Hidrotehnicke gradjevine, prvi parcijalni

1. Šta je vodoprivreda, a šta hidrotehnika i čime se bave?

- Vodoprivreda je djelatnot koja se pavi planiranjem, razvojem, korištenjem i zaštitom vodnih
dobara.

- Hidrotehnika je tehnička djelatnost za rjesavanja vodoprivrednih zadataka koja obuhvata :

o Proucavanje rezima vodnih dobara
o Ispitivanje geoloske i hidrogeoloske gradje na mjestima akumulacija i objekata
o Projektovanje, gradjenje, odrzavanje i koristenje hidrotehnickih objekata i opreme

2. Faze projektovanja hidrotehničkih gradjevina ?

o Izrada vodoprivredne studije to jeste ekonomska opravdanost i tehnicka izvodjljivost

objekta
o Generalni projekat(idejno rjesenje), odabiranje najpovoljnijeg rjesenja
o Idejni projekat
o Glavni (izvodjacki) projekat
o Projekat izvedenog stanja

3. Uloga i znacaj akumulacionih basena?

Uloga akumulacionih basena jeste ta da se izravna, odnosno regulise proticaj. To znaci
prebacivanje vode iz svodnog u susni perion. Ovo za posljedicu ima da obezbijedi dovoljne
kolicine vode za potrosace u svakom trenutku.

4. Osnovni parametri akumulacija ? Nacrtati krivu zapremine akumulacije i povrsine

akumulacije ?

o Kriva zapremine i povrsine akumulacije

o Korisna zapremina
o Zapremina mrtvog prostora
o Zapremina rezrvnog prostora
o Kota normalnog uspora
o Kota minimalnog radnog nivoa
o Kota maksimalnog uspora
o Hidraulicki rezim brane
o Kriva porticaja donje vode
o Rezim upravljanja akumulacijom
Kriva zapremine i povrsine akumulacije

5. Kakve su jednonamjenske a kakve visenamjenske akumulacija ?

o Jednonamjenske akumulacije : Koriskik akumulacije je jedan (vodnostabdijevanja ili

hidroenergetika,ili plovidba ), znaci grade u se zbog samo jedne fukcije
o Visenamjenske akumulacije : Vise korisnika za koje je potrebno izmirti njihove potrebe
jer su one nerijetko u suprotnim zahtjevima

6. Kako rjesiti problem nanosa u akumulaciji ? Nabrojati i objasniti i ostale probleme

akumulacija

- Rjesenja problema nanosa akumulacije :

o Preventivno smanjiti mogucu kolicinu nanosa koja dospijeva u akumulacije, nacinom da
se u slivu obavi posumljavanje trasiranje zemljista. Izbijeci pritoke koje nose velike
kolicine nanosa
o Ispiranje nanosa iz akumulacije preko preliva i kroz temeljne ispuste
o Mehanicko ispiranje bagerima

- Ostali problemi :
o Slaba vodoodrzivost, procurivanje akumulacije
o Problem ocuvanja kvaliteta akumulisane vode
o Isparavanje akumulacije
o Negativan uticaj na klimu , ekologiju, kulturno nasledje
o Mogucnost poplava
o Mogucnost rusenja brane
o Izazivanje zemljotresa tokom praznjena i punjenja
o Izazivanje klizita naglim praznjenjam akumulacije
o Sukobi interesa razlicitih korisnika
 7. Kako se definise korisna zapremina akumulacije ? Navesti postupke koji se primjenjuju
kod odredjivajna korisne zapremine akumulacije!

Korisna zapremina akumulacije definise se tako da se odredi najveci manjak(maksimalni deficit)

kolicina vode ja odredjeni vremenski period. Taj deficit predstavlja zapreminu vode koju je
potrebno sacuvati da bi se obezbijedilo snabdijevanje potrosaca, a to je upravo korisna
zapremina akumulacije.

Postupci koji se primjenjuju:

- Sekventni postupak
- Postupak sa sumarnom krivom
- Iterativni postupak

8. Nacrtati i objasniti sekventni postupak za odredjivanje zapremine akumulacije ?

9. Nacrtati i objasniti postupak sumarne krive za odredjivanje zapremine akumulacije ?

10. Uticaj gubitka na isparavanje i procurivanje na zapreminu akumulacije. Napisati i

objasniti bilansnu jednacinu?

