‫ڑکمی ک‬

‫ۺ۔ایۺزجعمہ‬

‫)‪(SPIDER THE MIRACLE IN THE‬‬

‫ک‬
‫ۺی ک ٰ‬
‫فنصم‪ :‬اہروؿ ۺ‬

‫ف‬
‫رتممج‪ :‬ا شیکنۺدبعادیمحلۺولدیھۺ‬

‫اقرنیئۺےکۺناؾۺ‬
‫ت‬
‫ک‬
‫ۺڈارونۺوچہکنۺتقیقحۺ‬ ‫’ رظنۂیۺاراقت ۺءیکۺومتۺ‘‘ ےکۺےئل کۺایۺاخصۺ انببۺاسۺےئلۺصتخمۺایکۺایگۺےہۺویکہکنۺہیۺرظنہیۺامتؾ ب‬
‫ۺذمہۺدنمشۺوفسلفںۺیکۺاینبدۺےہ۔‬
‫ت‬
‫ۺای ۺ اچۺ ب ںۺ ۺاسۺرظنرظنۺ ۺ دۺااادۺ ۺ ِ دنیۺ کاۺنکیکشتۺاکۺاکشرۺوہۺاج ۺ ۺ‬ ‫ک ۺ‬ ‫ۺ وکاورۺااۺ ءۺ ۺوو ِۺد اۺ ۺ دۺ رکۺےہۺاسۺےئلۺ‬
‫ت‬ ‫ک ت‬
‫ۺاجنےہۺسجۺاکۺدنیۺےسۺرہگاۺقلعتۺےہ۔ۺہیۺادشرضوریۺےہۺہکۺہیۺ‬ ‫ۺاہنیۺامہۺاہضیۺنب اۺ‬‫یۺےہوک کۺای‬‫املئۺایکۺےہ۔ۺانچہچنۺاسۺ انبتۺاکۺااہظرۺہکۺہیۺرظنہی کۺایۺا ک ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺلاۺ‬ ‫امہۺ مۺہ کۺایۺیۺےچنہپ۔ۺوہاتکسۺےہۺہارےۺاقرنیئۺ ۺےسۺھچکۺاےسیۺوہںۺںیہنجۺہاریۺاتکوبںۺ ۺےسۺرصػ ک ۺ‬
‫ۺاییہۺاتکبۺڑپےنھۺاکۺومعقۺےلموک ٰ‬
‫ۺای انببۺاسۺوموضعۺےکۺالخےصۺےکۺےئلۺرقمرۺ ۺد کانۺاجےئ۔ۺ‬ ‫مہۺہیۺومزوںۺےتھجمسۺںیہۺہکۺاسۺاتکبۺ ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺذمہےسۺقلعتمۺاسملئۺاآینۺآ کانتۺیکۺروینشۺ ۺایبؿۺےئکۺےئگۺںیہۺاورۺولوگںۺ ۺاہللۺےکۺااکحامتۺےنھکیسۺاورۺاؿۺےکۺاطمقبۺزدنیگۺ‬ ‫بۺ‬ ‫فنصمۺیکۺامتؾۺاتکوبںۺ‬
‫شئ کاۺن اہیلۺناؿۺ‬
‫ۺیکۺدوعتۺدیۺیئگۺےہ۔ۺاہللۺیکۺآ کانتۺےسۺقلعتمۺامتؾۺاضمنیمۺاسۺرطحۺایبؿۺےئکۺےئگۺںیہۺہکۺاقریۺےکۺذنہۺ ۺکشۺیکۺ یئۺاجنگ ۺ‬ ‫رسب‬
 ‫ت‬
‫ۺاجن۔ۺسجۺاصلخمہنوکۺاسدہۺوۺرواںۺاولسبۺ ۺاانپ کاۺنایگۺےہۺاسۺ ۺاسۺ انبتۺ ۺینیقی ۺد کاۺنےہۺہکۺہۺرمعۺاکۺصخشۺوخاہۺوہۺیسکۺیھبۺاعمرشرکۺےقبطۺےسۺقلعتۺ‬
‫انبیقۺںیہنۺرہ ا‬
‫ت‬
‫ذمہ ۺیتخسۺےسۺ دۺ‬ ‫ۺاییہۺتسشنۺ ۺاؿۺاتکوبںۺ ۺمتخۺ ۺ ۺدمدۺداتیۺےہ۔ۺ ب ۺ‬ ‫رھکۺوہوکۺاؿۺاتکوبںۺ ۺہبۺآاسینۺھجمسۺےکس۔ہیۺومّ ۺاورۺلہسۺادنا ِزۺایبؿ ک ۺ‬
‫ا‬
‫ت‬
‫دیںیہنۺ ۺناےت۔ۺ‬‫ۺواےلۺااادۺیھبۺاؿۺاتکوبںۺ ۺایبؿۺ دہاقحقئۺےسۺاتم ۺوہےتۺںیہۺاورۺاؿۺےکۺنتمۺیکۺ ک ۺ‬
‫ت‬
‫چیکۺاجۺیتکسۺےہ۔وہۺ‬ ‫فنصمۺیکۺدرگیۺبتکۺیکۺامدننۺہیۺاتکبۺارفنادیۺوطرۺ ۺیھبۺڑپیھۺاجۺیتکسۺےہۺ کاۺنرھپ کۺایۺرگوہۺ ۺھٹیبۺ ۺدوراؿِ ۺوگتفگۺاسۺاتکبۺ ۺ انبتۺ ک ۺ‬
‫ۺاںیھنہیۺوگتفگۺتہبۺافدئہۺدنمۺوسحمسۺوہۺیگۺویکہکنۺارطسحۺوہ کۺایۺدورسےۺ ۺاےنپۺایخالتۺاورۺرجت انبتۺےسۺآاگہۺ‬
‫اقرنیئۺواؿۺاتکوبںۺےسۺدیفتسمۺوہناۺ ےتہۺںیہ ۺ‬
‫ۺںیکسۺےگ۔ۺ‬
‫ۺ ۺدمدۺاگری ک ۺ‬
‫ۺایمیظعۺدینیۺ‬ ‫یہیۺہکۺاؿۺاتکوبںۺ وکۺوۺرصػۺاہللۺیکۺوخونشدیۺاحلصۺ ۺیکۺاخرطۺیھکلۺیئگۺںیہوکۺڑپےنھۺاورۺدورسوںۺےکۺاسےنمۺشیپۺ‬ ‫مکۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۂقیغیلبتۺہیۺ‬ ‫مۺوہیگ۔ۺفنصمۺیکۺامتؾۺبتکۺوکۺاقریۺ ۺاقلئۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺااۺےئلۺوۺولگۺدورسوںۺیۺدنیۺاچنہپناۺ ےتہۺںیہوکۺاؿۺےکۺےئل ب ۺ‬
‫ۺسےسۺومّ ۺرط ۺ‬
‫ت‬
‫ےہۺہکۺوہۺولوگںۺ ۺہیۺاتکںیبۺڑپےنھۺیکۺ بیغۺدںی۔ۺ‬
‫ۺہےسۺقلعتمۺاسملئۺ ۺوکۺوۺ‬
‫مہۺہیۺادیمۺ ےتۺںیہۺہکۺاقریۺاسۺاتکبۺےکۺآخیۺاحفصتۺ ۺدرجۺفنصمۺیکۺدرگیۺاتکوبںۺ ۺرصبتےۺڑپےھۺاگۺاورۺاؿۺ ۺذم ب ۺ‬
‫ںیہوکۺومودۺومادۺےکۺیتمیقۺرسےمشچۺیکۺدقرداینۺ ےۺاگ۔ۺ‬
‫تشخبۺ ۺ‬
‫ڑپےنھۺ ۺدیفمۺاو ۺررسمّ ۺ‬
‫دورسیۺاتکوبںۺےکۺ ب سکعۺاؿۺاتکوبںۺ ۺآپۺ ۺہنۺوتفنصمۺےکۺذارکۺایخالتوکۺہبتشمۺذراعئۺ ۺینبمۺرشتاحیتوکۺاورۺااسیۺادنا ِزۺایبؿۺوۺدقمسۺوموضاعتۺےکۺےئلۺ‬
‫ب ب‬
‫واجۺارتحاؾۺوۺمیظعتۺاکۺناسۺہنۺ ےۺوکںیلمۺےگۺاورۺہنۺیہۺامویسۺنکۺوکۺکشۺڈاےنلۺواےلۺاورۺونقیطۺایبناتۺوۺدؽۺ ۺارحناػۺدیپاۺ ےتۺںیہ۔ۺ‬

‫ت‬
‫ِ‬
‫رہفسۺاضمنیمۺ‬

‫شیپِظفلۺ‬
‫ۺ‬

‫دابیہچۺ‬

‫ڑکمیۺےکۺاکشریۺرطےقیۺ‬
 ‫ییکۺوصخایصتۺ‬
‫اےنلھچۺ د ۺوایلۺڑکم ۺ‬

‫مشیاکۺزجعمہۺ‬
‫ر ۺ‬

‫یاکۺریحتۺازیگنۺومنہنۺ‬
‫اجےلوکۺوصنمہبۺدنب ۺ‬

‫ۺاکۺزجعمہۺ‬

‫ااتتخؾۺ‬

‫رظنۂیۺاراقتءۺ‪ :‬کایۺا ک ب‬
‫یۺ‬

‫ونسٹۺ‬

‫شیپظفلۺ‬
‫ۺ‬
‫دیۺدپسچلۺںیہن۔وہۺہیۺ ںیچۺےگۺہک ک ۺ‬
‫ۺایےھننۺےسۺڑیکےۺ ۺینبمۺاتکبۺ‬ ‫وہۺاتکسۺےہۺہکۺضعبۺاقرنیئۺہیۺایخؽۺ ںیۺےگۺہکۺاسۺاتکبۺاکۺوموضعۺاؿۺےکۺ ک‬
‫ت ت‬
‫ۺاؿۺےکۺےئلۺھچکۺںیہنۺراھکۺاورۺرصموػۺراتف ِرۺزدنیگۺ ۺاؿۺےکۺناسۺایسیۺاتکبۺےکۺاطمےعلۺاک ۺ‬
‫ۺوقیھبۺںیہنۺاتچب۔ۺ‬
‫ت‬
‫وہۺاتکسۺےہۺیہیۺولگۺرھپۺہیۺوسحمسۺ ںیۺہکۺاعمیشۺاورۺایساۺقیقحتۺ ۺبتکۺ کان کۺایۺناوؽۺوکۺنشیبتااًۺز کنادہۺدشکلۺاورۺ’’اکرآدم‘‘ وہۺںۺےگ۔ۺ کاۺنرھپۺوہۺایخؽۺ ںیۺےگۺہکۺ‬
‫ت ت‬
‫درگیۺاضمۺنیمۺ اتکںیبۺاؿۺےکۺےئلۺز کنادہۺدیپسچلۺاکۺنباعۺوہںۺیگ۔ۺاحالہکنۺتقیقحۺہیۺےہۺہکۺہیۺاتکبۺوۺاسۺوقۺاقریۺےکۺاہھتۺ ۺےہۺاؿۺامشیبرۺاتکوبںۺےسۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ز کنادہۺ’دیفم‘ ن بایۺوہیگۺنجۺاکۺوہۺابۺیۺاطمہعلۺ ۺاکچۺےہۺاورۺ ُاؿۺےسۺںیہکۺز کنادہۺولعمامتۺشیپۺ ےۺیگ۔ۺویکہکنۺہیۺاتکبوکۺایحایتتۺ)‪ (Biology‬یکۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺرحت ک ۺیکۺیئگۺوہ۔ۺاتکبۺاکۺوموضعۺ’ڑکمی‘ رضو ۺر ۺ‬
‫ےہرگمۺاسۺیکۺالصۺ‬ ‫دراۺاتکبۺںیہنۺو ک ۺ‬
‫ۺایےھننۺےسۺاجونرۺ’ ڑکمیۺ‘ ۺلصفمۺولعمامتۺاامہۺ‬
‫ہیےبۺاقنبۺ رکۺےہوکۺاورۺاسۺاغیپؾۺ ۺوپدیشہۺےہۺوۺہیۺشیپۺ رکۺےہ۔ۺ‬
‫ہکےسجۺ ۺ‬
‫یگیکۺاسۺاتیلصۺےسۺواہتسبۺےہۺ ۺ‬
‫اتیمہۺزدن ۺ‬
‫اتۺوخدۺتہبۺریغۺامہۺےہ۔ۺارگۺآپۺہیۺیسکۺاےسیۺصخشۺ ۺامھتۺدںیۺسجۺ ۺہیۺےلہپۺیھبکۺہنۺدیھکیۺوہۺاورۺااۺ‬ ‫ۺای یبۺیکۺرطحۺ۔۔۔ۺ یب کۺایۺااسیۺآہلۺےہۺو بۺی ِ‬‫انبلکل ک ۺ‬
‫ت‬
‫الیملعۺیکۺ ءۺ ۺ یبۺاور اۺنےلۺےکۺ انبیمہۺقلعتۺےسۺیھبۺناوافقۺوہۺوتۺاےسۺاےنپۺاہھتۺ ۺامھتیئۺیئگۺہیۺزیچۺ) یب( ےبۺینعمۺاورۺولےہۺاک کۺایۺےبۺاکرۺڑکٹاۺولعمؾۺوہیگ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺسےسۺیتمیقۺےشۺن ب ۺ‬
‫ایوہۺ‬ ‫احالہکنۺارگۺدروازےۺےکۺےھچیپۺ یئۺتہبۺیہۺیتمیقۺزیچوک اۺنےلۺ ۺدنبۺ ےکۺریھکۺیئگۺوہۺوتۺاسۺومعقۺ )اس اۺنےلۺیک( یبۺیہۺداینۺیک ب ۺ‬
 ‫یتکسۺےہ۔ۺ‬
‫ےنھکلاکۺدصقمۺرصػۺہیۺںیہنۺہکۺڑکمیۺ ۺاتکبۺاکۺوموضعۺ د کانۺاجےئوکۺہکلبۺاہیںۺاےسۺوطبرۺ’ یب‘ اامعتسؽۺ ۺالناۺےہۺاورۺاسۺ یبۺےسۺےنلھکۺواےلۺ‬
‫ہیۺاتکبۺ ۺ‬
‫تت‬ ‫ت‬
‫دروازےۺےکۺےھچیپۺواعقۺتقیقح)‪ (reality‬وہۺمیظعۺ نیۺاچسیئۺےہۺےسجۺ یئۺیھبۺصخشۺاینپۺزدنیگۺ ۺیسکۺیھبۺوقۺدر کانتفۺ ۺاتکسۺےہ۔ۺویکہکنۺاسۺ‬
‫ت‬
‫ای ۺد کاۺنےہۺہکۺرظنۂیۺاراقتءۺوۺقحۺ ۺالٹھج ۺواولںۺ ۺشیپۺایکۺےہۺوکۺکسقدرۺےبۺاینبدۺےہۺ۔اورۺاسۺےکۺاسھتۺاسھتۺںیمہۺدنچۺ االتۺےکۺ‬‫تقیقحۺ ۺہیۺن ب ۺ‬
‫یگاکۺ‬
‫ۺایکۺایگ؟‘اورۺ’زدن ۺ‬ ‫وا انبتۺیھبۺاامہۺےئکۺںیہ۔اےسیۺوا انبتۺنجۺاکۺینبۺوناناؿۺازؽۺےسۺالتمیشۺےہ۔’ ۺ ؿۺوہں؟‘وکۺ’ےھجمۺاورۺاکانئتۺ ۺےسیکۺ‬
‫عقتقیقحۺںیہ۔ۺ‬
‫ےکےھچیپۺوا ۺ‬
‫ے ۺ‬‫ںےکۺوابۺیہۺدرواز ۺ‬
‫ی اول ۺ‬
‫بلطمایکۺےہ؟‘ اؿۺاینبد ۺ‬
‫ۺ‬ ‫دصقمۺو‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاییہۺ‬‫اؿۺ اولںۺاکۺوابۺہیۺےہۺہکۺینبۺونۺاناؿۺاورۺاکانئتوکۺسجۺےکۺوہۺ)اناؿ( نیکمۺںیہوکآخیۺ)ینعیۺومعمیلۺاورۺرصتخمۺ نی( بخوۺیۺرصػۺاورۺرصػ ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ب ت ت‬
‫ای اۺنےہۺہکۺاہللۺاعتیلٰۺومودۺےہوکۺاورۺاںیہنۺااۺاخقلۺاکۺااارۺ ۺاورۺااۺیکۺدمحۺوۺانثۺےکۺےئلۺہیۺوودۺ‬‫اخقلوکۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺ ۺےئکۺںیہ۔اؿۺاکۺاانپۺوودۺہیۺن ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫اشخبۺایگۺےہ۔وہۺاخقلۺوۺبیعۺاورۺاخویمںۺےسۺنباال ۺےہۺاورۺالدحمودۺوطرۺ ۺاطوتقرۺےہۺوکاہللۺاعتیلٰۺیہۺےہ۔اسیجۺہکۺاآؿۺدیجمۺ ۺاہللاعتیلٰۺا اۺ‬
‫امنےہۺہکۺیسکۺیھبۺ‬
‫ۺ ۺوغرورکفۺ ےۺاورۺاﷲاعتیلٰۺیکۺابعدتۺ ےۺوۺہۺےشۺاکۺامکلۺےہ۔ۺ‬ ‫اناؿۺےکۺوودۺیکۺوادحۺوہجۺہیۺےہۺہکۺاناؿۺاینپۺاورۺاکانئتۺیکۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺذراۺاۺیعسۺوۺ ششۺدراکرۺوہرکۺےہ۔ااۺ ششۺاک ک ۺ‬
‫ۺایہصحۺہۺزیچۺاکۺاشمدہہ ناوکاسۺ ۺوغرورکفۺ ناۺاورۺاسۺ ۺومودۺ‬ ‫ہیۺھجمسۺاورۺمہفۺاحلصۺ‬
‫اغیپؾۺ ۺانھجمسۺےہ۔ویکہکنۺوودۺرےنھکۺوایلۺہۺزیچۺنباومعلؾۺاورۺاکانئتۺیکۺہۺذیۺروحۺےشۺنباوصخلصوکۺاہللۺاعتیلٰۺےکۺوودۺیکۺناینۺےہۺاورۺا ۺ‬
‫سیکۺذاتۺیکۺوگایہۺدیتیۺ‬
‫ےہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺراس ۺال ۺےکۺےئلۺنازؽۺیک۔ۺ‬
‫ۺ‬ ‫ہج اۺنےہۺوۺاسۺ ۺاےنپۺ ۺ دہۺاناونںۺ ۺراہ ِ‬ ‫ۺآییک ب ۺ‬
‫ۺاجیںیمہۺوتم ۺ‬ ‫اہللۺاعتیلٰۺاآؿِ ۺدیجمۺیکۺدنمرہجۺزلی ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاسج ۺوکراتۺاورۺدؿۺےکۺمہیپ کۺایۺدورسےۺےکۺدعبۺآ ۺ وکاؿۺویتشکںۺ ۺوۺاناؿۺ‬ ‫ۺ‬ ‫’’وۺولگۺلقعۺےسۺاکؾۺےتیلۺںیہۺاؿۺےکۺےئلۺآامسونںۺاورۺزنیمۺیک‬
‫ت‬
‫اسنےہۺرھپۺاسۺےکۺذرےعیۺےسۺزنیمۺ ۺزدنیگۺ‬ ‫ےکۺعفنۺیکۺزیچںیۺےئلۺوہےئۺدر کناؤںۺاورۺدنمسروںۺ ۺیتلچۺرھپرکۺںیہۺوکۺنبارشۺےکۺاسۺناینۺ ۺےسجۺاہللۺاو ۺےسۺ ب اۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺالیھپنۺےہوکۺوہاؤںۺیکۺرگدشۺ ۺاورۺاؿۺنبادولںۺ ۺوۺآامسؿۺاورۺزنیمۺےکۺدرایمؿۺ‬
‫ا‬ ‫اتشخبۺےہۺاورۺاےنپۺااۺااظتنؾۺیکۺدبولۺزنیمۺ ۺہۺمسقۺیکۺاجدنارۺولخمؼۺ‬
‫ت‬
‫انعبۺاامؿۺ ۺ ۺرےھکۺےئگۺںیہوکامشیبرۺنااینںۺںیہ‘‘۔) رۃۺارقبلہ‪(۱۶۴:‬‬
‫ت ت‬
‫ب‬
‫ۺآیۺ ۺاآؿِ ۺدیجم ۺنجۺاومرۺاکۺااہظرۺایکۺےہۺوہۺتہبۺےسۺولوگںۺیکۺرظنۺ ۺ انلکلۺاعؾۺاورۺومعمیلۺوااعقتۺوہںۺےگ۔ۺراتۺاورۺ‬ ‫ارگۺاج ہۺایلۺاجےئۺوتدرجۺ انبال ک‬
‫یےکۺاناؿۺاکۺایخؽۺےہۺہکۺاؿۺ‬ ‫دؿۺاکۺےکیۺدعبۺدرگیےۺآناوکۺویتشکںۺاکۺڈوےنبےکۺاجبےئۺریتناوکۺنبارشۺاکۺیٹمۺ ۺزدنیگۺانشخبوکۺوہاؤںۺاورۺنبادولںۺیکۺشبنج۔۔۔ۺدو ِرۺ ب ک ۺ‬
‫ت‬
‫دیۺاؿۺامتؾۺاومرۺ ۺریحتۺاکۺ یئۺرصنعۺومودۺ‬ ‫ۺواضجیکۺاجیتکسۺےہۺاورۺااۺوہجۺےسۺاسۺےکۺ ک‬ ‫ۺ‬ ‫امتؾۺاومرۺیکۺاسسنئۺاورۺاکیمیکینۺادتسالؽۺےکۺذرےعی‬
‫ت‬
‫ںیہن۔نمہۺاسسنئۺضحمۺاظہیۺامدیۺاچسویئںۺ ۺوغرۺ رکۺےہۺاورۺیھبکۺیھبۺ اؽۺ’ویکں‘ اکۺوابۺاامہۺںیہنۺ ۺیکس۔ۺےبۺربخیۺاورۺالیملعۺیکۺہیۺتیفیکۺوکۺوۺداینۺ‬ ‫ا‬
‫ت‬
‫ۺاھچےئۺےبۺدنیۺاعمرشرکۺےقبطۺیکۺدیپاوارۺےہوکۺولوگںۺ ۺاؿۺآ کانتۺ ۺوغرۺ ۺاورۺاؿۺےکۺےھچیپۺواعقۺفلتخمۺونعمںۺ ۺےنھجمسۺےسۺرویتکۺےہ۔یفۺاتقیقحلۺاآؿِ ۺ‬
‫ت‬
‫دیجمۺ ۺارشادۺےہۺہکۺرصػۺ’وغرودت ب ۺ ۺواےل‘ یہۺاؿۺآ کانتۺیکۺونتیعۺاکۺادرا ۺ ۺتکسۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺرھکےہۺ کانۺدورسےۺاافلظۺ ۺاچسیئۺےکۺدروازےۺیکۺیجنکۺےہ۔وچہکنۺ‬ ‫’وغرودت ب ۺ ۺواولں‘ ےکۺےئلۺاینبدیۺوطرۺ ۺاکانئتۺاکۺہۺہصح کۺایۺناینۺیکۺتیثیح اۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺیسکصخشۺ اچسۺراہتسۺداھک ۺ‬ ‫ۺےہ۔نمہۺیھبکۺاھبکر ۺ‬ ‫ا‬ ‫اکانئتۺاابیًۺالدعتادۺوصحںۺ ۺمیسقتۺیکۺاجۺیتکسۺےہۺااۺےئلۺ ویبںۺاورۺدروازوںۺیکۺدعتادۺیھبۺرقتابیًۺالدحمود‬
‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ۔ۺاکانئتۺ ۺےسۺا ۺایکۺایگ کۺایۺہصحۺوکۺاثمؽۺےکۺوطرۺ کۺایۺوپداۺ کانۺاجونروکۺاچسیئۺےکۺالتمیشۺ ۺامتؾۺاکانئتۺ‬ ‫ےکۺےئلۺرصػ ک ۺ‬
‫ۺاییہۺدروازہۺوھکؽۺدانیۺاکیف ا‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺرشامنہکۺرھچمۺ کانۺاسۺےسۺیھبۺریقحۺ ۺیسکۺزیچۺیکۺ‬
‫امنۺےہ‪ ’’ :‬اہںۺاہللۺاسۺےسۺہزگۺںیہن اۺ‬ ‫یالۺاتکسۺےہ۔ااۺوہجۺےسۺاآؿِ ۺدیجمۺ ۺاہللۺاعتیلٰۺا ا‬ ‫ۺھجمسۺےنیلۺےکۺا ک ب ۺ‬
 ‫ۺواےلۺںیہۺوہۺایہنۺولیثمتںۺ ۺدھکیۺ ۺاجؿۺےتیلۺںیہۺہکۺہیۺقحۺےہۺوۺاؿۺےکۺربۺیہۺیکۺرطػۺےسۺآ کناۺ‬ ‫ںیلیثمتۺدے‘‘وکویکہکنۺ’’ وۺولگۺقحۺ انبتۺ ۺوبقؽۺ‬
‫ےہ‘‘۔) رۃۺارقبلہ‪(۲۶:‬‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ییھبۺاخصۺ‬ ‫ۺایریغۺامہۺاجونروصترۺ ےتۺںیہۺ ُااۺرطحۺڑکم ۺ‬ ‫ت ۺی ہۺومودۺےہ۔سجۺرطحۺولگۺرھچمۺ ک ۺ‬ ‫ڑکمیۺاورۺرھچمۺےسیجۺےھننۺاجونروںۺاکۺاآینۺآ کان ۺ‬
‫ت‬
‫ۺتکسںیہۺنجۺےکۺنبارےۺ ۺہیۺآ کانتۺںیمہۺاتبرکۺںیہ۔اؿۺوھچےٹۺاجونروںۺ ۺےسۺہۺ‬ ‫اتیمہۺیکۺاحلمۺںیہنۺ ۺوکرگمۺ’ وغرورکفۺ ۺواےل‘اؿۺزجعماتۺ ۺدھکی ۺ‬
‫کمل ت‬
‫ییکۺایسیۺ‬
‫کت ۺاظہۺ ۺےکۺےئلۺدروازہۺوھکےتلۺںیہ۔اورۺہیۺاتکبۺیھب ۺوکوۺڑکم ۺ‬ ‫ۺولخمؼ اۺیکۺاجتیعمۺوۺا ی ۺ‬
‫ای ۺ’ یب‘ ےکۺوطرۺ ۺداھکیۺاجۺاتکسۺےہۺاورۺہی ِ ۺ‬ ‫ک ۺ‬
‫ااقب ِنیقیۺوصخایصتۺایبؿۺ رکۺےہۺوۺتہبۺمکۺولگۺاجےتنۺںیہوکۺاورۺوۺدوراؿِ ۺایبؿۺ’ےسیک‘ اورۺ’ویکں‘ ےسیجۺ االتۺیھبۺااھٹرکۺےہوکۺااۺ انبتۺ ۺ‬ ‫ریحاؿۺنکۺاورۺن ب ۺ‬
‫ت‬
‫وحلمظۺرےتھکۺوہےئۺیھکلۺیئگۺےہ۔ۺرصػۺیہیۺوہجۺےہۺہکۺہیۺاتکبۺاؿۺامشیبرۺاتکوبںۺےسۺز کنادہۺامہۺےہۺنجاکۺآپۺابۺیۺاطمہعلۺ ۺےکچۺںیہۺویکہکنۺ’وغرورکفۺ ۺ‬
‫ۺشالمۺوہۺاجناۺیسکۺیھبۺےشۺےسۺز کنادہۺرضوریۺےہ۔ۺ‬ ‫واولں‘‬
‫ۺسھچکۺاےنپۺناسۺےسۺ۔اسۺ ۺ ب یۺنااینںۺںیہۺاؿۺولوگںۺےکۺےئل‬
‫’’اسۺ ۺزنیمۺاورۺآامسونںۺیکۺاسریۺیہۺزیچوںۺ ۺاہمترےۺےئلۺرخسمۺ ۺد کانوک ب ۺ‬
‫ۺواےلۺںیہ۔‘‘) رۃۺااجلہیث‪(۱۳:‬‬ ‫ووغرورکف‬

‫دابیہچۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺاسحبۺ‬ ‫ےتںیہۺنجۺ ۺاینپۺراہشئۺاگہۺ‬
‫یکیئکۺ ۺاوناعۺ)‪(species‬ںیہ۔ہیۺوھچےٹۺاجونرۺیھبکۺںیمہۺریمعتارکۺارئنیجنۺیکۺامدننۺرظنۺآ ۺ‬
‫داینۺ ۺڑکمویںۺ ۺ‬
‫ےتںیہۺوۺ‬ ‫ۺایاِریٹنۺ ۺڈ ک ارنئۺیکۺرطحۺدیچیپہۺوصنمہبدنبیۺ ےتۺوہےئۺولعمؾۺوہےتۺںیہ۔ۺیھبکۺ ۺ‬
‫ہیایمیکۺداؿۺوسحمسۺوہ ۺ‬ ‫اتکبۺ ۺیکۺاقتیلبۺوہۺوتۺیھبک ک ۺ‬
‫ک ت‬
‫ۺاہنیۺایعراہنۺدتریبںیۺےتلچۺوہےئۺاکشریۺےتگلۺںیہ۔ۺ‬ ‫دحدرہجۺوبضمطۺاورۺکچلۺدارۺداھےگۺوکاجؿۺویلاۺزہۺاورۺیلیلحتۺزیتابۺ ےتۺوہںۺوتۺیھبک‬
‫ت‬
‫ڑکمیۺیکۺاؿۺامشیبرۺایلعٰۺوصخایصتۺےکۺنباوودۺ یئۺیھبۺاینپۺروزرمہۺزدنیگۺ ۺہیۺ ےنچۺیکۺزتمحۺوگاراۺںیہنۺ اۺنہکۺڑکم کانںۺسکۺدقرۺریغۺومعمیلۺولخمؼۺںیہ۔ۺ‬
‫الکلطلغۺادنا ِۺزرکفۺ‬
‫ڑکمویںۺےسۺقلعتمۺاسۺطلغۺادنازےۺیکۺروۺےسۺہنۺڑکمویںۺاورۺہنۺیہۺدورسےۺاجونروںۺےکۺوودۺ ۺ یئۺریحتۺازیگنۺرصنعۺومودۺےہ۔رگمۺہیۺنب ۺ‬
‫تیکۺرطحوکۺوںۺوںۺمہۺڑکمویںۺےکۺنبارےۺ ۺ)یھب( م کیۺولعمامتۺاحلصۺ ےتۺاجےتۺںیہۺوکالثمًۺاؿۺےکۺاکشروکۺدافعۺاورۺلسنۺزیخیۺ‬
‫ےہۺویکہکنوکۺدرگیۺولخماق ۺ‬
‫)‪ (Reproduction‬ےکۺرطوقیںۺاکۺاج ہۺےتیلۺںیہوکۺوتۺیئکۺریحاؿۺنکۺافصتۺہارےۺرو ب وۺآرکۺںیہ۔ۺ‬
‫رکںیہۺنجۺےکۺےئلۺلقعۺ ۺومہفۺدراکرۺوہرکۺےہ۔اؿۺامتؾۺوطرۺرطوقیںۺ ۺوکۺوۺاجدناروںۺ‬‫ےنہےکۺےئلۺاےسیۺوطررطےقیاانپ ۺ‬ ‫اکانئتۺ ۺامتؾۺذیۺروحۺاایشءۺزدنہۺر ۺ‬
‫ت‬
‫ےہ۔ۺوہۺامتؾۺ‬
‫ب ۺ‬‫چ‘‘ الزامًۺولطم ۺ‬ ‫ۺسےکۺےیلۺ’’ ک‬
‫ۺایزیچۺرتشم ۺےہ‪ :‬اؿ ب ۺ‬ ‫ۺادعتسادۺوکۺاہمرتۺاوۺرۺایلعٰۺدرےجۺیکۺوصنمۺہبۺدنبیۺیکۺاتیلہۺیکۺاینبدۺںیہۺوک ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺملعوکۺاہمرتۺاورۺرجتےبۺےکۺذرےعیۺوبعرۺاحلصۺ اۺنےہۺوکۺاجونروںۺ ۺدیپایشئۺوطرۺ ۺناےئۺاجےتۺںیہ۔اسۺاتکبۺاکۺآخیۺہصحۺ‬ ‫رنہۺنجۺ ۺاۺناؿۺرصػ ِ‬
‫ۺوصحؽ ۺ‬
 ‫ت‬
‫ولیصفتۺےسۺایبؿۺیکۺاجںیئۺیگ( ےسیکۺروامنۺوہںیئۺاورۺاجدناروںۺ ۺاںیھنۺسکۺ‬
‫اؿۺ االتۺ ۺلمتشمۺےہۺوۺایھبۺیۺوابۺبلطۺںیہ۔ۺالثمًۺوکۺہیۺ ںیتیحۺ) ۺ‬
‫ک ت‬
‫ۺاہنیۺدنملقعاہنۺاینبدیۺاخ ںۺ کاۺنویلبۺ سٹنۺ)‪ (blue prints‬ےکۺاطمقبۺلمعۺ ےتۺںیہۺوکےپنۺےلتۺادنازےسۺاکش ۺر ےتۺںیہوکۺ‬
‫رطحۺاھکیس۔ۺہیۺاجدنارۺو‬
‫ِ‬
‫ۺوصرتۺاحؽۺ ۺ ؿۺاۺزیچۺ ینۺےہ؛ۺاؿۺاسدسنئاونں ۺریحاؿۺ ۺدےتیۺ‬ ‫رضورتۺےکۺتحتۺایمیکیئۺارئنیجنۺیکۺامدننۺلمعۺ ےتۺںیہۺاورۺہیۺاجےتنۺںیہۺہکۺوصخمص‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺیہکۺاراقتءۺ سۺاسدسنئاؿۺیھبۺہیۺارتعاػۺ ۺ ۺوبجمرۺںیہۺہکۺ ال ۺ نیۺاجدنارۺیھبۺایسیۺافصتۺےکۺاحلمۺ‬
‫ںیہۺوہنجںۺ ۺاؿۺاکۺاطمہعلۺایکۺےہ۔اہیں ۺ‬
‫ت‬
‫ںیہۺنجۺےکۺےئلۺ’ذاہی‘ )‪ (Intelligence‬الزامًۺدراکرۺےہ۔اسدسنئاؿۺررچڈۺڈازنکۺ)‪(Dawkins Richard‬اراقتءۺدنسپۺوہ ۺےکۺنباوودۺ‬
‫ت‬
‫ںےکۺوطرۺرطےقیۺاینپۺاتکبۺ'‪ 'Improbable Climbing Mount‬میکںیکوںۺایبؿۺ انۺےہ‪:‬‬ ‫ڑکموی ۺ‬
‫ےنھکیاکۺومعقۺےلمۺاگ۔)نجۺ ۺںیمہ( وہۺریحاؿۺنکوکۺنکیلۺالوعشریوکۺاہمرتۺیھبۺ)رظنۺآےئۺیگ( سجۺےسۺو ۺہ ےئۺ‬
‫’’ںیمہۺاےنپۺراےتسۺ ۺڑکمیۺےکۺاجےلۺد ۺ‬
‫ۺدںیھکیےگۺہکۺاجےل( سکۺرطحۺاک ۺؾ ےتۺںیہ۔‘‪۱‬‬ ‫ۺ‬ ‫ہییھب‬
‫ےتںیہۺاورۺ) ۺ‬‫اج ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫درالصۺویںۺہہکۺ ۺڈازنکۺاےسیۺ االتۺےک ب‬
‫ۺواضجنکممۺںیہنوکۺےسیجۺہکۺ’اجدناروںۺ ۺنباوعش ۺر‬
‫ۺ‬ ‫ۺوہنےہۺنجۺیکۺیسکۺیھبۺوصرتۺرظنۂیۺاراقتءۺےس‬
‫ۺاقمبۺآڑھکا اۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺذاہیےسیکۺاحلصۺوہرکۺےہۺاورۺوہۺےسیکۺےتھکیسۺںیہۺہکۺاسۺ‬
‫ۺ‬ ‫ۺےسیجہکۺ’اجدناروںۺ ۺہی‬
‫ہی االت ۺ‬ ‫اوۺرۺذاہیۺآزیمۺروہیۺےسیکۺاظہۺوہاۺاورۺاسۺاکۺعبنمۺایکۺاھت؟‘ وایعقۺ ۺ‬
‫ت‬
‫ذاہی ۺبکۺاورۺاہکںۺاامعتسؽۺ ناۺےہ‘ اےسیۺںیہۺنجۺےکۺےلھکۺاورۺیمتحۺوا انبتۺشیپۺ ۺےسۺرظنۂیۺاراقتءۺےکۺاحیمۺرسکیۺاقرصۺاورۺذعمورۺںیہ۔ۺ‬ ‫ۺ‬
‫ت ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫اسۺاقمؾۺ ۺ ُاؿۺداللئۺاکۺوغبرۺاشمدہہۺ ناۺومزوںۺوہاگۺوۺاِراقتءۺ سوکۺاجدناروںۺےکۺوعشریۺاورۺذاہیۺآزیمۺرط ِزلمعۺےکۺقلعتمۺ اؽۺاکۺوابۺدےتی ۺ‬
‫ۺوق‬
‫شیپۺ ےتۺںیہ۔ۺآےیئۺہیۺاکؾۺمہ کۺایۺایسیۺاالطصحۺاکۺ’الص‘ بلطمۺواحضۺ ۺےکۺرشوعۺ ےتۺ ۺ‬
‫ںیہوۺرظنۂیۺاراقت ۺءےکۺاحیمۺاےنپۺدوعوںۺ ۺاامعتسؽۺ ےتۺ‬
‫ںیہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫’’اجدناروںۺ ۺ انبدصقمۺوطررطےقیۺسکۺرطحۺناےئۺ؟‘‘ اِسۺ اؽۺاکۺوابۺڈوھی ۺواےلۺاراقتءۺ س ک ۺ‬
‫ۺایظفلۺ’تلبج‘ )‪ (Instinct‬اکۺاامعتسؽۺ ۺ‬
‫ہیتقیقحۺ’تلبج‘ ےکۺوصترۺ ۺاکلمکمۺادنازہۺاگل ۺ‬
‫شش ےتۺںیہ۔رگمۺوہۺاسۺ ۺیسکۺیھبۺرطحۺاکایمبۺںیہنۺوہےئۺاورۺ ۺ‬
‫ۺ‬ ‫ےلم ۺروینشۺڈاےنلۺیکۺ‬
‫ےکۺاسۺاعم ۺ‬
‫ےکۺدعبۺواحضۺوط ۺر ۺاسےنمۺآاجرکۺےہ۔ۺاراقتءۺ وتسںۺےکۺاطمقبۺاجدنارۺ’تلبج‘ یکۺ ءۺ ۺ ُاتفلۺوتبحموکۺوصنمہبۺدنبیوکۺدتاریبۺ کانۺاےسیۺوطررطےقیۺاانپےتۺںیہۺنجۺ‬
‫ت‬
‫ۺاکیفںیہنۺ۔ۺاسۺدوعےۺ‬
‫ےکۺےئلۺاخصۺ ںیتیحۺدراکرۺوہںوکۺنجۺےکۺےئلۺوعشرۺاورۺذاہیۺرضوریۺوہں۔ۺنکیلۺاظہۺےہۺہکۺاراقتءۺ وتسںۺاکۺضحمۺہیۺہہکۺدانیۺیہ ۺ‬
‫ےکۺاسھتۺاسھتۺاںیھنۺاسۺ اؽۺاکۺوابۺیھبۺدانیۺوہاگۺہکۺہیۺرط ِزلمعۺےلہپۺلہپۺےسیکۺروامنۺوہاۺاورۺرھپۺےسیکۺلسنۺدرلسنۺلقتنمۺوہاۺوکۺاۺورۺ ۺ‬
‫تلبجےکۺوصترۺےکۺتحتۺ‬
‫ت‬
‫ۺوہیئ۔نمہۺاراقتءۺدنسپوںۺےکۺناسۺاؿۺ االتۺاکۺاعطقًۺ یئۺوابۺومودۺںیہن۔ۺاراقتءۺدنسپۺامہِۺاینیجتۺوگرڈؿۺ‬ ‫ا‬ ‫سکۺرطحۺاجدنارۺاایشءۺ ۺلقعۺوۺآیہگۺاحلص‬
‫ت‬
‫تےکۺنبارےۺ ۺہیۺااہظرۺ ےتۺںیہ‪:‬‬ ‫رارٹےۺرلیٹۺ)‪ (Gordon Rattray Taylor‬جبتبل ّ ۺ‬
‫جمہۺوخدےسۺہیۺ اؽۺ ےتۺںیہۺہکۺوطررطوقیںۺاکۺیلبجۺومنہنۺےلہپۺلہپۺےسیکۺوہظرۺ ۺآ کانۺاورۺ)سکۺرطح( ومرویثۺوط ۺر ۺمکحتسمۺوہایگۺوتۺںیمہۺ یئۺوابۺ‬ ‫’’ ب ب ۺ‬
‫ت‬
‫ںیہنۺد کانۺاجنا۔‘‘ ‪۲‬‬
‫ت‬
‫گنم ۺےہ۔نکیلۺاسۺوصرتۺ ۺیھبۺاؿۺ ۺہیۺ‬ ‫رک ورگا ۺ‬
‫سےتہکۺںیہۺہکۺامتؾۺاجدناروںۺےکۺوطرۺرطوقیںۺیکۺاینبدۺ’تلبج‘ ۺںیہنۺہکلبۺاؿۺیکۺاینیج ۺ‬
‫ۺ‬ ‫درگیۺاراقتءۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫واضج ینۺوہیگۺہکۺہیۺ ورگاؾۺسکۺ ۺایترۺ ۺےکۺاجدنارۺاایشءۺ ۺبصنۺایک؟ اۺنمہۺاراقتءۺ سۺااسیۺ ۺےسۺاقرصۺںیہ۔ۺاسۺرظنرظنۺاکۺ انبینۺوہ ۺےکۺ‬ ‫ۺ‬
‫ت‬
‫نباوودۺڈاروؿۺاراقتءۺ وتسںۺ ۺدرشیپۺانھجلۺاکۺاِؿۺاافلظۺ ۺارتعاػۺ انۺےہ‪:‬‬
‫’’ کایۺایسیۺریحتۺازیگنۺتلبجۺےسیجۺہکۺےتھچۺوایلۺیھکمۺاکۺاےنپۺاخ )‪ ( cells‬ناۺوکےبۺامشرۺاقرنیئۺ ۺاغابلً کۺایۺایسیۺلکشمۺولعمؾۺوہیئۺوہۺیگۺوۺریمےۺوپرےۺ‬
‫رظنرظنۺ ۺالۺدےنیۺےکۺےئلۺاکیفۺےہ۔‘‘‪۳‬‬
 ‫ت ت‬
‫ۺرویںۺ ۺروینشۺڈاےنلۺےکۺےئلۺنااکیفۺےہ۔ۺانیقی کًایۺایسیۺاطقۺ‬‫ذم رہۺایبؿۺےسۺاصػۺاظہۺےہۺہکۺ’’ تلبج‘ ‘اکۺوصترۺاجدنارۺاایشءۺےکۺوعشریۺوطرۺرطےقیۺ کان ّ ک‬
‫ت‬ ‫ت ت‬
‫ۺاطقہنۺوتۺ’امد ِرۺرطفت‘ * ۺاکہجیتنۺےہۺ)اسیجۺہکۺومعامًۺاےسۺاہک ا‬
‫ۺاجنۺےہ(اورۺہنۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ومودۺےہۺوۺاجدناروںۺ ۺ’’ ورگاؾ‘‘ ۺےکۺاؿۺ ۺلمعۺ ناۺاھکسرکۺےہ۔ۺنکیلۺہی‬
‫ۺےکۺےئلۺاجؿۺیکۺنبازیۺیھبۺاگلۺداتیۺےہوکۺ کانۺاےنپۺرگوہۺےکۺرنکۺیکۺاجؿۺاچب ۺیکۺرغضۺےسۺفلتخمۺ‬ ‫یہۺیسکۺاجدنارۺےکۺ)اےنپ( سبۺ ۺےہۺوۺاےنپۺیچبّۺاکۺدافعۺ‬
‫ت‬
‫دتاریبۺےکۺذرےعیۺدنمشۺ ۺدوھاکۺدےنیۺیکۺ ششۺ انۺےہ۔ۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺ رکۺےہوکۺاہللۺاعتیلٰۺیکۺتیکلمۺےہ۔رصػۺاہللۺ‬ ‫ۺاطقوۺاجدناروںۺ ۺاؿۺامتؾۺوصخایصتۺےسۺونازرکۺےہۺوکۺوۺاؿۺ ۺذنیہۺرط ِزلمعۺاورۺ انبدصقمۺرحاک ۺ‬
‫ت‬ ‫ۺ‬ ‫وہ‬
‫تنگاثمۺںیلۺیتلمۺںیہ۔ۺاجدنارۺوۺیھبۺلمعۺرسۺااجنؾۺدےتیۺںیہۺوہۺاہللۺاعتیلٰۺ‬
‫سجیکۺاؿۺ ۺ‬ ‫اعتیلٰۺیہۺاسۺدانایئۺاکۺامکلۺےہۺوۺمہۺاجدنارۺاایشءۺ ۺدےتھکیۺںیہۺاورۺرطفتۺ ۺ ۺ‬
‫ت‬
‫یہۺاؿۺےکۺدؽۺ ۺویحۺ انۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺواضج ناۺنانکممۺےہ۔ۺااسیۺ یئۺ‬ ‫ۺ‬ ‫رظنیکۺ’’اافتؼ‘‘ )‪(Coincidence‬وکۺیسکۺدورسےۺاکیمیکینۺلمعۺ کاۺنیسکۺاورۺدپسچلۺرظنرظنۺےس‬ ‫یسکۺیھبۺاجدنارۺےکۺرو ۺ‬
‫ت‬
‫اتۺالہ ٰیۺ ۺےس کۺای ک ۺ‬
‫ۺآی ۺارشادۺےہ‪:‬‬ ‫یےسۺز کنادہۺھچکۺہنۺوہاگ۔ۺآ کن ِ‬ ‫یھبۺرظنہی کایۺا ک ب ۺ‬
‫ےیبنۺﷺ( اؿۺےسۺوہکۺیھبکۺمتۺ ۺداھکیۺیھبۺےہۺاےنپۺرشوکیںۺ ۺںیھنجۺمتۺ اۺ ۺوھچڑۺ ۺاکپراۺ ےتۺوہۺ؟ۺےھجمۺاتبؤۺاوھنںۺ ۺزنیمۺ ۺایکۺدیپاایکۺےہ؟ۺ‬
‫’’) ا ۺ‬
‫ت‬
‫ۺتکسوتۺاؿۺےسۺوپوھچ( ایکۺمہۺ ۺاںیھنۺ یئۺرحت ک ۺھکلۺ ۺدیۺےہۺسجۺیکۺ ءۺ ۺہیۺ)اےنپۺاسۺرش ۺےکۺ‬‫کانۺآامسونںۺ ۺاؿۺیکۺایکۺرشتکۺےہ۔) ارگۺہیۺںیہنۺاتب ۺ‬
‫ےئلۺ( یئۺاصػۺدنسۺرےتھکۺوہں؟ۺںیہنۺہکلبۺہیۺاظمل کۺایۺدورسےۺ ۺضحمۺا ک ب ۺ‬
‫یےکۺاھجےسن ک ۺ‬
‫ۺدیاجۺرےہۺںیہ‘‘۔) رۃۺاافلرطۺ‪(۴۰ :‬‬
‫ت‬
‫باکۺوموضعۺےہۺوکۺینعیۺڑکمیۺوکۺ ُاسۺےکۺوطررطوقیںۺےکۺومن ۺاورۺےبۺبیعۺاکیمیکینۺلمعۺوکۺاےسیۺںیہۺوۺرظنۂیۺاراقتءۺ ۺوھجناۺن بایۺ ۺےتۺںیہ۔ۺ‬‫وہۺاجونرۺوۺاسۺاتک ۺ‬
‫ت‬
‫ہکلبۺہیۺانہکۺز کنادہۺدرسۺوہاگۺہکۺاسۺ’رظنرظنۺ ۺابتۺہۺوۺ ب انبدۺ ۺدےتیۺںیہ‘۔ۺاتکبۺےکۺاےلگۺاحفصتۺاہللۺاعتیلٰۺیکۺتقلخۺےکۺاَؿۺتنگۺزجعماتۺ ۺےسۺا کیۺزجعمےۺ‬
‫ت‬
‫یسبیکۺ‬ ‫ۺای انبرۺرھپۺہیۺن ب ۺ‬
‫ای ںیۺےگۺہکۺرظنۂیۺاراقتءۺوۺلمکمۺوطرۺ ۺ ’’اافتاقت‘‘ ہپۺرصحنمۺےہوکۺکیحضتۺاو ۺرےبۺ ۺ‬ ‫’ڑکمی‘ ۺشیپۺ ںیۺےگۺاورۺاسۺےکۺاسھتۺاسھت ک ۺ‬
‫رہگاویئںۺ ۺاجۺرگاۺےہ۔ۺ‬

