CHG 2 - Xac Suat

LÝ THUY T
XÁC SU T VÀ TH NG KÊ
TOÁN H C
Phan V n Tân
B mô Khí t ng
10:07:29
Ch ng 2. S KI N VÀ XÁC SU T
2.1 Phép th , s ki n và xác su t s ki n

• Các khái ni m c g p u tiên trong lý thuy t xác su t
là “phép th ” và “s ki n”
• “phép th ” c hi u là m t b i u ki n xác nh, nó có
th là
o m t thí nghi m c th
o m t l n quan sát (quan tr c) s xu t hi n m t hi n t ng nào
ó
• M t phép th có th có nhi u k t c c khác nhau,
o các k t c c này là các “s ki n” có th x y ra
o S ki n th ng c ký hi u b i các ch in A,B,C, v.v... ôi
khi có kèm theo ch s .
10:07:29

• Ví d :
o Khi gieo m t ng ti n t c là ta ã ti n hành m t phép th .
• K t qu nh n c là hai k t c c: ng ti n xu t hi n m t s p ho c
xu t hi n m t ng a
• N u nh n c m t s p ta nói “s ki n” ng ti n xu t hi n m t s p ã
x y ra
o Gieo m t con xúc x c (ti n hành m t phép th )
• Phép th này có 6 k t c c n: xu t hi n m t 1 ch m, 2 ch m, 3 ch m,
4 ch m, 5 ch m, 6 ch m
• Các k t c c này c ng có th c u thành k t c c ph c h p: xu t hi n m t
có s ch m là ch n, xu t hi n m t có s ch m b i 3 v.v...
• N u m t trong các k t c c xu t hi n ta nói “s ki n” (nào ó) ã x y ra
10:07:29

• Ví d :
o M a là m t hi n t ng khí t ng. Vi c quan tr c hi n t ng
này c ng là m t phép th .
• S k t c c c a phép th này có th là
o 2 k t c c: “không m a” ho c “có m a”
o 3 k t c c: “không m a”, “m a d ng l ng” ho c “m a h n h p” (l ng và
r n)
• Nói chung c n phân bi t rõ ba khái ni m: “Phép th ”,
“k t c c” và “s ki n”
10:07:29

• Tu theo tính ch t xu t hi n c a các s ki n trong phép
th mà ta có th chia chúng ra ba lo i:
o S ki n t t y u (hay s ki n ch c ch n) là s ki n nh t thi t
x y ra khi phép th c th c hi n
o S ki n b t kh (hay s ki n không th có) là s ki n nh t thi t
không x y ra khi th c hi n phép th
o S ki n ng u nhiên là s ki n có th x y ra nh ng c ng có th
không x y ra khi th c hi n phép th
• Ký hi u:
o U là s ki n t t y u
o V là s ki n b t kh
o A là s ki n ng u nhiên
10:07:29

• Ví d :
o Gieo m t i m ng u nhiên lên m t ph ng, khi ó:
• i m ó n m trong m t ph ng là s ki n t t y u
• i m ó không n m trong m t ph ng là s ki n b t kh
• i m ó r i vào m t mi n hình ch nh t cho tr c trên m t ph ng là s
ki n ng u nhiên
o Ti n hành o nhi t Hà N i vào m t ngày mùa hè:
• Nhi t o c có giá tr >0oC là s ki n t t y u
• Nhi t o c có giá tr <0oC là s ki n b t kh
• Nhi t o c n m trong kho ng 25-30oC là s ki n ng u nhiên
10:07:29

• Quan sát các s ki n ng u nhiên ta th y:
o kh n ng xu t hi n c a chúng nói chung không ng u,
o m t s s ki n th ng hay x y ra,
o m t s khác th ng ít x y ra.
• Ví d , v mùa ông khu v c vùng núi phía B c “nhi t
th ng d i 15 ”, nh ng “r t ít khi xu t hi n s ng
mu i”
• n y sinh v n tìm cách o l ng “ ch c ch n”
c a m t s ki n
o Tìm cách gán cho m i s ki n m t s P(A) không âm.
o S này c g i là xác su t c a s ki n A.
10:07:29

• phù h p v i n i dung th c o “ ch c ch n” c a
s ki n, xác su t P(A) ph i c xây d ng sao cho tho
mãn các òi h i h p lý sau:
o Xác su t c a s ki n t t y u U b ng 1: P(U) = 1 (vì s ki n
ch c ch n 100% x y ra).
o Xác su t c a s ki n b t kh V b ng 0: P(V) = 0 (ch c ch n
100% không x y ra).
o Xác su t c a s ki n ng u nhiên A b k p gi a 0 và 1:
0 P(A) 1
10:07:29
2.2 Cách tính xác su t theo quan ni m ng kh n ng

• Xét ví d :
o Trong m t thùng kín ng n qu c u gi ng nhau v m i m t và
ch khác nhau v màu s c, trong ó có m qu tr ng và n-m qu
en. Th c hi n phép th : rút hú ho 1 qu . H i xác su t rút
c qu tr ng là bao nhiêu?
o Nh n th y: Khi ti n hành rút hú h a m t qu , m i qu c u b t
k trong s n qu u có th c rút trúng, không phân bi t
màu s c
o Nói cách khác: Do tính i x ng hoàn toàn c a các qu c u
nên m i qu u có cùng kh n ng c rút nh nhau
10:07:29

o N u g i A là s ki n rút c qu có màu tr ng thì trong s n
k t thúc ng kh n ng c a phép th có m k t c c thu n l i cho
A
m
o Khi ó xác su t P(A) c a s ki n A s c tính b i: P ( A)
n
• nh ngh a: Gi s m t phép th có t t c n k t c c ng kh
n ng, trong ó có m két c c thu n l i cho s ki n A. Khi ó xác
su t c a A là t s gi a s k t c c thu n l i cho A trên t ng s k t
c c ng kh n ng c a phép th
m ( Sô kêt cuc thuân loi cho A) m
P( A)
n (Tông sô kêt cuc ông kha n n ) n
o Ng i ta g i ây là nh ngh a xác su t theo quan ni m ng
kh n ng, hay “ nh ngh a c i n” c a xác su t vì nó r t thông
d ng trong th i k ra i c a lý thuy t xác su t
10:07:29

