Professional Documents
Culture Documents
1. ుమహఴష఼ు ఆధామహలు
2. వెహఴితయ ఆధామహలు
ుమహఴష఼ు ఆధామహలు
అనేఔ ఱహషనాలు ఱహతరహసన఼ల మహజకీమ, వెహంషకాతిఔ చమితరన఼ విఴమిషు ఼నానభ. దేవి
నాగహనిఔ రేభంచిన నానాగాట్ ఱహషనం ఆబ బయు ముదటి ఱహతఔమిి విజమాలన఼
విఴమిషు ఼ంది. గౌతమీ ఫరలవౄీ రేభంచిన నాళక్ ఱహషనం గౌతమీుతర ఱహతఔమిి విజమాలన఼,
వివిధ నృయుద఼లన఼ తెలుుతేంది. గౌతమీుతర ఱహతఔమిి రేభంచిన కహమలే ఱహషనం, రహవృలఠ ుతర
ులోభావి/ మండో ులోభావి రేభంచిన అభమహఴతి ఱహషనం, మజఞ వౄీ ఱహతఔమిి రేభంచిన
చినఖంజ ం ఱహషనం, భూడో ులోభావి కహలంలో రేళన భాయఔదో ని ఱహషనాలు
ఱహతరహసన఼ల చమితరన఼ విఴమిషు ఼నానభ. ఇరే కహఔుండా రహమి షభకహలీన నుహలఔుల
ఱహషనాలోే ఔడా అనేఔ ఆధామహలు లనష఼ునానభ. అఱోఔుడు 13ఴ వృలాఱహషనం, ఎయీఖుడు
ఱహషనాలు, కాయరేలుడు సతిఖుంనూహ ఱహషనం, చషు న఼డు అంథే ఱహషనం, యుదరదాభుని జునాఖఢ్
ఱహషనాలోే ఔడా అనేఔ ఆధామహలు లనష఼ునానభ.
ఱహతరహసన఼ల కహలంలో ళషం-మహగితో
తమాయుఙేళన నూో టేన్ నాణేలతోనుహటు అనేఔ మోభన్
నాణేలు, జోఖల్ తంనృ నాణేలు నాటి ఆమిథఔ, భత మిళథ తేలన఼
విఴమిషు ఼నానభ. ఱహదాాసణ వౄీభుక ేయుతో ఉనన నాణేలు ఔమంనఖర్
జిలాేలోని కోటిలంగహల, భున఼లఖుటట రదేఱహలోే లనంఙాభ. నసనుహణుడుని ఒడుంచి
గౌతమీుతర ఱహతఔమిి ునయుమదిరంచిన జోఖల్ తంనృ నాణేలు భవేమహశట ర నుహరంతంలో లనంఙాభ.
మండో ులోభావి రేభంచిన ఒడ ఫొ భమ నాణేలు, మజఞ వౄీ ఱహతఔమిి
రేభంచిన తెయఙా ఒడఫొ భమ నాణేలు నాటి నౌకహ రహణిజయ అనఴాదిధ, ఆమిథఔ అనఴాదిధని
తెలమజలషు ఼నానభ. ఱహతరహసన఼ల కహలంనాటి రధాన ఫంగహయు నాణం ష఼ఴయిం కహగహ నాటి
రండు నాణం ఔమహాణం.
నాడె ఔ ష఼ఴయిం 35 ఔమహాణాలతో షభానభని
తెలువెోు ంది. ఱహతరహసన మహజు అలఔుని నాణం
చత్తు సఖఢ్ నుహరంతంలో లనంచింది. నాటి ఔటట డాలోే
భుకయబన అభమహఴతి, బటిటనుో ర లు, జఖగ మయేట,
ఱహలసృండం లాంటి షఽ
ు , ఙెైతయ వివేమహలు ఱహతరహసన కహలం నాటి రహష఼ు, ఔయాయంగహల
అనఴాదిధని తెలమజలషు ఼నానభ. కోటిలంగహల నుహరంతంలో ఫటిట ఇటుఔలతో నిమిమంచిన ఫరఴులు
ఫమలడునవి.
