Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας _Κέντρο Επιμόρφωσης & Διά Βίου Μάθησης

Πρόγραμμα: «Outdoor Education- Η Αγωγή Υπαίθρου στην Εκπαίδευση Δεξιότητες Ζωής, Περιβάλλον, Κινητική Αναψυχή»

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Κέντρο Επιμόρφωσης & Διά Βίου Μάθησης

Τίτλος επιμορφωτικού αυτοχρηματοδοτούμενου προγράμματος:

«Outdoor Education- Η Αγωγή Υπαίθρου στην Εκπαίδευση

Δεξιότητες Ζωής, Περιβάλλον, Κινητική Αναψυχή»

1η διάλεξη: Εισαγωγή στο πρόγραμμα

Βασικές έννοιες & Άξονες της Αγωγής Υπαίθρου

Εισηγητής:
Κουθούρης Χαρίλαος, Καθηγητής, Διοίκηση Δραστηριοτήτων Αναψυχής

Τρίκαλα 29 Οκτωβρίου 2018

Περίληψη διάλεξης

Στη παρούσα διάλεξη αναλύεται ο λόγος της επιλογής χρήσης στην Ελληνική γλώσσα της
διεθνούς γνωστικής περιοχής του ‘Outdoor Education’ ως ‘Αγωγή Υπαίθρου’. Αναφέρεται η
σχέση του αντικειμένου με την τυπική, μη τυπική και άτυπη εκπαίδευση και οι αντίστοιχες
επαγγελματικές ευκαιρίες που δημιουργούνται για εφαρμογές. Γίνεται μια αρχική εισαγωγή στο
αντικείμενο της Αγωγής Υπαίθρου και των βασικών αξόνων της. Τέλος αναφέρεται η ακαδημαϊκή
βαρύτητα του επιμορφωτικού προγράμματος σε σύνδεση με το Ευρωπαϊκό σύστημα πιστωτικών
μονάδων, η διαδικασία παρακολούθησης του επιμορφωτικού προγράμματος, ο τρόπος
επικοινωνίας και οι υποχρεώσεις των σπουδαστών.

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Στο τέλος της παρούσης διάλεξης ο/η σπουδαστής/στρια θα:

 γνωρίζει για τη διεθνή και την ελληνική ορολογία που χρησιμοποιείται στο πρόγραμμα
 ενημερωθεί περί της αποστολής του γνωστικού αντικειμένου της Αγωγής Υπαίθρους
 διακρίνει τους άξονες των προγραμμάτων της Αγωγής Υπαίθρου
 ενημερωθεί για το σύστημα πιστωτικών μονάδων ECTS
 κατανοήσει τον τρόπο λειτουργίας, εμπέδωσης και αξιολόγησης κάθε διάλεξης.
 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας _Κέντρο Επιμόρφωσης & Διά Βίου Μάθησης
Πρόγραμμα: «Outdoor Education- Η Αγωγή Υπαίθρου στην Εκπαίδευση Δεξιότητες Ζωής, Περιβάλλον, Κινητική Αναψυχή»

1. Οριοθέτηση του προγράμματος

Σημαντικές επισημάνσεις οι οποίες αφορούν στη χρήση της ορολογίας στο πρόγραμμα.

Αγωγή: ετυμολογικά είναι η διαδικασία απόκτησης και μετάδοσης αξιών, ιδανικών, προτύπων,
κανόνων συμπεριφοράς και αρχών μέσω των οποίων διαμορφώνεται η κοινωνική συμπεριφορά
(διαγωγή) και ο χαρακτήρας ενός ατόμου.

Εκπαίδευση: ετυμολογικά είναι η διαδικασία μετάδοσης γνώσης και εμπειρίας καθώς και
καλλιέργειας και ανάπτυξης των δεξιοτήτων και ικανοτήτων ενός ατόμου στα σχολεία ή και με
άλλους τρόπους ή χώρους, προκειμένου ένα άτομο να καταστεί ικανό στις επαγγελματικές και σε
άλλες μετέπειτα υποχρεώσεις του (καθημερινή ζωή).

Ύπαιθρος: ετυμολογικά είναι η κάθε περιοχή με βλάστηση, μακριά από κατοικημένες περιοχές,
ιδίως μακριά από πόλεις, η ύπαιθρος, η εξοχή. Οποιοσδήποτε αφορά σε μη στεγασμένο χώρο.
(https://el.wikipedia.org/wiki)