o N u A là s ki n ch c ch n U thì m i k t c c ng kh n ng c a
n
phép th u thích h p cho A nên m = n, do ó P(U ) n 1
o N u A là s ki n b t kh V thì không có k t c c thích h p nào
cho A nên m = 0, do ó P(V ) 0 0
n
o N u A là s ki n b t k thì 0 m n nên 0 P ( A) 1
o Cách tính xác su t theo công th c c i n có u i m là n gi n và tr c

quan
o Tuy nhiên ph m vi áp d ng r t h n ch vì công th c này ch dùng c cho
lo i phép th g m m t s h u h n k t c c và m i k t c c ng kh n ng
xu t hi n.
o Khi v n d ng tính m và n, tr các tr ng h p gi n n, th ng ph i dùng
công c gi i tích t h p
10:07:29

M t s ví d :
• VD1: Gieo m t con xúc x c. H i xác su t xu t hi n: a). M t 6
ch m; b). M t b i c a 3
o Gi i: G i A là s ki n xu t hi n m t 6 ch m, B là s ki n xu t
hi n m t b i c a 3,
o S k t c c kh n ng n = 6,
o s k t c c thu n l i cho A là m = 1, s k t c c thu n l i cho B là
m = 2 (m t 3 và m t 6).
o Do ó
P(A) = 1/6;
P(B) = 2/6 =1/3
10:07:29

• VD 2: Trong m t thùng có 3 qu c u tr ng và 5 qu c u en gi ng
h t nhau v kính th c. Rút hú ho 2 qu t thùng ó. Tính xác su t
xu t hi n: a) 2 qu tr ng; b) 1 qu tr ng và 1 qu en
o Gi i: G i A là s ki n xu t hi n 2 qu tr ng, B là s ki n xu t hi n m t qu
tr ng và m t qu en
o T ng s qu c u trong thùng là: 3+5 = 8. Coi các qu c u này nh 8 ph n t
ã cho.
o M i cách rút 2 qu c u ng v i vi c ch n m t t h p ch p 2 t 8 ph n t .
V y có t t c n = C82 k t c c ng kh n ng.
o S k t c c thu n l i cho A là nh ng cách ch n 2 trong s 3 qu tr ng. Vì v y
mA = C32. T ó P(A) = mA/n = C32/C82 = 3/28
o S cách ch n qu tr ng là C31, s cách ch n qu en là C51. Do ó s k t c c
thu n l i cho B là mB = C31.C51. V y P(B) = mB/n = C31.C51/C82 = 15/28
10:07:29

• VD 3: Trong s N bài thi có M bài t t i m khá tr lên. Rút
ng u nhiên n bài nh p i m. Tính xác su t trong n bài c
rút có m (m<n) bài t t i m khá tr lên.
o Gi i: G i A là s ki n trong s n bài c rút có m bài t t
i m khá tr lên.
o S k tc c ng kh n ng chính là s cách ch n n t N bài: CNn
o S k t c c thu n l i cho A chính là tích c a s cách ch n m (bài
t i m khá tr lên) t M k t h p v i s cách ch n n-m (bài
không t i m khá) t N-M t c CMm.CN-Mn-m
o V y P(A) = CMm.CN-Mn-m/ CNn
10:07:29
2.3 nh ngh a xác su t theo t n su t
• nh ngh a c i n c a xác su t ch áp d ng c khi
phép th có m t s h u h n k t c c ng kh n ng
• Th c t th ng g p nh ng phép th không có tính ch t ó
• Ch ng h n phép th b n m t phát n vào bia thì các k t
c c trúng bia hay tr t không th coi là ng kh n ng
xu t hi n
• kh c ph c h n ch ó c a nh ngh a c i n và
tính c xác su t c a s ki n cho m t phép th r ng l n,
ng i ta a vào nh ngh a xác su t theo quan i m
th ng kê
• Khái ni m c b n a t i nh ngh a này là khái ni m t n
su t
10:07:29

• Gi s ti n hành N phép th cùng lo i, trong m i phép th có th
xu t hi n s ki n A,
• G i M là s các phép th quan sát th y A xu t hi n
• Khi ó t s M/N c g i là t n su t xu t hi n s ki n A trong
lo t phép th ã c ti n hành
M
P( A)
N
• Ví d : ánh giá ch t l ng s n phNm c a m t phân x ng,
ng i ta l y hú h a t kho 100 s n phNm và ti n hành ki m tra. K t
qu là có 7 s n phNm không t tiêu chuNn ch t l ng. V y t n su t
xu t hi n ph phNm c a phân x ng là p(A) = 7/100 = 0.7
10:07:29

• Tính ch t:
o Tr s c a t n su t nói chung ph thu c vào s l ng N phép th c ti n
hành.
o Khi N bé, t n su t thay i rõ r t n u ta chuy n t lo t N phép th này sang
lo t N phép th khác.
o Tuy nhiên th c nghi m ch ng t r ng, t n su t có tính n nh, ngh a là khi
s phép th N khá l n thì tr s c a t n su t bi n thiên r t ít xung quanh m t
h ng s xác nh nào ó
o i v i các phép th thu c m u “thùng kín”, h ng s này trùng v i xác su t
tính theo công th c c i n
• nh ngh a th ng kê c a xác su t: Xác su t c a s ki n là tr s
n nh c a t n su t khi s phép th t ng lên vô h n
10:07:29

