Η ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

της Ζωής Παπαοικονόμου Α4

Λίγα λόγια…

Σημαντικές καινοτομίες στη γλυπτική καταγράφονται μετά το 480 π.Χ., στην διάρκεια
της Κλασικής περιόδου. Η πορεία αυτή δεν αποτέλεσε απλά φυσική εξέλιξη, αλλά
συνδεόταν με την ανανεωμένη αυτοπεποίθηση, την αισιοδοξία αλλά και την ανησυχία
που γεννήθηκαν μετά τη νίκη κατά των Περσών τα οποία καλλιέργησαν ένα κλίμα που
προκάλεσε αύξηση του ενδιαφέροντος για τις τέχνες και τη φιλοσοφική ανάπτυξη.
Οι νόμοι της αρχαϊκής περιόδου εγκαταλείπονται προκειμένου να αποφευχθούν οι
άψυχες επαναλήψεις και προσοχή των Ελλήνων στρέφεται στο ήθος και το πάθος, ενώ
οι καλλιτέχνες μελετούν τη γλώσσα του σώματος για να ανακαλύψουν τις κρυφές
πτυχές του ανθρώπινου σώματος. Η γλυπτική χαρακτηρίζεται πια από την απόδοση της
τρίτης διάστασης στον καλλιτεχνικό χώρο και την αρμονική ισορροπία των αντιθέσεων
ενώ καταργείται η μονολιθικότητα και η ακαμψία των μορφών. Σιγά-σιγά, προκαλείται
το ενδιαφέρον καλλιτεχνών από κάθε χώρο της τέχνης και μαζί με πολλές κινήσεις
αρχίζει και η καλλιέργεια της δραματικής έκφρασης στην αρχαία τραγωδία, με
προφανή αποτελέσματα στο συγκινησιακό και νοητικό κόσμο του θεατή.

Έργα και γλύπτες της κλασικής

περιόδου…

Τα περισσότερα από τα γλυπτά της Κλασικής

περιόδου είχαν θρησκευτική σημασία,
καθώς απεικόνιζαν θεούς, μυθολογικές
μορφές και αθλητές και αφιερώνονταν σε
ιερά. Επίσης εστιάζουν περισσότερο στη τη
δομή των σωμάτων, το ένδυμα και την
περίτεχνη πτυχολογία του. Οι μορφές
γίνονται πιο αιθέριες, αρχίζουν να συστρέφονται γύρω από έναν κεντρικό άξονα και το
γυναικείο σώμα σταδιακά αποκαλύπτεται με ευγένεια και κομψότητα. Τα
χαρακτηριστικά αυτά προσδιορίζουν το λεγόμενο πλούσιο ρυθμό και εμφανίζονται
κυρίως στα έργα των μαθητών του Φειδία, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες
της εποχής.
Οι γλύπτες εγκαταλείπουν το πρότυπο του κούρου με το αρχαϊκό μειδίαμα και
μελετούν τις μεταβολές που προκαλεί η κίνηση στην τοποθέτηση των άκρων, στο
κεφάλι και το στήθος. Το πρώτο άγαλμα που απεικονίζει ουσιαστικά τις ιδιότητες
του contrapposto είναι ο Παις του Κριτίου. Στηρίζει το βάρος του στο αριστερό πόδι,
γεγονός που αντανακλάται σε όλο του το σώμα παρουσιάζοντας μυϊκή ένταση του
αριστερού ποδιού. Το κεφάλι γέρνει προς τα δεξιά και σκύβει ελαφρά. Είναι πιθανώς
είναι το παλαιότερο υπάρχον άγαλμα της πρώιμης κλασικής τεχνοτροπίας.

Μια άλλη σημαντική ανάπτυξη στη γλυπτική της συγκεκριμένης περιόδου είναι η
επανεκτίμηση του μέτρου του ανθρώπινου σώματος.