‫ڑکمیۺےکۺاکشریۺرطےقیۺ‬

‫دنمکۺ کانۺدنھپاۺےنکنیھپۺوایلۺڑکمیۺ)‪(spider The Lasso-throwing‬‬

‫ۺسےسۺز کنادہۺدپسچلۺےہ۔اسۺڑیکےۺ ۺاینپۺلصفمۺررسیچۺےکۺ‬
‫ںیکۺامشیبرۺاوناعۺ ۺےسۺوبالسۺ‪((Bolas‬ڑکمیۺاینپۺاکشریۺدتاریبۺیکۺ ءۺ ب ۺ‬
‫ڑکموی ۺ‬
‫ب ت‬
‫اییکۺےہۺہکۺوبالسۺڑکمیۺاےنپۺاکشرۺ ۺڑکپ ۺےکۺےئلۺدنھپےۺ)‪(noose‬اکۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔ۺ‬‫دعب‪,‬ڑکمویںۺےکۺامہۺ‪ Dr.Gertsch‬ۺہیۺ انبتۺن ۺ‬
‫وبالسۺڑکم کانںۺدوۺرمولحںۺ ۺاانپۺاکشرۺڑکپرکۺںیہ۔ےلہپۺرمےلحۺ ۺڑکمیۺےپچپچۺرسےۺواال کۺایۺداھاگۺنبۺ ۺاکشرۺیکۺاھگتۺ ۺھٹیبۺاجرکۺےہ۔دعبۺ ۺوہۺااۺ‬
 ‫ۺےکۺےئلۺڑکمیۺ‬ ‫ےپچپچۺداھےگۺ ۺدنھپےۺ'‪ ) 'lasso‬ارمہکیۺ ۺومویشیںۺ ۺڑکپ ۺاکۺدنھپا( ےکۺوط ۺر ۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔ۺاکشرۺ ۺاینپ ب‬
‫ۺاجیۺوتمہجۺ‬
‫ت‬
‫ۺےکۺےئلۺ‬ ‫الہکنےہۺےسجۺامدہۺےگنتپۺیتفجۺےکۺےئلۺرنۺوگنتپںۺیکۺوتہجۺاحلصۺ‬ ‫ک ۺ‬
‫ایتہبۺاخصۺایمیکۺاخرجۺ رکۺےہ۔ہیۺ’ ریفوومؿۺ‘ )‪ (pheromone‬اۺ‬
‫ۺاجیۺ ب اتھۺےہ۔ۺڑکمویںۺیک ِ‬
‫وقتۺانیبیئۺتہبۺزمکورۺوہرکۺےہۺنکیلۺوہۺاڑےتۺوہےئۺ‬ ‫ؽ ےتۺںیہ۔رنۺاگنتپۺ)‪(moth‬یلعجۺآوازۺےسۺدوھاکۺاھکۺ ۺوبۺےکۺعبنمۺیک ب‬
‫اامعتس ۺ‬
‫ۺاجیۺ ب ےتھۺوہےئۺوسحمسۺ ۺیتکسۺےہ۔دپسچلۺ انبتۺہیۺےہۺہکہیۺڑکمیۺرقتابیًۺ‬
‫ےگنتپۺےسۺدیپاۺوہ ۺواےلۺاراعتشۺ ۺوسحمسۺ ۺیتیلۺںیہ۔ویںۺڑکمیۺاکشرۺ ۺاینپ ب‬
‫ادنیھۺوہرکۺےہۺرگمۺاسۺےکۺنباوودۺوہۺاُڑےتۺوہےئۺزدنہۺاجونرۺ ۺاسۺداھےگۺےسۺنباآاسینۺڑکپۺیتیلۺےہۺےسجۺوہۺوہاۺ ۺکٹلۺ ۺیتنبۺےہ۔ۺ‬
‫اتکبۺ"‪ "Strange Things Animals Do‬ۺڑکمیۺےکۺاسۺاکشریۺرطقیِۺاکرۺ ۺر کنااہتسےئۺدحتمہۺارمہکیۺےکۺدنھپاۺےتکنیھپۺوہےئۺاگویںۺےکۺ‬
‫روھکاےلۺ’اکؤۺوباےئ‘ )‪ (cowboy‬ےسۺہیبشتۺدیۺیئگۺےہ۔ۺ‬
‫’’ڑکمی کۺایۺریمشیۺداھاگۺیتنبۺےہۺاورۺرھپۺاسۺےک کۺایۺرسےۺ ۺوگدنۺےکۺاھبریۺڑکٹےۺیکۺوصرتۺ کۺایۺوزؿۺرھکۺدیتیۺےہ۔اسۺرطحۺہیۺایھتہرۺںیمہۺاکؤۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺزگرنےہۺوتۺ‬
‫ۺجۺاگنتپۺناسۺےس اۺ‬ ‫ۺدالنۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺڑکمیۺداھےگۺ ۺاینپۺاسےنمۺوایلۺدوۺناوگنںۺ ۺوکوۺابۺنبازوؤںۺاکۺاکؾۺدںیۺیگوکۺڑکپۺیتیلۺےہ۔ ب ب‬
‫وباےئۺیکۺ کاند ا‬
‫ت‬
‫ۺاجنےہۺاورۺڑکمیۺےگنتپۺ ۺاینپۺرطػۺچنیھکۺ ۺاےسۺٹیپلۺدیتیۺ‬
‫ڑکمیۺدنھپاۺیتکنیھپۺےہ۔اپچپچۺوزینۺرساۺاُڑےتۺوہےئۺڑیکےۺےکۺمسجۺےسۺرکٹاۺ ۺاسۺےسۺکپچ اۺ‬
‫ےہ۔‘‘‪۴‬‬
‫ت‬ ‫تت‬
‫اجیےلۺاجۺ ۺڑکمیۺہلمحۺ ۺ‬ ‫ۺاجی ب اتھۺےہ۔ۺاینپۺناںیگنۺےھچیپۺیکۺ ب ۺ‬ ‫ۺوہناےہ ب ب‬
‫ۺجۺاکشرۺوبۺےسۺدوھاکۺاھکۺ ۺڑکمیۺیک ب ۺ‬ ‫اکشرۺ ۺاکۺدورساۺرمہلحۺا قۺرشوع ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔ابۺداھےگۺےسۺاکشرۺ‬ ‫یکۺوپزنشیۺ ۺآاجرکۺےہۺاورۺمشچۺزدؿۺ ۺدنھپاۺےگنتپۺیکۺرطػۺیتکنیھپۺےہ۔ۺداھےگۺےکۺرسےۺ ےگلۺےپچپچۺوگےلۺےسۺاگنتپۺکپچ ا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہاجنۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺوہۺےگنتپۺ کۺایاخصۺداھےگۺےسۺٹیپلۺدیتیۺےہۺوۺذغاۺ ۺوطلیۺدمّت ۺ‬
‫ۺی‬ ‫ۺاینپۺرطػۺچنیھکۺ ۺڑکمیۺاےسۺاکاکۺےہۺسجۺےسۺوہۺ ج ا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺرھکۺےہ۔اسۺرطحۺڑکمیۺاےنپۺاکشرۺ ۺدعبۺ ۺاھک ۺےکۺےئلۺوفحمظ)‪ (preserve‬ۺیتیلۺےہ۔ۺ‬ ‫نازہ ا‬
‫ت‬
‫درجۺ انبالۺاتکبۺ ۺفنصمۺڑکمیۺیکۺوصنمہبۺدنبیۺےکۺتحتۺیکۺیئگۺرحاکتۺاکۺاؿۺاافلظۺ ۺزجتہیۺ انۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫’’اسدسنئاؿۺڑکمیۺ کۺایۺرتمکۺاجون ۺرےتھجمسۺںیہ۔ۺنکیلۺ‪Dr.Gertsch‬نئمطمۺںیہنۺہکۺہی کۺایۺدرسۺاالطصحۺےہ۔ویکہکنۺسجۺزیچۺ کۺایۺدساھیئۺوہیئۺناینۺ‬
‫ت‬
‫ۺای ب اۺنبۺامسنۺیھبۺںیہنۺ ۺاتکسوکۺوۺاکؾ کۺایۺاکؤۺوباےئۺ ۺیھبۺلکشمۺولعمؾ ا‬
‫ۺوہنۺےہوکہیۺریقحۺالہکےئۺاج ۺواالۺ‬ ‫یک ب ۺ‬
‫ۺلبوک کۺایۺاتکوکۺ کاۺنریشۺںیہنۺ ۺاتکسوکۺےسج ک ۺ‬
‫ّ‬
‫اجونر)نباآاسین( ۺاتیلۺےہ۔‘‘‪۵‬‬
‫ہبوۺاہمرتۺ‬ ‫ۺاکۺرطہقی کۺایۺاخصۺاہمرتۺاک ب ۺ‬
‫ۺاطلےہۺاورۺلسلسمۺقشمۺےکۺذرےعیۺاسۺرطےقیۺ ۺرجت ۺ‬ ‫انچہچۺہیۺ انبتۺاصػۺاظہۺےہۺہکۺوبالسۺڑکمیۺاکۺاکشرۺ‬
‫احلصۺیکۺاجۺیتکسۺےہ۔ارگۺمہۺاسۺلمعۺاکۺدرہجۺہبۺدرہجۺاج ہۺںیلۺوتۺڑکمیۺیکۺرحاکتۺیکۺدیچیپہۺونتیعۺم کیواحضۺوہۺاجرکۺےہ۔ۺآےیئۺاسۺ اؽۺےکۺوابۺ ۺرظنۺ‬
‫ت‬ ‫ت ت‬
‫ۺوہنۺےہ؟‘‬
‫ےتلںیہۺہک’اکشرۺ ےتۺوقۺوبالسۺڑکمیۺ ۺایکۺھچکۺ نا ا‬ ‫ڈا ۺ‬
‫* ڑکمیۺداھےگۺےکۺرسےۺ کۺایۺاپچپچۺوگالۺایترۺ رکۺےہ۔ۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺاخرجۺ‬ ‫*وہۺاےنپۺمسجۺ کۺایۺایسیۺوبۺایتۺر ۺےکۺنباہاخرجۺ رکۺےہۺوۺدورسیۺونع)‪ (species‬ےکۺوکمڑوںۺیکۺامدہۺرنۺ ۺاینپ ب‬
‫ۺاجیۺوتمہجۺ‬
‫رکۺےہ۔ۺ‬
‫ػیتکنیھپۺےہ۔ۺ‬
‫سےکۺدعبۺمشچۺزدؿۺ ۺدنھپےۺ ۺاکش ۺریکۺرط ۺ‬
‫*ا ۺ‬
‫*وہۺدنھپےۺےسۺاکشرۺاکۺناہنۺنبادنھۺ ۺاسۺ ۺرضبۺاگلرکۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫* آخۺ ۺاکشرۺ ۺنازہۺرےنھکۺیکۺرغضۺےسۺڑکمی کۺایۺاخصۺمسقۺاکۺداھاگۺیتنبۺےہۺسجۺ ۺوہۺاکشرۺ ۺٹیپلۺدیتیۺےہ۔ۺ‬
 ‫ت ت‬
‫وتۺوبالسۺڑکمیۺسکۺرطحۺاےنتۺنباامکؽۺوصنمےبۺےکۺدا ےۺ ۺرہۺ ۺاکؾۺ رکۺےہ؟وصنمہبۺدنبیۺ ناۺاؿۺاجدناروںۺاکۺاخاصۺےہۺوۺ ےنچ ۺ‬
‫ۺےنھجمسیکۺاطقۺرےتھکۺ‬
‫ت‬
‫چںیہنۺوہرک۔نکیلۺرھپۺایسیۺوصرتۺ‬ ‫ۺسنباوتںۺاکۺادرا ۺ ۺاورۺاںیھنۺیلمعۺاجہمۺانہپ ۺیکۺ ک ۺ‬
‫ںیہۺےسیجۺہکۺاناؿ۔ۺالعوہۺازںیۺڑکمیۺےکۺدامغۺ ۺاؿ ب ۺ‬
‫ت‬
‫ۺڑکمیۺ ۺریحتۺازیگنۺافصتۺواالۺرطۂقیۺاکشرۺےسیکۺاحلصۺوہا؟ہیۺوہۺ اؽۺےہۺسجۺاکۺاسدسنئاؿۺآجۺیۺوابۺالتشۺ ۺ ۺےکۺےئلۺ شاںۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫اراقتءۺ وتسںۺےکۺاطمقبۺڑکمیۺاینپۺامتؾۺ ۺوصخایصتۺےکۺےئلۺ’اافتاقت‘ یکۺونممؿۺےہ۔ۺڑکمیۺ ۺضحمۺاافتؼۺےسۺدنھپاۺ ۺاکۺارادہۺ ۺایلوکۺایمیکیئۺدیپاوا ۺریکۺ‬
‫وکہیۺ انبتۺیھبۺاافتؼۺےسۺیہۺاسۺےکۺملعۺ ۺیھتۺہکۺاےسۺومھتۺ ۺاینپۺرطػۺانچنیھکۺےہۺاورۺاسۺ ۺنا ۺ ۺدنھپےۺےسۺرضبۺاگل ۺیکۺاہمرتۺیھبۺاافتؼۺےسۺ‬
‫ۺےکےئلۺڑکمیۺ ۺدراکرۺوہرکۺںیہوکۺلمکمۺوط ۺر ۺ’اافتؼ‘ ےکۺنباعۺوۺودۺ ۺآںیئ۔ۺہیۺ انبتۺاصػۺ‬
‫ۺ‬ ‫احلصۺ ۺیل۔درگیۺامتؾۺوخایبںۺیھبۺوۺدنھپےۺےسۺاکشرۺ‬
‫اظہےہۺہکۺ’اافتؼ‘ ۺینبمۺامتؾۺدوعےۺضحمۺوخابۺایخیلۺںیہۺنجۺیکۺ یئۺاسیسنئۺ کاۺنیلقعۺاینبدۺںیہن۔ہیۺدےنھکیۺےکۺےیلۺہکۺاراقتءۺ وتسںۺیکۺوخابۺایخایلںۺاسیسنئۺ‬
‫ۺایرصتخمۺاسۺرظنمۺوکدعؾۺااکمؿۺےکۺنباوودۺوکاےنپۺوصترۺ ۺالےتۺںیہ۔ۺ‬
‫اقحقئۺےسۺینتکۺدو ۺرںیہۺوکۺآےیئۺمہ ک ۺ‬
‫رظنمۺناہم‪ :‬تہبۺرعہصۺےلہپ ب ب‬
‫ۺج کۺایۺڑکمیۺ ۺہیۺااسحسۺوہاۺہکۺوہۺدورسیۺڑکمویںۺیکۺرطحۺاجالۺںیہنۺنبۺیتکسۺوتۺاسۺ ۺ ب ےۺوغرۺےسۺاےنپۺاردۺرگدۺےکۺاموح ۺ‬
‫ؽاکۺ‬
‫ۺےکۺےئل کۺایۺایمیکویۺرمبک)‪(chemical‬اامعتسؽۺ‬ ‫ۺداھکیہکۺامدہۺےگنتپ)‪(moths‬رنۺوگنتپںۺیکۺوتہجۺاحلصۺ‬
‫ۺ‬ ‫اج ہۺانیلۺرشوعۺ ۺد کن ک‬
‫ا۔ایۺدؿۺاسۺ‬
‫ۺایلکیمیکۺدیپاۺ ناۺوہۺاگوکۺانچہچنۺڑکمیۺ ۺاےنپمسجۺ کۺایۺایمیکیئۺرجتہبۺاگہۺ‬ ‫ۺرےہۺںیہ۔ہیۺدھکیۺ ۺڑکمیۺ ۺ ۺہکۺرنےگنتپۺ ۺڑکپ ۺےکۺےئلۺاےسۺیھبۺااسیۺیہ ک ۺ‬
‫ب ت‬
‫ۺاقبہنۺوہۺاجرکوکۺاںیھنۺوتمہجۺ ۺاکۺ یئۺ‬ ‫ۺجۺیۺڑکمیۺوگنتپںۺ ۺڑکپۺےنیلۺےک ب ۺ‬ ‫یئۺاورلکیمیکۺایترۺ ۺیگل۔نکیلۺایھبۺاسۺےکۺاسملئۺلحۺںیہنۺوہےئۺویکہکن ب‬
‫ت‬
‫وازۺہنۺاھت۔اسۺومعقۺ ۺڑکمیۺ کۺایۺاورۺ بیکۺ یجۺاورۺاسۺ ۺاےنپۺداھےگۺےس کۺایۺااسیۺایھتہرۺ کاۺنوۺگزۺاورۺدنھپےۺیکۺ یلمۺیلجۺلکشۺاھت۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ُ‬ ‫ت ت‬
‫رگمۺضحم کۺایۺایھتہرۺ ۺانیلۺیہۺاکیفۺںیہنۺاھتۺ۔یلہپۺرمہبتۺاکشرۺ ےتۺوقۺارگۺاکشرۺ ۺاکریۺرضبۺہنۺیتگلۺوتۺڑکمیۺیکۺامتؾۺ ۺ ںیششاضعئۺیلچۺاجںیتۺاورۺوہۺوھب ۺ‬
‫ےسۺرمۺاجرک۔رگمۺااسیۺںیہنۺوہاۺ۔ۺڑکمیۺ ۺےگنتپۺاکاکشرۺ ۺایلۺاورۺویںۺوہ کۺایۺشادنارۺاکشریرط ۺ‬
‫ہقیلیکشتۺدےنیۺ ’اکایمب‘ وہۺیئگ۔ۺابۺاسۺ ۺہیۺرطۂیۺاکشرۺ‬
‫ۺاکۺرطہقیۺیھبۺاکنؽۺایل۔ۺ‬ ‫یلیصفتۺےکۺاسھتۺدورسیۺڑکمویںۺ ۺاھکس ۺاکۺارادہۺایک۔اورۺاسۺملعۺ ۺآ ۺوایلۺولسنںۺ ۺلقتنمۺ‬
‫وپر ۺ‬
‫ؿےئکۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺنااکیفۺںیہ۔اسۺرظنم ۺتقیقحۺ ۺدبانلۺوہۺاگ۔آےیئۺاسۺدصقمۺےکۺےئلۺمہوکاو ۺایب ۺ‬ ‫ۺسۺرظنمناےمۺےکۺضحمۺےصحۺںیہۺاورۺاےسۺرحت ک ۺ‬
‫ہی ب‬
‫ےئگۺالیخترکۺرظنمۺناےمۺےکۺدا ےۺ ۺرےتہۺوہےئۺوکھچکۺابتمدؽۺالیخترکۺوصروتں)‪ (alternatives Imaginary‬ۺوغرۺ ےتۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫س’’امد ِررطفت‘‘ ےتہکۺںیہۺینعیۺدرجوکوھپؽوکآامسؿوکناینوکنبارشوک رجۺوریغہ۔ا ۺ‬
‫س‬ ‫ۺ‬ ‫الیخترکۺابتمدؽۺوصرتۺ‪ :۱‬اسۺ ۺوہۺزیچںیۺشالمۺںیہۺںیہنجۺاراقتءۺ‬
‫ۺایلمکمۺرحتم ۺاظنؾۺاقمئۺایکۺوہاۺےہ۔اسۺاسرےۺلمعۺےکۺدوراؿۺ‬ ‫ں ۺ انبیمہۺمہۺآیگنہۺےس ک ۺ‬ ‫ےکۺالعوہۺاکانئتۺ ۺومودۺامتؾۺیعبطۺوقںیتۺیھبۺںیہۺوہنج ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجنےہۺہکۺڑکمیۺ کۺایۺااھچۺاکشریۺرطہقیۺاحلصۺوہۺاجےئ۔ۺ‬ ‫ۺاجنۺاورۺاسۺ انبتۺاکۺایخؽۺراھک اۺ‬
‫وبالسۺڑکمیۺ ۺااومشۺںیہنۺایک ا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺااعی ۺیھبۺاتچنہپۺےہۺ‬
‫ۺ‬ ‫الیخترکۺابتمدؽۺوصرت‪:۲‬ضحمۺاۺافتؼوکےسجۺاراقتءۺ س کۺایۺرحتم ۺوقتۺےتہکۺںیہوکۺدورسےۺاکشرویںۺےکۺاسھتۺاسھتۺوبالسۺڑکمیۺیک‬
‫اورۺاکشرۺ ۺیکۺاہمرتۺاحلصۺ ےنیلۺےک ب ۺ‬
‫ۺاقب داتیۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺ‬
‫س‬ ‫ۺسۺ انبںیتۺالیختتۺےکۺ اۺاورۺھچکۺںیہنۺاورۺرصػ کۺایۺرحتم ۺایخؽۺیکۺدیپاوارۺںیہ۔ۺاسۺرحتم ۺایخؽۺےکۺامکلۺاراقتءۺ‬ ‫دقررکۺ انبتۺےہۺہکۺہی ب‬
‫ںیہ۔الصۺوابۺیکۺرطػۺ ب ےنھۺےسۺےلہپۺآےیئۺمہۺاسۺ انبتۺاکۺاج ہۺےتیلۺںیہۺہکۺہیۺانمرظےۺکسقدرۺریغۺیقطنموکۺکلعدؾۺاورۺےبۺاینبدۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺسھچکۺاجےتنۺوبےتھجۺ‬ ‫ۺارئنیجنںیہنۺاسۺےکۺےئلۺےگنتپۺےکۺاخرجۺ دہۺایمیکویۺرمابکتۺاکۺاطمہعلۺ ناوکۺاؿۺیکۺ بیکۺوحنیۺ ناۺاورۺرھپ ب ۺ‬ ‫*البکشۺڑکمی کۺایۺایمیکوی ۺ‬
‫ت‬
‫وہےئۺ انبلکلۺواسیۺیہۺایمیکویۺرمبکۺاےنپۺمسجۺےکۺادنرۺدیپاۺ ۺانیلناۺنکممۺےہ۔اسۺ انبتۺاکۺااارۺلقعۺوۺمہفوکقطنمۺاورۺاسسنئۺےکۺیلکۺاخمفلےہ۔ۺ‬
‫ۺےکۺ ایسکۺاورۺاامعتسؽۺ ۺںیہنۺالۺیتکس۔ارگۺاسۺ ۺہیۺایمیکویۺرمبکۺاافتؼۺ‬ ‫ےگنتپےکۺاخرجۺ دہۺایمیکویۺرمبکۺ ۺ) ےسجۺوہۺوخدۺ رکۺےہ( اکشرۺ‬
‫*ڑکمیۺ ۺ‬
 ‫ت‬
‫ۺزجتہی ۺےنیلۺےکۺدعبۺڑکمیۺےکۺناسۺ‬ ‫بۺ‬
‫ۺاھتوکییھبۺاےسۺےگنتپۺاورۺاینپۺیکۺوبۺےکۺدرایمؿۺاممتلثۺ ۺانھجمسۺرضوریۺاھتۺاورۺرھپۺاسۺاشمتہبۺاک ۺ‬
‫ےسۺدیپاۺ ۺیھبۺایل‬
‫ت‬
‫’ذاہی‘ اکوہناالزیمۺاھتۺسجۺےسۺوہۺ ُاسۺایمیکویۺرمبکۺ ۺاےنپۺافمد ۺاامعتسؽۺ ےکس۔ۺ‬
‫*ارگۺمہۺہیۺ انبتۺامؿۺیھبۺںیلۺہکۺڑکمیۺ ۺیسکۺرطحۺےگنتپۺیکۺاخرجۺ دہۺوبۺیکۺونتیعۺےکۺنبارےۺ ۺ’اجؿ‘ ایلۺاھتۺاو ۺررھپۺوہۺ’ا ۺ‬
‫ینتزیتۺمہفۺیھت‘ہکۺاےسۺاےنپۺقح‬
‫ت‬
‫ںالۺ‬
‫چۺوہینۺ ےیہۺہکۺوہۺایمیکویۺرمبکۺدیپا ۺےکۺےئلۺاےنپۺادنرۺرضوریۺیعبطۺدبتایلی ۺ‬ ‫ۺاامعتسؽۺ ۺےکسۺوکوتۺاسۺوصرتۺ ۺیھبۺڑکمیۺ ۺہیۺ ک‬
‫ت‬
‫ےکس۔نمہۺیسکۺیھبۺاجدنارۺےکۺےئلۺہیۺنکممۺںیہنۺہکۺوہۺاےنپۺمسجۺ ۺاینپۺرمیضۺےسۺےئنۺ کانۺزادئۺوضعۺ کانۺایمیکویۺدیپاوارۺےکۺاظنؾۺاکۺااضہفۺ ۺےل۔اسۺ انبتۺ ۺ‬
‫ا‬
‫ت‬
‫جقیکقی کتۺامؿۺانیلۺوتۺدرانکروکضحمۺااسیۺ انچۺیھبۺہکۺڑکمیۺااسیۺھچکۺ ۺیتکسۺےہۺادتسالؽۺیکۺداینۺ ۺ ںۺدورۺوھچڑۺدےنیۺےکۺرتمادػۺےہ۔ۺ‬
‫ہیۺ انبتۺ ےہۺینتکۺیہۺنانکممۺویکںۺہنۺوہۺآےیئۺمہۺہیۺاضۺ ۺےتیلۺںیہۺہکۺڑکمیۺ ۺوہۺامتؾۺوصخایصتۺںیہنجۺمہۺایبؿۺ ۺےکچۺ ۺ‬
‫ںیہوکۺوایعقۺ’اافتؼ‘ ےسۺاحلصۺ ۺ‬
‫ںیل۔ابۺڑکمیۺےکۺےئلۺہیۺرضوریۺاھتۺہکۺوہۺےگنتپۺ ۺڑکپ ۺےکۺےئلۺدنھپےۺ ۺاامعتسؽۺ ۺال ۺاکۺ’ ےچ‘ اورۺویںۺدنھپاۺ’ڈ ک انئ‘ ۺ ۺ‬
‫ےنیلےکۺدعبۺاینپۺ‬
‫ۺ ۺےل۔ۺ‬ ‫رمیضۺےسۺاےسۺ‬
‫اؿۺنباوتںۺےسۺاصػۺاظہۺےہۺہکۺارگۺوبالسۺڑکمیۺیکۺوصخایصتۺاکۺوغبرۺزجتہیۺایکۺاجےئۺوتۺہیۺ انبتۺرتہبۺوطرۺ ۺھجمسۺآۺاجرکۺےہۺہکۺاافتاقتۺ ۺینبمۺرظنۂۺاراقتءۺکسقدرۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ہکحضمۺزیخۺےہ۔ضحمۺاافتاقتۺڑکمیۺ ۺوہۺامتؾۺ واخؽۺںیہنجۺمہۺاو ۺایبؿۺ ۺےکچۺںیہۺالثمًۺذاہیوکۺوصنمہبۺدنبیۺاورۺدتریبںیوکۺایہمۺںیہن ۺتکس۔العوہۺازںیۺہیۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺوقےکۺاسھتۺاسھتۺیھبۺڑکمیۺہیۺامتؾۺ واخؽۺازوخدۺدیپاۺ ۺےنیلۺےسۺاقرصۺوہۺیگ۔ہیۺےنھجمسۺےکۺےئلۺتہبۺز کنادہۺوغروۺرکفۺ ۺ کاۺنیسکۺ‬ ‫انبتۺیھبۺواحضۺےہۺہک ۺ‬
‫قیقحتۺیکۺرضورتۺںیہن۔اسۺایعںۺاچسیئۺ ۺےنھجمسۺےکۺےئلۺوھتڑیۺاۺاعؾۺ ھج ُ بۺیھجۺیہۺاکیفۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺوصرتۺاحؽۺاکۺمہۺذ ۺ ۺرےہۺںیہۺاسۺےکۺےئل ک ۺ‬
‫ۺای‬ ‫ِ‬ ‫ۺاجنۺےہ‪:‬سج‬‫ںےکۺرظنرظنۺرصاحیًۺطلغۺاورۺوھجےٹۺںیہۺ۔ انبیقۺرصػۺچسۺیہۺرہ ا‬ ‫ہجیتنۺہیۺالکنۺہکۺاراقتءۺ وتس ۺ‬
‫تت‬ ‫ت‬
‫ۺ‬
‫ۺاطق‬ ‫اخصۺلمعِۺ ۺیکۺرضورتۺےہۺ۔وہۺاہللۺاعتیلٰۺیہۺےہۺسجۺ ۺامتؾۺاجدناروںوکۺابنناتوکۺویحاناتۺاورۺرشحاتۺاالرضۺ ۺدیپاۺایک۔اہللۺاعتیلٰالۺدحمود‬
‫ت‬
‫وکملعوکذاہیۺاورۺدانایئۺاکۺامکلۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫’’وۺ ورداگرےہۺآامسونںۺاکۺاورۺزنیمۺاکاورۺوۺھچکۺاؿۺےکۺدرایمؿۺےہوکوہۺز ب دسۺاورۺ ب اےنشخبۺواالۺےہ۔‘‘ ) رۃۺص‪(۶۶:‬‬
‫رحصاۺ ۺرےنہۺےکۺےئلۺایشۺدروازہ)‪(trap door‬‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ےتںیہۺوۺاںیھنۺرحصاۺ ۺ)تخسۺرگیمۺ‬‫ںےکۺامکلۺوہ ۺ‬ ‫ایوہۺتکسۺںیہ۔نامہۺضعبۺاجدنارۺایسیۺ وتیح ۺ‬ ‫رحصایئۺوممسۺاجدناروںۺےکۺےئلۺاجؿۺویلاۺدحۺیۺرگؾۺن ب ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاسج کاۺنرھپۺوطرۺرطوقیںۺےکۺادنازۺاںیہنۺرحصایئۺاموحؽۺ ۺآراؾۺےسۺ‬
‫ۺ‬ ‫ےکۺنباوودۺ( زدنہۺرےنہۺےک ب ۺ‬
‫ۺاقب رکۺںیہ۔اؿۺاجونروںۺےکۺاکشریۺرطۂیۺاکروکۺمسجۺیک‬
‫ۺاقب ےتۺںیہ۔اسۺاتکبۺےکۺوموضعۺ)ینعیۺڑکمیۺ(یک کۺایۺونعۺایسیۺوصخایصتۺیکۺامکلۺےہۺوۺرحصاۺ ۺزدنیگۺزگار ۺےکۺےیلۺدراکرۺ‬ ‫زدنیگۺزگار ۺےک ب ۺ‬
‫ت‬
‫ۺب ۺ ۺاےسۺرگیمۺےسۺاچبؤۺاوراکشرۺ ۺڑکپ ۺےکۺےئلۺداؾۺےکۺوطرۺ‬ ‫ۺایلصفنم ب ۺ‬ ‫الہکنےہۺرحصاۺےکۺاشۺ ک ۺ‬ ‫وہرکۺںیہ۔ہیۺاجدنارۺو’ایشۺدروازےۺوایلۺڑکمیۺ‘ اۺ‬
‫ت‬
‫ۺیھبۺاامعتسؽۺ انۺےہ۔ۺ‬
‫ۺسےسۺےلہپۺزنیمۺ کۺای بۺبۺوھکدرکۺےہ۔وہۺیٹمۺےکۺوھچےٹۺوھچےٹۺذراتۺایسؽۺامدے) ےسجۺوہۺوخدۺیہۺایترۺ رکۺےہ(ےکۺاسھتۺاکپچۺ ب ۺ‬
‫ۺبےکۺ‬ ‫ڑکمی ب ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاچبنۺےہ۔دعبۺ ۺڑکمی کۺایۺداھاگۺنبۺ ۺدویاروںۺ ۺاسۺےسۺڈاھیۺدیتیۺ‬ ‫ادنروینۺےصحۺ ۺرتسلپۺ رکۺےہ۔ہیۺلمعۺدویاروںۺ ۺوفحمظۺ ۺےکۺاںیہنۺرگ ۺےس ا‬
‫ح‬
‫ےہ۔رتسلپۺ ۺاکۺہیۺرطہقیۺ جبزِرحارتۺ)‪(thermal insulation‬ےکۺاسۺرطۂقیۺاکرۺ کانکینکتۺےسۺتہبۺاتلمےہۺوۺمہۺآلکجۺاامعتسؽۺ ےتۺںیہ۔اسۺ‬
‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔ۺ‬
‫رطحۺآراشئۺاگہۺےکۺادنروینۺےصحۺ ۺرگؾۺریبوینۺدرہجّۺرحارتۺےسۺوفحمظۺ ۺایل ا‬
‫ساکۺداؾۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺےہ۔ڑکمیۺاےنپۺرمشیۺےسۺآایش ۺےکۺےئلۺڈھکنۺ رکۺےہ۔ڈھکنۺاک کۺایۺانکرہۺ‬ ‫ےکچںیہۺہکۺآایش ۺیکۺدورسیۺوصختیصۺا ۺ‬ ‫مہۺذ ۺ ۺ ۺ‬
 ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ۔ویںۺہیۺڈھکنۺدروازےۺاکۺاکؾۺداتیۺےہ۔ہیۺدروازہۺڑکمیۺ ۺاکشرۺیکۺ‬‫ۺوہنےہۺ(ےکۺذرےعیۺآایش ۺےسۺڑجا ا‬ ‫القےبۺ‪) hinge‬ووبضمطۺداھےگۺےسۺ اۺ‬
‫رظنوںۺےسۺاولھجۺوہۺاج ۺ ۺیھبۺدمدداتیۺےہ۔ڑکمیۺڈھکنۺ ۺاھجڑویںۺوکۺاکنھجراوریٹمۺےسۺاپھچۺدیتیۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺڑکمیۺوتپںۺےکۺےچینۺداھےگۺ)وۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺرھکےہۺوتۺز ک ِزنیمۺداھےگۺرھترھتا ۺےتگلۺ‬ ‫ۺےہ۔جۺ یئۺوکمڑاۺرھگۺےکۺا ک ب‬
‫یۺآ ۺاؿۺوتپںۺ کاۺنیٹمۺ ۺدقؾ اۺ‬ ‫ب ب‬ ‫نباہےسۺآایش ۺےکۺادنرۺآےتۺںیہ(چنیھکۺ اۺنؿۺدیتی‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫دیۺےہ۔ۺایتریۺلمکمۺوہۺاج ۺ ۺڑکمیۺآایش ۺ ۺدالخۺوہۺ ۺاکشرۺاکۺااظتنرۺ رکےہ۔ۺ‬ ‫ۺاجنےہۺہکۺاکشرۺ ک‬
‫رھتاہیکۺدبولۺڑکمیۺ ۺہتپۺلچ اۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ںیہ۔ااۺرھتۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اری ب ۺ‬
‫ۺب ۺزگارۺدیتیۺےہۺاورۺرقتابیًیھبکۺنباہۺںیہنۺآرک۔اکشرۺ ۺ‬ ‫ایشۺدروازےۺوایلۺڑکمیۺاےنپۺٹھبۺ ۺدسۺاسؽۺیۺرہۺیتکسۺےہ۔وہۺاینپۺاسریۺزدنیگۺاسۺن ک‬
‫ت‬
‫دوبےنچۺیکۺرغضۺےسۺارگڈۺھکنۺوھکےلۺیھبۺوتۺاسۺیکۺیلھچپۺناںیگنۺآایش ۺےسۺنباہۺںیہنۺآںیت۔ارگۺڈھکنۺ ۺینہٹۺےسۺوھکالۺاجےئۺوتۺڑکمیۺدروازےۺیۺآ ۺاےسۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺنباہۺآےتۺ‬ ‫دونبارہۺدنبۺ ۺیکۺےبۺاحتشاۺ ششۺ ےۺیگ۔امدہۺڑکم کانںۺآایش ۺےسۺنباہۺںیہنۺںیتلکنۺہکبجۺرنۺضحمۺیتفجۺےکۺےئلۺامدہۺالتشۺ‬
‫ت ت‬
‫ںیہ۔جۺےچبۺدیپاۺ ۺاکۺوقۺآاجےئۺوتۺامدہۺڑکمیۺاےنپۺداھےگۺےسۺڈۺھکنۺ ۺآ ۺاج ۺےکۺراےتسۺےسۺاکپچۺ وکۺوبضمیطۺےسۺرادہاریۺ ۺ ۺ‬
‫دنب ۺدیتیۺےہ۔ویںۺ‬ ‫ب ب‬
‫اشمدہےۺےسۺہیۺ انبتۺاسےنمۺآیئۺےہۺہکۺامدہۺڑکمیۺاےنپۺآایش ۺےسۺنباہۺآےئۺریغبۺاسۺےکۺادنر کایۺاسؽۺزگارۺیتکسۺےہ۔ۺ‬
‫ت ت‬
‫ایشۺدروازےۺوایلۺڑکم کانںۺراتۺےکۺوقۺاکشرۺ رکۺںیہۺاورۺدؿۺ ۺاےنپۺآایشونںۺےکۺدوازےۺوبضمیطۺےسۺدنبۺریتھکۺںیہ۔ادنریھاۺاھچ ۺےگلۺوتۺڑکمیۺڈھکنۺ‬
‫یک ت‬
‫ۺآداھۺااھٹۺ ۺہیۺد ھتیۺےہۺہکۺآ کاۺنلمکمۺادنریھاۺاھچۺایگۺےہۺ کانۺںیہن۔ارگۺادنریھاۺاطریۺوہۺوتۺڑکمیۺڈھکنۺآداھۺوھکؽۺ ۺاینپۺاسےنمۺوایلۺناںیگنۺنباہۺاکنؽۺیتیلۺےہ۔وہۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺبےکۺادنرۺ‬‫ب‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ک‬
‫ۺویچنںۺا یۺآاجرکۺںیہۺوتۺڑکمیۺوفراً ؼۺراتفریۺےسۺاؿۺ ۺالھچنۺاگلۺ ۺاںیھن ۺ‬ ‫ۺےہ۔جۺاکشروکۺوصخاصً ک ا‬‫ب ب‬ ‫ۺیھٹیبۺیتکس‬‫اسۺادنازۺ ۺیئکۺھگں ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاجنےہ۔ۺ‬ ‫چنیھکۺیتیلۺےہ۔ڈھکنۺاۺےنپۺوزؿۺےلتۺدونبارہۺدنبۺوہ ا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺذاہییکۺ‬
‫ۺ‬ ‫ۺنجےکۺےئل‬
‫چۺوکدراکرۺوہںۺیگ ۺ‬ ‫اسۺ ۺ یئۺکشۺںیہنۺہکۺاو ۺایبؿۺ دہۺرطےقیۺےکۺاطمقبۺانیجۺےنھکیسۺےکۺےئلۺھچکۺایسیۺ ںیتیحوکالثمًۺریمعتیۺ ک‬
‫ۺےل۔ب ۺےسۺ‬ ‫ب ۺ‬ ‫ۺب ۺشپتۺےسۺلصفنمۺ ۺےلۺ کاۺنیٹمۺ ۺرہبوپۺرھب‬ ‫رضورتۺوہۺ۔ڑکمیۺےکۺےئلۺہیۺنکممۺںیہنۺہکۺوہۺضحمۺاافتؼۺ کاۺنیعسۺاورۺاطخۺےکۺذرےعی ب ۺ‬
‫ۺباکۺڈۺھکنۺ ےئۺیگۺوکاےنپۺ‬
‫ۺب ۺرحارتۺےسۺوفحمظۺ ۺےکۺےئلۺاانپۺرمشیۺاامعتسؽۺ ےۺیگۺوکۺااۺریمشیۺداھےگۺےس ب ۺ‬ ‫ےلہپۺیہۺڑکمیۺہیۺ انبتۺ’اجیتن‘ ےہۺہکۺوہ ب ۺ‬
‫ح‬
‫ۺب ۺافحتظۺےکۺاسھتۺےچبۺدےۺ‬ ‫ۺایےبۺاثمؽۺداؾۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺ ےۺیگۺاوررمشیۺےسۺڈیکھۺدویاروںۺواےل ب ۺ‬ ‫ب ۺدنمشۺےسۺ ھییےۺےکۺےئلۺاور ک ۺ‬ ‫ب ۺ‬
‫ساکۺبلطمۺاسۺونعۺ‬ ‫ۺسۺولعمامتۺہنۺوہںیتۺوتۺرحصاۺےکۺچیبۺنکلیےۺوایلۺیلہپۺایشۺدروازےۺوایلۺڑکمیۺرگیمۺ کانۺوھب ۺےسۺرمۺاجرک۔اورۺا ۺ‬ ‫یگ۔ارگۺڑکمیۺ ۺےلہپۺےسۺہی ب‬
‫ت‬
‫ۺوہن۔ۺ‬
‫اکۺاخہمت ا‬
‫العوہۺازںیۺہۺونزادیئہۺڑکمیۺااۺرطےقیۺےسۺزدنیگۺزگاررکۺےہوک ک ۺ‬
‫ۺاییہۺرطےقیۺےسۺآایشہنۺ رکۺاورۺااۺرطےقیۺےسۺاھکرکۺےہ۔اسۺےئلۺیلہپۺڑکمیۺےکۺےئلۺضحمۺ‬
‫ۺیلقتنمۺ ۺےک ب‬ ‫ت‬
‫ۺاقبۺوہناۺیھبۺرضوریۺاھت۔ااسیۺرصػۺ ُااۺ‬ ‫اؿۺریحاؿۺنکۺوصخایصتۺاکۺامکلۺوہناۺیہۺاکیفۺںیہنۺاھتۺہکلبۺاینپۺولعمامتۺ ۺآ ۺوایلۺولسنں ۺ‬
‫یےکۺنیجۺ)‪ (gene‬ۺمکحتسمۺوہۺاجںیئ۔نکیلۺاؿۺاقحقئۺےکۺنباوودۺںیمہۺیئکۺ االتۺاکۺاسانمۺےہ۔ایشۺدروازےۺ‬
‫وصرتۺ ۺنکممۺےہۺہکۺہیۺولعمامتۺڑکم ۺ‬
‫سیکۺنیجۺ ۺبصنۺایک۔ۺ‬ ‫وایلۺڑکمیۺ ۺہیۺوصخایصتۺےسیکۺاحلصۺوہۺںیئگۺاورۺاؿۺ ۺسکۺ ۺا ۺ‬
‫ج ّ ت‬ ‫ت‬
‫ہیۺذاہیۺآزیمۺوطرۺرطےقیوکۺوصنمہبۺدنبیۺیکۺاتیلہۺوکۺدم ب اہنۺااختنبۺاورۺلیمکتۺاورۺےبۺبیعۺامسجینۺ وٹۺوکنجۺیکۺرظنۂیۺاراقتءۺےکۺاحیمۺ بتبلتوکۺالیخترکۺلمعۺوکۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺواضجوہۺیتکسۺےہ۔ۺاجدنارۺنجۺاہمروتںۺےکۺامکلۺںیہۺوہۺاہللۺاعت ۺیلٰیکۺ‬
‫ۺ‬ ‫ۺواضج ناۺ ےتہۺںیہوکۺیکۺجقیکقتااًۺرصػ ک ۺ‬
‫ۺاییہ‬ ‫ۺ‬ ‫اافتؼۺ کانۺامد ِرۺرطفتۺےسیجۺرظنویںۺےس‬
‫اطعۺ دہۺہیکںتکااۺدورسےۺاافلظۺ ۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺاجدناروںۺ ےلہپۺیہۺےسۺاؿۺاہمروتںۺےسۺآراہتسۺ ۺےکۺدیپاۺایک۔ۺاہللۺاعتیلٰۺےبۺاثمؽۺملعۺاکۺامکلۺےہ۔ۺ‬
‫دوھہکۺدیہۺیکۺامہۺڑکمیۺ‬
‫اعؾۺایخؽۺےکۺ ب سکعۺڑکمویںۺیکۺتہبۺاۺااسقؾۺاجالۺ ےئۺریغبۺاکشرۺ رکۺںیہ۔ۺایسیۺیہ کۺایۺڑکمیۺوۺاےنپۺاکشرۺ ۺاجےلۺےکۺریغبۺڑکپرکۺےہۺڑکیکاۺڑکمیۺ) ‪crab‬‬
 ‫ںاکۺاکشرۺ رکۺےہۺوۺاؿۺ ۺآیتھٹیبۺںیہ۔‪۶‬‬
‫اپھچیتیلۺےہۺاو ۺردہشۺیکۺاؿۺویھکم ۺ‬
‫‪(spider‬ےہ۔ہیۺڑکمیۺاےنپۺآپۺ ۺوھپولںۺ ۺ ۺ‬
‫ت‬
‫چ ۺوھپولںۺےکۺےلیپۺ کاۺندیفسۺرنۺےسۺلیمۺاھک ۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔وہۺوھپؽۺےکۺچیبۺ ۺاینپۺ‬ ‫ڑکیکاۺڑکمیۺاانپۺرنۺدبؽۺیتکسۺےہۺاورۺوہۺاینپۺاسۺ ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺوہنےہۺسجۺ ۺوہۺپھچۺ ۺیھٹیبۺوہرکےہ۔رصػۺرہگےۺ‬ ‫ناںیگنۺلمکمۺوطرۺ ۺاپھچۺ ۺاکشرۺےکۺااظتنرۺ ۺھٹیبۺاجرکۺےہ۔ڑکمیۺاکۺرنۺ انبلکلۺاسۺوھپؽۺاسیج اۺ‬
‫اعمےنئۺےسۺیہۺڑکمیۺاورۺوھپؽۺ ۺاؼۺایکۺاجۺاتکسۺےہ۔ۺ‬
‫ت ت‬
‫اےحملۺ‬
‫یتھٹیبےہۺسجۺ ڑکمیۺاھگتۺاگلےئۺیھٹیبۺوہرکۺےہ۔کیھٹۺا ۺ‬
‫ۺجدہشۺیکۺیھکمۺرسۺوچےنسۺےکۺےئلۺاسۺوھپؽۺ ۺآ ۺ‬‫ڑکمیۺاسۺوقۺرحتکۺ ۺآرکۺےہ ب ب ۺ‬
‫ڑکمیۺآیگتسہۺےسۺاینپۺناںیگنۺیھکمۺےکۺرگدۺیتٹیپلۺےہۺاوررھپ ک‬
‫ۺاکییۺاسۺےکۺرسۺ ۺاکٹۺ ۺاانپۺزہۺدیساھۺیھکمۺےکۺرسۺ ۺدالخۺ ۺدیتیۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺڑکمیۺاکشرۺ‬
‫ۺاییلتتۺ کاۺندہشۺیکۺیھکمۺااجن ۺ ۺڑکمیۺےکۺنیعۺاو ۺآیتھٹیبۺےہ۔ۺ‬
‫ۺاھکۺاجرکۺےہ۔ۺڑکمیۺاےنپۺآپۺ ۺاسۺ الیکۺےسۺوھپؽۺ ۺاپھچۺیتیلۺےہۺہکۺیھبکۺاھبکر ک ۺ‬
‫ت‬
‫چۺدیپاۺ ۺےل؟ایکۺاسۺ ۺوھپولںۺاکۺاطمہعلۺ ۺےکۺاؿۺےکۺرہگےۺاورۺےکلہۺرنۺ‬ ‫ایکڑکمیۺ ۺاافتاقًۺہیۺہلصیفۺ ۺایلۺہکۺوہۺوخدۺیہۺاےنپۺادنرۺرنۺدبےنلۺیکۺ ک‬
‫ۺیکۺالہۺںیہنۺوہیتکسۺیھتۺ۔دنچۺ انبمہۺرموبطۺیبصعۺویلخں)‪ (nerve centres‬ےکۺ‬ ‫اےنپۺمسجۺ ۺلقنۺ ۺےئل؟ہیۺ انبتۺواحضۺےہۺہکۺڑکمۺیۺہی ب ۺ‬
‫ۺسھچکۺ‬
‫العوہۺڑکمیۺےکۺناسۺااسیۺدامغۺیھبۺںیہنۺےہۺسجۺ ۺ ےنچۺیکۺاتیلہۺوہ۔ۺم کیۺ ب آںۺڑکمیۺرنۺ ر)‪(colour blind‬وہرکۺےہ۔وہۺہنۺالیپۺاورۺہنۺیہۺالگیبۺ‬
‫ۺایےحملۺےکۺےئلۺہیۺوبقؽۺ ۺیھبۺںیلۺہکۺڑکمیۺیسکۺرطحۺاےنپۺآپۺ ۺ ُاؿۺےکلہۺ کانۺرہگےۺروگنںۺےسۺکیھٹۺکیھٹۺمہۺآگنہۺ ۺیتکسۺیھتۺ‬ ‫رنۺدھکیۺیتکسۺےہ۔ارگۺمہ ک ۺ‬
‫وۺاسۺ ۺدےھکیۺوتۺاسۺوصرتۺ ۺیھبۺڑکمیۺےکۺےئلۺاؿۺروگنںۺ ۺاےنپۺمسجۺ ۺدیپاۺ ناۺنانکممۺاھت۔ہیۺاہللۺاعتیلٰۺےہوکۺایلعٰۺدقرتۺاکۺامکلوکۺوۺڑکمیۺ ۺاس ب ۺ‬
‫ۺاقب‬
‫ت‬
‫اۺنےہۺہکۺوہۺروگنںۺ ۺاؼۺ ۺےکۺاؿۺیکۺلقنۺایترۺ ۺےکس۔ۺ‬
‫ہیۺ انبتۺایعںۺےہۺہکۺوھپولںۺاورۺڑکمویںۺ ۺاہللۺاعتیلٰۺ کۺایۺدورسےۺےکۺرنۺےسۺمہۺ�آگنہۺ کانۺےہ۔ااسیۺاتگلۺےہۺےسیج ک ۺ‬
‫ۺایےسیجۺروگنںۺاورۺ ب شۺےسۺ‬
‫ۺیہ چم)‪ (canvas‬دوۺوصت ک ںی ک ۺ‬
‫ۺایےسیجۺرہگےۺاوردممھۺروگنںۺ کۺایۺدورسےۺےسۺاینتۺامملثۺ یئۺیئگۺںیہۺہکۺاؿۺیکۺیسکۺ ویںۺیکۺاہکینۺےسیجۺ‬ ‫کای ۺ‬
‫ت‬
‫’اافتؼ‘ ےسۺواضجۺنانکممۺےہ۔ۺ‬
‫ڑیسیھۺواےلۺوگؽۺاجےلۺےسۺاکشرۺ ناۺ‬
‫ت‬
‫نکیلھچکۺاجدنارۺومتۺےکۺاؿۺکلہمۺدنھپوںۺ ۺاکشرۺوہ ۺےسۺچبۺاجےتۺ‬ ‫ڑکمویںۺےکۺاجےلۺامشیبرۺاجدناروںۺےکۺےئلۺومتۺاکۺدنھپاۺن بایۺوہےتۺںیہ۔ ۺ‬
‫ت‬
‫ںیہ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ کۺایۺاعؾۺےگنتپۺ ۺڑکمیۺےکۺاجےلۺاکۺ یئۺا ۺںیہنۺوہنا۔ویکہکنۺےگنتپۺےکۺمسجۺ ۺےگلۺنیہم ّۺذراتۺاجؽۺےکۺےپچپچۺوصحںۺ ۺےبۺا ۺ ۺدےتیۺ‬
‫ت‬
‫ۺدبولاگنتپۺنباآاسینۺاجؽۺےسۺچبۺؿاتلکۺےہ۔ۺ‬
‫ۺ‬ ‫ںیہ۔ااۺاختیصۺیک‬
‫ت‬
‫یاکۺ‬‫رگمۺےگنتپۺرھپۺیھبۺاےسیۺاجولںۺ ۺسنھپۺاجےتۺںیہۺنجۺیکۺاسج کۺایۺاعؾۺاجؽۺےسۺفلتخمۺوہرکۺےہ۔دمارینیۺالعےقۺ ۺرےنہۺوایل‪Scoloderus‬ڑکم ۺ‬
‫ت‬
‫ےگنتپاکۺاکشرۺ ۺیتیلۺےہ۔ہیۺ‬
‫ۺوہنےہۺاوریھکمۺامرۺاکذغ)‪ (fly-paper‬ےسۺاتلمۺاتلجۺےہ۔اسۺرطحۺ‪scoloderus‬آاسینۺےسۺ ۺ‬ ‫اجؽۺارثکۺاجولںۺےسۺفلتخم اۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺوقےگنتپۺ‬‫ۺمابملۺاورۺ‪۱۵‬۔‪۲۰‬یٹنیس کۺمۺوچڑاۺڑیسیھۺامنۺاجؽۺیتنبۺےہ۔اسۺاجےلۺ ۺےنسنھپۺواےلۺےگنتپۺاجؽۺےکۺےلچنۺےصحۺ ۺاجۺرگےتۺںیہ۔رگےت ۺ‬ ‫ڑکمی کۺای ک ۺ‬
‫ےتیںیہۺاورویںۺ‪Scoloderus‬ڑکمیۺےکۺدنھپےۺ ۺسنھپۺ‬
‫اےنپۺمسجۺ ۺیگلۺوہیئۺافحیتظۺہتۺ)نیہمۺذرات(وۺاںیہنۺاعؾۺاجؽۺ ۺےنکپچۺےسۺاچبرکۺےہوکوھکۺد ۺ‬
‫اجےتۺںیہ۔ۺ‬
‫اسۺڑکمیۺاکۺاکشریۺرطۂقیۺاکردورسیۺونعۺیکۺڑکمویںۺےسۺتہبۺفلتخمۺےہ۔اسۺاکشریۺرطےقیۺیکۺوغرۺبلطۺ انبتۺہیۺےہۺہکۺڑکمیۺایسیۺوصخایصتۺےسۺآراہتسۺ‬
‫ت‬
‫ۺاسجاکۺاجؽۺےننبۺوایلۺڑکمیۺیکۺہیۺونعۺاؿۺےبۺامشرداللئۺ ۺےسۺ‬
‫ۺ‬ ‫اجؽۺیتنبۺےہۺوۺاےسۺ ُاسۺرشحےۺ ۺڑکپ ۺ ۺدمدۺدیتیۺںیہۺےسجۺوہۺاکشرۺ ناۺ یتہۺےہ۔ۺفلتخم‬
‫ۺیکۺوگایہۺدےتیۺںیہ۔ۺ‬ ‫ک ۺ‬
‫ایےہۺوۺاہللۺاعتیلٰۺیکۺالدحمودۺنفِۺ‬
 ‫ؽےنکنیھپۺوایلۺڑکمی‪Dinopis:‬‬
‫اج ۺ‬
‫ک ت‬
‫ک ۺ‬
‫ۺےہ۔ایمکحتسمۺاجالۺنبۺ ۺاکشرۺاکۺ‬
‫اہنیۺاوناھکۺاورۺریحاؿۺنکۺاکشریۺرطۂقیۺاکرۺاامعتسؽۺ رک‬ ‫ہیۺوخانف ۺڑکمیۺ کانۺڈونیسپۺ‪) Dinopis‬اسیسنئۺناؾ(‬
‫سےکۺدعبۺاکشرۺ ۺاسۺاجےلۺ ۺٹیپلۺدیتیۺ‬ ‫تاکۺاحلمۺاجالۺیتنبۺےہۺاورۺاےسۺاکشرۺےکۺاو ۺکنیھپۺدیتیۺےہ۔ا ۺ‬
‫ہیدنچۺاخصۺوصخایص ۺ‬ ‫ااظتنر ۺےکۺاجبےئۺ ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ۔ڑکمیۺاکشرۺ ۺوھچےٹۺڈنبؽۺیکۺوصرتۺ ۺےئنۺداھوگںۺ ۺٹیپلۺدیتیۺےہ اۺنہکۺاینپۺذغاۺ ۺدعب ۺاھک ۺےکۺ‬ ‫ےہ۔اجےلۺ ۺےسنھپۺاکشرۺاکۺ ب اۺااجنؾ ا‬
‫ت‬
‫ےئلۺنازہۺرھکۺےکس۔‪۷‬‬
‫ہیۺ انبتۺاصػۺاظہۺےہۺہکۺڑکمیۺاےنپۺاکشرۺ کۺایۺوصنمےبۺےکۺتحتۺاکشرۺ رکۺےہ۔وصنمہبۺدنبیۺاورۺاسۺےکۺےجیتنۺ ۺحیحصۺمجحوکۺلکشاورۺوقتۺاکۺاجالۺ ناۺوۺاسۺ‬
‫ت‬
‫ی ب آںۺارگۺ‬
‫ۺذاہی ۺینبمۺایلعٰۺ ںیتیحۺدراکرۺوہرکۺںیہ۔م ک ۺ‬
‫ۺ‬ ‫اکشریۺرطےقیۺےکۺےئلۺ انبلکلۺومزوںۺوہۺاورۺرھپۺاکشرۺاکۺےٹیپلۺاجنا ب‬
‫ۺوکسۺاےسیۺااعفؽۺںیہۺنجۺےکۺےئل‬
‫ت‬
‫ۺاسجیکۺوصخایصتۺاکۺوغبرۺاشمدہہۺایکۺاجےئۺوتۺہیۺوصخایصتۺ انبلکلۺےبۺبیعۺاظہۺوہرکۺںیہ۔ۺ‬
‫ۺ‬ ‫ڑکمیۺےکۺاجےلۺیک‬
‫ت‬
‫ۺاسجیہۺاےنپۺآپۺ ک ۺ‬
‫ۺای‬ ‫ۺ‬ ‫‪Dinopis‬اکۺاجالۺہۺاحلظۺےسۺوصنمہبۺدنبیۺاک کۺایۺریحتۺازیگنۺومنہنۺےہ۔ۺڑکمیۺسجۺرمشیۺ ۺاامعتسؽۺ ۺالرکۺےہۺاسۺیکۺایمیکیئ‬
‫زجعمہۺےہ۔ڑکمیۺاےنپۺاجؽۺ ۺسجۺرطےقیۺےسۺاامعتسؽۺ رکۺےہۺوہۺیھبۺنباوصخلصۺدپسچلۺےہ۔ڑکمی ب ب‬
‫ۺجۺاکشرۺےکۺااظتنرۺ ۺیھٹیبۺوہرکۺےہۺوتۺاسۺاکۺاجالۺوکنتںۺ‬
‫ت‬
‫ۺجہیۺڑکمیۺرحتکۺ ۺآرکۺ‬ ‫ۺوہنۺےہ۔اکشرۺ ۺدوبےنچۺےکۺےئل ب ب ۺ‬
‫ی ا‬ ‫ۺایگنتۺرجنپےۺاسیجۺاتگلۺےہ۔نکیلۺاجےلۺیکۺہیۺےبۺرضرلکشۺدرالص کۺایۺا ک ب‬ ‫ےسۺےنب ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاجنےہۺسجۺےسۺچبۺ ۺاارۺوہناۺنکممۺںیہن۔ۺ‬ ‫ےہۺوتۺاینپۺناوگنںۺےسۺاجےلۺاکۺادنروینۺہصحۺنباہۺیکۺرطػۺااٹلدیتیۺےہ۔ویںۺہیۺاجالۺومتۺاکۺدنھپاۺنب اۺ‬
‫ت‬
‫وہوکۺ ےہۺوہۺ‬
‫ت ۺ‬‫نکیلۺڑکمیۺایسیۺرتہبنیۺاکیمیکینۺوصنمہبۺدنبیۺاورۺایمیکیئۺاسجۺواالۺاجالۺسکۺرطحۺریمعتۺ یتیلۺےہ؟ۺاےسیۺاکؾۺنجۺےکۺےئلۺوصنمہبۺدنبیۺیکۺرضور ۺ‬
‫ےنتکۺیہۺآاسؿۺویکںۺہنۺوہںوکاںیہنۺرسااجنؾۺدانیۺ یئۺومعمیلۺ انبتۺںیہن۔ہ کۺایۺاکؾۺےکۺےئلۺفلتخمۺوصنمےبۺاورۺرجتےبۺیکۺرضورتۺوہرکۺےہ۔مہۺاسۺیک ِب‬
‫ۺسحۺ‬
‫ت ت‬ ‫ت‬
‫ۺوقمہۺارثکۺاِؿۺاافلظۺ’اچۺ)اھجرل( اسیج‘ اکۺاامعتسؽۺ ےتۺںیہ۔اسۺےئلۺہیۺانہکۺطلغۺہنۺوہۺاگۺہکۺڑکم کانںۺاےنپۺ‬
‫ذلیۺوتحیضۺ ۺتکسۺںیہ۔ڑکمیۺاکۺاجالۺایبؿۺ ےت ۺ‬
‫اجولںۺےسۺوایعقۺاچۺ رکۺںیہ۔ۺ‬
‫ۺواےلۺاوزارۺالثمًۺےھچگۺدارۺاچۺ کنااھجرلےننبۺوایلۺرھپیک) ‪tatting‬‬ ‫آےیئۺمہۺہیۺاضۺےتیلۺںیہۺہکۺڑس ۺ ۺےتلچ کۺایۺآدیمۺ ۺاپکسۺاوراچۺ‬
‫ۺیکۺ‬ ‫ۺاچ‬
‫ۺ‬ ‫ۺاکۺ یئۺاسہقبۺرجتہبۺںیہنوکۺیلہپۺیہۺ ششۺ‬ ‫‪(shuttle‬وک ایئںۺوکۺداھےگۺوریغہۺدرظنۺاجےتۺںیہ۔ۺایکۺمہ کۺایۺاےسیۺصخشۺےسۺےسجۺاچۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺایاچۺدارۺزیمۺوپشۺ ُاؿۺرگوہںۺےسۺا یۺنبۺاجےئۺوۺضحمۺاافتاقًۺگلۺیئگۺوہں۔انیقیًۺںیہن۔ۺ‬ ‫ۺتکسںیہۺہک ک ۺ‬
‫وتعقۺرھکۺتکسۺںیہ؟ۺ کاۺنمہۺہیۺ چ ۺ‬
‫ت‬
‫ۺذاہیوکۺاہمرتۺاورۺولعمامتۺاچنہپ ۺےکۺذرےعیۺاکۺوہناۺرضوریۺ‬ ‫ۺ‬ ‫یسکۺیھبۺوصنمےبۺاکۺازوخدومندارۺوہۺاجناۺنانکممۺےہ۔ویکہکنۺیسکۺیھبۺوصنمےبۺےکۺوہظرۺےکۺےئل‬
‫ت‬
‫ۺےہ۔نمہۺہیۺوبقؽۺ ۺانیلۺنکممۺ‬ ‫ا‬ ‫ی ب آںۺاؿۺوصنموبںۺ ۺریغبۺیسکۺاخیمۺےکۺرسااجنؾۺدےنیۺےکۺےئلۺوک کۺایۺاجدنارۺاکۺ’ ذنیہۺ‘ وہناۺالزیم‬
‫ےہ۔وصنمےبۺ وکۺم ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجنےہۺاورۺ‬
‫ۺیےنچنہپۺیکۺ ششۺ ۺاامعتسؽۺایک اۺ‬ ‫ۺےہےسجۺچس ۺ‬ ‫ںیہنۺہک کۺایۺڑیکاۺذنیہۺوہۺاتکسۺےہۺاورۺوصنمےبۺ چۺاتکسۺےہ۔ہیۺضحمۺا دہۺادتسالؽۺیکۺکی ۺ‬
‫ت‬
‫ک ۺ‬
‫ۺےہ۔ای‬ ‫ۺذاہیاطعۺیکۺ کاۺنہیۺانہکۺرتہبۺوہۺاگۺہکۺاسۺیکرامنہیئۺ رک‬
‫ۺ‬ ‫تقیقحۺیکۺاکعاۺںیہنۺ رک۔یہیۺوہجۺےہۺہک کۺایۺایسیۺوقتۺانیقیًۺومودۺےہۺسجۺ ۺڑیکےۺ‬
‫تت‬ ‫ت‬ ‫ت ت‬
‫ت وارکۺ‬ ‫ۺسۺرحاکتۺاھکسںیئۺوۺوہۺ)ڑیکا( اۺنےہۺ کاۺنہیۺانہکۺز کنادہۺرتہبۺوہۺاگۺہکۺ)اطق( ڑیکےۺےسۺرحاک ۺ‬ ‫ۺاطقےہۺسجۺ ۺڑیکےۺ ۺوہ ب‬ ‫ۺ‬ ‫ایسی‬
‫ےہ۔دورسےۺاافلظۺ ۺڑیکےۺاکۺانیقیً کۺایۺاخقلۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ت ۺاےنپۺ‬‫اسیجۺہکۺمہۺ ۺداھکیۺہیۺ انبت کۺایۺواحضۺاچسیئۺےہۺہکۺہیۺاجدنارۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺدیپاۺےیک۔نکیلۺاراقتءۺ سۺاسۺتقیقحۺ ۺرظنادنازۺ ےتۺںیہۺاورۺااکمنا ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫چےسۺرحموؾۺ ۺد کانۺےہ۔اورۺہی کایۺایسی ۺ‬
‫ۺاحل ۺچنہپۺ‬ ‫رظنرظنۺاوتسارۺ ےتۺںیہ۔اےنپۺرظن کانتۺیکۺداہتسنۺالغیمۺ ۺاںیہنۺ ےنچۺےنھجمسۺوکۺدےنھکیۺاورۺنسۺیکۺ ک ۺ‬
‫ت‬
‫ےئگۺںیہۺاہجںۺہی کۺایۺواحضۺاچسیئۺ ۺدھکیۺںیہنۺتکسۺاورۺوۺھچکۺدےتھکیۺاورۺےتھجمسۺںیہۺاےسۺوبقؽۺںیہنۺ ےت۔ۺ‬
‫اراقتءۺ وتسںۺےکۺاطمقبۺ‪ Dinopis‬ۺاانپۺاجالۺاؿۺامتؾۺوصخایصتۺےکۺاسھتۺںیہنجۺمہۺاو ۺایبؿۺ ۺےکچۺںیہوکۺاافتؼۺےس بُۺبۺایلاورۺاافتؼۺےسۺیہۺاےسۺاامعتسؽۺ‬
‫اسیوکۺواحضۺوط ۺر اخرجۺازۺااکمؿۺوہ ۺےکۺ‬ ‫ناۺیھبۺھکیسۺایل۔ہۺذنیہۺصخشۺہیۺ انبتۺاجاتنۺےہۺہکۺااسیۺنانکممۺےہ۔نکیل ک ۺ‬
‫ۺایےحملۺےکۺےئلۺمہۺہیۺوبقؽۺ ۺےتیلۺںیہۺہکۺا ۺ‬
‫نباودوکۺنکممۺاھتۺاورۺیلہپۺ‪Dinopis‬ڑکمیۺ ۺ)درجۺنباال(اجالاافتاقًۺ ۺیہۺایل۔ۺ)مہۺاِؿۺ االتۺ ۺہکۺ‪Dinopis‬ڑکمیۺےلہپۺلہپۺےسیکۺوودۺ ۺآیئۺاورۺاسۺ ۺ‬
‫ےئلوکۺولعمؾۺتقیقحۺےتھجمسۺوہےئۺرظنادنازۺ ںیۺےگ( ۔اسۺوصرتۺ ۺدنمرہجۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺرضوریۺایمیکیئۺامدےۺاےنپۺمسجۺےکۺادنرۺےسیکۺدیپاۺ ۺ ۺ‬ ‫اانپۺاجال‬
‫لی االتۺاکۺوابۺدانیۺرضوریۺےہۺ‪ :‬ارگالہپۺاجالۺاافتاقً ُ بۺباایگاھتۺوتۺدورساۺاورۺشیتاۺاجالۺےسیک ُ ب اۺبۺایگ؟ۺڑکمیۺ ۺ انبلکلۺواسیۺیہۺاجالۺاسیجۺاسۺ ۺاافتؼۺےس ُ بۺباۺ‬
‫ذ ۺ‬
‫ت‬
‫ۺایل؟ایونومولدۺڑکمیۺہیۺ انبتۺےسیکۺاجیتنۺیھتۺہکۺاچۺامنۺاجالۺےسیکۺےتنبۺںیہوکدورسےۺاجولںۺےسۺفلتخمۺوصخایصتۺاکۺاحلمۺاجالۺےسیکۺ ۺ کن ا‬
‫ااجنۺےہ‬ ‫ک‬ ‫اھتوکدونبارہۺےسیکۺ‬
‫اورۺہیۺہکۺ ُاےسۺاجالۺاےنپۺاکشرۺےکۺاو ۺانکنیھپۺوہاگ۔ۺ‬
‫ۺےک ب ۺ‬
‫ۺاقبںیہنۺاورسجۺےکۺناسۺہیۺاکؾۺرسااجنؾۺدےنیۺےکۺےئلۺدقب ِرۺ‬ ‫ۺاییہۺوابۺےہ۔ۺڑکمیۺ وکوۺھچکۺیھبۺےنھکیسۺ کناز انبینۺ کاندۺ‬
‫اؿۺ االتۺاکۺرصػ ک ۺ‬
‫رضورتۺہتخپۺدامغۺیھبۺںیہنوکہیۺامتؾۺوصخایصتۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺاطعۺںیکۺوۺامتؾۺذیۺروحۺاایشءۺاکۺاقد ِۺرقلطمۺاخقلۺےہ۔ۺ‬
‫وپرایشۺڑکمی۔دوھاکۺدیہۺیکۺامہۺ‬
‫دورسیۺتہبۺاۺڑکمویںۺےکۺ ب سکعۺوپرایشۺڑکمیۺ)‪(Portia Fimbriata‬اجالۺ ۺ ۺاکشرۺڑکپ ۺےکۺالعوہۺاجےلۺےسۺدورۺیھبۺاکشرۺڑکپرکۺےہ۔وپر ۺ‬
‫ایشیکۺ‬
‫ت‬
‫کایۺاورۺوصختیصۺہیۺےہۺہکۺہیۺدورسےۺرشحاتۺاالرضۺاھک ۺےکۺاجبےئۺاینپۺیہۺونعۺیکۺڑکم کانںۺاھک ۺ ۺ حیجۺدیتیۺےہ۔یہیۺوہجۺےہۺہکۺوپرایشڑکم ۺ‬
‫یاکۺ‬
‫ت ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ۔ہیۺاکشرۺ ےتۺوق کۺایۺدمعہۺاورۺدپسچلۺتمکحِۺیلمعۺےسۺاکؾۺیتیلۺےہ۔ۺ‬‫دیماؿِ ۺلمعۺومعامًۺدورسیۺڑکمویںۺاکۺاجال ا‬
‫ت ت‬
‫ۺجۺوہاۺلچۺریہۺوہۺ کاۺنرھپۺ یئۺڑیکاۺاےنپۺآپۺ ۺاجےلۺےسۺڑھچا ۺیک ششۺ ۺراہۺوہ۔وہاۺ‬ ‫ۺوقاجۺیتھٹیبۺےہ ب ب‬
‫وپرایشۺڑکمیۺدورسیۺڑکمویںۺےکۺاجےلۺ ۺومعامًۺاس ۺ‬
‫ۺرھترھتاہاپھچۺدیتیۺںیہ۔دےنھکیۺ ۺہیۺڑکمیۺلھپۺ کانۺوپدےۺےک کۺایۺڑکٹےۺےسۺ‬
‫ۺ‬ ‫اورۺڑیکےۺےسۺدیپاۺوہ ۺوایلۺہیۺزیترلزںیشۺدےبۺناؤںۺآ وایلۺوپرایشۺیک‬
‫یتلمۺیتلجۺےہۺوۺوہاۺےسۺاڑۺ ۺاجےلۺ ۺایۺایگۺوہ۔اؿۺدورسیۺڑکمویںۺےکۺ ب سکعۺوۺاکش ۺر ۺدےتھکیۺیہۺاسۺ ۺٹپھجۺڑپرکۺںیہۺوکۺوپرایشۺڑکمیۺآہتسہۺےسۺرحتکۺ رکۺ‬
‫ت‬
‫ۺآنےہۺوتۺ‬
‫دی اۺ‬ ‫ؽ ۺڑیھچرکۺوکیتچنیھکۺاورۺامررکۺےہ۔اجؽۺاکۺامکل ب ب ۺ‬
‫ۺج ک‬ ‫ۺےکدعبۺوپرایشۺڑکمیۺاجےلۺ ۺےسنھپۺوہےئۺڑیکےۺیکۺرطحۺاج ۺ‬
‫ۺ‬ ‫ےہ۔اجےلۺ ۺھٹیبۺاج‬
‫وپرایشۺ انبلکلۺایترۺاھگتۺاگلےئۺیھٹیبۺوہرکۺےہ۔‪۸‬‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫وپرایشۺڑکم کانںۺاینپۺونعۺیکۺڑکمویںۺیکۺلقن اۺانرۺ ۺاؿۺ ۺدوھاکۺدیتیۺںیہ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺوپرایشۺڑکمیۺ‪Euryattus‬ڑکمیۺیکۺیتفجۺیکۺرمسۺیکۺلقنۺاناررکۺےہ۔ ۺ‬
‫ہی‬
‫ت‬
‫‪Euryattus‬ڑکمیۺرمشیۺےکۺناروںۺےسۺےتکٹلۺوہےئ کۺایۺمےۺوہےئۺےتپۺےکۺادنریتہۺےہ۔امدہۺڑکمیۺےکۺرھگۺےکۺاو ۺھٹیبۺ ۺوپرایشۺےتپۺ ۺالہرکۺےہۺاورۺاورۺرنۺ‬
‫ۺےہ۔ایےحملۺےکۺےئلۺدوھاکۺاھکۺ امدہۺڑکمیۺرھگۺےسۺنباہۺلکنۺآرکۺےہ۔‪۹‬‬
‫ک ۺ‬ ‫‪Euryattus‬یکۺرطحۺاسۺےکۺاو ۺنایتچ‬
‫وپرایشۺسکۺرطحۺفلتخمۺڑکمویںۺےکۺاشاروںۺےسۺاانپۺاشارہۺاشمہبۺ ۺیتیلۺےہ؟اورۺاسۺ ۺااسیۺفلتخمۺرطۂقیۺاکشرۺویکںۺانچ؟ہیۺانہکۺریغۺیقطنمۺوہۺاگۺہکۺڑکمیۺیسکۺ‬
‫’دیلقتیۺاہمرت‘ یکۺامکلۺےہۺاورۺااۺوہجۺےسۺاسۺ ۺااسیۺدپسچلۺاکشریۺرطہقیۺانچ۔ڑکمیۺاسۺرطےقیۺےسۺاسۺےئلۺاکشرۺ رکۺےہۺویکہکنۺاےسۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺااسیۺ‬
‫ت‬
‫ۺداھکنۺےہ۔ۺ‬
‫یہۺ ۺایک۔ایسیۺاثمۺولںۺےکۺذرےعیۺاہللۺاعتیلٰۺںیمہۺاےنپۺنفِۺ ۺیکۺےبۺلثمۺوصخایصت ا‬
‫ڑکمیۺےکۺایلھچمںۺڑکپ ۺےکۺرطےقیۺ‬
‫ت‬
‫ھچکۺڑکم کانںۺریغۺوتمعقۺالعوقںۺ ۺیھبۺاکشرۺ رکۺںیہ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺناینۺوایلۺڑکمیۺ‪Dolomedes‬یکۺاکشرۺاگہۺناینۺیکۺحطسۺےہۺ۔ہیۺڑکمیۺز کنادہۺ ۺیبیشنۺ‬
‫اقمامتۺالثمًۺرموطبۺاورۺناولںۺ ۺنایئۺاجرکۺےہ۔ۺ‬
‫ت تت‬
‫آیبۺڑکمیوکۺوۺایھچۺانیبیئۺےسۺرحموؾۺوہرکۺےہوکاانپۺز کنادہۺ ۺوقۺناینۺےکۺانکرےۺداھےگۺنبۺنبۺ ۺاںیہنۺاےنپۺرگدوشیپۺالیھپ ۺ ۺزگاررکۺےہ۔ہیۺداھےگۺ‬
 ‫ت ت‬
‫کیبۺوقۺدوۺاےضیۺرسۺااجنؾۺدےتیۺںیہ۔ہیۺدورسیۺڑکمویںۺےکۺےئلۺہیبنتۺاکۺاکؾۺدےتیۺںیہۺاورۺڑکمیۺےکۺمومہعۺالعےقۺیکۺدحۺرقمرۺ ےتۺںیہ۔اسۺےکۺالعوہۺریغۺ‬
‫وتمعقۺرطخےۺیکۺوصرتۺ ۺاارۺےکۺاگنہیمۺراےتسۺاکۺاکؾۺیھبۺدےتیۺںیہ۔ۺ‬
‫تت‬
‫ینپ رۺناںیگنۺناینۺ ۺرھکۺدیتیۺےہۺہکبجۺ انبیقۺ رۺناںیگنۺیکشخۺ ۺریتہۺںیہ۔ۺااسیۺ ےت ۺ‬
‫ۺوق‬ ‫ۺسےسۺز کنادہۺاامعتسؽۺوہ ۺواالۺاکشریۺرطہقیۺہیۺےہۺہکۺہیۺا ۺ‬
‫ڑکمیۺاک ب ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاہنینسحِۺدتریبۺےسۺاکؾۺیتیلۺےہۺ۔آیبۺڑکمیۺناینۺ ۺدالخۺوہ ۺوایلۺناوگنںۺ ۺاےنپۺداوتنں ۺےسۺزگارۺ ک ۺ‬
‫ۺای‬ ‫ڑکمیۺاےنپۺآپۺ ۺڈوےنبۺےسۺاچب ۺےکۺےئل ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ک ت‬
‫ۺاہنیۺاایتحطۺےسۺاانپۺمسجۺآےگۺ ب اھےتۺوہےئۺناینۺیکۺحطسۺ ۺا رکۺےہ۔ۺہیۺاےنپۺدایۺاورۺ‬ ‫آبۺرو ۺہتۺےسۺڈکھۺدیتیۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺناینۺےکۺانکرےۺچنہپۺ‬
‫احمسۺاسۺرطحۺناینۺےکۺادنرۺڈایتلۺےہۺہکۺحطسۺآبۺرشتنمۺںیہنۺوہرک۔ڑکمیۺیسکۺاجونرۺےکۺآ ۺاکااظتنرۺ رکۺےہ۔اسۺیکۺآںیھکنۺآسۺناسۺاکۺاج ہۺیتیلۺںیہۺہکبجۺ‬
‫ناںیگنۺناینۺ ۺدیپاۺوہ ۺواےلۺاراعتشۺ ۺوسحمسۺ رکۺںیہ۔اانپۺٹیپۺرھب ۺےکۺےئلۺڑکمیۺ ۺمکۺازۺمکۺوصت ک ۺ ۺداھکیئۺیئگۺ"‪"Golyan‬یلھچمۺینتجۺ ب یۺ‬
‫یلھچمۺڑکپناۺرضوریۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت ت‬
‫ےلص ۺںیہنۺآاجرک۔رھپۺوہۺادکیؾۺ‬ ‫ۺمےکۺاف ۺ‬ ‫ۺییلھچمۺاسۺےکۺڑبجوںۺےسۺ‪۵.۱‬یٹنیس ک ۺ‬
‫ۺج ۺ‬ ‫ۺیےبۺسحۺوۺرحتکۺڑھکیۺریتہۺےہ ب ب‬ ‫اکشرۺ ےتۺوقۺڑکمیۺاسۺوق ۺ‬
‫ت‬
‫ناینۺ ۺدالخۺوہۺ ۺیلھچمۺ ۺاینپۺناوگنںۺ ۺڑکجۺیتیلۺےہۺاورۺاےنپۺزہےلیۺداوتنںۺےسۺاےسۺاکاکۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺڑکمیۺوفراًۺاودنیھۺوہۺاجرکۺےہ اۺنہکۺیلھچموکۺوۺ‬
‫ت‬
‫ۺداھکنۺےہ۔وہۺہنۺرصػۺاکشرۺ ۺالہ ۺ ۺداتیۺےہۺہکلبۺاسۺےکۺادنروینۺاعضااءۺ ۺ‬
‫ا‬ ‫ڑکمیۺےسۺاکیفۺ ب یۺوہرکۺےہۺوکاےسۺناینۺےکۺادنرۺہنۺچنیھکۺےل۔زہۺزیتیۺےسۺاانپۺا‬
‫ب ب‬ ‫لیلحتۺ ۺےک کۺایۺوشرےبۺ ۺدبؽۺداتیۺےہۺسجۺےسۺوہۺنباآاسینۺمضہۺوہۺاجےت‬
‫ۺںیہ۔جۺاکشرۺرمۺاجےئۺوتۺڑکمیۺاےسۺانکرےۺ ۺالۺ ۺاھکۺاجرکۺےہ۔‪۱۰‬‬
‫ںےسۺاحلصۺوہیئۺاورۺاسۺ ۺسکۺ‬ ‫رکےہۺوکاہک ۺ‬
‫اتلماتلجۺامدہۺ( وۺاےسۺڈوےنبۺےسۺاچب ۺ‬
‫اسۺاقمؾۺ ۺےبۺامش ۺر االتۺذنہۺ ۺارھبےتۺںیہ۔ۺڑکمیۺ ۺوہۺالھک)ومؾۺےسۺ ۺ‬
‫ت‬
‫ۺسۺزیچںیۺوکۺ‬ ‫رطحۺاینپۺناوگنںۺ ۺاسۺیکۺہتۺخاھناۺاھکیس اۺنہکۺڈوےنبۺےسۺچبۺےکس؟ڑکمیۺ ۺومؾۺاکۺافرومالۺےسیکۺاحلصۺایکۺاورۺاےسۺسکۺرطحۺ کنا؟انیقیًۺڑکمیۺ ۺہی ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫نجۺ ۺےسۺہ کۺایۺذاہیۺیکۺالعمۺےہوکۺاینپۺرمیضۺےسۺروامنۺںیہنۺ ۺںیل۔ۺدرگیۺامتؾۺاجدناروںۺیکۺرطحۺڑکمیۺیکۺہیۺونعۺیھبۺاہللۺاعتیلٰۺیکۺویحۺےسۺاےنتۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺآی ۺاہللۺاعتیلٰۺ‬‫ذاہیۺآزیمۺرطےقیۺےسۺاکؾۺ رکۺےہۺاورۺایسیۺوصنمہبۺدنبیۺ ۺاورۺاسۺ ۺیلمعۺاجہمۺانہپ ۺیکۺاتیلہۺریتھکۺےہ۔اینپۺآ کانتۺ ۺےس کۺای ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫امنےہۺہکۺوہۺہۺاجدنارۺ ۺاسۺاکۺرزؼۺایہمۺ انۺےہ۔ۺ‬
‫ا اۺ‬
‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔ ب ۺ‬
‫ۺس‬ ‫ےکقلعتمۺوہۺہنۺاجاتنۺوہۺہکۺاہکںۺوہۺراتہۺےہۺاوراہکںۺوہۺ اپن ا‬
‫سج ۺ‬ ‫سجاکۺرزؼۺاہللۺےکۺذےمۺہنۺوہۺاورۺ ۺ‬
‫’زنیمۺ ۺےنلچۺواالۺ یئۺاجدنارۺااسیۺںیہنۺےہۺ ۺ‬
‫جےہۺ۔‘) رۃۺوھد‪(۶:‬‬ ‫ھچک ک ۺ‬
‫ۺایاصػۺدرتفۺ ۺدر ۺ‬
‫ہٹنھگۺوایلۺڑکمیۺاکۺوغہطۺاگل ۺاکۺرطہقیۺ‬
‫تت‬
‫اایشیۺاورۺااہقیۺےکۺرگؾۺالعوقںۺ ۺنایئۺاج ۺوایلۺآیبۺڑکم کانںۺاانپۺرتشیبۺوقۺز ک ِۺآبۺزگاررکۺںیہۺ۔انچہچۺہیۺاانپۺرھگۺیھبۺناینۺےکادنرۺ رکۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺسےسۺےلہپۺناینۺ ۺوپدوںۺےکۺونتںۺ کانۺوتپںۺےکۺدرایمؿ کۺایۺوبچ ہۺریمعتۺ رکۺےہ۔ڑکمیۺوبچ ےۺ ۺونتںۺےکۺاسھتۺرمشیۺےکۺ‬ ‫اانپۺآایشہنۺ ۺےئلیکۺڑکمی ب ۺ‬
‫ت‬
‫داھوگںۺےسۺوڑۺدیتیۺےہ۔ہیۺداھےگۺڑکمیۺےکۺرھگۺیکۺنادنیہۺ ےتۺںیہۺاورۺوبچ ےۺ ۺااکحتسؾۺےتشخبۺںیہ۔اسۺےکۺالعوہۺہیۺراڈارۺ)‪(radar‬اکۺاکؾۺیھبۺ ےتۺ‬
‫ںیہۺاورۺاکشرۺیکآدمۺےسۺربخۺدارۺ ےتۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اجنۺےہ۔اورۺوںۺو ۺ‬
‫ں‬ ‫ۺاجی ب اتھۺ ا‬
‫وبچ ہۺایترۺ ےنیلۺےکۺدعبۺڑکمیۺاینپۺناوگنںۺاورۺدڑھےکۺذرےعیۺوہاۺےکۺےلبلبۺاسۺےکۺےچینۺےلۺاجرکۺےہ۔اسۺرطحۺاجالۺاو ۺیک ب ۺ‬
‫ت ت‬
‫م کیۺوہاۺاکۺااضہف اۺ‬
‫ۺوہناج اۺۺنےہۺاجالۺہٹنھگۺیکۺلکشۺاایتخرۺ ۺاتیلۺےہ۔ہی’ ہٹنھگ‘ وہۺرھگےہۺاہجںۺڑکمیۺریتہۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺزگرنےہۺوتۺڑکمیۺا یۺزیتیۺےسۺنباہۺلکنۺ ۺاےسۺ‬ ‫ب بۺ‬
‫ۺےہ۔ج یئۺوھچناۺاجونرۺوکۺاخصۺوطرۺےس کۺایۺڑیکاۺ کناالرواۺناسۺےس اۺ‬ ‫دؿۺ ۺڑکمیۺاےنپۺرھگۺ ۺااظتنرۺ رک‬
‫ت‬
‫ۺحطس ۺرگ ۺواالۺڑیکاۺناینۺ ۺاراعتشۺدیپاۺ انۺےہ۔ڑکمیۺ‬
‫ٹپھجۺ ۺڑکپۺیتیلۺےہۺاورۺاےسۺاھک ۺےکۺےئلۺواسپۺاےنپۺرھگۺ ۺٹیسھگۺ ۺےلۺاجرکۺےہ۔ناینۺیک ۺ‬
‫اںیہنۺوسحمسۺ ۺےکۺحطسۺآبۺ ۺآۺاجرکۺےہۺاورۺڑیکےۺ ۺڑکپۺ ۺاےسۺناینۺےکۺےچینۺٹیسھگۺیتیلۺےہ۔ڑکمیۺناینۺیکۺحطسۺ ۺاجالۺیھبۺاامعتسؽۺ رکۺےہۺاوراسۺاجےلۺ ۺ‬
‫ۺںیہن رک۔ۺ‬
‫رگ ۺواےلۺڑیکوںۺاورۺدورسےۺاجونروںۺےکۺامنیبۺ یئۺاؼ ۺ‬
‫دیۺآ ۺ ۺآیبۺڑکمیۺناینۺیکۺ‬ ‫دیےنمجۺےسۺاچبؤۺےکۺےئلۺڑکمیۺ ۺدنچۺاایتحیطۺادقاؾۺااھٹ ۺیکۺرضورتۺوہرکۺےہ۔ااۺوہجۺےسۺرسدیۺ ک‬ ‫وممسۺرسامۺیکۺآدمۺےکۺ ک ۺ‬
‫جبلل‬
‫رہگایئۺ ۺیلچۺاجرکۺےہ۔اسۺرمہبتۺوہۺرسدیۺیکۺیٹنھگۺ رکۺےہۺاورۺاسۺےکۺادنرۺوہاۺرھبۺدیتیۺےہ۔ضعبۺدورسیۺڑکم کناںیمکشۺامےصۺوایلۺوھچیٹۺ بجیۺ‬
‫ویلھچمں)‪(sea-snails‬ےکۺاخیلۺوخولںۺےکۺادنرۺریسباۺ ۺیتیلۺںیہ۔ہیۺڑکمیۺےٹنھگۺےکۺادنرۺیھبکۺدالخۺںیہنۺوہرکۺاورۺوپرےۺوممسِۺرسامۺ ۺلکشمبۺ یئۺوتانایئۺ‬
‫رکےہۺوہۺ‬
‫ےلبلبہٹنھگۺ ۺےلۺاج ۺ‬
‫رصػۺ رکۺےہ۔اسۺرطحۺوتانایئۺیتچبۺےہۺاورۺآنجیسکۺیکۺرضورتۺٹھگۺاجرکۺےہ۔اؿۺاایتحیطۺدتاریباکۺدصقمۺہیۺےہۺہکۺڑکمیۺو ۺ‬
‫ت‬
‫رسدویںۺ ۺ رۺےسۺناچنۺونیہمںۺیۺاامعتسؽۺ ۺےکۺےئلۺاکیفۺوہں۔‪۱۱‬‬
‫اسیجۺہکۺمہۺ ۺداھکیۺڑکمیۺاکۺوہاۺاکۺہلبلبۺاورۺاسۺاکۺاکشریۺرطہقیۺز ک ِۺآبۺزدنہۺرےنہۺےکۺےئلۺایعمریۺرطۂقیۺاکرںیہ۔یسکۺیھبۺاجدنارۺےکےئلۺاافتاقًز ک ِۺآبۺزدنۺیگۺ‬
‫زگار ۺاکۺرطہقیۺڈوھیۺاکنانلۺنانکممۺےہ۔ارگۺیسکۺاجدنارۺےکۺناسۺز ک ِۺآبۺزدنہۺرےنہۺےکۺےئلۺدراکروصخایصتۺہنۺوہںۺوتۺوہۺناینۺ ۺیلہپرمہبتۺدالخۺوہےتۺیہۺ‬
‫ۺوقیہۺںیہنۺوہۺاگ۔لا کۺای ک‬‫ت ت‬
‫ۺزیمۺاجونرۺوومزوںۺاہمروتںۺیکۺ ءۺ ۺز ک ِۺآبۺزدنہۺرہۺےکسوکۺاےنپۺ‬ ‫ٰ‬ ‫ۺ‬ ‫رمۺاجےئۺاگ۔اسۺےکۺناسۺاافتؼۺ کاۺنیسکۺاورزیچۺاکۺااظتنرۺ ۺاک‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺامازیۺوصخایصتۺاورۺ وتیحںۺوایلۺاسۺآیبۺڑکمیۺ ۺاہللاعتیلٰۺ ۺ‬ ‫وودۺےکۺےئلۺاؿۺاہمروتںۺےکۺوہظرۺاکۺرموہؿۺےہ۔اسۺےسۺہیۺ انبتۺن بایۺوہرکۺےہۺہک ک‬

