hiện nhiều ưu điểm, khắc phục được các nhược điểm ở hai phương án trước đó.
g g
P P
s
P Ps
Rk Rn
Rk Rn Q
gt
Q
gt
N k = Rk -Qgt N n = Rn +Q gt
Hình 3: Nguyên lý chung để tính toán thiết kế gia cố các DKI cũ bị rung lắc
Với: Ps: Lực ngang do sóng; Pg: Lực ngang do gió;
Rk: Lực nhổ; Rn: Lực nén; Qgt: Trọng lượng dằn
3. Đánh giá các giải pháp công trình DKI mới
+ 40.5 m
4500 1500
8800
+ 35.5 m
1000 2800
+ 32m
18000
19000
15000
13000
a)
1000
30000
+ 18 m
1000
+ 15 m
b)
18000
19000
0m
1000
Hình 5, Đề xuất dạngcông trình DKI cho vùng nước nông, đến 15 m nước
a) Mặt đứng; b) Khối đế; c) Sơ đồ tính kết cấu
Tiểu ban Năng lượng, Kỹ thuật công trình, Vận tải và Công nghệ Biển 177
Ưu điểm chính của giải pháp công trình dùng khối gia tải treo là dễ thi công, cách gia tải
dễ dàng, vật liệu gia tải thông dụng, đa dạng. Khối gia tải (trong trạng thái thi công) không
nằm trực tiếp trên nền san hô, vì vậy không cần san nền.
Nhược điểm chính của giải pháp công trình dùng khối gia tải treo là khối gia tải làm gia
tăng lực nén lên cọc làm cho cọc chịu nén khá lớn.Việc treo khối gia tải nâng cao trọng
tâm công trình. Có thể khắc phục sự gia tăng tải trọng lên cọc và gia tăng khả năng ổn
định cho móng “treo” bằng cách tạo các liên kết tiếp đất cho khối gia tải bằng nguyên lý
“bó đũa”, tức là tạo các liên kết chống dạng thanh tự thay đổi độ dài theo sự mấp mô của
nền san hô.
Hình 6, Đề xuất dạngcông trình DKI cho vùng nước sâu trên 15m
a) Mặt đứng; b) Mặt bằng; c) Khối đế;
d) Sơ đồ tính kết cấu theo phương pháp phần tử hữu hạn
5. Kết luận
Các giải pháp mới cho các công trình DKI trên nền san hô nêu trên hình 5 và hình 6 của
bài báo này dựa trên những số liệu thực tế thu thập được trong quá trình thiết kế, xây dựng
và gia cố các công trình DKI. Đây là các ý tưởng công trình cần thiết được tham khảo và
thảo luận.