1. Objasnite strukturu krivičnog pravnog sistema?

-Imamo krivično pravo,krivično procesno pravo,izvršno krivično pravo i

organizacijsko krivično pravo.Unutrašnja struktura krivičnopravnog sistema u širem
smislu riječi pokazuje da je to nedjeljiva cjelina koja je podređena zajedničkim ustavom
i međunarodnim pravom.Krivičnopravne norme(materijalne,procesne,izvršne i
organizacijske)odraz materijalnog,moralnog i civilizacijskog razvoja određene
državne i društvene zajednice.Mat.krivično pravo ili krivično pravo u uzem smislu
riječi je posebna grana prava čija se sadrzina ogleda u pravno uređenoj i ograničenoj
prinudi.Krivično procesno pravo uređuje tok krivičnog postupka,prava i dužnosti
državanih organa i drugih krivičnoprocesnih subjekata koji učestvuju u krivičnom
postupku kao i njihove međusobne odnose.Postupak izvrženja krivičnih sankcija
uređen je posebnom granom prva koja se naziva pravo izvršenja krivičnih sankcija ili
izvršno krivično pravo.To pravo je usmjereno na postizanje svrhe krivičnih
sankcija.Organizacijsko krivično pravo obuhvata norme kojima se osnivaju i uređuju
sudovi,tužilaštva, advokatske komore,organi otkrivanja krivičnog djela i njegovog
izvršioca.Ono doprinosi zaštiti pravnog poretka.
2. Definirajte krivični postupak s aspekta krivično-procesnih radnji?
-skup krivičnoprocesnih radnji koje preduzimaju krivičnoprocesni subjekti u slučaju
postojanja sumnje da je izvršeno krivično djelo kako bi se ostvario društveno prihvatljiv
cilj reakcije na kriminalitet.
3. Definirajte krivični postupak s aspekta krivično-procesnih odnosa?
-skup krivičnoprocesnih odnosa koji se razvijaju između krivičnoprocesnih subjekata u
slučaju sumnje da je izvršeno krivično djelo kako bi se postigao društveno prihvatljivi
cilj reakcije na kriminalitet.
4. Definirajte krivično procesno pravo?
-Krivično procesno pravo je pravna grana koja uređuje prava i dužnosti
krivičnoprocesnih subjekata,vrste i oblik krivično procesnih radnji koje se
preduzimaju,kao i oblik krivičnoprocesnih odnosa u koje stupaju krivičnoprocesni
subjketi kad preduzimaju krivičnoprocesne radnje.
5. Objasnite odnos krivičnog postupka i drugih kaznenih postupaka?
-Imajući u vidu da se kažnjiva djela dijele na krivična djela, privredne prestupe,
prekršaje i disciplinske krivice, usvojena je podjela kaznenih postupaka na: - krivični
postupak, - postupak za privredne prestupe, - prekršajni postupak i – disciplinski
postupak. Materijalnopravna pitanja kojima se propisuju druga kažnjiva djela (koja nisu
krivična djela) i odgovarajuće kazne ili mjere koje se mogu izreći, te procesnopravna
pitanja o načinu postupanja u slučaju sumnje da je izvršeno neko kažnjivo djelo (koje
nije krivično djelo) - uređena su posebnim propisima (npr., propisima o prekršajima ili
disciplinskoj odgovornosti osoba).2 Proučavanjem odnosa između krivičnog postupka
i drugih kaznenih postupaka uočavaju se sličnosti i razlike. Primjera radi, sličnosti su
u: - procesnim načelima (npr., načelo istine, javnosti, kontradiktornosti), - radnjama
dokazivanja (npr., saslušanje osoba), - izricanju kazni (npr., novčana kazna) ili –
pravnoj određenosti s obzirom da su kažnjiva djela (kao i krivična djela) unaprijed
propisana i unaprijed su određeni uslovi za primjenu kazni i drugih mjera. Što se tiče
razlika one su u: - nadležnim organima i tijelima pred kojima se vodi odgovarajući
kazneni postupak (npr., o prekršajima se raspravlja pred nadležnim sudom za prekršaje
ili nekim drugim državnim organom, dok se o disciplinskim krivicama raspravlja pred
 disciplinskom komisijom). U pogledu stepena pravne uređenosti, krivični postupak je
detaljno pravno normiran, dok ostali kazneni postupci nisu tako detaljno pravno
uređeni, te su po pravilu kratkotrajniji i jednostavniji.
6. Objasnite odnos krivičnoprocesnog i ustavnog prava?
-Nivo povezanosti krivično procesnog i ustavnog prava je očigledan s obzirom da se
krivičnoprocesnim pravom uređuje, s jedne strane odvijanje krivičnog postupka u
slučaju sumnje da je izvršeno krivično djelo i sa druge strane donošenje meritorne
odluke kojom se ograničavaju osnovna ljudska prava kao izraz državnog prava na
kažnjavanje.Među značajnijim ustavnopravnim razmatranjima iz područja kriivčnog
procesnog prava trebamo navesti ona koja se odnose na poštivanje ljudskog
dostojanstva u krivičnom postupku,zaštitu lične slobode,ostvarivanje prava na pravičan
postupak.O međusobnoj povezanosti krivičnoprocesnog i ustavnog prava svjedoče i
odluke Ustavnog suda BiH, kako one kojima se odlučuje povodom apelacione
jurisdikcije tako i one koje se donose u postupku ocjene ustavnosti relevantnih
zakonskih propisa.
7. ŠTA JE TO DRUŠTVENO PRIHVATLJIVI CILJ KRIVIČNOG POSTUPKA U BIH?
- on se ogleda u traženju odgovora na sl pitanja:
a) da li je u konkretnom slučaju izvršeno krivično djelo
b) da li je osoba prema kojoj je upravljen krivičnopravni zahtjev učinila krivično djelo
c) da li je kriva ili nije kriva za djelo koje joj se stavlja na teret
d) da li se u smislu materijalnog krivičnog prava mogu primijeniti krivične sankcije.
8. ŠTA SU TO FORMALNI IZVORI KRIVIČNOG PROCESNOG PRAVA I KAKVI
MOGU BITI?
-formalni izvori krivičnog procesnog prava, kao odrazi materijalnih izvora, su pravni
propisi kojima se reguliše krivični postupak sadržan u ustavnim i zakonskim tekstovima
kao i u međunarodno pravnim dokumentima a koji su prema unaprijed navedenoj
proceduri dobili kaluzulu pravne važnosti.Formalni izvori kr.proc.prava se mogu
posmatrati kao unutrašnji i međunarodni.Unutrašnji izvori su zakonski propisi
unutrašnjeg krivičnog proc.prava i djele se na osnovne i dopunske.Ova njihova podjela
zaviisi od toga da li se određenim zakonskim propisima uređuje krivični postupak ili su
predmet njihovog regulisanja druge oblasti ljudskog djelovanja.Osnovni izvori( propisi
zakona o krivičnom postupku u BiH)U dopunske(ulaze drugi propisi kojima se uz
glavni predmet rješavaju različita pitanja koja se odnose na krivični postupak)
-međunarodni izvori kr.proc.prava su multilateralni i bilateralni ugovori koje je BiH
potpisivala i ratifikovala kao i odredbe međunarodnog običajnog prava.(univerzalna
deklaracija o pravima čovjeka iz 1948.)
9. OBJASNITE TEMPUS REGIT ACTUM?
-u odnosu na vremensko važenje kr.proc.prava primjenjuje se princip da se valjanost
pravnih radnji cijeni između ostalog prema propisima koji su se primjenjivali u vrijeme
njihovog preduzimanja.Iz navedenog možemo zaključiti da se krivični postupak vodi
prema zakonskim odredbama koje su na snazi u vrijeme preduzimanja
krivičnoprocesnih radnji.