• Tính n nh c a t n su t khi s phép th l n c xác minh
b ng nhi u thí nghi m công phu c a các nhà nghiên c u:
o Laplace (th k XVIII) theo dõi các b ng th ng kê toàn n c Pháp và các
thành ph London, Peterbur, Berlin, ã tìm th y t n su t sinh con trai b ng
22/43 0,542
o n th k XX, nhà toán h c Thu i n Crame c ng nh n th y tr s này r t
g n v i t n su t sinh con trai n m 1935 t i Thu i n
• ng d ng:
o Xác nh kích c qu n áo may s n ho c các dùng gia ình
o Xác nh qui lu t ho t ng c a t i ph m trong i u tra hình s
o Ch n th i i m phát sóng truy n tin qua các t ng i n ly
o N ghiên c u công hi u c a thu c men ch a b nh
o Trong Khí t ng Th y v n ?
10:07:29
2.3 nh ngh a xác su t theo hình h c

• nh ngh a th ng kê c a xác su t ã kh c ph c cm ts h n
ch c a nh ngh a xác su t c i n:
o Các k t c c không ng kh n ng xu t hi n
o S k t c c quá l n
• Tuy v y trong tr ng h p s k t c c là vô h n thì nh ngh a này
c ng không phù h p
• B i v y, ng i ta a vào nh ngh a xác su t theo hình h c
10:07:29

• Xét phép th có vô h n k t c c ng kh n ng
• Gi s có th bi u th t p h p k t c c này b i m t mi n hình h c G
nào ó:
o m t o n th ng m t mi n ph ng,
o m t m nh m t cong hay m t kh i không gian v.v...;
• Gi s có th bi u th nh ng k t c c thu n l i cho s ki n A b i các
i m thu c mi n g G
• Khi ó, xác su t c a s ki n A c tính nh sau:
P(A) = (Kích th c c a mi n g)/(Kích th c c a mi n G)
10:07:29
• Ví d (Bài toán g p g ): Hai ng i h n g p nhau t i m t a i m
xác nh trong kho ng t 0 gi n 1 gi và qui c v i nhau r ng
ng i n tr c ch ng i kia quá 20 phút thì s b i. Tính xác
su t h g p nhau, bi t r ng m i ng i có th n ch h n vào
m t th i i m b t k trong kho ng th i gian trên.
o Gi i: G i A là s ki n hai ng i g p nhau
o G i x và y (phút) t ng ng là th i i m n i m h n c a ng i th nh t và
ng i th hai
o S k t c c ng kh n ng chính là m i c p s (x,y) mà 0 x 60, 0 y 60
o T p h p này c bi u di n b i m t hình vuông có c nh b ng 60
o Các k t c c thu n l i cho A là nh ng c p (x,y) sao cho |x-y| 20, hay
y x 20
20 x y 20
y x 20
o T p h p này ng v i mi n con c a hình vuông g m gi a các ng th ng
y = x + 20 và y = x - 20
10:07:29
2.3 nh ngh a xác su t

theo hình h c
R J Q
SOHIQJK
P( A) 20 x y 20
SOPQR
I
60 60 40 40 K
P( A)
60 60
y x 20
3600 1600 2000 5
O H P
3600 3600 9
y x 20
10:07:29
Chú ý:
• V i nh ngh a xác su t này, m t s ki n có xác su t b ng 0 v n có
th x y ra
• Ví d : Trên m t ph ng ngang v m t vòng tròn trong ó ánh d u
m t i m M. ng t xa phóng lao vào mi n vòng tròn. Tính xác
su t lao phóng trúng i m M.
o Trong tr ng h p này, di n tích c a mi n g b ng 0, do ó xác su t tính c
s b ng 0. N h ng trên th c t v n có th phóng trúng i m M ã cho, t c s
ki n v n có th x y ra.
10:07:29
2.4 Quan h gi a các s ki n
• Các s ki n trong m t phép th th ng liên
quan v i nhau b i các quan h sau ây:
o Quan h kéo theo: S ki n A xu t hi n nh t thi t s A B
ki n B xu t hi n. Trong tr ng h p này ta nói s ki n
A kéo theo s ki n B, ho c A là tr ng h p riêng c a
B. Ký hi u A B, hay A là t p con c a B
o Quan h t ng ng: ng th i s ki n A kéo theo
s ki n B và B kéo theo A, t c A B và B A. Ta nói A B
A và B là các s ki n t ng ng. Ký hi u A=B
o T ng c a hai s ki n: T ng c a hai s ki n A và B là
m t s ki n c ký hi u là A B (hay A + B), sao A+B
cho (A+B) x y ra khi và ch khi ho c A x y ra ho c B
x y ra (nói cách khác: khi và ch khi ít nh t m t trong
hai s ki n A và B x y ra)
Tích c a hai s ki n: Tích c a hai s ki n A và B là A AB
o B
m t s ki n c ký hi u là A B (hay AB), sao cho
s ki n tích AB x y ra khi và ch khi c A và B cùng
x y ra
10:07:29
o Hai s ki n xung kh c: A và B c g i là xung kh c
n u A xu t hi n thì B không xu t hi n và ng c l i, A B
hay AB = V
o Hi u c a hai s ki n: Hi u c a s ki n A và s ki n
B, ký hi u là A\B, là s ki n x y ra khi A x y ra
nh ng B không x y ra
A B
o S ki n i l p: Trong tr ng h p hi u c a hai s
ki n A và B, n u A là s ki n ch c ch n, A=U thì s
ki n A\B=U\B c g i là s ki n i l p c a s ki n
B, ký hi u là B A\B
B U\B
• N h n xét: Ta có th m r ng các khái ni m trên
cho tr ng h p nhi u s ki n, ch ng h n t ng
c a nhi u s ki n, tích c a nhi u s ki n,…
10:07:29
o Các s ki n A1, A2, A3,....An c g i là h p thành nhóm y n u chúng
xung kh c t ng ôi m t và nh t thi t m t trong chúng ph i x y ra (t c t ng
c a chúng là s ki n ch c ch n):
AiAj = V, i j
A1+A2+…+An = U
• Ví d :
o G i Ei là s ki n xu t hi n m t i trong phép th gieo m t con xúc x c (i = 1,
2, 3, 4, 5, 6). Khi ó các s ki n Ei (i = 1, 2, 3, 4, 5, 6) h p thành nhóm y
các s ki n
o Hai ng i cùng b n vào m t m c tiêu, m i ng i b n m t phát. G i Ai là s
ki n ng i th i b n trúng m c tiêu, ta có:
- S ki n ch ng i th nh t b n trúng: A1 A2
- S ki n có m t ng i b n trúng: A1 A2 A1 A2
- S ki n có ít nh t m t ng i b n trúng: A1 A2
- S ki n c hai ng i b n trúng: A1 A2
- S ki n không có ai b n trúng: A1 A2
10:07:29
2.5 Xác su t c a t ng các s ki n (Công
A+B
th c c ng XS)
o nh lý: Xác su t c a t ng hai s ki n A và B
c xác nh b i: P(A+B)=P(A)+P(B)-P(AB) A AB B
o Ch ng minh: S d ng nh ngh a xác su t c
i n.
• Gi s s k t c c ng kh n ng (s tr ng h p có
th có c a phép th ) là n.
• S k t c c thu n l i cho A là nA
• S k t c c thu n l i cho B là nB
• S k t c c thu n l i cho AB là nAB
• S k t c c thu n l i cho A+B s là nA+nB-nAB
• V y P( A B ) n A nB n AB n A nB n AB P( A) P( B ) P( AB )
n n n n
P( A B) P ( A) P ( B ) P ( AB )
10:07:29
2.5 Xác su t c a t ng các s ki n (Công th c c ng XS)
o N u A và B xung kh c v i nhau: AB=V, do ó P(AB)=P(V)=0
P(A+B) = P(A) + P(B)
P ( A A) P ( A) P( A) P (U ) 1
o i v i hai s ki n i l p:
P ( A) 1 P ( A)
o Trong tr ng h p t ng c a ba s ki n:
P(A+B+C)=P(A)+P(B)+P(C)-P(AB)-P(AC)-P(BC)+P(ABC)
o N u các s ki n A, B, C xung kh c v i nhau

