‫‪www.woloj.

com‬‬ ‫‪A%0‬ت ا ‪9E‬ة وا)‪U‬ة‬

‫‪   I‬اآت ا  ا وآ‪:‬‬

‫‪ (1‬ا ت ‪:‬‬
‫أ( ‪:‬‬
‫‪ ,-. /‬ا ل ا ‪ %‬ا ‪ ) − OH 01‬اة  ‪ %‬ا‪#$‬روآ! ( ('  ‪ %‬أ) ‪.‬‬
‫‪ -‬ا ن ا‪ %  6‬ا ‪  5 01‬ن ا ‪.301‬‬
‫ا<; ا‪ .:‬ا( ) ت ‪ 89‬آ)‪#. C n H 2n +1 − 7 ) C n H 2 n +1 − OH 3‬ر أ)‪(3‬‬
‫() ‪ H9I :1‬أ‪E‬ء ا‪G‬ور ا) (‪ F‬أ‪E‬ء ا ‪C‬ت ا ا‪  9 =B‬ا‪@) =>A‬ن( ?>= )!(‪.‬‬
‫أ(‪:)J‬‬
‫ا‪KE‬‬ ‫‪ ;L‬ا‪#‬ر ا )‪ 3‬ا ا‪HB‬‬ ‫‪K9;L‬‬ ‫ا‪ /E‬ا ن‬
‫ا‪!J‬‬ ‫‪CH 3 −‬‬ ‫‪CH 4‬‬ ‫ا‪J‬ن‬
‫ا‪!J:‬‬ ‫‪C2 H 5 −‬‬ ‫‪C2 H 6‬‬ ‫ا‪J:‬ن‬
‫ا و!‬ ‫‪C3 H 7 −‬‬ ‫‪C3 H 8‬‬ ‫ا ون‬
‫ا !‬ ‫‪C4 H 9 −‬‬ ‫‪C 4 H 10‬‬ ‫ا ن‬
‫ا‪!9‬‬ ‫‪C 5 H 11 −‬‬ ‫‪C 5 H 12‬‬ ‫ا‪9‬ن‬
‫ا‪!$‬‬ ‫‪C 6 H 13 −‬‬ ‫‪C 6 H 14‬‬ ‫ا‪$‬ن‬
‫ب(  ا ت ‪:‬‬
‫‪ H9I‬أ‪ /E‬ا ل (‪ F‬أ‪ /E‬ا ن ا ا‪ P( HB‬إ‪ BN‬ا‪) =>A‬ول(إ‪ $C 5‬ا‪ /E‬ا ن‪.‬‬
‫أ(‪:)J‬‬
‫(‪J‬ن‪ CJ( < ----------‬ل ‪CH 3OH‬‬
‫إ‪J‬ن‪ < ----------‬إ‪ CJ‬ل ‪C 2 H 5 OH‬‬
‫ون‪ < ----------‬و‪ C‬ل ‪C 3 H 7 OH‬‬
‫ ن‪ CQ  < ----------‬ل ‪C 4 H 9 OH‬‬
‫دا‪ HC R‬ا‪ )=>A‬ول( ‪ ;LU‬ر‪# F( /T‬ل ‪ PN ( 5)%‬ا ن ا ‪ 3B 301‬ا)) ا ‪ C‬ا ‪.EE‬‬
‫أ(‪:)J‬‬

‫ج( أ‪L‬ف ا ت‪:‬‬

‫< ا ت إ‪ XAX 5‬أ‪L‬ف‪ :‬ا و‪ ،‬ا‪  CJ‬وا‪.JJ‬‬

‫‪1‬‬
 ‫‪ (2‬ا >ض ا آ) ‪:‬‬
‫أ( ‪:‬‬
‫‪ ,-. /‬ا ا آ)‪ 3‬ا ‪ %‬ا ‪ % () − COOH 01‬ا وآ! (وه‪ #.  3‬دا‪\ 3B R‬ف ا))‬
‫ا ‪. ) C‬و(‪ -‬إ‪ $‬آ‪ ^G‬ب‪ − COOH :‬أو ‪− CO2 H‬‬