U dosta slucajeva ovi gubici nisu pretjerano znacajni pa se kao takvi mogu zanemariti medjutim
ukoliko to nije slucaj onda se dimenzioniranje korisne zapremine mora izmijeniti.

BIlansna jednacina : Vi=Vi-l+(Qi-Pi-Pi-Ei-Fi)∆t gdje je Ei clan vezan za gubitak na isparavanja a Fi

gubitak na procurivanje

11. Koji niz doticaja Q koristiti pri izboru korisne zapremine akumulacije ?

U praksi se ponekad kao mjerodavni niz za dimenzionisanje akumulacije, umjesto cijelog

osmatranog niza histograma doticaja, koristi samo niz susnih godina, jer je susni period kriticat
sa gledista pokrivanja potrosnje.

12. Objasniti funkciju kompenzacionih bazena ?

Kompenzacioni bazeni obavljaju funkciju izravnavanja proticaja nizvodno od potrosaca sa

izrazito neravnomjernim dnevnim radom, najcesce su to hidroelektrane. Nizvodno od
hidrolektrane se grade kompenzacioni bazeni koji prihvataju vodu koju HE predadi a zatim je
ispustaju ravnomjerno tokom cijelog dana
 13. Glavne karakteristike hidrotehnickih gradjevina? (po cemu se razlikuju od ostalih
gradjevina)

o Djelovanje vode na hidrotehnicku gradjevinu i na srediunu oko i ispod nje, djelovanje

moze biti mehanicko i hemijsko
o Ispitivanje izgradjenog hidrotehnickog objekta je moguce samo u punom pogonu, nema
probnog operecenja (razlika u odnosu na ostale gradjevine )
o Slozeno projektovanje, ne moze se tipski projektovati (razlika u odnosu na ostale
gradjevine)
o Izgradnja samih objekata je znatno slozenija nego kod ostalih
o Koristenje materijala visoke vododrzivosti, postojanost objekta
o Velika cijena radova

14. Podjela hidrotehnickih gradjevina ?

- Prema djelovanju na tok i rezim vode :

o Objekti koji mjenjaju tok i rezim vodotoka
o Objekti za transport vode
-Prema trajnosti koristenja mogu biti :
o Stalni
o Privremeni
-Prema namjeni mogu biti:
o Objekti opste namjene
o Objekti posebne namjene

15. Kakvo moze biti djelovanje vode na objekat? Objasniti.

Djelovanje vode na objekat moze biti:

o Mehanicko djelovanje :
● Hidrostaticki pritisak i uzgon
● Hidrodinamicke sile
● Sila od leda
● Unutranja erozija
● Spoljasna erozija
o Hemijsko djelovanje
 16. Nabrojati podloge koje je neophodno prikupiti da bi se moglo pristupiti planiraju i
projektovanju ht gradjevina ?

o Podloge studija potreba za vodom (kolicinski i kvalitativno) ili potreba za energijom

o Hidroloske ili hidrometeoroloske
o Topografske podloge
o Geoloske, hidrogeoloske i geomehanicke podloge
o Vodoprivredne, ekonomske i energetkse
o Pedoloske i bujicarske podloge
o Ekoloske podloge
o Masinske i Elektrotehnicke podloge
o Saobracajne podloge
o Prethodna tehnicka dokumentacija

BRANE OPCENITO

1. Podjela brana?

a) prema nacinu prenosanjea opterecenja brane se dijela na :

o Gravitacione
o Lucne
o Kontraforne
o Kombinovane (olaksane i lucno-gravitacione )

b) prema materijalu od koga se grade brane mogu biti:

o Betonske
o Nasute zemljane brane
o Nasute kamene brane
o Zidane brane
o Drvene brane
o Metalne brane

c) Brane po velicini mogu biti :

o Visoke
o Niske brane

d) prema nacinu evakuacije velikih voda mogu biti

o Prelivne
o Neprelivne
o Prelivno-neprelivne
2. Osnovni elementi brane ?

o Neprelivni dio
o Evakuacioni organ
o Umirivac energije
o Temeljni ispust
o Zahvat
o Temelj
o Kruna brane
o Drenazni sistem
o Injekciona zavjesa

