OSNOVNA OBUKA

1
 MAHO-osnovna obuka odnosi se na programiranje

MAHO-univerzalne frez mašine i bušilice sa upravljačkim uređajem CNC 432

MAHO-osnovi obuke sastoji se od

folije nastavnih mapa

priloţene sveske ―Osnovi obuke‖ i
sveseke ―Didaktičko-metodski načini i rešenja

Priloţene stranice 85 ilustrovanih tema predstavljaju 85

tema na 162 stranice u boji. Ove stranice su koncipi-
rane kao transparentna struktura.:
Svakoj temi pripada više pojedinačnih stranica kje su
raščlanjene na svakodnevne nastavne sadrţaje u jas-
nim informativnim koracima. Broj stranica svake teme
kreće se od jedne do četiri (pogledaj broj u kvadratu
desno ispod naslova svake teme).
Osnovi obuke sadrţe kako opšte osnove CNC-glodača,
tako i mogućnosti programiranja CNC 432. Naročita
paţnja posvećena je temama Krugovi, Parametri pro-
gramiranja, Podprograma-tehnika i kapacitetima geo-
metrijsko-računskog sistema.
15 veţbi u prilogu sluţe za primenu i dublju spoznaju
naročito vaţnih programskih sadrţaja.
Ovaj novi MAHO-osnovi obuke zamenjuje MAHO-
informacije i radne listove iz januara 1983. godine

Autori

2
Sadržaj

1 Uvod Strana 4 Frezprogram sa G0, G1, G2 i G3 Strana

MAHO – CNC 432 Programiranje centralne tačke glodanja

1.1.1 MAHO-univerzalna glodalica i bušilica 6 4.1.1 Pomeranje nulte tačke G51...G59 28

1.1.2 CNC 432 upravljački sistem 7 4.1.2 Prikaz G98 i definisanje neobraĎenog dela G99 29
1.1.3 Ekran 8 4.1.3 Program glodanja sa G0 i G1 30
1.1.4 Grafika – testiranje 9 4.1.4 Prostorno pozicioniranje 31

MAHO-sistem konstruisanja na PC Osnovi korekcije radijusa radnog komada

1.2.1 CNC 432 – osnovna konstrukcija 10 4.2.1 Princip korekcije radijusa alata 32
1.2.2 CNC 432 – specijalna konstrukcija 11 4.2.2 G41/G42/G40/G43/G44 33
4.2.3 Program glodanja sa korekcijom poluprečnika
1.3. PoreĎenje izmeĎu tradicionalne i CNC alata 34
glodalice 12
Programiranje kružnih lukova
1.4 Od crteţa do radnog komada 13
0
4.3.1 Glodanje kruţnih lukova do 180 35
2 Osnovi programiranja 4.3.2 Koordinate centra kruga I, J i K 36
4.3.3 Glodanje ţeljenog kruţnog luka sa
Ose i pravci osa apsolutnim mernim parametrima 37
4.3.4 Glodanje ţeljenog kruţnog luka sa
2.1.1 Osa pri radu sa horizontalnim vretenom 14 inkrementalnim mernim parametrima 38
2.1.2 Pravac ose pri radu sa horizontalnim 4.3.5 Glodanje kruţnog luka u ravni G17 39
vretenom 15
2.1.3 Osa i pravac ose pri radu sa vertikalnim Primer programiranja u ravnima G17 i G18
vretenom 16

2.2 Vrste upravljanja 17 4.4.1 Primer programiranja sa G2/G3 – ravan G18 40

4.4.2 Primar programiranja sa G2/G3 – ravan G17 41
2.3 Nulta tačka ranog komada 18 4.4.3 Prikaz G98 i definicija nrobra]enog dela
G99 (ravan G17) 42
2.4 Tačke na radnom komadu 19

5 Program glodanja sa ciklusima

Merni parametri
5.1 Definisanje ciklusa i pokretanje ciklusa 43
2.5.1 Apsolutni merni parametri G90 (osnovni) 20
2.5.2 Inkrementalni merni parametri G91 Ciklus bušenja
(relativni) 21
5.2.1 Ciklus bušenja G81 44
2.6 G0, G1, G2/G3, G17/G18 22 5.2.2 Ciklus bušenja duboke rupe G84 45
5.2.3 Ciklus urezivanja navoja G84 46
2.7 M3/M4, M6/M66, M8/M9, M30 23 5.2.4 Ciklus rendisanja G85, ciklus urezivanja G86 47

2.8 Struktura programa i rečenički format 24 Ciklus frezovanja

5.3.1 Osnovi ciklusa glodanja G87, G88 i G89 48
5.3.2 Ciklus glodanja pravouglih komora G47 49
5.3.3 Ciklus glodanja ţlebova G88 50
5.3.4 Ciklus glodanja kruţnih komora G89 51
3 Pripreme na mašini
Pokretanje ciklusa
3.1 Objašnjenje tehnoloških podataka 25 Pokretanje ciklusa G79

3.2 OdreĎivanje nulte tačke pomoću ivičnog 5.4.1.1 Pokretanje ciklusa G79 sa mreţnim ili
merila 26 polarnim koordinatama 52

3.3 OdreĎivanje nulte tačke u osi radnog komada 27 Beleške 53

3
 Strana Strana

5.4.2 Definisanje tačke sa G78 54 9 Programiranje sa polarnim

koordinatama
Definisanje kružne rupe G77
9.1. Osnove polarnih koordinata 74
5.4.3.1 Definisanje kruţne rupe sa ciklusom 9.2 Glodanje po pravoj liniji sa
bušenja 55 polarnim koordinatama 75
5.4.3.2 Definisanje kruţne rupe sa ciklusom 9.3 Glodanje kruţnih lukova sa polarnim
glodanja 56 koordinatama – programiranje 76

Primeri programiranja u ravnima 10 Programiranje kompleksnih

G17 i G18 linija kontura
5.5.1 Primer programiranja – ravan G17 57 Programiranje sa G11
5.5.2 Primer programiranja – ravan G18 58

10.1.1 Programiranje dve prave linije sa G11 77

10.1.2 Zaobljenje ugla i faze prelaza sa G11 78
6 Program sa specijalnim G-funkcijama 10.1.3 Primer programiranja - ravan G17 79
10.1.4 Primer programiranja – ravan G18 80
6.1 Program sa specijalnim G-funkcijom
- pregled 59 Programiranje sa G64
6.2 Prelazna funkcija i funkcija ponavljanja G14 60

Pomeranje nulte tačke G92/G72 10.2.1 Programiranje sa G64 81

10.2.2 Proračun tačke preseka prava-prava 82
10.2.3 Proračun tačke preseka prava-krug 83
6.3.1 Pomeranje nulte tačke G92/G93 sa Dekartovim 10.2.4 Proračun tačke preseka krug-krug 84
ili polarnim koordinatama 61 10.2.5 Spoj krugova u tačci preseka 85
6.3.2 Pomeranje nulte tačke G92/93 sa 10.2.6 Proračun tačke tangente 86
osom rotacije 62 10.2.7 Spoj krugova u tačci tangente 87
6.3.3 Primer programiranja na temu „Pomeranje 10.2.8 Spajanje elemenata kruţnim prelazom 88
nulte tačke― 63 10.2.9 Primer programiranja – ravan G17 89
10.2.10 Primer programiranja – ravan G18 90
Ogledala

6.4.1 Ogledala G73/G72 64 11 Veţbe

6.4.2 Primer programiranja na temu „Ogledala― 65
11.1 Apsolutni merni parametri G90 92
Povećanja i smanjenja 11.2 Inkrementalni merni parametri G91 93
11.3 Nulta tačka sa ivičnim merilom 94
6.5.1 Povećanja i smanjenja sa G73 A4=... 66 11.4 Program glodanja sa G0 i G1 95
6.5.2 Primer programiranja na temu 11.5 Proračun konturnih tačaka 96
„Povećanja/Smanjenja― 67 11.6 Program glodanja sa G0, G1, G2 i G3 97
11.7 Program glodanja sa ciklusima
G81, G87, G88 i G89 98
7 Uvod u programiranje sa parametrima
11.8 Program bušenja sa definisanjem
tačaka G78 99
7.1 Princip parametar-programiranja 68 11.9 Program bušenja i glodanja sa
7.2 Primer programiranja na temu programom deo-ponavljanje 100
„Parametar-programiranje― 69 11.10 Ogledala G72/G73 101
7.3 Parametar-programiranje sa proračunom 11.11 Pomeranje nulte tačke,
parametara 70 povećavanje/smanjivanje 102
11.12 Program glodanja sa podprogramom 104
11.13 Program glodanja sa G11 105
8 Podprogram – tehnika 11.14 Program glodanja sa G11 i G64 106
11.15 Program glodanja sa G64 107
8. 1 Osnovi podprograma- tehnika 71
12 Lista grešaka 108 – 111
8.2 Primer programiranja na temu G-funkcije / M-funkcije 112/113
„Podprogram-tehnika― 72 Spisak pojmova 114/115
Tastetura 116/117
8.3 Podprogram sa parametarskim
programiranjem 73

4
 Univerzalna glodalica i bušilica
9 Programiranje sa polarnim
koordinatama

9.1. Osnove polarnih koordinata 74

9.2 Frezovanje po pravoj liniji sa
polarnim koordinatama 75
9.3 Frezovanje kružnih lukova sa polarnim
koordinatama – programiranje 76

10 Programiranje kompleksnih
linija kontura

Programiranje sa G11

10.1.1 Programiranje dve prave linije sa G11 77

10.1.2 Uglasto zaobljenje i faze prelaza sa G11 78
10.1.3 Primer programiranja - ravan G17 79
10.1.4 Primer programiranja – ravan G18 80

Programiranje sa G64

10.2.1 Programiranje sa G64 81

10.2.2 Proračun tačke preseka prava-prava 82
10.2.3 Proračun tačke preseka prava-krug 83
10.2.4 Proračun tačke preseka krug-krug 84
10.2.5 Spoj krugova u tačci preseka 85
10.2.6 Proračun tačke tangente 86
10.2.7 Spoj krugova u tačci tangente 87
10.2.8 Spajanje elemenata kruţnim prelazom 88
10.2.9 Primer programiranja – ravan G17 89
10.2.10 Primer programiranja – ravan G18 90