‫ب(  ا ا آ)‪: 3‬‬

‫‪ H9I‬ا‪ /E‬ا ا آ)‪ F( 3‬أ‪ /E‬ا ن ا ا‪ P( HB‬إ‪ BN‬ا‪) =>A‬و^(إ‪ $C 5‬ا‪ /E‬ا ن و‪ H‬آ) > ‪ 3B‬ا=‪(#‬‬
‫‪.‬‬
‫أ(‪: )J‬‬
‫(‪J‬ن‪ > < ----------‬ا‪HCOOH ^ CJ‬‬
‫إ‪J‬ن‪ >< ----------‬ا‪ CJ:‬ك ‪CH 3COOH‬‬
‫ن‪ > < ----------‬ا‪CH 3 − CH 2 − COOH ^ C‬‬
‫() ‪>`  : 1‬ض ا آ) ‪ /T‬ا)) ا ‪ C‬دا‪ R‬ا‪ F( TA'C‬ا ن ا ‪.301‬‬

‫‪(3‬أ‪#C‬ر‪ #‬ا ا آ)‪:3‬‬

‫أ( ‪:‬‬

‫ب(  أ‪#C‬ر‪ #‬ا ا آ)‪:3‬‬

‫‪ /9‬أ‪#C‬ر‪ #‬ا ا آ)‪ 3‬ا‪ F( TA'C‬ا ا آ)‪ #% Fb9 ، 3‬در‪ .‬اارة ‪ ، 700°C‬و ‪ .‬د (‪!-‬‬
‫‪ T‬ي )ء‪) .‬أوآ‪ #‬ا‪ 0E 0‬ر ‪( P4 O10‬‬
‫و‪Ad /9‬ل ه‪G‬ا ا‪ !%09‬إزا ‪ F( ,-.‬اء ‪ ) F9R-. F‬ا آ)‪.3‬‬

‫‪ 5‬ا ‪#C‬ر ‪ /E #‬ا ا آ)‪ 3‬ا ا‪   P( ، HB‬آ) > ) أ‪#C‬ر‪.#‬‬
‫(‪: AJ‬ا‪ > F( TA'C‬ا‪ 5)% !<C CH 3 − CO − OH ^ CJ:‬أ‪#C‬ر‪ #‬ا‪CH 3 − CO − O − CO − CH 3 ^ CJ:‬‬
‫وا‪ > F( TA'C‬ا‪ 5)% !<C HCO − OH ^ CJ‬أ‪#C‬ر‪ #‬ا‪HCO − O − OCH ^ CJ‬‬
‫‪(4‬ا‪9E:‬ات‪:‬‬
‫أ( ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫ا‪9E:‬ات (آت ‪ -9  %‬ا‪'( R‬ة و‪ ،'9) )T‬و‪ 3B !9‬ا' ر و‪ 3B‬ا ‪ ، Gg‬و‪ F‬ا‪b9E‬ا‪ F( $.‬ا اد‬
‫ا'‪.‬‬

‫ب( ا‪: 9‬‬

‫‪9‬آ‪ 8‬ا‪ /E‬ا‪:FR-. F( 9E:‬‬
‫‪ -‬ا‪-‬ء ا ول ‪ F( H9I ،‬ا‪ /E‬ا ا آ)‪ 3‬ا ا‪  9 HB‬ا‪): =>h‬و^( ب‪) :‬وات( ‪.‬‬
‫‪ -‬ا‪-‬ء ا‪  : 3CJ‬ا‪ HB‬ا‪ /E‬ا ‪ %‬ا) ا' ‪G‬رة ا وآ‪.F‬‬
‫أ(‪:)J‬‬