t ng ôi m t:
P(A+B+C)=P(A)+P(B)+P(C)
10:07:29
2.5 Xác su t c a t ng các s ki n (Công th c c ng XS)
• Ví d : M t kho v khí c a ch g m 3 nhà: nhà s 1 ch a bom,
nhà s 2 ch a x ng và nhà s 3 ch a các v khí không gây cháy.
Xác su t b n trúng nhà s 1, 2, 3 c a m t phát n pháo t ng ng
là 10%, 15%, 20%. Tính xác su t phá hu toàn kho b i phát n
pháo ó, bi t r ng mu n phá hu toàn b kho ch c n b n trúng vào
nhà s 1 ho c nhà s 2.
• Gi i: G i Ai là s ki n b n trúng nhà s i (i = 1, 2, 3,...).
- Theo u bài, s ki n A1 + A2 là s ki n phá hu toàn b kho b i
phát n.
- Vì A1, A2 xung kh c nên:
P(A1 + A2) = P(A1) + P(A2) = 0,10 + 0,15 =0,25
10:07:29
2.6 Xác su t có i u ki n. Công th c nhân XS
• Ví d d n:
o M t b vé s g m 5 vé, trong ó có 2 vé trúng th ng. Hai
ng i mua l n l t rút m i ng i m t vé. Xác su t trúng th ng
c a m i ng i?
- Xác su t ng i thú nh t trúng th ng: P(A) = 2/5
- Xác su t ng i th hai: Ph thu c vào k t qu c a ng i th
nh t:
- N u ng i th nh t không trúng th ng: Xác su t = 2/4
- N u ng i th nh t trúng th ng: Xác su t = 1/4
• nh ngh a. Xác su t c a s ki n A c tính v i gi
thi t s ki n B ã x y ra c g i là xác su t có i u ki n
c a A v i i u ki n B, ký hi u là P(A/B)
- Các xác su t P(A), P(B) c g i là xác su t không i u ki n
10:07:29

• Ví d :
o M t b vé s g m 5 vé, trong ó có 2 vé trúng th ng. Hai
ng i mua l n l t rút m i ng i m t vé. Xác su t trúng th ng
c a m i ng i?
- G i s ki n ng i th nh t trúng th ng là A, ng i th hai là B
- Xác su t ng i th nh t trúng th ng: P(A) = 2/5
- Xác su t ng i th hai:
P( B / A) 1 / 4
P( B / A) 2 / 4 1/ 2
10:07:29

• nh lý nhân xác su t: Xác su t c a tích hai s ki n b ng tích xác
su t c a m t trong chúng nhân v i xác su t có i u ki n, v i gi
thi t s ki n kia ã x y ra
P(AB) = P(A).P(B/A) = P(B).P(A/B)
o Ch ng minh: G i
• S k t c c ng kh n ng là n
• S k t c c thu n l i cho B là nB
• S k t c c thu n l i cho c A và B (s ki n AB) là nAB
• Vì B ã x y ra nên s k t c c ng kh n ng c a s ki n A/B s là nB, do
ó: n AB n AB / n P ( AB )
P( A / B )
nB nB / n P( B )
o P( AB ) P( B ) P( A / B ) P( AB ) P( A) P( B / A)
10:07:29
• Tính ch t c a xác su t có i u ki n
o 0 P(A/B) 1
o P(B/B) = 1
o N u AC = V thì P(A+C/B) = P(A/B) + P(C/B)
o P( A / B ) 1 P( A / B )
• Các s ki n c l p: Hai s ki n A và B c g i là c l p v i
nhau n u s xu t hi n c a s ki n A không nh h ng n xác su t
xu t hi n c a s ki n B và ng c l i
P(A/B) = P(A) ho c P(B/A) = P(B)
• H qu : Xác su t c a tích hai s ki n c l p b ng tích xác su t c a
chúng: P(AB) = P(A).P(B)
10:07:29