11 Veţbe

11.1 Apsolutna srazmera G90 92

11.2 Inkrementalna srazmera G91 93
11.3 Nulta tačka sa lisnatim merilom ivica 94
11.4 Frez-program sa G0 i G1 95
11.5 Proračun konturnih tačaka 96
11.6 Frez-program sa G0, G1, G2 i G3 97
11.7 Frez-program sa ciklusima
G81, G87, G88 i G89 98
11.8 Program bušenja sa definisanjem
tačaka G78 99
11.9 Program bušenja i frezovanja sa
programom deo-ponavljanje 100
11.10 Ogledala G72/G73 101
11.11 Pomeranje nulte tačke,
povećavanje/smanjivanje 102
11.12 Frez-program sa podprogramom 104
11.13 Frez-program sa G11 105
11.14 Frez-program sa G11 i G64 106
11.15 Frez-program sa G64 107

12 Lista grešaka 108 – 111

G-funkcije / M-funkcije 112/113
Spisak pojmova 114/115
Tastetura 116/117

5
Upravljački ureĎaj
9.1. Osnove polarnih koordinata 74
9.2 Frezovanje po pravoj liniji sa
polarnim koordinatama 75
9.3 Frezovanje kružnih lukova sa polarnim
koordinatama – programiranje 76

10 Programiranje kompleksnih
linija kontura

Programiranje sa G11

10.1.1 Programiranje dve prave linije sa G11 77

10.1.2 Uglasto zaobljenje i faze prelaza sa G11 78
10.1.3 Primer programiranja - ravan G17 79
10.1.4 Primer programiranja – ravan G18 80

Programiranje sa G64

10.2.1 Programiranje sa G64 81

10.2.2 Proračun tačke preseka prava-prava 82
10.2.3 Proračun tačke preseka prava-krug 83
10.2.4 Proračun tačke preseka krug-krug 84
10.2.5 Spoj krugova u tačci preseka 85
10.2.6 Proračun tačke tangente 86
10.2.7 Spoj krugova u tačci tangente 87
10.2.8 Spajanje elemenata kruţnim prelazom 88
10.2.9 Primer programiranja – ravan G17 89
10.2.10 Primer programiranja – ravan G18 90

11 Veţbe

11.1 Apsolutna srazmera G90 92

11.2 Inkrementalna srazmera G91 93
11.3 Nulta tačka sa lisnatim merilom ivica 94
11.4 Frez-program sa G0 i G1 95
11.5 Proračun konturnih tačaka 96
11.6 Frez-program sa G0, G1, G2 i G3 97
11.7 Frez-program sa ciklusima
G81, G87, G88 i G89 98
11.8 Program bušenja sa definisanjem
tačaka G78 99
11.9 Program bušenja i frezovanja sa
programom deo-ponavljanje 100
11.10 Ogledala G72/G73 101
11.11 Pomeranje nulte tačke,
povećavanje/smanjivanje 102
11.12 Frez-program sa podprogramom 104
11.13 Frez-program sa G11 105
11.14 Frez-program sa G11 i G64 106
11.15 Frez-program sa G64 107

12 Lista grešaka 108 – 111

G-funkcije / M-funkcije 112/113
Spisak pojmova 114/115
Tastetura 116/117

6
Ekran
9.1. Osnove polarnih koordinata 74
9.2 Frezovanje po pravoj liniji sa
polarnim koordinatama 75
9.3 Frezovanje kružnih lukova sa polarnim
koordinatama – programiranje 76

10 Programiranje kompleksnih
linija kontura

Programiranje sa G11

10.1.1 Programiranje dve prave linije sa G11 77

10.1.2 Uglasto zaobljenje i faze prelaza sa G11 78
10.1.3 Primer programiranja - ravan G17 79
10.1.4 Primer programiranja – ravan G18 80

Programiranje sa G64

10.2.1 Programiranje sa G64 81

10.2.2 Proračun tačke preseka prava-prava 82
10.2.3 Proračun tačke preseka prava-krug 83
10.2.4 Proračun tačke preseka krug-krug 84
10.2.5 Spoj krugova u tačci preseka 85
10.2.6 Proračun tačke tangente 86
10.2.7 Spoj krugova u tačci tangente 87
10.2.8 Spajanje elemenata kruţnim prelazom 88
10.2.9 Primer programiranja – ravan G17 89
10.2.10 Primer programiranja – ravan G18 90

11 Veţbe

11.1 Apsolutna srazmera G90 92

11.2 Inkrementalna srazmera G91 93
11.3 Nulta tačka sa lisnatim merilom ivica 94
11.4 Frez-program sa G0 i G1 95
11.5 Proračun konturnih tačaka 96
11.6 Frez-program sa G0, G1, G2 i G3 97
11.7 Frez-program sa ciklusima
G81, G87, G88 i G89 98
11.8 Program bušenja sa definisanjem
tačaka G78 99
11.9 Program bušenja i frezovanja sa
programom deo-ponavljanje 100
11.10 Ogledala G72/G73 101
11.11 Pomeranje nulte tačke,
povećavanje/smanjivanje 102
11.12 Frez-program sa podprogramom 104
11.13 Frez-program sa G11 105
11.14 Frez-program sa G11 i G64 106
11.15 Frez-program sa G64 107

12 Lista grešaka 108 – 111

G-funkcije / M-funkcije 112/113
Spisak pojmova 114/115
Tastetura 116/117

Ekran u režimu rada AUTO

7
Grafika – tok testiranja

ploter

ploter

simulacija grafike

8
 Osnovna konstrukcija

sistem konstrukcije za pristupanja glodanju u CNC

(najbolje sa nemačkim školskim softverom-Preis 1986)
baza CNC-glodanja po DIN 66 025 i DIN 66 217
editovanje sa originalnom CNC 432-tasteturom

9
 1.2.2
CNC 432 – specijalna konstrukcija

originalna tastetura CNC 432 – ureĎaja

originalni editor CNC 432-ureĎaja
originalna grafika CNC 432-ureĎaja
(testrun 5, testrun 6, testrun 7)
ON LINE-povezivanje sa mašinom

10
PoreĎenje tradicionalne glodalice i
CNC-glodalice

zajednički pogon
(trofazni motor)

skale

ručni točkovi

trapezno vreteno

kućište vretena postolje

suport (konzola) oslona ploča stuba

linearni srazmernik glavni pogon

(na voĎicama) (motor za jednosmernu
struju)

ekran

upravljački
mehanizam sa
vretenom komandna
tabla

pogonska osovina
(motor za pomicanje za
jednosmernu struju)

11
Od crtanja do radnog komada

čitati crteţ

programirati

zadati program

završiti

12
Ose pri radu sa horizontalnim
vretnom

DIN 66 217: „Programer mora imati uvek u vidu

da se u radu pomera samo alat.―

Stvarno se kreće samo...

... alat u Z osi. ... alat u Y osi ... ... alat u X osi.

13
Pravci osa pri radu
sa horizontalnim vretenom
Z- osa leţi paralelno sa osom radnog vretena, odnosno, one su usklaĎene (DIN 66217).

osa
osa

osa

Mesto stajanja:
za komandnim pultom
koordinatni sistem

osa Pravac gledanja:

„otpozadi, prema
osa radnom komadu―

radni alat nadesno

radni alat nagore
radni alat ka nazad.

14
Ose i pravci osa pri radu
sa vertikalnim vretenom

Vreteno se pri radu vrti (univerzalna glodalica i bušilica):

I prema vretenu u radu takoĎe važi pravilo navedenog

koordinatnog sistema !

Mesto stajanja:
za komandnim pultom
koordinatni sistem

osa Pravac gledanja:

„otpozadi, prema
osa radnom komadu―

radni alat nadesno

radni alat nagore
radni alat ka nazad

15
Vrste upravljanja

Upravljanje tačkom

Upravljanje dužima

moguće glodanje
samo paralelnih osa

Upravljanje 2D-putanjom

istovremeno glodanje
po 2 ose

Upravljanje 2 D-putanjom
2D-glodanje na više ravni
brzi hod po 3 ose

Upravljanje 3D-putanjom
istovremeno glodanje
po 3 ose

16
Postavljanje alata u nultu tačku radnog komada

Simbol za nultu tačku radnog komada:

...pri radu sa horizontalnim vretenom

Koordinatni sistem:

... pri radu sa vertikalnim vretenom

Koordinatni sistem:

17
Tačke na radnom komadu

18
 Apsolutni merni parametri G90
(osnovni merni parametri)

Apsolutni merni parametri odnose se uvek na nultu tačku radnog komada.

znači
NA (AUF)

Ulazni podaci

Ulazni podaci PreĎi NA (AUF)

poziciju

ravan

PreĎi NA (AUF)
poziciju

19
Inkrementalni merni parametri G91
(relativni merni parametri)

Inkrementalni merni parametri odnose se uvek na trenutnu poziciju alata.

znači

U (UM)

Ulazni podaci

Postavi U (UM)
u pravac
u pravac

Ulazni podaci
Postavi U (UM)
u pravac
u pravac

20
G-funkcije su ustanovljene prema DIN 66 025.

brzi hod

pomeranje po
pravoj liniji

pomeranje u smeru
kazaljke na satu

pomeranje u smeru suprotnom

od kazaljke na satu

ravan

ravan

21
M-funkcije su ustanovljene u DIN 66 025.

.smer obrtanja
DESNO

.smer obrtanja
LEVO

.promena alata automatskim

potezom unazad

promena alata u trenutnoj

poziciji osovine

RashlaĎivač UKLJUČENO (EIN)

RashlaĎivač ISKLJUČENO (AUS)

kraj programa

skok unazad na
početak programa

22
Struktura programa i rečenički format

Izvod iz programa

N 9004 je
programski broj
(N>9000)
Program se sastoji iz niza
odreĎenih naredbi. N 1, N 2, N 3 itd
su rečenički brojevi

Raščlanjavanje jednog programa:

Program Geometrijske Tehnološke

tehničkih naredbe naredbe
naredbi

PROGRAM se sastoji od • rečenica

REČENICA se sastoji od • reči
REČ se sastoji od • adrese i nekog broja

23
Objašnjenje tehničkih podataka

„Šta treba da
se radi?―

„Koje Alat Nr. 1

vretenasto
glodalo?― znači

„Koji broj
obrtaja?―
znači

„Koju brzinu
pomeranja?―
znači

24
OdreĎivanje nulte tačke pomoću
ivičnog merača

Nalogodavac mora da zada poloţaj nulte tačke na radnom komadu.