‫ج(‪ !%0‬ا ‪9E‬ة‪ P< ):‬ا‪9E‬ات(‬

‫‪ !%0‬ا ‪9E‬ة ‪# !%0‬ث ‪ > F‬آ آ)‪ 3‬وآ ل ‪'%:‬ء إ‪ 9E‬واء ‪.‬‬
‫(د ‪ !%0‬ا ‪9E‬ة ‪ 89‬آ )‪: 3‬‬

‫() ‪Ad :1‬ل ‪ !%0‬ا ‪9E‬ة ‪ ,-.‬ا ‪ % ( #=0‬ا ‪#$‬روآ! ‪ − OH‬و‪ ,-.‬ا ل ‪ #=0‬ا ‪− H %‬‬
‫و‪ #9 ^G‬ا‪9,-‬ن ‪'%:‬ء إ‪ 9E‬و ‪( ,-.‬ء‪.‬‬

‫‪ II‬ا‪#‬را‪ E‬ا‪ !%09 9‬ا ‪9E‬ة‪:‬‬

‫‪3‬‬
 ‫إذن ‪#‬ث ‪ 3B‬آ! أ‪ C‬ب ‪ !%0‬ا ‪9E‬ة ا‪:39‬‬

‫و)‪9‬ف ‪ 5)%‬آ (دة ا‪ n(ester ) 9E:‬ا ن ‪bC ، ( k 3B‬ج أ‪ F(  C‬ا ‪%‬ء و‪ 3B % l;C‬اء ارد ‪=:‬ف‬
‫ا‪ > C /C !%09‬ا‪ ^ CJ:‬ا‪#%= 5=9‬ة ذات آ‪( -‬وف )ا< دا (‪ (AJ‬و‪ ## /9 ^G‬آ (دة ا ا‪.5=9‬‬
‫‪ -‬إذا ا‪ ( 6)d F( =)'C‬ن (‪ CH 3COOH F( 1mol F‬و‪ C 2 H 5 OH : F( 1mol :‬وإذا آ‪ n mC‬ه‪ 3‬آ (دة > ا‪^ CJ:‬‬
‫‪ CH 3COOH‬ا‪QB t k 3B 5=9‬ن ‪ !J n' = 1 − n :‬آ (دة > ا‪ CH 3COOH ^ CJ:‬ا‪ 3 !%09‬آ (دة‬
‫ا‪ 9E:‬ا ن ‪ 3B‬ه‪ lG‬ا)‪.k‬‬
‫(د ا ‪9E‬ة‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫آت ادة ‪ 3B‬ا)‪t=0k‬‬

‫’‪1-n‬‬ ‫’‪1-n‬‬ ‫’‪n‬‬ ‫’‪n‬‬ ‫آت ادة ‪ 3B‬ا)‪t k‬‬
‫‪#.‬ول ‪ oR‬ا‪:9‬‬

‫)‪t(h‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪300‬‬
‫)>(‪n‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0,82‬‬ ‫‪0,74‬‬ ‫‪0,62‬‬ ‫‪0,51‬‬ ‫‪0,44‬‬ ‫‪0,42‬‬ ‫‪0,39‬‬ ‫‪0,38‬‬ ‫‪0,64‬‬ ‫‪0,34‬‬ ‫‪0,34‬‬ ‫‪0,34‬‬
‫)إ‪n’(9E‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0,18‬‬ ‫‪0,26‬‬ ‫‪0,38‬‬ ‫‪0,49‬‬ ‫‪0,56‬‬ ‫‪0,58‬‬ ‫‪0,61‬‬ ‫‪0,62‬‬ ‫‪0,64‬‬ ‫‪0,66‬‬ ‫‪0,66‬‬ ‫‪0,66‬‬