Σχετικά με τον τίτλο του προγράμματος

Το γνωστικό αντικείμενο/περιοχή Outdoor Education αποδόθηκε στην ελληνική γλώσσα ως
‘Αγωγή Υπαίθρου’. Θα μπορούσε να αποδοθεί ακόμη και ως ‘η χρήση του υπαίθριου
περιβάλλοντος ως χώρου εκπαίδευσης’ ή _περισσότερο εστιασμένα_ ως ‘η ύπαιθρος ως χώρος
διδασκαλίας’. Πιθανά να επιχειρούσαμε λοιπόν να συνδέσουμε και να αποδώσουμε το Outdoor
Education ως ‘εκπαίδευση στην ύπαιθρο’. Στο σύνολο οι ανωτέρω προσεγγίσεις και χρήση όρων
είναι και αποδεκτές και εκφράζουν την αποστολή του Outdoor Education ως φιλοσοφία ή μέθοδο.
Είναι πλέον γνωστό ότι ο όρος ‘υπαίθρια εκπαίδευση’ αποτελεί μια διεθνώς αναγνωρισμένη,
συνεχώς επεκτεινόμενη και επιτυχή μέθοδο της διδασκαλίας πλήθους διαφορετικών γνωστικών
αντικειμένων της τυπικής εκπαίδευσης (μαθήματα του Σχολικού προγράμματος, πχ Μαθηματικά,
Κοινωνιολογία κλπ) αλλά και της άτυπης εκπαίδευσης (ανάπτυξη /διαχείριση ανθρώπινου
δυναμικού, προγράμματα κινητικής άσκησης, μέθοδοι υγείας, διαλογισμός, yoga κλπ) εκτός
αιθουσών, στο ελεύθερο φυσικό περιβάλλον.

Στο παρόν επιμορφωτικό πρόγραμμα η επιλογή της χρήσης του όρου ‘Αγωγή’ και όχι
‘Εκπαίδευση’ δηλαδή Outdoor Education ως ‘Αγωγή Υπαίθρου’ και όχι ως ‘Εκπαίδευση στην
Ύπαιθρο» ήταν συνειδητή. Αφορά στην επιλογή ενός όρου περισσότερο ‘ευέλικτου’,
‘εισαγωγικού’, ‘προτρεπτικού’ ‘μη πολωτικού’ για τους συμμετέχοντες, όποια και εάν είναι η
θέση/αποστολή τους στο πρόγραμμα, δηλαδή είτε είναι συνοδοί, είτε είναι συμμετέχοντες. Η
επιλογή της αποφυγής χρήσης του όρου ‘Εκπαίδευση’ έγινε διότι η λέξη απαντάται πολύ συχνά
στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου από την παιδική του ηλικία και πολλές φορές προκαλεί ή
παραπέμπει σε ‘συγκεκριμένα και ήδη γνωστά στεγανά– διαδικασίες – μοντέλα διδασκαλίας–
σταθερές – τυπικές σχέσεις – υποχρεώσεις - εκπαιδευτής – εκπαιδευόμενος – καθορισμός στόχων
– επίτευξη – επίδοση – πιθανή αποτυχία – αλλά κυρίως ίδια προκαθορισμένα προσδοκόμενα
μαθησιακά αποτελέσματα από τον κάθε συμμετέχοντα’.

2
 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας _Κέντρο Επιμόρφωσης & Διά Βίου Μάθησης
Πρόγραμμα: «Outdoor Education- Η Αγωγή Υπαίθρου στην Εκπαίδευση Δεξιότητες Ζωής, Περιβάλλον, Κινητική Αναψυχή»

Η Αγωγή Υπαίθρου ως μια βιωματική διαφορετική μέθοδος η οποία στηρίζεται κύρια στη
δημιουργία κλίματος ‘ελευθερίας’ και ‘εμπιστοσύνης’ στους συμμετέχοντες να ανακαλύψουν
κάτι που τους εκφράζει περισσότερο ως άτομα, αποβλέπει στη δημιουργία ευκαιριών για ενεργή
συμμετοχή, στη δημιουργία προκλήσεων για έκφραση ή έκφρασης διαφορετικών απόψεων από
τους συμμετέχοντες χρησιμοποιώντας πάντα ως χώρο ‘εργασίας’ το ελεύθερο φυσικό περιβάλλον
με όλες του τις μορφές. Οι σκέψεις ή οι συμπεριφορές και τα οφέλη που θα αποκομίσουν οι
συμμετέχοντες μετά την ενεργή πάντοτε συμμετοχή τους δεν είναι εξ αρχής αυστηρά
προδιαγεγραμμένα, αλλά εξαρτώνται από την ποιότητα της αποκληθείσας εμπειρίας στη φύση
ενώ επηρεάζονται από το χαρακτήρα, τις ανάγκες και τις ικανότητες του κάθε συμμετέχοντος
ατόμου ξεχωριστά.

Συνεπώς η επιλογή ‘Αγωγή’ και όχι ‘Εκπαίδευση’ ευνοεί τη φιλοσοφία και τους στόχους του
Outdoor Education μάλλον καλύτερα. Ιδιαίτερα στη χώρα μας όπου δεν υπάρχει πρότερη εμπειρία
στην τυπική εκπαίδευση αφήνει το περιθώριο της δημιουργίας βιωματικών προγραμμάτων μέσα
στη φύση για το μαθητή, τον ενήλικα, τον άνθρωπο διαφορετικά από τα υπάρχοντα ως μια νέα
διέξοδο της ‘εκπαίδευσης’ προς το φυσικό περιβάλλον.