Ivično morilo (d=10 mm)

nalazi se NA poziciji X-5

Ulazni podatak (Reset Axis):

Ivično merilo (d=10 mm)

nalazi se NA poziciji Z-5

Ulazni podatak (Reset Axis):

25
 Nulta tačka u osi alata

U pripremi postupaka mora se proračunati duţina alata.

Odgovarajući alat se preuzima u magacinu alata.
U praksi su uobičajena dva načina rada.

1. Obrada sa jednim alatom

Ulazni podatak:
Magacin alata
Regulisanje
(Reset Axis)

2. Obrada sa više alata

Regulisanje
(Reset Axis)

Prednji kraj vretena

krajnja mera krajnja mera

50.000 50.000

Ulazni
podatak:

Regulisanje Magacin alata

(Reset Axis)

26
Pomeranja nulte tačke G51...G59

Prilikom isključivanja mašine upravljački ureĎaj „gubi― nultu tačku W.

referentna tačka
Tek nakon pokretanja
referentne tačke R
„upravljački reĎaj zna gde stoji
alat.―

mašinska nulta tačka

fiksira radnik na mašini
( = mašinsko fiksiranje
prema koordinatnom
sistemu)

W = nulta tačka radnog

komada
W zadaje programer
(=zavisi od koordinatnog sistema radnog
komada)

Sa G52 (automatsko memorisanje)

odnosno od G54 do G59 moţe se memorisati pomicanje M

Po uključenju, upravljački ureĎaj ponovo

„pronalazi― nultu tačku W radnog komada.

Sa G51 odnosno G53 W se ponovo pomera na M:

G51 poništava se G52.
G53 poništava se G54 do G59.

27
Prikaz G98
Definisanje neobraĎenog dela G99

Testiranje grafike sluţi za proveru

novog programa na ekranu.

Prikaz Definicija neobraĎenog dela

(ne vidi se na ekranu)

Tačka PF Okretanje oko X-ose Tačka PF’’ Okretanje oko Y-ose

(B nema vrednost: B-60) (inkremental) ( B1 nema vrednost: B1= 30)

Definicija neobraĎenog dela

Tačka PR Tačka PR

‘
28
 Program glodanja sa G0 i G1 –
glodanje po putanji centralne tačke

Nacrtani ţleb treba da se gloda sa glodalom 10.

Nedostatak ovog programiranja:

Ne programiraju se mere prema crtežu.
Novo glodalo – prečnik novi program

29
Prostorno pozicioniranje

2. Kretanje u negativnom pravcu ose alata

PROGRAM: KRETANJE:
osa ravan
osa

1. Kretanje u pozitivnom pravcu ose alata

PROGRAM: KRETANJE:
osa
osa
ravan

ravan
kretanje kretanje
Negativan pravac
ose alata i

Pozitivan pravac i
ose alata

30
Princip korekcije
radijusa alata
Korekcijom radijusa alata omogućava se programiranje mere alata.

Princip

Magacin alata

Mera alata se programira tako što upravljački ureĎaj svaki put sa vrednošću radijusa R
proračunava srednju tačku putanje alata.

Podaci u magacinu alata:

Alat Nr. 2

Alat Nr. 1

Prečnik glodala Prečnik glodala

10 mm 10 mm

31
Pošto upravljački ureĎaj moţe da proračunava samo iz programskih podataka i podataka magacina alata, ovi
podaci moraju meĎusobno da komuniciraju kako bi ureĎaj proračunao gde alat treba da gloda.

Zato postoji pet G-funkcija:

Korekcija poluprečnika Korekcija poluprečnika

nema
levo... desno... korekcije poluprečnika oko... do...

od konture glodanja konture glodanja

Pomoćna
oznaka:
G4l = levo

ivica radnog komada

sa G40 se G41, G42 i

G43 poništavaju
Pravac pomicanja = pravac gledanja

32
Program glodanja sa korekcijom
poluprečnika alata
Upravljački ureĎaj automatski proračunava putanju alata kao putanju koja je paralelna sa konturom radnog
komada.

Poluprečnik glodala: d = 10 mm

U svakoj rečenici sme se pisati samo jedna G-funcija.

U G43 nije sadrţan G1, otuda je G1 ispred.
Pozicija centralne tačke glodala prema konturi glodanja.

33
Glodanje kruţnog luka do 1800

Kruţni luk/krug se programira funkcijom G2 ili G3:

Glodanje u
smeru suprotnom
smeru kazaljki sata kazaljkama sata

Kruţni luk do 1800 se programira rečju R:

format rečenice :

pravac kretanja poluprečnik kruţnog luka

koordinate
krajnje tačke
kruţnog luka

34
Koordinate centralne tačke kruga
I, J i K

Ako programiranje kruţnog luka nije moguće sa R adresom, mora se programirati centralna tačka kruga. To
se postiţe sa adresama I, J i K.

koordinata je paralelna sa osom

koordinata je paralelna sa osom
koordinata je paralelna sa osom

Glodanje sledi po pravilu

ili u ravni ili u ravni

polazna tačka
krajnja tačka
srednja tačka

u ravni u ravni

prema tome se
i i
usklaĎuju kao koordinate centralne tačke kruga.

35
Glodanje željenog kružnog luka
sa apsolutnim mernim parametrima

Kruţni luk 1800 može, kruţni luk 1800 mora da se progrimira sa

koordinatama centralne tačke I, K (J).

Rečenički format:
pravac kretanja koordinate centra

koordinate krajnje tačke

kruţnog luka

Upravljački ureĎaj pomoću koordinata A i M proračunava vrednost poluprečnika.

36
Glodanje željenog kružnog luka
sa relativnim mernim parametrima
Ova vrsta programiranja se naročito primenjuje kod programiranja ponavljanja
delova programa.
.

Rečenički format:

Definisanje X i Z koordinata Definisanje I i K koordinata

(inkrementalno) (inkrementalno)

predznak:
predznak:

Obrati paţnju: gledati od A prema E! Gledati od A prema M!

37
 Glodanje kružnog luka u ravni G17
(sastavljanje)

Programiranje kruga pomuću reči R:

Programiranje kruga sa apsolutnim

mernim parametrima:

Programiranje kruga sa relativnim

mernim parametrima

38
Primer programiranja
ravan G18

tačka potapanja polazna tačka

konture

Nacrtana kontura se gloda iz neobraĎenog komada 150x150 mm alatom-korekcijom.

Dubina glodanja treba dsa iznosi 5 mm. Poluprečnik glodala: d = 10 mm

39
Primer programiranja
ravan G17
Izrez je izglodan 10 mm duboko. Konture trebaju biti glatke. Prilaz alata konturi, odnosno odmicanje od
konture treba da se izvode u četvtini kruga sa R20.

Moraju da se proračunaju
crveno predstavljene mere
(pogledaj radni list).

Poluprečnik glodala :

tačka početna
potapanja tačka konture

izlazni krug

početni krug

40
Prikaz G98 i definisanje neobraĎenog
komada G99 (ravan G17)

Testiranje grafike sluţi za proveru

novog programa na ekranu.

definicija
neobraĎenog
komada

Prikaz
(na ekranu se ne vidi)

Prikaz

Tačka PF okretanje oko X-ose Tačka PF okretanje oko Y-ose

(B nema vrednost: (inkrementalna) (B1 nema vrednost:
B -60) B1 = – 30)

Definicija neobraĎenog komada

Tačka PR Tačka PR
(inkrementalna)

41
Definisanje ciklusa i ciklus pozivanja

Ciklus je instaliran u upravljačkom ureĎaju sa tokom svakog pojedinog koraka (DIN 66 257).
Moraju se još samo postaviti ţeljene mere.

Definisanje ciklusa.
Sa definisanjem ciklusa utvrĎuje
se i neophodan radi tok.

npr. ciklus bušenja

dubina bušenja sigurnosno rastojanje

Naredni ciklusi:
G83 –bušenje u dubinu rupe
G84 – ciklus urezivanja
G85 – ciklus struganja
G86 – ciklus obrade
unutrašnje površine
G87 – ciklus glodanja
pravouglih izreza
G88 – ciklus glodanja ţljebova
G89 – glodanje kruţnih izreza

Ciklus pozivanja Sa G77, G78 i G79 se naznačava gde

ciklus treba da se radi.

To znači:
definicija kruţne rupe
definicija tačke
ciklus pozivanja

ili

42
Ciklus bušenja G81

Definisanje ciklusa
ciklusa:

vreme boravka u rupi dubina bušenja

sigurnosno rastojanje duţina vraćanja nazad

sa rečju B

bez reči B

znači pomicanje

znači brzi hod

vreme trajanja u sek.

Obratite pažnju:
takoĎe i u ravni G18 dubina bušenja znači Z.
za pokretanje cilkusa (ovde G79) vaţe koordinate svake ravni.

43
Ciklus bušenja dubokih rupa G83

Za bušenje dubokih rupa postoje 2 mogućnosti na raspolaganju:

1. Potpuno vraćanje iz bušotine (odstranjivanje strugotine)

Identifikacija: Reč J se ne programira

Definisanje ciklusa:

vrednost smanjenja
vidi G81

dubina prvog pomeranja

sa B
rečju
ciklus počinjanja
bez
reči B

2. Vraćanje sa programiranim rastojanjem (drobljenje strugotine)

Identifikacija: reč J se programira.

Definisanje ciklusa:

svako rastojanja vraćanja unazad

sa B
rečju
počinjanje ciklusa
bez
reči B

44
Ciklus urezivanja navoja G84

Definisanje ciklusa:

1. Programiranje sa korakom zavojnice (reč J)

vidi G81
korak
zavojnice broj
obrtaja
veličina ulaznog nagiba
( 1 % od S)

2. Programiranje sa pomicanjem (reč F).

pomicanje

sa rečju B

bez reči B

navoj:
korak zavojnice:
brzina rezanja:
prebaciti smer
obrtanja broj ortaja:

pomicanja*:

Obratite pažnju:

Pomicanje F = korak zavojnice • broj obrtaja

Povećanje sigurnosnog rastojanja Y kao kod G81/G83

45
Ciklus struganja G85
Ciklus prekidanja G86

Ciklus struganja G85:

ravan
pogledaj G81

sa rečju B

bez reči B

Ciklus prekidanja G86:

sa rečju B

bez reči B

vreteno - stop

46
Osnovi za ciklus glodanja
G87, G88 i G89
Kod ciklusa G87, G88 i G89 mora se u ravnima G17 i G18 strogo razlikovati
definisanje ciklsa od ciklusa pozivanja.