లఖిత/ రహఞ్మమ/ వెహఴితయ ఆధామహలు
ఱహతరహసన఼ల చమితరన఼ తెలమజలషు ఽ అనేఔ యచనలు రలుఴడాడభ. ుమహణాలు, జైన,
ఫౌదధ వెహఴితయం, విదేవౄముల యచనలు అనేఔం ఱహతరహసన఼ల ఖుమించి
విఴమిషు ఼నానభ. భత్యుమహణం 30 భంది ఱహతరహసన చఔీఴయుులు 400
షంఴత్మహలు ఆంధర దేఱహనిన నుహలంఙాయని విఴమిషు ఼ంది. నుహరఔాత ఫరశలో
వేలుడె యచించిన గహథాషు వతి, ఖుణాఢెయడె యచించినఫాసత్ ఔథ,
ఱహతరహసన కహలంనాటి ఆమిథఔ, వెహంఘిఔ, వెహంషకాతిఔ, భత మిళథతేలన఼
విఴమిషు ఼నానభ. ఱహతరహసన఼ల వెహంఘిఔ, భత మిళథ తేలు
తెలుష఼కోఴడానికూ ఉనన రధాన ఆధాయం గహథాషు వతి, వయాఴయమ షంషకాత
ఫరశలో యచించిన కహతంతర రహయఔయణం, ఔుతూసలుడు యచన - లీలాఴతి మిణమం,
వెో భదేఴషఽమి యచించిన ఔథా షమితా్ఖయం నాటి రధాన వెహఴితయ ఆధామహలు. ఇరే కహఔుండా
విదేవౄములు, గఔ
ీ ు నావిఔులు, యచభతలు యచించిన ఖీంథాలు ఔడా ఎంతో విలురైన
షభాఙామహనిన అందిషు ఼నానభ.ే నీ యచించిన నేచ఼యల్ ఴిషటమ, టరలమీ ఖీంథం జ ఖీప, ేయు
తెలమని గీఔు నావిఔుడె మహళన ెమిేస ఆఫ్ ది ఎమితిరమన్ ళ ఖీంథాలు ఔడా ఎంతో
షభాఙామహనిన ఇష఼ునానభ.
ఱహతరహసన఼ల జనమషథ లం, మహజధాన఼లెై ఉనన ననానననుహరమాలు
ఱహతరహసన఼ల జనమషథ లం, మహజధాన఼లెై చమితరకహయుల భధయ ననానననుహరమాలు
ఉనానభ. ఱహషన, వెహఴితయ ఆధామహలన఼ అన఼షమించి ఱహతరహసన఼లు ఆంధ఼రలని అనేఔభంది
చమితరకహయులు ఙెనుహయు. భుకయంగహ ళమత్, మహ్న్; బండాయకర్, ఖుతిు రంఔటమహఴు, నేలటృమి
రంఔట మహభమయ, భలే ంలే వెో భఱేకయ వయమ... వీయంతా ఱహతరహసన఼లు ఆంధ఼రలు అనే
అననుహరమానిన రలే డుంఙాయు. 'ఱహతరహసన఼లు ఆంధ఼రలఔు బాతేయలు' అని బండాయకర్
ేమకకనానడె. కహనీ, వౄీనిరహష అమయంగహర్, ువెహలకర్ లాంటి చమితరకహయులు
ఱహతరహసన఼లు భవేమహశే
ట ర లు అని ేమకకనానయు. ష఼కహుంఔర్ లాంటి చమితరకహయులు భాతరం
ఱహతరహసన఼లన఼ ఔననడుఖులు అనానయు. వి.వి.మిమహళ అనే చమితరకహయుడె ఱహతరహసన఼ల
జనమషథ లం విదయభ అని తెలనుహడె. అభతే ుమహఴష఼ు, వెహఴితయ ఆధామహలన఼ అన఼షమించి
ఙాలాభంది చమితరకహయుల అననుహరమం రకహయం ఱహతరహసన఼లు ఆంధ఼రలే. ఇఔ మహజధాని
విశమంలో ఔడా అనేఔ ననానననుహరమాలు ఴయఔు భమాయభ. ఫరమనట్, ఫమెస, ళమత్ లాంటి
చమితరకహయులు ఱహతరహసన఼ల తొల మహజధాని ఔావహిజిలాేలోని వౄీకహఔుళం అని ేమకకనానయు.