• T ng quát:
o nh ngh a 1. Các s ki n A1, A2,...An c g i là c l p t ng ôi m t n u
P(Ai/Aj) = P(Ai) (i, j = 1,2,3,...n; i j), nói cách khác, n u m i c p s ki n
trong chúng là c l p
o nh ngh a 2. Các s ki n A1,A2,....An c g i là c l p trên toàn th ( c
l p t ng h ) n u m i s ki n trong chúng c l p v i tích c a m t s b t k
trong các s ki n còn l i, t c là:
P(Ak/Ai1 Ai2,...Air) = P(Ak)
trong ó Ai1,..., Air là r s ki n khác Ak trong s n s ki n ã cho
o Xác su t c a tích n s ki n:
P(A1A2...An) = P(A1)P(A2/A1) P(A3/A1A2)...P(An/A1A2...An-1)
o Khi các s ki n Ai (i = 1,2, ...n) c l p t ng h
P(A1A2...An) = P(A1)P(A2)...P(An)
10:07:29
• Ví d 1. Trong thùng có 10 qu c u, trong ó 3 qu màu tr ng, 7
qu màu en. B c hú ho hai l n, m i l n m t qu . Tính xác su t
l n th nh t b c c qu tr ng, l n th hai c qu en.
o Gi i: G i A là s ki n l n th nh t b c c qu tr ng, B là s ki n l n th
hai b c c qu en. Ta ph i tính xác su t P(AB). Ta có
P(AB) = P(A)P(B/A) = 3/10 x 7/9 = 7/30
• Ví d 2. Hai ng i cùng b n vào m t m c tiêu. Xác su t ng i th
nh t b n trúng ích là 0.7, ng i th hai là 0.8. Tính xác su t ít
nh t có m t ng i b n trúng ích.
o Gi i: G i A là s ki n ng i th nh t b n trúng ích, B là s ki n ng i th
hai b n trúng ích. S ki n có ít nh t m t ng i b n trúng ích s là A+B. Ta
ph i tính xác su t P(A+B).
- Ta có: P(A+B) = P(A) + P(B) - P(AB). Theo gi thi t, P(A)=0.7, P(B)=0.8,
m t khác vì A và B là hai s ki n c l p nên P(AB)=P(A).P(B)=0.56.
- V y: P(A+B) = 0.7 + 0.8 - 0.56 = 0.94
10:07:29

• Ví d 2. Hai ng i cùng b n vào m t m c tiêu. Xác su t ng i th
nh t b n trúng ích là 0.7, ng i th hai là 0.8. Tính xác su t ít
nh t có m t ng i b n trúng ích.
o M t cách gi i khác: S ki n “ít nh t có m t ng i b n trúng ích” là il p
v i s ki n “c hai ng i u b n tr t”. N gh a là
A B U \ AB hay
P ( A B ) 1 P ( AB )
o M t khác: P ( AB ) P ( A) P( B ) (1 P( A))(1 P( B ))
P ( AB ) 0.3 0.2 0.06
o V y P(A+B) = 1-0.06 = 0.94
10:07:29
2.7 Công th c xác su t toàn ph n và công th c Bayes

• Gi s A1, A2,...,An là m t nhóm y các ki n ki n xung kh c và
B là m t s ki n b t k nào ó x y ra trên n n các s ki n Ai, nói
cách khác B x y ra ch khi m t trong các Ai x y ra.
• Cho bi t các xác su t P(Ai) và P(B/Ai) (i = 1,2...n). Khi ó xác su t
c a s ki n B c xác nh b i:
n
P( B ) P ( Ai ) P ( B / Ai )
i 1
o Ta g i ây là công th c xác su t toàn ph n hay công th c xác su t y

o Công th c xác su t toàn ph n cho phép tính xác su t c a B theo các xác su t
không i u ki n P(Ai) và các xác su t có i u ki n P(B/Ai) (i = 1,2,..n)
• Có th ch ng minh công th c này nh sau
10:07:29

• A1, A2,...,An là nhóm y các ki n ki n xung kh c nên Ai = U
• B x y ra ch khi m t trong các Ai x y ra nên B=BU, hay
B = B(A
B( 1+A2+...+An) = BA1+BA2+…+BAn
• Vì các A1, A2,...,An xung kh c nên các BA1, BA2,…, BAn c ng là
nhóm y các s ki n xung kh c
n
• Do ó: P( B) P ( BA ) A2 A3
i A1 BA2
i 1
B BA3
• M t khác: P ( BAi ) P ( Ai ) P ( B / Ai ) BA1
BA4
BA5
n n A4
A5
• V y P( B ) P ( BAi ) P ( Ai ) P ( B / Ai )
i 1 i 1
10:07:29

• Ví d : S li u khí t ng c a tr m X c o c b i ba quan tr c viên
QTV1, QTV2 và QTV3. Do tính ch t công vi c, QTV1 ch m nh n
20% kh i l ng công vi c, QTV2 m nh n 30% kh i l ng công vi c,
50% còn l i do QTV3 m nh n. Xác su t x y ra sai s do QTV1, QTV2
và QTV3 o c t ng ng là 0.4%, 0.3% và 0.1%. Tính xác su t x y ra
sai s chung c a s li u cung c p b i tr m X.
• Gi i:
o G i A1, A2, A3 t ng ng là các s ki n s li u c ti n hành ki m tra do
QTV1, QTV2, QTV3 o c.
o G i B là s ki n s li u c ki m tra có ch a sai s
o Ta có: P(A1) = 0.2, P(A2) = 0.3, PA3) = 0.5,
o P(B/A1) = 0.004, P(B/A2) = 0.003, P(B/A3) = 0.001,
o V y P(B) = P(A1)P(B/A1)+ P(A2)P(B/A2)+ P(A3)P(B/A3) =
0.2x0.004 + 0.3x0.003 + 0.5x0.001 = 0.0008+0.0009+0.0005=0.0022 = 0.22%