Σχετικά με τον επαγγελματικό χώρο που απευθύνεται το πρόγραμμα και τις εφαρμογές του
Κατά τη διάρκεια των επόμενων 36 διαλέξεων του προγράμματος πολλές φορές το γνωστικό
αντικείμενο της Αγωγής Υπαίθρου (Outdoor Education) θα συνδέεται με τη διαδικασία της
‘εκπαίδευσης’ ως μια περιοχή υλοποίησής του.

Θέλουμε να τονίσουμε εδώ ότι με τον όρο ‘εκπαίδευση’ στο παρόν πρόγραμμα δεν
προσδιορίζουμε αποκλειστικά το χώρο του Σχολείου. Στην ευρύτερη περιοχή ‘εκπαίδευση’
περιλαμβάνεται η ‘τυπική’, η ‘μη τυπική’ και ‘η άτυπη εκπαίδευση’. Η Αγωγή Υπαίθρου από τη
φύση της έχει τη δυναμική να απευθύνεται σε ποικίλους χώρους υλοποίησης των προγραμμάτων
της, ανάλογα του χώρου στον οποίο αναπτύσσεται και του τρόπου με τον οποίο παρέχεται
/εφαρμόζεται δηλαδή άλλοτε ως Τυπική, άλλοτε ως Μη – Τυπική και άλλοτε ως Άτυπη

Η Τυπική εκπαίδευση αναπτύσσεται αποκλειστικά μέσα στα πλαίσια μιας εκπαιδευτικής

διαδικασίας, είτε αυτή πραγματοποιείται εντός του σχολικού προγράμματος, είτε είναι ένα
σεμινάριο ή κάποιο πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ). Σε αυτήν την
κατηγορία. οι εκπαιδευτικοί στόχοι κάθε προγράμματος είναι προκαθορισμένοι, ενώ τα
αντικείμενα που διδάσκονται καθώς και τα μέσα εκμάθησης επιλέγονται από τους
εκπαιδευτικούς.

Η Μη – Τυπική εκπαίδευση είναι μια οργανωμένη εκπαιδευτική διαδικασία η οποία

πραγματοποιείται έξω από τα πλαίσια του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος. Στην κατηγορία
αυτή το εκπαιδευτικό υλικό είναι σαφώς καθορισμένο, αλλά οι εκπαιδευόμενοι – ακροατές έχουν
τη δυνατότητα να επιλέξουν τον τρόπο και το υλικό που προσφέρεται από τους “εκπαιδευτές”.
Παραδείγματος χάρη, στην μη – τυπική Αγωγή Υπαίθρου. το ρόλο του εκπαιδευτή μπορεί να έχει
και μια μη – κυβερνητική οργάνωση, ή μία εταιρία Τουριστικών Υπαίθριων Δραστηριοτήτων
Αναψυχής η οποία προσφέρει προγράμματα Αγωγής Υπαίθρου λειτουργεί εκτός του εδραιωμένου
εκπαιδευτικού συστήματος και εξυπηρετεί αναγνωρίσιμο κοινό για ανάλογους εκπαιδευτικούς

3
 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας _Κέντρο Επιμόρφωσης & Διά Βίου Μάθησης
Πρόγραμμα: «Outdoor Education- Η Αγωγή Υπαίθρου στην Εκπαίδευση Δεξιότητες Ζωής, Περιβάλλον, Κινητική Αναψυχή»

σκοπούς, όπως είναι ομάδες ατόμων με κοινά χαρακτηριστικά (οικογένειες, φοιτητές, ελεύθεροι
επαγγελματίες, Νηπιαγωγεία, Σχολεία, Προσκοπικές ομάδες, κατασκηνώσεις κλπ κατά την
επίσκεψή τους σ ένα βιότοπο ή όποιο άλλο οικολογικής αξίας προορισμό). Συμπεραίνουμε λοιπόν
από αυτές τις περιπτώσεις ότι βασικός σκοπός της μη – τυπικής του αντικειμένου της Αγωγής
Υπαίθρου είναι η ευαισθητοποίηση ομάδων του πληθυσμού σε θέματα περιβάλλοντος, η κινητική
δραστηριοποίηση των συμμετεχόντων προς απόκτηση της ευαισθητοποίησης και η τελική
απόκτηση θετικής εμπειρίας για ανάλογη μελλοντική συμπεριφορά.