10. OBJASNITE AKUZATORSKI MODEL KRIVIČNOG POSTUPKA?
-optužni ili akuzatorski krivični postupak,kao najstariji oblik kr.postupka porijeklom je
iz orijentalnog prava.On je oblikovan kao spor između dvije ravnopravne stranke pred
sudom.Osnovna karakteristika akuzatorskog kr.postupka je da taj historijski model
 predstavlja spor ravnopravnih stranaka(tužioca i optuženog) pred sudom.Ovaj tip
kr.postupka povezuje se sa načelom nemo iudex sine actore(nema postupka bez
tužioca) tj. sa pravilom da spor pred sudom pokreće tužilac.U različitim vremenskim
periodima u ulozi ovlaštenog tužioca javljaju se različite osobe.Tako se kao ovlašteni
tužilac javljala osoba koja je povrijeđena kr.djelom preduzimajuci kr.gonjenje po
privatnoj tužbi.U sistemu privatne tužbe pokretanje kr.postupka je isključivo u rukama
oštećenog.U razvijenim društvima mjesto tužioca moga oje zauzeti bilo koji građanin
a ne samo onaj koji je oštećen kr.djelom.Time se prihvata sistem popularne tužbe, koji
određuje da kao tužilac može nastupiti svaki građanin.Konačno u evoluciji
akuz.kr.postupka u ulozi tužioca nastupa i posebni javni organ po sl.dužnosti.Tužilac
je dužan dokazati osnovanost svoje optužbe.Ukoliko tužilac ne dokaže svoje tvrdnje
sud je optuženog oslobađao od optužbe.Pored fukncije krivičnog gonjenja koju vrši
ovlašteni tužilac javljaju se još dvije funkcije:fukncija odbrane koju ostvaruje optužena
osoba i funkcija presuđenja koja pripada sudu.Optuženi ima jedino dužnost da se
odazove na poziv suda i dođe pred sud.Optuženi se pred sudom može braniti aktivno
ili da izabere da ne daje sudu bilo kakve izjave osim izjave da li se osjeća krivim ili
ne.Funkcija suda je presuđenje spora među strankama u smislu donošenja odluke o
osnovanosti optužbe.Bitna karakteristika je da je sud u vršenju svoje fukncije
objektivan.Objektivan položaj suda postiže se načelom: nemo iudex sine actore,dakle
pravilom da sud ne može po vlastitoj incijativi pokrenuti kr.postupak.Obj.položaj
postignut je između ostalog zbog toga što stranke iznose dokaze pred sud.U ovom
postupku sud je pasivan jer u rukama tužioca i optuženog leži procesna
incijativa.Glavni zadatak suda je bio da pazi da se stranke u svom međusobnom
suprostavljanju pridržavaju propisa koji se odnose na to raspravljanje.Konačno u
ak.postupku sud odlučuje o sporu na javnoj,usmenoj i kontradiktornoj raspravi a
primjenjuje se i načelo neposrednosti.
11. OBJASNITE INKVIZITORSKI MODEL KRIVIČNOG POSTUPKA?
-inkvizitorski postupak je uvođen postepeno.Pokretanje postupka je u rukama subjekta
koji pored toga, obavlja i fuknciju presuđenja.Ili sud pokreće postupak i u ime državne
vlasti presuđuje događaj o kojem se vodi kr.postupak.Invizitorski postupak se djeli na
dva djela:istragu i suđenje.Istragu provodi istražitelj ili inkvirent.U rukama inkvirenta
su bile različite fukncije:fukncija kr.gonjenja,zatim očekivanje da će se u istrazi
zastupati i interese osumnjičenog,s obzirom da je osumnjiečni imao vrlo ograničene
mogućnosti odbrane.Sud uz funkciju presuđenja u svojim rukama drži i fuknciju
optužbe jer pokreće postupak i istražuje činjenice te fuknciju odbrane.Za vrijeme
istrage osumnjičeni je mogao iznijeti svoju odbranu koju je morao i dokazati.U ovom
postupku priznanje osumnjičenog je kraljica dokaza.
Sud je donosio presudu isključivo na temelju spisa iz istrage a ono što nije bilo
zabilježeno u spisu predmeta za sud nije ni postojalo.Sud je mogao donijeti tri vrste
presude:osuduđujuću,oslobađajuću i presudu kojom se osumnjičeni otpušta ispod
suđenja(zbog nedostatka dokaza ali se protiv nje postupak uvijek može
nastaviti).Sudske odluke su se mogle preispitivati na višoj instanci.
Specifičnost ovog postupka ogledala se i u zakonskoj ocjeni dokaza.Zakonska ocjena
dokaza koja se često naziva i formalna ocjena dokaza,ogleda se u tome da je unaprijed
zakonom određeno koliko i kakvih dokaza mora postojati da bi se određena činjenica
smatrala utvrđenom.Teorija zakonskih dokaza poznavala je dva oblika: pozitivnu
 dokaznu teoriju prema kojo je sud bio dužan da smatra dokazanom odlučnu činjenicu
kad se ispune zakonom propisani uslovi i negativnu prema kojoj da bi se činjenica
smatrala utvđenom morao je postojati određeni kvalitet i kvantitet dokaza kao i
uvjerenje suda da je određena činjenica utvrđena.Prednost ovog postupka je primjena
načela oficijalnosti krivičnog gonjenja.Kroz ovaj postupak razvio se stav da je država
dužna da se sistematski brine da izvršioci kr.djela budu kaznjeni.
12. OBJASNITE MJEŠOVITI MODEL KRIVIČNOG POSTUPKA?
-mješoviti ili akuzatorsko-ikvizitorski sistem kr.postupka predstavlja povezivanje
elementa osnovnih vrsta kr.postupka:akuzatorskog i inkvizitorskog.Ovaj model je
nastao sa ciljem objedinjavanja najkvalitetnijih formi iz akuzatorskog i inkvizitorskog
kr.postupka.Odvija se u dva stadija:prethodni postupak i glavni pretres, s tim što po
pravilu u prethodnom postupku kod mješovitog modela preovladavaju inkvizitorski
elemeti dok se na glavnom pretresu govori o dominantnoj ulozi akuzatorskih procesnih
formi.Karakteristike su sl:
*Iz akuzatorskog modela kr.post.ugrađeni su sl.procesni sadržaji:
=procesne fukncije kr.gonjenja,odbrane i presuđenja koje su strogo odvojene i
povjerene različitim subjektima
=dioba fukncije gonjenja od funkcije utvrđivanja činjenica u pripremnom postupku
=procesni subjektivitet osumnjičenog ili optuženog uz predviđanje određenih prava
koja su namjenjena za ostvarivanje fukncije odbrane.
=primjena osnovih krivičnoprocesnih načela na glavnom pretresu
=na glavnom pretresu pored suda učestvuju i stranke koje u kontradiktornom postupku
iznose svoje tvrdnje,pobijaju navode protivne stranke...
=sud donosi presudu na osnovu dokaza koji su izneseni na glavnom pretresu a ne na
osnovu onoga što je uvrđeno na pripremnom postupku
=pravo stranaka da ispituju svjedoke i vještake na glavnom pretresu
=organizaciona podjela sudećih tijela na profesionalne sudije koji vode raspravu i
laičke sudije koji odlučuju o krivnji optužene osobe.
*Iz inkvizitorskog postupka:
=podjelu na pripremni stadij,stadij optuživanja i stadij glavnog pretresa s donošenjem
presude
=primjenu načela oficijelnosti krivičog gonjenja
=povjeravanje fukncije krivičnog gonjena i fukncije istraživanja činjenica istom organu
kr.postupka
=mogućnost organa kr.postupka da ispituje osumnjičenu osobu da bi dobili njen iskaz
o određenim činjenicama
=pripremni postupak je tajan jer mu ne mogu prisustvovati ne samo građani već ni sami
učesnici u kr.postupku ili je njihovo sudjelovanje predviđeno u ograničenm obimu
=pravo na odbranu je ograničeno u pripremnom postupku,a to se posebno odnosi na
pravo osumnjičenog da razgleda spis prredmeta i tako se upozna sa dokazima koji ga
terete.
=pravo raspravnog vijeća da po službenoj dužnosti učestvuju u postupku prikupljanja i
izvođenja dokaza
=pravo suda da na glavnom pretresu ispituje svjedoke ili vještake.
13. KOJI SU TO INKVIZITORSKI SADRŽAJI U ISTRAZI
BOSHERC.KR.POSTUPKA?
 *istragu naređuje i provodi tužilac
*tužilac po sl.dužnosti preduzima sve istražne radnje koje su potrebne za postizanje
cilja istrage
*pravo tužioca da ispita osumnjičenog
*istraga je tajna jer joj ne mogu prisustvovati ne samo građani već je i sudjelovanje
kr.proces.subjekata u ovom stadiju kr.postupka predviđeno u ograničenom obimu.