10:07:29

B là m t s ki n b t k nào ó x y ra trên n n các s ki n Ai, nói
cách khác B x y ra ch khi m t trong các Ai x y ra.
• Cho bi t các xác su t P(Ai) và P(B/Ai) (i = 1,2...n). Khi ó xác su t
có i u ki n c a s ki n Ai v i i u ki n B c xác nh b i:
P ( Ai ) P ( B / Ai )
P ( Ai / B ) n
P ( Ai ) P ( B / Ai )
i 1
o ây c g i là công th c Bayes
• Có th ch ng minh công th c này nh sau:
P( Ai ) P( B / Ai ) P ( Ai ) P ( B / Ai )
P ( Ai ) P ( B / Ai ) P( B ) P ( Ai / B ) P( Ai / B ) n
P( B )
P ( Ai ) P ( B / Ai )
i 1
10:07:29

• Công th c Bayes c ng d ng r t nhi u trong khí t ng th y v n
• Có th phát bi u d ng bài toán t ng quát nh sau:
B là m t s ki n nào ó x y ra trên n n các s ki n Ai. Bi t r ng B
ã x y ra. Cho bi t các xác su t P(Ai) và P(B/Ai) (i = 1, 2, ..., n).
• Hãy xác nh: Trong s các s ki n A1, A2,...,An, s ki n nào có
kh n ng x y ra nhi u nh t.
o Gi i bài toán này ng ngh a v i vi c tính các xác su t có i u ki n P(Ai/B)

và tìm giá tr l n nh t c a chúng
o L i gi i cu i cùng s là MAX {P(Ai/B), i=1,2,…, n}
10:07:29

• Ví d : Tr l i v i bài toán ng d ng công th c xác su t toàn ph n
• S li u khí t ng c a tr m X c o c b i ba quan tr c viên QTV1,
QTV2 và QTV3. Do tính ch t công vi c, QTV1 ch m nh n 20% kh i
l ng công vi c, QTV2 m nh n 30% kh i l ng công vi c, 50% còn l i
do QTV3 m nh n. Xác su t x y ra sai s do QTV1, QTV2 và QTV3 o
c t ng ng là 0.4%, 0.3% và 0.1%. Ti n hành ki m tra ng u nhiên m t
t p s li u ng i ta phát hi n th y trong t p này có ch a sai s . H i kh
n ng t p s li u này do ai quan tr c?
• Gi i:
o Tr l i câu h i có ngh a là ph i tính c các xác su t P(A1/B), P(A2/B),
P(A3/B).
10:07:29

o G i A1, A2, A3 t ng ng là các s ki n s li u c ti n hành ki m tra do
QTV1, QTV2, QTV3 o c.
o G i B là s ki n s li u c ki m tra có ch a sai s
o Ta có: P(A1) = 0.2, P(A2) = 0.3, PA3) = 0.5,
o P(B/A1) = 0.004, P(B/A2) = 0.003, P(B/A3) = 0.001,
o P(B) = P(A1)P(B/A1)+ P(A2)P(B/A2)+ P(A3)P(B/A3) =
0.2x0.004 + 0.3x0.003 + 0.5x0.001 = 0.0008+0.0009+0.0005=0.0022 = 0.22%

o P(A1/B) = P(A1)P(B/A1)/P(B) = 0.2x0.004/0.0022 = 0.0008/0.0022= 8/22
o P(A2/B) = P(A2)P(B/A2)/P(B) = 0.3x0.003/0.0022 = 0.0009/0.0022= 9/22
o P(A3/B) = P(A3)P(B/A3)/P(B) = 0.5x0.001/0.0022 = 0.0005/0.0022= 5/22
o V y P(A2/B) = MAX {P(Ai/B), i=1,2,3} = 9/22
K t lu n:
• Kh n ng l n nh t t p s li u có ch a sai s là do QTV2 o c
10:07:29
2.8 Dãy phép th c l p (Dãy phép th Bernoulli)
• nh ngh a: Ti n hành n phép th c l p. Dãy phép th
này c g i là dãy phép th Bernoulli (ho c l c
Bernoulli) n u nó th a mãn các i u ki n:
o M i phép th ch có hai k t c c là A và A
o Xác su t xu t hi n A m i phép th không i, b ng P(A)=p,
và không ph thu c vào ch s phép th
• Ví d :
o Gieo ng ti n 100 l n v i cách th c nh nhau. ó là m t dãy
phép th Bernoulli (n=100, A là s ki n xu t hi n m t s p)
o M t ng i b n l n l t 20 viên n vào m t m c tiêu b ng m t
khNu súng (n=20, A là s ki n b n trúng m c tiêu)
o Quan tr c hi n t ng m a phùn t ng ngày trong m t tháng
giêng (n=31, A là s ki n m a phùn xu t hi n trong ngày)
10:07:29

• Bài toán: Ti n hành dãy n phép th Bernoulli. Tính xác su t
trong n l n th ó s ki n A xu t hi n k l n.
• Gi i:
o N u l n th th i nào ó A xu t hi n ta ghi ch A, còn A không xu t hi n
ta ghi ch A
o N h v y, k t qu có th có c a n l n th là m t dãy g m k ch A và (n-k)
ch A A A... AA
k lân A, ( n k ) lân A
o Do tính c l p c a các phép th , nên v i 1 cách s p x p c nh k ch A và

(n-k) ch A ta có xác su t t ng ng là pk.(1-p)n-k
o Vì s cách s p x p k ch A trong n v trí chính b ng t h p ch p k c a n, nên
xác su t c n tìm s là: k k n k
Pn ( k ) Cn p (1 p )
Ng i ta g i ây là công th c Bernoulli
10:07:29