Definisanje ciklusa: Ciklus pozivanja:

ravan

5 duboko

ravan

Obratite pažnju:

Kod G87, G88 i G 89 je

vrednost X je uvek 1. mera u ciklusu

paralelna sa osom X („X je uvek X―) Za pozivanje ciklusa sa G77, G78 i
G79 važe koordinate kako ravni G17,
vrednost Y je uvek druga mera u ciklusu tako i ravni G18.

vrednost Z je ukupna mera u ciklusu

47
Pravougli izrezi – ciklus glodanja G87

1. Definisanje ciklusa:

poluprečnik
1. merenje izreza: ukupna glodanje supro-
ugla izreza
paralelno sa X-osom mera izreza (R polu – tno smeru kreta-
nja (bez reči J ili
ptrčniku
J1: istovremeno
glodanja
glodanje)

2. merenjee izreza: sigurnosno širina rezanja glodanja dubina svakog

G17: paralelno sa Y osom rastojanje u % (bez l vrednosti: pojedinog reza
G18: paralelno sa Z osom l = 83%)

progr. F vrednost
potapanje-pomicanje

Pozivanje ciklusa: programira se središte izreza

moţe se programirati ugaoni poloţaj izreza.

48
Ciklus glodanja žlebova G88

1. Definisanje ciklusa:

konačna vidi G87

1. merenje žleba :
mera ţleba
paralelno sa X -
osom sigurnosno rastojanje dubina svakog
pojedinog reza

2. merenje žleba:
G17: paralelno sa Y osom
G18: paralelno sa

ulazna tačka

Tok ciklusa:
količina kretanja
uzduţno pomeranje u ţlebu

potapanje-pomeranje

Ciklus pozivanja: programira se ulazna tačka

moţe se programirati ugaoni poloţaj ţleba.

49
Kružni izrez – ciklus glodanja G89

Definisanje ciklusa:

vidi G87 dubina

ukupna dubina izreza poluprečnik izreza
svakog
pojedinog
reza
sigurnosno rastojanje

progr. F vrednost
potapanje -pomeranje

Pozivanje ciklusa: programira se središte izreza.

50
Pozivanje ciklusa G79 sa Dekartovim ili
polarnim koordinatama
U G79-rečenici se programira pozicija, gde treba da se radi poslednji definisani ciklus.

Dekartove koordinate

Ciklus bušenja G81

predstavljen ovde
vaţi za sve cikluse.

Polarne koordinate

Za 1. poziv ciklusa G79 moraju biti zadate sve koordinate. U G79-rečenicama koje slede potom potrebno je
samo uneti koordinate koje se menjaju.

51
Beleške

52
Definisanje tačke sa G78

U rečenici G78 se definiše poloţaj svake tačke

Dekartove koordinate Polarne koordinate

Tačke takoĎe mogu leţati u različitim ravnima:

Sa G78 defenisanom tačkom moţe se promeniti pozivanje ciklusa:

max. 4 tačke po rečenici

53
Definisanje kružne rupe G77
sa ciklusom bušenja
U G77-rečenici se definiše tačka koja se nalazi u nepromenjenom rastojanju u krugu
središta otvora.

Za ovu tačku se prethodno definiše ciklus:

Definicija kruga središta otvora:

broj tačaka na
koordinate centra kruga poluprečnik kruţnom
kruţnog otvoru
otvora

ravan radnog početni ugao krajnji ugao

komada

Bez zadatog krajnjeg ugla Sa zadatim krajnjim uglom

Koordinate centralne tačke kruga mogu se takoĎe programirati i pomoću polarnih

koordinata ili pomoću definicije tačaka:

54
Definisanje kruga otvora G77
sa ciklusom glodanja

Ciklusi glodanja G87, G88 i G89 mogu se pozvati i sa definisanjem kruţne rupe G77.

1. Definisanje ciklusa (na primer G87):

2. Definisanje kružnog otvora:

Uz ciklus glodanja G87 i G88 moţe se programirati dodatni ugaoni poloţaj

sa B1 = ... .

55
Primer programiranja cikusa
ravni G17

Nacrtani radni komad treba da se obradi sledećim alatima:

burgija 6 mm
burgija 6 mm
ureznica M6

56
Primer programiranja ciklusa
ravni G18

Nacrtani radni komad treba završiti glodalom d = 8 mm (T1) i burgijom d= 6 mm (T2).

57
Programi sa specijalnim
G-funkcijama (pregled)

Ponavljanjem funkcije G-14 u povezivanju sa svakom pojedinom specijalnom G-

funcijom, moguće su različite promene dela programa.

smanjivanje pomicanje višestruko ponavljanje povećavanje

osnovni program

ogledala pomicanje sa
rotiranjem ose

58
Funkcija skoka i ponavljanja
G 14
Fnkcijom G14 moţe se ponoviti deo programa.

Rečenički format

Broj ponavljanja Početak Kraj

(bez reči J: J1) ponavljanja ponavljanja

Treba da se ponovi samo jedna

rečenica, tako da ispada N2 = ...

Prečnik glodanja: d = 16 mm

59
Pomicanje nulte tačka G92/G93 prema
Dekartovim ili polarnim koordinatama

Pomicanjem nulte tačke (NPV), programiranje se moţe pojednostaviti.

Postoje dve vrste NPV:

apsolutna NPV inkrementalna NPV

Dekartove koordinate

važeća nulta tačka

Polarne koordinate

važeća nulta tačka

60
Pomeranje nulte tačke
G92/G93 sa rotacijom ose

Rotaciojom ose moţe se rotirati koordinatni sistem oko tačke rotacije.

inkrementalni NPV G92 sa

apsolutni NPV G93 sa
rotacijom ose
rotaciojom ose

Naredno okretanje koordinatnog sistema moguće je sa G92 B4 = ...

Programiranje NPV sa rotacijom ose, takoĎe je moguće i u polarnom koordinatnom sistemu:

61
 Pomicanje
Primer nulte tačke
programiranja G92/G93 sa rotiranjem ose
na temu
„Pomicanje nulte tačke“
Programira se: • inkrementalna NPV G92
• apsolutna NPV G93
Rotiranjem ose koordinatni
• NPV sistem moţe
+ rotacija ose uspešno
G93 B4da
= se okrene oko nulte tačke.

apsolutna NPV G93 inkrementalna NPV G92

sa rotacijom ose sa rotacijom ose

Prečnik glodanja:
d = 16 mm

Daljnje okretanje koordinatnog sistema moguće je sa G92 B4 = ...

Programiranje NPV sa rotacijom ose moguće je takoĎe i u polarnim koordinatama:

62
Ogledala G72/G73

Funkcijom G73 mogu se, promenom predznaka okretanja, promeniti

vrednosti koordinata

• u jednoj osi (x ili y) odnosno

• u dve ose ( x i y)
u efektu ogledala.

program
– osnovni
oblik

glodanje
istosmerno
suprotno
glodanje smeru
kretanja

Funkcija ogledala moţe se poništiti

• sa G73 i odgovarajućom osom i pozitivnim

predznakom, npr. G73 X1

• sa G72 za sve ose istovremeno.

63
Primer programiranja na temu
„Ogledala“

5
duboko

tačka
potapanja

Prečnik glodala:
d = 16 mm

64
Povećavanja i smanjivanja
sa G73 A4 = ...

Sa G73 A4 = ... mogu se mere radnog komada povećavati ili smanjivati. Promene
mogu biti izraţene kao faktor (npr. A4= 2*) ili kao procenat (npr. A4 = 200*)

smanjivanje povećavanje

program –
osnovna
forma

Sa G72 se pvećanje odnosno smanjenje ponovo vraća.

u skladu sa postavljenim parametrima

65
Primer programiranja na temu
„Povećavanje/Smanjivanje“

(gčodalo Ø 16 mm)

Primer programiranja na temu

„Povećavanje/Smanjivanje“

(gčodalo Ø 24 mm)

(gčodalo Ø 8 mm)

66
Princip
parametar – programiranje

Slični radni komadi...

... imaju sa parametar-programiranjem isti program.

Broj
Princip: bušenja:

ravan bušenja

sigurnosno rastojanje

Parametri E1, E2... su drţači mesta koji mogu uzeti raličite vrenosti.

Struktura programa:

definicija parametra

definicija ciklusa sa
parametrima

pozivanje ciklusa sa
parametrima

67
 Primer programiranja na temu
„Parametar-programiranje“

Program sa čestim vraćanjem radnog komada sa bušenjem u kruţnoj rupi treba da se

postavi sa Parametar-programiranjem.

Broj
bušenja
ravan
bušenja

Pomicanje

sigurnosno
rastojanje

68
Parametar-programiranje sa
proračunom parametara
Sadrţaj programa je proračunavanje parametara pomoći računskih operadija
+ - * : moguće.
Kod nacrtanog radnog komada treba tačka potapanja EP glodala da stalno leţi izmeĎu
E1 i E4 i da ima rastojanje od E13 = radijus + 2 mm od konture glodanja.

sigurnosno
reastojanje

Prečnik glodanla: d = 16 mm

69
Osnovi podprograma - tehnika

Podprogrami (makroi) su samostalni programi koji se nalaze u odvojenim podprogramima sa nekim

%-Br. (procentnim brojem).

Glavni
program

kutije
Oni znače:
(magacin delova programa)
(magacin podprograma)

Podprogrami se koriste za uprošćavanjeistih delova programa kod radnih komada sa

vraćanjem.

Završetak programa:

Glavni
program

Kutije:
8 x moguće

70
Primer programiranja na temu
„Podprogram – tehnika“
Za nacrtani radni komad su postavljeni glavni program i podprogram (UP)

Radmi komad:

glodalo T1 d = 16 mm

burgija T2 d = 6 mm

UP za konture

Glavni program

UP za plan bušenja

71
 Podprogram(UP) sa
parametar - programiranjem
Za nacrtani rani komad sa različitim konturama postavljen je program u parametar-
programiranju

Prečnik glodala:
d = 16 mm

E11, E13, E14

pogledaj temu 7.3

Glavni program UP za konture

72
Osnovi za polarne koordinate

Poloţaj tačke P moţe se odrediti prema

Dekartovim koordinatama ili polarnim koordinatama.