Η Άτυπη Εκπαίδευση αποτελεί μια δια βίου διαδικασία όπου κάθε άτομο αποκτά γνώσεις στάσεις
και εκφράζει απόψεις έναντι θεμάτων που σχετίζονται με το περιβάλλον σύμφωνα με τις επιρροές
που έχει από την καθημερινή του ζωή όπως επίσης και από άλλα άτομα που ανήκουν σε αυτή.
Ειδικότερα, η γνωστική περιοχή της Αγωγής Υπαίθρου όπως και της συγγενούς Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης εκφράζεται συχνά και από ομάδες ή άτομα που αποτελούν εθελοντικό κοινό το
οποίο και αποδέχεται την άτυπη αυτή Εκπαίδευση ή Αγωγή μετά από προσωπική του επιθυμία,
ενώ σίγουρα δεν απαιτείται συνεχής ή υποχρεωτική παρακολούθηση συνεδριών ή μαθημάτων.
Επιπλέον, σε αντίθεση με της άλλες δυο κατηγορίες εκπαίδευσης, στην άτυπη εκπαίδευση το
κοινό δεν είναι καθορισμένο αλλά αλλάζει κάθε φορά. Παραδείγματα άτυπης διαδικασίας Αγωγής
Υπαίθρου και Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης μπορεί να αποτελέσει η διάχυση οποιασδήποτε
πληροφορίας, γνώσης ακόμη και απόκτησης κάποιας δεξιότητας που σχετίζεται με την προστασία
της φύσης, μέσα από τα Μ.Μ.Ε, βιβλιοθήκες, κοινωνικές επαφές, υπαίθριες καμπάνιες,
διοργανώσεις ενημέρωσης σε ευαίσθητους προορισμούς ιδιαίτερου περιβαλλοντικού κάλους,
αλλά και σε πάρκα και μέσα σε αστικούς θύλακες.

Καθώς το περιβάλλον, η γνώση του, η προστασία του αφορά όλες τις ηλικιακές ομάδες μιας
κοινωνίας, όλες τις δημογραφικά διαφοροποιημένες ομάδες μιας χώρας, όλους τους πληθυσμούς,
θα μπορούσαμε να ισχυρισθούμε πως η Αγωγή Υπαίθρου και η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι
μια διά βίου διαδικασία, για την οποία υπάρχει ανάγκη να παρέχεται σε όλα στάδια της ζωής του
ανθρώπου. Η ανάγκη της πληροφόρησης του συνόλου των πολιτών ενισχύεται συνεχώς με τις
μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες που συμβαίνουν στον Πλανήτη. Η Εκπαίδευση και η
Αγωγή για την χρηστή επίσκεψη και χρήση των φυσικών πόρων αφορά πρωτίστως στη Ποιότητα
ζωής των πολιτών και τη διατήρηση του Πλανήτη.
(http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?tID=2624)

Συμπερασματικά, γίνεται κατανοητό ότι τα προγράμματα και οι υπηρεσίες που αφορούν στην
Αγωγή Υπαίθρου έχουν μεγάλο ορίζοντα παροχής προς πολλές κατευθύνσεις που αφορούν στην
εκπαίδευση τυπική, μη τυπική, άτυπη. Οι πάροχοι παρόμοιων προγραμμάτων μπορεί να ανήκουν
χωρίς περιορισμούς είτε σε Κρατικούς οργανισμούς, είτε σε Εθελοντικούς φορείς, είτε σε
Ιδιωτικής φύσης εταιρίες και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον υπαίθριο και τον
τουριστικό χώρο των υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής και της κινητικής αναψυχής.

Για τους ανωτέρω λόγους το παρόν επιμορφωτικό πρόγραμμα διά μέσου των αξόνων της τυπικής,
μη τυπικής, και άτυπης εκπαίδευσης απευθύνεται σε στελέχη εκπαίδευσης κάθε βαθμίδας κι
επιπέδου, διευθυντές σχολείων, συμβούλους εκπαίδευσης, προσωπικό Κέντρων Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης, στελέχη σχολείων, εκπαιδευτικό προσωπικό επιμορφωτικών προγραμμάτων

4
 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας _Κέντρο Επιμόρφωσης & Διά Βίου Μάθησης
Πρόγραμμα: «Outdoor Education- Η Αγωγή Υπαίθρου στην Εκπαίδευση Δεξιότητες Ζωής, Περιβάλλον, Κινητική Αναψυχή»

ενηλίκων, δημόσιους υπαλλήλους υπουργείων και οργανισμών δασικής προστασίας, υπεύθυνους

χάραξης τουριστικής αειφόρου πολιτικής σε οργανισμούς επιπέδου περιφέρειας ή τοπικής
αυτοδιοίκησης, ιδιοκτήτες και συμβούλους εταιριών και επιχειρήσεων, εργαζόμενους
τουριστικών καταλυμάτων, στελέχη και ιδιοκτήτες παιδικών κατασκηνώσεων, στελέχη και
ιδιοκτήτες εταιριών Υπαίθριων Δραστηριοτήτων Αναψυχής, στελέχη Οικολογικού – Υπαίθριου
Τουρισμού, φοιτητές – σπουδαστές όλων των γνωστικών αντικειμένων που αφορούν στην
εκπαίδευση και το περιβάλλον και ακόμη στελέχη εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (δευτεροβάθμια
εκπαίδευση, Ι.Ε.Κ., Α.Ε.Ι., Τ.Ε.Ι.).

Όλα τα αναφερόμενα παραπάνω άτομα και επαγγέλματα έχουν τη δυνατότητα να καινοτομήσουν

μεθοδολογικά είτε στη διάρκεια της διδασκαλίας των μαθημάτων τους είτε της εργασίας τους, να
εμπλουτίσουν την καθημερινή τους πραγματικότητα, να ενισχύσουν το επαγγελματικό τους
προφίλ με την παροχή προγραμμάτων Αγωγής Υπαίθρου στο χώρο τους.