‫ت‬ ‫رتہبنیۺادنازۺ ۺ ۺایک۔ۺ‬

‫مت‬
‫ہلل ۺےہۺوۺریماۺربیھبۺےہۺاورۺ ھااراۺربۺیھب ۺ۔ یئۺاجدنارۺااسیۺںیہنۺسجۺیکۺوچیٹۺاسۺےکۺاہھتۺ ۺہنۺوہۺ۔ےبۺکشۺریماۺربۺدیسیھۺراہۺ ۺ‬
‫’ریماۺرھبوہسۺا ۺ‬
‫ےہ۔‘) رۃۺوھد‪(۵۶ :‬‬
‫ہیہپۺامنڑکمیۺ‬
‫ت ت‬
‫یتیلںیہۺ‬
‫ونجبۺرغمیبۺااہقیۺےکۺ‪Namibian‬رحصاۺ ۺنایئۺاج ۺوایلۺڑکمویںۺیکۺضعبۺاوناعۺرطخےۺےکۺوقۺاینپ اۺۺنںیگنۺلمکمۺوط ۺر ۺمسجۺےکۺادن ۺرٹیمسۺ ۺ‬
‫اورۺاانپۺمسجۺ انبلکلۺےیہپۺاسیجۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺاسۺےکۺدعبۺاےنپۺےیہپۺامنۺمسجۺےسۺلسلسمۺالقنباز کانںۺاھکےتۺوہےئۺزیتیۺےکۺاسۺھتۺرطخےۺےسۺدورۺوہۺاجرکۺںیہ۔ۺ‬
‫ہیۺڑکم کانںۺ‪۵.۲‬۔‪۳‬یٹنس کۺمۺیبملۺوہرکۺںیہۺاورۺدو کۺمۺیفۺڈنکیسۺیکۺراتفرۺےسۺ ب یۺزیتیۺےسۺرحتکۺ رکںیہ۔ۺاسۺراتفرۺاکۺادنازہۺاگل ۺےکۺےئلۺمہ کۺایۺاثمؽۺدےتیۺ‬
‫یےکۺمسجۺیکۺوحمریۺرگدشۺ‪ ۴۰‬ک ۺ‬
‫ولکمیفۺہٹنھگۺیکۺراتفرۺےسۺےنلچۺوایلۺاگڑیۺےکۺویہپںۺیکۺوحمریۺرگدشۺےکۺ ب ا ب ۺوہرکۺےہ۔ۺ‬ ‫ےیہپیکۺوصرتۺ ۺڑکم ۺ‬ ‫ںیہ۔ ۺ‬
‫ۺوایلۺیلگنجۺامدہۺڑھبۺ)‪(raider wasp‬وہرکۺ‬ ‫ڑکمیۺیکۺھچکۺاوناعۺدنمشۺےسۺچبۺنکلیےۺےکۺےئلۺہیۺرطہقیۺاامعتسؽۺ رکۺںیہ۔ارثکۺاواقتۺہیۺدنمشۺا یۺہلمحۺ‬
‫ک ت‬
‫ۺجۺوسحمسۺ ےۺہکۺ یئۺآایش ۺ ۺوھکد ۺاگلۺےہۺوتوہۺادکیؾۺنباہۺآاجرکےہ۔ۺےلہپۺاینپۺراتفرۺ‬ ‫ۺوریۺےکۺولیٹںۺیکۺوچیٹۺ ۺاانپۺآایشہنۺ رکۺےہۺوک ب ب‬‫ےہ۔ڑکمیۺوک‬
‫ب اھ ۺےکۺےئلۺوہۺدنچۺدقؾۺ ب اھرکۺےہ۔ۺاسۺےکۺدعبۺاینپۺناچنۺوڑوںۺوایلۺناںیگنۺادنرۺٹیمسۺیتیلۺےہۺاورۺڈالھؿۺیکۺرطػۺزلےتکھۺوہےئۺےیہپۺیکۺرطحۺراتفرۺ‬
‫ت‬
‫ڑکپرکۺوہیئۺاارۺوہۺاجرکۺےہ۔ارگۺڑکمی ک ۺ‬
‫ۺریےکۺولیٹںۺیکۺیٹیلتۺ ۺاانپۺرھگۺ رکۺوتۺرضورتۺےکۺاطمۺقبۺاینپۺراتفرۺزیتۺہنۺ ۺنارکۺاورۺاکشرۺ ۺیلۺاجرک۔ااۺوہجۺےسڑکمیۺ‬
‫ت‬
‫ولیٹںۺیکۺوچیٹۺ ۺرھگۺ ۺ ۺ حیجۺدیتیۺےہ۔ظفحۺامدقتؾۺےکۺوطرۺ ۺڑکمیۺاکۺےلیٹۺےکۺاو ۺآایشہنۺ ناۺوکۺریغبۺیسکۺدنمشۺےسۺواہطسۺڑپےوک کۺایۺوعشریۺردۺلمعۺےہ۔البۺ‬
‫ت‬
‫ہبشۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺڑکمیۺ ۺااسیۺ ۺ ۺاُاسک کنا۔اہللۺاعتیلٰۺریغبۺیسکۺاسہقبۺاثمؽۺےکۺ ۺ اۺنےہۺاورۺوہۺامتؾۺولخماقتۺےسۺ انبربخۺےہ۔ۺ‬
‫اکچپریۺامر ۺوایلۺڑکمیۺ‬
‫ییکۺہیۺونعۺوکوۺ‪Scytodes‬الہکرکۺےہۺاےنپۺاکشروںۺ ۺزہۺاورۺےپچپچۺامدےۺاکۺآزیمہۺاکچپریۺیکۺوصرتۺ ۺکنیھپۺ ۺاںیہنۺالہ ۺ ۺدیتیۺےہ۔ہیۺایسؽۺ‬
‫ڑکم ۺ‬
‫ۺایتہبۺدغّےۺ‪ ((gland‬ۺدیپاۺوہےتںیہ۔اسۺدغےۺےکۺدوۺاخ ۺوہےتۺںیہۺ۔ کۺایۺاخ ۺ ۺزہۺاورۺدورسےۺ ۺ‬
‫امدےۺڑکمیۺیکۺآوھکنںۺےکۺےھچیپ ک ۺ‬
 ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺےہ۔آڑیھ یھچۺلکشۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ۺوہنۺےہ۔ؤمخاذل ۺاخ ۺےکۺرگدۺےھٹپۺوہےتۺںیہۺںیہنجۺسکیکڑ ۺ ۺڑکمیۺےکۺداوتنںۺےسۺوگدنۺیکۺداھرۺزورۺےسۺاخرجۺوہرک‬ ‫اپچپچۺامدہ ا‬
‫ت‬
‫ۺنکلیےۺواالۺہیۺاپچپچۺامدہ کۺایۺااسیۺاجالۺنب اۺ‬
‫ۺاجنےہۺوۺاکشرۺ ۺااۺےتپۺ کاۺنینہٹۺ ۺسجۺ ۺوہۺلچۺراہۺوہۺاکپچۺداتیۺےہ۔‪۱۲‬۔اکشرۺ ۺویںۺےبۺرحتکۺ ۺدےنیۺاورۺینہٹۺ کاۺنےتپۺ ۺ‬
‫اکپچ ۺےکۺدعبۺآخۺ ۺڑکمیۺاہجںۺاکشرۺٹلاۺوہوکۺواہںۺچنہپۺ ۺاےسۺاھکۺاجرکۺےہ۔ۺ‬
‫یاکۺداؾۺ‬
‫ناوبیسشل‪Pasilobus‬ڑکم ۺ‬
‫ۺ ۺ ب یۺامہۺےہ۔اسۺےکۺےنبۺوہےئۺاجےلۺتہبۺےپچپچۺوہےتۺ‬ ‫ۺِگ ِ‪ Guinea New‬ۺنایئۺاجرکۺےہۺداؾۺایترۺ‬ ‫‪Pasilobus‬ڑکمیۺوۺرصػۺوین ۺ‬
‫ت‬
‫ۺےہ۔ایۺرسےۺ ۺرگہۺتہبۺیسکۺوہیئۺوہرکۺےہۺرگمۺدورسےۺرسےۺیکۺرگہۺاخیصۺڈیلیھۺوھچڑۺدیۺاجرکۺ‬ ‫ک‬ ‫ںیہ۔ۺوپراۺاجالۺدوۺمکحتسمۺانکروںۺےکۺدرایمؿۺٹلا ا‬
‫ۺوہن‬
‫ت ت‬ ‫ت‬
‫ۺجۺاکشرۺڑکمیۺےکۺ ک ۺ‬
‫دیاتچنہپۺ‬ ‫ۺوہناےہ ب ب‬
‫ےہ۔ہیۺیسکۺیطلغۺ کانۺڑکمیۺیکۺےبۺوتیہجۺاکۺہجیتنۺںیہنۺہکلب کۺایۺاکشریۺتمکحِۺیلمعۺےہ۔اورۺاسۺ انبتۺاکۺادنازہۺاسۺوق ۺ‬
‫ت‬ ‫ت ت‬
‫ےہ۔ۺوںۺیہۺ یئۺاگنتپۺاجؽۺ ۺآۺ ھیستااۺےہۺوکاجےلۺاکۺڈیلیھۺرگہۺواالۺرساۺلھک ا‬
‫ۺاجنۺےہ۔ۺوچہکنۺاجےلۺاکدورساۺس ِاۺدنباھۺراتہۺےہۺاس ۺ‬
‫ۺےئلاگنتپۺوہاۺ ۺدنلپےۺیکۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫یچنہپۺ ۺاسۺےکۺوپرےۺمسجۺ ۺوکۺرسۺےسۺرشوعۺ ےتۺوہےئۺاپچپچۺامدہۺارپسےۺ ۺدیتیۺےہ۔ویںۺڑکمیۺاکشرۺ ۺ‬ ‫رطحۺلتکتااۺراتہۺےہ۔دعبۺ ۺڑکمیۺاکشرۺےکۺا ک ب ۺ‬
‫ڑکپیتیلۺےہ۔ۺ‬
‫زدنہۺ ۺ‬