Kod polarnih koordinata tačka P je odreĎena jednim uglom i

jednom duţi.

Za podatak ugla se koristi adresa B.

Pravila
predcrtanja:

ili ili ili ili

73
Glodanje po pravoj liniji sa polarnim
koordinatama - programiranje

Pored programiranja kretanja u brzom hodu (G0 X...Y...) ili linearnog pomeranja
(G1 X...Y...), takoĎe je moguće programiranje...
A = polazna tačka kretanja
E= krajnja tačka kretanja
polarne koordinate

sa geometrijskim merama

74
Glodanje kružnog luka sa polarnim
koordinatama - programiranje
Pored programiranja kruţnog kretanja po Dekartovim koordinatama sa G2 (G3)
X...Y...I...J.., moguće je i programiranje po polarnim koordinatama.

1. Programiranje krajnje tačke kruga

2. Programiranje centralne tačke kruga

A = Početna tačka kretanja

E = krajnja tačka kretanja

75
Programiranje dve prave
sa G11

Sa G11 mogu se jednostavno, u jednoj rečenici, programirati dve prave.

Dekartove koordinate polarne koordinate

1. krajnje tačke na obe prave su poznate 2. duţina i ugao obe prave su poznati

1. prava 1. prava

2. prava 2. prava

*Adrese 2. prave se programiraju indeksom.

3. Krajnja tačka i ugao 2. prave su poznati

76
 Zaobljeni ugao i prelazna faza
sa G11
IzmeĎu dva pravca rezanja moţe se sa G11-programiranjem izraditi zaobljeni ugao
(adresa R) odnosno jedna faza (adresa K):

Dekartove koordinate polarne koordinate

1. krajnje tačke obe prave su poznate 2. duţina i ugao obe prave su poznati

3. krajnja tačka i ugao 2. prave su poznati

Na kraju 2. prave moţe se sa R1 = ... izvesti naredni radijus, odnosno sa K1 = ... naredna faza.

77
Primer programiranja
ravan G17
Zadat je izrez dubine 10 mm.
Kontura treba biti glatka.
Primicanje konturi, odnosno
odmicanje od konture, treba
izvesti sa R20.

Prečnik glodala: d= 10 mm.

78
Primer programiranje
ravan G18

Prečnik glodala: d = 20
mm

79
Programiranje sa G64

Geometrijsko proračunavanje omogućava programiranje komplikovanih kontura;

tačku preseka i tačku tangente obračunava upravljački ureĎaj.
Struktura programa
Uključivanje geometrijskog proračunavanja

Programiranje konture

Isključivanje geometrijskog proračunavanja

Mogućnosti primene

1. Proračunavanje tačke preseka

KRUG - KRUG
PRAVA - PRAVA PRAVA - KRUG

2. Povezivanje krugova u tačci preseka

PRAVA - PRAVA PRAVA - KRUG KRUG - KRUG

3. Proračunavanje tačke tangente

4. Spajanje krugova u tačkama tangenti

5. Prelaz krugova po elementima spajanja

PRAVA - KRUG KRUG - KRUG

80
Proračunavanje tačke preseka
prava - prava
Kod dve prave koje slede jedna za
drugom, prvo se programira prva prava
sa uglom B1 =...

Za dve prave postoje dve mogućnosti:

1. Programiranje krajnje tačke

*Programiranje krajnje tačke moguće je i pomoću

polarnih koordinata sa L2 = ... B2 = ...

2. Programiranje pomoćne tačke

pomoćna tačka

81
Proračunavanje tačke preseka
prava - krug

Presecanjem prave preko kruga

dobijaju se dve tačke preseka.

Razlikovanje pravca gledanja:

J1 = 1 leva tačka preseka

J1 = 2 desna tačka preseka

PRAVA - KRUG

*R otpada, ako se programira krajnja

tačka kruga

KRUG - PRAVA

*R otpada, ako se programira startna

tačka kruga.

82
Proračunavanje tački preseka
krug - krug

Ako se presecaju dva kruga,

nastaju dve tačke preseka.

Razlikovanje pravca gledanja:

J1 = 1 leva tačka preseka

krug 1 krug 2 J2 = 2 desna tačka preseka

*R otpada kada se programira startna tačka

*R otpada kada se programira tačka kruga

*Ako se krugovi dodiruju, tada otpada

J1 = 1, odnosno J1 = 2.

83
 Povezivanje krugova u
tačci preseka
Ako se presecaju geometrijski elementi PRAVA-PRAVA, PRAVA-KRUG ili KRUG-KRUG,
onda su moguće tačke preseka četiri povezana kruga.

PRAVA – PRAVA PRAVA – KRUG KEUG - KRUG

RAZLIKOVANJE: K1 se nalazi na pravcu kretanja desno pred tačkom preseka. Povezivani krugovi K1 = 2...
leţe u pravcu suprotnom kretanju kazaljke na satu od tačke preseka.

PRAVA - PRAVA

PRAVA - KRUG

KRUG - KRUG

*R otpada, kada se programira

startna tačka kruga.

*R otpada, ako se programira krajnja

tačka kruga.

84
Proračunavanje tačke tangente

Jedna prava moţe sleva ili zdesna dodirivati krug.

Razlikovanje pravca pogleda:

R1 = 1 leva tačke tangente

R1 = 2 desna tačka tangente
KRUG - PRAVA
Ako se na tačci tangente gubi iz vida pravac
kretanja, tada se moţe programirati R1 = 0.

*B1 = 1 ... otpada, ako se programira krajnja tačka ili se

proračunava tačka tangente.

PRAVA - KRUG

KRUG – PRAVA - KRUG

*R otpada, ako se programira startna tačka kruga.

*R otpada, ako ako se programira krajnja tačka

kruga.

85
 Spajanje krugova u
tačci tangente
Kad se dodiruju geometrijski elementi PRAVA-KRUG ili KRUG-KRUG, tada su
moguća dodirivanja spojebih krugova u dve tačke tangente.

PRAVA - KRUG KRUG - KRUG

Razlikovanje pravca pogleda: K1 = 10 ili K1= 12 spajanje krugova na levoj strani

K1 = 20 ili K1 = 22 spajanje krugova na desnoj strani

PRAVA - KRUG

KRUG - PRAVA

*B otpada, ako se programira krajnja

tačka, ili se proračuvana tačka
tangente.
KRUG - KRUG

*R otpada kada se programira startna

tačka kruga.

*R otpada, ako se programira krajnja

tačka kruga.

86
Spajanje elemenata
kružnim prelazom

Ako geometrijski elementi PRAVA-KRUG odnosno krug-krug LEŢE JEDNO PORED

DRUGOG (nema tačke preseka/nema tačke tangente), tad postoje, izmeĎu
ostalog, sledeći kruţni prelazi:
PRAVA - KRUG

KRUG - KRUG

*R otpada, ako se programira startna tačka

kruga.

*R otpada, ako se programira krajnja tačka

kruga.

87
Primer programiranja
ravni G17

Za nacrtanu konturu treba

postaviti program sa
funkcijom G64.

Prečnik glodala = d = 10 mm

početak konture

88
Primer programiranja
ravni G18

Za nacrtanu konturu potrebno je

postaviti program sa G64-funkcijom.

Dubina glodanja treba da iznosi 5 mm.

Prečnik glodala: d = 10 mm

početak konture

89
 Vežbe

Osnovi programiranja
Glava 2:

1. Apsolutni merni parametri G90

2. Inkrementalni merni parametri G91

Glava 3: Pripreme na mašini

3. OdreĎivanje nulte tačke pomoću ivičnog merila

Glava 4: Program glodanja sa G0, G1, G2 i G3

4. Program glodanja sa G0 i G1
5. Proračunavanje konturnih tačaka
6. Program glodanja sa G0, G1, G2 i G3

Glava 5: Program glodanja sa ciklusom

7. Program glodanja sa ciklusima G81, G87, G88 i G89

8. Program bušenja sa definisanjem tačke G78

Glava 6: Program sa specijalnom G-funkcijom

9. Program bušenja i glodanja sa programskim delom-ponavljanje

10. Ogledalo G72/G73
11. Pomeranje nulte tačke, povećavanje/smanjivanje

Glava 7/8: UvoĎenje u programiranje sa parametar/podprogram -

tehnikom

12. Program glodanja sa podprogramom

Glava 9/10: Programiranje sa polarnim koordinatama/programiranje

kompleksnih konturnih linija

13. Program glodanja sa G11

14. Program glodanja sa G11 i G64
15. Program glodanja sa G64

90
Apsolutni merni parametri G90
(prema 2.5.1)

a) stvarna vrenost:

b) potrebna vrednost:
c) Šta se programira?

Prenesite u smeru strelica.

potrbna vrenost stvarna vrednost

Stvarna vrednost:

Ulaz:

Nova
pozicija
glodala
kod G90

Zapis MAHO treba da se ugravira vertikalnim vretenom

(koordinata Y se ne uzima u obzir)

G90 - ulazni podaci:

Polazna tačka

91
Inkrementalni merni parametri G91
(prema 2.5.2)

a) stvarna vrenost:

b) potrebna vrednost:

c) Šta se programira?

Prenesite u smeru strelica.

potrebna vrenost stvarna vrednost

Stvarna vrednost:

Ulaz:

Nova
pozicija
glodala
kod G90

Zapis MAHO treba da se ugravira vertikalnim vretenom

(koordinata Y se ne uzima u obzir)

G91 - ulazni
Polazna tačka podaci:

92
OdreĎivanje nulte tačke pomoću
ivičnog merila (prema 3.2)

Koji su ulazni podaci neophodni za odreĎivanje nulte tačke u nacrtanom primeru, ako ivično
merilo ima prečnik d = 10,0 mm?

ravan G17 ravan G18

ulazni podaci: ulazni podaci:

(Reset Axis) (Reset Axis)

ivično merilo
d = 10,0 mm

ulazni podaci: ulazni podaci:

(Reset Axis) (Reset Axis)

93
Program glodanja
sa G0 i G1 (prema 4.2.2)

Prtečnik glodala:
d = 10 mm

Dubina glodanja:
t = 5 mm

94
Proračunavanje konturnih tačaka
(prema 4.4.2)
Koordinate tačaka P1, P2, P3 i P4 treba da se proračunaju (vidi crteţ radnog komada i
program 4.4.2).