Ο γλύπτης Πολύκλειτος που ήταν μαζί με το Φειδία ο σημαντικότερος γλύπτης της

εποχής αυτής, αφιερώθηκε στην ιδέα της συμμετρίας και την ανάπτυξη ενός ιδανικού
τύπου για το ανθρώπινο σώμα. Στο διασημότερο
έργο του, τον Δορυφόρο, αποτυπώνεται
ο Κανόνας του, η πρώτη πιθανώς επαγγελματική
γραμματεία για τη γλυπτική. Πρόκειται για τον
ιδανικό τύπο σώματος, αν και το γλυπτό που
έφτασε ως τις ημέρες μας είναι ρωμαϊκό
αντίγραφο του πρωτότυπου. Ο Δορυφόρος
απεικονίζει ένα στρατιώτη ή έναν
καλογυμνασμένο αθλητή, ο οποίος φέρει βαρύ
δόρυ. Η μορφή αποτελείται από φαρδιούς ώμους
και στιβαρό μυϊκό σύστημα. Η στάση του αντανακλά την ιδέα του καλλιτέχνη για τη
συμμετρία, καθώς το δεξί πόδι, που στηρίζει το βάρος της μορφής και το αριστερό χέρι,
που κρατά το δόρυ, βρίσκονται σε ένταση, ενώ τα αντίθετα άκρα είναι χαλαρά και
ελεύθερα, θυμίζοντας πολύ στην επιλογή της
κίνησης τον Παίδα του Κριτίου. Η
συμμετρία των άκρων συνεισφέρει στη
γενική αίσθηση ισορροπίας της μορφής. Ο
Πολύκλειτος ήθελε το γλυπτό του να
κινείται ανάμεσα στην αίσθηση του λεπτού
και του στιβαρού, να αντανακλά την
αντίληψη του ιδανικού του κάλλους.

Στην ύστερη κλασική περίοδο

αναδεικνύονται σημαντικοί γλύπτες όπως
ο Πραξιτέλης και ο Λύσιππος. Ο πρώτος
είναι εκείνος που εισάγει τον αισθησιασμό
στην ελληνική γλυπτική, το στοιχείο της
σιγμοειδούς καμπύλης στην ανάπτυξη των
σωμάτων, της ρευστότητας και της
εκθήλυνσης, κάτι που αποτυπώνεται
ιδιαίτερα στην Αφροδίτη της Κνίδου.
Ωστόσο, ο Λύσιππος συνδέει το γλυπτό με τον χώρο. Το γλυπτό
του Αποξυόμενος φέρει τη σφραγίδα του πραξιτέλειου κανόνα αναλογιών, αλλά έχει τα
χέρια του τεντωμένα στην πράξη της απόξεσης από τη λάσπη και τις ακαθαρσίες που
κόλλησαν πάνω στο αλειμμένο με λάδι σώμα. Έτσι, αγκαλιάζει τον τρισδιάστατο χώρο,
προβάλλοντας ταυτόχρονα μια διαφορετική αίσθηση ισορροπίας από εκείνη
του contrapposto. Ο βραχίονας της μορφής απλώνεται μπροστά από τον κορμό,
ανάμεσα στο άγαλμα και το θεατή και το θέμα γίνεται τρισδιάστατο,
απελευθερώνοντας αρκετές οπτικές γωνίες για το θεατή. Η απελευθέρωση της
γλυπτικής από τη μετωπική πόζα θα οδηγήσει στην απεικόνιση ελεύθερων και
περισσότερο ρεαλιστικών μορφών, ανοίγοντας νέους εικαστικούς δρόμους.

Γενικότερα η Κλασική εποχή έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη πολλών τμημάτων της
τέχνης κατά τη διάρκεια των αιώνων. Χωρίς υπερβολές, άνετα μπορούμε να την
αναγνωρίσουμε ως εποχή με πρωταρχικό ρόλο που σημάδεψε την εξέλιξη της τέχνης
στο Δυτικό κόσμο.

ΠΗΓΕΣ

https://el.wikipedia.org/wiki
http://www.ime.gr/chronos/05/gr/culture/1200sculp_intro.html
http://galaxy.hua.gr/~hp227304/klasika.html