‫ییکۺوصخایصتۺ‬
‫اےنلھچۺ د ۺوایلۺڑکم ۺ‬
‫ےبۺبیعۺالھچنۺاگلناۺ‬
‫ںاکۺاسۺاجؽۺ ۺآ ۺےنسنھپۺاک( ااظتنرۺ رکۺںیہ۔ۺنکیلۺاؿۺڑکمویںۺےکۺ ب سکعۺالھچنۺاگل ۺوایلۺڑکمیۺاےنپۺاکشرۺ‬
‫یتنبںیہۺاوررھپ)ڑیکو ۺ‬
‫ںیکۺرتشیبۺاوناعۺاجؽۺ ۺ‬
‫ڑکموی ۺ‬
‫ت‬
‫ۺوخدۺ ُالھچۺ ۺ)اسیجۺےکۺاسۺےکۺناؾۺےسۺاظہۺےہ(ہلمحۺآورۺوہ ۺ ۺ حیجۺدیتیۺےہ۔ڑکمیۺاسۺلعفۺ ۺاسۺدقرۺاہمرتۺریتھکۺےہۺہکۺاےنپۺےسۺفصن کۺمۺدورۺ‬
‫وہا ۺاڑےتۺوہےئۺڑیکےۺ ۺیھبۺاکشرۺ ۺیتیلۺےہ۔ۺ‬
‫گ‬ ‫حب ت‬
‫ں ۺوپدوںۺےکۺدرایمؿۺاگلیئۺاجرکۺ‬ ‫س ۺاگڑھۺدیتیۺےہ۔ۺہیۺالھچنۺومعامًۺ ھتیۺوہگج ۺ‬ ‫ےلمحۺےکۺدعبۺڑکمیۺا یۺاکشرۺ ۺ ھیتیۺےہۺاورۺاےنپۺوبضمطۺڑبجےۺا ۺ‬
‫ت‬
‫ےہ۔ہیۺاکؾۺاکایمیبۺےکۺاسھتۺرسۺااجنؾۺدےنیۺےکۺےئلۺڑکمیۺ کۺایۺومزوںۺزاورظنۺےکۺاسھتۺاسھتۺاکشرۺیکۺراتفرۺاورۺتمسۺاکۺیھبۺاسحبۺاگلنا اۺ‬
‫ۺوہنےہۺ۔ۺ‬
‫ت‬
‫اسۺےسۺیھبۺز کنادہۺدپسچلۺ انبتۺہیۺےہۺہکۺاکشرۺڑکپۺےنیلۺےکۺدعبۺڑکمیۺاےنپۺآپۺ ۺسکۺرطحۺومتۺےسۺاچبرکۺےہ۔ڑکمیۺیکۺاجؿۺ ۺرطخہ اۺ‬
‫ۺوہنےہۺویکہکنۺاےنپۺاکشرۺ‬
‫ت ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺدرجیکۺوچیٹۺوہرکۺےہ(الھچنۺاگلےتۺوقۺڑکمیۺاکۺواسپۺزنیمۺ ۺرگۺاج ۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ۺڑکپ ۺےکۺےئلۺاےسۺوہاۺ بۺسحۺاگلینۺوہرکۺےہۺاورۺاسۺاواچنیئۺےسۺ)وۺومعامً‬
‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ۔نکیلۺڑکمیۺاسۺاحدےثۺاکۺاکشرۺںیہنۺوہرک۔ویکہکنۺالھچنۺاگل ۺےسۺلبقۺڑکمی کۺایۺداھاگۺنبۺ ۺاسۺاکۺرساۺ ُاسۺشاخۺےسۺ انبدنھۺدیتیۺےہۺ ۺ‬
‫سج ۺ‬ ‫اکۺااکمؿ ا‬
‫ت‬
‫ۺوہنےہۺہکۺوہۺڑکمیۺاورۺاسۺےکۺڑکپےۺوہےئۺ‬ ‫وہۺیھٹیبۺوہرکۺےہ۔ہیۺرطہقیاےسۺزنیمۺ ۺرگ ۺےسۺاچبۺ ۺوہاۺ ۺکٹلۺاج ۺ ۺدمدۺداتیۺےہ۔داھاگۺاانتۺوبضمط اۺ‬
‫اکشرۺوکۺدوونںۺاکۺوزؿۺسہہۺاتیلۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫نشم‪:‬اکشرۺ اۺن ۺ ۺناہنۺنبادنانھ ۺ۔‬
‫تیھبۺاکلمۺاو ۺرےبۺبیعۺںیہ۔ڑکمیۺےکۺرسۺےکۺدرایمؿۺ ۺےسۺدوۺ‬
‫رگییعبطۺوصخایص ۺ‬
‫الھچنۺاگل ۺوایلۺڑکمیۺیکۺاسۺامہورجتۺہبۺاکرۺونعۺ)‪(species‬یکۺد ۺ‬
 ‫ۺاجی ب یھۺوہیئۺوہرکۺںیہ۔ہیۺدوۺ ب یۺآںیھکنۺاےنپۺاخونںۺ)‪ (sockets‬ۺداںیئۺےسۺ انبںیئۺاورۺاو ۺےچینۺرحتکۺ ۺیتکسۺ‬
‫آںیھکنۺدورنیبۺیکۺامدننۺآےگۺیک ب ۺ‬
‫س‬‫ف‬‫ی‬‫ب‬ ‫ب‬
‫ۺوطؽۺومج) ‪green and ultraviolet‬‬ ‫ںیہ۔آوھکنںۺ ۺومو ۺد رۺوتمازیۺدروںۺواےلۺ دۂۺمشچ)‪ (retinas‬وکوۺہیۺاورۺاموراےئۺ بجی ِ‬
‫‪ (wavelengths‬ۺوفراًۺوسحمسۺ ۺےتیلۺںیہوکۺڑکمیۺ ۺدورۺیکۺرتہبنیۺرظناطعۺ ےتۺںیہ۔رسۺےکۺولہپۺ ۺومودۺدورسیۺ رۺآںیھکنۺاینتۺافصیئۺےسۺںیہنۺ‬
‫ت‬
‫دھکیۺںیتکس اۺنمہۺاےنپۺاردۺرگدۺوہ ۺوایلۺہۺرحتکۺاکۺہتپۺاگلۺیتیلۺںیہ۔اسۺرطحۺہیۺاجونرۺاےنپۺےھچیپۺیکۺرطػۺومودۺاکشرۺ کانۺدنمشۺاکۺنباآاسینۺادرا ۺ ۺاتیلۺےہ۔ۺ‪۱۳‬‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺیمہۺ ۺوۺھچکۺاھکیسۺےہۺاسۺ ۺوغرۺ ےتۺںیہ۔ڑکمیۺیکۺامسجینۺاسجۺایسیۺےہۺوۺاےسۺزیتیۺےسۺرحتکۺ ۺاور ک ۺ‬
‫ۺای‬ ‫آےیئۺاسۺڑکمیۺےکۺنبارےۺ ۺاب ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺسح ۺاکشرۺ ۺڑکپۺےنیلۺ ۺاعموؿۺن بایۺوہرکۺےہ۔ااۺرطحۺڑکمیۺیکۺآںیھکنۺاکشرۺ ۺیسکۺیھبۺتمسۺےسۺدھکیۺےنیلۺ ۺدمدۺدیتیۺںیہ۔ۺ‬ ‫یہ ب ۺ‬
‫ت‬
‫ہی کۺایۺدقررکۺ انبتۺےہۺہکۺڑکمیۺ ۺوخدۺہیۺںیہنۺ ۺوہاگۺہکۺہیۺااضیفۺآںیھکنۺاسۺےکۺےئلۺدیفمۺن ب ۺ‬
‫ایوہۺیتکسۺںیہۺاورۺویںۺاسۺ ۺاںیہنۺوخدۺیہۺدیپاۺ ۺایلۺوہاگ۔ہیۺ‬
‫ۺںیہن ۺاکسۺ‬
‫تتیمسۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺ ۺایک۔رظنۂیۺاراقتءۺوۺہیۺواحض ۺ‬
‫ےسیھبۺوخدۺیہۺوودۺ ۺںیہنۺآںیئگ۔ۺہکلبۺاسۺاجونرۺ ۺاؿۺامتؾۺوصخایص ۺ‬‫آںیھکنۺ’اافتؼ‘ ۺ‬
‫ت‬
‫ہکۺرصػ کۺایۺآھکنۺیہۺےسیکۺوودۺ ۺآیئۺوکۺالھچنۺاگل ۺوایلۺڑکمیۺیکۺآھٹۺآوھکنںۺاورۺاؿۺےکۺچیبۺلمکمۺرطبِۺدیہۺ)‪(coordination‬یکۺنب ب ۺ‬
‫ای یئۺراےئۺ‬
‫ۺےسۺاقرصۺےہ۔ۺ‬ ‫شیپۺ‬
‫ت‬
‫چ‪:‬‬ ‫ہۺاحلظۺےسۺرتہبنیۺرہبوپۺرھب ۺیکۺ ک‬
‫ۺویچناں‘۔نکیلۺوصت ک ۺ‬
‫ارگۺآپۺےسۺہیۺوپاھچۺاجےئۺہکۺاو ۺوصت ک ۺےکۺدیسےھۺاہھتۺ ۺآپۺ ۺایکۺرظنۺآراہۺےہۺوتآپۺانیقیًۺیہیۺںیہکۺےگۺ’ےتپۺےکۺاو ۺاورۺےچینۺدنچ ک‬
‫ۺےتپۺےکۺےچینۺوۺاجونرۺرظتنمۺےہۺوہۺویچیٹنۺںیہنۺہکلبۺالھچنۺاگل ۺوایلۺڑکمیۺیکۺمسقۺ‪Myrmarachne‬ےہ۔ڑکمیۺاورۺویچویٹنںۺےکۺدرایمؿۺرصػۺ‬
‫ناوگنںۺیکۺدعتادۺنگۺ ۺیہۺاؼۺایکۺاجۺاتکسۺےہ۔ویکہکنۺڑکمویںۺیکۺآھٹۺہکبجۺویچویٹنںۺیکۺھچۺناںیگنۺوہرکۺںیہ۔ۺ‬
‫اےنلھچۺ د ۺوایلۺڑکمیۺویچویٹنںۺ ۺسکۺرطحۺدوھاکۺدےۺدیتیۺےہ؟ہیۺڑکمیۺضحمۺویچویٹنںۺاسیجۺروپۺداھرۺ ۺیہۺاںیہنۺدوھاکۺںیہنۺدیتیۺہکلبۺویچویٹنںۺےکۺ‬
‫ت‬
‫ۺےکےتلہۺوہےئۺابتییےۺ‬
‫روویںۺیکۺیھبۺلقنۺاناررکۺےہ۔الثمًۺاینپۺناوگنںۺیکۺدعتادۺاپھچ ۺےکۺےئلۺاےنلھچۺ د ۺوایلۺڑکمیۺاینپۺاسےنمۺوایلۺدوۺناںیگنۺویچیٹن ۺ‬
‫اھٹیتیلۺےہ۔‪۱۴‬۔ۺاسۺرطحۺڑکمیۺیکۺہیۺآںیھکنۺویچیٹنۺےکۺابتییےۺیکۺرطحۺداھکیئۺدیتیۺںیہ۔اسۺاقمؾۺ ۺںیمہۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺاو ۺا ۺ‬ ‫)‪(antennae‬ےسۺاشمہبۺ‬
‫ںاکۺ‬
‫رہھٹۺ ۺ انچۺوہاگ‪):‬ناںیگنۺاو ۺااھٹۺےنیلۺاک( بلطمۺہیۺوہاۺہکۺڑکمیۺیتنگۺ ۺیتکسۺےہ۔ۺڑکمیۺ ۺےلہپۺاینپۺاورۺرھپۺویچویٹنںۺیکۺناوگنںۺیکۺدعتادۺینگۺاورۺدوون ۺ‬
‫ومازہنۺایک۔ۺاؼۺاھبیۺےنیلۺےکۺدعبۺہیۺ انبتۺاسۺیکۺھجمسۺ ۺآیئگۺہکۺاےسۺاینپۺزادئۺناوگنںۺےسۺاکٹھچراۺاحلصۺ ناۺوہاگ۔ۺاورۺویںۺ ب ےۺاتحمطۺرطےقیۺےسۺاسۺ ۺ‬
‫اینپۺزادئۺناںیگنۺویچیٹنۺےکۺابتییےۺےسۺاشمہبۺ ۺںیل۔ۺ‬
‫ۺےہ۔سےسۺیلہپۺ انبتۺہیۺہکۺڑکمیۺیعبطۺاحلظۺےسۺویچیٹنۺ ۺ‬
‫ےسرسکیۺفلتخمۺےہ۔ویچیٹنۺاسیجۺےنگلۺےکۺےئلۺڑکمیۺےکۺ‬ ‫بۺ‬ ‫اہیںۺیئکۺےطقنۺذنہۺ ۺرےنھکۺیکۺرضورت‬
‫ۺےکۺےئلۺاےسۺ‬ ‫ۺےہ۔ااسی‬
‫ۺ‬ ‫ۺیکۺرضورتۺوہرک‬ ‫ےئلۺرصػۺاینپۺناںیگنۺوہاۺ ۺااھٹۺانیلۺیہۺاکیفۺںیہنۺہکلبۺاےسۺویچیٹنۺیکۺ ؽۺاورۺامسجینۺوعضۺیکۺیھبۺلقنۺ‬
‫یک ت‬
‫ک‬
‫ی ےتۺوہےئۺایۺادااکرۺیکۺرطح ۺ۔‬‫کایۺامہۺاشمدہۺوہ ۺےکۺاسھتۺاسھتۺوۺھچکۺوہۺد ھتیۺےہۺایکسۺاقنیلۺ ۺ ۺامہۺوہ ۺیکۺیھبۺرضورتۺےہۺ انلکلۺادااکر ۺ‬
‫ب‬
‫ت ت‬ ‫ت‬
‫اسیجۺہکۺمہۺ ۺداھکیۺڑکمیۺلقنۺ ۺےکۺاےسیۺرطےقیۺاامعتسؽۺ رکۺےہۺنجۺےکۺےئلۺ انچوکۺرھپۺاؿۺ وچںۺ ۺیلمعۺاجہمۺانہپنااورۺلقنۺانارےتۺوقۺرضوریۺ‬
‫ۺسھچکۺازۺوخدۺںیہنۺ ۺیتکس۔اوؽۺ‬‫ۺاصجمہفۺصخشۺےکۺےئلۺہیۺ انبتۺانھجمسۺلکشمۺںیہنۺہکۺڑکمیۺہی ب ۺ‬
‫ِب ۺ‬ ‫یعبطۺدبتویلیںۺاکۺااسحسۺ ناۺرضوریۺےہ۔یسکۺیھبۺ انبھجمسۺاور‬
‫ت‬
‫ییکۺاؿۺدرگیۺدنچۺ‬
‫وتۺہیۺہکۺڑکمیۺاکۺدامغۺاسۺمسقۺیکۺ چۺواچبرۺ ۺیکۺاتیلہۺںیہنۺرھکا۔وتۺآخۺڑکمیۺیکۺ وتیحںۺاکۺعبنمۺایکۺےہ؟ۺیسکۺےجیتنۺ ےنچنہپۺےسۺےلہپۺڑکم ۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺرضوریۺںیہ۔ۺ‬ ‫وصخایصتۺاکۺاج ہۺانیلۺافدئہۺدنمۺوہۺاگۺوۺرہبوپۺلمکمۺ‬
‫ڑکمیۺےکۺرہبوپۺ ۺرصػۺدرجۺ انبالۺزیچںیۺیہۺشالمۺںیہن۔ویچیٹنۺیکۺرطحۺےنگلۺےکۺےئلۺڑکمیۺ ۺاینپۺآںیھکنۺاپھچناۺیھبۺرضوریۺےہۺوۺویچیٹنیکۺآوھکن ۺ‬
‫ںیکۺ‬
 ‫امدننۺ ب ےۺےطقنۺیکۺرطحۺںیہنۺوہںیت۔رگمڑکمیۺیک کۺایۺوصختیصۺ ۺہیۺلکشمۺلحۺ ۺدیۺےہۺ۔ڑکمیۺےکۺرسۺےکۺارطاػۺ ۺدوۺاکےلۺےطقنۺوہےتۺںیہۺوۺ بُ‬
‫وایلۺڑکمی)‪(weaver ant‬یکۺمشچِۺرمبکۺ)‪(compound eyes‬ےسیجۺےتگلۺںیہ۔‪۱۵‬‬
‫کت‬
‫آےیئۺذراۺر ۺ ۺوغرۺ ک جییےۺ‪:‬ڑکمیۺ ۺاسۺ انبتۺاکۺملعۺںیہنۺہکۺاسۺےکرسۺےکۺارطاػۺ ۺدوۺےطقنۺںیہ۔یسکۺایسیۺوصرتۺاحؽۺاکۺذ ۺ ناۺاہجں کۺایۺڑکمیۺیسکۺزیچۺاکۺ‬
‫ت‬
‫ۺایتمکحِۺیلمعۺلیکشتۺدےۺوکۺدنملقعیۺیکۺ انبتۺںیہن۔ۺارگۺااسیۺےہۺوتڑکمیۺ وکۺوۺویچویٹنںۺ ۺاھکرکاورۺاؿۺیکۺلقنۺاناررکۺ‬
‫ملعۺرےتھکۺوہےئۺوکوعشروآاگیہۺےکۺاسھت ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺگ ِۺاورۺلقنۺاناری؟ۺارگۺڑکمیۺاؿۺیلعجۺآوھکنںۺیکۺامکلۺہنۺ‬
‫ۺسھچکۺسکۺرطحۺ’اھکیس‘وک ا‬ ‫بۺ‬ ‫ۺہییلعجۺآںیھکنۺےسیکۺاحلصۺوہۺںیئگ۔ڑکمیۺ‬
‫ےہوکۺاےنپۺرسۺےکۺولہپۺ ۺ‬
‫ت‬
‫ۺویچنںۺ‬
‫ۺویچنںۺاےسۺاچہپؿۺںیتیلۺاورۺرطخہۺاھبیۺےنیلۺےکۺدعبۺارگ ک ا‬ ‫وہرکۺوتۺاسۺاکۺایکۺااجنؾۺوہنا؟ایسیۺوصرتۺ ۺڑکمیۺوخاہۺانتکیہۺااھچۺ انۺویکںۺہنۺرھبۺیتیلۺوک ک ا‬
‫ۺاظہےہۺڑکمیۺےکۺےئلۺ‬ ‫ڑکمیۺےسۺےلہپۺ یئۺر ّ ِۺدلمعۺ ۺںیتۺوتۺڑکمیۺالہ ۺوہۺاجرک۔ہی ک ا‬
‫ۺویچنںۺاےنپۺاطوتقرۺڑبجوںۺےسۺڑکمیۺ ۺلتقۺ ۺڈاںیتل۔اسیجۺہکۺاصػ ۺ‬
‫ت‬
‫رصػۺویچویٹنںۺیکۺلقن اۺانرۺانیلۺیہۺاکیفۺںیہنۺہکلبۺرہبوپۺ ۺاکایمبۺ ۺےکۺےئلۺڑکمیۺےکۺناسۺدیپایشئۺوطرۺ ۺیلعجۺآوھکنںۺاکۺوہناۺیھبۺرضوریۺےہ۔ۺ‬
‫ہیۺوہۺدنچۺوصخایصتۺںیہۺنجۺیکۺڑکمیۺ ۺزدنہۺرےنہۺےکۺےئلۺرضورتۺےہ۔ارگۺاؿۺ ۺےس ک ۺ‬
‫ۺاییکۺیھبۺیمکۺوہۺوتۺالھچنۺاگل ۺوایلۺڑکمیۺدلجیہرماجےئ۔اسۺ‬
‫تت‬ ‫ت‬
‫وصرتۺ ۺہیۺانہکنانکممۺےہۺہکۺڑکمیۺ ۺہیۺوصخایصتۺ’اابطنؼۺ‘ےسۺاحلصۺوہۺںیئگ۔ڑکمیۺ ۺہیۺامتؾۺ ۺوصخایصتۺکیبۺوقۺںیلم۔اہللۺاعتیلٰۺ ۺہۺاجدنارۺ ۺ‬
‫ۺایک۔ۺ‬ ‫وکہۺاسۺوفصۺےکۺاسھتۺسجۺیکۺاسۺاجدنارۺ ۺرضورتۺےہوکۺرتہبنیۺلکشۺ ۺ‬
‫تپگۺرھچےۺ کانۺامکینۺدارۺ وق)‪ (flick-knife‬ےسیجۺڑبجےۺ‬
‫ک ت‬
‫یکیبملۺ’نا ‘وہرکۺےہ۔اکشرۺڑکپےتۺ‬
‫عیکۺرنڑکمویںۺ ۺ‬
‫‪Myrmarachne plataleoides‬ونعۺیکۺرنۺڑکمیۺاہنیۺدپسچلۺلکشۺیکۺامکلۺےہ۔اسۺون ۺ‬
‫ت ت‬
‫وق کانۺارگۺےلمحۺاکۺرطخہۺوہوکۺوتۺڑکمیۺاانپۺنا ۺقشۺ رکۺےہۺاورۺ)نا ۺےک(دوونںۺوصحںۺ ۺہتۺےئکۺوہےئۺڑبجےۺنباہۺاکنؽۺیتیلۺےہ۔اؿۺڑبجوںۺےکۺرسوںۺ ۺےبۺ‬
‫ۺ‬
‫ت‬
‫اینؾۺدایۺوہےتۺںیہ۔‪.۱۶‬ڑکمیۺاؿۺےبملۺاورزیتۺداھرۺڑبجوںۺ ۺولتا ۺرےکۺوطر ۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔ۺ‬
‫الھچنۺاگل ۺوایلۺڑکمیۺیکۺاتفلۺاورۺاجؿۺاثنری۔ۺ‬
‫اےنلھچۺ د ۺوایلۺڑکمیۺاےنپۺونزادیئہۺوچبںۺ ۺھچکۺرعےصۺےکۺےئلۺاینپۺھٹیپۺ ۺااھٹےئۺرھپرکۺےہ۔اسۺرطحۺوہۺہنۺرصػۺاےنپۺوچبںۺیکۺرضور کانتۺوپریۺ ۺیتیلۺےہۺ‬
‫ت‬
‫ب ت‬
‫ۺاقبنیشمۺنایۺوہرکۺےہوکۺدورسیۺرطػۺاےنپۺ‬‫ۺایےبۺرمح ۺ‬ ‫ہکلبۺاؿۺیکۺرتہبۺوطرۺ ۺافحتظۺیھبۺ ۺیتکسۺےہ۔‪۱۷‬۔ڑکمیۺوکۺو کۺایۺرطػۺاےنپۺدونمشںۺےکۺےئل ک ۺ‬
‫ک ت‬
‫ۺاہنیۺتقفشۺےسۺشیپۺآرکۺےہ۔ہی کۺایۺایسیۺوصراحتؽۺےہۺسجۺ ۺاےسیۺاراقتءۺ وتسںۺےکۺےئلۺامشیبرۺلکشمۺ االتۺڑھکےۺ ک ۺ‬
‫ۺدیںیہۺ‬ ‫وچبںۺےکۺاسھت‬
‫ی ٰےہۺہکۺرطفتۺ ۺاجدناروںےکۺدرایمؿۺ’ بُجنبااقبلء‘ )‪(struggle for survival‬نایئۺاجرکۺےہۺاورۺرصػۺالہۺ کاۺنتحصۺدنمۺاجونریہۺ‬ ‫نجۺاکۺہیۺدوع ۺ‬
‫ت‬
‫ک ۺ‬
‫ۺںیہ۔اییہۺ‬ ‫ۺتکسںیہۺ۔نکیل ب ب‬
‫ۺجۺمہۺاکانئتۺ ۺاجدناروںۺاکۺاج ہۺےتیلۺںیہۺوتۺیئکۺایسیۺاثمںیلۺاسےنمۺآرکۺںیہۺوۺاراقتءۺ وتسںۺےکۺدوعوںےکۺیلکۺالخػ‬ ‫زدنہۺرہ ۺ‬
‫ونعۺےکۺاجدناروںےکۺامنیب ک‬
‫ۺدشیۺاتفلۺےکۺاسھتۺاسھتۺفلتخمۺونعۺےکۺاجدناروںۺےکۺدرایمؿۺیھبۺدیلۺقلعتۺیکۺواحضۺاثمںیلۺیتلمۺںیہ۔اجدناروںۺاکۺدورسےۺ‬
‫ت‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ک‬ ‫ب‬
‫اجونروںۺےکۺےئلۺا انینۺدےنیۺ انۺاےنپۺیہۺوچبںۺےکۺےئلۺاجؿۺیکۺنازیۺاگلۺدےنیۺیکۺتقیقحۺاراقتءۺ وتسںۺ ۺتخسۺلکشمۺ ۺالتبمۺ ۺدیتیۺےہۺجۺوہۺاظمہرطفتۺ ۺ‬
‫ت‬
‫ک‬
‫ۺںیہ۔ایۺاسیسنئۺراسہلۺاۺسۺومفقۺ ۺاؿۺاافلظۺ ۺایبؿۺ انۺےہ۔ۺ‬ ‫اگنہۺڈاےتل‬
‫’ اؽۺہیۺےہۺہکۺاجدنار کۺایۺدورسےۺیکۺدمدۺویکںۺ ےتۺںیہ؟ڈاروؿۺےکۺرظنرظنۺےکۺاطمقبۺہذیۺروحۺےشۺاینپۺزدنیگۺیکۺاقبءۺاورۺلسنۺیشکۺےکۺےئللسلسمۺ‬
‫ت‬
‫ۺرویتہبۺرعہصۺےلہپۺدعموؾۺوہۺاجناۺ ےیہۺاھتۺہکبجۺ‬
‫ۺاجنےہۺوکۺانچہچنۺہی ّ ک ۺ‬ ‫ب ۺ‬
‫جیکۺتیفیکۺ ۺالتبمۺےہ۔وچہکنۺدورسوںۺیکدمدۺ ۺےسۺاسۺیکۺاینپۺاقبۺاکۺااکمؿۺٹھگ اۺ‬
‫)اسۺےکۺ ب سکع(ہیۺداھکیۺایگۺےہۺہکۺاجدنارۺااثیرۺاکۺاظمہہۺ ےتۺںیہ۔‘‪۱۸‬‬
‫ت‬
‫ہیۺ انبتۺ انبلکلۺواحضۺےہۺہکۺاےنپۺوچبںۺےئلیکۺامدہۺاجونروںۺےکۺایپرۺیکۺیسکۺاراقتیئۺرطقیِۺلمعۺےسۺواضجۺ ناۺنانکممۺےہ۔ہی کۺایۺایسیۺاسملۺاورۺوھٹسۺتقیقحۺےہۺ‬
 ‫ت‬
‫ۺ ۺوبجمرۺوہۺےئگۺںیہ۔ۺ‬ ‫سےسیجۺ‪Yildirim Cemal‬یھبۺاےسۺمیلستۺ‬
‫ۺ‬ ‫ہکۺرتشیبۺاراقتءۺ‬
‫ت‬
‫ۺاکۺ‬ ‫ینعییعبطۺااختنب‪ (selection natural‬واضجۺ‬ ‫ےچبےکۺےئلۺایپرۺیکۺیسکۺ’ادنےھۺ‘اظنؾۺےکۺذرےعیۺسجۺ ۺ ب انبرکۺوعالمۺشالمۺہنۺوہں) ۺ‬
‫’ایکۺ ۺ‬
‫ت‬
‫یئۺااکمؿۺےہ؟ہیۺانہکانیقیًلکشمۺےہۺہکۺامہنیِۺایحایتتۺاورۺڈاروؿۺ سۺاسۺ اؽۺاکۺیلستۺشخبۺوابۺشیپۺ ۺےکسۺںیہ۔‘‬
‫ت‬
‫ۺواضج ناۺنکممۺںیہن۔ۺویکہکنۺوہۺرصػۺاہللۺاعتیلٰۺیہۺ‬‫ۺ‬ ‫تظیکۺوخاشہۺےسیجۺوصتراتۺیکۺیسکۺ’ادنےھ‘ اظنؾۺیکۺاالطصحۺ‬
‫ےچبیکۺافح ۺ‬
‫انیقیًایپروکۺدرددنمیۺاورۺ ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ےہۺوۺوعشرۺاورۺذاہیۺےسۺرحموؾۺاجونروںۺےکۺدؽۺ ۺاسرےۺوطررطےقیۺااجرگۺ انۺےہ۔یسکۺیھبۺاجدنارۺےکۺےئلۺہیۺنکممۺںیہنۺہکۺوہۺازوخدوکۺا انبینۺاکۺاظمہہۺ‬
‫ےۺوکۺوصنمہبۺایترۺ ےۺ کناۺ یئۺیھبۺاورۺاکؾۺرسۺااجنؾۺدے۔ۺاہللۺاعتیلٰۺہۺےشۺ ۺاقدرۺےہ۔ۺ‬

‫رمشیۺاکزجعمہۺ‬

‫ۺےکۺرمالحۺاورۺ‬ ‫ہیۺ انبتۺہۺصخشۺےکۺملعۺ ۺےہۺہکۺڑکمیۺاجالۺےننبۺےکۺےئلۺاےنپۺیہۺمسجۺ ۺدیپاۺےئکۺےئگۺریمشیۺداھےگۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔نکیلۺداھاگۺدیپا‬

‫ۺمےکۺہاروہںیۺےصحۺےسۺیھبۺمکۺوہوکۺاِاۺومنایئۺیکۺوفالدیۺراۺےسۺناچنۺگاۺ‬ ‫اسۺیکۺومعیمۺوصخایصتۺےسۺہۺ یئۺوافقۺںیہن۔ڑکمیۺاکۺداھاگوکۺسجۺاکۺرطقۺ‪۱‬یلم ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫کھت‬ ‫ت‬
‫ۺوہناےہۺ۔ۺمہۺ‬ ‫ۺوہنۺےہ۔اسۺےکۺالعوہۺہیۺداھاگۺاینپۺابملیئۺےسۺ رۺگاۺز کنادہۺ چۺاتکسۺےہ۔ۺرمشیۺیک کۺایۺاورۺریحتۺازیگنۺاختیصۺہیۺےہۺہکہی ک ۺ‬
‫ۺاہنیاکلہ ۺ‬ ‫ز کنادہۺوبضمط ا‬
‫ت‬
‫اےس کۺایۺاثمؽۺےسۺواحضۺ تکسۺںیہ۔رمشیۺاک کۺایۺداھاگۺارگۺوپریۺداینۺےکۺرگدۺٹیپلۺد کانۺاجےئۺوتۺداھےگۺاکۺوزؿۺرصػۺ‪۳۲۰‬رگاؾۺوہۺاگ۔‪۲۰‬‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺتکسہکۺرمشیۺوفالدۺےسۺناچنۺگاۺز کنادہوبضمطۺوہناےہ۔ویکہکنۺ‬ ‫درجۺ انبالۺیکینکتۺالیصفتتۺرظنِۺناینۺےکۺالقئۺںیہ۔مہۺاسۺتقیقحۺ ۺضحم کۺایۺرسرسیۺاگنہۺںیہنۺڈاؽ ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاجنےہۺفلتخمۺداھوتںۺاکۺرمبکۺ)‪(alloy‬ےہۺوۺ ب ےۺ ب ےۺاکراخونںۺ ۺلسلسمۺلمعۺےسۺزگرۺ‬ ‫ۺسےسۺز کنادہۺوبضمطۺاایشءۺ ۺےسۺ کایۺامنا اۺ‬ ‫ولاہۺوکےسجۺداینۺیک ب ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺایلصفمۺناہیۺ)‪(arachnid‬ایترۺ انۺےہ۔داینۺ‬ ‫ۺوہنۺےہ۔ اۺنمہۺولےہۺےسۺناچنۺگاۺز کنادہۺوبضمطۺڑکمیۺاکۺاجالۺ ب ےۺاکرۺاخونںۺ ۺدیپاۺںیہن ا‬
‫ۺوہنہکلبۺاےس ک ۺ‬ ‫ۺایتر ا‬
‫ت‬
‫ۺاہنیزیتۺدرہجۺرحارتۺ ۺ‬ ‫ۺںیہکۺیھبۺ یئۺیھبۺڑکمیۺاےسۺدیپاۺ ۺیتکسۺےہ۔وفالدۺتہبۺاھبریۺےشۺےہۺاورۺااۺوہجۺےسۺاےسۺاامعتسؽۺ ۺالناۺلکشمۺےہ۔ہی ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ںےکۺوھچےٹۺ‬ ‫ۺوہنۺےہ۔ہیۺڑکموی ۺ‬ ‫ۺاجنےہۺاورۺاسوچنںۺ ۺڈنھٹاۺ ۺےکۺاےسۺاکرآدمۺ کن ا‬
‫ااجنۺےہ۔ۺاسۺےکۺاقمےلبۺ ۺڑکمیۺاکۺاجالتہبۺاکلہ ا‬ ‫ب یۺویٹھبںۺ ۺایترۺایک اۺ‬
‫ت‬
‫ۺوہنےہۺہنۺہکۺ ب یۺ ب یۺویٹھبںۺاورۺاسوچنںۺ ۔ۺ‬ ‫ےسۺومسجںۺےکۺادنرۺدیپا اۺ‬
‫ت‬
‫ڑکمیۺےکۺداھےگۺاکۺدورساۺریحتۺازیگنۺولہپۺہیۺےہۺہکۺہیۺتہبۺدکچلارۺوہناےہ۔یسکۺایسیۺےشۺاکۺانلمۺتہبۺلکشمۺےہۺوۺوبضمطۺوہ ۺےکۺاسھتۺاسھتۺدکچلارۺیھبۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺ‬
‫ۺاسج‬ ‫ۺایںیہۺرگمۺوچہکنۺوہۺر ب ۺیکۺرطحۺکچلۺدارۺںیہنۺوہںیتۺاسۺےئلۺآہتسہۺآہتسہۺاینپ‬
‫وہ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺولےہۺیکۺرایسںۺ کان اۺنرںیۺوبضمطۺ نیۺاایشءۺ ۺےس ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫وھکۺدیتیۺںیہ۔ر ب ۺیکۺنارںیۺارگہچۺاینپۺالصۺلکشۺ ب اارۺریتھکۺںیہۺرگمۺوہۺاینتۺوبضمطۺںیہنۺوہںیتۺہکۺاھبریۺوزؿۺااھٹۺںیکس۔دورسیۺرطػۺوکاسیجۺہکۺاو ۺایبؿۺایک‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫یاکۺداھاگۺ‬ ‫ۺوہنےہۺاورۺااۺومنایئۺےکۺر ب ۺےسۺ‪۳۰‬دصیفۺز کنادہۺکچلۺدار‪۲۱.‬۔ینفۺاالطصحۺ ۺڑکم ۺ‬ ‫ایگۺوکڑکمیۺاکۺرمشیۺااۺومنایئۺیکۺوفالدیۺنارےسۺناچنۺگاۺز کنادہۺوبضمط اۺ‬
‫وٹٹۺاج ۺےکۺالخػۺوقتۺماتمحۺاورۺوٹےنٹۺےسۺےلہپۺاینپۺےچنھکۺاج ۺیکۺدحۺےکۺۂطقنۺرظنۺےس کۺایۺایسیۺےشۺےہۺسجۺیکۺلثمۺداینۺ ۺ یئۺاو ۺرےشۺومودۺ‬
‫ںیہن۔ۺ‬
‫یئک االتۺالیئۺےہ۔الثمًۺارگۺینبۺونعۺاناؿۺیئکۺ ۺ‬
‫سےسۺاحلصۺوہ ۺوایلۺولعمامتۺاےنپۺاسھتۺ ۺ‬ ‫یلھچپدنچۺداہویئںۺ ۺڑکمویںۺ ۺیکۺاج ۺوایلۺقیقحتۺاورۺا ۺ‬
‫ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ک ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنۺےہوکۺسکۺملعۺےکۺتحتۺ کان اۺ‬
‫ۺاجنےہۺ۔ااسیۺویکںۺ‬ ‫ۺواہنیۺایلعٰ ا‬ ‫ت ۺعمجۺ دہۺملعۺےکۺےجیتنۺ ۺوفالدۺاورۺر ب ۺیکۺنارںیۺ ان ۺ‬
‫ۺےہوتۺرھپڑکمیۺاکۺداھاگوک‬ ‫اسولںۺیکۺدم ۺ‬
 ‫ت‬
‫ےہۺہکۺینبۺونعۺاناؿۺ)اجےلۺےک( افرومےلۺ کاۺن بیکۺ ۺوپریۺرطحۺھجمسۺ ۺاےسۺیلمعۺاجہمۺںیہنۺانہپۺاکس؟ڑکمیۺےکۺرمشیۺ ۺایسیۺ ؿۺاۺزیچۺاتممزۺ رکۺےہ؟اؿۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اولںۺاکۺوابۺرمشیۺیکۺاسجۺ ۺوپدیشہۺےہ۔ۺایمیکیئۺرمبکۺدیپاۺ ۺواےلۺنیبۺاالوقایمۺاداروںۺیکۺاقیقحتتۺ ۺرصػ ک ۺ‬
‫ۺایدحۺیۺڑکمیۺےکۺداھےگۺیکۺ‬
‫وٹۺدر کانتفۺیکۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺ‬
‫ۺاسج‬ ‫رمشیۺیک‬
‫ت‬
‫تاکۺااسحسۺوہاۺوتۺاوھنںۺ‬ ‫ۺوہنۺےہ۔ۺاسدسنئاونںۺ ب ب‬
‫ۺجۺاسۺ انب ۺ‬ ‫ڑکمویںۺاکۺرمشیۺدورسےۺولعمؾۺروشیںۺےسوکۺ ےہۺوہۺدقررکۺوہںتکااۺونصمیعۺوکںیہکۺز کنادہۺوبضمط ا‬
‫ت‬
‫ۺرجتےبۺ ۺرشوعۺ ۺدےیئ اۺنہکۺہیۺھجمسۺںیکسۺہکۺڑکمیۺسکۺرطےقیۺےسۺرمشیۺ رکۺےہ۔ےلہپۺاسدسنئاونںۺاکۺہیۺایخؽۺاھتۺہکۺڑکمیۺےسۺرمشیاحلصۺ ناۺاانتۺیہۺ‬
‫آاسؿۺوہاگۺانتجۺرمشیۺےکۺڑیکےۺےسۺرمشیۺاحلصۺ نا۔نکیلۺدعبۺ ۺولعمؾۺوہاۺہکۺوہۺطلغۺےھت۔ۺ‬
‫ڈامنر ۺیکۺآرسہۺویوینریٹسۺ)‪(Aarhus University‬ےکۺاراقتیئۺاعملِۺویحااینتۺ‪Fritz Vollrath‬اینپۺقیقحتۺےسۺاسۺےجیتنۺ ۺےچنہپۺہکۺرمشیۺ ۺ‬
‫ت‬
‫ڑکمویںۺےسۺ ب اہِۺراسۺاحلصۺ ۺےکۺ ۺناۺنکممۺںیہن۔ایسیۺوصرتۺ ۺرھپاسدسنئاونںۺ ۺ’ ڑکم ۺ‬
‫یےکۺونصمیعۺرمشیۺیکۺدیپاواری‘ یکۺوجت ک ۺابتمدؽۺرطےقیۺ‬
‫مجق‬
‫ےکۺوطرۺ ۺشیپۺیک۔نکیلۺاسۺےسۺےلہپۺ ی کقیکنۺےکۺےئلۺہیۺاجاننۺرضوریۺاھتۺہکۺڑکمیۺسکۺرطحۺرمشیۺدیپاۺ رکۺےہ۔اسۺ ۺیئکۺاسؽۺرصػۺوہےئ۔اعملِۺ‬
‫ۺاکۺہیۺرطہقیۺریغۺومعمیلۺوط ۺر ۺاسۺلمعۺ‬ ‫ویحااینتۺ‪ Vollrath‬ۺاےنپۺدورسےۺرجتےبۺ ۺاسۺرطےقیۺاک کۺایۺامہۺہصحۺدر کانتفۺ ۺایل۔ڑکمیۺاکۺرمشیۺ‬
‫ےسۺاتلمۺاتلجۺےہۺسجۺےسۺناولئؿ)‪(nylon‬ےسیجۺیتعنصۺرےشیۺایترۺےئکۺاجےتۺںیہ‪ :‬ڑکم کانںۺاےنپۺرمشیۺ ۺزیتابۺےکۺذرےعیۺتخسۺ رکۺںیہ۔‪ Vollrath‬ۺ‬
‫ۺاییکلنۺاکۺوغبرۺاشمدہہۺایکۺسجۺ ۺےسۺرمشیۺنباہۺنکلیےۺ‬‫انبغۺ ۺنایئۺاج ۺوایلۺڑکمیۺےسجۺ‪Araneus diadematus‬ےتہکۺںیہوک ۺاینپۺوتہجۺاکۺرمکۺ کانۺاور ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺلخۺایسؽۺایمحلتۺ ۺےسۺن ۺاینچنیھکۺےتیلۺ‬
‫ۺوہنۺےہ۔یکلنۺےکۺادنرۺوصخمص ک‬ ‫ےسۺےلہپۺاتہبۺےہ۔اسۺیکلنۺ ۺدالخۺوہ ۺےسۺلبقۺرمشیۺایسؽۺایمحلتۺ ۺلمتشم ا‬
‫ت‬
‫ۺجۺاسۺ‬‫ۺوہنۺےہ۔رمشیۺےکۺایمحلت ب ب‬ ‫ۺسجےسۺزیتایبۺامعئۺدیپا ا‬‫ںیہ۔ناینۺےسۺاحلصۺ دہۺاہیرونجۺامٹیۺ کانۺوہۺیکلنۺےکۺدورسےۺےصحۺ ۺپمپۺےئکۺاجےتۺںیہ ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔‪۲۲‬۔نکیلۺاظہۺےہۺرمشیۺاکۺاننبۺاانتۺآاسؿۺںیہنۺ‬ ‫زیتابۺےسۺاجۺےتلمۺںیہۺوتۺہیۺہتۺوہۺ کۺایۺدورسےۺےکۺاسھتۺبۺ ےتۺاجےتۺںیہۺسجۺےسۺرمشیۺتخسۺوہ ا‬
‫مشییکۺایتریۺےکۺےئلۺدرگیۺاایشءۺاورۺونتمؿۺاخوتیصںۺواےلۺعشاایئۺوسیکںۺیکۺیھبۺرضورتۺوہرکۺےہ۔ۺ‬‫انتجۺہکۺاہیںۺایبؿۺایکۺایگۺےہ۔ر ۺ‬
‫ت‬ ‫ل‬ ‫ت‬
‫ڑکمیۺےکۺرمشیۺاکۺاخؾۺامؽۺ’اانیت‘ )‪(keratin‬ےہ۔ہی کۺایۺااسیۺ جمتکہۺےہۺوۺاونیم شۺزریجنوۺںۺ‪amino acid chains‬یکۺوگدنیھۺوہیئوکۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺرظنآنۺےہ۔ہیۺامدہۺنباؽوکگنیسۺاورۺ وںۺ ۺیھبۺنا کان ا‬
‫ۺاجنۺےہ۔ڑکمیۺاےنپۺاجےلۺےکۺےئلۺاسراۺاخؾۺومادۺاکشرۺ ۺمضہۺ ۺےکۺ ُاسۺےسۺ‬ ‫ا‬ ‫دلبارڈورویںۺےکۺوطرۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫یاجےلۺ ۺےکۺ‬ ‫احلصۺ دہۺاونیمۺ وشںۺیکۺ بیکۺو اۺنفیلۺےسۺاحلصۺ رکۺےہ۔ڑکم کانںۺاےنپۺاجےلۺیھبۺاھکۺ ۺمضہۺ ۺیتیلۺںیہۺاورۺویںۺاےنپۺمسجۺ ۺم ک ۺ‬
‫ےئلۺومادۺدیپاۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺےکۺدغےۺ)‪ (silk glands‬ناےئۺاجےتۺںیہ۔ہۺدغہۺفلتخمۺانعرص)‪ (elements‬دیپاۺ انۺےہ۔اؿۺ‬ ‫ڑکمیۺےکۺٹیپۺےکۺےلتۺ ک ۺ‬
‫ۺایہگجۺرمشیۺ‬
‫ت‬
‫انعرصۺیکۺفلتخمۺ ابیکۺےسۺفلتخمۺااسقؾۺےکۺریمشیۺداھےگۺدیپاۺوہےتۺںیہ۔دغوںۺےکۺدرایمؿۺتہبۺز کنادہۺاطمتقبۺنایئۺاجرکۺےہ۔رمشیۺیکۺدیپاواریۺےکۺ‬
‫دوراؿِ ۺلمعۺڑکمیۺےکۺمسجۺ ۺومودۺوصخیصۺوطرۺ نبادیلہۺپمپۺاورۺدنباؤےکۺاظنؾۺاامعتسؽۺ ۺالےئۺاجےتۺںیہ۔دیپاۺوہ ۺواالۺاخؾۺرمشیۺروشیںۺیکۺوصرتۺ ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺج ےہۺوھپاہرۺےکۺد انبؤۺ ۺ‬‫ۺاجنۺےہ۔ڑکمیۺاؿۺنارشکۺاعضااءۺ ب ب ۺ‬ ‫وٹویٹنںۺیکۺامدننۺاکؾۺ ۺواےلۺوضعِ اۺنرۺشک)‪ (spinnerets‬ےکۺذرےعیۺنباہۺاخرجۺایک ا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫دبؽۺیتکسۺےہ۔ہیۺاخصۺوطرۺ کۺایۺامہۺوصختیصۺےہ۔ویکہکنۺاسۺرطحۺاخؾۺاانیتۺ ۺواےلۺاسوملںۺیکۺاسجۺدبؽۺاجرکۺےہ۔امصومں)‪(valves‬‬
‫ت‬
‫ۺوقتۺماتمحۺاورۺکچلۺ ۺدبتیلیۺیکۺاجۺیتکسۺےہ۔ویںۺداھاگۺاینپۺایمیکیئۺ بیکۺ ۺ‬ ‫ِ‬
‫ۺاظنؾۺرو ۺےکۺاامعتسؽۺےسۺداھےگۺیکۺ یئۺےکۺدوراؿۺاسۺےکۺرطقۺوک ِ‬
‫ت‬
‫رسِلمع اۺ‬
‫ۺآن‬ ‫یسکۺمسقیکۺدبتیلیۺیکۺرضورتۺےکۺریغبۺولطمہبۺیعیبطۺوصخایصتۺاایتخۺر ۺاتیلۺےہ۔ارگۺداھےگۺ ۺیسکۺ ب یۺدبتیلیۺیکۺرضورتۺوہۺوت کۺایۺاورۺدغہۺ ب ۺ‬
 ‫ےہ۔اسۺےکۺےجیتنۺ ۺدیپاۺوہ ۺواےلۺےبۺامشرۺوصخایصتۺےکۺاحلمۺےھننۺریمشیۺداھےگۺیلھچپۺناوگنںۺےکۺامہاہنۺاامعتسؽۺےسۺولطمہبۺرطےقیۺےسۺالیھپۺدرظنۺ‬
‫اجےتۺںیہ۔ۺ‬