1. proračunavanje duži a

2. proračunavanje duži b

3. proračunavanje duži c

4. proračunavanje duži d i e

Pojedinost X

5. proračunavanje duži f (
A(

6. proračunavanje duži g i h ( ABD)

Pojedinost Y

95
Program glodanja sa
G0, G1, G2 i G3 (prema 4.3)

Prečnik glodanja:
d = 16 mm

Dubina glodfanja:
t = 6 mm

96
Program glodanja sa ciklusima
G81, G87, G88 i G89 (prema 5.3)

Alati:
T1 glodalo d = 10 mm
T2 burgija d = 5 mm

sve burgije d = 5 mm, 6 mm duboko

97
Program bušenja
sa definisanjem tačke G78 (prema 5.4.2)

Redosled operacija: Alati:

1. centriranje T1 burgija za centriranje
2. bušenje (sa G83) T2 burgija d = 8,5 mm
3. urezivanje navoja T3 burgija d = 6 mm
T4 ureznica M10

98
Bušenje i glodanja sa
programskim delom – ponavljanje (prema 6.2)

Redosled operacija:
1. glodanje izreza
2. centriranje
3. bušenje
4. spuštanje (obaranje
ivica)

Alati:
T1 glodalo d = 10 mm
T2 burgija za centriranje
T3 burgija d = 5 mm
T4 konusni upuštač
sva bušenja d = 5 mm, 10 mm duboko

99
Ogledala G72/G73 (prema 6.4.1)

Prečnik glodala:
d = 16 mm

Dubina gloganja:
t = 5 mm

100
Pomeranje nulte tačke
povećanje/smanjenje (prema 6.3/6.5)

101
 2x
ponoviti

povećati
G73 A4 = 2

smanjiti
G73 A4 = 0,5

smanjiti
G73 A4 = 0,7
i rotirati
0 0
(-65 / +65 )

102
Pomeranje nulte tačke
povećavanje/smanjivanje (prema 8)
Za slučaj čestih izreza sa pravim uglovima ugraĎen je podprogram za glačanje u
parametar-programiranju.

T1 prečnik glodala:
d = 10 mm

T2 prečnik glodala:
d = 10 mm
(alat za glačanje)

103
Program glodanja sa G11 (prema 10.1)

Prečnik glodala:
d = 12 mm

Dubina glodanja:
t = 5 mm

104
Program glodanja
sa G11 i G64 (prema 10.1/10.2)

Prečnik glodala:
d = 12 mm

Dubina gloganja:
t = 5 mm

105
Program glodanja sa G64 (prema 10.2)

Prečnik glodala:
d = 10 mm

Dubina glodanja:
t = 5 mm

106
 MAHO

Lista grešaka CNC 432 stanje: 3. 8. 1986

Greške programera

P 01 Programirana nevaţeća reč u jednom bloku

P 02 Nedostaje neophodna adresa npr . kod G 04 X
P 03 Nevaţeća G-funkcija
P 04 Pomeranje nije programirano
P 05 4. osa je rotaciona osa i ona se programira sa G02, G03

P 06 Osa alata aktivna (G73) i poziva se ciklus (G79)

P 07 Programirani parametri su preveliki
P 08 G14, G29 rečenički brojevi u programskim delovima ili makroima ne postoje
P 09 G22 traţenog makro-programa nije pronaĎen
P 10 G22 makro-programa uključen više od 8x, G14 više nego 3 x uključivan
P 11 G22 skok nazad nije moguć (jer je poništena rečenica nakon G22)
P 12 G14, G29 programira se u Teach
P 13 Kruţno kretanje se programira kod G43/G44
P 14 G79 programiran, ali nije definisan ciklus
P 15 Ciklus G79 pozvan, ali nije programiran M3, M4, M13 ili M14

P 16 Pozvane tačke nisu definisane

P 17 Programirane ose nisu pronaĎene
P 18 Greška u očitavanju aktivnog programa (NC-sistemska greška)
P 19 Kod pozivanja G43, G44 postojeće pozicije i programirane pozicije su identične
P 20 Radijus alata veći od programiranog radijusa (G41, G42, G87, G88)

P 21 E-parametar deljen sa 0
P 22 Došlo do zamene započinjanja i završavanja kod G14 (ispitati rečenički broj)
P 23 Kod G87, G88, G89 nije programiran radijus
P 24 I-vrednost kod G87, G89 zadata manja od 1%, odnosno veća od 100%
P 25 Kod M3, M4, M13, M14 nije programiran S

P 26 Vrednosti mašinskih konstanti izvan dopuštenog područja

P 27 Programirani T-brojevi nisu dopuštene u NC ili su T-brojevi pozvani pogrešnim M (npr. M6,
M46, T50 u magacinu sa alatom 24)
P 28 Pozvani E-parametri nisu definisani
P 29 Proračun E-parametara suviše veliki
P 30 NC očitan u metričkom, a čita se u col-programu (G70/G71)
NC očitan u col-programu, a čita se u metričkom (G70/G71)

P 31 Programirani broj obrtaja izvan područja

P 32 Ponavljanje J postalo 0, programirano kod G14, G29, G77
P 33 4. osa je bez linearne ose (G20 aktivan)
P 34 Programske greške u narednim rečenicama kod G41, G42 i G11
P 35 Programirana krajnja tačka nije na krugu

P 36 Kolizija mera merača za vreme brzog hoda unutar mernog ciklusa

P 37 Ciljna mera nije pronaĎena
P 38 Izmerene merne razlike su veće nego zadate tolerancije u G49
P 39 Nema tačnih razlika vrednosti ili tolerancija u G50
P 40 Merni ciklus programiran, ali taster mera mašinskih konstanti nije aktiviran

P 41 G23: zadat bez programskog broja

P 42 G23: programirana rečenica nije pronaĎena
P 43 G23: programirani program nije pronaĎen
P 44 G23: editovanje mora biti završeno za pozivanje
P 45: G23: editovanje mora biti zavšeno za skok unazad

P 47 Pri aktiviranju rotacije funkcija nije dozvoljena

P 48 M3/M4 se progragramira dok je merni taster aktivan
P 49 Upozorenje, radijus alata veći od programiranog radijusa (G41, G42, G87, G88, G89)

Geometrijske programske greške

P 51 Prava sa tačkom nije dopuštena

P 52 Prava sa uglom nije dopuštena
P 53 Prava sa uglom i tačkom nije dopuštena
P 54 Prava sa tačkom dodira nije dopuštena

107
P 55 Prava sa tačkom preseka nije dopuštena

P 56 Faza nije dopuštena P 61 Bez tačke preseka dve prave

P 57 Krug sa krajnjom tačkom nije dozvoljen P 62 Bez tačke preseka prava-krug
P 58 Krug sa tačkom centra nije doputen P 63 Tačka preseka prava-krug i J1 = nije programirana
P 59 Krug sa tačkom dodira nije dopušten P 64 Bez tačke dodira krug-prava-krug
P 60 Krug sa tačkom preseka nije dopušten P 65 Nije moguće zaobljenje prava-krug

P 66 Nije moguće zaobljenje krug-krug

P 67 R-zaobljenje preveliko izmeĎu dva kruga koja se presecaju
P 68 Dodirna tačka izmeĎu prave i kruga koji ona preseca nije moguća
P 69 R-zobljenje preveliko izmeĎu prave i kruga koji ona preseca
P 70 Zaobljenje nije dozvoljeno

P 71 Nedefinisana rečenica P 93 Greška posle prava dodira-zaobljenje

P 72 Rečenica nije dopuštenja P 94 Greška posle presek kruga
P 73 Polazna tačka prave je centar kruga P 95 Greška posle presek kruga-prava dodira
P 74 K1 = J1 = ili R1 = nije dopušteno P 96 Greška posle presek kruga-prava dodira-zaobljenje
P 80 Greška u prvoj geometrijskoj rečenici P 97 Greška posle presek kruga-zaobljenje
P 98 Greška posle presek kruga zaobljenje-prava dodira
P 81 Greška posle prave P 99 Greška posle presek kruga-zaobljenje—
P 82 Greška posle prava-faza tačka dodira-zaobljenje
P 83 Greška posle prava-faza-prava dodira P 100 Greška posle dodir krugova
P 84 Greška posle prava-faza-prava dodira-zaobljenje P 101 Greška posle dodir kruga-prava dodira
P 85 Greška posle prava-zaobljenje P 102 Greška posle dodir kruga-prava dodira-zaobljenje
P 103 Greška posle dodir kruga-zaobljenja
P 86 Greška posle prava-zaobljenje-prava dodira P 104 Greška posle dodir kruga-zaobljenje-prava dodira
P 87 Greška posle prava-zobljenje-prava dodira- P 105 Greška posle dodir kruga -zaobljenje-prava dodira
zaobljenje -zaobljenje
P 88 Greška posle prava-prava dodira P 106 Greška posle kruga
P 89 Greška posle prava-prava dodira-zaobljenje P 107 Greška posle krug-zaobljenje
P 90 Greška posle preseka prave P 108 Greška posle krug-zaobljenje-prava dodira
P 109 Greška posle krug-zaobljenje-prava dodira-
P 91 Greška posle prava preseka-zaobljenje zaobljenje
P 92 Greška posle prava dodira P 110 Alat istog tipa u programskom delu

Grafičke greške

G1 Programska greška prozor

G2 Programska greška neobraĎenog dela konture
G 20 Greška u komunikaciji

Greške u korišćenju

O 01 Promena programa ili makroa za vreme obrade

O 02 Nije zadat rečenički broj
O 03 Traţeni rečenički broj nije pronaĎen
O 04 Greška u očitavanju (NC-sistemska greška)
O 05 Programirano više od 80 znakova u jednoj rečenici

O 06 Rečenički broj zauzet

O 07 Predupozorenje programska memorija puna
O 08 Programska memorija puna
O 09 Nevaţeći N, T, E ili P broj programiran (prekoračeno dozvoljeno područje)
O 10 Broj programa zauzet

O 11 Programski broj nije pronaĎen

O l2 Programski boj nije zadat (N 9000-N 9999999)
O 14 Kod G41, G42 greška u očitavanju u sledećoj rečenici (NC-sistemska greška)
O 15 Kod plejbeka četiri ose memorisane u jednoj rečenici
O 17 Tokom traţenja u Teach in/M30 se nalazi u plejbeku