5
 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας _Κέντρο Επιμόρφωσης & Διά Βίου Μάθησης
Πρόγραμμα: «Outdoor Education- Η Αγωγή Υπαίθρου στην Εκπαίδευση Δεξιότητες Ζωής, Περιβάλλον, Κινητική Αναψυχή»

2. Εισαγωγή στο αντικείμενο της Αγωγής Υπαίθρου

Η άσκηση ως κινητική δραστηριότητα χρησιμοποιεί φυσιολογικά ως χώρο διεξαγωγής κάθε

‘υπαίθριο, ανοικτό χώρο’. Είναι επιστημονικά αποδεκτό ότι η συμμετοχή σε δράσεις κινητικής
αναψυχής και υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες αναψυχής εξασφαλίζει στους συμμετέχοντες
οφέλη ταυτόχρονα κινητικά, συναισθηματικά, πνευματικά και ψυχολογικά.

Η αστικοποίηση, ο σύγχρονος τεχνολογικός και απαιτητικός τρόπος ζωής έχει ωθήσει τους
πολίτες στη σταδιακή απομάκρυνση, από το φυσικό, υπαίθριο περιβάλλον, ιδιαίτερα όμως
προβληματίζει η αποξένωση από την κίνηση και το ελεύθερο φυσικό περιβάλλον των ατόμων της
παιδικής ηλικίας. Εξ’ ίσου σημαντική θεωρείται και η σταδιακή αντικατάσταση σχεδόν όλων των
παραδοσιακά κινητικών παιχνιδιών αναψυχής της παιδικής ηλικίας _της επονομαζόμενης
κατηγορίας παιγνιδιών ‘της αλάνας’_ με άλλες απασχολήσεις των παιδιών κατά τον ελεύθερο
χρόνο τους, μη κινητικές, κυρίως καθιστικής μορφής, δραστηριότητες που αφορούν στη χρήση
της σύγχρονης τεχνολογίας και του διαδικτύου.

Συνέπεια αυτών των αλλαγών αποτελεί η καθημερινά χαμηλή σωματική ενεργοποίηση των
παιδιών και των νέων, η χαμηλού ποιοτικού επιπέδου ικανότητα για επικοινωνία μεταξύ των
ατόμων, η χλιαρή έως ανύπαρκτη ευαισθητοποίηση των μαθητών /μαθητριών για ζωτικής
σημασίας σύγχρονα σοβαρά ζητήματα, όπως σωστή διατροφή, ζητήματα διατήρησης καλής
υγείας, συμπεριφορές προστασίας του περιβάλλοντος. Διέξοδο στα ανωτέρω σοβαρά προβλήματα
της νεολαίας και της κοινωνίας ευρύτερα είναι δυνατό να προσφέρει η ενασχόληση με
δραστηριότητες που αφορούν στο αντικείμενο της Αγωγής Υπαίθρου.

Τα προγράμματα Αγωγής Υπαίθρου επιδιώκουν ‘την παραμονή, τη δραστηριοποίηση, τη

διαπαιδαγώγηση των νέων, μαθητών/μαθητριών αλλά και ενηλίκων σε υπαίθριο ανοικτό χώρο,
με στόχο την κινητική τους ενεργοποίηση, την ανάπτυξη ενδιαφέροντος για την προστασία του
φυσικού περιβάλλοντος, την ανάπτυξη ενδιαφέροντος για μάθηση και απόκτηση δεξιοτών’. Τα
προγράμματα ακολουθούν τη φιλοσοφία της Βιωματικής Εκπαίδευσης (μάθηση μέσα από τη
συμμετοχή). Τα προγράμματα της Αγωγή Υπαίθρου, στοχεύουν στην οικολογική
ευαισθητοποίηση των μαθητών, μέσω της ενεργητικής τους συμμετοχής σε δραστηριότητες
υπαίθριας αναψυχής και ταυτόχρονα ανάπτυξη της προσωπικότητας και κοινωνικοποίησής τους.

Αναλυτικότερα: σκοπός του αντικειμένου της Αγωγής Υπαίθρου είναι η βιωματική ενασχόληση
των συμμετεχόντων σε προγράμματα που συνδυάζουν δράσεις:
α)με κινητικές δραστηριότητες αναψυχής σε υπαίθριο χώρο,
β)με παιγνίδια/δράσεις/προβληματισμούς ανάπτυξης-βελτίωσης δεξιοτήτων & αξιών ζωής και
γ)με θέματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και οικολογίας.
Η συμμετοχή σε δραστηριότητες Αγωγής Υπαίθρου, είναι ένας συνδυασμός από υπαίθριες
δραστηριότητες αναψυχής, δραστηριότητες ανάπτυξης / βελτίωσης ανθρώπινων ικανοτήτων και
δεξιοτήτων κοινωνικής φύσης και δημιουργία οικολογικής ευαισθητοποίησης/συνείδησης