• S l n xu t hi n ch c ch n nh t (s có kh n ng nh t):
Ví d d n: Ta xét ví d sau
o Gieo m t ng ti n 5 l n. G i A là s ki n ng ti n xu t hi n m t s p. V y
P(A) = 0.5
o S l n xu t hi n m t s p trong 5 l n gieo có th là k=0,1,2,3,4,5
o Áp d ng công th c P ( k )
k k n k
n C n p (1 p )
o ta c
k 0 1 2 3 4 5
P5(k) 0.0313 0.1563 0.3125 0.3125 0.1563 0.0313
o N h n xét: Trong các tr ng h p trên, xác su t xu t hi n m t s p 2 l n và 3

l n là l n nh t
o Các s ó c g i là s l n xu t hi n ch c ch n nh t, hay s có kh n ng
nh t
10:07:29

o Trong dãy phép th Bernpulli, khi n c nh, tr s c a xác su t Pn(k) nói
chung ph thu c vào k
o Trong t t c các tr s c a k có nh ng giá tr k = k0 mà ng v i nó xác su t
Pn(k) t giá tr l n nh t
o S k0 ó c g i là s l n xu t hi n ch c ch n nh t (hay s có kh n ng
nh t) c a s ki n A trong dãy n phép th ã cho
o xác nh giá tr k0 ta xem Pn(k) nh là hàm c a i s t nhiên k và xét
dáng hi u bi n thiên c a Pn(k) r i t ó tìm ra k0
o L p t s : P ( k 1) C k 1 p k 1 (1 p ) n k 1
n n
Pn ( k ) Cnk p k (1 p ) n k
n! k! ( n k )! p (n k ) p
( k 1)! ( n k 1)! n! (1 p ) ( k 1)(1 p )
10:07:29

Pn ( k 1) (n k ) p
Pn ( k ) ( k 1)(1 p )
o T ó:
o Pn(k + 1) > Pn(k) khi (n-k)p>(k+1)(p-1), t c là khi k<np+p-1;
o Pn(k + 1) = Pn(k) khi k = np+p-1;
o Pn(k + 1) < Pn(k) khi k > np+p-1
o Khi k t ng t 0 n n, hàm Pn(k) lúc u t ng theo k, sau ó t c c i r i
gi m d n
o N u np+p-1 là m t s nguyên thì Pn(k) t hai c c i k0=np+p-1 và k0=np+p
o N u np-q không ph i là s nguyên thì Pn(k) t c c i t i k0 là s nguyên bé
nh t l n h n (np+p-1), ngh a là ph n nguyên c a s np+p = p(n+1)
10:07:29

• M r ng ng d ng c a công th c Bernoulli:
o ng d ng công th c Bernoulli trên ây ta tính c xác su t xu t hi n k l n
trong n l n th , Pn(k)
o Trong nhi u tr ng h p ngoài xác su t Pn(k) ta còn ph i tính xác su t sao cho
trong n phép th c l p, s ki n A xu t hi n m t s b t k g m gi a k1 và k2
(0 k1 k k2 n)
o Ký hi u xác su t này là Pn(k1,k2) ta s xác nh công th c tính nh sau
o G i Bk là s ki n trong n l n th A xu t hi n k l n
o G i H là s ki n trong n l n th A xu t hi n trong kho ng k1 n k2 l n
o Ta có k2
H Bk
k k1
k2 k2
o Vì các Bk là xung kh c nên: P ( k1 , k2 ) P( H ) P ( Bk ) Cnk p k (1 p ) n k
k k1 k k1
10:07:29

• M r ng ng d ng c a công th c Bernoulli:
o Ví d : B n 5 phát súng vào m t m c tiêu, xác su t trúng ích c a m i phát
b ng 0,2. phá hu m c tiêu ph i c n t 3 phát tr lên trúng ích. Tính xác
su t m c tiêu b phá h y.
o Gi i: S ki n A: b n trúng m c tiêu, P(A)=p=0.2
o S ki n H, m c tiêu b phá h y, chính là s ki n có ho c 3, ho c 4, ho c 5
phát b n trúng m c tiêu, t c là ho c B3 ho c B4 ho c B5 x y ra (k1=3, k2=5)
o H = B3 + B4 + B5
o Do ó 5 5
P ( H ) P (3,5) P ( Bk ) C5k p k (1 p ) n k
k 3 k 3
P( H ) C53 (0.2)3 (0.8) 2 C54 (0.2) 4 (0.8)1 C55 (0.2)5 (0.8)0 0.0579
10:07:29
2.9 Các nh lý gi i h n
• nh lý gi i h n a ph ng Moivres–Laplace
• N u trong m i phép th Bernoulli s ki n A xu t hi n v i xác su t
p (0<p<1) thì khi n ta có 2
( k np )
1 2 npq
lim Pn ( k ) e 0
n 2 npq
1
N gh a là khi n l n ta có Pn ( k ) ( x0 )
npq
1 2
1 x k np
V i ( x) e 2
x0
2 npq
10:07:29
• nh lý gi i h n a ph ng Moivres–Laplace
• Ví d : Th c hi n 400 phép th Bernoulli. Xác su t xu t hi n s
ki n A trong m i phép th p=0.2. Tính xác su t A xuât hi n 80
l n
• Gi i: N h n th y r ng n u s d ng công th c Bernoulli s không
th tính c b ng ph ng pháp thông th ng. ây n khá l n
do ó ta áp d ng nh lý Moivres–Lapcae
1 k np 80 400 0.2
P400 (80) ( x0 ) x 0 0
400 0.2 0.8 npq 400 0 . 2 0 . 8
1
( x0 ) ( 0) 0.3989
2
0.3989 0.3989
P400 (80) 0.0499
400 0.2 0.8 8
10:07:29
• nh lý gi i h n trung tâm
p (0<p<1) thì khi n ta có x2 1
1 t2
lim Pn ( k1, k2 ) e 2
dt 0
n 2 x1
k1 np k 2 np
V i x1 , x2
npq npq
x2 1 2
N gh a là khi n l n ta có Pn ( k1 , k2 ) 1 t
e 2
dt ( x2 ) ( x1 )
2 x1
x 1 2
1 t
Trong ó ( x) e 2
dt là hàm Laplace
2 0
10:07:29
• nh lý gi i h n trung tâm
• Ví d : Xác su t b n trúng ích c a m t x th là p=0.75. Tính xác
su t v i 100 phát có 81 phát tr lên trúng ích.
Gi i: n 100, k 81 P100 (81,100) ( x2 ) ( x1 )
81 100 0.75 100 100 0.75
x1 1.38, x 2 5.77
100 0.75 0.25 100 0.75 0.25
(1.38) 0.4162, (5.77) 0 .5
P100 (81,100) (5.77) (1.38) 0.5 0.4162 0.0838
10:07:29
• nh lý Poisson
p (0<p<1) thì khi n mà p 0 sao cho np= =const ta có:
k
e
lim Pn ( k )
n k!
• Ch ng minh: T công th c Bernoulli Pn ( k ) Cnk p k (1 p ) n k
k n k
n ( n 1)...( n k 1)
np p Pn ( k ) 1
n k! n n
k n k
n n 1 n 2 n ( k 1)
... 1
k! n n n n n
k n k
1 2 k 1
11 1 ... 1 1
k! n n n n
10:07:29
• nh lý Poisson
k n k
1 2 k 1
Pn ( k ) 11 1 ... 1 1
k! n n n n
• L y gi i h n khi n
k n k
1 2 k 1
lim P (k )
n
n
k! lim n
11
n
1
n
... 1
n
1
n
k n k k k
e
lim 1 e
n k! k!
k!
n
k
e Tham s c g i là
Pn ( k ) P(k ) trung bình s l n xu t hi n
k!
10:07:29
• nh lý Poisson
• Ví d : Sau khi ki m tra cu n sách 1000 trang ng i ta phát hi n
c 20 l i chính t . Tính xác su t sao cho khi gi m t trang b t k
s phát hi n c
o Có úng 2 l i chính t
o Có không ít h n hai l i chính t
20
• Gi i: S l i trung bình trên m t trang sách là: 0.02
1000
0.02
e 0.02 2 0.9802 0.0004
P(k 2) P(k ) 0.000196
2! 2
P(k 2) 1 ( P ( k 0) P ( k 1)) 1 P (0) P (1)
0.02
e 0.020 e 0.02 0.021
1 1 e 0.02 e 0.02
0.02
0! 1!
1 0.9802 0.9802 0.02 0.000197
10:07:29
H T CH NG2
Which one
would you like?
10:07:29