14. KOJI SU TO INKVIZITORSKI SADRŽAJI NA GLAVNOM PRETRESU
BOSHHERC.KR.POSTUPKA?
/pravo suda da naredi izvođenje dokaza
/sud ima aktivnu poziciju tokom ispitivanja svjedoka i vještaka
/dužnost je suda da se stara za svestrano raspravljanje predmeta i otklanjanje svega što
odlugovlači kr.postupak a ne doprinosi razrješenju stvari
/neučestovanje laika u suđenju
15. KOJI SU TO SPECIFIČNI AKUZATORSKI SADRŽAJI U ISTRAZI
BOSHERC.KR.POSTUPKA?
<krivični postupak se ne može pokrenuti niti voditi bez zahtjeva tužioca(načelo akuza.)
<ograničena je kontradiktornost
<pravo osumnjičenog i njegovog branioca da razmatraju spise i razgledavaju
pribavljene predmete
<ako se osumnjičeni nalazi u pritvoru ima pravo odmah komunicirati sa braniocem
usmeno ili pismeno
<privilegij protiv samooptuživanja
<pravo odbrane da predlaže izvođenje dokaza
<stranačko disponiranje kr.predmetom
16. KOJI SU TO SPECIFIČNI AKUZATORSKI SADRŽAJI NA GLAVNOM
PRETRESU BOSHERC.KR.POSTUPKA?
#glavni pretres počinje čitanjem optužnice(načelo akuz)
#dokazi se izvode onim redom kojim se prije svega daje incijativa suprotavljenim
stranama u postupku
#stranačko ispitivanje svjedoka i vještaka
#načelo javnosti,neposrednosti u izvođenju i ocjeni dokaza te usmenog raspravljanja
pred sudom.
17. KOJE SU KARAKTERISKE TREĆE FAZE(ETAPE) U KR.POSTUPKU U
RAZVOJU BOS.HERC. KR.PROC.PRAVA?
-donošenjem Zakona o Sudu Bih u nov.2000godine započela je treća etapa u razvoju
ne samo krivičnog proc.prava već i krivičnog pravosuđa i kr.zakonodavstva u širem
smislu riječi.Osnovano je i Tužilaštvo BiH u augustu 2002 god.U isto vrijeme odvijaju
se reformski procesi koji rezultiraju donošenjem određenih propisa koji se označavaju
kao zakoni za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminaliteta a među kojima se
posebno ističu Krivični zakon BiH,Zakon o krivičnom postupku BiH.Ovim zakonima
otvoreno je razdoblje korijenitih reformi u krivičnopravnom sistemu BiH.Ovim
zakonima je zaokružen ciklus aktivnosti međunarnde zajednice koji je bio usmjeren na
izradu zakonodovastva na državnom nivou.Pararačeno sa opisanim procesom razvijaju
se aktivnosti i na reformi kriivčnog zakonodavstva u FBiH,RS i BDBIH.Dolazi do
harmonizacije na dva nivoa:s jedne strane na nivou usklađivanja sa međunarodnim
standardima o ljudskim pravima i vladavini zakona i sa druge strane unutar same BiH
 u smislu da se preduzete reforme kr.pravosuđa i kr.zakonodavstva temelje da istim
princima i programima.Od tad do danas procesni zakoni su više puta novelirani.
18. OBJASNITE NAČELO OFICIJELNOSTI?
-Prema tom načelu, funkciju krivičnog gonjenja ostvaruje nadležni organ po službenoj
dužnosti u javnom interesu nezavisno od volje osobe koja je oštećena krivičnim djelom
ili neke druge osobe koja bi imala interes da se u određenom predmetu (ne)ostvari
funkcija krivičnog gonjenja.Načelo oficijelnosti se odnosi na jednu od tri osnovne
krivičnoprocesne funkcije – funkciju krivičnog gonjenja. Ovo načelo nije vazano samo
za pokretanje krivičnog postupka, jer se širi na cijeli tok krivičnog postupka. S obzirom
da se prema načelu oficijelnosti funkcija krivičnog gonjenja ostvaruje u javnom
interesu, ta funkcija je u najvećem broju savremenih pravnih sistema povjerena javnom
tužilaštvu. Za razliku od načela oficijelnosti krivičnog gonjenja, načelo dispozicije
prepušta pravo krivičnog gonjenja volji oštećene osobe, koja to gonjenje ostvaruje kroz
privatnu tužbu. U savremenom krivičnom postupku načelo oficijelnosti je u prvom
planu čime se u najvećoj mogućoj mjeri ograničava gonjenje na inicijativu
oštećenog.Prema PZKPK, u osnovi, usvojeno je načelo oficijelnosti budući da za
najveći broj krivičnih djela postupak pokreće po službenoj dužnosti javni tužilac. To
pravo i dužnost javni tužilac ima i za krivična djela koja se gone na prijedlog oštećenog.
Pored krivičnih djela koja se gone po službenoj dužnosti (najveći broj krivičnih djela)
i krivičnih djela koja se gone na prijedlog oštećene strane (manji broj krivičnih djela),
u posebnom dijelu PKZK propisano je da se za neka krivična djela gonjenje preduzima
po privatnoj tužbi.Zbog toga je PZKPK predviđeno da je ovlašteni tužilac za krivična
djela koja se gone po službenoj dužnosti - javni tužilac, a za djela koja se gone po
privatnoj tužbi - privatni tužilac. S obzirom da se za najveći broj krivičnih djela
gonjenje preduzima ex officio, osnovno pravo i osnovna dužnost javnog tužioca je
istraživanje krivičnih djela i krivično gonjenje njihovih izvršilaca.
19. OBJASNITE NAČELO LEGALITETA?
-načelo legaliteta krivičnog gonjenja znači da je javni tužilac dužan preduzeti krivično
gonjenje ako su ispunjeni zakonski uslovi, bez obzira na njegov stav o tome da li je ili
nije potrebno krivično gonjenje. Dakle, javni tužilac koji je nosilac prava na pokretanje
krivičnog postupka po službenoj dužnosti, dužan je po zakonu preduzeti krivično
gonjenje uvijek kad su za to ispunjeni propisani uslovi. Kao što prema načelu
oficijelnosti pokretanje krivičnog postupka ne zavisi od volje oštećenog, tako prema
načelu legaliteta krivičnog gonjenja pokretanje krivičnog postupka ne zavisi od volje
javnog tužioca; dakle, kad su ispunjeni zakonski uslovi, pokretanje krivičnog postupka
nije za tužioca samo mogućnost već i dužnost.Načelo legaliteta krivičnog gonjenja
vrijedi za cijeli tok krivičnog postupka jer je tužilac dužan ostvarivati funkciju
krivičnog gonjenja sve dok postoje zakonski uslovi. U savremenim krivičnim
postupcima ne primjenjuje se isključivo načelo legaliteta. Naime, suprotno dužnosti
tužioca da kad su ispunjeni zakonski uslovi inicira pokretanje krivičnog postupka i
učestvuje u postupku, predviđa se pravo tužioca da po načelu oportuniteta (ili
cjelishodnosti) krivičnog gonjenja ne preduzima krivično gonjenje, bez obzira što su u
konkretnom slučaju ispunjeni zakonski uslovi za to, ako to nije u javnom interesu.
Dakle, prema načelu oportuniteta, postojanje zakonskih uslova za gonjenje je nužan
pravni preduslov za mogućnost krivičnog gonjenja, ali i onda kada taj preduslov postoji,
dolazi do krivičnog gonjenja samo ako tužilac smatra da je u konkretnom slučaju s
 javnog stajališta oportuno (ili cjelishodno) preduzimanje krivičnog gonjenja.Dakle,
prihvaćeno je načelo legaliteta krivičnog gonjenja, jer postojanje opravdane sumnje da
je izvršeno krivično djelo za koje se goni po službenoj dužnosti obavezuje javnog
tužioca da preduzme krivično gonjenje. Pored postojanja opravdane sumnje da je
izvršeno krivično djelo, u konkretnom slučaju ne smiju postojati zakonske smetnje za
krivično gonjenje (npr., smrt okrivljenog ili zastarjelost krivičnog gonjenja). U
zakonom propisanim slučajevima javni tužilac nije dužan preduzeti krivično gonjenje
iako postoji opravdana sumnja da je izvršeno krivično djelo za koje se goni ex officio i
ne postoje okolnosti koje isključuju krivično gonjenje. Odstupanje od načela legaliteta
krivičnog gonjenja i primjena principa oportuniteta krivičnog gonjenja propisana je za:
krivična djela za koja se goni po odobrenju; krivična djela izvršena van teritorije BiH;
krivična djela čije se krivično gonjenje može ustupiti stranoj državi pod zakonom
propisanim uslovima; kr.djela povodm kojih će Glavni tužilac BiH svjedoku dati
imunitet; kr.djela čiji su izvršioci maloljetne osobe ako ne bi bilo cjelishodno da se vodi
postupak protiv maloljetnika.