Τα προγράμματα Αγωγής Υπαίθρου ανάλογα με το περιεχόμενό τους απευθύνονται σε

διαφορετικές ηλικίες παιδιών, νέων, ενηλίκων, απαιτούν ενεργητική συμμετοχή και αξιοποιούν

6
 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας _Κέντρο Επιμόρφωσης & Διά Βίου Μάθησης
Πρόγραμμα: «Outdoor Education- Η Αγωγή Υπαίθρου στην Εκπαίδευση Δεξιότητες Ζωής, Περιβάλλον, Κινητική Αναψυχή»

την παραμονή σε φυσικό περιβάλλον για ενασχόληση και εμβάθυνση σε οποιαδήποτε ανθρώπινα
ζητήματα μάθησης ή συμπεριφοράς. Τα προγράμματα Αγωγής Υπαίθρου ανάλογα με την εποχή
του έτους, επιχειρούν να αξιοποιήσουν τις διαφορετικές δυνατότητες που παρέχει το φυσικό
περιβάλλον, εστιάζοντας το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων σε αντίστοιχες εποχικές
δραστηριότητες, βουνά/σκι, λίμνες/κανό στη λίμνη, ποτάμια/rafting, χιονισμένο
περιβάλλον/περπάτημα-παραμονή στο χιόνι, παραλίες/ιστιοπλοΐα.

Η συμμετοχή σε προγράμματα Αγωγής Υπαίθρου επιδιώκουν τη βίωση συναισθημάτων και

παιδαγωγικών αρχών από τους συμμετέχοντες που δύσκολα θίγονται ή διδάσκονται στο σύγχρονο
σχολικό περιβάλλον. Η ασφάλεια κατά τη συμμετοχή σε δραστηριότητες Αγωγής Υπαίθρου,
αποτελεί πρωτεύον ζήτημα για τους διοργανωτές και καθορίζει την τελική απόφαση για τη
διεξαγωγή ή την ακύρωση κάθε υπαίθριας δράσης, ανάλογα με τις επικρατούσες καιρικές
συνθήκες ή σύνθεσης των ομάδων.

Η Αγωγή Υπαίθρου ή Outdoor Education, όπως απαντάται διεθνώς σε χώρες της Ευρώπης της Β.
Αμερικής, της Αυστραλίας κλπ αποτελεί προέκταση αλλά και εκπαιδευτικό εργαλείο, για την
επίτευξη των πολλών στόχων της εκπαίδευσης και πολλών διαφορετικών γνωστικών
αντικειμένων.

Στις προαναφερόμενες χώρες λειτουργούν πολλές εκατοντάδες υπαίθρια εκπαιδευτικά κέντρα

αναψυχής που προσφέρουν ποικίλα προγράμματα Αγωγής Υπαίθρου, ενώ πολλές δεκάδες
χιλιάδες μαθητές/μαθήτριες επισκέπτονται ημερήσια, ή με διήμερες ή εβδομαδιαίες παραμονές
αυτά τα κέντρα, συμμετέχοντας σε προγράμματα Αγωγής Υπαίθρου πάντα στα πλαίσια του
σχολικού προγράμματος.

Οι υπαίθριες δραστηριότητες και τα εκπαιδευτικά παιχνίδια Αγωγής Υπαίθρου μπορούν εύκολα

να διεξαχθούν εν μέρει και σε ελεύθερους ανοικτούς αστικούς. Ανάλογοι χώροι αποτελούν ένα
πάρκο αναψυχής σε αστική περιοχή, ένα αθλητικό κέντρο, ένα άλσος σε αστική περιοχή, η ακόμη

7
 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας _Κέντρο Επιμόρφωσης & Διά Βίου Μάθησης
Πρόγραμμα: «Outdoor Education- Η Αγωγή Υπαίθρου στην Εκπαίδευση Δεξιότητες Ζωής, Περιβάλλον, Κινητική Αναψυχή»

και μια μεγάλη αυλή του σχολείου. Σίγουρα, το ελεύθερο φυσικό περιβάλλον δημιουργεί
μοναδικές συνθήκες για θετική διάθεση κατά τη συμμετοχή, επηρεάζει το επίπεδο συγκέντρωσης
των μαθητών/μαθητριών στις απαιτήσεις της δράσης και κρίνει κατά πολύ την ποιότητα της
εμπειρίας από τη συμμετοχή και το τελικό αποτέλεσμα. Αυτό, όμως, δεν αποκλείει την επαφή και
την αρχική πραγματοποίηση παρόμοιων δράσεων και παιχνιδιών Αγωγής Υπαίθρου, στο σχολικό
γυμναστήριο ή την αυλή του σχολείου. Η εισαγωγή ή η προετοιμασία των μαθητών/μαθητριών
σε προσομοιώσεις υπαίθριων δραστηριοτήτων και παιχνιδιών ανάπτυξης δεξιοτήτων ζωής σε
αστικό περιβάλλον, μάλλον αυξάνει την περιέργεια και τη διάθεση των μαθητών για συμμετοχή
σε ενδεχόμενη μελλοντική δράση με «πραγματικές συνθήκες» στη φύση.