‫▪ ا< ل ‪ 6)d 5)%‬ذي آ‪ > 8)'9 mX 8‬ا‪ #%%E150 3‬در‪ .‬اارة ‪ 100°C‬إذن ‪ !%0‬ا ‪9E‬ة ‪3' !%0‬ء‪.‬‬
‫▪ ‪ !%0‬ا ‪9E‬ة ‪ v‬ص و ‪) tC‬ارة ‪ =C ،‬ل أن ‪ !%0‬ا‪9E‬ة  >اري‪.‬‬
‫‪(2‬ا‪99E‬ج‪:‬‬
‫‪ F( o9‬ه‪ lG‬ا‪#‬را‪ E‬أن ‪ !%0‬ا ‪9E‬ة ‪#( !%0‬ود) ‪ 59> 9‬ا‪09d‬ء أ>‪ #‬ا‪.(F)%09‬‬
‫‪2‬‬
‫( ل (‪ F‬ا ‪9E‬‬ ‫◄ا‪ 3B =)'C‬ا‪#‬ا (‪ 1 F‬ا ل (‪ > F‬ا‪ ^ CJ:‬و‪ 1‬ا ل (‪ F‬ا ل و>‪ k‬أن ا‪  #% T 9 !%09‬ن‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫و‪ R$C #% 5=9‬ا‪ ( !%09‬ل (‪ F‬ا ل و ( ل (‪ F‬ا‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
 ‫و<‪ (% 0‬إذا ا‪ F( nF( =)'C‬ا‪ CJ:‬ل و‪ ( n‬ل > ا‪ CJ:‬ك  ن آ‪ 8‬ا‪ #% 6)b‬ا‪ $‬آ )‪:3‬‬

‫() ‪ :1‬ا‪ CJ:‬ل آ ل أو‪.3‬‬

‫‪-((3‬ات ‪ !%0‬ا ‪9E‬ة‪:‬‬
‫● ‪>  !%0‬اري )أي ا ‪ %‬ا‪9  )%09‬دل اارة (‪ P‬ا ‪ 6E‬ا‪b‬ر‪.(3.‬‬ ‫‪ !%0 -9‬ا ‪9E‬ة  ‪:KC‬‬
‫● ‪ !%0‬ا ‪9E‬ة ‪3' !%0 ،‬ء )‪-)9‬م ‪I%‬ات ا‪%‬ت )) ‪ L‬ل إ‪(l#> 5‬‬
‫● ‪#( !%0‬ود )وه‪G‬ا ا‪#  H)9  #‬ر‪ .‬اارة و ;‪ 6‬و ‪0‬ز و  ‪%‬‬
‫ا  ا‪ < H)9 ! (!9‬ا ل ا‪.!9‬‬
‫ا‪#‬‬ ‫‪ L‬ا ل‬
‫‪2‬‬ ‫آ ل أو‪3‬‬
‫)أي ‪( 67%‬‬ ‫‪≈ 0,67‬‬
‫‪3‬‬
‫)أي ‪( 60%‬‬ ‫‪0,60‬‬ ‫آ ل ‪ CX‬ي‬
‫)أي ‪( 5%‬‬ ‫‪0,05‬‬ ‫آ ل ‪3JX‬‬
‫‪ !%0 !. F )%‬ا ‪9E‬ة آ) وذ^ ‪9E‬ل آ وا‪B‬ة (‪ F‬أ>‪ #‬ا‪)F)%09‬ا او ا ل(‪.‬‬

‫() ‪ :1‬ا ا(! ا‪Xz‬ة ‪ !%0 %E 5)%‬ا ‪9E‬ة ‪:‬‬

‫أ( ‪ XU‬در‪ .‬اارة‪.‬‬
‫‪ ' P9 oR9C 3'C‬ر ( ‪9( %‬و ا ت (‪ > F‬ا‪ ^ CJ:‬وا‪ CJ:‬ل ‪ #%‬در‪.‬ت >ارة (‪:0)9b‬‬