Iako PZKPK prihvata princip legaliteta krivičnog gonjenja, ipak javni tužilac ima pravo
da odustane od krivičnog gonjenja ako smatra da više ne postoje zakonski uslovi za
krivično gonjenje (načelo mutabiliteta). Suprotno, prema načelu imutabiliteta tužilac ne
može odustati od krivičnog gonjenja, već mora u postupku ostati do kraja, sve dok se
ne donese meritorna sudska odluka o predmetu suđenja.
20. OBJASNITE NAČELO AKUZATORNOSTI?
-Prema ovom načelu, krivični postupak se pokreće i vodi samo po zahtjevu tužioca. Bez
tužioca nema postupka, ne samo prilikom pokretanja, već i za sve vrijeme njegovog
trajanja. Tužilac može odustati od svog krivičnopravnog zahtjeva i u tom slučaju
krivični postupak se obustavlja. Prihvatanje ovog načela omogućava razdvajanje
osnovnih krivičnoprocesnih funkcija i njihovo povjeravanje različitim subjektima. U
tom smislu, odvojena je funkcija krivičnog gonjenja ili optuženja i povjerena tužiocu.
Treba naglasiti da bez funkcije krivičnog gonjenja nema krivičnog postupka i da njeno
povjeravanje posebnom subjektu omogućava uspostavanje javnog tužilaštva kao
nezavisnog tijela. Tužilaštvo funkciju krivičnog gonjenja ostvaruje na način da pokreće
krivični postupak, zastupa optužbu pred nadležnim sudom i preduzima druge potrebne
i zakonom propisane krivičnoprocesne radnje. Druga osnovna krivičnoprocesna
funkcija jeste funkcija presuđenja, koja je povjerena sudu. Sud nema inicijativu za
pokretanje krivičnog postupka, niti za njegovo održanje u toku. Funkcija suda ogleda
se u presuđenju konkretne krivične stvari. Također, u skladu sa načela akuzatornosti,
sud može raspravljati samo o onom krivičnom djelu i samo o onom izvršiocu koji su
obuhvaćeni krivičnopravnim zahtjevom tužioca (tzv. objektivni i subjektivni identitet
između optužbe i presude). Razdvajanjem funkcija krivičnog gonjenja i presuđenja
izdvaja se i treća funkcija - funkcija odbrane, koju vrši osumnjičeni odnosno optuženi
uz pomoć branioca.
BIH: krivični postupak se pokreće samo na zahtjev ovlaštenog tužioca.Dakle, sud ne
može inicirati krivični postupak, a odvojene su i tri osnovne krivičnoprocesne funkcije
i one su povjerene zasebnim procesnim subjektima. Načelo akuzatornosti omogućava
okrivljenom procesni položaj stranke. Zbog toga, krivični postupak ima prirodu spora
koji se odvija između dvije ravnopravne stranke (tužioca i osumnjičenog odnosno
optuženog) pred nepristrasnim sudom. Zatim, okrivljeni ima pravo na odbranu u toku
 cijelog krivičnog postupka a sud može voditi postupak samo protiv osobe koja je
obuhvaćena optužnim aktom i samo za opisano krivično djelo. Načelo akuzatornosti
izraženo je i u procesnim odredbama o obustavi krivičnog postupka, odnosno
donošenju presude kojom se optužba odbija ukoliko tužilac odustane od krivičnog
gonjenja.
21. OBJASNITE NAČELO OPORTUNITETA?
- U savremenim krivičnim postupcima ne primjenjuje se isključivo načelo legaliteta.
Naime, suprotno dužnosti tužioca da kad su ispunjeni zakonski uslovi inicira pokretanje
krivičnog postupka i učestvuje u postupku, predviđa se pravo tužioca da po načelu
oportuniteta (ili cjelishodnosti) krivičnog gonjenja ne preduzima krivično gonjenje, bez
obzira što su u konkretnom slučaju ispunjeni zakonski uslovi za to, ako to nije u javnom
interesu. Dakle, prema načelu oportuniteta, postojanje zakonskih uslova za gonjenje je
nužan pravni preduslov za mogućnost krivičnog gonjenja, ali i onda kada taj preduslov
postoji, dolazi do krivičnog gonjenja samo ako tužilac smatra da je u konkretnom
slučaju s javnog stajališta oportuno (ili cjelishodno) preduzimanje krivičnog
gonjenja.Odstupanje od načela legaliteta krivičnog gonjenja i primjena principa
oportuniteta krivičnog gonjenja propisana je za: krivična djela za koja se goni po
odobrenju; krivična djela izvršena van teritorije BiH; krivična djela čije se krivično
gonjenje može ustupiti stranoj državi pod zakonom propisanim uslovima; kr.djela
povodm kojih će Glavni tužilac BiH svjedoku dati imunitet; kr.djela čiji su izvršioci
maloljetne osobe ako ne bi bilo cjelishodno da se vodi postupak protiv
maloljetnika;krivična djela o kojima se raspravlja u postupku protiv pravne osobe.
22. OBJASNITE NAČELO NE BIS IN IDEM?
-Zabrana ponovnog suđenja u istoj krivičnoj stvari izražena je kroz načelo ne bis in
idem.Pomenuti međunarodni dokumenti predviđaju da se nikome ne može ponovo
suditi, odnosno da se niko ne može ponovo kazniti u krivičnom postupku iste države za
krivično djelo za koje je već pravosnažno oslobođen ili osuđen u skladu sa zakonom i
krivičnim postupkom te države. Rezultat primjene ovog načela ogleda se i u
predviđanju njegovih izuzetaka u smislu da se može otvoriti ponovno razmatranje
određenog predmeta ako postoje dokazi o novim ili novootkrivenim činjenicama, ili
ako je u prethodnom postupku došlo do bitnih povreda koje su mogle uticati na rješenje
slučaja.
BIH: naglašava se da niko ne može biti suđen za djelo za koje je već bio suđen i za koje
je donesena pravoznažna presuda. Načelo ne bis in idem obuhvata dva kumulativna
uslova: - da je krivični postupak već vođen protiv određene osobe za određeno krivično
djelo i – da je donesena pravosnažna sudska odluka u tom krivičnom predmetu. Za
raspravljanje o načelu ne bis in idem vežu se pojmovi formalne i materijalne
pravosnažnosti. Po pravilu, obje ove pravosnažnosti nastupaju u isto vrijeme. Formalno
je pravosnažna ona sudska odluka koja se više ne može pobijati žalbom ili kad žalba
nije dozvoljena Pravosnažnost u materijalnom smislu znači zabranu ponovnog vođenja
krivičnog postupka o onoj krivičnoj stvari o kojoj je donesena pravosnažna sudska
odluka (ili ne bis in idem), odnosno da se na taj način završeni krivični postupak može
ponoviti samo na osnovu odredbi o ponavljanju postupka kao vanrednom pravnom
lijeku.Što se tiče vrsta sudskih odluka misli se na presude i rješenja.
23. OBJASNITE NAČELO KONTRADIKTORNOSTI?
-Za načelo akuzatornosti vezano je načelo kontradiktornosti, koje se, također,
 tradicionalno uzima za jedno od osnovnih krivičnoprocesnih načela. Često se ovo
načelo označava i kao raspravno načelo. U sadržajnom smislu, načelo kontradiktornosti
omogućava strankama (dakle, tužiocu i osumnjičenom odnosno optuženom) da pred
sudom iznose svoje navode i argumente za njih, kao i da se izjasne o navodima suprotne
stranke, a prije nego što sud donese odluku povodom onog što je predmet raspravljanja
u postupku. 13 Prema tome, tužilac i okrivljeni pred sudom iznose dvije suprotne teze:
tezu optužbe i tezu odbrane, a sud je dužan da ih sasluša prije donošenja odluke o
konkretnom krivičnopravnom zahtjevu. Zahvaljujući ovom načelu, krivični postupak
ima konstrukciju spora između ravnopravnih stranaka pred nepristrasnim sudom.