Η Αγωγή Υπαίθρου δεν είναι απλά ένα μάθημα, αλλά παρέχει ευκαιρίες για μία συμπληρωματική
εκπαίδευση που προγραμματίζεται από το ίδιο το περιβάλλον του σχολείου και βοηθά τους
μαθητές/μαθήτριες στην ενστάλαξη σεβασμού:
Α. για το ίδιο το άτομό (αυτοσεβασμός, αυτοπεποίθηση),
Β. για τα άλλα συγγενή άτομα (σχέσεις μαθητών μεταξύ τους & σχέση μαθητών/εκπαιδευτικών),
Γ. για το (φυσικό) περιβάλλον, αποκτώντας ευρύτερη οικολογική ευαισθητοποίηση και
συνείδηση.

Καθηγητές διαφορετικών ειδικοτήτων αλλά και επαγγελματίες της ελεύθερης αγοράς

αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου και της αναψυχής, μπορούν άμεσα να συνδεθούν με την
υλοποίηση προγραμμάτων Αγωγής Υπαίθρου.
Είναι σοβαρό το ανθρώπινο δυναμικό που τελικά θα εμπλακεί για να διδάξει το συγκεκριμένο
αντικείμενο της Αγωγής Υπαίθρου σήμερα και μελλοντικά να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο για
να προσφερθεί μια γόνιμη και με προϋποθέσεις ευκαιρία στους Έλληνες νέους /μαθητές και
μαθήτριες, να βιώσουν, να αγαπήσουν και τελικά να προστατεύσουν την Ελληνική φύση ενώ
ταυτόχρονα θα αποκτήσουν υγιεινές συμπεριφορές & διάθεση για μια ποιοτική ζωή.

Δεξιότητες Ζωής ………………………………Περιβάλλον……………………………. Κινητική Αναψυχή

8
 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας _Κέντρο Επιμόρφωσης & Διά Βίου Μάθησης
Πρόγραμμα: «Outdoor Education- Η Αγωγή Υπαίθρου στην Εκπαίδευση Δεξιότητες Ζωής, Περιβάλλον, Κινητική Αναψυχή»

3. Πληροφορίες που αφορούν στην υλοποίηση του προγράμματος

Ακαδημαϊκή βαρύτητα του προγράμματος. Σύνδεση και παροχή πιστωτικών μονάδων ECTS
Στον ενημερωτικό οδηγό του παρόντος προγράμματος αναφέρεται: η διάρκεια του προγράμματος
η οποία είναι ετήσια, ο αριθμός των διαλέξεων που ανέρχονται σε 36 διαλέξεις, ο αριθμός των
ωρών του προγράμματος που ανέρχεται σε 450 ώρες και ο αριθμός των πιστωτικών μονάδων του
προγράμματος που ανέρχεται σε 18 ECTS.

Τι είναι όμως οι πιστωτικές μονάδες ECTS (European Credit Transfer and Accumulation System)
αφορούν και είναι χρήσιμες και για τους σπουδαστές των επιμορφωτικών ‘διά βίου μάθησης’
προγραμμάτων;

Tο σύστημα ECTS τοποθετείται αρχικά στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης
Εκπαίδευσης που δημιουργήθηκε µε τη διαδικασία της Μπολόνια. Το σύστημα πιστωτικών
μονάδων ECTS χρησιμοποιείται ευρέως στην τυπική ανώτατη εκπαίδευση αλλά µπορεί να
εφαρμοστεί και σε άλλες δραστηριότητες όπως τη ‘δια βίου µάθηση’. Η χρήση του ECTS για την
προώθηση της δια βίου µάθησης ενισχύει τη διαφάνεια, το περιεχόμενο των προγραµµάτων
µάθησης και των αποτελεσμάτων της. Το σύστημα ECTS υπό προϋποθέσεις αφορά ακόμη και
στην αναγνώριση της µη τυπικής και της άτυπης µάθησης.

Οι πιστωτικές µονάδες ECTS εκφράζουν το φόρτο εργασίας που χρειάζεται να συμμετέχουν οι

φοιτητές για να επιτύχουν τα αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα ενός προγράμματος
σπουδών. Ο φόρτος εργασίας συνίσταται στο χρόνο που υπολογίζεται ότι χρειάζεται τυπικά ένας
σπουδαστής να αφιερώσει για να ολοκληρώσει τις προβλεπόμενες μαθησιακές απαιτήσεις ενός
γνωστικού αντικειμένου ή μαθήματος (όπως είναι η μελέτη των διαλέξεων, η επίσκεψη και μελέτη
προτεινόμενων παραπομπών, οι εργασίες, η ανεξάρτητη ιδιωτική μελέτη, οι εξετάσεις κλπ).
(https://www.uop.gr/images/files/odigos-ects-2009.pdf)