‫ت ت‬
‫ۺوقاپچپچۺداھاگۺ کانۺاجراہۺوہۺوتۺوہۺامدہۺوۺاپچپچہۺیکۺ‬ ‫ھچۺفلتخمۺدغوںۺیکۺدیپاوارۺیکۺسج ب ۺ‬
‫ۺانتسےسۺآزیمشۺیکۺاجرکۺےہۺوہۺااہتنیئۺاتیمہۺیکۺاحلمۺےہ۔الثمًۺسج ۺ‬
‫ت‬
‫چوھکۺدےۺاگ۔اورۺارگۺتہبۺز کنادہۺدقمارۺ ۺاامعتسؽۺایکۺاجےئۺوتۺاجےلۺےکۺ‬‫یک ک ۺ‬ ‫تفصۺاتشخبۺےہۺارگۺاکیفۺدقمارۺ ۺاامعتسؽۺ ۺہنایکۺاجےئۺوتۺداھاگۺڑیکےۺڑکپ ۺ ۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺدرگیۺدغوںۺیکۺدیپاوارۺ ۺحیحصۺدرےجۺ ۺاکؾۺ ۺالناۺالزیمۺےہ۔ۺ‬ ‫اامعتسؽۺیکۺدمتۺٹھگۺاجےئۺیگ۔داھےگۺ ۺاکرۺآدمۺ‬
‫یاکۺاج ۺالےہۺسجۺیکۺامتؾۺوصخایصت کۺایۺدورسےۺےسۺفلتخمۺوہرکۺںیہۺاورۺفلتخمۺاکؾۺرسۺااجنؾۺدیتیۺ‬
‫ھتلمکمۺوہاج ۺاکۺاحلصۺڑکم ۺ‬
‫ہیۺاسرےۺلمعۺاکایمیبۺےکۺاسۺ ۺ‬
‫ت‬
‫یاکۺرمشیۺ‪ ) Kevlar‬کایۺونصمیعۺدکچلارۺ‬ ‫ۺوہنےہۺہکۺامہِۺویحااینتۺ‪ Vollrath‬ۺاےسۺاؿۺاافلظۺ ۺایب ۺ‬
‫ؿایکۺےہۺ‪’’:‬ڑکم ۺ‬ ‫ںیہ۔ڑکمیۺاکۺداھاگۺادقسرۺوبضمط اۺ‬
‫ت‬
‫رہشی( ےسۺز کنادہۺوبضمطۺاورۺکچلۺدارۺےہۺاورۺ‪Kevlar‬وبضمطۺ نیۺونصمیعۺرہشیۺےہ۔‘‘‪۲۳‬‬
‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ(‬
‫ایمسقۺاکۺالپکٹسۺوۺاینپۺوبضمیطۺیکۺ ءۺ ۺوگیلۺرو ۺ ٹۺیکۺایتریۺ ۺاامعتسؽ ا‬ ‫ڑکمیۺےکۺرن کسموںۺیکۺرصػۺیہیۺاخصۺافصتۺںیہن۔‪ ) Kevlar‬ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاقب ِنبازرگداینۺ)‪ (recyclable‬اۺ‬
‫وہنےہۺاورۺ انبرۺنباراامعتسؽۺ ۺال کانۺاجاتکسۺےہ۔ۺ‬ ‫ےکۺ ب سکعۺڑکمیۺاکۺرمشی ب ۺ‬
‫ت‬
‫ۺسےسۺامہۺہتکنۺہیۺےہۺہکۺداینۺیکۺہیۺرتہبنیۺ نیۺےشوکۺوۺوفالدۺےسۺز کنادہۺوبضمطۺاورۺر ب ۺےسۺز کنادہۺدکچلارۺےہۺوکۺڑکمیۺےکۺمسجۺ ۺایترۺوہرکۺےہ۔ڑپکےۺےکۺ‬ ‫اہیں ب ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ی نیۺانکیٹولیجۺےسۺلمکمۺوطرۺ ۺآراہتسۺوہۺ ۺاقیقحتتۺ ۺوایل ک ب‬
‫ۺلاررٹ کانںۺیھبۺ‬ ‫ب ےۺےسۺ ب ےۺاکراخ ۺوکۺڑپکاۺےننبۺےک ب ۺ‬
‫ۺسےسۺ یقۺ کانہتفۺرماکۺاورۺ ب ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاسجیکۺوصنمہبۺدنبیۺےسیکۺیکۺ؟ۺوصنمہبۺدنبیۺ ۺےکۺدعبۺرمشیۺ ۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ڑکمیۺےکۺرمشیۺیسیجۺ یئۺےشۺایترۺںیہنۺ ۺںیکس۔وتۺرھپۺڑکمیۺ ۺایسیۺےبۺاثمؽۺایمیکیئ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ےکۺےئلۺرضوریۺاخؾۺامؽۺاکۺعبنمۺسکۺرطحۺولعمؾۺایکاوۺرۺھچۺاینبدی بۺاخاےئۺ کی بکتیۺےکۺنبارےۺ ۺےسیکۺہلصیفۺایک؟اؿ بۺاخاےئۺ کی بکتیۺےکۺدرایمؿ ب‬
‫ۺانتسۺاقمئۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺنک ِ‬
‫ۺآالتۺامیپشئۺاکۺاامعتسؽۺایکۺ؟ۺ‬
‫ت‬
‫ۺسھچکۺاافتؼۺےسۺلمعۺ ۺںیہنۺآایگۺوہۺاگۺاسیجۺےکۺومعامًۺاراقتءۺ سۺایخؽۺ ےتۺںیہ۔ڑکمیۺاےنپۺمسجۺ ۺ ک ۺ‬
‫ایاینۺاظنؾۺدیپاۺںیہنۺ‬ ‫اسۺ ۺ یئۺکشۺںیہنۺہکۺہی ب ۺ‬
‫ۺیتکس۔ ُاسۺےکۺےئلۺہیۺنکممۺںیہنۺہکۺےلہپۺوہۺاینپۺرضور کانتۺ ۺاچہپ ۺاورۺرھپۺاۺںیہنۺاےنپۺمسجۺےکۺادنرۺالتشۺ ے۔ااسیۺ یئۺیھبۺوصتراعملِۺاسسنئۺاورۺادتسالؽۺ‬
‫ےسۺ ںۺدورۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫یسکۺیھبۺاےسیۺاظنؾۺاکوکۺوۺامتؾۺرمشیۺاؿۺیکۺفلتخمۺافصتۺتیمسۺدیپاۺ ناۺےہوکۺازوخدۺدیپاۺوہاجناۺاعطقًنکممۺںیہن۔ہیۺضحم کۺایۺااقمحہنۺدوعیٰۺےہ ۺ۔‬
‫ت‬
‫انیقیًآامسونںۺاورۺزنیمۺےکۺاخقلۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺڑکمیۺاورۺاسۺریغۺومعمیلۺاظنؾۺ ۺیھبۺدیپاۺایک۔ہیۺاہللۺاعتیلٰۺیہۺےہۺوۺہۺزیچۺےبۺبیع ۺاورۺحیحصۺرطےقیۺےسۺدیپاۺ اۺنےہۺ‬
‫ۺےسۺ اۺنبربخۺےہ۔ۺ‬ ‫اورۺوہۺہۺ‬
‫ۺرشیںیہنۺےہ۔ۺسجۺ ۺہۺزیچۺ ۺدیپاۺایکۺرھپۺاسۺیک کۺایۺدقت ک ۺرقمرۺیک۔‘) رۃۺارفلاقؿ‪(۲:‬‬
‫ادشیہۺ ۺ یئ ک ۺ‬ ‫’۔۔۔سجۺےکۺاسھتنب ا‬
‫ت‬
‫ہدصقمۺےکۺےئلۺومزوںۺ نیۺداھےگۺ‬
‫تت‬ ‫ت‬
‫ۺایےسۺز کنادہۺمسقۺےکۺداھےگۺاامعتسؽۺ رکۺںیہ۔الصۺ ۺڑکم کانںۺاےنپ ۺ‬
‫ۺمسج ۺفلتخمۺمسقۺ‬ ‫ہیۺ انبتۺہ ک ۺ‬
‫ۺای ولعمؾۺںیہنۺہکۺڑکم کانںۺاےنپۺاجےل اۺنےتنۺوق ک ۺ‬
‫ب بۺ‬
‫ۺںیہ۔جمہۺڑکمویںۺیکۺزدنیگۺ ۺوغرۺ ےتۺںیہۺوتۺہیۺ انبتۺواحضۺوہۺاجرکۺےہۺہکۺہیۺینتکۺامہۺاختیصۺےہ۔ویکہکنۺہیۺ‬
‫ےکۺداھےگۺفلتخمۺاقمدصۺےکۺےئلۺدیپاۺ رک‬
‫ۺوکایۺدورسےۺےسۺفلتخمۺوہں۔الثمًۺوہۺ‬ ‫ادشۺرضوریۺےہۺہکۺوہۺداھےگۺنجۺ ۺڑکمیۺیتلچۺرھپرکۺےہۺاورۺوہۺنجۺےسۺوہۺاانپۺاکشرۺڑکپرکۺ کاۺن ُاےسۺوبضمیطۺےسۺیتٹیپلۺےہ ک‬
‫ت‬
‫سیکۺومتۺ‬
‫ۺوہنےسجۺوہۺاکشرۺڑکپ ۺےکۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺ رکۺےہۺوتۺڑکمیۺیھبۺاسۺ ۺکپچۺاجرکۺاورۺویںۺا ۺ‬ ‫داھاگۺسجۺ ۺڑکمیۺیتلچۺےہۺارگۺ ُااۺداھےگۺانتجۺاپچپچ اۺ‬
 ‫واعقۺوہۺاجرک۔ۺ‬
‫رکںیہۺنکیلۺوگؽۺاجالۺےننبۺوایلۺ‪Araneid‬ڑکم کانںۺاؿۺ‬
‫ۺںیہ۔سۺڑکم کانںۺفلتخمۺااسقؾۺےکرمشیۺدیپاۺ ےکۺاںیہنۺاامعتسؽۺ ۺ‬
‫ب‬ ‫آےیئ کۺایۺاثمؽۺ ۺوغرۺ ےت‬
‫رن کسموںۺ ۺ دۺاقمدصۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺ رکۺںیہۺاورۺہی ب ۺ‬
‫ۺسےسۺرعموػۺریمشیۺڈاھہچنۺینعیۺوگؽۺ کاۺن ویۺاجال( )‪orb-web‬یتنبۺںیہ۔ہیۺڑکم کانںۺمکۺازۺمکۺ‬
‫ت‬
‫ۺسےسۺالہپۺوہۺرمشیۺےہۺوۺوگؽۺاجےلۺاکۺوچاٹھکۺاورۺفصنۺرطقۺلیکشتۺداتیۺےہۺاورۺوہ اۺنرۺ)‪(dragline‬یھبۺسجۺ‬‫ب‬ ‫استۺمسقۺےکۺرمشیۺدیپاۺ رکۺںیہ۔اؿۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺآنۺےہ۔ۺالعوہۺازںیۺڑکمیۺ‬ ‫ۺوہنےہۺوۺوگؽۺاجےلۺےکۺاھپےنسنۺواےلۺرموغےل)‪ (spirals‬ۺےکۺاکؾ ا‬ ‫ےکۺذرےعیۺڑکمیۺےچینۺآرکۺےہ۔دورساۺرمشیۺاپچپچ اۺ‬
‫رموغےلۺدارۺریمشیۺداھےگۺ ۺڈاھےنپنۺےکۺےئل کۺایۺوگدنۺایترۺ رکۺےہۺ۔ۺاسۺےکۺالعوہۺاےسیۺااضیفۺرےشیۺیھبۺدیپۺاۺ رکۺےہۺنجۺےسۺاظبہاجےلۺےکۺوچٹھکۺاورۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫وقتییتلمۺےہ۔ۺہیۺڑکمیۺ کاناکۺرمشیۺ)‪(cocoon silk‬وکۺوبقمضۺاکشرۺ ۺےنٹیپلۺاکۺرمشیۺاورۺوچٹھکۺاورۺےچینۺآ ۺوایل اۺنرۺےکۺرن کسموںۺ ۺ‬
‫ےچینۺآ ۺوایلۺنار ۺم کی ک ۺ‬
‫حطسۺےسۺوڑ ۺےکۺےئلۺیھبۺفلتخمۺرمشیۺایترۺ رکۺےہ۔‪۲۴‬‬
‫سجۺرطحۺامتؾۺرمشیۺاینپۺوبضمیطۺاورۺکچلۺےکۺۂطقنۺرظنۺےسۺفلتخمۺافصتۺےکۺاحلمۺںیہۺااۺرطحۺہیۺفلتخمۺومناایئںۺاوراپچپچہۺےکۺدرےجۺیھبۺاظہۺ ےتۺ‬
‫ت‬
‫ںیہ۔ۺاثمؽۺےکۺوطر ۺےچینۺآ ۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺوہ ۺوایل اۺنرۺ)‪(dragline‬وۺڑکمیۺیکۺزدنیگۺ ۺتہبۺ ب اۺ دارۺاداۺ رکۺےہوکۺوگۺاپچپچہۺیکۺتفصۺےسۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫رحموؾۺوہرکۺےہ اۺنمہۺہیۺوبضمطۺاورۺکچلۺدارۺوہرکۺےہ۔ہی اۺنرۺڑکمیۺےکۺوزؿۺےسۺدوۺ کاۺننیتۺگاۺز کنادہۺوزؿۺنباآاسینۺسہہۺیتکسۺےہ۔ااۺرمشیۺیکدبولۺڑکمیۺاےنپۺاکشرۺ‬
‫ۺااھٹۺ آاسینۺےسۺاو ۺاو ۺرےچینۺرحتکۺ ۺیتکسۺےہ۔ۺ‬
‫ےہہکۺڑکمیۺفلتخمۺااسقؾۺےکۺرمشیۺدیپاۺ ۺےکسۺاورۺاسھتۺاسھتۺاےسۺہیۺیھبۺولعمؾۺوہۺہکۺہ کۺایۺرمشیۺاہکںۺ‬
‫ی ۺ‬‫ہکمہۺ ۺداھکیۺزدنہۺرےنہۺےکۺےئلۺہیۺرضور ۺ‬
‫اسیج ۺ‬
‫ۺاییکۺیھبۺیمکۺاکۺبلطمۺڑکمیۺیکۺومتۺوہیگ۔ۺ‬‫اہکںۺاامعتسؽۺ ۺالناۺےہ۔اؿۺ ۺےسۺیسک ک ۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺںیہن۔ایۺایسیۺڑکمیۺاکۺوصترۺ ںیۺےسجۺریحتۺازیگنۺڈ ک انئۺےکۺےبۺ‬
‫ک‬ ‫ارگۺہیۺامتؾۺرمشیۺڑکمیۺےکۺادنرۺکیبۺوقۺومودۺہنۺوہںۺوتڑکمیۺےکۺےئلۺزدنۺہۺچبۺاجنانکمم‬
‫ت‬
‫بیعۺاجےلۺوتۺےننبۺآےتۺےھتۺرگمۺاسۺےکۺاجےلۺےپچپچۺہنۺےھت۔ۺایسیۺوصرتۺ ۺڑکمیۺاکۺاجالۺ انبلکلۺےبۺاکرۺوہۺاجنا۔ڑکمیۺ ۺاسۺ انبتۺاکۺیھبۺاایتخرۺںیہنۺہکۺوہۺہاروںۺ‬
‫ت‬
‫ۺایایسیۺڑکمیۺوصترۺ ۺالںیئۺ‬‫ب سۺااظتنرۺ ے اۺنہکۺلمعِۺاراقتءۺاےسۺےپچپچۺاجےلۺاننبۺاھکسۺدےۺویکہکنۺاسۺملعۺےکۺریغبۺڑکمیۺدنچۺدونںۺ ۺیہۺرمۺاجےئۺیگ۔ کاۺنرھپ ک ۺ‬
‫وۺہۺمسقۺاکۺرمشیۺوتۺدیپاۺ ۺیتکسۺیھتۺنکیلۺاجالۺےننبۺےسۺاقرصۺیھت۔انیقیًۺاسۺےکۺایترۺ دہۺرمشیۺاکرآدمہنۺوہےتۺاورۺویںۺڑکمیۺرھپۺرمۺاجرکۺ۔ارگۺڑکمۺیۺاسرےۺرمشیۺ‬
‫ۺاقبیھبۺوہرکۺرگمۺایوںۺیکۺافحتظۺےکۺےئلۺ کانۺرمشیۺ( )‪cocoon silk‬ہنۺدیپاۺ ۺیتکسۺوتۺاسۺوصرتۺ ۺیھبۺڑکمیۺدعموؾۺوہۺ‬ ‫ایتر ۺےک ب ۺ‬
‫ت ت‬ ‫ت ت‬ ‫ت‬
‫ۺوقیہۺںیہنۺ ۺہکۺوہۺوقۺزگر ۺےکۺاسھتۺاسھتۺوہۺامتؾۺوصخایصتۺاحلصۺ ۺںیلۺنجۺیکۺوہۺامکلۺںیہوکاسیجۺہکۺ‬ ‫ایایکۺایگوکۺڑکمویںۺ ۺیھبک ۺ‬ ‫اجرک۔اسیجہکۺاو ۺن ب ۺ‬
‫اراقتءۺ وتسںۺاکۺدوعیٰۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ڑکم کانںۺنجۺافصتۺیکۺامکلۺںیہۺاؿۺ ۺےسۺذرہۺ ب ا ب ۺافصتۺیھبۺدرہجۺہبۺدرہجۺروامنۺںیہنۺوہۺیتکسۺںیھتۺاسیجۺہکۺرظنہیۺاراقتءۺدوع ۺ‬
‫ی ٰ اۺنےہ۔ۺزنیمۺ ۺا ّونیلۺڑکمیۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺوہںیئ کانۺدورسےۺ‬
‫ۺوق ۺومندار ۺ‬ ‫ۺاییہ ۺ‬ ‫ےکۺوودۺےسۺیہۺامتؾۺڑکم کانںۺلمکمۺلکشۺ ۺوودۺرےنھکۺ ۺنادنبۺںیھت۔ۺامتؾۺاقحقئۺاسۺ انبتۺاکۺوبثتۺںیہۺہکۺڑکم کانں ک ۺ‬
‫تت‬
‫اافلظۺ ۺاںیہنۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺ ۺایک۔رکمویںۺ ۺ ۺےکۺاسۺزجعمےۺےکۺذرےعیۺاہللۺاعتیلٰۺہارےۺاسےنمۺاینپۺالدحموۺدۺاطقۺاورۺملعۺاظہۺ راہۺےہ۔ۺ‬
‫ںیکۺکچلۺ‬
‫ریمشیۺداھوگ ۺ‬
‫ت‬
‫ؽ ےۺیگ۔اثمؽۺےکۺوط ۺر ۺےپچپچۺداھےگۺ‬
‫ےگ ۺسکۺاکؾۺےئلیکۺاامعتس ۺ‬ ‫ۺاظہ ۺناےہۺاورۺاسۺاکۺااصحنرۺاسۺ انب ۺ‬
‫ت ۺےہۺہکۺڑکمیۺداھ ۺ‬ ‫ڑکمیۺاکۺداھاگۺفلتخمۺوصخایصت ۺ‬
‫وکےچینۺآ ۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺوہ ۺواےلۺداھوگںۺےسۺفلتخمۺدغوںۺ ۺدیپاۺوہےتۺںیہۺاورۺہیۺز کنادہۺےلتپۺاورۺدکچلارۺوہےتۺںیہ۔ضعبۺاحالتۺ ۺہیۺےپچپچۺ‬
‫ت‬
‫ۺیچنیھکۺاجےتۺںیہ۔ۺ‬
‫داھےگ‪۶۰۰‬۔ۺ‪۵۰۰‬یفۺدص ۺ‬
 ‫ڑکم کانںۺپمپۺاورۺامصہمۺاظنؾۺ)‪(system pump-and-valve‬یکۺامکلۺںیہۺسجۺیکۺدمدۺےسۺوہۺداھےگۺ ۺیتیلۺںیہ۔دغویۺناایلںۺاےنپۺادنرۺےسۺنکلی ۺے‬
‫واےلۺامدےۺ ۺاگڑاھۺ ۺےکۺااہتنیئۺسلجۺدارۺاورۺاگڑاھۺ)‪ (viscous‬ۺدیتیۺںیہۺینعی کۺایۺااسیۺایسؽۺولبرۺسجۺ ۺاسےملۺوتمازیۺوطخطۺ ۺڈےلھۺوہےتۺںیہ۔زیتۺ‬
‫ت‬
‫ۺریچنۺوہاۺوقیۺد انبؤۺڈایتلۺںیہۺسجۺیکۺوہجۺےسۺرتشیبۺاافلۺزریجنںی)‪ (alpha chains‬کایۺمکحتسموکۺ‬
‫ا‬ ‫ۺوٹناںوکۺومندارۺوہ ۺواےلۺداھےگۺ‬
‫داھرۺاکنےنلۺوایل ک‬
‫نالۺڈاھےچنوکۺےسجۺ‪beta-pleated sheets‬ےتہکۺںیہۺوکیکۺوصرتۺاایتخرۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہناےہۺوۺ‪beta-pleated sheets‬ےسۺکلسنمۺ‬ ‫ہیۺایمحلرکۺولبرۺر ب ۺامنۺاموحؽۺ)‪ (matrix‬ۺگےھۺوہےتۺںیہۺوۺایسیۺاونیمۺ شۺزریجنوںۺ ۺلمتشم ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاحل کۺایۺدورسےۺےسۺایھجلۺوہیئۺوہرکۺںیہ۔یہیۺےبۺ یبیتۺر ب ۺیکۺ‬ ‫ۺدشیۺنااکریگۺیک ۺ‬ ‫ںیہنۺوہںیت۔ۺاِسۺےکۺاجبےئۺ)اونیمۺ شۺزریجنوںۺیک(ہیۺدلبارۺزل کانں ک‬
‫ت‬
‫رطحۺرمشیۺ ۺیھبۺریغۺومعمیلۺکچلۺاطعۺ رکۺےہ۔داھاگۺےنچنیھکۺےسۺایمحلرکۺزل کانںۺااھجلؤۺ کاۺنےبۺ یبیتۺےسۺنباہۺآاجرکۺںیہۺاورۺاسۺاچنھکؤےکۺالخػۺماتمحۺ رکۺ‬
‫ت‬
‫ںیہ۔ہکبجۺداھاگۺوھچڑ ۺ ۺہیۺزل کانں کۺایۺ انبرۺرھپۺےبۺ یبیتۺےسۺٹمسۺاجرکۺںیہ۔‪۲۵‬‬
‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔ےپچپچۺداھوگںۺ ۺاامعتسؽۺوہ ۺواالۺ‬
‫ےپچپچۺداھوگںۺیکۺکچلۺاُڑےتۺوہےئۺڑیکوںۺ ۺرہتفۺرہتفۺرو ۺدیتیۺےہ۔اسۺرطحۺاجالۺوٹٹۺاج ۺاکۺرطخہۺمکۺوہ ا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنےہۺہکۺاجےلۺ ۺسنھپۺاج ۺواےلۺڑیکوںۺ‬ ‫ۺوہنےہۺوۺفلتخمۺاکؾۺرسۺااجنؾۺدےتیۺںیہ۔ہیۺامدہۺادقسرۺاپچپچ اۺ‬ ‫اپچپچۺامدہۺدغّۺوںۺےک کۺایۺدورسےۺرگوہۺ ۺدیپا اۺ‬
‫ےکۺےئلۺاارۺوہاجناۺناۺنکممۺےہ۔ۺ‬
‫ڑکمیۺےکۺداھےگۺوفولدۺےسۺز کنادہۺوبضمطۺوہےتۺںیہ۔ۺ‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ل‬
‫ۺاجنۺےہ۔ۺہیۺناۺلحۺی ک ۺ جمتکہ کۺایۺااسیۺ جمتکہۺ‬
‫ڑکمیۺاکۺرمشی کۺایۺنالحۺی ک ۺ جمتکہۺ)‪(scleroprotein‬ےہۺوۺوضعِۺنارشکۺ ۺےسۺامعئۺیکۺوصرتۺ ۺاخرجۺایک ا‬
‫ت‬ ‫ک ت‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫یاکۺرمشیۺاسۺدقرۺ‬ ‫ۺوہنۺےہ۔ۺڑکمۺ ۺ‬
‫ۺاہنیۺوبضمط ا‬ ‫ۺاجنےہۺاورۺوبضمطۺوکۺکچلۺدارۺاسجۺاایتخرۺ ۺاتیلۺےہ۔ااۺ جمیےۺیکۺدبولۺرمشی‬‫ےہۺوۺوہاۺےکۺاسھتۺلمۺ ۺتخسۺوہ اۺ‬
‫ت‬
‫وبضمطۺاورۺکچلۺدارۺن بایۺوہاۺےہۺہکۺاناین ب ۺ‬
‫ۺانتسےسۺامیہۺاجؽۺےسۺاتلمۺاتلجۺڑکمیۺاکۺاجال کۺایۺوہایئۺاہجزۺ ۺرو ۺےلۺاگ۔ۺ‪۲۶‬‬
‫ت‬
‫رمشیۺیکۺوبضمیطۺاسۺیکۺکچلۺ ۺوتازؿۺاقمئۺریتھکۺےہ۔ۺرمشیۺوچہکنۺابنرکۺوگدنۺ ۺڑجےۺےشیشۺےکۺروشیںۺیکۺامدنن کۺایۺرمبکۺےشۺےہۺااۺےئلہیۺوبضمط اۺ‬
‫ۺوہن‬
‫ت‬
‫اریۺڑتنقۺاسۺ ۺرچپۺ‬ ‫ےہ۔ۺاسۺےکۺولبرۺاور کۺمسکۺوٹےنٹۺےکۺالخػۺماتمحۺ ےتۺںیہ۔ۺاچنیھکۺوہاۺداھاگۺومعامًۺاسۺےئلۺوٹٹ اۺ‬
‫ۺاجنےہۺویکہکنۺحطسۺ ۺومودۺنب ک‬
‫ت ت‬
‫ۺرہگاوہن اۺ‬
‫ۺاجن‬
‫ا‬ ‫)‪(wedge‬یکۺرطحۺاگشػۺڈایتلۺاجرکۺےہ۔رےشیۺیکۺحطسۺ ۺڑپ ۺوایلۺوقںیتۺاگشػۺ ۺرم زۺوہرکۺںیہۺسجۺیکۺوہجۺےسۺاگشػۺزیتیۺےکۺاسھت‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺتکسںیہۺہکبجۺاؿۺاکۺیسکۺمسقۺیکۺماتمحۺےسۺرکٹاؤۺہنۺوہ۔ۺڑکمیۺےکۺرمشیۺےکۺر ب کۺمسکۺ ۺومودۺولبرۺ‬ ‫ےہ۔ اۺنمہۺاےسیۺاگشػۺرصػۺ ُااۺوصرتۺ ۺیہۺ ب ھ ۺ‬
‫ایسیۺراکوٹۺایہمۺ ےتۺںیہۺوۺریچےتۺوہےئۺد انبؤۺ ۺواسپۺومڑۺ ۺزمکورۺدےتیۺںیہ۔‪۲۷‬‬
‫تت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ایوہۺاتکسۺےہ۔ۺنکیلۺڑکمیۺےکۺداھےگۺ ۺ) ُ ب ابیئۺےک ۺ‬
‫ۺوقیلۺیئگ( اایتحرکۺدتریبۺ‬ ‫ۺاحل ۺیسکۺیھبۺزیچۺیکۺحطسۺ ومعمیلۺاسۺرضرۺیھبۺرطخۺنا ۺن ب ۺ‬‫انتؤۺ کانۺاچنھکؤۺیک ۺ‬
‫ق‬ ‫ت ت‬
‫ۺجۺاانپۺرمشیۺیتنبۺےہۺوتۺاسۺوقۺاےس کۺایۺایسؽۺامدےۺیکۺہتۺےسۺاسۺرطحۺڈکھۺدیتیۺےہۺہکۺحطسۺرمشیۺ ۺہنکممۺڑت تیکنۺ‬ ‫اسۺرطخےۺےسۺاچبرکۺےہ۔ انبغۺیکۺڑکمی ب ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجنےہۺوۺاھبریۺوزؿۺ‬ ‫ومندارۺںیہنۺوہۺناںیت۔ہیۺرطہقیۺےسجۺڑکم کانںۺالوھکں ب ںۺےسۺاامعتسؽۺ رکۺآریہۺںیہۺدو ِر ب ک ۺ‬
‫ییکۺیتعنصۺناروںۺیکۺایتریۺ ۺاامعتسؽۺایک اۺ‬
‫ک ت‬
‫ۺاہنیۺرضوریۺےہ۔ۺ‬ ‫ااھٹ ۺےکۺاکؾۺآرکۺںیہۺاورۺاؿۺاکۺوبضمطۺوہنا‬
‫ت‬
‫یسنتقیقحۺ‬ ‫ابۺی کۺایۺاظہیۺریمعتیۺزجعمےۺیکۺضحمۺیکینکتۺالیصفتتۺایبؿۺیکۺیئگۺںیہ۔ۺنکیلۺابۺںیمہۺرہھٹۺ ۺ انچۺوہاگ۔ۺاؿۺیکینکتۺرشتاحیتۺیکۺہتۺ ۺ ۺ‬
‫یھبھچکۺںیہنۺ‬ ‫اکرۺاامۺےہ؟ہیۺ انبتۺوتۺواحضۺےہۺہکۺڑکمیۺایمحلتۺےسۺاورۺوہۺیکۺولبریۺاحوتلںۺےسۺےبۺربخۺےہ۔ۺوہۺملعۺایمیکوکۺایعیبطتۺاورۺارئنیجنیۺےکۺ ۺ‬
‫قلعتم ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ؿیکۺ’اافتؼ‘ ےکۺذرےعیۺرشتحیۺنانکممۺ‬
‫سیکۺوصخایصتۺاکۺقلعتۺےہوکۺا ۺ‬ ‫چےسۺیھبۺرحموؾۺےہ۔ۺنکیلۺاہجںۺیۺا ۺ‬ ‫اجیتن۔ہیۺولخمؼۺ ےنچۺےنھجمسۺیکۺ ک ۺ‬
‫ت‬
‫ےہ۔رھپۺاسۺوصرتۺ ۺوہۺ ؿۺےہۺوۺہیۺامتؾۺوصنمہبۺدنب کانںۺ انۺاورۺاسرےۺاسحبۺوۺامشرۺرسۺااجنؾۺداتیۺےہ؟ۺڑکمیۺےکۺاجےلۺاورۺرمشیوکۺاسۺےکۺاکشرۺ ۺاورۺ‬
 ‫ۺںیہوکۺہیۺ انبتۺواحضۺوہۺاجرکۺےہۺہکۺڑکمیۺ ۺہیۺےبۺبیعۺیکینکتۺلمعۺوخدیہۺرسۺااجنؾۺںیہنۺد کانۺوہاگ۔ۺ‬ ‫ہعل ےتۺاجےت ۺ‬ ‫ںاکۺمہۺوںۺوںۺاطم ۺ‬ ‫نہسےکۺرطوقی ۺ‬ ‫رنہۺ ۺ‬
‫ت ت‬
‫ںتیمسۺاہللۺاعت ۺیلٰےکۺنفِۺ‬ ‫ۺوقیسکۺوپدیشہۺ ۺ کاۺن انبغۺ ۺوپدوںۺےکۺدرایمؿۺدےتھکیۺںیہۺاینپۺایمیکیئۺوکۺایعیبطرکۺاورۺریمعتارکۺ وتیح ۺ‬‫ہ کایۺڑکمیۺےسجۺمہۺیسکۺیھب ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوقت ۺمہۺ ۺفشکنمۺ انۺےہ۔ۺاہللۺیہۺڑکمیۺاکۺہۺلمعۺااقلۺ‬ ‫ایمےکۺذرےعیۺاہللۺاعتیلٰۺاینپۺالۺدحمودۺدانایئۺاورۺز ب ۺدس ِ ۺ‬
‫ۺاکۺواحضۺوبثتۺےہ۔اسۺاجدنارۺن ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫انۺےہ۔ۺاسۺتقیقحۺاکۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺاآؿِ ۺدیجمۺ ۺاالعؿۺایکۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫’ اہللۺیکۺحیبستۺیکۺےہۺہۺاسۺزیچۺ ۺوۺزنیمۺاورۺآامسونںۺ ۺےہۺاورۺویہۺز ب دسۺاورۺداناۺ)تمکحۺواال( ےہ۔زنیمۺاورۺآامسون ۺ‬
‫ںیکۺتنطلسۺاکۺامکلۺوہۺیہۺ‬
‫ت‬
‫ۺرھکۺےہ۔‘ ) رۃ ک‬
‫ۺادحلی‪۲ :‬۔‪(۱‬‬ ‫ےہوکزدنیگۺاتشخبۺےہۺاورۺومتۺداتیۺےہ۔اورۺوہۺہۺزیچۺ ۺدقرت ا‬
‫ت‬
‫انبغۺیکۺڑکمیۺیکۺاجالۺےننبۺیکۺریحتۺازیگنۺ ابیکۺ‬
‫ت‬
‫انبغۺیکۺڑکم کانںۺاےنپۺاجولںۺ ۺوبضمط ۺےکۺےئلۺآڑۺاامعتسؽۺ رکۺںیہ۔ۺڑکمیۺاےنپۺاجےلۺےکۺ) رمکۺےس( دیعبۺ نیۺرموغےلۺدارۺداھےگۺ ۺ رۺ کاۺنھچۺاقمامتۺ‬
‫ۺاہسراۺدےۺ ۺاےسۺمکحتسمۺ رکۺےہۺاورۺاسۺےکۺدعبۺاُڑےتۺوہےئۺڑیکوںۺ ۺڑکپ ۺےکۺےئلۺاجےلۺ ۺومعد ۺاًقلعمۺ ۺدیتیۺےہ۔ۺاسۺےکۺالعوہۺہیۺڑکمیۺرمکۺےسۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫دیعب نیۺرموغےلۺدارۺداھےگۺ اۺنےننۺےکۺےئلۺاسۺےکۺےلچنۺےصحۺ کۺایۺدورسےۺوھچےٹۺداھےگۺےکۺذرےعی کۺایۺوزینۺےشۺٹلاۺدیتیۺےہ۔ہیۺوزینۺےشۺووہاۺ‬
‫ۺیتکٹلۺریتہۺےہۺاورۺداھےگۺ ۺوبضمطۺ رکۺےہۺوکۺوھچناۺرھتپۺوکۺڑکلیۺاکۺڑکٹاۺ کانۺوھگےگنۺاکۺوخؽۺیھبۺوہۺیتکسۺےہ۔ۺاسدسنئاونںۺ ۺہیۺاشمدہہۺایکۺےہۺہک ب ب‬
‫ۺجۺاجؽۺےسۺ‬
‫ۺچۺ رکۺےہ۔ۺاسۺےکۺ‬ ‫ےتکٹلۺاسۺوزؿۺ ۺ ۺوھچڑےۺاورۺوھجےنلۺےسۺرو ۺ ۺآہتسہۺےسۺاو ۺااھٹےتۺںیہۺوتۺآایش ۺ ۺرظتنمۺڑکمیۺادکیؾۺومنارۺوہۺ ۺاےس ک‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫دعبڑکمیۺداھےگۺ ۺوھچناۺ ۺرک اۺنہکۺوز ۺےشۺرھپۺےسۺوھجےنلۺےگل۔اؿۺاشمدہاتۺےسۺاحلصۺوہ ۺواےلۺاتنجئۺ ۺہیۺن ب ۺ‬
‫ای ۺد کاۺنےہۺہکۺڑکمیۺہیۺاسرےۺاکؾۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺرسۺااجنؾۺدیتیۺےہ۔‪۲۸‬‬ ‫اجےلۺ ۺوبضمطۺ‬

‫ک ت‬
‫ۺاذیۺنا ۺومتۺاکۺدنھپاۺ‬ ‫داینۺاک ب ۺ‬
‫ۺسےس‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ےنلۺیکۺ ششۺ اۺنےہۺ‬ ‫ۺاجنےہۺہکۺارگۺاکشرۺاسۺ ۺےسی‬ ‫ڑکمیۺےکۺاجےلۺ ۺاسنھپۺاکشرۺلکشمبۺاسۺےسۺاکٹھچراۺناۺاتکسۺےہ۔ۺداؾۺادقسرۺامہاہنۺرطےقیۺےسۺایترۺایک اۺ‬
‫ت‬
‫ۺاجنےہۺوتۺاجالۺےلہپۺےسۺز کنادہۺوبضمطۺوہۺ‬ ‫وتۺاجالۺاینپۺکچلۺوھکۺداتیۺےہۺاورۺاکشرۺ ۺاینپۺرگتفۺاورۺوبضمطۺ ۺداتیۺےہ۔ۺوھتڑیۺد ک ۺدعب ب ب‬
‫ۺجۺاکشرۺلمکمۺوطرۺ ۺےبۺوقتۺوہ اۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔اسۺرطےقیۺےسۺڑکمیۺوۺیسکۺ ۺ ۺیھٹیبۺاکشرۺیکۺامویسۺنکۺ ششۺدھکیۺریہۺوہرکۺےہۺنباآاسینۺےسنھپۺوہےئۺاکشرۺ ۺوکۺوۺابۺکھتۺاکچ اۺ‬
‫ۺوہن‬ ‫ینت ا‬ ‫ۺم ک ۺ‬
‫ےہوکۺامرۺدیتیۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاھجمساجنےہۺہکۺےسیجۺےسیجۺوہۺاسۺ ۺےسۺنکلیےۺیکۺ ششۺ ےۺاگۺوتاجالۺخابۺوہۺاجےئۺاگۺاورۺڑیکاۺداؾۺ ۺےسۺاارۺوہۺ‬
‫اۺ‬ ‫ۺاجنےہۺوتۺیہی‬
‫جۺاکشرۺاجےلۺ ۺسنھپ اۺ‬ ‫ب ب‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہاجنۺےہ۔اورڑیکےۺ ۺلمکمۺوطرۺ ۺےبۺرحتکۺ ۺداتیۺےہ۔ۺاجےلۺیکۺوبضمیطۺ‬
‫ا‬ ‫اجےئۺاگ۔ۺنکیلۺوصرتۺاحؽۺاسےکۺ ب ۺسکعۺن بایۺوہرکۺےہۺاورۺاجالۺوبضمطۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺجۺاسۺ ۺاسنھپۺاکشرۺاسۺےسۺاکٹھچراۺنا ۺیکۺ ششۺ انۺےہ؟ۺ‬ ‫ۺوہنےہ ب ب‬
‫ۺااضہفۺےسیک اۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫یےکۺوہۺداھےگۺوۺاکشرۺ ۺرگتفۺ ۺےتیلۺںیہۺوہاۺ ۺومو ۺدیمنۺیکۺوہجۺےسۺ‬
‫ۺآنےہ۔ۺڑکم ۺ‬
‫ۺاسجاکۺاج ہۺایلۺاجےئۺوتۺاسۺ اؽۺاکۺوابۺہارےۺاسےنم اۺ‬ ‫ۺ‬ ‫اجےلۺیک‬
‫اییئنۺلکشۺاایتخرۺ ۺےتیلۺںیہ۔ۺدبتیلیۺدنمرہجۺذلیۺرطےقیۺےسۺووقعۺ ۺآرکۺےہ۔ۺ انبغۺیکۺڑکمیۺےکۺرموغےلۺدارۺداھےگۺایسؽۺےسۺڈےکھۺدوۺروشیںۺےکۺ انبمہۺ‬‫ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺایفلتخمۺدغےۺ ۺدیپاۺوہناےہ۔ڑکمیۺےک اۺنرۺشکۺدغودۺےسۺنکلیےۺواےلۺ‬ ‫ہیاپچپچۺایسؽۺاینبدیۺرےشیۺ ۺواےلۺدغودۺےس ک ۺ‬
‫ےتںیہۺ۔ۺ ۺ‬
‫لمۺاج ۺےسۺلکشتمۺوہ ۺ‬
‫ت‬ ‫ج‬
‫کۺ‬
‫وٹ‬ ‫ریمشیۺداھوگںۺ ۺلسلسمۺاسۺےپچپچۺامدےۺیکۺیلتپۺہتۺخاھیئۺاجرکۺےہ۔اسۺامدےۺیکۺ جتیۺتفصۺاکۺعبنمۺاسۺ ۺومودۺالگیئۺ‬
‫ت‬
‫ۺوہنےہۺوۺاکیفۺدقمارۺ‬ ‫ےسلمۺ ۺےننبۺواےلۺرمابکت( ںیہ۔ۺالعوہۺازںیۺہیۺامدہ ّ ۺ‬
‫ۺاّسیفۺدصۺناینۺ ۺلمتشم اۺ‬ ‫ک‬
‫ۺاکروباہاہریۺ ۺ‬‫)‪)(glycoproteins‬ایمحلتۺاور‬
 ‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ۔‪۲۹‬‬
‫ۺدایتسب ا‬
‫ت‬
‫کلسنموہۺاجےتۺ‬
‫ۺ‬ ‫ۺداھےگےکۺاسھت‬
‫ۺ‬ ‫ۺاجنےہۺوۺوھچےٹۺوھچےٹۺومویتںۺیکۺامدنن‬
‫ےسیجۺیہۺہیۺاپچپچۺایسؽۺوہاۺ ۺومودۺناینۺےسۺاجۺاتلمۺےہۺہیۺےھننۺرطقوںۺ ۺمیسقتۺوہ اۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ںیہ۔ۺےپچپچۺداھےگۺ ۺزیتۺوتا ۺےکۺاسھتۺےکیۺدعبۺدرگیےۺسکیکڑ ۺاورۺےنچنیھکۺےسۺرطقوںۺ ۺوموۺدرایمینۺرےشی)‪(core fibres‬لتییےۺاورۺےتلھکۺاجےتۺ‬
‫ت ت‬ ‫ت ت‬ ‫جت‬
‫ںیہ۔درایمینۺروشیںۺاورۺ جتیۺہتۺاکۺاسراۺاظنؾۺہۺوقۺز ک ِۺد انبؤۺراتہۺےہۺسجۺےسۺاپچپچداھاگۺہ ۺ‬
‫ۺوقانتۺراتہےہ۔ۺڑیپھتےۺامررکۺوہیئۺوہاۺ کاۺناطخۺاھک ۺواےلۺ‬
‫ت‬
‫ڑیکوںۺےسۺدیپاۺوہ ۺوایلۺوتانایئۺرصػۺرمشیۺیہۺںیہنۺہکلبۺوپراۺاظنؾۺ ب بۺ انۺےہ۔ۺ‬
‫ۺایمکحتسمۺر ب ۺیکۺرطحۺوہۺےتۺںیہۺاورۺاسۺ انبتۺےسۺافدئہۺااھٹےتۺںیہۺہکۺنااکریگۺےسۺ‬ ‫درایمینۺرےشیۺاےنپۺےصحۺاکۺاکؾۺیھبۺرسۺااجنؾۺدےتیۺںیہ۔ہیۺالپکٹسۺےسیجۺاور ک ۺ‬
‫ت‬
‫قلعتمۺکچلۺ)‪(entropic elasticity‬درۂجۺرحارتۺ ۺااصحنرۺ رکۺےہ۔وچہکنۺاکشرۺےسۺنکلیےۺوایلۺز کنادہۺ رحیکۺوتانایئۺ)‪kinetic‬‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہاجنۺےہ۔ۺہیۺرگامشئۺنااکریگۺ ۺ ب اھرکۺےہۺسجۺےکۺےجیتنۺ ۺدرایمینۺرےشیۺوبضمطۺ ۺوہےت‬ ‫‪(energy‬رحارتۺ ۺدبتلیۺوہاجرکۺےہۺاسۺےئلۺداھاگۺرگؾ ا‬
‫اجےتۺںیہ۔ۺاکشرۺےسۺنکلیےۺوایلۺ ب بۺدشہۺوتانایئۺدرالصۺاکشرۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺوہ ۺواےلۺداھےگۺ وبضمطۺ رکۺےہۺاورۺااسیۺرصػۺڑکمیۺیکۺآیبۺہتۺخاھ ۺیکۺ‬
‫ک ت‬ ‫ت‬
‫ۺاذیۺنا ۺداؾۺےہ۔ۺ‬ ‫ۺسےس‬ ‫ۺسۺڑکمیۺاکۺاجالۺرطفتۺاک ب ۺ‬‫ۺسنکممۺوہناےہ۔‪۳۰‬۔اۺؿۺوصخایصتۺےک ب ب‬ ‫نباامکؽۺدتریبےک ب ب ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ہیۺ انبتۺاجےننۺیکوخاشہۺدیپاۺوہرکۺےہۺہکۺآ کانہیۺوصخایصتۺدورسےۺریمشیۺداھوگںۺ ۺیھبۺنایئۺاجرکۺںیہۺہکۺںیہن۔ارگۺااسی اۺ‬
‫ۺوہنوتۺایکۺوہنا؟الثمًۺارگۺوزؿۺےنہسۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجن۔ۺدرالصۺاکشرۺ‬‫واےلۺداھوگںۺیکۺےچنیھکۺاج ۺیکۺاجنگشئۺےپچپچۺداھوگںۺینتجۺوہرکۺوتۺایکۺوہنا؟انیقیًۺڑکمیۺےکۺےئلۺوخد کانۺاےنپۺاکشرۺ ۺےلۺ ۺانلچۺاکیفدوشارۺوہ ا‬
‫ت‬
‫ۺاجےتںیہۺوۺ‬
‫ۺایفلتخمۺامدےۺےسۺڈکھۺدرظن ۺ‬ ‫ۺواےلۺےپچپچۺداھوگںۺےکۺ ب ۺسکعۺوزؿۺےنہسۺواےلۺریمشیۺداھےگۺوکنجۺےسۺاجےلۺاکۺڈاھاچنۺلیکشتۺن اانۺےہوک ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺرھکۺےہ۔ۺویکہکنۺوزؿۺےنہسۺواےلۺداھوگںۺاکۺےپچپچۺداھوگںۺانتجۺکچلۺدارۺوہناۺرضوریۺںیہن ۺ۔‬ ‫اںیہنۺناینۺےسۺوفحمظ ا‬
‫ت‬
‫ۺاسجےکۺرن کسموںۺےکۺےئلۺفلتخمۺامدوںۺیکۺہتۺایترۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ۺجۺرضورتۺشیپۺآےئۺوہۺفلتخمۺاکؾۺااجنؾۺدےنیۺواےلۺاورۺفلتخم‬ ‫اسیجۺہکۺاو ۺداھکیایگۺوکڑکمیۺ ۺےسیجۺاور ب ب‬
‫ت‬
‫یتیلۺےہ۔ۺڑکمیۺاؿۺامتؾۺوہتںۺیکۺفلتخمۺیعیبطۺاورایمیکیئۺاۺ اتۺےکۺقلعتمۺےسیکۺاجیتنۺےہ؟ہیۺانہکۺہکۺڑکمیۺ ۺ تیبۺدیۺیئگۺ کانۺاسۺ ۺرجتےبۺ کانۺاافتؼۺےکۺذرےعیۺ‬
‫ت‬
‫ی ٰ ناۺےہ۔ۺ‬‫ہیۺولعمامتۺاحلصۺ ۺںیلۺوکذاہیۺاورۺلقعۺمیلسۺےکۺیلعۺارلمغۺدوع ۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺڑکمیۺ ب ۺ‬
‫سےسۺےلہپۺاو ۺایبؿۺ‬ ‫ےنیلےکۺےئلۺاکیفۺوہاگ۔اؿۺامتؾۺزیچوںۺیکۺوصنمہبۺدنبیۺ‬
‫ۺ‬ ‫ؽاکۺحیحصۺوابۺالتۺشۺ‬
‫رکف ا ۺ‬
‫اسۺاقم ۺؾ ۺوھتڑاۺاسۺوغروۺ ۺ‬
‫یاکۺ‬ ‫یکۺںیئگۺامتؾۺاساملرکۺاسایتختۺاورۺایمیکیئۺاکیمیکینۺلمعۺوۺایسؽۺ ۺتخسۺ ےتۺںیہۺےنھکیسۺوہںۺےگ۔ۺہیۺامتؾۺ انبںیتۺاجؿۺےنیلۺےکۺدعبۺاےسۺاؿۺزیچو ۺ‬
‫ںیکۺایتر ۺ‬
‫ت‬
‫ہلصیفۺ ناۺوہاگۺسجۺےکۺدعبۺاےسۺاےنپۺمسجۺےکۺادنرۺھچکۺدبتایلیںۺالۺ ۺاظنؾۺاقمئۺ ۺوہںۺےگ اۺنہکۺہیۺاسریۺاایشءۺایترۺ ۺےکس ۺ۔‬
‫ہیۺانیقیً کۺایۺالیخترکۺرظنمۺناہمۺےہ۔اسیجۺہکۺمہۺ ۺداھکیۺہکۺڑکمیۺےکۺمسجۺ ۺرتہبنیۺوصنمہبۺدنبیۺاورۺاسۺیکۺ انبدصقمۺرحاکتۺیکۺرطفت ۺ‬
‫ۺےکیسکۺواےعقۺ کاۺنیسکۺاورۺ‬
‫ت‬
‫کتےہۺےسجۺہۺذنیہۺصخشۺدھکیۺاتکسۺےہ۔ۺ‬‫وقتۺیکۺروینشۺ ۺوتحیضۺںیہنۺیکۺاجیتکس۔ۺہیۺ انبتۺہکۺڑکمیۺہیۺامتؾۺاومرۺازوخدۺرسااجنؾۺںیہنۺدےۺیتکس کۺایۺایسیۺجقیکقی ۺ‬
‫ت ت‬ ‫ت‬
‫ۺوقےکۺاسھتۺآ ۺوایلۺدبتویلیںۺ کاۺنیسکۺاورۺاراقتیئۺلمعۺےکۺذرےعیۺرشتحیۺ‬
‫ۺاسجیکۺزگرےت ۺ‬ ‫ۺ‬ ‫انچہچۺڑکمیۺیکۺ انبدصقمۺاورۺ یچۺیھجمسۺرحاکتۺاورۺایکسۺیعیبط‬
‫نانانکممۺےہ۔ۺ‬
‫رطفتۺ ۺامتؾۺاجدنارۺڑکمیۺےکۺیسیجۺ کانۺاسۺےسۺیھبۺز کنادہۺلصفمۺوصخایصتۺےکۺاحلمۺںیہ۔اؿۺ ۺےسۺیسکۺیھب ک ۺ‬
‫ۺایتفصۺاکۺاشمدہہۺاؿۺاجدناروںۺ ۺیکۺیئگۺ‬
‫ۺےہ۔ایۺایسیۺوقتۺاکۺوودۺاصػۺاظہۺےہۺوۺاؿۺامتؾۺوصخایصتۺ نیعتمۺ رکۺےہۺ۔ڑکمویںۺیکۺیعیبطۺ‬ ‫ک‬ ‫ایعںۺوصنمہبۺدنبیۺیکۺدصتقیۺ ۺدےنیۺےکۺےئلۺاکیف‬
‫ت‬
‫وصنمہبۺدنبیۺاورۺوطرۺرطےقیۺاسۺ انبتۺ ۺن بایۺ ےتۺںیہۺہکۺاؿۺاجدناروںۺ کۺایۺاخقلۺ کانۺدورسےۺاافلظۺ ۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺ ۺایک۔اسۺ انبتۺ ۺےنھجمسۺےکۺےئلۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ذاہیۺاکۺاامعتسؽۺیہۺاکیفۺےہ۔ۺامتؾۺاہجونںۺےکۺامکلۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺینبۺونعۺاناؿۺےکۺاسےنمۺاسۺتقیقحۺاکۺاالعؿۺاینپ ک ۺ‬
‫ۺآی ۺایکۺےہ‪:‬‬
 ‫’رشمؼۺوۺرغمبۺاورۺوۺھچکۺاؿۺےکۺدرایمؿۺےہ ب ۺ‬
‫ۺساکۺرب۔ۺارگۺآپۺولگۺھچکۺلقعۺرےتھکۺںیہ۔‘) رۃۺارعشلاءۺ‪(۲۸:‬‬
‫ڑکمیۺاکرمشیۺاورۺدافیعۺہبعشۺ‬
‫ےکفلتخمۺہبعشۺاجتۺ ۺاامعتسؽۺاکۺدا ہۺوعیسۺ رکۺ‬ ‫س ۺ‬‫ےشیکۺوبضمیطۺا ۺ‬‫تیمہیکۺاحلمۺںیہ۔یسکۺیھبۺ ۺ‬ ‫ےشیکۺوبضمیطۺاورۺکچلۺااہتنیئۺا ۺ‬ ‫یتعنصۺےبعشۺ ۺیسکۺیھبۺ ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺسۺرتہبنیۺےشۺ‬ ‫ۺوہسلےکۺاسھتۺاکؾۺ ۺال ۺ ۺدمداگرۺن بایۺوہرکۺےہ۔ۺوبضمیطۺاورۺکچلۺےکۺاحلظۺےسۺڑکمیۺاکۺداھاگۺداینۺیک ب‬ ‫ۺ‬ ‫ےہۺاورۺاسۺیکۺکچلۺاےسۺز کنادہ‬
‫مجق‬
‫ےہ۔ۺااۺوہجۺےسۺ ی کقیکنۺ ۺوسیبںیۺدصیۺےکۺآخیۺوچاھتیئۺرعےصۺ ۺڑکمیۺےکۺرمشیۺ ۺاےنپۺاطماعلتۺ ۺااضہفۺ ۺد کاۺننجۺےک ۺ‬
‫ۺےجیتن ۺوہۺایمیکیئۺذراعئۺ‬
‫ت‬ ‫تگ‬
‫ےکۺذرےعیۺڑکمیۺےکۺاجےلۺےسۺضحمۺیتلمۺیتلجۺرگمۺنشیبت ۺاا ً ھیتکااۺایعمریک ک ۺ‬
‫ۺایےشۺایترۺ ۺناےئۺںیہۺ۔رصتخمۺہیۺہکۺ ب کیۺانکیٹولیجۺاےنپۺامتؾ ۺواسلئۺاورۺقیقحتۺےکۺ‬
‫نباوودۺااسیۺداھاگۺایترۺںیہنۺ ۺیکسۺسجۺیکۺوصخایصتۺڑکمیۺےکۺایترۺ دہۺداھےگۺےکۺاسمویۺوہں۔ۺ‬
‫ت‬ ‫یی‬ ‫ل‬
‫ڑکمیۺاکۺداھاگ کۺایۺااسیۺ جمتکہۺےہۺوۺالگ کشیکن)‪(glycine‬وکۺاالینین)‪(alanine‬وکۺریسنی)‪(serine‬اورناریئوۺنیس)‪(tyrosine‬اونیم وشں)‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اسدہۺ نیۺدقررکۺاونیم ےشۺوۺایمحلتۺ ۺناےئۺاجےتۺںیہ( ۺلمتشمۺےہ۔ۺ‪Du Pont‬ینپمکۺ ۺرمشیۺاکۺایمیکیئۺافرومالۺدر کانتفۺ ۺےکۺاورۺاےسۺلیکشت‬
‫ت‬
‫دےنیۺواےلۺاسوملںۺیکۺ بیتۺنیعتۺ ۺےکۺفلتخمۺمسقۺےکۺونصمیعۺرےشیۺایترۺےئکۺںیہۺ۔اسۺونصمیعۺریثکۺاسیملۺرمبکۺ)‪(polymer‬اکۺہ ب اۺاسہملۺاکرنبوکۺ‬
‫ےتہکںیہۺاورۺآلکجۺونصمیعۺوط ۺر ۺایت ۺرایکۺ‬
‫آنجیسکوکۺنارٹیئونجۺاورۺاہاہرونجۺوہوںۺیکۺیئکۺہارۺاساملرکۺزریجنوںۺ ۺلمتشمۺےہ۔ۺہیۺےشۺےسجۺویکالر‪ Kevlar‬ۺ‬
‫ت‬
‫ۺسےسۺز کنادہۺ‬ ‫ۺسےسۺز کنادہۺنبادیلہۺناایمرکۺرہشیۺےہ۔ۺاینپۺوبضمیطۺاورۺکچلۺےکۺاابتعرےسۺونصمیعۺویکالرۺرےشیۺڑکمیۺےکۺرمشیۺیکۺیعیبطۺوصخایصتۺےک ب ۺ‬
‫اجنےہ ب ۺ‬ ‫اۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ی ۺںیہ۔ۺ‬‫ا ک بۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنےہ۔ۺہی کۺایۺامہۺےشۺےہۺوۺ ب یۺدحۺیۺایطروںۺاورۺرحبیۺاہجزوںۺیکۺ‬
‫‪Kevlar‬اگڑیۺیکۺافحیتظۺویٹپںۺاورۺافحیتظۺابلسۺیکۺفلتخمۺاایشءۺ ۺیھبۺاامعتسؽ ا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ۔ۺاسۺےکۺالعوہۺافربئۺآکٹپۺ)نیہمۺولبریۺروشیںۺےسۺےنبۺرصبیۺآالت( اورۺ ب یقۺاکیمیکینۺنارںیۺوکۺراۺاورۺ‬ ‫تعنصۺ ۺاخریجۺامدےۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽ ا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔ۺویکالرۺےکۺرےشیۺ'‪poly-paraphenylene‬‬ ‫انرۺیکۺتعنصۺاورۺولیھکںۺےکۺفلتخمۺاسامؿۺ ۺ ۺیھبۺاامعتسؽۺایک ا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاسجیکۺدبولۺومڑ ۺاورۺوطب ِرۺداھاگۺاامعتسؽۺ ۺال ۺےکۺےئلۺ‬‫ۺ‬ ‫‪'terephthalamide‬ےسۺےتنبۺںیہ۔وطلیۺاساملرکۺزریجنوںۺ ۺلمتشمۺہیۺرہشیۺاینپ‬
‫ومزوںۺےہ۔ۺنادیئاریۺاورۺےکلہۺنپۺیکۺوصخایصتۺیکۺ ۺ ۺہیۺامدہۺتعنصۺوۺرحتفۺےکۺےبۺامشرۺدیماونںۺ ۺاامعتسؽۺ ۺال کاۺنایگۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺایےہۺنجۺ ۺاسۺدصیۺےکۺادنرۺ‪Kevlar‬اامعتسؽۺایکۺایگۺےہ۔وگیلۺرو ۺاینبںینۺںیہنجۺوفالدۺےسۺ کان ۺ‬
‫ۺاجنااھتۺ‬ ‫دافیعۺہبعشۺاؿۺامہۺ نیۺہبعشۺاجتۺ ۺےس ک ۺ‬
‫تیکۺ‬ ‫ابۺ‪Kevlar‬روشیںۺےس ب ُ ۺ‬
‫ۺیےئگۺڑپکوںۺےسۺایترۺیکۺاجرکۺںیہۺاورۺاعؾۺڑپکےۺےسۺیعطقۺفلتخمۺںیہنۺںیتگل۔‪Kevlar‬اینپۺدصہمۺرو ۺوصخایص ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺسےسۺز کنادہۺاکرآدمۺیھبۺےہ۔نامہۺ‬ ‫دبولۺوگیلۺیک ِ‬
‫ۺوقتۺاصتدؾۺمکۺ ۺداتیۺےہ۔ۺیکینکتۺۂطقنۺرظنےسۺ‪ Kevlar‬کایۺامہۺ نیۺدر کانتفۺوہ ۺےکۺاسھتۺاسھت ب ۺ‬
‫ۺرمشیاکۺضحم کۺایۺاہتیئۺہصحۺںیہ۔ۺ‬
‫یےک ۺ‬ ‫ںیکۺدصہمۺرو ۺوصخایصتۺڑکم ۺ‬ ‫اؿۺامتؾۺوصخایصتۺےکۺنباوودۺ‪Kevlar‬روشی ۺ‬
‫ت‬
‫ی نیۺانکیٹولیجۺےسۺآراہتسۺاسیسنئۺقیقحتۺےکۺرماکیھبۺڑکمیۺےکۺ‬ ‫اہیںۺہۺاسۺصخشۺےکۺےئلۺاۺمہۺاتنجئۺاورۺاہیبنتتۺومودۺںیہۺوۺاسۺ انبتۺ ۺوغرۺ ےۺہکۺ ب ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاینشیبت ۺاا ًمکۺنبادیلہۺلقنۺایترۺ ۺناےئۺںیہۺ۔ہیۺومازہنۺاسۺ انبتۺاکۺا کیۺوبثتۺےہۺہکۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺاجدناروںۺ ۺاینپۺےبۺاثمؽ ِ ۺ‬
‫ۺوقت ۺ‬ ‫ایتر دہۺاجےلۺیکۺضحم ک ۺ‬
‫ےسۺ کان۔ۺ‬
‫ںیکۺزدنیگۺ ۺڑکمیۺےکۺرمشیۺاکۺاقمؾۺ‬
‫ولوگ ۺ‬
‫ڑکمیۺےکۺرمشیۺیکۺایمیکۺ ۺقیقحتۺےکۺدوراؿۺاخصۺونیشمںۺےکۺذرےعیۺڑکمویںۺ ۺےسۺداھےگۺےچنیھکۺاجےتۺںیہ۔ۺاسۺرطحۺہۺڑیکےۺےس ِب اۺبۺاےسۺاصقنؿۺاچنہپےئۺ‬
‫‪ ۳۲۰‬کمۺرمشیۺ)رقتابیًۺ‪۳‬یلمۺرگاؾ(ویہیمۺاح ۺ‬
‫لصایکۺ ۺاجاتکسۺےہ۔ۺ‬
 ‫ت‬
‫یعبطۺاسسنئ کۺایۺاورۺدیماؿۺےہۺاہجںۺاسۺرطےقیۺےسۺایترۺ دہۺداھےگۺاامعتسؽۺ ۺالےئۺاجےتۺہیکںتکااۺدورسےۺاافلظۺ ۺاہجںۺڑکمیۺونعِ ۺان ۺاین ۺ مۺ‬
‫ک ت‬ ‫ن‬
‫ۺاہنیۺناز ۺ‬‫شیپۺ رکۺےہ۔ۺارمہکیۺ ۺ‪Wyoming University‬ےکۺامہنیِۺادو کانتۺ‪Nephila‬ڑکمیۺےکۺداھےگۺ ستکجبوںۺاورۺوڑوںۺےک‬
‫ؽ ےتۺںیہ۔ۺ‬ ‫لمعِ بۺخایحۺ)‪ (operations‬ۺداھوگ ۺ‬
‫ںےکۺوط ۺر ۺاامعتس ۺ‬