‫‪ |>AC‬أن ا‪#‬ة ا‪A‬ز( )< ل ‪ !%0 #> 5)%‬ا ‪9E‬ة ‪ {T9‬آ) ر‪ B‬در‪> .‬ارة ا‪ 6)b‬ا‪).!%09‬دون ا‪ 5)% X9‬ا‪( #‬‬
‫ب( ‪ XU‬ا‪0‬ز‪:‬‬
‫‪ !9‬ا  ‪C‬ت ‪ H 3O +‬آ‪0‬ز)و‪ /9‬ذ^ ‪'T BNQ‬ات (‪ > F‬ا‪ /9B( ^9‬ر‪ %E PB‬ا‪) !%09‬دون ; >‪ #‬ا ‪9E‬ة(‪.‬‬
‫‪II‬ا‪#‬را‪ E‬ا‪ !%09 9‬ا)‪U‬ة‪:‬‬
‫‪: (1‬‬
‫‪ !%0‬ا)‪U‬ة ه ا‪ !%09‬اآ‪ !%09 v‬ا ‪9E‬ة ‪ !%09 7‬اء (‪ P‬ا‪'%: 9E:‬ء ا ا آ)‪ 3‬وا ل ‪.‬‬
‫(د ‪ !%0‬ا)‪U‬ة ‪ 89‬آ )‪:3‬‬

‫‪5‬‬
 ‫(‪J‬ل‪:‬‬

‫‪ (2‬ا‪#‬را‪ E‬ا‪:9‬‬

‫‪ ' P9 F‬ر ‪ !%0‬ا)‪U‬ة ‪ v0‬ا‪ 0‬ا‪ )9‬أ‪X‬ء درا‪ E‬ا‪9E‬ة وذ^ ة ا ا ن =‪#%‬ة ذات آ‪( -‬وف‬
‫ا‪3I‬ء ا‪G‬ي ‪ B( F( F‬آ (دة ا‪ 9E:‬ا‪.( k 3B 5=9‬‬
‫و‪ !J‬آ (دة ا‪ 9E:‬ا‪ # 5=9‬ا‪ F(-‬ه‪ 3‬آ )‪:3‬‬

‫‪ v0C 5)% !<C‬ا‪9‬آ‪ $C #% 8‬ا‪.!%09‬‬

‫() ‪-( :1‬ات ‪ !%0‬ا)ة ه‪-( v=C 3‬ات ‪ !%0‬ا)‪U‬ة ) أي '}ء ‪#( ،‬ود و >اري(‬
‫‪III‬ا‪ 9‬ازن ا‪: 3R‬‬
‫‪ $0( (1‬م ا‪ 9‬ازن ‪:‬أ‪9E‬ة –>)‪U‬ة‪:‬‬
‫‪ !%0‬ا‪9E‬ة و‪ !%0‬ا)‪U‬ة ‪A%0‬ن ‪E %‬ن و(‪#‬ودان '@ن ‪@ 3B‬ن وا>‪ #‬و‪z‬دن إ‪  5‬ازن آ‪F( H)'C (#%). 3R‬‬
‫‪9( 6)d‬وي ا ت )(‪ F‬ا وا ل (او)(‪ F‬ا‪ 9E:‬واء( ‪ > v0C 5)% !<C‬ا‪ 9‬ازن ‪.‬‬
‫‪ !%0‬ا ‪9E‬ة و‪ !%0‬ا)‪U‬ة ‪z‬دن إ‪  5‬ازن آ‪( 89 3R‬د‪ K9‬آ )‪:3‬‬

‫و‪ -9‬ه‪G‬ا ا‪ 9‬ازن ‪ 9J‬ا‪ 9‬ازن ‪:‬‬

‫‪[RCOOR']éq .[H 2 O]éq‬‬
‫=‪K‬‬
‫‪[RCOOH ]éq .[R' OH ]éq‬‬
‫‪z‬دي ا‪9E‬ل أ>‪ #‬ا‪A%09‬ت  ‪B‬ة )ا أو ا ل( إ‪d {T 5‬رج ا‪ ! ( ، (Qr<K) Qr !%09‬ا ‪ '9 %‬ر‬
‫‪ 3B‬ا‪ 5‬ا‪  5()t‬ن ا‪.(9E:‬‬
‫و‪z‬دي إزا أ>‪ #‬ا ا‪)o‬ا‪ 9E:‬أو اء( آ‪ ^G‬إ‪d {T 5‬رج ‪ ! ( ، (Qr<K) Qr‬ا ‪ '9 %‬ر ‪ 3B‬ا‪5‬‬
‫ا‪!%09‬‬
‫ا‪  5()t‬ن ا‪.(9E:‬‬