Mogućnost optuženog da na glavnom pretresu iznese tezu odbrane i da se osvrne na
navode ovlaštenog tužioca od posebnog je značaja za ostvarivanje prava na odbranu i
zaštitu prava i sloboda čovjeka. Također, načelo kontradiktornosti omogućava
potpunije ostvarenje načela istine, s obzirom da sud može presuditi spor tek pošto su
stranke bile u mogućnosti da izraze svoje stavove i da se izjasne o stavovima druge
strane, odnosno nakon što je saslušao procesne izjave obje strane i sagledao njihove
dokaze.
BIH: prihvaćeno je načelo kontradiktornosti.Ovo načelo naročito dolazi do izražaja na
glavnom pretresu, dok je u istrazi i drugostepenom postupku predviđeno u ograničenom
obimu. To je razumljivo jer se na glavnom pretresu donosi presuda nakon
kontradiktornog, usmenog i neposrednog iznošenja određenih činjenica i dokaza, dok
istraga predstavlja postupanje određenih državnih organa radi utvrđivanja činjenica na
osnovu kojih tužilac može ocijeniti ima li mjesta optuženju ili istragu treba obustaviti,
odnosno drugostepeni postupak služi preispitivanju zakonitosti i pravilnosti
prvostepene presude.Ovo načelo je ostvareno i u toku istrage,ostvaruje se i u procesnim
situacijama,može biti ostvareno u određenom obilu i u drugostepenom postupku.
24. OBJASNITE NAČELO IN DUBIO PRO REO?
-Jedna od neposrednih posljedica presumpcije nevinosti je zakonska odredba prema
kojoj se sumnja u pogledu postojanja činjenica relevantnih za slučaj ili sumnja u odnosu
na primjenu neke odredbe krivičnog zakona tumači u korist okrivljenog i njegovih
prava. Riječ je o načelu in dubio pro reo. Shodno ovom načelu, sud će donijeti
oslobađajuću presudu ne samo kad je dokazana nevinost optuženog, već i onda kad nije
dokazana krivnja optuženog. Dakle, svaka sumnja u postojanje neke pravno relevantne
činjenice mora se odraziti u korist optuženog. U tom smislu, zakonodavac obavezuje
sud da savjesno ocijeni svaki dokaz pojedinačno i u vezi s ostalim dokazima i da na
osnovu takve ocjene izvede zaključak je li neka činjenica dokazana. Načelo in dubio
pro reo sadrži dva pravila. Prvo pravilo se odnosi na činjenice koje idu na štetu
optuženog. Ove činjenice moraju biti utvrđene sa potpunom sigurnošću (npr., u anglo-
američkom pravu to je dokazni standard “izvan svake razumne sumnje“, eng. proof
beyond a reasonable doubt). Ako postoji sumnja u odnosu na te činjenice, one se ne
mogu uzeti kao utvrđene, tj. smatraju se neutvrđenim. Drugo pravilo se veže uz
činjenice koje idu u korist optuženog. Te se činjenice uzimaju za utvrđene čak i onda
ako su samo vjerovatne, tj. ako se sumnja u njihovo postojanje, pa čak i onda ako je
postojanje činjenica na štetu optuženog vjerovatnije.
25. OBJASNITE NAČELO MATERIJALNE ISTINE?
-Načelo utvrđivanja materijalne istine o nevinosti ili krivnji osobe protiv koje se vodi
krivični postupak nije samo jedno od najvažnijih krivičnoprocesnih načela, već je
istovremeno i jedan od ciljeva krivičnog postupka. Dakle, prije donošenja obavezujuće
sudske odluke treba utvrditi istinu o tome da li je u konkretnom primjeru izvršeno
krivično djelo i da li se na optuženog mogu primijeniti norme materijalnog krivičnog
prava o izricanju krivičnih sankcija. Da bi krivični postupak mogao ostvariti svrhu u
smislu da se na osnovu zakonito pokrenutog i provedenog postupka donese pravilna
presuda, a zašto je odgovoran sud,14 krivični postupak se mora urediti tako da se ostvari
ovo načelo. Dakle, činjenice na kojima se zasniva sudska odluka, odnosno činjenice na
kojima se temelji odgovor na pitanja da li je izvršeno krivično djelo, ko je izvršilac i da
li se mogu primjeniti krivične sankcije u smislu materijalnog krivičnog prava - moraju
biti istinito i potpuno utvrđene. S pojmom materijalna istina se željelo naglasiti da sud
do istine treba doći kroz slobodnu ocjenu dokaza, a ne putem ocjene koja je unaprijed
određena formalnim (ili zakonskim) pravilima.15 Zbog toga se nazivom materijalna
istina (kao suprotnost formalnoj istini ili takvom utvrđivanju činjenica koje je
zasnovano na zakonskim propisima o snazi pojedinih dokaza) označava utvrđivanje
činjenica do kojeg sudija dolazi slobodno, nesputan dokaznim pravilima. U pogledu
obilježja istine koja se utvrđuje u krivičnom postupku, postavlja se pitanje da li je ta
istina apsolutna ili relativna u odnosu na to kako se krivično djelo zaista desilo u
prošlosti. S tim u vezi treba istači da se apsolutna istina ne postiže materijalnom istinom
krivičnog postupka.Drugim riječima, istina koja se utvrđuje u krivičnom postupku je
subjektivna i relativna, jer njeno utvrđivanje uvijek zavisi od ličnosti sudije, njegovih
uvjerenja, znanja ili iskustva, a i sama dokazna sredstva pomoću koji se najčešće
utvrđuje istina u krivičnom postupku (npr., svjedoci, vještaci, optuženi) su subjektivna.
U vezi sa zahtjevom da se pravno relevantne činjenice istinito i potpuno utvrde u
krivičnom postupku, krivično procesno pravo poznaje određene procesne ustanove(A)
koje doprinose da sudska odluka bude zasnovana na potpuno i istinito utvrđenom
činjeničnom stanju. Naime, krivično procesno pravo poznaje određen procesne
institute(B) koji obezbjeđuju vrlo važna prava čovjeka u krivičnom postupku, stabilnost
sudskih odluka i pravnog poretka ili doprinose procesnoj ekonomiji.
A) procesne ustanove koje doprinose uvrđivanju istine u kr.postupku:
*sud,tužilac i drugi državni organi koji učestvuju u kr.postupku dužni su da s jednakom
pražnjom ispituju i utvrđuju činjenice koje terete osumnjičenog odnosno optuženog.
*pravo suda,tužioca i drugih organa koji učestvuju u kr.postupku da ocjenjuju
postojanje ili nepostajanje činjenica nije vezano ni ograničeno posebnim fomralnim
dokazima.
*provjeravanje priznanja krivičnje u smislu njegove osnovanoti i dobrovoljnosti jer
samo priznanje nije dovoljno za osudu.
*sud je dužan da i bez prijedloga stranaka i branioca naredi izvođenje dokaza na
glavnom pretresu
*pobijanje presude žalbom zbog pogrešno ili nepotpuno uvrđenog činjeničnog stanja
B)Utvrđivanju istine u krivičnom postupku suprotstavljaju se druga pravila kojima se
nastoji razriješiti kolizija različitih interesa u krivičnom postupku. Njihovo postojanje
potvrđuje da istina nije jedini ili isključivi cilj krivičnog postupka:
pravo na šutnju zbog zaštite prava i sloboda čovjeka u kr.postupku;zabrana preinačenja
presude na štetu optuženog;načelo ne bis in idem ili zabrana ponovnog suđenja;načelo
zakonitih dokaza.
26. OBJASNITE NAČELO SLOBODNE OCJENE DOKAZA?
-Načelo slobodne ocjene dokaza je u neposrednoj vezi sa načelom utvrđivanja
materijalne istine u krivičnom postupku. Ovo načelo znači da sud ocjenjuje izvedene
dokaze u skladu sa svojom logičkom i psihološkom analizom, na osnovu zakonitosti
ljudskog mišljenja i iskustva. Pri tome, sud nije vezan za zakonska pravila koja bi
unaprijed (lat. a priori) određivala vrijednost pojedinih dokaza. Sud mora u
obrazloženju presude navesti određeno i potpuno iz kojih razloga uzima da su određene
pravno relevantne činjenice dokazane, odnosno da nije dokazano njihovo postojanje.