‫یاکۺریحتۺازیگنۺومنہنۺ‬
‫اجےلوکۺوصنمہبۺدنب ۺ‬

‫ت‬
‫نجیکۺحطسۺےپچپچۺ‬ ‫ۺوہنےہۺنجۺ ۺوچٹھکۺےکۺوزؿۺےنہسۺواےلۺداھےگۺوکۺاؿۺ ۺےھچبۺاکشرۺ ۺڑکپ ۺواےلۺرموغےلۺدارۺداھےگۺ ۺ‬ ‫ڑکمیۺاکۺاجالۺفلتخمۺداھوگںۺ ۺلمتشم اۺ‬
‫جت‬
‫امدےۺےسۺڈیکھۺوہرکۺےہوکاورۺاسۺےکۺالعوہۺامتؾۺداھوگںۺ ۺآسپۺ ۺوڑ ۺواےلۺداھےگۺشالمۺںیہ۔ جتیۺہتۺےسۺڈےکھۺرموغےلۺدارۺداھےگۺاجےلۺاکۺوچاٹھکۺ‬
‫ت‬
‫لیکشتۺدےنیۺواےلۺداھوگںۺےسۺلمکمۺوطرۺ ۺڑجےۺںیہنۺوہےت۔اسۺرطحۺاجےلۺ ۺاسنھپۺڑیکاۺانتجۺز کنادہۺاسۺ ۺےسۺنکلیےۺیکۺ ششۺ اۺنےہۺاانتۺیہۺز کنادہۺاسۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫کچلوہۺاجےتۺ‬ ‫ۺاجنۺےہ۔ۺاکشرۺ ۺڑکپ ۺواےلۺہیۺداھےگ ب ب‬
‫ۺجۺڑیکےۺ ۺوپریۺرطحۺکپچۺاجےتۺںیہۺوتۺرہتفۺرہتفۺاینپۺکچلۺوھکۺ ۺوبضمطۺ ۺوکۺتخسۺاو ۺرےبۺ ۺ‬ ‫ۺاتکپچۺالچ ا‬
‫ت‬
‫ۺوہاجنےہۺاورۺاےسۺےبۺدردیۺےسۺڑکٹےۺڑکٹےۺایکۺاجاتکسۺےہ۔دعبۺازاںۺوکۺوچٹھکۺےکۺےبۺولچۺداھوگںۺ ۺڑکجےۺاکشرۺوکۺ‬ ‫ںیہ۔ویںۺڑیکاۺسنھپۺ ۺےبۺرحتک اۺ‬
‫وۺذغاۺےکۺپلۺوہےئۺزدنہۺنارلسۺیکۺامدننۺاتگلۺےہوکۺےکۺناسۺاسۺےکۺ اۺ یئۺ راۺ انبیقۺںیہنۺراتہۺہکۺوہۺڑکمیۺےکۺاہوھتںۺاانپۺاکؾۺامتؾوہۺاج ۺاکۺااظتنرۺ ے۔ۺ‬
‫ت‬
‫ےلیکۺدصہمۺرو ۺ ک ۺ‬
‫چ‬ ‫اج ۺ‬
‫ت‬ ‫کایۺومیاور ب‬
‫ؽےکۺوط ۺر ۺ‬ ‫ۺاقبِۺاامعتسؽۺداؾۺن بایۺوہ ۺےکۺےئلۺاجےلۺاکۺضحمۺاپچپچۺوہناۺ کاۺنفلتخمۺوصخایصتۺےکۺاحلمۺداھوگںۺ ۺلمتشمۺوہناۺیہۺاکیفۺںیہن۔اثم ۺ‬
‫ت‬
‫اجےلۺیکۺ وٹۺایسیۺوہینۺ ےیہۺہکۺوہۺاُڑےتۺوہےئۺڑیکےۺڑکپۺےکس۔ۺارگۺمہۺاجےلۺ ۺےسنھپۺڑیکےۺاکۺزیمالئۺ کانۺاہفیۺےسۺاقمہلبۺ ںیۺوتۺہیۺولعمؾۺوہاگۺہکۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫یۺآ ۺاسۺاکۺاج ہۺےلۺاورۺاےسۺاکٹۺ‬ ‫ڑیکےۺ ۺضحمۺرو ۺدانیۺیہۺاکیفۺںیہن۔اجےلۺ ۺےسنھپۺاکشرۺ ۺےبۺرحتکۺ دانیۺرضوریۺےہ اۺنہکۺڑکمیۺا ک ب‬
 ‫ےکس۔زیمالئۺ ۺرو ۺ ۺاےسۺےبۺرحتکۺ ۺدانیۺ یئۺآاسؿۺاکؾۺںیہن۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت ت‬
‫اجالۺ ۺواےلۺداھےگۺکیبۺوقۺوبضمطۺاورۺکچلۺدارۺوہےتۺںیہ۔ۺنکیلۺاجےلۺیکۺکچلۺاکۺدرہجۺفلتخمۺاقمامتۺ ۺفلتخمۺوہناۺےہ۔ہیۺکچلۺدنمرہجۺذلیۺوواہتۺیکۺ‬
‫ۺء ۺاتیمہۺیکۺاحلمۺےہ۔ۺ‬
‫*ارگۺداھوگںۺیکۺکچلۺاکۺدرہجۺرضورتۺےسۺمکۺوہۺوتۺاجےلۺ ۺآۺ ۺےنسنھپۺواالۺڑیکاۺرکٹاۺ ۺوںیہۺولٹۺاجےئۺاگۺ ب رھۺےسۺوہۺآ کانۺاھتےسیجۺہکۺیسکۺتخسۺامکینۺےسۺرکٹا کناۺ‬
‫وہ۔ۺ‬
‫*ارگۺداھوگںۺیکۺکچلۺاکۺدرہجۺرضورتۺےسۺز کنادہۺوہۺوتۺڑیکاۺاجےلۺ ۺتہبۺےسۺز کنادہۺچنیھکۺدےۺاگۺوکۺےپچپچۺداھےگ کۺایۺدورسےۺےکۺاسھتۺکپچ ۺ‬
‫ۺاجںیئےگۺاورۺاجالۺ‬
‫لصلکشۺوھکۺدےۺاگ۔ۺ‬‫اینپۺا ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔ۺانچہچۺوہاۺےک ب ب ۺ‬
‫ۺساچنیھکۺوہاۺاجالۺاینپۺاسہقبۺلکشۺ ۺواسپۺآاجناےہ ۺ۔‬ ‫*داھےگۺیکۺکچلۺاکۺاسحبۺاگلےتۺوقۺوہاۺےکۺا ۺ ۺیھبدمِۺرظنۺراھک ا‬
‫ؽےکۺوط ۺر ۺارگۺوہۺیسکۺوپدےۺےسۺڑجاۺےہۺوتۺاسۺ ۺاینتکچلۺوہینۺ ےیہۺ‬
‫تیمہاکۺاحلمۺےہۺہکۺاجالۺسکۺزیچۺےسۺڑجاۺےہ۔ۺاثم ۺ‬
‫ستبسنۺےسۺیھبۺا ۺ‬
‫کچلاکۺدرہجۺا ۺ‬
‫* ۺ‬
‫ہکۺوہۺوپدےۺےسۺدیپاۺوہ ۺوایلۺہرحتکۺ ۺ ب بۺ ۺےکس۔ۺ‬
‫دیےھچبۺوہےتۺںیہ۔یکلہۺاۺشبنجۺاؿۺداھوگںۺ کۺایۺدورسےۺےکۺاسھتۺاکپچۺیتکسۺےہۺسجۺےکۺےجیتن‬ ‫رموغےلۺدارۺاکشریۺداھےگ کۺایۺدورسےۺےکۺتہبۺ ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺدیماؿِ ۺداؾۺ ۺ ب ےۺ ب ےۺالخۺدیپاۺوہتکسۺںیہ۔ۺااۺوہجۺےسۺز کنادہۺدکچلاروکۺےپچپچۺاکشریۺداھےگۺمکۺدکچلارکشخۺداھوگںۺےکۺاو ۺاھچبےئۺاجےتۺںیہ۔ۺہیۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺاجنےہ اۺنہکۺاجےلۺ ۺاارۺےکۺراےتسۺ کاۺن راخۺہنۺنبۺںیکس۔ۺ‬
‫افحیتظۺدقؾۺاسۺےئلۺایل اۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺای انبرۺرھپۺرظنۂیۺاراقت ۺءیکۺ‬ ‫ۺاسجیتکلھجۺےہ۔ہۺہنکممۺوصرتۺ ۺوغرۺایکۺایگۺےہ۔ۺہی ِ ا‬
‫ۺوصرتؽ ک ۺ‬ ‫ۺ‬ ‫اسیجۺہکۺاو ۺداھکیۺایگۺاجےلۺےکۺہۺ واخؽۺ کۺایۺزجعماہن‬
‫ت‬ ‫ت ت‬
‫امحقفشکنمۺ انۺےہ۔ۺےبۺکشۺہیۺنکممۺںیہنۺہکۺاافتؼۺےکۺذرےعیۺدیپاۺوہ ۺوایلۺدبتایلیںۺڑکمیۺ ۺاجےلۺیکۺدصہمۺرو ۺوصخایصتۺ ناۺاھکسدںی۔ہیۺاہللۺ‬ ‫ۺ‬
‫ت‬
‫چاطعۺیکۺاورۺاےسۺ انبدصقمۺرحاکتۺےکۺااہظرۺےک ب ۺ‬
‫ۺاقب کان۔ۺ‬ ‫اعتیلٰۺیہۺےہۺسجۺ ۺڑکمیۺ ۺہیۺ ک ۺ‬
‫ۺواالۺےہ۔ۺاسۺےکۺےئلۺرتہبنیۺناؾۺںیہ۔ۺہۺزیچۺوۺ‬ ‫ذف ۺواالۺاورۺاسۺےکۺاطمقبۺوصرتۺرگیۺ‬
‫’وہۺاہللۺیہۺےہۺوۺ اکۺوصنمہبۺ ۺواالۺاورۺاسۺ ۺنا ۺ‬
‫ت‬
‫نیم ۺےہۺاسۺیکۺحیبستۺ ۺریہۺےہوکۺاورۺوہۺز ب دسۺاورۺمیکحۺےہ۔‘) رۃۺارشحل‪(۲۴ :‬‬
‫آامسونںۺاورۺز ۺ‬
‫ہس بۺابادیۺاجےلۺ‬
‫ت‬
‫دوۺیتہجۺاجولںۺیکۺتبسنۺسہہۺا ببادی)‪(three-dimensional‬اجےلۺز کنادہۺدیچیپہۺاسجۺرےتھکۺںیہ۔ہیۺاجےلۺےٹپچۺوہ ۺےکۺاجبےئۺدیچیپہۺسہہ بۺابادیۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ۔ۺااۺوہجۺےسۺاسۺاجےلۺ ۺدو بۺابادیۺاجےلۺےکۺاقمےلبۺ ۺاھبنسانلۺ‬ ‫اسجےکۺامکلۺوہےتۺںیہ۔اسۺمسقۺاکۺاجالۺاوؿۺےکۺوگولںۺےکۺڈریھۺےسۺاشمہب ا‬
‫ۺ‬
‫ت‬
‫ز کنادہۺلکشمۺےہ۔ارگۺاجےلۺ ۺھچکۺاےسیۺڑیکےۺسنھپۺاجںیئۺوۺڑکمیۺےکۺالقئۺںیہنۺوتۺڑکمیۺ ۺم کیۺاکؾۺ نا ا‬
‫ۺڑپنۺےہ۔ۺیہیۺوہجۺےہۺہکۺہیۺڑکمیۺاانپۺاجالۺایسی‬
‫ںاکۺزگرۺہنۺوہ۔ۺ‬
‫ں ۺ رکۺےہۺاہجںۺاسۺمسقۺےکۺاجونرو ۺ‬ ‫وہگج ۺ‬
‫ت‬
‫اسۺمسقۺاکۺاجالۺاامعتسؽۺ ۺوایل کۺایۺڑکمیۺ‪Black Widow‬ےہ۔ۺریمعتارکۺاہمرتۺرےنھکۺوایلۺاسۺڑکمیۺےکۺاجےلۺےکۺادنر کۺایۺاکیمیکینۺداؾۺیھبۺنا کان ۺ‬
‫ۺاجنا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔ےسیجیہۺ یئۺرحتم ۺڑیکاۺ‬ ‫ۺوہنۺےہ۔ۺاجےلۺاکۺہیۺوگالۺزنیمۺ ۺمکۺوبضمطۺ کاۺنےچکۺداھوگںۺےکۺذرےعیۺنبادنھۺد کان ا‬
‫ےہ۔ہیۺداؾۺفیثکۺاورۺےپچپچۺےصحۺ ۺلمتشم ا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔وھتڑیۺد ک ۺدعبۺڑکمیۺداؾۺ ۺسہہۺیتہجۺاجےلۺےکۺنیعۺدرایمؿۺ‬ ‫ۺاجنۺےہوکۺداھےگۺوٹٹۺاجےتۺںیہۺاورۺوگالۺزنیمۺےسۺاو ۺاھٹ ا‬ ‫اجےلۺےکۺوگےلۺےسۺکپچ ا‬
‫چنیھکیتیلۺےہۺاورۺےبۺرحتکۺاکشرۺ ۺامرۺڈایتلۺےہ۔ۺ‬
‫ۺاو ۺ ۺ‬
‫ت‬
‫ںیمہۺاسۺسہہۺتہجۺداؾۺےکۺےشقنۺاورۺڑکمیۺےکۺاامعتسؽۺ دہۺرطےقیۺاکۺوغبرۺاج ہۺانیلۺ ےیہۺویکہکنۺاجےلۺیکۺوصنمہبۺدنبیۺ ۺاصػۺوطرۺ کۺای‬
‫ۺذاہییتکلھجۺ‬
‫ۺ‬
 ‫ت‬
‫ےہ۔ۺامتؾۺسہہۺتہجۺاجولںۺ وکۺاکیمیکینۺداؾۺتیمسۺ کانۺاسۺےکۺریغبوکۺاُڑےتۺوہےئۺاکشرۺیکۺراتفرۺاٹھگ ۺےکۺےئلۺیہیۺرطۂقیۺاکرۺاامعتسؽ ا‬
‫ۺوہنۺےہ۔ہیۺاجےلۺوصنمہبۺ‬
‫ۺای انبرۺڑیکاۺسنھپۺاجےئۺوتۺہیۺےچکۺداھےگۺوٹٹۺاجےتۺںیہ۔ڑیک ۺ‬
‫ےیکۺرحاکتۺ‬ ‫دنبیۺےکۺتحتۺتہبۺےسۺےچکۺداھوگںۺےکۺاسھتۺاخصۺوطرۺ ۺےنبۺاجےتۺںیہ۔ ک ۺ‬
‫ےسۺدیپاۺوہ ۺوایلۺوتانایئۺوچہکنۺداھےگۺوتڑ ۺ ۺاامعتسؽۺوہرکۺےہۺاسۺےئلۺاسۺیکۺراتفرۺمکۺوہۺاجرکۺےہ۔ۺاورۺویںۺاکشرۺ ۺڑکپ ۺواےلۺداھےگۺڑتےتپۺوہےئۺ‬
‫ڑیکےۺ ۺڑکپۺےتیلۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ےبۺکشۺڑکمیۺ ۺاراقتءۺےکۺیسکۺناؾۺاہندۺےلسلسےکۺدعبۺاذوخدۺیہۺہیۺاجالوکوۺےبۺبیعۺوصنمےبۺےکۺتحتۺاک ۺؾ ناۺےہوکۺاننبۺںیہنۺاھکیس۔درگیۺاجدناروںۺیکۺرط ۺ‬
‫ح‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺآی ۺایبؿۺیکۺےہ۔ۺ‬ ‫ۺذاتنباریۺاعتیلٰۺ ۺہیۺتقیقحۺاآؿِ ۺدیجمۺیک کۺای ک ۺ‬
‫ۺںیہ۔رمحۺاورۺرمیح ِ ۺ‬
‫ٰ‬ ‫ڑکم کانںۺیھبۺاہللۺاعتیلٰۺاکۺمکحۺاجبۺالرک‬
‫نیمیکۺاسریۺزیچںیوک رونا روکاہللۺیہۺیکۺاطعبۺاامؿۺںیہۺاورۺااۺیکۺرطػ ب‬
‫ۺسۺ ۺانٹلپۺےہ۔‘ ) رۃۺآؽۺرمعاؿ‪(۸۳:‬‬ ‫’۔۔۔ۺآامسونںۺاورۺز ۺ‬
‫ےلیکۺدھکیۺاھبؽۺ‬
‫اج ۺ‬
‫ڑکمویںۺےکۺاجولںۺ ۺلسلسمۺدھکیۺاھبؽۺیکۺرضورتۺوہرکۺےہۺویکہکنۺرموغہلۺدارۺاپچپچۺہصحۺنبارشۺ کانۺاجےلۺےسۺاکٹھچراۺنا ۺیکۺ ششۺ ےتۺوہےئۺاکشرۺیکۺوہجۺ‬
‫ےسۺخابۺوہۺاتکسۺےہ۔ۺم کیۺ ب آںوکۺاجےلۺ ۺےنکپچۺوایلۺدوھؽۺرموغہلۺدارۺداھوگںۺیکۺاپچپچہۺمتخۺ ۺدیتیۺےہ۔ۺ‬
‫ت ۺیتحٰۺہکۺوچسیبۺھگںۺ ۺیہۺڑیکےۺڑکپ ۺیکۺوصخایصتۺوھکۺاتکسےہ۔ۺااۺوہجۺےسۺاجالۺواتقًۺوفاتقًۺ‬ ‫کایۺاجالۺاےنپۺاجےئۺووقعۺےکۺاابتعرۺےسۺتہبۺلیلقۺدم ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اھک ۺمضہۺ ۺیتیلۺےہ۔ۺوہۺمضہۺدشہۺداھوگںۺےکۺاونیمۺ وشںۺ ۺاینۺاجالۺ ۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺ رکۺ‬ ‫اھپڑاۺاورۺدونبارہۺ کان ا‬
‫ۺاجنۺےہ۔ۺڑکمیۺاجےلۺ ۺوتڑۺ وکۺ ُاےسۺ ۺ‬
‫ےہ۔‪۳۱‬‬
‫فلتخمۺاوناعۺیکۺڑکم کانںۺاجےلۺےکۺفلتخمۺےصحۺاھکرکۺںیہۺاورۺاجےلۺاھک ۺےکۺاواقتۺیھبۺفلتخمۺوہےتۺںیہ۔ۺاثمؽۺےکۺوطرۺ ۺ انبغۺیکۺڑکم کانںۺاجےلۺےکۺوچٹھکۺ ۺ‬
‫وھچڑۺ ۺرصػۺاسۺ ۺاکفصنۺرطقۺاورۺےپچپچۺرموغےلۺاھکرکۺںیہ۔ۺ‬
‫ت ت‬ ‫ت ت‬
‫ۺوقاھکۺاجرکۺںیہۺ۔دتعمؽۺآبۺوۺوہاۺےکۺالعوقںۺیکۺڑکم کانںۺراتۺےکۺوقۺاےنپۺاج ۺ‬
‫ےل‬ ‫دمارینیۺالعےقۺیکۺڑکم کانںۺاےنپۺاجےلۺادنریھےۺ ۺ رکۺںیہۺاورۺحبصۺےک ۺ‬
‫اھکۺاجرکۺںیہۺاورۺدؿۺ ک ۺ‬
‫ۺایاینۺاجالریمعتۺ رکۺںیہۺویکہکنۺاؿۺالعوقںۺ ۺدمارینیۺالعوقںۺےنتجۺڑیکےۺوکمڑےۺناےئۺںیہنۺاجےتۺسجۺیکۺوہجۺےسۺہیۺادشۺرضوریۺ‬
‫ےہۺہکۺاجےلۺاسراۺدؿۺےنبۺرںیہ۔ۺ‬
‫اکشرۺےکۺاسحبۺےسۺاجال ُب اۺ‬
‫ۺن‬
‫ڑکم کانںۺاےنپۺاجےلۺاؿۺاجونروںۺےکۺمجحۺےکۺاطمقبۺ رکۺںیہۺںیہنجۺوہۺاکشرۺ ناۺ ۺیتہۺںیہ۔ۺاثمؽۺےکۺوط ۺر ۺونجبۺارمیکیۺڑکمیۺگنتۺ راوخںۺواال کۺایۺاجالیتنبۺ‬
‫ت‬
‫۔ایۺڑیکےۺالثمً ک ۺ‬
‫ۺای‬ ‫ش ۺےکۺےئلۺنباہۺنکلتیۺںیہ ک‬ ‫ۺویچنںۺام ۺہ ِربمتسۺ ۺےئنۺآایش ۺالت ۺ‬
‫ۺویچنںۺنباآاسینۺڑکپیۺاجۺیتکسۺںیہۺ۔ہی ک ا‬
‫ےہۺسجۺیکۺدمدۺےسۺدیفس ک ا‬
‫ت ت‬
‫ب یۺیلتتۺ ۺاکشرۺ ےتۺوقۺڑکمیۺاجےلۺےکۺ راخۺوچڑےۺ ۺدیتیۺےہۺاورۺاجےلۺیکۺوبضمیطۺاورۺکچلۺ ب اھۺدیتیۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺوہنےہۺ‬ ‫ےتںیہۺاورۺہیۺاسۺ ۺرصحنمۺےہۺہکۺسکۺمسقۺاکاکشر) اُڑ وکۺےنلچۺ کانۺرےنگنیۺواال( اکشرۺایکۺاجےئۺاگ۔اسۺےسۺاصقنؿۺیھبۺمک اۺ‬ ‫اجولںۺےکۺزاورظنۺیھبۺدبےلۺاج ۺ‬
‫ت‬
‫چیھبۺ ب ھۺاجرکۺےہ۔ۺ‬ ‫اورۺاجےلۺیکۺاکشرۺ ۺاھپےنسنۺیکۺ ک ۺ‬
‫ت‬
‫خویںۺےکۺےئلۺبتیبتکہہۺاورۺرہبوپۺرھبناۺ‬
‫ت‬
‫ڑکم کانںۺاےنپۺیتمیقۺاجےلۺومعامًۺ وکسؿۺوہگجںۺ ۺ رکۺںیہ اۺنہکۺاجونرۺ کانۺدقررکۺاحالتۺاجولںۺ ۺاصقنؿۺہنۺاچنہپۺںیکس۔ۺڑکم کانںۺاےنپۺاجولںۺ ۺوفحمظۺرےنھکۺےکۺےئلۺ‬
‫ک ت‬
‫ۺسےسۺز کنادہۺدپسچلۺرطہقیۺویطسۺارمہکیۺ ۺنایئۺاج ۺوایلۺ‪Argiope‬ڑکمیۺےکۺاجےلۺ ۺد ۺ‬
‫اھکیاجۺ‬ ‫بۺ‬ ‫اہنیۺدپسچلۺرطےقیۺاامعتسؽۺ رکۺںیہ۔ۺاؿۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫اتکسۺےہ۔ۺہیۺڑکم کانںۺاےنپۺاجولںۺ ۺےلیکمچوکدیفسۺآڑےۺ ےھچۺناؿۺ رکۺںیہ۔ۺہیۺناناتۺخویںۺےکۺےئلۺییتبہہۺاکۺاکؾۺ ےتۺںیہ اۺنہکۺوہۺاجےلۺےکۺادنرۺاج ۺاکۺ‬
 ‫ت‬ ‫ح‬
‫رطخہۺہنۺومؽۺںیل۔ڑکم کانںۺاؿۺناناتۺ ھییےۺےکۺےئلۺیھبۺاامعتسؽۺ ۺالرکۺںیہ۔ڑکمیۺاؿۺناناتۺےکۺےھچیپۺپھچۺاجرکۺےہۺاورۺویںۺاکشرۺاےسۺدھکیۺںیہنۺن اان۔ۺ‬
‫ڑکمویںۺےکۺاجولںۺےسۺاتم ۺوہۺ ۺ ےئۺےئگۺومن ۺ‬
‫ت‬
‫ۺسےسۺوبقمؽۺ نیۺرطہقیۺہیۺےہۺہکۺرطفتۺ ۺناےئۺاج ۺواےلۺومن ۺاامعتسؽۺےئکۺاجںیئۺویکہکنۺرطفتےکۺامڈؽۺہۺ‬ ‫آلکجۺیتعنصۺوصنمہبۺدنبیۺ ۺاک ب ۺ‬
‫ت‬
‫ۺےئل ےچۺےھجمسۺ‬ ‫احلظۺےسۺےبۺبیعۺوہےتۺںیہ۔ومشبؽۺدرگیۺاایشءۺوکۺوتانایئۺاچب ۺوایلۺوصخایصتوکۺامجایلرکۺافصتوکےبۺبیعۺیلمع ک‬
‫ۺااکمنۺاورۺوصنمہبۺدنبیۺےک ۺ‬
‫ادقاامتۺرطفتۺ ۺرتہبنیۺلکشۺ ۺےلہپۺےسۺیہۺومودۺںیہ۔ۺاےسیۺامڈؽۺںیہنجۺاناؿۺاینپۺ وتیحںۺوکۺیئکۺ ب ںۺےکۺعمجۺ دہۺملعۺاورۺفلتخمۺولمعںۺےکۺےجیتنۺ‬
‫ت‬
‫تےکۺالصۺ‬‫ۺ اۺنےہۺومعامًۺرطفتۺ ۺنایئۺاج ۺوایلۺامملثۺاایشءۺیکۺادینٰۺلقنۺےسۺز کنادہۺاورۺھچکۺںیہنۺوہےتۺاورۺاسۺ انبتۺاکۺادنازہۺاؿۺونصمیعۺاایش ۺءاکۺرطف ۺ‬
‫ومنونںۺےسۺاقمہلبۺ ۺےکۺاگل کانۺاجاتکسۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺیغلکۺدارۺ کاۺنمنبشۺڑکمیۺ)‪(dew spider‬اکۺاجالۺ‬
‫ڑکم کانںۺاؿۺاجدناروںۺ ۺےس کۺایںیہۺںیہنجۺومن ۺےکۺوطرۺ ۺشیپۺرظنۺراھک ا‬
‫امجایلرکۺاورۺارئنیجنیۺۂطقنۺرظنۺےسۺ انبلکلۺرتہبنیۺےہ۔ۺہیۺڑکم کانںۺاےنپۺاجےلۺایقفۺزاورظنۺ ۺاسۺرطےقیۺےسۺریمعتۺ رکۺںیہۺہکۺوہۺزبسۺہۺزارۺےکۺاھگسۺ یلیھپۺوہیئۺ‬
‫کایۺ درۺولعمؾۺوہےتۺںیہ۔ۺڑکم کانںۺاھگسۺےکۺومعدیۺوتپںۺ ۺوزؿۺےنہسۺواےلۺاہسروںۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺ ےتۺوہےئۺاجےلۺاکۺوپراۺوزؿۺ ب ا ب ۺ‬
‫ۺمیسقت ۺدیتیۺ‬
‫ںیہ۔ۺ‬
‫اناؿۺ ۺ ب ےۺ ب ےۺالعےقۺڈاھےنپنۺےکۺےئلۺیہیۺرطۂقیۺاکرۺلقنۺایکۺےہ۔ۺویمخنۺاوکپملۺدیٹسمیۺاورۺ ب ہۺارئیۺوپرٹۺرٹلنیمۺوکنجۺاکۺ ب کیۺریمعتاتۺےکۺوطرۺ ۺ‬
‫ت‬
‫وحاہلۺد کان ا‬
‫ۺاجنۺےہوکۺاںیہنۺڑکمویںۺےکۺاجولںۺےسۺاتم ۺوہۺ ۺ ےئۺےئگۺںیہ۔ۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺجےسۺوہۺیلہپۺ انبرۺومندارۺوہںیئ۔ےبۺکشۺاےسیۺ‬ ‫ۺوقےسۺاامعتسؽۺ ۺریہۺںیہ ب ب ۺ‬
‫داینۺرھبۺ ۺڑکم کانںۺہیۺومن وکۺںیہنجۺاناؿۺ ۺلقنۺ ےتۺوہےئۺ کانۺےہوک ُاس ۺ‬
‫تج‬
‫ومنونںۺاکۺایخؽۺاُرھب ۺاوررھپۺاںیہنۺاامعتسؽۺ ۺال ۺےکۺےئلۺا بتکیتیۺےکۺاےھچۺاخےصۺملعۺیکۺرضورتۺےہ۔ۺرگمۺڑکم کانںۺہنۺوتاسایتخرکۺارئنیجنیۺاورۺہنۺیہۺریمعتارکۺ‬
‫ت‬
‫وصنمہبۺدنبیۺےکۺقلعتمۺھچکۺاجیتنۺںیہۺویکہکنۺاوھنںۺ ۺایسیۺ یئۺ تیبۺاحلصۺںیہنۺیک۔وہۺدورسےۺاجدناروںۺیکۺرطحۺرصػۺاںیہنۺاوصولںۺےکتحتۺلمعۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت ت‬
‫امنےہۺہکۺامتؾۺذیۺایحتۺ‬ ‫ۺآی ا اۺ‬ ‫ۺسۺےہ۔ۺاہللۺاعتیلٰ کۺای ک ۺ‬ ‫ۺوبقۺدیپاشئۺاںیہنۺاطعۺ انۺےہ۔ۺاؿۺےکۺریمعتارکۺزجعماتۺاکۺیہی کۺایۺوادح ب ب‬
‫رکۺںیہۺوۺاہللۺاعتیلٰ ِ‬
‫ولخماقتۺااۺےکۺز ک ِۺاایتخرۺںیہ۔ۺ‬
‫’ہیۺےہۺاہللۺاہمتراۺربۺ۔ۺ یئۺ اۺاسۺےکۺ اۺںیہنۺےہ۔ۺہزیچۺاکۺاخقل۔ۺلاۺمتۺااۺیکۺدنبیگۺ وۺاورۺوہۺہۺزیچۺاکۺلیفکۺےہ۔ۺ‘‬
‫) رۃۺاالاعنؾ‪(۱۰۲:‬‬
 ‫ۺاکۺزجعمہۺ‬

‫وکۺابۺذراۺےھجمۺداھکؤوکۺاؿۺدورسوںۺ ۺایکۺدیپاۺایکۺےہ۔ۺالصۺ انبتۺہیۺےہۺہکۺہیۺاظملۺرصحیۺرمگایہۺ ۺڑپےۺوہےئۺںیہ۔‘ ) رۃۺ‬ ‫’ہیۺوتۺےہۺاہللۺیکۺ‬

‫امقلؿ‪(۱۱:‬‬
‫ڑکمویںۺیکۺضعبۺاوناعۺاےنپۺ ُا ۺزہۺاورۺاخصۺےلیکنۺداوتنںۺےسۺڈنیم وکۺخوگشۺیتحٰۺہکۺخ کانںۺیھبۺڑکپۺیتکسۺںیہ۔ۺ‬

‫رتہبنیۺ ۺیک کۺایۺاثمؽۺ‬

‫ت‬
‫یھبںیہۺوۺ‬
‫ںینیشم ۺ‬
‫ۺ‬ ‫ہیۺ انبتۺہارےۺملعۺ ۺےہۺہکۺڑکم کانںۺ’اتجبتکیڑ‘ںیہۺاورۺاؿۺےکۺ ےئۺوہےئۺاجےلۺریمعتاتۺاور ب ک‬
‫ۺاایۺاکۺریحتۺازیگنۺومنہنۺںیہ۔ڑکم کانںۺاقب‬
‫ۺیکۺیھبۺ‬ ‫ۺوکۺاےنپۺاجولںۺ ۺھٹیبۺ ۺدنھپےۺ)‪(lasso‬ےکۺذرےعیۺاکشرۺ ۺڑکپ ۺاورۺایمیکیئۺزہۺاخرجۺ‬ ‫اکیمیکینۺداؾۺایترۺ رکۺںیہ۔ۺہیۺز ک ِۺآبۺآایش ۺ‬
‫ت‬
‫چۺریتھکۺںیہ۔ۺاسۺےکۺالعوہۺداھےگۺاکۺاہسراۺےلۺ ۺاےنپۺدقۺےسۺیئکۺگاۺز کنادہۺاواچنیئۺےسۺالھچنۺاگلۺیتکسۺںیہۺاوراۺےنپۺمسجۺ ۺوفالدۺےسۺز کنادہۺوبضمطۺ‬ ‫ک‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫جاکۺ‬‫ۺںیہ۔جمہۺڑکمویںۺیکۺوصخایصتۺےکۺاسھتۺاسھتۺاؿۺےکۺمسجۺیکۺاس ۺ‬ ‫ب بۺ‬ ‫چیھبۺریتھک‬ ‫داھےگۺایترۺ ۺاورۺاکشرۺیکۺرغضۺےسۺرہبوپۺرھبۺےنیلۺیکۺ ک ۺ‬
‫ت‬
‫اج ہۺےتیلۺںیہۺوتۺہاراۺاسانمم کیۺزجعماتۺےس ا‬
‫ۺوہنۺےہ۔ۺ‬
‫سۺڑکمویںۺےکۺمسجۺ ۺ دۺوصخایصتۺاسۺ انبتۺیکۺوگایہۺدیتیۺںیہۺہکۺاںیہنۺ ۺایکۺایگۺےہوکۺےسیجۺہکۺےننبۺواےلۺاکراخ ۺیکۺامدنناکؾۺ ۺواۺیلۺکتگتکااں‬ ‫ب‬
‫ت‬
‫)‪(combs‬وکایمیکیئۺاایشءۺ ۺوایلۺرجتہبۺاگںیہوکۺزیتۺااضہنیمۺوصخایصتۺدیپاۺ ۺواےلۺاعضااوکفیفخۺ نیۺاراعتشۺوسحمسۺ ۺواےلۺوحاسوکزہۺدالخۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺتکسںیہۺہکۺڑکمیۺرظنۂیۺاراقت ۺءیکۺطیلغتۺ رکۺ‬
‫چۺرےنھکۺواےلۺوبضمطۺےلیکنۺدایۺوریغہۺوریغہ۔اؿۺامتؾۺوصخایصتۺ ۺدمۺرظنۺرےتھکۺوہےئۺمہۺہیۺہہک ۺ‬ ‫ۺیکۺ ک‬
‫ےہۺاور کۺایۺرمہبتۺرھپۺاافتؼۺےسیجۺہکحضمۺزیخۺرفموےضۺ ۺ ب نابدۺ ۺدیتیۺےہ۔ۺ‬
‫آےیئۺڑکمیۺےکۺاعضااۺاورۺایکنۺوصخایصتۺاکاج ہۺےتیلۺںیہ۔ۺ‬
‫مسجۺ‬
‫الہپہصحۺآسپۺ ۺڑجےۺوہےئۺرسۺاورۺویطسۺےصح)‪ (cephalothorax‬ۺلمتشمۺےہۺاورۺدورس ۺاٹیپۺ‬ ‫ڑکمیۺاکۺمسجۺاینبدیۺوط ۺر ۺدوۺوصحںۺ ۺلمتشمۺےہ۔ ۺ‬
‫ت‬
‫کاۺن ۺےصحۺ)‪ (abdomen‬۔رسۺاورۺویطسۺےصحۺ)‪ (thorax‬ۺآھٹۺآںیھکنوکۺآھٹۺناںیگنوکۺدوۺزہےلیۺےلیکنۺدایۺاورۺدوۺاحمےسۺ)‪(feelers‬وہےتۺ‬
‫ت‬
‫ںیہ۔ۺرنؾۺاورۺدکچلارۺ ۺےصحۺےکۺرسےۺ ۺوضعِۺنارشک)‪(spinnerets‬ےکۺالعوہ ِ ۺ‬
‫ۺاظنؾسفنتۺےکۺےئلۺ راخۺیھبۺناےئۺاجےتۺںیہ۔ویطسۺاورۺالھچپۺہصحۺ‬
 ‫ت‬
‫ۺاسج‪pedicel‬ےکۺذرےعی کۺایۺدورسےۺےسۺڑجےۺوہےتۺںیہ۔یسکۺاورۺاجدنارۺیکۺرمکۺ کانۺدرایمینۺہصحۺڑکمیےکۺدرایمینۺےصحۺانتجۺالتپۺںیہنۺ‬
‫ۺ‬ ‫وھچیٹۺڈلھٹنۺامن‬
‫ت‬
‫ۺمےسۺیھبۺگنتۺاسۺڈلھٹنۺ ۺےسۺاھکناۺمضہۺ ۺیکۺنایلوکۺرںیگوکۺاسسنۺیکۺنایلۺاورۺااصعیبۺاظنؾۺزگرےتۺںیہ۔اعؾۺوہفمؾۺ ۺاسۺ انبتۺ ۺویںۺ‬ ‫ا۔اییلم ک ۺ‬
‫وہن ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوڑنۺےہ۔ہیۺریکلںیۺڑکمیۺےکۺمسجۺیکۺ‬ ‫ا‬ ‫ۺتکسںیہۺہکۺڑکمیۺےکۺمسجۺےکۺدوونںۺوصحںۺ کۺایۺاخصۺوطیلۺاظنؾۺ)‪(linear system‬آسپۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ایبؿۺ‬
‫ت‬
‫اسج ۺومودۺدمعہۺاکیمیکینۺولمعںۺ) زہۺےکۺدغّےوکۺرمشیۺدیپاۺ ۺواےلۺدغّےوکۺوپرےۺمسجۺاکۺااصعیبۺاظنؾوک ِ ۺ‬
‫ۺاظنؾسفنتۺاورۺدوراؿِ ۺوخؿۺاکۺاظنؾ( دامغۺ‬ ‫ۺ‬
‫ےکۺاسھتۺ رکۺںیہ۔ۺ‬

‫اکرۺآدمۺناںیگنۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ڑکمیۺےکۺناسۺناوگنںۺےکۺ رۺوڑےۺوہےتںیہۺوۺلکشمۺ نیۺاحالتۺ ۺےنلچۺاورۺخےنھۺ ۺاعموؿۺن بایۺوہےتۺںیہ۔ہۺنانۺاستۺوصحںۺ ۺلمتشمۺ‬
‫ت‬
‫ےہ۔ہ کۺایۺنانۺےکۺرسےۺ ۺ انبؽۺوہےتۺںیہۺںیہنجۺ‪scopula‬ےتہکۺںیہ۔اؿۺنباولںۺیکۺدبولۺڑکمیۺدویاروںۺ ۺیتحٰۺہکۺ ُایٹلۺوہۺ ۺیھبۺلچۺیتکسۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاسجیکۺ‬
‫ۺ‬ ‫ڑکمیۺیکۺناوگنںۺیکۺاخصۺاسجۺاےسۺضحمۺناومہارحطسۺ یہۺےنلچۺےک ب ۺ‬
‫ۺاقبںیہنۺ رک۔نباوودۺاسۺےکۺہکۺڑکمویںۺیکۺانیبیئۺزیتۺںیہنۺوکۺوہۺاینپۺناوگنںۺیک‬
‫ت ت‬ ‫ت‬
‫یئیکۺ‬ ‫ۺوقیھبۺآراؾۺےسۺلچۺرھپیتکسۺںیہ۔ڑکمویںۺیکۺضعبۺاوناعۺرصػۺروینشۺ ۺوسحمسۺ ۺیتکسۺںیہۺ کانۺدورسےۺاافلظۺ ۺاناینۺیکۺلکۺانیب ۺ‬ ‫دبولۺراتۺےک ۺ‬
‫ت ت‬
‫دسۺیفدصۺیکۺامکلۺوہرکۺںیہ۔نکیلۺاسۺےکۺنباوودۺڑکم کانںۺراتۺےکۺوقۺاجےلۺ یتیلۺںیہۺاورۺاؿۺ ۺآاسینۺےکۺاسھتۺیتلچۺرھپرکۺیھبۺںیہ۔ۺ‬
‫ڑکم کانںۺاجےلۺےکۺےپچپچۺوصحںۺےسۺےتچبۺوہےئۺرصػۺکشخۺوصحںۺ ۺدقؾۺرھکۺ ۺیتلچۺںیہ۔وہۺاجےلۺےکۺےپچپچۺےصحۺ ۺشاذوۺنادرۺیہۺدقؾۺریتھکۺںیہاورۺارگۺااسیوہۺ‬
‫ت‬
‫اجےئۺوتۺوہۺاسۺ ۺیتکپچۺںیہنۺ۔اسۺےکۺےئلۺڑکم کانںۺاسۺ انبتۺیکۺرموہؿۺںیہۺہکۺاؿۺیکۺناںیگن کۺایۺاخصۺایسؽۺےسۺوکۺوۺاؿۺےکۺدغوںۺ ۺدیپاۺوہ انۺےہوکۺڈیکھۺوہرکۺ‬
‫ت‬
‫ںیہ۔ناوگنںۺےکۺرسےۺ ۺایھگنکںۺومودۺوہرکۺںیہ۔ۺڑکمیۺےکۺٹیپۺےکۺرسےۺ ۺوضعِۺنارشکۺ‪spinnerets‬ناےئۺاجےتۺںیہۺنجۺ ۺےسۺہ ک ۺ‬
‫ۺاییئکۺ ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ۔ڑکمیۺےکۺٹیپۺ ۺواعقۺدغودۺےسۺدیپاۺوہ ۺواالۺایسؽۺرمشیۺاِؿۺوٹویٹنںۺیکۺدمدۺےسۺمسجۺےسۺنباہۺاخرجۺایک اۺ‬
‫ۺاجنےہۺاورۺ‬ ‫وٹویٹنںۺ)‪(spigots‬ےسۺڈاکھ ا‬
‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔ۺ‬
‫ںیکۺدمدۺےس( رمشیۺیکۺلکشۺ ۺنبۺایل ا‬ ‫رھپ) ویھگنک ۺ‬
‫یئ ںیتیحۺ‬
‫ایلعٰۺایسح ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫الھچنۺاگل ۺوایلۺڑکمویںۺ ۺوھچڑۺ ۺوکۺز کنادہۺ ۺڑکمویںۺیکۺانیبیئۺیسکۺدحۺیۺزمکورۺوہرکۺےہۺاورۺوہۺرصػۺرصتخمۺافےلصۺیۺدھکیۺیتکسۺںیہ۔اسۺزمکوریۺ کاۺنصقنۺ ۺ‬
‫یکیمکۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺانہۺاکۺاظنؾۺ)‪ (early warning system‬وپراۺ انۺےہ۔ۺ‬ ‫ایوہۺیتکسۺےہوکۺڑکمیۺاکۺوصخیصۺوطرۺ ۺاسحسۺیگشیپ با‬ ‫ۺوکۺو کۺایۺاکشریۺےکۺےئلۺاصقنؿۺدہۺن ب ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺای انبؽۺعصیےۺےکۺ‬ ‫ۺوقتۺالہسمۺ ۺینبمۺےہ۔ڑکمیۺاکۺدبؿۺاےسیۺنباولںۺےسۺڈاکھ اۺ‬
‫ۺوہنےہۺوۺاراعتشۺ ۺوفراًۺوسحمسۺ ۺےتیلۺںیہ۔ہ ک ۺ‬ ‫ۺانیہۺاظنؾۺوھچ ۺیکۺسحۺ کان ِ‬
‫ہی با‬
‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ۔سملۺیتحٰۺہکۺآوازۺاورۺوبۺےسۺدیپاۺوہ ۺواالاراعتشۺاؿۺنباولںۺ ۺرحت کانۺاجیہؿۺدیپاۺ ۺداتیۺےہ۔نباولںۺیکۺ‬
‫رسے)‪(nerve ending‬ےسۺڑجا ا‬
‫ت‬
‫رھترھتاہۺیبصعۺروشیںۺےکۺرسوںۺ ۺرحتم ۺ ۺدیتیۺےہۺاورۺہیۺعصیےۺدامغۺ ۺزیتیۺےسۺاغیپؾۺاراسؽۺ ۺدےتیۺںیہ۔ۺاسۺرطےقیۺےسۺڑکم کانںۺفیفخ نیۺ‬
‫رھترھتاہۺ ۺیھبۺوسحمسۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺ‬
‫ہگجاسنھپۺےہ۔ۺارگۺ‬
‫ےل ۺڑیکاۺسکۺ ۺ‬
‫یتیلںیہۺہکۺاج ۺ‬ ‫ڑکم کانںۺےبۺرحتکۺاکشرۺاکۺادرا ۺںیہنۺ ۺںیتکسۺرگمۺاجدناروںۺےکۺدیپ ۺا دہۺاراعتشۺ ۺوسحمسۺ ۺےکۺاسح ۺ‬
‫باگلۺ ۺ‬
‫سکہگجۺاسنھپۺےہ۔اسۺلمعۺ‬
‫ڑکمیۺلمکمۺوطرۺ ۺنئمطمۺہنۺوہۺہکۺاجےلۺ ۺڑیکاۺاہکںۺواعقۺےہۺوتۺوہۺاجےلۺ ۺاینپۺناںیگنۺامرۺ ۺوکۺاےسۺالہۺالجۺ ۺہیۺولعمؾۺ ۺرکۺےہہکۺڑیکاۺ ۺ‬
‫ہتپاگلۺیتیلۺےہ۔ۺ‬
‫ہگجاکۺ ۺ‬
‫ےسرھپۺوہۺاکشریکۺ ۺ‬
‫ےکۺےجیتنۺ ۺدیپاۺوہ ۺواےلۺاراعتشۺ ۺ‬
‫ت‬
‫ی ۺ‬ ‫ۺاسجےکۺوہےتۺںیہ۔ڑکم کانں کۺای ک ۺ‬
‫ۺمیکۺدور ۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ڑکمیۺیکۺناںیگنۺوہۺاعضااۺںیہۺوۺاؿۺایسحیئۺنباولںۺےسۺایھچۺرطح ّۺمنیۺوہےتۺںیہ۔ انبؽۺوھکےلھکۺاورۺےبۺکچل‬
 ‫واعقۺوشرےکۺرخمجۺےسۺنکلیےۺواےلۺاراعتشۺ ۺوسحمسۺ ۺیتیلۺںیہۺہکۺوہۺاہکںۺےسۺلکنۺراہےہ۔العوہۺازںیۺاسۺیکۺناوگنںۺےکۺنباولںۺ کۺایۺاورۺیسحۺاظنؾۺومودۺ‬
‫ت‬
‫وہنےہۺوۺدرۂجۺرحارتۺ ۺوفراًۺوسحمسۺ ۺاتیلۺےہ۔ڑکمیۺےکۺمسجۺیکۺحطسۺ ۺےبۺ انبؽۺےصحۺیھبۺوہےتۺںیہۺنجۺےکۺادنرۺااہتنیئۺاسحسۺیبصعۺرسےۺناےئۺاجےتۺ‬
‫اۺ‬
‫تیکۺوہجۺےسۺڑکم کانںۺاےنپۺاردۺرگدۺیتحٰۺہکۺاینپۺاھکؽۺ ۺیھبۺوہ ۺوایلۺہۺرحتکۺاورۺیسکۺیھبۺےشۺیکۺآدمۺ ۺوسحمسۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺ‬
‫ںیہ۔اؿۺامتؾۺوصخایص ۺ‬
‫ارگۺڑکمیۺاینپ کۺایۺنانۺوھکۺدےۺوتۺھچکۺد ک ۺدعبۺایکسۺہگجۺدورسیۺنانۺدیپاۺوہۺاجرکۺےہ۔ڑکمیۺاینپۺہیۺنانۺوکۺوۺزنیمۺ ۺیتکٹۺیھبۺںیہن ۺوکےنلچۺےئلیکۺاامعتسؽۺںیہنۺ‬
‫رک۔ۺدرالصۺڑکمیۺاۺینپۺالصۺناوگنںۺیکۺفصنۺدعتادۺوکینعیۺ رۺناوگنںۺےکۺاسۺھتۺاکیفۺآراؾۺےسۺلچۺیتکسۺےہ۔دورسیۺنانۺدیپاۺوہ ۺاکۺوادح ب ب‬
‫سوکۺوگۺہکۺوہۺ‬
‫وھچیٹۺوہرکۺےہوکۺہیۺےہۺہکۺڑکمیۺ ۺاسۺ ۺومودۺاسحسۺنباولںۺیکۺرضورتۺےہ۔ۺ‬
‫ۺیکۺتیسحادقسرۺنبادیلہۺوہرکۺےہۺہکۺوہۺاسۺ انبتۺاکۺادنازہۺاگلۺیتیلۺںیہۺہکۺ)اراعت ۺ‬
‫شاکۺ(عبنمۺاجےلۺ ۺاسنھپۺوہاۺاکشرےہۺ کاۺنیتفجۺیکۺ‬ ‫ڑکمویںۺ ۺاراعتشۺ ۺوسحمسۺ‬
‫رغضۺےسۺآیئۺوہیئۺرنۺڑکمی۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاسجیکۺوہجۺےسۺاراعتشۺاراسؽۺںیہنۺ ۺتکس۔ۺنکیلۺاحؽۺیہۺ ۺ یئیئگۺونیشمںۺےکۺذرےعیۺوکۺںیہنجۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ۺاجناھتۺہکۺاجےلۺاینپۺدکچلار‬‫ۺیہیۺاھجمس اۺ‬ ‫دنچۺاسؽۺےلہپ ۺ‬
‫ت‬ ‫ۺواٹ ک‬
‫ِ‬
‫ۺوصرتۺاحؽۺ انبلکلۺ ب سکعۺ‬ ‫ای ۺد کاۺنےہۺہک‬ ‫ومیۺ"‪ "Doppler Laser Vibrometry‬ےتہکۺںیہۺوکۺیکۺیئگۺقیقحتۺ ۺہیۺن ب ۺ‬ ‫ڈاپۺزیلر ک ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ےتںیہۺ‬
‫ہف ۺ‬ ‫ۺاسجےکۺنباوودۺاراعتشۺلقتنمۺ ےتۺںیہۺاورۺوہۺاراعتشۺےکۺدرےجۺ ۺااض ۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ےہ۔ابۺہیۺجقیکقی کتۺولعمؾۺوہیئگۺےہۺہکۺاجےلۺاینپۺدکچلار‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫۔نمہۺایھبۺیۺاسۺیکۺ یئۺاسیسنئۺوہجۺدر کانتفۺںیہنۺوہۺیکس۔ۺ‬ ‫۔‪ ۳۲‬ا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ےل ۺےنلچۺ‬‫ڑکمی کۺایۺوھچیٹۺاۺوصرکۺرہلےسۺےلۺ ۺاےنپۺاجےلۺ ۺدیپاۺوہ ۺواےلۺاراعتشۺیۺہۺمسقۺیکۺبتیبتکہہۺاکۺ ب ےۺواحضۺوطرۺ ۺادرا ۺ ۺیتیلۺےہ۔اج ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺانیہۺاظنؾ)ڑکمی( وکۺڑکمیۺےکۺۂطقنۺرظنۺےس کۺایۺااسیۺاکیمیکینۺلمعۺےہۺوۺاکرآدمۺ نیۺوصخایصتۺاکۺاحلمۺےہ۔ارگۺمہۺاسۺ‬ ‫واالہیۺااہتنیئۺاکرآدمۺاورۺدیفمۺیگشیپ با‬
‫ت‬
‫ۺوہنےہۺاورواہںۺےسۺرھپۺدامغۺےسۺاجاتلمۺےہۺاورۺ‬ ‫ۺای انبؽۺعصیےۺےکۺرسۺےۺےسۺڑجا ا‬ ‫تقیقحۺ ۺز ک ِۺوغرۺالںیئۺہکۺڑکمیۺےکۺمسجۺ ۺومودہاروںۺنباولںۺ ۺےسۺہ ک ۺ‬
‫ت‬
‫ۺانیہۺاشاراتۺاکۺزیتیۺےکۺاسھتۺادنازہۺاگلۺیتیلۺےہوکۺوتۺاسۺاظنؾۺیکۺدیچیپیگۺم کیۺامن کانںۺوہۺاجےئۺیگ۔ۺ‬ ‫ہیہکۺڑکمیۺےنلمۺواےل با‬
‫ت‬
‫زہۺپمپۺ ۺواےلۺےلیکن ۺ‬
‫ۺدای‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺےکےئلۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔ۺہ ۺ‬
‫ۺدای‬ ‫ڑکمیۺیکۺآوھکنںۺےکۺاسےنمۺدوۺےلیکنۺدایۺناےئۺاجےتۺںیہ۔ہیۺدایۺوہۺایھتہرۺںیہۺںیہنجۺڑکمیۺاکشرۺ ۺاورۺاینپۺافحتظ ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺجۺاکشرۺ ۺےبۺرحتکۺ ناۺ ےہۺوتۺاےنپۺ‬ ‫ۺرگنۺےہ۔ۺڑکمی ب ب‬ ‫ا‬ ‫ۺبیکۺڈنکیۺ)‪(hook venom‬‬ ‫ۺاجنےہۺسجۺاکۺاجؿۺویلاۺزہ ِب ۺ‬ ‫یکۺیلھچپۺرطػۺزہۺاکۺدغہۺنا کان اۺ‬
‫ت‬
‫ۺپمپ ۺدیتیۺےہ۔ۺ‬ ‫ۺ‬ ‫دایۺاسۺ ۺاگڑھۺدیتیۺےہ۔رھپۺاےنپۺداوتنںۺ ۺومودۺ راوخںۺےکۺراےتسۺزہ اکشرۺےکۺمسجۺ‬
‫ۺاورۺوھچیٹۺاایشءۺااھٹ ۺےنلچۺےکۺےئلۺیھبۺاامعتسؽۺ رکۺںیہ۔داوتنںۺےکۺارطاػۺ احم ںۺ‬‫ڑکم کانںۺہیۺوخانف ۺاورۺکلہمۺاوزارۺاےنپۺآایش ۺ‬
‫)‪(antennae‬ک کتجبگہۺدوۺااضیفۺےصحوکۺںیہنجۺ‪)pedipalps‬دوۺتخلۺاحمےس(ےتہکۺںیہۺوکناےئۺاجےتۺںیہ۔ڑکمیۺاےنپۺاج ۺ‬
‫ےل ۺےسنھپۺاکشرۺاکۺاج ہۺےنیلۺےکۺےئلۺ‬
‫اںیہنۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔ۺ‬
‫اسیجۺہکۺمہۺدھکیۺےکچۺںیہۺوکڑکمیۺےکۺیسحۺاظنؾ کۺایۺاخصۺڈ ک انئۺےکۺاحلمۺںیہ۔ہیۺ انبتۺ انبلکلۺواحضۺےہۺہکۺہیۺاظنؾۺرظنۂیۺاراقتءۺےکۺاراقتیئۺازفاشئۺےکۺدوعےۺ ۺ‬
‫ت‬
‫انبلطۺاارۺدےۺداتیۺےہ۔اسۺےکۺاسھتۺاسھتۺاےسیۺاظنومںۺیکوکۺنجۺےکۺذرےعیۺڑکمیۺاےنپۺیہۺمسجۺےکۺادنرۺکلہمۺزہۺدیپاۺ ۺیتیلۺےہۺوکاافتؼۺےکۺذرےعیۺرشتحیۺ‬
‫ناۺیھبۺنانکممۺےہۺ۔ۺ‬
‫ت ت‬ ‫ت‬
‫بیکۺایمیکیئۺ بیکۺڑیکےۺوکمڑوںۺ ۺامر ۺ ۺدمدۺدیتیۺےہ۔ہیۺزہ کۺایۺوصخمصۺریغۺوملصۺ کانۺوجحمز)‪ (insulated‬ےصحۺ ۺومود اۺ‬
‫ۺوہنےہۺناہکۺڑکم ۺ‬
‫ی‬ ‫ِب ۺ‬
‫ن کست‬ ‫ک ت‬ ‫ت‬
‫ۺاہنیۺاکرزگارۺوہےتۺںیہ۔زہۺپمپۺ ۺواےلۺاکیمیکینۺلمعۺیکۺ بچۺاکٹۺ)‪tissue-‬‬‫ۺداییھب‬
‫ۺاصقنؿۺ ۺہناچنہپۺےکس۔ااۺرطحۺڑکمیۺےکۺےبمل ۺ‬
 ‫ت‬
‫ۺ ۺدمدۺدیتیۺےہ۔ویںۺہیۺدایۺایمیکیئۺاورۺامسجینۺایھتہرۺےکۺوطرۺ یھبۺاکؾۺ ےتۺںیہ۔ۺ‬ ‫‪(cutting‬داوتنںۺےکۺادنرۺومودیگوکۺاکشرۺےکۺادنرۺزہۺلقتنمۺ‬
‫ت‬
‫ای انبرۺرھپۺہیۺ انبتۺن بایۺوہرکۺےہۺہکۺڑکمیۺےکۺمسجۺاکۺہہصحۺاخصۺوصنمہبۺدنبیۺےکۺتحتۺ کاۺنایگۺےہۺسجۺیکۺاافتاقتوکاینیجرکۺریغتاتۺ کاۺنیسکۺاورۺالیخترکۺاراقتیئۺ‬
‫ک ۺ‬
‫ۺ‬ ‫ہللےکۺنفِۺ‬
‫اکیمیکینۺلمعۺےکۺذرےعیۺرشتحیۺںیہنۺیکۺاجیتکسۺ۔اہللۺاعتیلٰۺ ۺڑکمیۺ ۺایکسۺامتؾۺوصخایصتۺتیمسۺدیپاۺایک۔ہیۺامتؾۺوصخایصتۺہارےۺےئلا ۺ‬
‫اکۺوبثتۺںیہ۔ۺ‬
‫اکشرۺ ۺ جۺ ۺناۺاورۺمضہۺاکۺلمعۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ےگ ۺوپرۺیۺرطحۺٹیپلۺدیتیۺےہ۔ۺہیۺداھاگۺوہۺاسۺوقۺایت ۺر رکۺےہ ب ب‬
‫ۺجۺاکشرۺاجےلۺ ۺایھچۺ‬ ‫اجےلۺ ۺسنھپۺاج ۺواےلۺاجونروںۺ ۺڑکمیۺدورسےۺداھ ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہاجنۺےہ۔ۺ‬
‫ا‬ ‫ۺڑکپ ۺاےسۺلمکمۺوطرۺ ۺزہۺےسۺرھبۺدیتیۺےہۺسجۺےسۺاکشرۺالہ‬‫ۺاجنۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺوہۺاکشۺرۺ ۺاےنپۺداوتنںۺےس ۺ‬ ‫رطحۺسنھپ ا‬
‫ۺمےکۺہاروںیۺےصحۺےسۺ ب ےۺےھننۺذراتۺ‬ ‫ۺاییلم ک ۺ‬
‫ڑکمیۺرصػۺایسؽۺامدےۺمضہۺ ۺیتکسۺےہ۔ڑکمیۺےکۺہنمۺےکۺرگدۺ انبؽۺناےئۺاجےتۺںیہۺنجۺےکۺذرےعی ک ۺ‬
‫ۺےسۺےلہپۺاںیہنۺامعئۺ ۺدبتلیۺ ۺدے۔ۺیہیۺوہجۺےہۺہکۺ‬ ‫ۺدیۺاجےتۺںیہ۔ااۺوہجۺےسۺڑکمیۺےکۺےئلۺہیۺرضوریۺےہۺہکۺوہۺاجونرۺےکۺروشیںۺ ۺمضہۺ‬ ‫اھچؿ ک‬
‫س کت‬‫ن‬
‫ڑکمیۺاہمضۺاخرموںۺےکۺذرےعیۺڑیکوںۺیکۺ جبیکنۺ)‪(tissues‬اگلۺاگلۺ ۺدیتیۺےہ ب ب ۺ‬
‫ۺ۔جہیۺرےشیۺایھچۺرطحۺامعئۺنبۺاجےتۺںیہۺوتۺرھپۺڑکمیۺامعئۺےنچنیھکۺےکۺ‬
‫ت‬
‫ےنیےکۺدعبۺ‪Misumenoides Formosiges‬ڑکمیۺاسۺےکۺمسجۺ ۺدوۺ‬ ‫یکیھکمۺ ۺامرۺد ۺ‬
‫وبضمطۺاظنؾۺیکۺدبولۺایسؽۺ ۺیپۺاجرکۺےہ۔الثمًدہشۺ ۺ‬
‫ٹیپ ۔اسۺےکۺدعبۺوہۺاؿۺ راوخںۺ ۺےسۺیھکمۺےکۺمسجۺاکۺرسۺوچسۺیتیلۺےہ۔ۺ‬ ‫ۺوکایرسۺ کانۺرگدؿۺ ۺاورۺدورساۺاسۺےکۺ ۺ‬
‫راخۺ رکۺےہ ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫ڑکمیۺنجۺ ستکجبوںۺ ۺوچسۺیتیلۺےہۺاںیھنۺاےنپۺمسجۺےکۺدعمیۺ وشںۺےکۺاسھتۺ ۺیتیلۺےہ۔ ب ب‬
‫ۺجۺاکشرۺےکۺمسجۺ ۺالخۺاکۺد انبؤۺڑکمیۺیکۺامعئۺےنچنیھکۺیکۺوقتۺےسۺ‬
‫ت‬
‫ےیھکمۺےکۺ‬
‫ۺاجنےہۺوتۺڑکمیۺاےنپۺٹیپۺےکۺاردۺرگدۺومودۺ)امعئ( ےنچنیھکۺواےلۺوھٹپںۺ ۺڈالیھۺوھچڑۺدیتیۺےہ۔ۺویںۺڑکمیۺےکۺمسجۺ ۺومودۺاہمضۺاخرم ۺ‬ ‫ز کنادہۺوہ اۺ‬
‫سیتیلۺےہ۔اورۺ‬ ‫ے راخۺ ۺےسۺرسۺوچ ۺ‬ ‫ۺوہ ۺواہںۺےکۺرےشیۺیھبۺلیلحتۺ ۺدےتیۺںیہ۔رھپۺڑکمیۺٹیپۺ ۺےئکۺےئگۺدورس ۺ‬ ‫مسجۺےکۺفلتخمۺوصحںۺ ۺدالخ ۺ‬
‫ۺییھکمۺلمکمۺوطرۺ ۺاخیلۺںیہنۺوہۺاجرک۔ذغاۺاکعبنمۺوہ ۺےکۺالعوہۺیھکمۺاکۺمسجۺڑکمیۺےک ِ‬ ‫ت‬ ‫ت ت ت‬
‫ۺمضہاک کۺایۺاعریضۺااضیفۺ‬
‫ۺاظنؾ ۺ‬ ‫ۺج ۺ‬ ‫ہیۺوتاردۺاسۺوقۺیۺاجریۺراتہۺےہ ب ب‬
‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔ۺنباآلخۺیھکمۺایےۺےکۺاخیلۺےکلھچۺیسیجۺےنگلۺیتگلۺےہۺاور کۺایۺوخؽۺےکۺ اۺھچکۺ انبیقۺںیہنۺراتہ۔ۺ‬
‫ہصحۺیھبۺنب ا‬
‫ت‬
‫ۺسۺڑکمویںۺےکۺاکشرۺاکۺناہنۺنبۺتکسۺںیہ۔ۺ’ دنہۺڑکم کناں‘ وتۺ‬ ‫ڑیکےۺوکمڑےۺڑکمویںۺیکۺوادحۺذغاۺںیہن۔ۺڈنیم وکۺوچےہوکۺایلھچمںوکۺاسیۺ کانۺوھچےٹۺ دنے ب‬
‫اسۺدقرۺاطوتقرۺوہرکںیہۺہکۺخوگشۺاورۺرمایغںۺاکشرۺ ۺےکۺمضہۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺ‬
‫ناینۺ ۺےنلچۺوایلۺڑکمیۺ‬
‫ت‬
‫ۺاسجیکۺامکلۺوہرکۺںیہۺسجۺیکۺدمدۺےسۺوہۺناینۺ ۺلچۺیتکسۺںیہ۔ۺاؿۺڑکمویںۺےکۺریپوںۺےکۺرسوںۺ ۺآبۺرو ۺومؾۺ کانۺالھکۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ناینۺ ۺےنلچۺوایلۺڑکم کانں کۺایۺاخص‬
‫ت‬
‫چۺادقسرۺا ٰۺ‬
‫یلع‬ ‫ےسۺڈےکھۺنباولںۺیکۺومیٹۺیلمخمۺوچیٹۺنایئۺاجرکۺےہ۔اؿۺیکۺدمدۺےسۺڑکمیۺریغبۺڈوےبۺناینۺ ۺلچۺیتکسۺےہ۔ڑکمیۺیکۺناینۺیکۺحطسۺ ۺڑھکےۺر ۺ‬
‫ےنہیکۺ ک‬
‫ت‬
‫ۺییھبۺناینۺیکۺحطسۺ ۺنباآاسینۺلچۺیتکس۔ۺ‬
‫ےہۺہکۺارگۺڑکمیۺاےنپۺومودہۺوزؿۺےسۺسیچپۺگاۺز کنادہۺاھبریۺیھبۺوہرکۺوت ب ۺ‬
‫ت ت‬
‫ناینۺیکۺحطسۺ ۺےتلچۺوقۺآیبۺڑکم کانںۺاینپۺیلھچپۺناںیگنۺوتپارۺ)‪(rudders‬ےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺ رکۺںیہ۔ایکنۺدرایمینۺناںیگنۺےنلچۺ ۺدمددیتیۺںیہۺہکبجۺاسےنمۺوایلۺ‬
‫ساکۺ‬‫وھچیٹۺناوگنںۺاکۺاکؾۺاکشر ۺڑکپناۺےہ۔ۺآیبۺڑکم کانںۺادقسرۺزیتیۺےکۺاسھتۺرحتکۺ رکۺںیہۺہکۺوہۺناینۺیکۺحطسۺ ۺا ی کۺای کۺمۺاویچنۺالھچنۺیھبۺاگلۺیتیلۺںیہ۔ا ۺ‬
‫یتشکیکۺراتفرۺےسۺرحتکۺ رکۺںیہ۔ۺ‬
‫بلطمۺہیۺےہۺہکۺوہۺومرٹۺےسۺےنلچۺوایلۺ ۺ‬
‫ت ت‬
‫اکشرۺ ےتۺوقۺآیبۺڑکمیۺناینۺیکۺحطسۺ ۺاجےلۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔طلغۺدقؾۺےکۺےجیتنۺ ۺناینۺ ۺرگ ۺوایلۺریھبنھبیۺیسیجۺیھکم)‪(dragonfly‬وکۺ‬
‫یھکمۺ کاۺنیلتتۺوکڑکمیۺیکۺاسۺونعۺےکۺےئلۺرتہبنیۺاکشرۺنبۺاجرکۺےہ۔ ب ب‬
‫ۺجۺاؿۺڑیکوںۺےکۺ ۺناینۺےسۺرکٹاےتۺںیہۺوتہیۺناینۺیکۺحطسۺ ۺاسۺرطحۺسنھپۺاجےتۺںیہۺےسیجۺہکۺ‬
 ‫یھکمۺامرۺاکذغ)‪ (fly-paper‬ۺےکپچۺوہں۔ڑیکوںۺیکۺوہجۺےسۺناینۺیکۺحطسۺ ۺدیپاۺوہ ۺواےلۺاراعتشۺ ۺڑکمیۺوسحمسۺ ۺیتیلۺےہ۔م کیۺ ب آںوکۺڑکمیۺاسۺ‬
‫ت‬
‫شےکۺذرےعیۺہنرصػۺاکشرۺیکۺہگجۺاکۺہتپۺاگلۺیتیلۺےہۺہکلبۺاسۺےکۺمسجۺےکۺمجحۺاکۺیھبۺادنازہۺاگلۺیتیلۺےہ۔ۺوہۺوفراًۺاسۺہگجۺچنہپۺاجرکۺےہۺاہجںۺاکشرۺناینۺ ۺاسنھپۺوہناۺ‬ ‫اراعت ۺ‬
‫ت‬
‫ۺدایےسۺاکٹۺ ۺاسۺےکۺمسجۺ ۺزہۺدالخۺ ۺےکۺالہ ۺ ۺدیتیۺےہ۔ۺ‬ ‫ےہۺاورۺاےس ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺسک ۺ یئ اۺنہکۺوہۺڈوےنبۺےسۺچبۺاجےئ؟ۺاسۺ اؽۺاکۺدا ہۺاسۺ انبتۺ ۺوغرۺ ۺےکۺوعیسۺایکۺاجاتکسۺےہۺہکۺآج ۺ‬
‫ۺی‬ ‫ۺ‬ ‫ڑکمیۺےکۺریپوںۺےکۺنباولںۺ ۺہیۺہتۺہنۺاج‬
‫ت‬
‫ۺریتنۺوہاۺرےھکۺاگ۔اںیہنۺآبۺرو ۺاسوملںۺ‬ ‫ۺسےکۺریپۺااۺرطحۺہتۺےسۺڈےکھۺےھت۔ڑکم کانںۺہیۺ انبتۺےسیکۺاجیتنۺںیہۺہکۺناینۺاںیہن ا‬ ‫ینتجۺیھبۺڑکم کانںۺدیپاۺوہںیئۺاؿ ب ۺ‬
‫یکۺوصخایصتاورۺاؿۺاسوملںۺاکۺناینۺےکۺاسھتۺر ّدلمعۺےکۺقلعتمۺےسیکۺولعمؾۺےہ؟ۺاسۺاظنؾۺیکۺوصنمہبۺاسزیۺڑکم کانںۺوخدۺوتۺںیہنۺ ۺیتکسۺںیھتۺوتۺرھپۺہیسکۺ ۺ‬
‫یک؟ۺناینۺےکۺیحطسۺانتؤۺ ۺرصحنمۺہیۺمظنمۺاظنؾۺازوخدۺ کانۺاافتؼۺےسۺوتۺوودۺ ۺںیہنۺآاتکسۺاھتۺوتۺرھپۺہیۺےسیکۺوودۺ ۺآ کنا؟اورۺڑکمویںۺ ۺہیۺاظنؾۺاورۺاسۺےشۺاکۺایمیکیئۺ‬
‫ت‬
‫ۺیےسیکۺلقتنمۺایک؟ۺ‬
‫افرومالۺوۺاںیہنۺڈوےنبۺےسۺاچبرکۺےہۺوکۺڑکمویںۺیکۺآ ۺوایلۺولسنں ۺ‬
‫ۺیکۺومودیگۺےسۺاعتمرػۺ اےتۺںیہ۔ڑکمویںۺ ۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺےبۺبیعۺاورۺلمکمۺلکشۺ ۺدیپاۺ‬ ‫اؿۺ االتۺےکۺوابۺںیمہ ک ۺ‬
‫ۺایےبۺبیعۺاورۺاکلمۺ‬
‫ایک۔سجۺرطحۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺہۺونعۺ ۺاؿۺامتؾۺوصخایصتۺےسۺونازاۺنجۺیکۺاےسۺرضورتۺےہۺ انبلکلۺااۺرطحۺاسۺ ۺاؿۺڑکمویںۺ ۺیھبۺناینۺ ۺےنلچیکۺاختیصۺ‬
‫سجیکۺاںیہنۺرضورتۺےہ۔ۺ‬
‫اطعیکۺ ۺ‬
‫ۺ‬