CHG 2 - Xac Suat

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

CHG 2 - Xac Suat

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LÝ THUY T

2.1 Phép th , s ki n và xác su t s ki n

2.1 Phép th , s ki n và xác su t s ki n

2.1 Phép th , s ki n và xác su t s ki n

2.1 Phép th , s ki n và xác su t s ki n

2.1 Phép th , s ki n và xác su t s ki n

2.1 Phép th , s ki n và xác su t s ki n

2.1 Phép th , s ki n và xác su t s ki n

2.2 Cách tính xác su t theo quan ni m ng kh n ng

2.2 Cách tính xác su t theo quan ni m ng kh n ng

2.2 Cách tính xác su t theo quan ni m ng kh n ng

o Cách tính xác su t theo công th c c i n có u i m là n gi n và tr c

2.2 Cách tính xác su t theo quan ni m ng kh n ng

2.2 Cách tính xác su t theo quan ni m ng kh n ng

2.2 Cách tính xác su t theo quan ni m ng kh n ng

2.3 nh ngh a xác su t theo t n su t

2.3 nh ngh a xác su t theo t n su t

2.3 nh ngh a xác su t theo t n su t

2.3 nh ngh a xác su t theo hình h c

2.3 nh ngh a xác su t theo hình h c

2.3 nh ngh a xác su t

o N u các s ki n A, B, C xung kh c v i nhau

2.6 Xác su t có i u ki n. Công th c nhân XS

2.6 Xác su t có i u ki n. Công th c nhân XS

2.6 Xác su t có i u ki n. Công th c nhân XS

2.6 Xác su t có i u ki n. Công th c nhân XS

2.7 Công th c xác su t toàn ph n và công th c Bayes

o Ta g i ây là công th c xác su t toàn ph n hay công th c xác su t y

2.7 Công th c xác su t toàn ph n và công th c Bayes

2.7 Công th c xác su t toàn ph n và công th c Bayes

o P(B/A1) = 0.004, P(B/A2) = 0.003, P(B/A3) = 0.001,

o V y P(B) = P(A1)P(B/A1)+ P(A2)P(B/A2)+ P(A3)P(B/A3) =

0.2x0.004 + 0.3x0.003 + 0.5x0.001 = 0.0008+0.0009+0.0005=0.0022 = 0.22%

2.7 Công th c xác su t toàn ph n và công th c Bayes

2.7 Công th c xác su t toàn ph n và công th c Bayes

o Gi i bài toán này ng ngh a v i vi c tính các xác su t có i u ki n P(Ai/B)

2.7 Công th c xác su t toàn ph n và công th c Bayes

2.7 Công th c xác su t toàn ph n và công th c Bayes

o P(B/A1) = 0.004, P(B/A2) = 0.003, P(B/A3) = 0.001,

o P(B) = P(A1)P(B/A1)+ P(A2)P(B/A2)+ P(A3)P(B/A3) =

0.2x0.004 + 0.3x0.003 + 0.5x0.001 = 0.0008+0.0009+0.0005=0.0022 = 0.22%

o P(A2/B) = P(A2)P(B/A2)/P(B) = 0.3x0.003/0.0022 = 0.0009/0.0022= 9/22

o P(A3/B) = P(A3)P(B/A3)/P(B) = 0.5x0.001/0.0022 = 0.0005/0.0022= 5/22

o V y P(A2/B) = MAX {P(Ai/B), i=1,2,3} = 9/22

2.8 Dãy phép th c l p (Dãy phép th Bernoulli)

o Do tính c l p c a các phép th , nên v i 1 cách s p x p c nh k ch A và

2.8 Dãy phép th c l p (Dãy phép th Bernoulli)

o N h n xét: Trong các tr ng h p trên, xác su t xu t hi n m t s p 2 l n và 3

2.8 Dãy phép th c l p (Dãy phép th Bernoulli)

2.8 Dãy phép th c l p (Dãy phép th Bernoulli)

2.8 Dãy phép th c l p (Dãy phép th Bernoulli)

2.8 Dãy phép th c l p (Dãy phép th Bernoulli)

(1.38) 0.4162, (5.77) 0 .5

P100 (81,100) (5.77) (1.38) 0.5 0.4162 0.0838

You might also like