ఆర్.జి.బండాయకర్ ధానయఔటకహనిన ఱహతరహసన఼ల మహజధాని అని విఴమింఙాడె. మహయ్ ఙౌదమి
రకహయం ఱహతరహసన఼ల మహజధాని విజమరహడ. కహనీ జైన రహఞ్మమం రకహయం ఱహతరహసన఼ల
తొల మహజధాని రతివహఠనుయం లేదా ెైఠహన్. ఆధ఼నిఔ చమితరకహయులు క ందయు ఱహతరహసన఼ల
తొల మహజధాని కోటిలంగహల అని ేమకకంటునానయు. ఈ ననానననుహరమాలన఼ మివౄలంచిన
తమహాత అతయధిఔులు ఱహతరహసన఼ల తొల మహజధాని నేటి
భవేమహశట ల
ర ోని ెైఠహన్ లేదా రతివహఠనుయం అని, భల
మహజధాని అభమహఴతి లేదా ధానయఔటఔం (ఖుంటృయు జిలాే, ఆంధరరదేశ్) అని
అంగఔమిషు ఼నానయు. ఱహతరహసన఼ల మినుహలన నుహరయంబకహలం ఖుమించి ఔడా ననన
అననుహరమాలు ఴయఔు ం ఙేషు ఼నానయు. నృ.ఎస.ఎల్.సన఼భంతమహఴు వౄీభుక఼డు నుహలన
కీీ.ూ.271లో నుహరయంబబనటు
ే ేమకకనగహ, ఫుసేర్, కండఴలే లక్ష్మమయంజనం లాంటి
చమితరకహయులు కీ.ీ వ.225లో నుహరయంబబనటు
ే గహ ేమకకనానయు.
మహజకీమ చమితర
ఱహతరహసన఼లు ఫరరసమణ ఔులానికూ ఙెందినరహయు. రైదిఔ భతష఼ులు. ఆంధర అనేది జ తి
వఫద ం కహగహ, ఱహతరహసన అనేది ఴంవ నాభం. ఱహతరహసన఼ల నుహలన వౄీభుక఼డుతో నుహరయంబం
కహగహ, చిఴమి ఱహతరహసన మహజు భూడో ులోభావితో ఴంవం అంతమించింది.
వౄీభుక఼డె: ఱహతరహసన ఴంవ భూలుయుశేడె వౄీభుక఼డె.
ఇతడునిఫరవేమండ ుమహణం ళందరఔుడె అని, విశే
ి ుమహణం ఫలుచఛఔ
అని, భత్యుమహణం ళభఔుడె అని, 'ఫరఖఴత ుమహణం' ఫల అని ేమకకంటునానభ. ఇతడె
కీీ.ూ.271 న఼ంచి 248 ఴయఔు మినుహలంచినటు
ే నౄఎసఎల్
సన఼భంతమహఴు ేమకకనానయు. 23 షంఴత్మహలు నుహలన
ఙేఱహడె. తన ఔుభాయుడె ముదటి ఱహతఔమిికూ భవేయథి
తరణకైమో ఔుభాము నాగహనిఔతో విరహసం
జమింఙాడె. 'ఱహదాాసణ' ేయుతో భుదిరంచిన నాణేలు ఔమంనఖర్ జిలాేలోని కోటిలంగహల,
బదక్ జిలాేలోని క ండాూర్ నుహరంతాలోే లనంఙాభ. వౄీభుక఼డె తొలుత జైనభతానభాని.
క యవి గోమహజు యచించిన ళంవేషన దాాతరంవృఔ ఖీంథం వౄీభుక఼డె జైన఼డని ేమకకంది.
వౄీభుక఼డు కహలంలో ఔుంద ఔుందాఙాయుయడె/క ండ ఔుందాఙాయుయడె దిఖంఫయ జైనానిన రఙాయం
ఙేఱహడె.
ఔాశి (లేదా) ఔనహ (248 - 230 BC)
వౄీభుక఼డు అనంతయం అతడు వెో దయుడె ఔనహ మహజ యనికూ ఴఙాాడె. ఇతడె భౌయయ చఔీఴమిు
అఱోఔుడుకూ షభకహలఔుడె అని చమితరకహయులు ేమకకంటరయు. ఔనహ నాళక్లో వీభణులఔు
ఖువేలమాలు తవిాంఙాడె. ఔనేహమి ఖువేలమాలు నిమిమంఙాడె. భాయాాన఼ జభంచిన తొల
ఱహతరహసన చఔీఴమిు ఇతడే.