BIH:-Također, prilikom donošenja presude sud je dužan savjesno ocijeniti svaki dokaz
pojedinačno i u vezi s ostalim dokazima i na osnovu takve ocjene izvesti zaključak o
tome da li je neka činjenica dokazana. Stoga, slobodna ocjena dokaza u konkretnom
krivičnom predmetu zahtijeva obrazloženje, u sadržajnom smislu, kako svakog dokaza
pojedinačno, tako i svih dokaza zajedno. Na osnovu toga se slobodna ocjena dokaza
može sagledati u drugostepenom postupku, jer se u obrazloženju presude iznosi na
osnovu čega se uzima da je neka činjenica dokazna, odnosno da nije dokazna, te način
na koji se došlo do takvog zaključka ). Ukoliko sud u obrazloženju presude određeno i
potpuno ne iznese razloge za svoju slobodnu ocjenu dokaza, učinjena je bitna povreda
odredaba krivičnog postupka, što je osnov za ulaganje žalbe Izuzetno, pozitivno
procesno pravo poznaje odstupanja od načela slobodne ocjene dokaza. To je slučaj,
npr., kod obaveznih vrsta vještačenja. U tom smislu, da bi se, npr., utvrdio uzrok smrti
neke osobe mora se narediti post mortem pregled i obdukcija, odnosno ako postoji
sumnja na trovanje, sud naređuje toksikološko vještačenje

27. OBJASNITE SUBJEKTE KRIVIČNOG POSTUPKA?

-Prema načelu akuzatornosti, za krivični postupak su vezane tri odvojene funkcije koje
su povjerene različitim i samostalnim subjektima. Kao što je već izloženo, to su funkcija
krivičnog gonjenja, funkcija odbrane i funkcija presuđenja. Funkciju krivičnog
gonjenja vrši ovlašteni tužilac:tužilac kome je zakonom dato pravo i dužnost krivičnog
gonjenja za krivična djela za koje se goni po službenoj dužnosti, oštećeni kao tužilac
(subsidijarni tužilac) i privatni tužilac za krivična djela za koje se goni po privatnoj
tužbi. Okrivljeni vrši funkciju odbrane (u ostvarivanju te funkcije njemu pomaže
branilac). Funkcija presuđenja isključivo pripada sudu. Dakle, ovlašteni tužilac,
okrivljeni i sud su glavni ili osnovni subjekti krivičnog postupka. Ovi subjekti moraju
postojati u svakom krivičnom postupku; bez nijh se ne može odvijati krivični postupak.
Osnovni krivičnoprocesni subjekti imaju zakonom predviđena prava i dužnosti u toku
krivičnog postupka. Pored osnovnih krivičnoprocesnih subjekata u krivičnom postupku
učestvuju i sporedni krivičnoprocesni subjekti. Dakle osnovni subjketi kr.postupka
su:tužilac,osumnjičeni odnosno optuženi i sud.Od osnovnih krivičnoprocesnih
subjekata razlikuju se po tome što se bez njih krivični postupak može pokrenuti, voditi
i okončati. Sporedni krivičnoprocesni subjekti su: oštećeni, zakonski zastupnik,
punomoćnik, policijski službenik, svjedoci ili vještaci.
28. OBJASNITE STRANKE U KRIVIČNOM POSTUPKU?
-Stranke su subjekti koji u krivičnom postupku ostvaruju suprotne interese i raspolažu
samostalnim procesnim pravima i dužnostima.30 U tom smislu, stranka je
krivičnoprocesni subjekt koji ističe krivičnopravni zahtjev i povodom njega zahtijeva
sudsku odluku (tužilac) i subjekt prema kome je usmjeren krivičnopravni zahtjev i
 prema kome se zahtijeva sudska odluka (okrivljeni). Dakle, stranke su tužilac i
okrivljeni. U krivičnom postupku stranke su načelno međusobno izjednačene u pogledu
mogućnosti ostvarivanja svojih interesa i zahtjeva pred sudom. U realnosti
krivičnoprocesnih odnosa stranke nisu u potpunosti izjednačene, jer se zbog
krivičnoprocesnih funkcija koje obavljaju (funkcije krivičnog gonjenja i funkcije
odbrane) nalaze u poziciji da raspolažu različitim pravima i dužnostima. Zbog toga,
međunarodno pravo o pravima čovjeka i krivično procesno pravo garantuju određena
prava koja pripadaju okrivljenom i koja se nazivaju pravom na odbranu. Tako se nastoji
što više izjednačiti položaj tužioca i okrivljenog u krivičnom postupku i obezbijediti
princip D “jednakosti oružja”.
BIH:-osumnjičeni odnosno optuženi i tužilac u krivičnom postupku imaju status
ravnopravnih stranaka, osim ako tim zakonom nije drukčije propisano.Tužilac dužan
je da pažljivo ispituje i da sa maksimalnom profesionalnom odanošću utvrđuje sa
jednakom pažnjom činjenice koje terete okrivljenog kao i one koje mu idu u prilog.
29. OBJASNITE STRANAČKU SPOSOBNOST?
-Stranačka sposobnost je sposobonost osobe da bude stranka u konkretnom krivičnom
postupku,dakle da bude tužilac ili osumnjičeni odnosno optuženi.Stranačka spos.se
mora raspraviti odovjeno za svaku stranku-Nadležni tužilac može biti stranka u
postupku samim tim što je u zakonom provedenom postupku izabran za tužioca u
određenom tužilaštvu.Kao osumnjičeni odnosno optuženi u našem pravu se može
pojaviti kako fizička tako i pravna osoba.
30. OBJASNITE PROCESNU SPOSOBNOST?
-Procesna sposobnost se odnosi na sposobnost stranke da u krivičnom postupku
preduzima krivičnoprocesne radnje.Tužilac ima procesnu sposobnost zbog toga što je
imenovam za fuknciju tužioca u određenom tužilaštvu.Što se tiče osumnjičenog
odnosno optuženog smatra se da stranačka sposobnost podrazumjeva i procesnu
sposobnost.
31. OBJASNITE ORGANIZACIONU STRUKTURA SUDA U BIH?
-Sudsku funkciju u krivičnom postupku na nivou BiH obavlja Sud BiH.Njegovo
osnivanje,djelokrug rada i organizacioni sustav uređuje se Zakonom o Sudu BiH.U
organizacionom smislu Sud BiH čine:Krivično;Upravno i Apelaciono
odjeljenje.Također Sud BiH ima Zajednički sekretarijat i Ured registara Odjela I i
Odjela II Krivičnog i Apelacionog odjeljenja.
Krivično odjeljenje Suda BiH se sastorji od tri dijela:Odjel I(za ratne zločine); Odjel
II(za organizovani kriminal); Odjel III(za sva ostala kriivčna djela u nadležnosti Suda
BiH.
Apelaciono odjeljenje ima također tri odjela—za zalbe.
-Za sudsku fuknciju u kr.postupku u entitetima i BDBIH nadležni su sudovi
opšte(redovne) nadležnosti:opštinski sudovi,kantonalni sudovi i Vrhovni sud
FBIH,odnosno osnovni i okružni sudovi i Vrhovni Sud RS,te OSnovne i Apelacioni
sud BD BIH.Opštinski i osnovni sudovi te OSnovni sud BDBIH sude samo u prvom
stepenu za kr.djela iz svoje nadležnosti..Vrhovni sud FBIH,Vrhovni sud RS i
Apelacioni sud BDBIH odlučuju o drugom stepenu o žalbama protiv prvostepenih
presuda,te u trećem stepenu u zakonom propisanim slučajevima.
Sud koji ostvaruje fuknciju presuđenja u kr.postupku naziva se krivični sud.Kao sudovi
koji ostvaruju fuknciju presuđenja u kr.postupku javljaju se i međunarodni sudovi.