3. Izbor pregradnog profila brane ?

o Kolicina vode
o Topografija terena koja odredjeuje:
● Zapreminu akumulacije
● Sirinu pregradnog profila
● Dispoziciju
o Geoloski i geomehanicki uslovi
o Dostupnost gradjevinskih materijala
o Troskovi ekspropijacije zemljista
o Ekoloski, kulutrni i politicki faktori

4. Izbor tipa brane ?

o Osobina tla na kome se brana fundira
o Debljina naslaga aluviona i drobine u rijecnom koritu
o Blizina i dostupnost potrebnih odgovarajucih gradjevinskih materijala
o Dozvoljena vrijednost slijeganja brane
o Topografija terena
o Uslovi za evakuaciju velikih voda
o Klimaski cinioci
 5. Prednosti i mane nasutih brana ?
PREDNOSTI :
o Minimalni zahtjevi za uslove fundiranja
o Mogucnost koristenja raznovnrsnog i heterogenog materijala
o Jeftino i brzo ugradjivaje
MANE:
o Velika osjetljivost na prelivanje
o Vekika osjetljivost na nekotrolirano procurivanje i ispiranje materijala
o Veliki bim radova

6. Prednosti i mane betonskih brana ?

PREDNOSTI:
o Znacajna izdrzljivost na prelivanje i procurivanje
o Utrosak male kolicine materijala
MANE:
o Visoki zahtjevi za fundirajne
o Visoka jedinicna cijena
o Kod lucnih brana pored stabilnosti bokova i doline zahtjeva se jos i zahtjevajcui odnos
visine i sirine brane
7. Uzroci rusenja brana ?
o Nepredvidjeno prelivanje brane ( detaljno)
o Unutrasnja erozija materijala brane ili temelja (detajno)
o Neispravan staticki proracun (detaljno)

BETONSKE GRAVITACIONE BRANE

1. Opterecenja koja djeluju na gravitacionu branu ?

o Hidrostaticki pritisak
o Uzgon
o Dinamicki pritisak
o Pritisak leda
o Pritisak nanosa
o Sile od zemljotresa
o Tezina brane
o Reakcije brane
Opterecenja se dijele jos i na :
o Osnovna
o Dopunska
o Izuzenta
o Privremena
o U toku preleda i popravki
 2. Stabilnost gravitacione betonske brane ?

- Gravitaciona brana je stabilna u kolio je zadovoljena otporntos na prevrtanje i klizanje kao i

otpornost na isplivavanje

LUCNE ,KONTRAFORNE I OLAKSANE BRANE

LUCNE BRANE

- Lucna brana koristi efetak luka da opetecenje prenese preko bokova u oslonce u kocinama
rjecne doline, dio opterecenja se prenosi koznolno kao kod gravitacione brane

KONTRAFORNE I OLAKSANE BRANE

- Kod kontrafornih i olaksanih brana klizajne u preturanju se suprotstavlja vertikalna

komponenta hidrostaticke sile. Tezina vode uzvodnog lica

Nedostatci kontrafornih i olaksanih brana :

o Iako je olaksana radovi po kubiku betona su dosta skuplji zbog komplektsnog oplatnog
sistema
o Osjetljivije su i kraceg vijeka zbog mogucnosti korozije armature
NASUTE BRANE

- Spadaju u najrasprostranjenije hidrotehnicke gradjevine. Grade se kontrolisanim nasipanjem i

nabijanjem dostupnog materijala, a spoljnim silama se odupiru sopstenom tezinom

-Najveca mana nasutih brana je velika osjetljivost na eroziju od vode.

1. Osnovna podjela nasutih brana :

o Zemljane brane
o Brane od kamena

2. Najesci uzroci rusenja nasutih brana.

o Prelivanje , praceno spoljasnom erozijom
o Ispiranje materijala nasipa unutrasnja erozija
o Klizanje kosina

3. Sprecavanje prelivanja i povrsinske erozija ?

o Ispravna procjena mjerodavnog talasa velike vode
o Pravilnim izborom, dimenzionisanjem izradom i odrzavanjem evakuacionih organa
4. Unutrasnja erozija ?
o Ispiranje (sufozija)
o Podizanje (fluidizacija)