ముదటి ఱహతఔమిి
తొల ఱహతరహసన చఔీఴయుులోే గకరహడె ముదటి ఱహతఔమిి. ఇతడు విజమాలన఼
తెలుుతూ ఇతడు ఫరయయ దేవి నాగహనిఔ నానాగాట్ ఱహషనానిన రేభంచింది. మండె అవాబేధ
మాగహలు, ఔ మహజషఽమ మాఖం ఙేళన ఱహతరహసన మహజు ఇతడే. ముదటి
ఱహతఔమిికూ దక్ష్ుణాథతి, అరతిసతచఔీనృయుద఼లునానభ. ఔళంఖ నుహలఔుడె కాయరేలుడె
ఇతడుని ఒడుంచినటు
ే సతిఖుంనూహ, ఖుంటులే ఱహషనాలు ేమకకంటునానభ. ముదటి ఱహతఔమిిని
ుశయమితర వుంఖునికూ షభకహలీన఼డుగహ ేమకకంటరయు. వౄీభుక఼డె, ముదటి ఱహతఔమిి నాణేలెై
ఉజె భని భుదర ఉంది. ముదటి ఱహతఔమిి తమహాత ూమోితే్ంఖుడె అనే మహజు నుహలనఔు
ఴఙాాడె.
మండో ఱహతఔమిి
ఆంధరదేఱహనిన అతి ఎఔుకఴకహలం అంటే 56 షంఴత్మహలు
నుహలంచిన ఱహతరహసన చఔీఴమిు మండో ఱహతఔమిి. వఔ-ఱహతరహసన
గయాణలు ఇతడు కహలంలోనే నుహరయంబభమాయభ. ఇతడె
భఖధెై దండెతిు వెహంచీ షఽ
ు దక్ష్ుణ దాాయంెై ఱహషనం
రేభంచినటు
ే గహ ముఖుమహణం ేమకకంటుంది. ఇతడె నుహటలీుతారనిన ఆఔీమింఙాడె. విదివ,
ఔళంఖలన఼ ఒడుంఙాడె. ఇతడు కహలంనాటి వఔ-ఱహతరహసన గయాణల
ఖుమించి ెమిేస ఆఫ్ ఎమితిరమన్ ళ ఖీంథం విఴమిషు ఼ంది. నలా్ ఱహషనంలో ేమకకనన
ఱహతరహసనమహజు మండో ఱహతఔమలి.
ముదటి ులోభావి
ఔణా చఔీఴమిు ష఼వయమన఼ చం భఖధన఼ ఆఔీమించిన ఱహతారహసన మహజు ముదటి
ులోభావి. (కహనీ ుమహణాల రకహయం వౄీభుక఼డే ష఼వయమన఼ చం భఖధన఼ ఆఔీమింఙాడె).
ముదటి ులోభావినే ఔుంతల ఱహతఔమిి అని క ందయు చమితరకహయులు ేమకకనానయు. అభతే
ఔుంతల ఱహతఔమిి తమహాత ముదటి ులోభావి నుహలఔుడమాయడని భమిక ంతభంది
చమితరకహయుల అననుహరమం.
ఔుంతల ఱహతఔమిి
ఔుంతల ఱహతఔమిిని 13ఴ ఱహతరహసన చఔీఴమిుగహ ేమకకంటరయు. ఇతడు ఆవెహథనంలో
ఖుణాఢెయడె, వయాఴయమ అనే ండుతేలు ఉండేరహయు. ఖుణాఢెయడె ెైఱహచి నుహరఔాత
ఫరశలో ఫాసత్ఔథన఼ యచించగహ, వయాఴయమ షంషకాత ఫరశలో కహతంతర రహయఔయణం అనే
ఖీంథానిన యచింఙాడె. షంషకాత ఫరశఔు నుహరధానయం ఇచిాన తొల ఱహతరహసన చఔీఴమిు ఔుంతల
ఱహతఔమిి. ఇతడుకూ షంషకాత ఫరశ నేయడానికల వయమఴయమ కహతంతర రహయఔయణంన఼ యచింఙాడె.