32. OBJASNITE ULOGU SUDA NA GLAVNOM PRETRESU?
-kreće se u dva smjera.Sud može biti pasivan kao što je slučaj u anglosaksonskom
odnosno angloameričkom pravu i ogleda u posmatranju aktivnosti optužbe i
odbrane..,zatim može biti aktivna kao u mještovitom ili kontitentalnom sistemu kreće
se u pravcu izvođenja dokaza i utvrđivanju činjenica.Uloga suda se može posmatrati i
u okviru sistema pravnih lijekova.Prema nekim zakonodavstvima sud pravnog lijeka
ispituje uloznei pravni lijek prema pravilu u graniciama uloženog pravnog
lijeka.Također postoje zakonodavstva koja uz razloge pravnog lijeka pobijanu odluku
ispituju i u okviru onih razloga na koje sud pravnog lijeka pazi po službenoj dužnosti.
33. OBJASNITE ULOGU SUDA U ISTRAZI I OPTUŽIVANJU?
-Sud je subjekt koji u kr.postupku vrši jednu od osnovnih fukncija a to je funkcija
presuđenja.Kr.postupak je usmjeren na izricanje presude,jer je u sluučaju sumnje da je
izvršeno kr.djelo potrebno odlučiti o krivičnopravnom zahjetvu koji je nastao
izvršenjem kr.djela.U pogledu incijative za pokretanje krivičnog postupka razvog
kr.postupka pokazuje dva sistema:inkvizitorski(u kojem je sud imao ne samo fuknciju
presuđenja nego i mogućnost pokretanja kr.postupka) i akuzatorski(u kojem funkcija
kr.gonjenja nije povjerena sudu nego tužiocu).Razlike se mogu pojavatiti u pogledu
suda u prethodnom postupku i istrazi.U postupku otkrivanja,vođenje istrage se
povjerava ili tužiocu ili policijskim organima i istražnom sudiji.Sljedeća uloga suda se
ogleda u aktivnostima na zaštiti osnovnih pravai sloboda čoivjeka.Fukcnija sudije u
kr.postuoku dolazi do izražaja u slučajevima primjene mjera procesne prinude te
ograničavanju osnovnih prava i sloboda osumnjičene osobe.
34. NABROJTE VRSTE SUDSKE NADLEŽNOSTI I OBJASNITE STVARNU
NADLEŽNOST?
-Imamo stvarnu,mjesnu,funkcionalnu i ličnu nadležnost.
-Stvarna nadležnost je zakonom propisano pravo i dužnost određene vrste sudova da
presuđuju za određena krivična djela s obzirom na njihovu težinu.
Sud BiH je nadležan za:krivična djela utvrđena Krivičnim zakonom BiH i drugim
zakonima BiH kao i krivičnadjela utvrđena zakonima FbiH,RS,BDBIH.U
BDBIH,Osvnovni sud BDBIH je nadležan da sudi u prvom stepenu za sva kriivčna
djela bez obzira na težinu predviđene kazne. Težina krivičnog djela izražena je kroz
kaznu koja je za pojedino krivično djelo predviđena krivičnim zakonom. U tom smislu,
opštinski sudovi su nadležni da presuđuju za krivična djela za koja je propisana kao
glavna kazna novčana kazna ili kazna zatvora do 10 godina.Kantonalni sudovi su
nadležni da presuđuju za krivična djela kažnjiva preko 10 godina zatvora ili kazna
dugotrajnog zatvora. Odstupanja od pravila da može suditi samo stvano nadležan sud
su: - ako je ista osoba optužena za više krivičnih djela, pa je za neka od tih djela
nadležan niži a za neka viši sud, nadležan je viši sud ;- ako u toku glavnog pretresa sud
ustanovi da je za suđenje nadležan niži sud neće dostaviti predmet tom sudu, nego će
sam provesti postupak i donijeti odluku.
35. OBJASNITE MJESNU NADLEŽNOST?
-Mjesna nadležnost je pravo i dužnost stvarno nadležnog suda da preduzima
krivičnoprocesne radnje i presudi određeno krivično djelo zbog specifične povezanosti
krivičnog djela i njegovog učinioca, s jedne strane, i područja na kome se sud nalazi, s
druge strane. Pravilima o mjesnoj nadležnosti određuje se, dakle, jedan sud u okviru
većeg broja stvarno nadležnih sudova koji će suditi u konkretnom krivičnom predmetu.
 Pozitivno procesno pravo poznaje pravila koja govore o redovnim i vanrednim mjesnim
nadležnostima. Pravila o vanrednim mjesnim nadležnostima primjenjuju se onda kada
se na osnovu pravila o redovnim mjesnim nadležnostima ne može odrediti mjesno
nadležan sud I jedna i druga vrsta ove nadležnosti je određena zakonom, tako da se ne
može mijenjati sudskom odlukom ili sporazumom stranaka. A-REDOVNA MJESNA
NADLEŽNOST: Mjesna nadležnost se, po pravilu, dodjeljuje sudu na čijem je
području krivično djelo izvršeno ili pokušano, ili gdje je nastupila posljedica. Ova
primarna redovna mjesna nadležnost treba omogućiti najlakše vođenje krivičnog
postupka, s obzirom da se na području tog suda nalaze potrebna dokazna sredstva.
Mjesto izvršenja krivičnog djela određuje se propisima materijalnog krivičnog
prava.Prema teoriji ubikviteta,kr.djelo je učinjeno kako u mjestu gdje je izvršilac radio
ili je bio dužan raditi tako i umjestu gdje je posljedica njegovog činjenja ili nečinjenja
nastupila potpuno ili djelomično.B-VANDREDNA MJESNA NADLEŽNOST: Pored
pravila o redovnoj mjesnoj nadležnosti, u PZKPK dati su dopunski kriteriji za
određivanje mjesno nadležnog suda i tada se govori o vanrednim mjesnim
nadležnostima. Primjena pravila o vanrednoj mjesnoj nadležnosti dFunkcionalna
nadležnost je pravo i dužnost suda da preduzima određene krivičnoprocesne radnje u
toku konkretnog krivičnog postupka. Kao što smo istakli, sudovi imaju različite
funkcije, koje se određuju prema stadiju u kome se nalazi konkretni krivični postupak,
kao i prema stepenu u kome se ostvaruje funkcija presuđenja. Tako, funkciju presuđenja
u prvom stepenu dijele sudija pojedinac (za krivična djela za koja je propisana kazna
zatvora do tri godina ili novčana kazna kao glavna kazna) i mješovita vijeća za teža
krivična djela. U drugostepenom postupku sudovi sude u zbornom sastavu. U trećem
stepnu, također, odlučuje vijeće. Zakonom su izdvojene i aktivnosti pretpretresnog
sudije (u istrazi), sudije koji sprovodi postupak potvrđivanja optužnice (u stadiju
optuživanja) ili predsjednika sudskog vijeća (na glavnom pretresu). opuštena je tek ako
se mjesna nadležnost ne može odrediti prema pravilima o redovnim mjesnim
nadležnostima. Kod odrđivanja mjesne nadležnosti po odluci suda,postavljaju se dva
pitanja.Koji je to sud koji donosi odluku o toj nadležnosti i drugo kad se primjenjuje
ovo pravilo.
36. OBJASNITE FUNKCIONALNU NADLEŽNOST?
-Funkcionalna nadležnost je pravo i dužnost suda da preduzima određene
krivičnoprocesne radnje u toku konkretnog krivičnog postupka. Kao što smo istakli,
sudovi imaju različite funkcije, koje se određuju prema stadiju u kome se nalazi
konkretni krivični postupak, kao i prema stepenu u kome se ostvaruje funkcija
presuđenja. Tako, funkciju presuđenja u prvom stepenu dijele sudija pojedinac (za
krivična djela za koja je propisana kazna zatvora do 10 godina ili novčana kazna) i
vijeće krivičnog odjeljenja stvarno i mjesno nadležnog suda koje je sastavljeno od
trojice sudija.U drugostepenom,odnosno trećestepenom postupku sudi vijeće
sastavljeno od trojice sudija.U vijećima sastavljenom od trojice sudija sud odlučuje o
žalbama protiv rješenja.
37. OBJASNITE LIČNU NADLEŽNOST?
-U pogledu lične nadležnosti potrebno je zaključiti da svojstvo okrivljenog kao
pretpostavljenog izvršioca krivičnog djela ima značaj za određivanje sudske
nadležnosti. S tim u vezi, pomenuta nadležnost dolazi do izražaja u postupku prema
maloljetnicima.Naše pravo ne poznaje posebne sudove za maloljetnike.