‫() ‪ :1‬إزا ا‪ :9E:‬إذا آ‪ mC‬در‪> .‬ارة ‪)g‬ن ا‪ 9E:‬أ‪ F( ;L‬در‪> .‬ارة ا ‪C‬ت ا ‪d‬ى ) ‪ F :%‬إزا ا‪F( 9E:‬‬
‫ا ‪ '=9 %‬ا‪-‬أ‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫إزا اء‪ F :‬إزا اء ‪#‬ر أ‪X‬ء  ‪ KC‬وذ^ ‪( BNQ‬دة (‪) I'9‬ء إ‪ 5‬ا ‪ 6E‬ا‪ :3)%09‬و‪ P( !%0) )T g‬ا ‪C‬ت‬
‫ا ‪d‬ى ) (‪ : !J‬آ ‪C‬ت ا م ا‪(3R(h‬‬

‫‪ (2‬ا‪ 3B /9‬ا ا‪ %  R$‬ا‪:R‬‬

‫أ(ا‪( 3B /9‬دود‪ !%0‬ا ‪9E‬ة‪.‬‬
‫‪ !%0‬ا ‪9E‬ة و‪ !%0‬ا)‪U‬ة ‪ g‬آ)‪ F‬و‪z‬دن إ‪  > 5‬ازن  ن ‪ C $B‬ا‪#=9‬م ا‪ x f 3R$‬أ‪ C F( ;L‬ا‪#=9‬م ا‪5<T‬‬
‫‪، ^G ، x max‬إن =‪B /‬ا‪ 9‬ل ‪(  8)'9‬دود‪. l‬‬

‫◄ ن (دود ا ‪9E‬ة (‪ 0‬آ) آن ا>‪ #‬ا‪B  !9( F)%09‬ة‪.‬‬

‫‪ 3B‬ه‪ lG‬ا ادود وي‪.100%‬‬

‫◄‪( H)9‬دود ‪ !%0‬ا ‪9E‬ة < ا ل ا‪. !9‬‬
‫ ) ل او‪  3‬ن (دود ا‪ r = 67% : !%09‬وا‪ CJ‬ي ‪ r = 60%‬وا‪. r = 5% : 3JJ‬‬

‫ا‪ 3B /9‬ا ا‪R$‬‬ ‫ا‪ %E 3B /9‬ا‪!%09‬‬

‫‪:‬زا>  ازن ا ‪9E‬ة – >)‪U‬ة ‪ 5( 3B‬ا ‪9E‬ة و‪( F‬دود‬ ‫<! ا ‪ %‬ا‪ :R‬إ‪  > 5‬ازن ‪ %‬أآ‬
‫<‪ P‬ا‪:F 9E:‬‬ ‫دون ; آ‪ > 3B $‬ا‪ 9‬ازن إ(‪:‬‬
‫● ا‪9E‬ل أ>‪ #‬ا‪) F)%09‬ا أو ا ل (  ‪B‬ة‪.‬‬ ‫● ‪ PB‬در‪> .‬ارة ا ‪ 6E‬ا‪.3)%09‬‬
‫●إزا أ>‪ #‬ا ا‪) o‬اء أو ا‪ 9E:‬ا‪ 9‬ن(‪.‬‬ ‫● ‪9E‬ل >‪0‬ز ) ا  ‪C‬ت ‪(AJ( H 3O +‬‬
‫‪d €< 7‬رج ‪ '99B Qr < K‬ر ا ‪ 5( 3B %‬ا ‪9E‬ة‬
‫ا‪!%09‬‬

‫‪SBIRO ABDELKRIM‬‬

‫‪7‬‬