ఔుంతల ఱహతఔమిి ఔమియు అనే కహభకీీడ దాామహ ఫరయయ భయణానికూ కహయఔుడమాయడని ఏటుఔమి
ఫలమహభభూమిు ేమకకనానయు. కీీ.ూ.58లో వఔులన఼ ఒడుంచి ఉజె భనిని
జభంచి విఔీభ వఔంనుహరయంనంచిన విఔీభాదితేయడే ఔుంతల ఱహతఔమిి
అని కహలకహఙాయయ ఔథానిఔ(జైన ఖీంథం) ేమకకంటుంది.
వేలుడె
ఱహతరహసన 17ఴ చఔీఴమిు వేలుడె. ఇతడె నుహరఔాత ఫరశలో గహథాషు వతి (షటట ళ) అనే
ఖీంథానిన యచింఙాడె. ఇతడుకూ ఔవిఴత్లుడె అనే నృయుద఼ ఉంది. వేలుడు విరహసం ళంసళ
మహఔుభామితో షు గోదాఴమి (దారక్ష్ామహభం)లో జమిగినటు
ే ఔుతూసలుడె
యచించిన లీలాఴతి మిణమం ఖీంథం విఴమిషు ఼ంది. ఇతడె కీీ.వ.7 న఼ంచి 12 ఴయఔు (5
షంఴత్మహలు) నుహలన ఙేఱహడె. మహధన఼ ఖుమించి రవెు హవించిన తొల రహజఞ మమం గహథాషు వతి.
గౌతమీుతర ఱహతఔమిి (కీీ.వ.75 - 110)
ఱహతరహసన చఔీఴయుులందమిలోకూ గకరహడె గౌతమీుతర ఱహతఔమిి. ఇతడు విజమాలన఼
విఴమిషు ఽ తలే గౌతమీ ఫరలవౄీ నాళకహాషనాలు రేభంచింది. ఫరలవౄీ నాళక్ ఱహషనానిన తన
భన఼భడె రహళలుతర
ఠ ులోభావి 19ఴ నుహలనా షంత్యంలో రేభంచింది. ఈ ఱహషనంలో
గౌతమీుతర ఱహతఔమిిని ఆఖభనిలమ, ఏఔఫరరసమణ, తిరషభుదరతోమ తరహసన
(తిరషభుదరలోమ ఱహతరహసన), ఴమహివీభ ధమోమదాధయఔ, క్షతిరమ దయభానభయథన లాంటి
నృయుద఼లతో రవెు హవింఙాయు. క్షసమహట నుహలఔుడె (వఔమహజు) నసనుహణుడుని ఒడుంచి 'క్షసమహట
ఴంవ నియఴఱేశఔయ' నృయుద఼ ను ందాడె. నసనుహణుడు నాణేలన఼ ునయుమదిరంఙాడె.
రహటినే జోఖలు ంనృ నాణేలు అంటరయు. నాళక్ ఱహషనానిన వృఴవెహామి, భవేఖుుులు యచింఙాయు.
గౌతమీుతర ఱహతఔమిికూ ఫెనఔటఔ వెహామి అనే నృయుద఼ ఔడా ఉంది. ఇతడు కహలంలోనే
మహజధానిని రతివహఠనుమహనికూ భామహాయని తెలువెోు ంది. యుదరదాభుని ఙేతిలో గౌతమీుతర
ఱహతఔమిి ఒడునుో భనటు
ే గహ జునాఖఢ్ ఱహషనం ేమకకంటుంది. తలే ేయున఼ తన ేయు భుంద఼
ెటట ుఔునన తొల ఱహతరహసన మహజు ఇతడే. ఇతడె 23ఴ ఱహతరహసన మహజు.
రహళలుతర
ఠ ులోభావి (మండో ులోభావి)
గౌతమీుతర ఱహతఔమిి తమహాత అతడు ఔుభాయుడె మండో ులోభావి 24ఴ ఱహతరహసన
మహజుగహ ఴఙాాడె. నాళక్ ఱహషనంలో
ఇతడుని దక్ష్ుణా థేవాయుడెగహ ేమకకనడబంది. నఴనఖయ వెహామి అనే నృయుద఼ ఔడా ఉంది.