O18 Zadata premala veličina memorije u MC2

O 19 Posle znaka = data pogrešna adresa ili podatak (npr. E1 = N)
O 20 Programirana nevaţeća G-funkcija u plejbeku
O 21 Prebaciti na Teach In, ako je rečenica aktivna sa G11, ili se u jednoj rečenici radi sa više tačaka
O 22 Više istih mesta bojeva u memoriji alata

O 23 MC-konstante prelaze dozvoljeno područje

O 24 Kolizija tastera mera izvan mernog ciklusa
O 25 Količina pozvanih brojeva veća nego što je zadato u MC 43
O 26 Isti pozvani broj je već u PE-memoriji
O 27 Već postoji alat istog tipa

108
O 28 Pozvani broj nije u PE-memoriji
O 29 Pozvani broj nije odreĎen
O 30 Pogrešna orijentacija ose (MC 102 itd)
O 31 Orijentacija 4. ose nedostaje (MC 117)
O 49 Program se zaključao preko soft-tipke

O 50 Opseg memorije je iskorišćen

O 51 Broj programa je veći nego što je dato u MC 85

Greške X-ose

X 01 Predupozorenje linearnog mernog sistema

X 02 Upozorenje greške mernog sistema
X 03 ObezbeĎenje struje mernog sistema u kvaru
X 04 Maksimalno rastojanje prekoračeno
X 05 Završavanje softverom nije dozvoljeno

X 06 Proračunata brzina ose prevelika, ranije dato kroz brzinu brzog hoda u MC
X 07 Traţeno povećanje mirovanja
X 08 Proračunata brzina ose prevelika, ranije dato kroz brzinu pomeranja u MC
Isti opis grešaka kod Y, Z, 4. i 5. ose

Greške memorije

M 01 Provera grešaka MC-memorije (RAM-memorija)

M 02 Provera grešaka memorije alata (RAM-memorija)
M 03 Provera grešaka osnove pozadine memorije mašinskih konstanti n(RAM-memorija)
M 21 Provera grešaka EPROM 1-4
M22 Provera grešaka EPROM 5-8

M 23 Provera grešaka EPROM 9-12

M 60 Provera grešaka programa radnog komada i programa memorije makroa (RAM-memorija)

Greške vretena Sistemske greške

S 01 Predupozorenje mernog sistema # 01 Greška sistema softvera
S 02 Upozorenje na grešku mernog sistema # 02 Pogrešan proračun
S 03 ObetbeĎenje struje mernog sistema u kvaru # 03
0
Temperatura u NC je preko 55 C
S 04 Maksimalno rastojanje prekoračeno # 05 Dojava pregrevanja alata mašine
S 05 U poziciji prozora – prazno (M19) # 96 Greška softverskog sistema (deljenje sa nulom)

Greške ručnih točkova # 97 Sistemska greška softvera (over flow)

# 98 Sistemska greška softvera (neočekivan prekid programa)
W1 Predupozorenje mernog sistema # 99 Sistemska greška softvera (debug)
W2 Upozorenje na grešku mernog sistema
W3 ObezbeĎenje struje mernog sistema u kvaru

Greška podataka učitavanja i biranja

D 01 Učitavanje korekture alata ili mašinskih konstanti dok je jedan program u radu
D 02 Nije učtan rečenički broj
D 03 Programski brojevi koji su izabrani ne treba da se nalaze
D 04 Greška u očitavanju (NC-sistemska greška)
D 05 Rečenica sadrţi više od 80 znakova

D 06 Rečenički broj već zauzet

D 07 Predupozorenje programska memorija puna
D 08 Programska memorija puna
D 09 Nevaţeći N. T. E. ili P broj programiran (prekoračeno dozvoljeno područje)
D 10 Programski broj već zauzet

D 11 Programski broj nije traţen (kod branja)

D 12 Programski broj nije programiran (N 9000-N 9999999)
D 13 Data nevaţeća veličina RAM-memorije
D 19 Posle znaka = pogrešna adresa ili podatak (npr. E1 = N)
D 25 Količina pozvanih brojeva je veća nego što je u MC 43

D 26 Isti pozvani broj je već u PE-memoriji

D 27 Postoji već isti tip alata
D 28 Pozvani broj nije u PE-memoriji
D 29 Pozvani broj nije odreĎen
D 30 Adresa već postoji

109
D 31 Nevaţeći znak
D 32 Greške u paritetima
D 33 Pogrešna duţina reči
D 34 Učitavanje odnosno biranje se prekida
D 35 Programski broj dat manji od 9000

D 36 Izbor memorije pri učitavanju programa nedostaje (npr. %PM) ili je pogrešan
D 37 Posle reči programiran nevaţeći znak (npr. N 9001 %PM)
D 38 Adresa bez podatka
D 39 Rečenički broj, T-broj ili broj mašinske konstante nije napisan na početku rečenice
D 40 Redosled programiranih znakova nevaţeći (npr. X123 = Y345)

D 41 Aparat nije spreman za učitavanje ili biranje

D 42 Greška u racionalnim bodovima
D 43 Izabrana nevaţeća memorija (npr %QM)
D 44 Učitavanje adrese na mašini se ne menja (npr. N100 Q20)
D 45 Minus-znak programiran u nekoj adrese, u kojoj ne sme da stoji nijedan minus-znak (npr. S-100)

D 46 U jednoj adresi više znakova = (npr. E1=E2=E3 )

D 47 Programski broj koji se učitava ne treba da se nalazi
D 48 NC na metarskom sistemu, učitava se u col-programu (G70/G71)
NC na col-sistemu, učitava se metrički program (G70/G71)
D 49 Memorisanje za vreme DATA I/0
D 50 Zauzimanje memorije za vreme DATA I/0

D 51 Broj programa je veći nego što je dat u MC 85

D 80 DNC nije sinhronizovan
D 81 Veza prekinuta
D 82 Struktura crteţa nije ispravna, odnosno, podaci su poremećeni, pogrešni racionalni bodovi
D 83 Paritet pogrešan

D 84 Kraj čekanja
D 85 Blok kontrole crtanja pogrešan
D 86 DNC-računar ne moţe poslati zahtevani program

Greške interfejsa

I 01 Interfejs nije uključen u naponsku mreţu

I 10 Slomljen alat prepoznat
I 11 Upozorenje, vreme zastoja se prekoračuje
I 12 Vreme zastoja prekoračeno
I 13 Upozorenje, granična vrednost se prekoračuje (kontrola upravljanja interfejsom)

I 14 Zamena alata čija se 1. granična vrenost prekoračuje

I 15 2. granična vrednost se prekoračuje (kontrola upravljanja interfejsom)
I 16 Preuzimanje vrednosti mera alata nedostaje
I 17 Mera vrednosti alata je nula
I 18 Maksimalna mera vrednosti prekoračena
I 19 2, mera vrednosti veća od 1. vrednosti mere
I 20 Već je dat pozivni broj za ovaj slobodni signal, odnosno dat je prvo drugi broj, pa tek onda prvi.

I 21 Start eksternog programa bez pozivnog broja

I 22 Eksterni pozvani program se upravo menja
I 23 Pozivni broj je odreĎen bez programskog broja

I 24 Pozivnim brojem je odreĎen programski broj koji nije u programskoj memoriji

I 27 Prekidač otvoren/Prekidač zatvoren – oba na 0-signalu
I 28 Broj paleta ne odgovara vrednostima u MC 41
I 29 Povratni signal vrednosti paleta nedostaje

I 30 Prekidač reguliše zaustavljanje vretena uključeno/isključeno (Ein/Aus) oba na I-signalu

I 31 Prekidač hvatače alata uključeno /isključeno (auf/zu) oba na I-signalu
I 32 Prekidač menjača alata napred/nazad (vorne/hinten) oba na I-signalu
I 33 Prekidač menjača alata levo/desno (links/rechts) oba na I-signalu
I 34 Stezač alata slobodan
I 35 Ulaz vretena i pomeranje stoje na 0-signalu

I 36 Prozor kabine nije zatvoren (izuzev M60)

I 37 Prekidač prozora kabine otvoreno/zatvoreno (offen/geschlossen) oba na I-signalu
I 38 Program startovan bez palete na stolu
I 39 Prekidač pritezanja palete stegnuto/slobodno oba na I-signalu
I 40 Prekidač menjača palete u/van oba na I-signalu

I 41 Menjač paleta nije van, izuzev M60

I 42 NC startovan iako glodanje ciklus glodanja nije završen

110
I 43 Prekidač glave glodalice pogona vodoravno/uspravno oba na I-signalu
I 44 Prekidač glave glogalice sa indeksacijom isključeno/uključeno (auf/zu) oba na I-signalu
I 45 Bez slobodnog očitavanja o IPC ili interno o NC

I 46 Prekidač promene ruke desni na 0-signalu

I 47 Prekidač promene ruke levi na 0-signalu
I 48 Prekidač promene ruke napred na o-signalu
I 50 Kvar brojača impulsa magacina alata

I 51 Magacin alata nije u poziciji ili magacin nije sinhronizovan ili oba impulsa postaju I-signal
I 52 Menjač ruke nije u levoj ili desnoj poziciji
I 53 Hvatač alata zatvoren dok se traţi T
I 54 Hvatač alata zatvoren izuzev kod M06
I 55 Menjač alata nije pozadi izuzev kod M06

I 56 Menjač ruke alata nije pozadi kod M06 unutar 6 sekundi

I 57 Greška u sinhronizaciji magacina alata
I 58 Memmorisan nevaţeći poloţaj alata
I 59 Prekidača stezača alata stegnut na I-signal
I 60 Programiran pogrešan broj obrtaja (kod 18-stepenog prenosa)

I 61 Pogrešan broj obrtaja izabran u mašinskim konstantama (kod 18-stepenog prenosa)

I 62 Stepen prenosa nije u definisanoj poziciji
I 63 Prekidač orijentisanja vretena uključeno(Ein) pogrešan
I 64 Prekidač orejentisanja vretena isključeno(Aus) pogrešan
I 65 Vreteno stoji dok pomicanje n-zadato=n-potrebno na 0-signalu. Vreteno nije prihvatilo programirani broj obrtaja.
Ulaz n<n-min ima I-signal (IPC1 str. 16)