Στο παρόν πρόγραμμα ο φόρτος εργασίας του σπουδαστή ανέρχεται σε 18 πιστωτικές μονάδες
ECTS (450 ώρες/25 ώρες = 18 ECTS). με υπολογισμό αντιστοιχίας μιας πιστωτικής μονάδας σε
25 ώρες εργασίας (η διεθνής ρήτρα κυμαίνεται 25<30 ώρες /1 ECTS).
Για το παρόν επίσης πρόγραμμα οι σπουδαστές πρέπει να γνωρίζουν ότι η μελέτη κάθε μιας εκ
των 36 διαλέξεων έχει υπολογισθεί να αντιστοιχεί περίπου σε 12 ώρες (36 διαλέξεις Χ 10 ώρες =
360 ώρες). Οι ώρες αυτές αφορούν σε μελέτη της ύλης που στέλνεται για κάθε διάλεξη, επίσκεψης
σε χρήσιμες διευθύνσεις στο δίκτυο και συμπλήρωσης του εντύπου κατανόησης της διάλεξης
δηλαδή απάντηση σε 12 ερωτήσεις / διάλεξης σε πολλαπλής επιλογής απαντήσεις

Για την συμπλήρωση του συνόλου των 450 ωρών πέραν των 360 των διαλέξεων, υπολείπονται
90 ώρες. Οι ώρες αυτές θα διατεθούν στη διάρκεια του προγράμματος για την κατάθεση 4
εργασιών (4 εργασίες Χ 22,5 ώρες = 90 ώρες) αντίστοιχα η κάθε μία στη λήξη κάθε ενός εκ των
4 κύριων κεφαλαίων του προγράμματος. (περίπου Ιανουάριο/ Απρίλιο/ Ιούνιο/ Σεπτέμβριο).

Οι 4 εργασίες θα αφορούν σε προσωπική επιλογή του κάθε σπουδαστή να καταθέσει είτε:

9
 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας _Κέντρο Επιμόρφωσης & Διά Βίου Μάθησης
Πρόγραμμα: «Outdoor Education- Η Αγωγή Υπαίθρου στην Εκπαίδευση Δεξιότητες Ζωής, Περιβάλλον, Κινητική Αναψυχή»

α) την προσωπική του αντίληψη ως εργασία σε μια περιπτωσιακή μελέτη (case study) που θα
δοθεί σε όλους στο τέλος κάθε ενός από τα 4 κύρια κεφάλαια του προγράμματος,
είτε
β) την ανάπτυξη, ως μορφή βιβλιογραφικής ανασκόπησης, ενός θέματος μετά από προσωπική
επιλογή που θα αφορά στο περιεχόμενο αντίστοιχα του κεφαλαίου που έχει ολοκληρωθεί.

Διαδικασία της επιμόρφωσης

Το πρόγραμμα στηρίζεται εξ ολοκλήρου στις αρχές και τις διαδικασίες της εξ ‘αποστάσεως
εκπαίδευσης προγραμμάτων εξειδίκευσης και Διά Βίου μάθησης. Μέσω της πλατφόρμας
ασύγχρονης εκπαίδευσης δηλαδή του e-class θα προσφέρεται σειρά οδηγών για την ανάπτυξη των
δεξιοτήτων των επιμορφωμένων καθώς και εργασίες, τεστ και πρακτικές για την αξιολόγηση της
εξέλιξής των σπουδαστών διάρκειας 450 ωρών.
Στην παρακάτω διεύθυνση του open e class, μπορείτε να βρείτε ένα πλήρη οδηγό για τη χρήση
της πλατφόρμας ασύγχρονης εκπαίδευσης. https://docs.openeclass.org/el/3.5/mans

Τα 36 εξ’ αποστάσεως μαθήματα/διαλέξεις θα αναρτώνται στο e-class του Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ. κάθε

εβδομάδα ημέρα Δευτέρα σύμφωνα με το ημερολόγιο του Ενημερωτικού Οδηγού.
Κάθε διάλεξη συνοδεύεται συνήθως από ένα αρχείο 12 ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής
απαντήσεων που πρέπει να απαντηθούν και να αποσταλούν ηλεκτρονικά μέχρι το τέλος της
αντίστοιχης εβδομάδας κάθε διάλεξης και ημέρα Κυριακή. Υπάρχει περίπτωση να δοθεί και μια
μικρής έκτασης εργασία ή απάντησης απόψεων σε ένα σχετικό της διάλεξης ερώτημα.
Μέσω της πλατφόρμας της ασύγχρονης εκπαίδευσης θα προσφέρονται κατά διαστήματα επιπλέον
αρχεία, video και βιβλιογραφία για την ενίσχυση της διδασκαλίας και την κατάρτιση των
επιμορφωμένων

Βιβλιογραφία
 Εγχειρίδιο Εκπαιδευόμενου https://docs.openeclass.org/el/3.5/mans
 Εγχειρίδιο Πιστωτικές Μονάδες https://www.uop.gr/images/files/odigos-ects-2009.pdf
 Όλες οι φωτογραφίες είναι από δράσεις Αγωγής Υπαίθρου και ανήκουν στη συλλογή του κ Κουθούρη Χ.

10