ఇతడె రేభంచిన అభమహఴతి ఱహషనంలోనే తొల తెలుఖు దం నాఖఫు ఉంది. ఒడ ఖుయుు
ఉనన నాణేలన఼ భుదిరంచిన తొల ఱహతరహసన మహజు ఔడా ఇతడే. ఇతడు 19ఴ నుహలనా
షంఴత్ంలోనే ఇతడు నానభమ గౌతమీ ఫరలావౄీ నాళక్ ఱహషనానిన రేభంచింది. ఈ
ఱహషనానిన యచించినరహయు వృఴవెహామి, భవేఖుుులు. చషు న఼డె అనే వృాభ క్ష్ాతరుమహజు
(వఔమహజు) మండో ులోభావిని ఒడుంచి ఔథిమరహడ్ నుహరంతానిన
ఆఔీమించినటు
ే అంధే ఱహషనం తెలమజలషు ఼ంది.
నుహలనాంఱహలు
ఱహతరహసన఼ల కహలంనాటి నుహలనా విఱేవహలన఼ ఉనానగర్ ఱహషనం విఴమిషు ఼ంది. వీయు
ఎఔుకఴగహ భౌయుయల నుహలనా విధానాలనే అన఼షమింఙాయు.
కౌటిలుయని అయథఱహషు ంర , భన఼ధయమ ఱహవెహురల ఆధాయంగహ నుహలన
క నవెహగింఙాయు. షనుహుంఖ ళదధ ాంతానిన అన఼షమింఙాయు. తావెహామిఔ, ఴంవ నుహయంయయ మహచమిఔ
విధానానిన నుహటింఙాయు. ఱహతరహసన఼లు తభ మహజ యనిన ఆవేమహలు (మహవహటరలు), విశమాలు
(జిలాేలు), గహీభాలుగహ విబజింఙాయు. వెహభంతమహజ యలు ఔడా వీమి ఆధీనంలో ఉండేవి.
ఆవేమహనికూ అధితి అభాతేయడె. కలందరంలో మహజుఔు నుహలనలో షవేమడటరనికూ
భంతిరభండల, ఉదో యఖ ఫాందం ఉండేది. నాటి భంతిరభండలనిమహజోదో యఖులు అనేరహయు.
రతేయఔ కహయయనియాసణ కోషం నిమమితేల ైన భంతేరలన఼ భవేభాతేయలు అని, మహజు
షభక్షంలో నిఙేషు ఽ మహజుఔు షలవేలఙేా భంతేరలన఼ మహజ భాతేయలు అని, అధికహయ,
అనధికహయ యసవెహయలన఼ కహనుహడే భంతేరలన఼ విఱహావెహభాతేయలని లఙేరహయు. మహవహటరలు/
ఆవేమహల నుహలఔులన఼ అభాతేయలు అనేరహయు. ఴష఼ుయౄంలో ఴఙేా ఆదామానిన బదరమిఙే
అధికహమిని బండాగహమిఔుడె అని, దరఴయయౄంలో ఴఙేా ఆదామానిన బదరమిఙే
అధికహమిని ఴేయణిఔుడె అని లఙేరహయు. వీమల కహఔుండా రబుతా మికహయుడలన఼ బదరమిఙే
కహమహయలమ ఉదో యఖులుగహ నిఫంధనకహయ అక్షటలఔ (వీఴణాభాతేయలు) అనే ఉదో యఖులు
ఉండేరహయు. నాటి వెహభంత మహజ యల నుహలఔుల ఖుమించి కహమలే, ఔనేహమి ఱహషనాలు విఴమిషు ఼నానభ.
వెహభంత మహజులన఼ భవేయథి, భవేఫోజఔ లాంటి నృయుద఼లతో రవెు హవింఙాయు. విశమం
(జిలాే) అధితిని విశమతి అని, గహీభ అధితిని గహీమిక/ గహీభణి అని లఙేరహయు. నఖయ
నుహలనఔు నిఖభషబలు ఉండేవి.