I 66 Kod infracrvenog mernog tastera prekinut merni zrak

I 67 MC560 = 0 ili 3 dok se alat menja automatski
I 68 Povratni signal n postojeći = n potrebni nedostaje
I 69 Menjač paleta sa M61/M62 i prekidač palete stoje u poziciji levo/desno
I- signal, odnosno manječ paleta sa M60 i prekidač paleta u levoj i desnoj poziciji dok se paleta postavlja
I 70 Menjač paleta nije osloboĎen

I 71 Prekidač paleta u levoj ili desnoj poziciji I 96 Prekidač glave glodalice uspravno i vodoravno
obe na 0-signalu oba 0-signal
I 72 Menjač paleta, prozor otvoren/zatvoren u kvaru I 100 Povratni signal centralno podmazivanje nije 0-signal
I 73 Menjač paleta nije van I 101 Povratni signal centralno podmazivanje prekidač za
I 74 Menjač paleta nije unutar 1. osu nije 1-signal
I 75 Menjač paleta, greška u stezanju I 102 Povratni signal centralno podmazivanje prekidač za
2. osu nije 1-signal
I 76 Stege palete nisu osloboĎene I 103 Povratni signal centralno podmazivanje prekidač za
I 77 Stege palete nisu stegnute 3. osu nije 1-signal
I 78 Prekidač pallete leva pozicija u kvaru
I 79 Prekidač palete desna pozicija u kvaru I 104 Povratni signal centralno podmazivanje prekidač za
I 80 Glava glodalice nije nameštene 4. osu nije 1-signal
vodoravno ili uspravno I 105 Povratni signal centralno podmazivanje prekidač za
5. osu nije 1-signal
I 81 Glava glodalice ne stoji vodoravno I 106 Povratni signal centralno podmazivanje prekidač za
I 82 Glava glodalice ne stoji uspravno 6. osu nije 1-signal
I 83 Indeksiranje glave glodalice nije otvoreno I 107 Magacin alata nije osloboĎen (menjač čaše)
I 84 Indeksiranje glave glodalice nije zatvoreno I 108 Menjač alata nije osloboĎen (menjač čaše)
I 85 Stezanje glave glodalice nije osloboĎeno
I 109 M-funkcija nije osloboĎena (menjač čaše)
I 86 Stezanje glave glodalice - nije stegnuto I 110 Stezač alata nije osloboĎen odvrtanjem (menjač
I 87 Bez povratnog signala vretena čaše)
I 88 Pinol nije u krajnjem poloţaju I 111 Stezač alata nije osloboĎen zavrtanjem (menjač
I 89 X- ili Y-osa nije u promenjenoj poziciji čaše)
I 90 Opirač ili višestruka glava glodalice montirana I 112 Bez povratnog signala M6 (menjač čaše)
I 113 Brava leve palete nije otvorena
I 91 Stezač alata nije oslodoĎen
I 92 Merač broja obrta postavljen u srednjem poloţaju I 114 Brava leve palete nije zatvorena
I 93 Pokretna glava glodalice nije završila ciklus kretanja I 115 Brava desne palete nije otvorena
I 94 Prenos glave glodalice nije namešten vodoravno I 116 Brava desne palete nije zatvorena
I 95 Prenos glave glodalice nije namešten uspravno I 117 Greška centralno podmazivanje

111
 MAHO
G-funkcije

Značenje Značenje

G0* Brzi hod G70 Nalog u colovnom sistemu

G1 Interpolacija prave G71* Nalog u metričkom sistemu
G2 Interpolacija kruga, u pravcu kazaljke na satu
G3 Interpolacija kruga, suprotno kazaljki na satu G72* Bez obrade efektom ogledala
G73 Obrada sa efektom ogledala
G4** Vreme zadrške (o,1 do 983 sek.)
G77** Definisanje kruţnih rupa
G11** Polarne koordinate, zaobljenje uglova, G78** Definisanje tačaka
obaranje ivica
G79** Pozivanje ciklusa
G14** Komanda skoka i finkcija ponavljanja
G81 Ciklus bušenja
G17* Izbor ravni XY, horizontalno G83 Ciklus bušenja dubokih rupa
G18 Izbor ravni XZ, vertikalno G84 Ciklus rezanja navoja
G19 Izbor ravni ZY, horizontalno, rotirano za 900 G85 Ciklus ribanja
G86 Ciklus prekidanja
G22 UP (podprogram) – pozivanje G87 Ciklus glodanja izreza
G88 Ciklus glodanja ţlebova
G25* Pomeranje sa efektom drobljenja opiljaka G89 Ciklus glodanja kruţnih izreza
G26 Pomeranje 100%
G90* Programiranje – apsolutne mere
G27* Pomeranje sa brušenjem G91 Programiranje – relativne mere
G28 Pomeranje sa tačnim zaustavljanjem
G92** NP-pomeranje - inkrementalno
G29** Uslovna komanda skoka G93** NP-pomeranje – apsolutno

G40* Bez korekture radijusa G94* Pomeranje u mm/min,

G41 Korektura radijusa, levo Jedinica 0,001 mm/min
G42 Korektura radijusa, desno G95 Pomeranje u mm/sat, Jedinica
G43 Korektura radijusa, do 0,001 mm/sat
G44 Korektura radijusa, preko
G98 Prozor za prikaz
G51 Poništavanje G52 G99 Konture neobraĎenog dela
G52 Vrednost pomeranja Reset Axis aktiviran

G53* Bez memorisanog NP-pomeranja Objašnjenje

G54 Memorisano NP-pomeranje 1 znakova: * = uključivanje prekidačem
G55 Memorisano NP-pomeranje 2 ** = djeluje samo u kompletu
G56 Memorisano NP-pomeranje 3 (serijski)
G57 Memorisano NP-pomeranje 4
G58 Memorisano NP-pomeranje 5
G59 Memorisano NP-pomeranje 6

G63 Isključenje geometrijskog računskog sistema

G64 Uključenje geometrijskog računskog sistema

112
 MAHO

M – funkcije
Značenje

M0** Program zaustavljanja (STOP)

M3 Rad vretena – nadesno
M4 Rad vretena – nalevo
M5 Rad vretena – stop
M6** Zamena alata sa automatskim vraćanjem
M7 Rashladno sredstvo Br. 2 – uključeno (Ein)
M8 Rashladno sredstvo Br. 1 – uključeno
M9 Rashladno srestvo isključeno (Aus)

M10 NC-kruţni sto stegnut

M11 NC-kruţni sto osloboĎen

M13 Rad vretena-nadesno i rashlaĎivanje – uključeno (Ein)

M14 Rad vretena-nalevo i rashlaĎivanje uključeno
M16 Poništavanje M17 i M18
M17 Ispiranje opiljaka
M18 Čišćenje radnog komada
M19 Orijentisano zaustavljanje vretena
M20** Dodatne M-funkcije
M21 2. promena brzine kod M6, M46
M30** Program kraj
M46** Zamena alata u ţeljenoj poziciji
M60** Zamena palete
M61** Zamena palete – leva paleta
M62** Zamena palete – desna paleta
M66** Zamena alata na aktueloj poziciji ose
M67** Izmena korekture alata

Objašnjenje znakova: * = uključenje prekidačem

** = deluje samo u kompletu (serijski)

113
Komandna tabla upravljačkog ureĎaja
CNC 432

1. Korisničko polje za reţim rada – izbor

2. Korisničko polje za reţim rada RUČNO
3. Korisničko polje za programiranje
4. Korisničko polje sa softverskim tasterima (tasteri sa promenjivim
načinima funkcionisanja).

114
 MAHO

Funkcije tastera na
komandnoj tabli upravljačkog ureĎaja
1 Multufuncionalni taster F1 (softverski) 25 Manuelno postupanje sa osama
2 Multifunkcionalni taster F2 (softverski)
3 Multifunkcionalni taster F3 (softverski) 26 Obrtanje vretena ulevo u impulsnom
4 Multifunkcionalni taster F4 (softverski) pogonu
5 Multifunkcionalni taster F5 (softverski)
6 Biranje glavnog programa – memorija 28 Broj obrtaja vretena – korektura nadole
7 Biranje podataka o alatima – memorija 29 Broj obrtaja vretena – korektura nagore
8 Biranje mašinskih konstanti – memorija
9 Biranje reţima rada podataka-prenošenje 30 Ponovno postavljanje programiranog
broja obrtaja vretena
10 Ubacivanje računskih oznaka „+―, „ – ―, „:―,
i „ * ―. 31 Mera koraka ose u 1 inkrementu
0,001 mm)
11 Tastetura za ukucavanje brojčanih 32 Mera koraka ose u 10 inkremenata
vrednosti 0,01 mm)
33 Mera koraka ose u 100 inkremenata
12 Promena predznaka i označavanje 0,1 mm)
propuštene rečenice /N 34 Mera koraka ose u 1000 inkremenata
1,0 mm)
13 Ukucavanje decimalne zapete 35 Biranje mere koraka
36 Pomeranje – korekcija 0% (F-OVR)
14 Poništavanje pogrešnog signala i 37 Pomeranje – korekcija nadole
pogrešno datog naloga 38 Pomeranje – korekcija nagore

15 Ukucavanje znaka jednakosti 39 Ponovno postavljanje programiranog

16 Izbor menija na ekranu pomeranja i brzine brzog hoda
17 Prebacivanja naloga u memoriju naloga
18 Memorisanje 40 Izbor funkcije učitavanja preskočene
19 Kursor – „levo-desno― rečenice
20 Kursor „gore-dole―
21 Traţenje 41 Izbor reţima rada TEACH-IN MDI
42 Izbor reţima rada SINGLE
22 Okretanje magacina alata (magacin se 43 Izbor reţima rada AUTO
kreće, ako se oba tastera drţe pritisnuti; 44 Izbor reţima rada MANUAL
pravac kretanja odreĎuje taster koji je prvi
pritisnut) 45 Vraćanje upravljačkog ureĎaja u stanje
„uključeno―
23 OslobaĎanje i stezanje alata u vretenu
46 Pomeranje i zaustavljanje vretena
24 Uključenje i isključenje pumpe 47 Pomeranje - zaustavljanje
rashladnog materijala kod dodatnog 48 Start
uključenja funkcije rashladnog materijala

115
BELEŠKE

116