38. OBJASNITE NAČELO ZBORNOSTI?
-odnosi se na unutrašnju organizaciju suda i način rada u sudu i utvrđuju se procesnim
ili organizacijskim zakonom.Ovo načelo predviđa da sudovi sude u zbornom sastavu ili
u vijećima.Učešće građana u suđenju zajedno sa pozivnim sudijama naziva se porotno
suđenje i izražava se kroz dva osnovna oblika.Prema našem procesnom zakonodavstvu
u prvom stpeenu sudi vijeće krivičnog odjeljenja suda sastavljeno od trojice pozivanih
sudija.U drugom odnosno trećem stepeni sudi vijeće sastavljeno od trojice poizivanih
sudija.Od ovog načela predviđen je izuzetak za krivična djela za koja je propisana kazna
zatvora do deset godina ili novčana kazna.
39. OBJASNITE NAČELO VIŠESTEPENOSTI U OBAVLJANJU SUDSKE
FUNKCIJE?
-predstavlja odraz jednog od osnovnih ljudskih prava.Ovo načelo obezbjeđuje
preisipitivanje krivičnih predmeta pred višim sudovima predviđajući pravo na žalbu
protiv prvostepenih odnosno drugostepenih presuda.Dakle ovo načelo u radu sudova
znači da o jednom krivičnom predmetu odlučuje više sudova tj.niži i viši sudovi.
40. OBJASNITE IZUZEĆE SUDIJA?
-Izuzeće sudije ili sudije protnika predstavlja njegovo izuzimanje od suđenja ili vršenja
drugih procesnih radnji u određenom krivičnom predmetu zbog postojanja razloga koji
dovode u sumnju njegovu nepristrasnost i objektivnost. Razlozi za izuzeće su: - ako je
sudija oštećen krivičnim djelom, - ako se nalazi u vrlo bliskim vezama i odnosima sa
učesnicima u postupku - ako je u istom krivičnom predmetu već obavljao određene
radnje- ako postoje okolnosti koje dovode u sumnju njegovu nepristrasnost.
Postupak se pokreće po službenoj dužnosti kao i na zahtjev stranaka ili
branioca.Pokreće ga sam sudija ako postoji neki od takstativno navedenih
razloga.Zahtjev za izuzeće mogu istaknuti i stranke ili branilac uz određene zakonske
uslove.Odluka o izuzeću je u formi rješenja i njenom donošenju prethodi prikupljanje
izjava od sudije čije se izuzeće traži.Žalba nije dopuštena.
41. ŠTA JE TO KRIVIČNA TUŽBA?
-krivična tužba je procesna aktivnost ovlaštenog tužioca koja se odnosi na raznovrsne
procesne radnje kojima se od suda traži da u krivičnom postupku utvrdi postojanje
krivičnopravnog zahtjeva i da u zavisnosti od rezultata tog nalaza prema optuženoj
osobi primijeni odgovarajuće krivične sankcije.Dakle,krivična tužba nije samo akt
optuženja u formalnom smislu već i svaka druga aktivnog ovlaštenog tužioca kojoj je
cilj otvaranje krivičnog postupka i održavanje krivičnog postupka u toku ako su
ispunjeni zakonski uslovi.
42. OBJASNITE NAČELO DEVOLUCIJE U OBAVLJANJU TUŽILAČKE FUNKCIJE?
-to je pravo višeg tužioca da preuzima i neposredno vrši poslove iz nadležnosti nižeg
tužioca.Viši tužilac nije dužan davati objašanjene za primjenu ovog načela niti nižem
tužilaštvu niti sudu ali je vezan načelom legaliteta krivičnog gonjenja.Tako npr.glavni
federalni tužilac može preuzeti funkciju krivičnog gonjenja od kantonalnog tužioca i
sam je vršiti u konkretnom krivičnom postupku pred nadležnim kantonalnim sudom.
43. OBJASNITE POJAM OSUMNJIČENOG U KRIVIČNOM POSTUPKU?
-osumnjičeni je osoba koja se na osnovu određenih dokaza povezuje sa izvršenim
kr.djelom.Prema članu ZKP BIH,osumnjičeni je osoba za koju postoje osnovi sumnje
da je počinila kr.djelo.
Kao osumnjičeni odnosno optuženi se može pojaviti: fizička ili pravna osoba,-koja ima
 stranačku sposobnost i-protiv koje postoji određena vrsta sumnje(osnovi
sumnje,odnosno osnovana sumnja)o izvršenju kr.djela.
44. ŠTA JE TO ODBRANA I KAKVA MOŽE BITI?
-odbrana predstavlja procesnu aktivnost koja je usmjerena na pobijanje optužbe u
cjelini ili djelomično,utvđivanja činjenica in favoren osumnjičenog,odnosno optuženog
kao i na primjenu onih pravnih propisa koji su za njih najpovoljniji.
U kr.postupoku se javljaju dvije vrste odbrane: materijalna ili lična odbrana; i formalna
ili stručna odbrana.Ove odbrane nisu alternativne nego ,kad ova druga postoji
kumulativno odbrane.
45. OBJASNITE MATERIJALNU ODBRANU?
- to je ona odbrana koju osumnjičeni odnosno optuženi preduzima sam,tako što primjera
radi daje iskaz ako želi,ispituje svjedoke i vještake predlaže dokaze,razmatra spise i
razgleda pribavljenje predmete,daje završnu riječ na glavnom pretresu,podnosi
prigovore ili ulaže pravne lijekove.
Ova odbrana ne pripada samo osumnjičenom odnosno optuženom jer tu odbranu vrše i
organi koji učestuju u kr.postupku kao i druge osobe.Ovo pravo pripada i najbližim
srodnicima osumničenog odnosno optuženog..
46. KAKVA JE TO FORMALNA ODBRANA?
-odbrana koju osumnjičenom odnosno optuženom pruža branilac kojeg te osobe same
izaberu ili ga postavi sud ako sam osumnjičeni odnosno optuženi ne uzme kad je
zakonom određeno da je odbrana obaveza nazivamo formalnom ili stručnom
odbranom.
Razlozi za formalnu odbranu su višestruku:tehnički,psihološki,humani i strukturalni.
Pravo na formalnu ili stručnu odbranu obuhvaćeno je i međunarodnim pravom o
pravima čovjeka.
47. KADA JE PREDVIĐENA OBLIGATORNA ODBRANA?
-ako je osumnjičeni nijem ili gluh mora imati branioca već prilikom prvog ispitivanja;
ako mu se stavlja na teret krivično djelo za koje se može izreći kazna dugotrajnog
zatvora; ako je osumnjičenom odnosno optuženom određen pritvor; ako je podigunuta
optužnica za kr.djelo za koje se može izreći deset godina zatvora ili teža kazna; ako
sud utvrdi da je to zbog složenosti predmeta ili mentalnog stanja osumnjičenog odnosno
optuženog ili drugih okolnosti u interesu pravde; ako je u optužnici postavljen prijedlog
da sud utvrdi da je osumnjičeni izvršio kriivčno djelo u stanju neuračunljivosti.
48. OBJASNITE FORMALNU ODBRANU OSOBE SLABOG IMOVINSKOG
STANJA?
-odredbe o postavljanju branioca zbog slabog imovnskog stanja treba posmatrati
zajedno sa načelom zaštite lične slobode.Postoje opći i posebni uslovi.
Opći uslovi se odnose na :nepostojanje mogućnosti za obligatornu formalnu odbranu;
zahtjev osumnjičenog odnosno optuženog i ; slabo imovinsko stanje osumnjičenog
odnosno optuženog zbog čega ne može snositi troškove odbrane.
Posebni uslovi su: da se postupak vodi za kr.djelo za koju se može izreći kazna zatvora
do 3 godine ili težna kazna ili da to zahtjevaju interesi pravičnosti bez obzira na
propisanu kaznu.
Prije nego što sud postavi branioca,osumnjičeni,odnosno optuženi ima pravo da sa liste
branilaca slobodno izbare branioca.Dakle branioca postavlja sud tek nakon što je
osumnjičenom odnosno optuženom prvo pružena prilika da sa predočene liste izabere
branioca.