ఈ నిఖభషబలు రభుక ఴయు ఔ కలందారలుగహ నిఙేళేవి. నిఖభ షబ షబుయల ైన
ెదదలన఼ గహసతేలుఅనేరహయు. గహీభాలోే భత ఴయఴవేమహలు చఽళే
అధికహమిని భవే ఆయయఔ అని లఙేరహయు. వెహభంత మహజ యలోే ఱహంతి బదరతలు కహనుహడే
ఴయకూుని భవేతలఴమి అనేరహయు. ఆవేయ నుహలఔుల ైన అభాతేయలఔు ఴంవనుహయంయయ సఔుకలు
లేఴు. రహయు ఫదిలీ అభయయరహయు. భాయఔదో ని ఱహషనంలో ేమకకనన గౌలమఔ అనే దం నాటి
బూవెహాభులు, వెహభంత మహజయ నుహలనాధికహయులన఼ షఽచిష఼ుంది.
ళెైనిఔ నుహలన
ఱహతరహసన఼ల ళెైనిఔ నుహలన ఖుమించి సతిఖుంనూహ ఱహషనం, అభమహఴతి వృల పలకహలు,
విదేవౄ, దేవౄమ వెహఴితాయలు విఴమిషు ఼నానభ. సతిఖుంనూహ ఱహషనం నాటి చతేయంఖ ఫలగహల
ఖుమించి ేమకకంటుంది. నాటి ముదధ ఴూయస యచనన఼ అభమహఴతి వృల పలఔం విఴమిషు ఼ంది.
ముదధ షభమంలో దాతిదయానికూ నుహయావ ఫరఖంలో అవా, ఖజ దయాలు; ాశట ఫరఖంలో
ధన఼శక దళం ఉండేఴని తెలువెోు ంది. నాటి తాతాకలఔ ళెైనిఔ వృనృమహల (camps) న఼
షకంధాఴమహలు అని, ళెైనాయగహమహల (ఔంటోనమంటే )న఼ ఔటకహలు అని లఙేరహయు. కాయరేలుడె
ఱహతరహసన మహజయంెై దండెతిు ఴచిా థ఼ండ నఖమహనిన ధాంషం ఙేళనటు
ే సతిఖుంనూహ
ఱహషనం విఴమిషు ఼ంది.
ఆమిథఔ మిళథతేలు
ఱహతరహసన఼లు ఴయఴవెహమ, రహణిజయ మివభ
ీ ల యంగహలన఼ షభనుహళే లో ఴాదిధ ఙేమడం
దాామహ మహజయ ఆమిథఔ వెౌశఠ రహనిన ెంను ందింఙాయు. నాటి రజల రధాన ఴాతిు ఴయఴవెహమం.
మహజ యనికూ రధాన ఆదామం బూమి వృష఼ు. ంటలో 1/6ఴ ఴంతే బూమి వృష఼ు (ఫరఖ)గహ
ఴషఽలు ఙేళేరహయు. కహయుఔయ అనే ఴాతిు న఼నన఼ ఴషఽలు ఙేళేరహయు.
సాాంఘిక పర్ణస్థితులు :
వీమి కహలంలో తావెహామిఔ, ఉభమడు ఔుటుంఫ ఴయఴషథ ఴుండేది. వీమి కహలంలోనే ఆంధరదేవంలో
ఔులఴయఴషథ ఆవియభవించింది.
¤ ఔుభమమి - ఔులాయులు
¤ షాయికహయులు - ష఼ఴనఔ
¤ ఴడరంఖులు - ఴధిఔ
ళు ల
ర ు షత్తషసఖభనం, ఫరలయవిరహవేలు, ఫసృఫరయయతాం, రేఱహయఴాతిు లాంటి వెహంఘిఔ
నాగహనిఔ, గౌతమీ ఫరలవౄీ లాంటి రహయు నుహలఔులుగహ నిఙేవెహయు. ఆనాటి ఱహషనాలలో ళు ర
మత పర్ణస్థితులు
ఆనాటి కహలంలో రైదిఔ, జైన, ఫౌదధ భతాలన఼ నుహటింఙేరహయు. తొలతయం ఱహతరహసన఼లు జైన
యచింఙాడె. ఱహదాాద తాంతిరఔ షంరదామం రఙాయం ఙేళ ఱహదాాద ళంస నృయుద఼ ను ందాడె.