‫ااتتخؾۺ‬
‫ت‬
‫ںیہوۺآامسونںۺاورۺزنیمۺےسۺاںیہنۺھچکۺیھبوتۺروزیۺںیہنۺدےۺتکسۺاورۺہنۺھچکۺدقرتۺرےتھکۺںیہ۔سپۺاہللۺاعتیلٰۺےکۺ‬
‫ےک اۺاؿۺیکۺابعدتۺ ےتۺ ۺ‬ ‫’اورۺوہۺاہللۺاعت ۺیلٰ ۺ‬
‫ت‬
‫ۺم ؤوکۺاہللۺاعتیلٰۺوخبۺاجاتنۺےہۺاورۺمتۺںیہنۺاجےتن۔‘) رۃۺالحنل‪۷۴ :‬۔‪(۷۳‬‬
‫ےئلۺاثمںیل ۺ‬

‫ک ت‬
‫ساکۺہیۺ‬ ‫ت ۺینبمۺےہ۔دورسیۺرطػۺا ۺ‬‫ۺامحیۺاحلصۺںیہنۺاورۺہنۺیہۺہیۺیسکۺوقعمؽۺدلیلاورۺوبث ۺ‬ ‫ی ٰےہۺےسجۺیسکۺیھبۺاسیسنئۺاوصؽۺیک‬ ‫رظنۂیۺاراقتءۺایقسۺ ۺینبمۺدوع ۺ‬
‫ت‬
‫ی ٰہکۺہۺاجدنارۺاؿۺتنگۺاورۺاعطقًۺدیعبۺازااکمؿۺاافتاقتۺےکۺےجیتنۺ ۺومندارۺوہاۺوہۺاگۺوکذاہیۺاورۺاسسنئۺےسۺرسکیۺاخیلۺاینبدۺ ینبمۺےہ۔ۺ‬‫دوع ۺ‬
‫ت‬
‫اھکاجۺےکس۔اورۺااۺوہجۺےسۺاسۺرظنرظنۺ‬ ‫اسۺےکۺنباوودۺاراقتءۺوہۺوادحادیمۺےہۺےسجۺضعبۺرظن کانرکۺوقلحںۺ ۺاانپۺایلۺےہ اۺنہکۺومجمیعۺاعمرشےۺ ۺتقیقحۺےسۺدورۺر ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺںیہ۔نمہۺرظنۂیۺاراقتءۺڑکمیوکۺسجۺاکۺمہۺ ۺاتکبۺ ۺاج ہۺایلۺ‬
‫ا‬ ‫ےکۺالخػۺامتؾۺداللئۺےکۺنباوودۺہیۺایھبۺیۺاراقتءۺ ۺاڈنجیےۺ ۺشالمۺرےنھکۺےکۺےئلۺ شاں‬
‫ت‬
‫ۺواضج ۺےسۺرسکیۺاقرصۺےہۺہکۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ےہوکۺےکۺاسےنمۺااۺرطحۺےبۺسبۺےہۺجبسطرحۺرطفتۺ ۺ دشہۺہۺذیۺایحتۺےشۺےکۺاسےنم۔ہیۺرظنہیۺاسۺارمۺیک‬
‫ںیکۺوصخایصتۺےسیکۺروامنۺوہیئۺوہںۺیگ۔ۺ‬ ‫ڑکموی ۺ‬
‫ت‬
‫ۺتکسںیہۺہکۺرظنۂیۺاراقتءۺکسقدرےبۺاینبدۺاورۺاغمہطلۺآزیمدوع ۺ‬
‫یٰ‬ ‫ارگۺمہۺاراقتءۺےکۺۂطقنۺرظنۺےسۺڑکمویںۺیکۺوصخایصتۺ ۺوغرۺ ںیۺوتۺہیۺ انبتۺرتہبۺوط ۺر ۺھجمس ۺ‬
‫ےہ۔آےیئۺمہۺڑیکےۺیک کۺایۺایسیۺونعۺز ک ِوغرۺالےتۺںیہۺےسجۺمہۺامتؾۺڑکمویںۺاکۺ ب ِادجمۺایخؽۺ ںیۺےگ۔مہۺہیۺوصترۺ ےتۺںیہۺہکۺہیۺڑیکاۺدو ِراحرضۺیکۺڑکمویںۺیکۺ‬
‫ےسرمۺاجےئۺاگ۔نکیلۺیسکۺہنۺیسکۺرطحۺہیۺڑیک ۺاوکۺ‬
‫رطحۺرہبہۺاوررقتابیًۺادناھۺےہ۔ۺایسیۺوصرتۺ ۺہیۺڑیکاۺیسکۺیھبۺزیچاکۺاکشرۺںیہنۺ ۺےکسۺاگۺاورۺویںۺوفراًۺوھب ۺ ۺ‬
‫ااقبِۺوتحیضۺوقتۺےکۺنباعۺزدنہۺرہۺاج ۺ ۺاکایمبۺوہۺایگ۔ۺ‬‫اافتؼۺ کاۺنیسکۺدورسیۺن ب‬
‫ۺاکۺودتۺایخؽۺآ کنا۔اسۺاکۺبلطمۺہیۺوہاۺہکۺڑیکےۺےکۺناسۺرےنہۺاکۺ یئۺااسیۺاکھٹناۺوہۺوۺ‬ ‫ۺےکۺےئلۺاجالۺ‬ ‫کایۺدؿۺاسۺادنےھۺاورۺرہبےۺڑیکےۺ ۺاکشرۺ‬
‫ت‬
‫ۺےکۺےئلۺرضوریۺںیہ۔ڑکمیۺ ۺےکیۺ‬ ‫ۺیکۺاتیلہۺاکۺامکلۺںیہنۺواجالۺ‬ ‫چۺاورۺاسحبۺ‬ ‫اکشرۺڑکپ ۺےکۺےئلۺداؾۺاکۺاکؾۺیھبۺدے۔نکیلۺہیۺڑیکاۺریمعتارکۺ ک‬
 ‫ےنہسیکۺدحۺوریغہۺنجۺ‬
‫ؿےکۺالیھپ ۺؤوکۺوپدوںۺاورۺوتپںۺوریغ ۺہیکۺوزؿۺ ۺ‬
‫ؿوۺاجالۺاتہسےہوکۺاؿۺاوزا ۺ‬
‫دعبدرگیےۺوہاۺاورۺاھپےسنۺاج ۺواےلۺاکش ۺریکۺراتف ۺروکۺاسرےۺوز ۺ‬
‫ت‬
‫ۺارھبنےہۺہکۺڑکمیۺسکۺرطحۺاسحبۺوۺاتکبۺ ۺ‬
‫ۺوہۺاانپۺاجالۺ ےئۺیگۺاورۺدورسیۺتہبۺاۺالیصفتتۺاکۺاسحبۺاگل ۺیکۺرضورتۺوہرکۺےہ۔اسۺاقمؾۺ ۺہیۺ اؽ ا‬
‫ت‬
‫یتکسۺےہ؟نکیلۺںیمہۺہیۺوھبانلۺںیہنۺ ےیہۺہکۺاراقتۺیکۺاینبدیۺقطنمۺیھبۺیہیۺےہ۔اراقتءۺوچہکنۺ ۺےسۺااکنرۺ اۺنےہۺاسۺےئلۺاسۺےکۺناسۺاسۺےکۺ اۺ یئۺاورۺ‬
‫ہییگشیپۺامشرۺوخدۺیہۺرسااجنؾۺدرظن۔ۺ‬
‫وابۺںیہنۺہکۺڑیکےۺ ۺ ۺ‬
‫ت ت‬ ‫ت‬
‫ےسانچبۺنکممۺ‬
‫ت ۺیھبۺاسۺےکۺےئلومتۺ ۺ‬
‫ۺرھکاےہۺوتۺایسیۺوصر ۺ‬
‫ۺیکۺذاہی ۺ‬ ‫انمہۺارگۺمہۺہیۺوبقؽۺ ۺیھبۺںیلۺہکۺڑیکاۺاجےلۺیکۺریمعتۺےکۺےئلۺوصنمہبۺدنب ۺ‬
‫ی‬
‫ۺےکۺےئلۺرضوریۺوصخایصتۺومودۺوہںۺرطفتۺ ۺناےئۺںیہنۺ‬ ‫ۺےکۺآالتۺںیہن۔اےسیۺآالتۺنجۺ ۺاجےلۺ‬ ‫ںیہنۺویکہکنۺاسۺےکۺناسۺاجےلۺ‬
‫ۺای انبرۺرھپۺاےس کۺایۺ ب یۺلکشمۺاکۺاسانمۺ ناڑپا۔ۺوہۺہیۺداھاگۺسکۺ‬
‫ۺاکۺارادہۺایک۔نکیل ک ۺ‬ ‫اجےت۔ایسیۺوصراحتؽۺ ۺاسۺ ۺاجالۺےننبۺےکۺےئلۺوخدۺیہۺداھاگۺدیپاۺ‬
‫رطحۺدیپاۺ ےۺ؟ۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺای انبرۺرھپاسمواتۺ‪ equation‬ۺدالخۺوہرکۺےہۺ۔ۺڑیکےۺےکۺمسجۺےکۺادنرۺیئکۺدبتایلیںۺووقعۺی ک ۺ‬
‫ۺاطقےسجۺاافتؼۺےتہکۺںیہ ک ۺ‬
‫ۺ‬ ‫اانتۺہہکۺدےنیۺےکۺدعبۺوہ‬
‫ےتںیہۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺایترۺوہ ۺ‬ ‫ڑھ ۺلمکمۺوطرۺ ۺنبادیلہۺھچۺفلتخمۺدغّےۺومندارۺوہاجےتۺںیہ۔ہیۺدغےۺایمیکیئۺایسؽۺامدےۺاخرجۺ‬ ‫وہرکۺںیہۺاورۺا یۺاسۺےکۺد ۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺںیہ۔ای انبرۺرھپۺاافتؼۺےسۺاؿۺدغوںۺےکۺایمیکیئۺایسؽۺامدےۺوصخمص ب ۺ‬
‫ۺانتس‬ ‫ک ۺ‬ ‫ۺوقےکۺاظنومںۺےکۺتحتۺاکؾۺ ناۺرشوعۺ ۺدےتی‬ ‫اورۺدعبۺازاںۺاسمویۺد انبؤۺاور ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔کیھٹۺااۺےحمل کۺایۺاورۺاافتؼۺےسۺاسۺیکۺیلھچپۺناںیگنۺوضعِۺنارشکۺ‬
‫ےس کۺایۺدورسےۺےسۺلمۺاجےتۺںیہۺاورۺڑکمیۺےکۺداھےگۺاکۺاخؾۺومادۺومندارۺوہ ا‬
‫ت ت‬ ‫ت‬ ‫ب ت‬
‫ۺاجنۺےہ۔ۺاافتؼۺادقسرۺدیفمن بای اۺ‬
‫ۺوہنےہۺہکۺومندارۺوہ ۺواالۺداھاگ‬ ‫)‪ (spinnerets‬ۺےسۺرےشی ُۺبۺںیہۺاورۺڑیکےۺےکۺےئل کۺایۺرتہبنیۺداھاگۺایترۺوہ ا‬
‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ۔اسۺداھےگۺاورۺاسۺیکۺفلتخمۺایمحلرکۺوصخایصتۺیکۺوکۺنجۺیکۺاناؿۺلمکمۺلقنۺںیہنۺ ۺ‬ ‫وفالدۺےسۺناچنۺگاۺز کنادہۺوبضمطۺاورۺر ب ۺےسۺسیتۺدصیفۺز کنادہۺکچلۺدار ا‬
‫اتکسۺوکۺوصنمہبۺدنبی ک ۺ‬
‫ۺایےھننۺےسۺڑیکےۺ ۺیکۺےہ۔ۺ‬
‫یھبکےبۺکچلۺاورۺوبضمطۺداھےگۺاامعتسؽۺ ۺالۺ ۺاجال ُ بۺبا۔ایکۺبیجعۺنسحِۺاافتؼۺےہۺہکۺ‬
‫سےکۺدعبۺڑیکےۺ ۺیھبکۺےپچپچۺاورۺدکچلارۺداھےگۺاامعتسؽۺ ۺےکۺاو ۺر ۺ‬
‫ا ۺ‬
‫ت‬
‫ڑیکےۺیکۺناںیگنۺیھبۺاستۺوڑۺوایلۺںیہ اۺنہکۺوہۺاجےلۺ ۺےنلچۺےک ب ۺ‬
‫ۺاقبوہۺےکس!اورۺاسۺناؾۺاہندۺاافتؼۺیک کۺایۺاورۺدیپاوارۺےلہپۺےسۺیہۺاسۺےکۺناؤںۺ ۺومودۺیھتۺ‬
‫متخںیہنۺوہاجےت۔سجۺدؿۺاجالۺ ۺایگۺااۺدؿۺےسۺاسۺرہبےۺاورۺ‬ ‫۔ایۺاخصۺہتۺوۺاےسۺاےنپۺیہۺاجےلۺ ۺکپچۺاج ۺےسۺاچبرکۺےہ۔اورۺہیۺاافتاقتۺںیہیۺ ۺ‬ ‫ک‬
‫ت‬
‫رقتابیًۺادنےھۺڑیکےۺاکۺمسجۺےلہپۺےسۺیہۺاےسیۺاخصۺنباولںۺےسۺڈاکھۺاھتۺوۺاجےلۺ ۺفیفخۺ نیۺاراعتشۺوسحمسۺ ۺےتیلۺںیہ۔ویںۺدو ِرۺاحرضۺیکۺڑکمیۺاافتؼۺےسۺ‬
‫ںیہن ۺےکسوکےکۺےجیتنۺ ۺوودۺ ۺآیئ۔ۺ‬ ‫ؿ ۺ‬ ‫تمہۺایب ۺ‬
‫ںوکۺنجۺیکۺالیصفت ۺ‬
‫احلصۺ دہۺ وتیح ۺ‬
‫ت‬
‫اسےسۺرحموؾۺہنیمختۺےہ۔اہیں کۺایۺامہۺہتکنۺایبؿۺ یکۺرضورتۺ‬ ‫اسۺرظنمناےمۺاکۺوغبرۺاشمدہہۺ ۺےسۺہیۺارمۺواحضۺوہۺایگۺےہۺہکۺرظنۂیۺاراقتءۺا ۺ‬
‫ت ت‬
‫ےہ۔اوالًۺہیۺہکۺڑکمیۺنجۺوصخایصتۺیکۺامکلۺےہۺوہۺیسکۺیھبۺرطحۺوقۺزگر ۺےکۺاسھتۺاسھتروامنۺںیہنۺوہۺیتکسۺںیھت۔ز ک ِۺثحبۺ ںیتیحۺڑکمیۺےکۺادنرۺ‬
‫ت ت‬
‫الزامًۺکیبۺوقۺومودۺریہۺوہںۺیگۺ۔ایسیۺیسکۺڑکمیۺاکۺوودۺںیہنۺےسجۺاجالۺ ۺاکۺملعۺوتۺوہۺرگمۺوہۺرمشیۺدیپاۺ ۺےسۺاقرصۺوہ کانۺورمشیۺوتدیپاۺ ۺےکسۺنکیلۺاجالۺ ناۺ‬
‫ت‬
‫ہنۺاجیتنۺوہ۔اہجںۺیۺایسیۺڑکمویںۺاکۺقلعتےہۺوۺاجالۺںیہنۺ ںیتۺالثمًۺالھچنۺاگل ۺوایلۺڑکمۺیوکاںیھنۺیئکۺز کنادہۺوصخایصتۺتیمسۺ ۺایکۺایگۺوکایسیۺوصخایصتۺ‬
‫وہنجںۺ ۺاراقتءۺیکۺہاروںۺرمہبتۺطیلغتۺیکۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ےل ۺالیھپرکۺےہۺوتۺہیۺاجالۺیسکۺاکؾۺںیہنۺآےئۺاگ۔ارگۺاپچپچۺامدہۺ‬
‫ارگۺڑکمیۺوخوصبرتۺ نیۺاجےلۺریمعتۺ ۺیتکسۺےہۺرگمۺاسۺےکۺناسۺوہۺاپچپچۺامدہۺںیہنۺےسجۺوہۺاج ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ییھبۺاجالۺ انبلکلۺاکیبرۺن بایۺوہاگۺاو ۺر‬
‫وتومودۺےہۺرگمۺاسۺ انبرۺےپچپچۺداھوگںۺ ۺکچلۺاطعۺ ۺواےلۺایمحلرکۺاسےملۺومودۺںیہنۺ) وۺ انبلکل کۺایۺاعؾۺاۺ انبتۺوہۺیگ( ب ۺ‬
‫ڑکمیۺومتۺےسۺدو رۺوہۺاجےئۺیگ۔ۺ‬
 ‫ل‬ ‫ت‬
‫ۺےکۺےئلۺامتؾۺرضوریۺاکیمیکینۺولمعںۺیکۺامکلۺوہۺنکیلۺ ُاےسۺمضہۺدشہۺذغاۺےس کۺایۺامدہۺےسجۺنالحۺی ک ۺ کی بکتیۺ جمتکہۺ کناۺ‬
‫کایۺایسیۺڑکمیۺوۺرمشیۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺبںیہنۺےکسۺیگ۔اسۺےکۺنباوودۺیھبۺارگۺڑکمیۺ ۺاجالۺاافتاقًۺلم اۺ‬
‫ۺاجنےہۺوت ب ۺ‬
‫ۺی‬ ‫‪scleroprotein‬ےتہکۺںیہۺاحلصۺہنۺوہےکسۺوتۺاسۺوصرتۺ ۺیھبۺوہۺرمشی بُ ۺ‬
‫یھبۺاےساےنپۺریپوںۺ کۺایۺایسیۺایمیکیئۺہتۺیکۺرضورتۺوہۺیگۺوۺاےسۺاجےلۺ ۺےنکپچۺےسۺاچبۺ ۺےنلچۺ ۺدمدۺدےۺےکس۔اسۺےکۺاسھتۺاسھتۺاجےلۺ ۺدیپاۺوہ ۺ‬
‫ۺےکۺےیل کۺایۺایسحیئۺاظنؾۺ‪ ) (sensory system‬اکۺوہناۺیھبۺرضوریۺےہ۔اؿۺامتؾۺوصخایصتۺ ۺےسۺیسک کۺای ۺ‬
‫ۺیکیھبۺ‬ ‫واےلۺاراعتشۺ ۺوسحمسۺ‬
‫تاکۺاکشرۺوہۺاجےئۺیگ۔ۺ‬ ‫یمکیکۺوصرتۺ ۺڑکمیۺدنچۺوحملںۺ ۺوم ۺ‬ ‫ۺ‬
‫ت ت‬
‫ڑکمیۺسفنتوکمضہۺاورۺدوراؿِ ۺوخؿۺےکۺاظنومںۺیکۺامکلۺےہ۔درگیۺاظنومںۺیکۺرطحۺہیۺاظنؾۺیھبۺکیبۺوقۺومندارۺوہےئۺوہںۺےگ۔مہۺیسکۺایسیۺڑکمیۺاکۺوصترۺیھبۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺتکسسجۺاکۺٹیپۺ کانۺدؽۺہنۺوہ۔اسۺےسۺہجیتنۺہیۺنکل اتےہۺہکۺ انبیقۺامتؾۺاعضااءۺےسیجۺہکۺاجےلۺ ۺواےلۺاعضااءۺ ۺومودۺوہ ۺےکۺےئلۺہیۺرضوریۺےہۺہکۺاِؿۺ‬
‫ۺ‬ ‫ںیہنۺ‬
‫اعضااءۺےکۺاینیجیئۺےشقنۺ)‪(genetic codes‬اۺاؿۺالوھکںۺویلخںۺ ۺےسۺہ کۺای ک ۺ‬
‫ۺلخےکۺادنرۺومودۺوہںۺنجۺےسۺڑکمیۺلیکشتۺنارکۺےہ۔ےئنۺوضعۺاکۺ‬
‫بلطمۺڈیۺاؿۺاےۺ‪DNA‬ےکۺالوھکںۺدتریجیۺولسلسںۺینعیۺاینیجیئۺےشقنۺ ۺااضیفۺولعمامتۺاکۺادنراجۺےہ۔اؿۺولسلسںۺ ۺےسۺیسک کۺایۺ ۺیھبۺدبتیلیۺاکۺ‬
‫ک‬ ‫ت‬
‫ۺ۔ایۺزجعمہ"وکاوبنتسؽوکۺ‪Vural Publishing‬‬‫ۺی ک ٰیکۺاتکبۺ"ہیلخ ک‬
‫ایوہۺاگ۔)لصفمۺولعمامتۺےکۺےئلۺاہروؿ ۺ‬ ‫بلطمۺہیۺےہۺہکۺاینۺوضعۺ انبلکلۺاکیبرۺن ب ۺ‬
‫ہظحۺ ںی(‪.‬‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫کایۺاورۺوتہجۺبلطۺہتکنۺہیۺےہۺہکۺایےۺےسۺنباہنکلیےۺیہۺہۺڑکمیۺوکیسکۺمسقۺیکۺ تیبۺناےئۺریغبۺاجالۺےننبۺےکۺےئلۺرضوریۺملعۺےسۺآراہتسۺوہرکۺےہ۔اا ۺ‬
‫ۺملعیکۺ ءۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫چےلۺ ۺدیپاۺوہرکۺںیہ۔ونومولدۺڑکمیۺاعطقً یئۺ تیبۺاحلصۺںیہنۺ رکۺاورۺہنۺیہ یئۺ رسۺڑپےنھۺاجرکۺ‬ ‫ۺڑکمویںۺیکۺولسنںۺہپۺںیلسنۺاجےلۺےننبۺیکۺ ک ۺ‬
‫ےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺیئک ۺیملعۺاصتفینۺام ۺ‬ ‫کایۺارئنیجنۺامعرتۺڑھکیۺ ۺاکۺرضوریۺملعۺےنھکیسۺےکۺےئلۺویوینریٹسۺ ۺمکۺازۺمکۺ رۺاسۺؽۺملعۺاحلصۺ انۺےہ۔ۺوہۺےلہپۺےسۺعبطۺدشہ ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺ اۺنےہۺاورۺویپمکرٹۺ ۺاانپۺاسحبۺواتکبۺااجنؾۺداتیۺےہ۔اسۺےکۺااسیہۺایکسۺرامنہیئۺ ےتۺںیہۺاورۺاسحبۺاتکبۺ ناۺاھکسےتۺںیہ۔ڑکمیۺےسۺ‬
‫ت‬
‫ںےکۺانتؤوکاجالۺسجۺاینب ۺد ۺ‬‫ۺوہنےہۺانتجۺیسکۺامعرتۺ ۺریمعتۺ ۺےکۺےئل۔اجالۺ ۺواےلۺداھوگ ۺ‬ ‫یئکۺ ۺگاۺ ب اۺاجالۺریمعتۺ ۺےئلیکۺاانتۺیہۺاسحبۺوۺاتکبۺدراکر اۺ‬
‫ک‬
‫ۺوبضمیطوکادیلقسعضۺ‪geometric form‬یکۺدریتسوکوہاۺاورۺاکشرۺیکۺرحاکتۺ ۺدمّرظنۺرےتھکۺوہےئۺاجےلۺ ۺاطعۺیکۺیئگۺماتمحۺاورۺکچلۺ‬ ‫ریمعتۺایکۺایگۺاسۺیک‬
‫ت‬
‫ۺرہفس ۺدرجۺںیہنۺایکۺاجۺاکسوکۺوصنمہبۺدنبیۺاورۺاسحبۺوۺاتکبۺرسااجنؾۺدےنیۺ‬
‫ۺ‬ ‫وکداھےگۺیکۺیعیبطۺاورۺایمیکیئۺوصخایصتۺاوردورسیۺتہبۺا بۺخو کانتۺیکوکۺںیہنج‬
‫ےکۺےئلۺویوینریٹساکۺڈرگیۺ کانہتفۺوہناۺیھبۺاکیفۺںیہن۔رہبوصرتۺونومولدۺڑکمویںۺےکۺےئلۺ یئۺویوینریٹسۺومودںیہن۔داینۺ ۺآاج ۺےکۺوھتڑیۺد ک ۺدعبۺیہۺوہ‬
‫ۺےسۺاقرصۺںیہ کۺایۺدورسےۺاعطقً ۺ‬
‫ہکحضمزیخۺدوعےۺ‬ ‫داھاگۺایترۺ ناوکاجےلۺ نااورۺاکشرۺ ناۺرشوعۺ ۺدیتیۺںیہ۔اراقتءۺدنسپۺاسدسنئاؿۺوۺاسۺارمۺیکۺرشتحیۺ‬
‫ت‬
‫ےتہکںیہۺونومولدۺڑکمیۺ ۺہیۺاتبرکۺےہۺ‬ ‫ک‬
‫ۺےہوکایۺناولعمؾۺوقتۺےسجۺتلبجۺ‪ instinct‬ۺ‬ ‫اکۺاہسراۺےتیلۺںیہ۔اسۺقطنمۺےکۺتحتوکۺوۺاینبدیۺلمعِۺ ۺےسۺااکنرۺ ان‬
‫ہکۺ ُاےسۺ ؿۺاسۺاکؾۺرسۺااجنؾۺدانیۺےہ۔ۺ‬
‫وتۺہیۺ’تلبجۺ‘ایکۺےہ؟ایکۺہی کۺایۺااسیااہلؾۺےہۺسجۺاکۺعبنمۺریغۺواحضۺےہۺاورۺوۺڑکمیۺ ۺایعیبطتۺاورۺملعِۺایمیکۺاکۺ ورسیفوکۺریمعتارکۺارئنیجنۺاورامہِۺریمعتاتۺ ۺداتیۺےہ؟اسۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاسجاکۺاج ہۺےلۺ ۺاےسۺالتشۺ‬
‫ۺ‬ ‫ۺاجنےہۺہکۺہیۺڑکمیۺ ۺومودۺےہۺاورۺازوخدۺومندارۺوہاۺےہوکۺرخمجۺایکۺےہۺ؟آےیئۺمہۺڑکمیۺیک‬ ‫ااہلؾۺاکۺوکۺسجۺےکۺنبارےۺ ۺاہک اۺ‬
‫ۺیکۺ ششۺ ےتۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫امتؾۺاجدناروںۺیکۺرطحۺڑکمیۺیھبۺایمحلتۺےسۺلمۺ ۺیتنبۺےہ۔ہیۺایمحلتۺاونیمۺ وشںۺ ۺلمتشمۺوہےتۺںیہ۔ۺہیۺاونیم ےشۺ انبمہۺلمۺاج ۺواےل ب ےۺاسوملںۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺجۺوہۺآسپۺ ۺڑجۺاجےتۺںیہ۔آےیئۺاہیںۺدرجۺ انبالۺ اؽۺاکۺوابۺالتشۺ ےتۺںیہ۔ۺڑکمیۺمیکںتکہۺ‬ ‫ےسۺلمۺ ۺےتنبۺںیہ۔اورۺاسےملۺاسۺوقۺدیپاۺوہےتۺںیہ ب ب‬
 ‫یےکۺےبۺاثمؽۺومن ۺ‬ ‫تلبجۺکیھٹۺکیھٹۺاہکںۺنایئۺاجرکۺےہۺوۺڑکمیۺ ۺاےسیۺداھےگۺ ناۺاھکسرکۺےہۺنجۺیکۺاناؿۺلقنۺںیہنۺ ۺاکساورۺوۺریمعتاتۺاورۺارئنیجن ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺنےہۺ کاناونیمۺ وشںۺ ۺنجۺےسۺایمحلتۺےتنبۺںیہ؟ۺ کانۺاؿۺاسوملںۺ ۺوۺاونیمۺ‬ ‫ۺ رکۺےہ۔ایکۺہی) تلبجۺ( اؿۺایمحلتۺ ۺواعقۺےہۺنجۺےسۺڑکمیۺاکۺمسج ب اۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫س’تلبجۺ‘ ہہکۺ ۺناؽۺدےتیۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ےشۺ ےتۺںیہ؟ۺ کاۺنرھپۺاؿۺوہوںۺ ۺوۺاسےملۺلیکشتۺدےتیۺںیہۺ؟ۺاؿۺ ۺےسۺ ؿۺاسۺااہلؾۺ کانۺویحۺاکۺعبنمۺےہۺےسجۺاراقتءۺ‬
‫ںیہ؟ۺ‬
‫تلبجاکۺرسۺہمشچںیہن۔امتؾۺاجدناروںۺیکۺرطحۺڑکمیۺیھبۺامتؾۺاہجونںۺےکۺامکلۺاہللۺاعتیلٰۺاکۺمکحۺاجبالرکۺےہۺاورۺ ُااۺیکۺویحۺےکۺاطمقبۺ‬
‫انیقیًۺاؿۺ ۺےسۺ یئۺیھبۺ ۺ‬
‫لمعۺ رکۺےہ۔ۺ‬
‫’ اسۺیکۺنایکۺوتۺاسوتںۺآامسؿۺاورۺزنیمۺاورۺوہۺاسریۺزیچںیۺایبؿۺ ۺریہۺںیہۺوۺآامسؿۺوۺزنیمۺ ۺںیہ۔ۺ یئۺزیچۺایسیۺںیہنۺوۺایکسۺدمحۺےکۺاسھتۺایکسۺحیبستۺہنۺ ۺریہۺ‬
‫ۺواالۺےہ۔‘ ) رۃۺینبۺارسالیئ‪(۴۴ :‬‬ ‫وہوکۺرگمۺمتۺاؿۺیکۺحیبستۺےتھجمسۺںیہن۔ۺتقیقحۺہیۺےہۺہکۺوہۺ ب اۺیہۺ ب دۺ انبرۺاورۺدرزگرۺ‬
‫اراقتءۺاکۺا ک ب‬
‫یۺ‬
‫ۺیکۺتقیقحۺ۔۔۔اہللۺاعتیلٰۺ ۺامتؾۺذیۺایحتۺ‬ ‫ۺایمیظعۺتقیقحۺیک ب‬
‫ۺاجیۺہاریۺآۺںیھکنۺوھکؽۺدےتیۺںیہ‪:‬‬ ‫یھبکۺابھکرۺےھننۺاجدناروںۺےکۺےبۺاثمؽۺاظنؾ ک ۺ‬
‫ی ٰےہۺہکۺہۺزیچۺاافتؼۺےکۺےجیتنۺ ۺومندارۺوہیئۺوکۺاجدناروںۺ ۺنایئۺاج ۺوایلۺاجتیعمۺواۺ‬
‫اایش ۺء ۺاےکنۺ واخؽۺتیمسۺےبۺبیعۺدیپاۺایک۔ۺرظنۂیۺاراقتءۺوکسجۺاکۺدوع ۺ‬
‫ت‬
‫یۺےہ۔ۺ‬‫کتےکۺاسےنمۺالوابۺےہ۔ ب کیۺاسیسنئۺدر کناوتفںۺ ۺیھبۺاصػۺوطرۺےسہیۺاظہۺ ۺد کاۺنےہۺہکۺہیۺرظنہی کۺایۺدوھاکۺاورۺا ک ب‬ ‫کملی ۺ‬

‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬

‫ۺےکۺےئلۺ شاںۺ‬ ‫ۺیکۺتقیقحۺےسۺااکنر‬ ‫ۺاجیۺاشارہۺ انۺےہ۔اسۺےکۺ ب ۺسکعۺفلسفہاۺام ّد کیۺوۺاکانئتۺ ۺ‬
‫ۺیک ب‬ ‫اکانئتۺاکۺہ بۺخو کۺایۺایلعٰۺوۺ ب ۺ‬
‫ک ۺ‬
‫ۺےہوکایریغۺاسیسنئۺاغمہطلۺےہ۔ۺ‬ ‫راتہ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫بۺ‬
‫ۺسےسۺامہۺرظنہیۺ‬ ‫کایۺرمہبتۺام ّد ک ۺ‬
‫ی انبلطۺ کانۺاکدعلؾۺاارۺنااجےئۺوتۺاسۺےفسلفۺ ۺینبمۺدرگیۺامتؾۺرظن کانتۺیھبۺےبۺالصۺوۺےبۺاینبدوہۺاجےتۺںیہ۔اؿۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺالنےہۺہکۺزدنیگۺےبۺاجؿۺامدےۺےس بۺیرہعیۺاافتاقتۺوودۺ ۺآیئوکۺاسۺارتعاػ ۺ‬
‫ۺےکدعبۺ‬ ‫ڈارون‘ ےہۺینعیۺرظنۂیۺاراقتء۔ہیۺرظنہیۺوکوۺاسۺ انبتۺ ۺز ک ِۺثحب اۺ‬ ‫ک‬ ‫’’‬
‫دۺ ۺد کاۺنایگۺےہۺہکۺاکانئتۺ ۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺ ۺایک۔امسویۺایعیبطتۺےکۺارمیکیۺامہویہۺراسۺ‪Hugh Ross‬اسۺا ۺ‬
‫رمیکۺویںۺرشتحیۺ ےتۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫وکڈارون)‪(Darwinism‬اورۺااھٹروںیۺاورۺاوسینںیۺدصیۺےکۺوفسلفںۺےسۺنکلیےۺواےلۺرقتابیًۺامتؾۺ’ازمۺ کانۺرظنرظن)‪(isms‬‬ ‫ک‬ ‫’ااحلدۺ)‪(Atheism‬‬
‫ت‬
‫ۺمتیہۺ)‪ (singularity‬ۺںیمہۺاکانئتۺاورۺاسۺ ۺشالمۺایحتۺتیمسۺہۺزیچۺےکۺناروکۺےھچیپۺ‬ ‫اسۺطلغۺرفموےضۺ ۺینبمۺںیہۺہکۺاکانئتۺالدحمودۺےہ۔اسۺال ا‬
‫اورۺآےگۺاکراام ب ب‬
‫ۺومجۺ۔ کاۺننباین۔ۺےکۺآےنمۺاسےنمۺالۺڑھکاۺ ۺد کانۺےہ۔ۺ‘‪۳۳‬‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫یہےہۺسجۺ ۺاکانئتۺ ۺ ۺایکۺاورۺنیہمۺ نی بۺخو کانت ۺ‬
‫ۺی ُایکسۺوصنمہبۺدنبیۺیک۔انچہچۺرظنۂیۺاراقتءۺ وکۺسجۺاکۺومفقۺہیۺےہۺہکۺاجدنارۺاہللۺاعت ٰۺیل‬ ‫ہیۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺ‬
‫یک ۺںیہنۺہکلبۺاافتاقتۺاکۺہجیتنۺںیہۺوکۺچسۺمیلستۺ ۺانیلۺنانکممۺےہ۔ۺ‬‫ۺ‬
‫ت‬
‫ۺذمم ےتۺںیہ۔زدنیگۺ‬‫ۺ‬ ‫ۺدےتھکیںیہۺہکۺاسیسنئۺاتنجئۺاسۺرظنرظنۺیکۺیلھک‬ ‫اسۺ ۺریحتۺیکۺ یئۺ انبتۺںیہنۺہک ب ب ۺ‬
‫ۺجمہۺرظنۂیۺاراقتءۺ کۺایۺاگنہۺدوڑاےتۺںیہۺوتۺہی ۺ‬
‫ت‬ ‫ک ت‬
‫ۺتکسںیہۺہکۺایمٹیۺذراتسکۺدقرۺناز ۺوتازؿۺ‬
‫ۺاہنیۺدیچیپہۺاورۺریغۺومعمیلۺںیہ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺےبۺاجؿۺاایشءۺ ۺمہۺاسۺارمۺاکۺیلیصفتۺاج ہۺےل ۺ‬ ‫ےکۺ واخؽ‬
‫ےکۺاسھت کۺایۺدورسےۺےسۺکلسنمۺںیہ۔اسۺےکۺالعوہۺاعملِۺذیۺایحتۺ ۺیھبۺاسۺ انبتۺاکۺاشمدہہۺایکۺاجۺاتکسۺےہۺہکۺہیۺامٹیۺےسیکۺےسیکۺدیچیپہۺادنازۺ ۺ انبمہۺوڑےۺ‬
‫ۺلخکسقدرۺریغۺومعمیلۺںیہ۔ۺ‬‫ےئگۺاورۺاؿۺےسۺایترۺوہ ۺواےلۺاکیمیکینۺلمعۺاورۺڈاھےچنۺالثمًۺایمحلتۺوکاخرمے)‪ (enzymes‬اور ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺڈارون وسیبںیۺدصیۺےکۺآخۺ ۺاکدعلؾۺاارۺدےۺد کان۔ۺ‬ ‫ک ۺ‬ ‫ایحتۺ ۺناےئۺےئگۺاسۺریغۺومعمیلۺڈ ک انئۺ کاۺنمظنۺو ۺ‬
‫ۺطبض‬
 ‫ت‬
‫عیکۺاتیمہۺ‬‫مہۺ ۺاسۺوموضعۺ ۺاینپۺدرگیۺاصتفینۺ ۺ ب یۺلیصفتۺےکۺاسھتۺایبؿۺایکۺےہۺاورۺآدنئہۺیھبۺ ےتۺرںیہۺےگ۔ اۺنمہۺہاراۺایخؽۺےہۺہکۺاسۺوموض ۺ‬
‫ت‬
‫ےکۺشیپِۺرظنۺاہیںۺیھبۺاسۺاکۺرصتخمۺالخہصۺشالمۺ ناۺدیفمۺن بایۺوہاگ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ک ۺ‬
‫ڈاروناکۺاسیسنئۺادہناؾۺ‬
‫ت‬
‫۔سےسۺامہۺشیپِۺرتفۺ‬ ‫ۺیاجۺیتچنہپۺںیہۺرگمۺاےسۺوعیسۺامیپ ۺ ۺاوسینںیۺدصیۺ ۺشیپۺایکۺایگ ب ۺ‬ ‫ارگہچۺرظنۂیۺاراقتء کۺایۺااسیۺدیقعہۺےہۺسجۺیکۺڑجںیۺدقمیۺویناؿ ۺ‬
‫ت‬
‫سجۺ ۺاسۺوموضعۺ ۺاسیسنئۺداینۺاکۺوبقمؽۺ نیۺوموضعۺ ۺد کاۺن رشلۺڈاروؿۺیک’ اونعۺیکادتباء‘ )‪ (The Origin of Species‬نایمۺاتکبۺ‬
‫ت‬
‫یھتۺوۺ‪ ۱۸۵۹‬ۺشاعئۺوہیئ۔اسۺاتکبۺ ۺڈاروؿۺ ۺاسۺتقیقحۺیکۺ ک ۺ‬
‫دییکۺہکۺزنیمۺ ۺفلتخمۺذیۺروحۺاوناعۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺدحیلعہۺدحیلعہۺ ۺیکۺ‬
‫ت ت‬
‫وقےکۺاسھتۺاسھتۺوھچیٹۺوھچیٹۺدبتویلیںۺےکۺےجیتنۺ کۺایۺدورسےۺےسۺ‬ ‫ۺاییہۺرتشمہکۺ ب ِۺادجمۺاھتۺاورۺہیۺاجدنارۺ ۺ‬
‫ںیہ۔ڈاروؿۺےکۺاطمقبۺامتؾۺاجدناروںۺاک ک ۺ‬
‫فلتخمۺوہےتۺےلچۺےئگ۔ۺ‬
‫ۺای’رفموہض‘ '‪ 'assumption‬اھت۔م کیۺ‬
‫ڈاروؿۺاکۺرظنہیۺیسکۺوھٹسۺاسیسنئۺدر کانتفۺ کانۺرجتےبۺ ۺینبمۺہنۺاھتاسیجۺہکۺاسۺ ۺوخدۺیھبۺوبقؽۺایکۺہکۺہیۺضحم ک ۺ‬
‫ۺاسۺ انبتۺاکۺارتعاػۺایکۺہکۺہیۺرظنہیۺیئکۺدیقنتیۺ االتۺےکۺاسےنمۺنااکیمۺےسۺدو رۺوہۺ‬ ‫ب آںۺڈاروؿۺ ۺاینپۺاتکبۺےکۺوطلیۺنباب ’ رظن ۺ‬
‫رظنیکۺالکشمت‘‬
‫راہۺاھت۔ۺ‬
‫ت‬
‫ڈاروؿۺ ۺاینپۺامتؾۺ ۺادیمںیۺلبقتسمۺ ۺوہ ۺوایلۺیئنۺاسیسنئۺدر کناوتفںۺےسۺواہتسبۺ ۺںیل۔ ُاےسۺوتعقۺیھتۺہکۺہیۺدر کانںیتفۺرظنرظنۺیکۺالکشمتۺلحۺ ۺدںیۺیگ‬
‫ت‬
‫اۺنمہۺاسۺیکۺوتاعقتۺےکۺ ب سکعۺاسیسنئۺاتنجئۺ ۺاؿۺالکشمتۺاکۺدا ہۺوعیسۺ ۺد کان۔ۺ‬
‫ت‬
‫ک ۺ‬
‫ۺڈارونیکۺتسکشۺاکۺنیتۺاینبدیۺونعاناتۺےکۺتحتۺاج ہۺایلۺاجۺاتکسۺےہ۔ۺ‬ ‫اسسنئۺےکۺاقمےلبۺ‬
‫ت‬
‫ۺواضجںیہنۺ ۺاتکسۺہکۺ ۂۺارضۺ ۺزدنیگۺاکۺآاغزۺےسیکۺوہا۔ۺ‬‫ۺ‬ ‫‪۱‬۔ہیۺرظنۂیۺیسکۺیھبۺرطحۺاسۺ انبتۺیک‬
‫‪۲‬۔ایسیۺ یئۺاسیسنئۺولعمامتۺدایتسبۺںیہنۺنجۺےسۺہیۺاظہۺوہۺہکۺرظنرظنۺےکۺوجت ک ۺ دہۺ’اراقتیئۺاکیمیکینۺلمع‘) ‪evolutionary‬‬
‫ت ت‬
‫‪(mechanisms‬اراقتۺی ک یۺیکۺ یئۺاطقۺرےتھکۺںیہ۔ۺ‬ ‫ت‬
‫ب ت‬ ‫ج‬‫مت‬
‫ای ےتۺںیہ۔ۺ‬ ‫‪۳‬۔آنا ِر جبز کناوفلسۺراکیرڈۺرظنۂیۺاراقتءۺیکۺاجتو ک ۺ ۺطلغۺن ۺ‬
‫سےصحۺ ۺمہۺاؿۺنیتۺاینبدیۺاقنتۺاکۺالمجمًاج ہۺںیلۺےگ۔ۺ‬ ‫ا ۺ‬
‫الہپۺن ب‬
‫ااقبِۺوبعرۺدقؾ‪:‬‬
‫ادتباےئۺایحتۺ‬
‫ت‬
‫ۺلخےسۺوکوۺ‪۸.۳‬نیلبۺ ب سۺلبقۺدقمیۺ ۂۺارضۺ ۺومندارۺوہاوک بۺیرہعیۺاراقتءۺوودۺ ۺ‬ ‫رظنۂیۺاراقتءۺہیۺاضۺ اۺنےہۺہکۺامتؾۺذیۺروحۺاوناع ک ۺ‬
‫ۺاییہۺاجدنار ک ۺ‬
‫آںیئ۔رصػ کۺایۺوادحۺہیلخۺالوھکںۺدیچیپہۺاجدنارۺاوناعۺ ۺےسیکۺاعملۺوودۺ ۺال کان؟ۺاورۺارگۺوایعقۺااسیۺ یئۺاراقتءۺووقعۺی ک ۺوہاۺوترھپۺوفلسۺراکیرڈۺ ۺاسۺاکۺ یئۺ‬
‫ت‬
‫ۺےہ۔نمہ ب ۺ‬
‫ۺسےسۺےلہپۺوکۺہنیبمۺاراقتیئۺلمعۺےکاونیلۺرمےلحۺ‬ ‫ا‬ ‫رساغۺویکںۺںیہنۺاتلم؟ہیۺاےسیۺدنچۺ االتۺںیہۺنجۺاکۺرظنہیۺاراقتءۺوابۺشیپۺ ۺےسۺاقرص‬
‫ےکۺقلعتمۺولعمۺؾۺ ناۺ ےیہۺہکۺ’الہپۺہیلخ‘ سکۺرطحۺوودۺ ۺآ کان؟ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫وچہکنۺرظنۂیۺاراقتءۺ ۺیکۺتقیقحۺےسۺااکنرۺ اۺنےہۺاوۺریسکۺمسقۺیکۺاموفؼۺارطفلتۺدماتلخۺ ۺوبقؽۺںیہنۺ نااسۺےئلۺاسۺاکۺایخؽۺےہۺہک’اونیلۺہیلخ‘ وقانینِۺ‬
‫ت‬
‫رطفتۺےکۺدا ےۺ ۺرےتہۺوہےئۺوکۺریغبۺیسکۺڈ ک انئوکۺوصنمےبۺ کاۺن بیتۺےکوکۺاافتاقًۺومندارۺوہا۔ۺاسۺرظنرظنۺےکۺاطمقبۺےبۺاجؿۺامدےۺ ۺرضورۺاافتاقتۺےکۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہاگ۔نمہۺہیۺدوعیٰۺایحایتتۺےکۺااہتنیئۺریغۺمازعۺاورۺمکحتسمۺاوصولںۺےسۺیھبۺاصتمدؾۺےہ۔ۺ‬
‫ا‬ ‫ےجیتنۺ ۺاجدنارۺہیلخۺدیپاۺ ۺایل‬
 ‫زدنیگۺزدنیگۺےسۺوودۺنارکۺےہ۔ۺ‬
‫ڈاروؿۺ ۺاینپۺاتکبۺ ۺںیہکۺ ۺیھبۺزدنیگۺےکۺآاغزۺاکۺذ ۺںیہنۺایک۔اسۺےکۺدورۺ ۺاسسنئۺیکۺدقمیۺ ھجۺوبھجۺاِسۺرفموےضۺ ۺینبمۺیھتۺہکۺاجدناروںۺیکۺ‬
‫ت‬ ‫ت ک ت‬
‫ںیکۺ‬
‫ی ٰےہۺہکۺےبۺاجؿۺاایشءۺاجکیۺوہۺ ۺاجدنارناویم ۺ‬
‫ۺاہنیۺاسدہۺوہرکۺےہ۔اوؿِ ۺویطسٰۺےکۺدہعۺےسۺ’وخدۺونۺزادئیگۺ‘ اکۺرظنہیۺوبقمؽۺاعؾۺاھتۺسجۺاکۺدوع ۺ‬ ‫اسج‬
‫ت‬
‫ۺاجناھتۺہکۺسپۺوخردہۺ کاۺنیچبۺیھچکۺذغاۺےسۺرشحاتۺاالرضۺاورۺدنگؾۺ ۺےسۺوچےہۺدیپاۺوہاجےتۺںیہۺ۔اسۺرظنرظنۺ ۺ‬ ‫ۺاک ب ب ۺ‬
‫ۺسیتنبۺںیہ۔ومعیمۺوطرۺ ۺیہیۺاھجمس اۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجنۺہکۺوھتڑیۺد ک ۺدعباسۺ ۺےسۺوچےہۺدیپاۺوہۺ‬ ‫ای ۺےکۺےئلۺدپسچلۺرجت انبتۺےیکۺےئگ۔ےلیمۺڑپکےۺ وھتڑیۺاۺدنگؾۺڈاؽۺدیۺاجرکۺیھتۺاورۺہیۺاھجمس ا‬ ‫چسۺن ب ۺ‬
‫اجںیئۺےگ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت ت‬ ‫ت‬
‫ۺاھت۔نمہۺھچکۺیہۺرعےصۺدعبۺہیۺولعمؾۺوہۺایگۺہکۺوگسۺ ۺڑیکےۺرطفیۺوطرۺ ۺ کناۺ‬
‫ۺاجن ا‬
‫ۺاکۺوبثتۺاھجمس ا‬ ‫ااۺرطحۺوگسۺ ۺڑیکوںۺاکۺدیپاۺوہاجناۺازوخدۺ‬
‫وخدوخبدۺیہۺںیہنۺڑپۺاجےتۺہکلبۺایھکمںۺواہۺںۺالروےۺ‪larvae‬وھچڑۺاجرکۺںیھتۺورظنۺںیہنۺآےتۺاورۺدعبۺ ۺڑیکوںۺ ۺدبتلیۺوہۺاجےتۺںیہ ۺ۔‬
‫ت‬ ‫ت ت‬
‫ۺاجنۺاھتہک بۺخۺوثےمۺےبۺاجؿۺامدےۺےسۺ‬
‫ۺوقیھبۺداینےئۺاسسنئۺمیکںتکہۺدیقعہۺوعیسۺامیپ ۺ ۺمیلستۺایک ا‬ ‫یگیکۺادتباء‘ یھکلۺاس ۺ‬
‫سجۺدورۺ ۺڈاروؿۺ ۺ’ زدن ۺ‬
‫ت‬
‫وودۺ ۺآتکسۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫اعےکۺناچنۺاسؽۺدعبۺولیئۺنارچسۺ‪Louis Pasteur‬یکۺدر کانتفۺ ۺاسۺدیقعےۺ ۺوکوۺرظنۂیۺاراقتءۺیکۺااسسۺاھتۺوکۺطلغۺن ب ۺ‬
‫ای‬ ‫نامہوکۺڈاروؿۺیکۺاتکبۺیکۺاش ۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺد کان۔ۺاطماعلتۺاورۺرجت انبتۺ اخاصۺوقۺرصػۺ ۺےکۺدعبۺنارچس ۺاےنپۺےجیتنۺاکۺالخۺہصۺویںۺشیپۺایک‪:‬‬
‫ت‬
‫ی ٰہکۺےبۺاجؿۺامدہۺزدنیگۺ ۺوودۺشخبۺاتکسۺےہۺہشیمہۺےکےئلۺنارخیۺےکۺاحفصتۺ ۺدنفۺوہۺایگۺےہ۔‘‘‪۳۴‬‬ ‫’’ہیۺدوع ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺ‬
‫ۺاسج‬ ‫ۺلخیکۺدیچیپہ‬
‫ۺجۺاسیسنئۺ یقۺ ۺاجدنارۺےشۺےک ک ۺ‬ ‫ۺیک۔نمہ ب ب‬
‫ۺواکل ۺواولںۺ ۺوطلیۺرعےصۺیۺنارچسیکۺدر کناوتفںۺیکۺاخمتفل ا‬ ‫ۺ‬ ‫رظنۂیۺاراقتءۺیک‬
‫در کانتفۺ ۺیلۺوتۺہیۺایخؽۺہکۺزدنیگۺاافتاقًۺوودۺ ۺآیتکسۺےہۺےلہپۺےسۺیھبۺز کنادہۺدش کیلطعتۺاکۺاکشرۺوہۺایگ۔ۺ‬
‫ییکۺریغۺہلصیفۺنکۺ ںیششۺ‬ ‫وسیبںیۺدص ۺ‬
‫ت‬
‫ےگ ب اھ کان کۺایۺوہشمرۺرواۺامہِۺایحایتتۺازگیلڈنیرۺاوریپؿۺ ‪Alexander‬‬
‫ع ۺآ ۺ‬ ‫سسجۺ ۺوسیبںیۺدصیۺ ۺزدنیگۺیکۺادتباءۺےکۺوموض ۺ‬ ‫ۺ‬ ‫الہپۺاراقتءۺ‬
‫ت‬
‫ےشاکۺہیلخۺاافتؼۺےسۺوودۺ ۺآاتکسۺ‬
‫ششیکۺہکۺاجدنار ۺ‬
‫ۺ‬ ‫‪Oparin‬اھت۔‪۱۹۳۰‬ےکۺ ےۺ ۺےبۺامشرۺاقمےلۺشیپۺ ۺےکۺاسۺ ۺہیۺن بای ۺیکۺ‬
‫ت‬
‫ےہ۔نامہوکۺہیۺیقیقحتۺاطمےعلۺنااکیمۺےسۺدو رۺوہےئۺاورۺاوریپؿۺ ۺدرجۺذلیۺارتعاػۺ ناۺڑپا۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اری نیۺولہپۺےہ‘۔‪۳۵‬‬‫ۺای اہیلۺناؿۺےہۺوۺیفۺاتقیقحلۺوپرےۺرظنۂیۺاراقتءۺاکۺن ک ۺ‬
‫ۺلخیکۺادتباۺء ک ۺ‬
‫’دبۺیتمسقۺےس ک ۺ‬
‫بۺ‬
‫ۺسےسۺوہشمرۺرجتہبۺ‬ ‫ۺیکۺ ششۺیک۔اۺؿۺرجت انبتۺ‬ ‫ۺےکۺےئلۺرجت انبتۺ‬ ‫اوریپؿۺےکۺاراقتءۺدنسپۺریپواکروۺںۺ ۺزدنیگۺیکۺادتباۺےکۺےلئسمۺ ۺلحۺ‬
‫ؽ ۺرلمۺ ۺایسیۺوسیگںۺ ۺآسپۺ ۺ کاۺنوۺاسۺےکۺوقبؽۺدقمیۺ ۂۺ‬ ‫ۺایک۔ایۺرجت انبرکۺاموح ۺ‬
‫ک‬ ‫یکیایمیکۺداؿۺےلنیٹسۺرلمۺ‪ Stanley Miller‬ۺ‪۱۹۵۳‬‬ ‫ارم ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاسج ۺناےئۺاج ۺواےلۺیئکۺناایمرکۺاسےمل) اونیمۺ‬
‫ۺ‬ ‫ےکمتکلزۺ ۺایمحلتۺیک‬ ‫ارضۺیکۺاضفۺ ۺنایئۺاجرکۺںیھت۔وسیگںۺےکۺاسۺآزیمےۺ ۺوتانایئۺدالخۺ ۺ ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ےش( بیک ک ۺ‬
‫ۺدی۔ۺ‬
‫ت‬
‫لکشمبۺدنچۺاسؽۺزگرےۺوہںۺےگۺہکۺہیۺرجتہبۺےسجۺاراقتءۺےکۺناؾۺ کۺایۺامہۺدقؾۺےکۺوطرۺ ۺشیپۺایکۺایگۺاھتوکۺ انبلطۺن ب ۺ‬
‫ایوہۺایگۺاورۺاسۺ ۺاامعتسؽۺوہ ۺوایلۺاضفۺ‬
‫یھبۺالصۺاریضۺاحالتۺےسۺتہبۺفلتخمۺیھت۔‪۳۶‬‬
‫کایۺوطلیۺاخومیشۺےکۺدعبۺرلمۺ ۺہیۺ ۺ‬
‫میلست ۺایلۺہکۺاسۺ ۺوۺاضفیئۺاموحؽۺاامعتسؽۺایکۺوہۺریغۺیقیقحۺاھت۔‪۳۷‬‬
‫ت‬
‫ۺواضجشیپۺ ۺےکۺےئلۺاراقتءۺ وتسںۺیکۺامتؾۺ ںیششۺنااکیمۺےسۺدو رۺوہںیئ۔ۺ‪Scripps San Diego‬‬ ‫ۺ‬ ‫ویسیبںۺدصیۺ ۺزدنیگۺےکۺآاغزۺیک‬
 ‫ت‬
‫ک‬
‫‪Institute‬ےسۺواہتسبۺارایضرکۺایمیکۺداؿۺ بجیکفریۺنباڈاۺ‪ Jeffrey Bada‬کۺایۺاقمےلۺ ۺاسۺتقیقحۺاکۺااارۺایکۺوۺ‪ ۱۹۹۸‬ۺ’زنیم‘ ‪Earth‬منیۺ‬
‫ۺشاعئۺوہا۔ۺ‬
‫تت‬
‫ۺوقیھبۺدو رۺےھت ب ب ۺ‬
‫ۺجمہۺوسیب ۺ‬
‫ںی‬ ‫انم ۺرےہۺںیہۺسجۺےسۺمہۺاس ۺ‬
‫یےھچیپۺوھچڑۺرےہۺںیہوکۺمہۺدبوتسرااۺمیظعۺاللحنیۺےلئسمۺاکۺاس ۺ‬
‫ہکبجمہۺوسیبںیۺدص ۺ‬
‫’آجۺ ۺ‬
‫یگیکۺادتباۺےسیکۺوہیئ؟‘ ‪۳۸‬‬
‫ض ۺزدن ۺ‬
‫ےئےھتۺہکۺ ۂۺار ۺ‬
‫دصیۺ ۺدالخۺوہ ۺ‬
‫ت‬
‫ۺ‬
‫ۺاسج‬ ‫زدنیگۺیکۺدیچیپہ‬
‫ت‬
‫ۺدشیلطعتۺاکۺاکشرۺوہۺایگہیۺےہۺہکۺاظبہۺاسدہۺ نیۺرظنۺآ ۺواےلۺاجدنارۺیھبۺ‬ ‫وہۺاینبدیۺوہجۺسجۺیکۺوہجۺےسۺرظنۂیۺاراقتءۺزدنیگۺیکۺادتباءۺےکۺنبارےۺ ۺادقسر ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ااقب ِنیقیۺدحۺیۺدیچیپہۺاسجۺرےتھکۺںیہ۔ کۺایۺاجدنارۺاکۺہیلخۺاناؿۺیکۺااجیدۺ دہۺامتؾۺ ۺیکینکتۺونصمۺاعتۺےسۺیھبۺز کنادہۺدیچیپہۺ اۺ‬
‫وہنےہۺ۔ۺیتحٰۺہکۺآجۺیھبۺداینۺ‬ ‫ن ب ۺ‬
‫ت‬
‫اہتفرجتۺہبۺاگوہںۺ ۺریغۺناایمرکۺاایشءۺ ۺاجکیۺ ۺے کۺایۺاجدنارۺہیلخۺایترۺںیہنۺایکۺاجاتکس۔ۺ‬
‫ۺسےسۺز کنادہۺ یقۺ کن ۺ‬
‫یک ب ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺواضج ناۺنانکممۺےہ۔ۺ‪۵۰۰‬اونیمۺ وشںۺ ۺلمتشم ک ۺ‬
‫ۺای‬ ‫ۺ‬ ‫ایہیلخۺ ۺےکۺےئلۺدراکرۺاحالتۺوۺرشاطئۺیکۺدعتادۺادقسرۺز کنادہۺےہۺہکۺ’اافتاقت‘ ےسۺاؿۺیک‬ ‫ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ل‬
‫وہیلمعۺ‬
‫مک ۺ‬ ‫ۺوہنۺےہ( اکۺاافتاقًۺلکشتمۺوہۺاج ۺاکااکمؿۺ‪ ۱۰ ۹ ۵۰‬ۺےس‪۱‬ےہ۔ر کانیضۺ ۺایسی ک ۺ‬
‫ۺااکمنوۺوۺ‪۱۰/۱ ۵۰‬ےسۺ ۺ‬ ‫ۺلخۺاکۺاینبدیہصح ا‬ ‫اوطسۺ جمیے)و ک‬
‫وطرۺ ۺنانکممۺوصترۺیکۺاجرکۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺرھکاےہۺوکولعمامتۺاک کایۺریحاؿۺنکۺزخمؿۺےہۺ۔ۺاسحبۺاگل کاۺن ۺ‬
‫ایگ‬ ‫ۺلخےکۺرمکۺ)‪ (nucleus‬ۺنا کان اۺ‬
‫ۺاجنےہۺاورۺاینیجۺرکۺولعمامتۺاکۺذریخہ ۺ‬ ‫ڈیۺاؿۺاےۺاسہملۺوکو ک ۺ‬
‫ےہۺہکۺارگۺڈیۺانیۺاےۺ ۺرمۺیکۺلکشۺ ۺومودۺولعمامتۺ ۺرحت ک ۺایکۺاجےئۺوتۺاسۺےکۺےجیتنۺ کۺایۺ ب یۺالربئ ک یۺایترۺوہۺاجےئۺیگۺسج ۺزخمؿۺاولعلؾۺ)‬
‫لمتشموہۺیگ۔ۺ‬
‫ۺ‬ ‫اناولکیئڈیپ کان( یکۺ‪۹۰۰‬دلجںیۺوہںۺیگۺاورۺہۺدلج‪۵۰۰‬احفصتۺ ۺ‬
‫ت‬
‫ۺایےبۺدحدپسچلۺدہیۺلکشمۺاظہۺوہرکۺےہ۔ڈیۺانیۺاےۺرصػۺدنچۺاخصۺایمحلتۺ)اخرموں( یکۺدمدۺےسۺیہۺاینپۺلقنۺایترۺ ۺاتکسۺےہ۔ اۺنمہۺاؿۺ‬ ‫اسۺاقمؾۺ ک ۺ‬
‫ت‬
‫اخرموںۺیکۺ بیکۺرصػۺاسۺولعمامتۺےکۺذرےعیۺیہۺنکممۺےہۺوۺڈیۺانیۺاےۺ ۺرمۺ کاۺن ڈۺےکۺوطرۺ ۺدرجۺےہ۔وچہکنۺہیۺدوونں کۺایۺدورسےۺ ااصحنرۺ‬
‫ت‬ ‫ت ت‬
‫ےتۺںیہۺاسۺےئلۺلقنۺناینۺ ۺےکۺےئلۺاؿۺدوونںۺاککیبۺوقۺومودۺوہنارضوریۺےہ۔ویںۺہیۺانمرظہۺہکۺزدنیگۺوخدوخبدۺوودۺ ۺآیئۺلطعتۺاکۺاکشر اۺ‬
‫ۺوہاجن‬
‫ت‬
‫س ورسیفۺ‪ Leslie Orgel‬ۺ'‪'Scientific American‬راسےلۺےکۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ےہۺ۔یلیکۺوفراینۺیکۺاسؿۺڈ کانوگۺویوینریٹسۺےسۺواہتسبۺوہشمرۺاراقتءۺ‬
‫تقیقحاکۺارتعاػۺایک۔ۺ‬
‫ۺ‬ ‫امشرۂۺام ۺہربمتسۺ‪ ۱۹۹۴‬ۺاسۺ‬
‫ت ت‬ ‫ت‬
‫’ ہیۺ انبتۺیعطقۺوطرۺ ۺدیعبۺازۺااکمؿۺےہۺہکۺایمحلتۺاورۺوینایلکیئۺ ےشۺ)‪(nucleic acids‬وکۺوۺدوونںۺیہۺاسایتخرکۺاحلظۺےسۺدیچیپہۺںیہۺوکۺکیبۺوق ک ۺ‬
‫ۺاییہۺ‬
‫ت‬
‫ۺآنۺےہوکانچہچۺیلہپۺاگنہۺ ۺیہیۺہجیتنۺا ۺ ناۺوہاگۺہکۺزدنیگۺ‬ ‫اقمؾۺےسۺارطضاریۺوطرۺ ۺومندارۺوہےئ۔رگم ک ۺ‬
‫ۺایےکۺریغبۺدورسےۺاکۺومودۺوہناۺیھبۺنانکممۺرظن ا‬
‫یھبکیھبۺایمیکیئۺذراعئۺےسۺوودۺ ۺںیہنۺآیئۺوہۺیگ۔‪۳۹‬‬
‫لص ۺ‬‫درا ۺ‬
‫ت‬
‫ہیتقیقحۺ‬
‫‘ یکۺیئگ۔ ۺ‬ ‫ۺاجناےہۺہکۺزدنیگۺاموفؼۺارطفلتۺرطےقیۺےسۺ’‬
‫البکشۺارگۺزدنیگۺیکۺادتباءۺرطفیۺوواہتۺےسۺنکممۺںیہنۺوتۺرھپۺہیۺمیلستۺ ناۺالزؾۺوہ ۺ‬
‫ۺ ۺالٹھجناۺےہ۔ۺ‬ ‫واحضۺوطرۺ ۺرظنۂیۺاراقتءۺ ۺ انبلطۺ دیتیۺےہۺسجۺاکۺاونیلۺدصقمۺ‬
‫لمعِۺاراقت ۺءےکۺالیخترکۺاکیمیکینۺلمعۺ‬
‫ت‬
‫دورساۺامہۺہطقنۺسجۺےسۺڈاروؿۺےکۺرظنرظنۺیکۺ ک‬
‫دیۺوہرکۺےہۺہیۺےہۺہکۺاسۺرظنرظنۺ ۺنجۺدوۺوصتراتۺ ۺ)رطفیۺااختنبۺاورۺاینیجرکۺدبتایلیں( ’اراقتیئۺ‬
‫شیپایکۺاھتوکۺوہۺتقیقحۺ ۺیسکۺ’اراقتیئۺوقت‘ ےکۺاحلمۺںیہنۺںیہ۔ۺ‬
‫اکیمیکینۺلمع‘ ےکۺوط ۺر ۺ ۺ‬
‫ےیکۺاینبدۺلمکمۺوط ۺر ۺ’ رطفیۺااختنب‘ )‪(Natural Selection‬ےکۺاکیمیکینۺلمعۺ ۺاوتسا ۺریکۺیھت۔اسۺ ۺاسۺاکیمیکینۺ‬
‫ڈاروؿۺ ۺاےنپۺاراقتیئۺدوع ۺ‬
 ‫لمع ۺجبسقدرۺاتیمہۺدیۺوہۺاسۺیکۺاتکبۺےکۺناؾۺ’اوناعۺیکۺادتباۺء بۺیرہعیۺرطفیۺااختنب‘ )‪Origin of Species, By Means of The‬‬
‫‪(Natural Selection‬ےسۺیہۺاظہۺےہ۔ۺ‬
‫رطفیۺااختنبۺاکۺومفقۺہیۺےہۺہکۺاےسیۺاجدنارۺوۺز کنادہۺاطوتقرۺوہںۺےگۺاورۺاےنپۺنکسمۺےکۺدقررکۺاحالتۺےسۺز کنادہۺوماتقفۺرےتھکۺوہںۺےگوکۺزدنیگۺیکۺ ب ودہجۺ‬
‫ے ۺرھگاےہوکۺزیتۺدوڑ ۺواےلۺہؿۺیہۺزدنہۺچبۺںیکسۺ‬ ‫ۺزدنہۺرہۺںیکسۺےگ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺہونںۺےک کۺایۺرویڑۺ ۺےسۺوکوۺیلگنجۺاجونروںۺےکۺرطخ ۺ‬
‫ت‬
‫ۺوہاگ۔نمہۺاسۺ ۺ یئۺکشۺںیہنۺہکۺہیۺاکیمیکینۺلمعۺہونںۺ ۺ‬
‫ا‬ ‫ےگ۔انچہچ) لسنۺدعبۺلسن( ہونںۺاکہلگۺز کنادہۺزیتۺدوڑ ۺواےلۺاورۺوبضمطۺاجونروںۺ ۺلمتشم‬
‫اراقتیئۺلمعۺےسۺزگارۺ ۺاںیہن کۺایۺدورسیۺاجدنارۺونعۺالثمًۺوھگڑوںۺ ۺدبتلیۺںیہنۺ ۺدےۺاگ۔ۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺاہکۺہک‪’’:‬رطفیۺ‬ ‫عیکۺادتبا‘‬
‫ۺاطقاکۺاحلمۺںیہن۔ڈاروؿۺیھبۺاسۺتقیقحۺےسۺوافقۺاھتۺاورۺاسۺ ۺاینپۺاتکبۺ’اونا ۺ‬
‫ۺ‬ ‫انچہچۺرطفیااختنبۺاکۺلمعۺیسکۺاراقتیئ‬
‫ب ت‬ ‫ت ت ت‬
‫ۺجۺیۺوماقفۺدبتایلیںۺاافتاقًۺووقعۺی ک ۺںیہنۺوہۺاجںیت‘۔‪۴۰‬‬ ‫ۺیھچکۺںیہنۺ ۺاتکس ب‬
‫ااختنبۺاسۺوق ۺ‬
‫الامر ۺاکۺرہگاۺا ۺ‬
‫ت‬
‫سپۺہیۺ’ وماقفۺریغتاتۺ کانۺدبتایلیںۺ‘ کانۺاسزاگرۺاحالتۺےسیکۺووقعۺی ک ۺوہۺتکسۺںیہ؟ۺڈاروؿۺ ۺاےنپۺدورۺ ۺراجئۺدقمیۺاورۺناہتخپۺاسیسنئۺ ھجۺوبھجۺےکۺۂطقنۺرظنۺ‬
‫ےسۺاسۺ اؽۺاکۺوابۺدےنیۺیکۺ ششۺیک۔ڈاروؿۺےسۺلبقۺومود کۺایۺاایسیسنۺایحایتتۺداؿۺالامر ۺ‪Lamarck‬ےکۺاطمقبۺاجدناروںۺ ۺاینپۺزدنیگۺ‬
‫ت‬
‫ۺایےکۺدعبدورسیۺلسنۺ ۺعمجۺوہےتۺےئگۺاورۺویں ک ۺ‬
‫ۺاییئنۺونعۺلکشتمۺ‬ ‫ۺدی۔ۺہیۺاواصػ ک ۺ‬
‫ۺامازیۺاواصػۺاینپۺآ ۺوایلۺولسنںۺ ۺلقتنمۺ ک‬
‫ۺاحلصۺ دہ ک‬
‫ےکےتپۺاھک ۺ‬
‫ں ۺ‬‫ۺےس بۺیرہعیۺاراقتیئۺلمعۺوودۺ ۺآےئ۔اوےچنۺدروتخ ۺ‬ ‫وہۺیئگ۔ۺالثمًۺالامر ۺےکۺاطمقبۺزراےفۺگنیسۺواےلۺہونں)‪(antelopes‬‬
‫لسنیبملۺوہرکۺیلچۺںیئگ۔ۺ‬
‫ںینلسنۺدر ۺ‬
‫یکۺ ششۺ ۺزراوفںۺیکۺرگد ۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺناینۺ ۺاج ۺواےلۺروھچیںۺ ۺ‬ ‫ۺاھکلۺہکۺذغاۺالتشۺ‬ ‫عیکۺادتبا‘‬
‫مسقیکۺاثمںیلۺشیپۺںیک۔الثمًۺاسۺ ۺاینپۺاتکبۺ’اونا ۺ‬
‫ڈاروؿۺ ۺیھبۺااۺ ۺ‬
‫ت ت‬
‫وقےکۺاسھتۺاسھتۺاےنپۺآپۺ ۺولیہۺویلھچمں ۺدبتلیۺ ۺایل۔‪۴۱‬‬ ‫ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫وکۺنجۺیکۺوسیبںیۺدصیۺ ۺاوغۺنا ۺواےلۺملعِۺاینیجتۺ‬ ‫ۺومرونےکۺوقانین)‪(Laws of Inheritance‬‬ ‫ک ۺ‬ ‫انمہۺڈنیمؽۺےکۺدر کانتفۺ دہ‬
‫ت‬
‫)‪ (science of genetics‬ۺدصتقیۺیکۺوکۺلمکمۺوطرۺ ۺاسۺنمۺڑھگتۺومفقۺ ۺ انبلطۺاارۺد کاۺنہکۺاموحؽۺےکۺز ک ِۺا ۺدیپاۺوہ ۺوایلۺایحایترکۺدبتایلیںۺ‬
‫ت‬
‫کانۺوصخایصتۺ)‪(acquired traits‬آ ۺوایلۺولسنںۺ ۺلقتنمۺوہۺاجرکۺںیہ۔اسۺرطحۺرطفیۺااختنبۺتیثیحبۺ’ اراقتیئۺاکیمیکینۺلمع‘ اندیئۺےسۺرحموؾۺوہۺ‬
‫ایگ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ک‬
‫ۺڈارونۺاورۺاینیجرکۺدبتایلیںۺ‬
‫ون‬
‫ےلئسماکۺلحۺالتشۺ ۺےکۺےئلۺڈاروؿۺدنسپوںۺ ۺ‪۱۹۳۰‬یکۺداہیئۺےکۺآخ ۺ’ ب کیۺونصمیعۺرظنہی‘ )‪(Modern Synthetic Theory‬‬ ‫اسۺ ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ک ۺ‬
‫ۺڈارون ۺرطفیۺااختنبۺےکۺاسھتۺاسھتۺاینیجرکۺدبتویلیںۺ یھبۺ‬ ‫ۺڈارون‘)‪(Neo-Darwinism‬ےتہکۺںیہ۔ۺون‬ ‫ک‬ ‫شیپۺایکۺےسجۺرع ِۺػۺاعؾۺ ۺ’ون‬
‫ت‬
‫’وماقفۺوۺدیفمریغتاتۺاک ب ب ۺ‬
‫ۺس‘ اارۺد کان۔ۺہیۺاینیجرکۺدبتایلیںۺاجدناروںۺیکۺنیجۺ ۺدیپاۺوہ ۺواےلۺاےسیۺاگبڑۺوہےتۺںیہۺوۺلقنۺناینۺ ۺویطلغںۺ کانۺاعشعۺر ک یۺ‬
‫ےسیجۺاخریجۺوعالمۺےکۺےجیتنۺ ۺاظہۺوہےتۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺےجیتن ۺوودۺ‬ ‫ک ۺ‬
‫ۺونڈارونیہۺاراقتءۺیکۺالعمۺےہ۔ۺاسۺرظنرظنۺاکۺومفقۺہیۺےہۺہکۺزنیمۺ ۺومودالوھکںۺاجدنارۺاایشء کۺایۺاےسیۺلمعۺےک ۺ‬ ‫آجۺداینۺرھبۺ‬
‫ھت‬ ‫ت‬
‫آںیئۺسجۺےکۺدوراؿۺاؿۺاجدنارناویمںۺےکۺےبۺامشرۺدیچیپہۺاعضااءۺالثمًۺاکؿوکۺآںیھکنوکۺ ھرےۺاورۺ ۺ’اینیجرکۺدبتویلیں‘ )‪(Mutations‬ینعیۺاینیجرکۺاگبڑۺ‬
‫ت‬
‫ۺسںیہنۺےتنبۺ‬‫ۺزگرے۔نمہ کۺایۺواحضۺاسیسنئۺتقیقحۺاسۺرظنرظنۺ ۺلمکمۺوطرۺ ۺڑجۺےسۺااھکڑۺیتکنیھپۺےہ‪ :‬اینیجرکۺریغتاتۺاجدناروںۺےکۺنبادیلہۺوہ ۺاک ب ب ۺ‬
‫ا‬ ‫ےس‬
 ‫ہکلبۺوہۺہشیمہۺاںیہنۺاصقنؿۺیہۺاچنہپےتۺںیہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ک ت‬ ‫ت‬
‫ۺامہ ِ‬
‫ۺاہنیۺدیچیپہۺےہۺاورۺاسۺ ۺوہ ۺواےلۺالکٹۺوچپۺا اتۺاےسۺرصػۺاصقنؿۺیہۺاچنہپۺتکسۺںیہ۔ارمیکی ۺ‬
‫اسۺیکۺتہبۺاسدہۺاۺوہجۺےہ۔ۺڈیۺانیۺاےۺیکۺاسج‬
‫رمیکۺویںۺرشتحیۺ ےتۺںیہ۔ۺ‬
‫اینیجتۺ‪B.G.Ranganathan‬اسۺا ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنےہۺہکۺہیۺریغۺؤم ۺوہںۺیگ۔ۺاینیجرکۺدبتویلیںۺ‬ ‫’ اینیجرکۺدبتایلیںۺوھچیٹۺوکۺالکٹۺوچپۺاورۺاصقنؿۺدہۺوہرکۺںیہ۔ۺہیۺشاذوۺنادرۺیہۺواعقۺوہرکۺںیہۺاورۺز کنادہۺ ۺااکمؿۺہی اۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ایم ۺالکٹۺوچپۺ‬‫ۺدالل رکۺںیہۺہکۺریغتاتۺےکۺےجیتنۺ ۺ یئۺاراقتیئۺ یقۺںیہنۺوہرک۔ۺفلتخمۺاعضااءۺرےنھکۺواےلۺاجدنارۺن ک ۺ‬ ‫ۺ‬ ‫یکۺہیۺ روصخایصتۺاسۺ انبتۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاسج ۺےبۺ بیتۺدبتیلیۺ ُاےسۺرتہبۺوتۺںیہنۺ ۺیتکس۔ز کنادہۺااکمؿۺوتۺیہیۺےہۺہکۺہیۺدبتیلیۺاےسۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ک‬
‫ۺراسں۔ایۺڑھگیۺیک‬ ‫ایوہۺیگۺ کاۺنرھپۺرضر‬ ‫دبتیلیۺ کاۺنوتۺریغۺؤم ۺن ب ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اصقنؿۺدےۺیگۺ کانۺز کنادہۺےسۺز کنادہۺریغۺؤم ۺن بایۺوہیگ۔زسلہلۺیسکرہشۺ ۺرتہبۺوتۺںیہنۺ ۺداتیۺہکلبۺاےنپۺاسھتۺابتیہۺوۺ ب نبادیۺیہ ا‬
‫ۺالنۺےہ۔‘ ‪۴۲‬‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ہیۺارمۺنباعۺبجعتۺںیہنۺہکۺابۺیۺایسیۺ یئۺیھبۺدیفمۺدبتیلیۺاشمدہےۺ ۺںیہنۺآیئۺوۺاینیجرکۺرمۺ کاۺن ڈۺ ۺ یقۺدے۔امتؾۺاینیجرکۺدبتایلیںۺاصقنؿۺدہۺیہۺن ب ۺ‬
‫ای‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنےہۺوۺ‬ ‫ۺاجنےہۺتقیقحۺ کۺایۺااسیۺاینیجرکۺاحدہث اۺ‬ ‫یلیےسجۺ’اراقتیئۺاکیمیکینۺلمع‘ ےکۺوطرۺ ۺشیپۺایک اۺ‬ ‫ۺآیکچےہۺہکۺوہۺاینیجرکۺدبت ۺ‬
‫ۺ‬ ‫وہیئۺںیہ۔ہیۺ انبتۺابۺھجمسۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنۺےہ(۔البہبش کۺایۺابتہۺنکۺ‬
‫ا‬ ‫سےسۺاعؾۺا ۺرساطؿۺیکۺوصرتۺ‬ ‫ۺاچنہپنےہۺاورۺاںیہنۺنااکرہۺ ۺداتیۺےہ۔)اینیجرکۺریغتۺاکۺاناونںۺ ب ۺ‬ ‫اجدنارۺناویمںۺ ۺاصقنؿ اۺ‬
‫ہیتقیقحۺ‬ ‫اکیمیکینۺلمعۺ’اراقتیئۺاکیمیکینۺلمع‘ ںیہنۺوہۺاتکس۔ۺدورسیۺرطػۺرطفیۺااختنبۺ’ اےنپۺوطرۺ ۺھچکۺںیہنۺ ۺاتکس‘ اسیجۺہکۺڈاروؿۺ ۺیھبۺمیلستۺایک۔ۺ ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اسۺ انبتۺ ۺاظہۺ رکۺےہۺہکۺرطفتۺ ۺ یئۺ’ اراقتیئۺاکیمیکینۺلمعۺ‘نا کاۺنںیہنۺاجنا۔وچہکنۺااسیۺ یئۺاراقتیئۺاکیمیکینۺلمعۺوودۺںیہنۺرھکالاۺاراقتءۺےکۺناؾۺاکۺ یئۺ‬
‫الیخترکۺلمعۺیھبۺیھبکۺووقعۺی ک ۺںیہنۺوہاےہ۔ۺ‬
‫ںیکۺدعؾۺومودیگۺ‬
‫وفلصۺراکیرڈۺ‪ :‬وبعریۺولکش ۺ‬
‫ۺسےسۺواحضۺوبثتۺںیہۺہکۺرظنہیۺاراقتءۺاکۺوجت ک ۺ دہۺانمرظہۺیھبکۺووقعۺی ک ۺںیہنۺوہاۺ۔ۺ‬
‫وفلصۺراکیرڈۺاسۺ انبتۺاک ب ۺ‬
‫ت ت‬
‫ۺوقےکۺاسھتۺاسھتۺیسکۺاورۺےش ۺدبتلیۺ‬‫رظنۂیاۺراقتءۺےکۺاطمقبۺہۺاجدنارۺےشۺاےنپۺیسکۺشیپۺروۺےسۺوودۺ ۺآیئۺےہ۔امیضۺ ۺےلہپۺےسۺومود کۺایۺونع ۺ‬ ‫ۺ‬
‫ت‬
‫وہۺیئگۺاورۺامتؾۺاوناعۺااۺرطحۺےسۺوودۺ ۺآںیئ۔اسۺرظنرظنۺیکۺروۺےسۺہیۺبلقۺامتیہۺ کانۺدبتلیِۺہیی کتۺدتبرجیۺآےگۺ ب یتھۺےہۺسجۺ ۺیئکۺنیلمۺ ب سۺےتگلۺ‬
‫ںیہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ارگۺوااتعقًۺاۺاسیۺاھتۺوتۺدبتلیِۺہیی ۺ‬
‫کتےکۺاسۺوطلیۺدورۺ ۺدرایمینۺاحلۺ ۺاقمئۺامشیبرۺاوناعۺزدنہۺریہۺوہںۺیگ۔ۺ‬
‫ؽےکۺوطرۺ امیضۺ ۺدنچفصنۺیلھچم‪ /‬فصنۺرےنگنیۺواےلۺاجونرۺرضورۺزگرےۺوہںۺےگۺنجۺ ۺویلھچمںۺےکۺاواصػۺےلہپۺےسۺیہۺومودۺےھتۺاورۺا ِؿۺ‬
‫اثم ۺ‬
‫اواصػۺےکۺاسھتۺاسھتۺاوہنںۺ ۺرےنگنیۺواےلۺاجونروںۺیکۺھچکۺوصخایصتۺیھبۺاحلصۺ ۺیلۺںیھت۔ کانۺدنچاےسیۺخدنہۺ۔ۺ دنےۺ)‪ (reptile-birds‬زدنہۺ‬
‫ےکھچکۺاواصػۺیھبۺاانپۺےئلۺےھت۔وچہکنۺہیۺاجونرۺوبعریۺ‬
‫ں ۺ‬
‫رےہۺوہںۺےگۺوھنجںۺ ۺےلہپۺےسۺومودۺرےنگنیۺواےلۺاجونروںۺےکۺاواصػۺےکۺاسھتۺاسھتۺ دنو ۺ‬
‫ت‬
‫رمےلحۺ ۺےھتۺاسۺےئلۺوہۺذعمورۺوکۺنالمکمۺاورۺاناجہۺرےہۺوہںۺےگۺ۔اراقتءۺ سۺاؿۺالیخترکۺاجدناروںۺ وکنجۺےکۺقلعتمۺاںیہنۺنیقیۺےہۺہکۺوہۺامیضۺ ۺومودۺ‬
‫ےھتوکۺ’وبعریۺااکشؽۺ‘ )‪(forms Transitional‬اکۺناؾۺدےتیۺںیہ۔ۺ‬
‫ں ۺوہۺینۺ ےیہ۔ز کنادہۺامہۺ انبتۺہیۺےہۺہکۺاؿۺبیجعۺو ک ب‬
‫ۺرغیۺاجونروںۺیکۺنباایقتۺ‬ ‫ؿیکۺدعتادۺاورااسقؾۺ وڑوںۺیتحٰۺہکۺاروب ۺ‬
‫ارگۺاےسیۺاجونرۺوایعقۺومودۺےھتۺوتۺا ۺ‬
‫ت‬
‫عیکۺادتبا‘ ۺڈاروؿۺ ۺواضجۺیک‪:‬‬ ‫وفلصۺراکیرڈۺ ۺیھبۺنایئۺاجینۺ ںیئہ۔اینپۺاتکبۺ’اونا ۺ‬
‫ۺالدعتادۺوبعریۺںیمسقوکۺو کۺایۺرگو ۺہیکۺامتؾۺاوناعۺ ۺآسپۺ ۺکلسنمۺ رکۺںیہوکۺانیقیًۺزدنہۺریہۺوہںۺیگ۔یہیۺوہجۺےہۺہکۺ‬
‫’ارگۺریماۺرظنۺہیۺاچسےہۺوتۺاجدناروںۺیک ت‬
‫ج‬‫مت‬
‫اؿۺیکۺاسہقبۺومودیگۺاکۺوبثتۺرصػۺآنا ِۺر جبزہۺ ۺیہۺلمۺاتکسۺےہ۔‘‪۴۳‬‬
 ‫ڈاروؿۺیکۺادیموںۺ ۺناینۺاکۺرھپناۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺی یئۺوبعریۺشکلیکنۺ دۂۺاافخۺےسۺ‬
‫شش ۺرےہۺںیہوک اۺنمہۺوکآج ۺ‬
‫ۺ‬ ‫ۺیکۺاؿۺکھت‬ ‫وگۺاوسینںیۺدصیۺےکۺوطسۺےسۺاراقت ۺء سۺداینۺرھبۺ ۺوفلصۺالت ۺ‬
‫ش‬
‫لکنۺ ۺاسےنمۺںیہنۺآںیئ۔ۺدھکایئۺےکۺذرےعیۺ ب ۺآدمۺوہ ۺواےلۺامتؾۺوفلصۺےسۺاتپۺالچۺہکۺاراقتءۺ وتسںۺیکۺوتاعقتۺےکۺ ب ۺسکعۺزدن ۺ‬
‫یگ ۂۺارضۺ ۺا یۺ‬
‫ت‬
‫اوراکلمۺلکشۺ ۺومندارۺوہیئ۔ۺوہشمرۺ ب اطونیۺامہِۺرجح کانتۺ‪V.Ager Derek‬اراقتءۺدنسپۺوہ ۺےکۺنباوودۺاسۺتقیقحۺ ۺ ۺ‬
‫میلست ناےہ۔ۺ‬
‫حطس ۺ‬‫’ الصۺہتکنۺہیۺےہۺہکۺارگۺمہۺوفۺلصۺراکیرڈۺ ۺاکلصفمۺاطمہعلۺ ںیۺوکوخاہۺوہۺ)فنصۺدنبیۺ ۺ(دروںۺ)‪(Orders‬یکۺحطسۺ ۺوہۺ کانۺاوناعۺ)‪ (species‬ۺ‬
‫یک ۺ‬
‫وکۺمہۺ انبرۺنبارہیۺدےتھکیۺںیہۺہکۺدرہجۺہبۺدرہجۺاراقتءۺےسۺزگر ۺےکۺاجبےئ کۺایۺرگوہۺدورسےۺرگوہۺےکۺوقفمدۺوہۺاج ۺےکۺدعبۺا یۺ ب یۺدعتادۺ ۺومندارۺ‬
‫وہا۔‘‪۴۴‬‬
‫ت‬
‫ؿےکۺرفمواضتۺ‬ ‫ۺاحلےکۺا یۺومندارۺوہےئۺ۔ہیۺارمۺڈارو ۺ‬ ‫اسۺاکۺبلطمۺہیۺےہۺہکۺوفلصۺراکیرڈۺےکۺاطمقبۺامتؾۺاجدنارۺاینپۺلمکمۺلکشۺ ۺریغبۺیسکۺدرایمین ۺ‬
‫ےکۺنیعۺ ب ۺسکعۺےہ۔اسۺےکۺالعوہۺہیۺاسۺ انبتۺاکۺاطوتقرۺوبثتۺیھبۺےہۺہکۺاجدنارۺ ۺےیکۺےئگۺںیہ۔یسکۺیھبۺاجدنارےکۺیسکۺاراقتیئۺ ب ِادجمۺےکۺریغبۺا یۺہۺ‬
‫ۺایکۺایگۺےہ۔ۺوہشمرۺاراقتیئۺامہۺایحایتتۺ‪Douglas Futuyama‬یھبۺاسۺتقیقحۺ ۺ‬ ‫بخوۺ ۺاکلمۺومندارۺوہ ۺیکۺوادحۺوتہہیجۺیہیۺےہۺہکۺ ُاےسۺ‬
‫میلستۺ ےتۺںیہ۔ۺ‬
‫’رظنہیۺ ۺاورۺرظنہیۺاراقتءۺےکۺامنیبۺاجدنارۺاایشءۺیکۺادتباۺےسۺقلعتمۺامتؾۺہنکممۺرشتاحیتۺشیپۺوہۺیکچۺںیہ۔ۺاجدنارۺزنیمۺ ۺ کاۺنوتۺوپریۺرطحۺنبادیلہۺ)اکلمۺ(ومندارۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاحل ۺومندارۺںیہنۺوہےئۺوتۺرھپۺوہۺالزامًۺےلہپۺےسۺومود کۺایۺونعۺ ۺےسۺیسکۺ یمیمۺلمعۺےکۺذرےعیۺنبادیلہۺوہےئگۺوہںۺ‬ ‫وہےئۺ کانۺااسیۺںیہنۺوہا۔ۺارگۺوہۺلمکم ۺ‬
‫ت‬
‫ےگ۔اورۺارگۺوہۺلمکمۺنبادیلہۺاحل)‪ (fully developed state‬ۺومندارۺوہےئۺےھتۺ ۺوترھپۺانیقیًۺاںیہنۺیسکۺاقدرۺلکۺمیہفۺیتسہۺ ۺ ۺایکوہاگ۔‘‬
‫‪۴۵‬‬
‫ت‬
‫ںیکۺ‬ ‫شیپ ےتۺںیہۺہکۺاجدنارۺوپریۺرطحۺنبادیلہۺاورۺلمکم ۺ‬
‫ۺاحل ۺزنیمۺ ۺومندارۺوہےئ۔ۺاسۺاکۺبلطمۺہیۺےہۺہکۺ’ اجدنارو ۺ‬ ‫وفلصۺاسۺارماکۺواحضۺوبثتۺ ۺ‬
‫ۺوہیئ۔ۺ‬ ‫ادتباءۺ‘ ڈاروؿۺےکۺایقسۺےکۺ ب ۺسکع بۺیرہعیۺاراقتءۺںیہنۺہکلب بۺیرہعیۺ‬
‫اناینۺاراقتءۺاکۺااسفہنۺ‬
‫ی ٰےہۺہکۺدو ِرۺ‬‫وہۺےسجۺرظنۂیۺاراقتءۺےکۺاحیمۺسجۺوموضعۺ ۺنباومعلؾۺز ک ِۺثحبۺالےتۺںیہۺوہۺ’اناؿۺیکۺادتباءۺ‘)‪(origin of man‬ےہ۔ڈاروینۺرظنرظنۺاکۺدوع ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاجنےہۺہکۺآجۺےسۺ رۺ کانۺناچنۺنیلمۺ ب سۺلبقۺ‬ ‫احرضۺےکۺ ب کیۺاناؿۺامیضۺےکۺوبزہنۺامنۺ)‪(ape-like‬اجونروںۺےس بۺیرہعیۺاراقتءۺوودۺ ۺآےئ۔ہیۺدوع ۺ‬
‫ی ٰایک اۺ‬
‫رشوعۺوہ ۺواےلۺاسۺایقاۺلمعِۺاراقتءۺےکۺدوراؿۺ ب کیۺاناؿۺاورۺاسۺےکۺآ انبؤۺا ب ادۺےکۺدرایمؿۺھچکۺ’وبعریۺشکلیکنۺ‘ زنیمۺ ۺریہۺںیھت۔ہی ک ۺ‬
‫ۺایلمکمۺوطرۺ‬
‫ت‬
‫رہفسےئکۺےئگۺںیہ۔ۺ‬‫ۺ‬ ‫ۺالیخترکۺرظنمتۺناہمۺےہۺسجۺےکۺاطمقبۺ رۺاینبدیۺ’ زرمے‘‬
‫یی کتھ‬
‫‪۱‬۔ۺآرٹساول تکس)‪(Australopithecus‬‬
‫‪۲‬۔دقمیۺاناؿ)‪(habilis Homo‬‬
‫‪۳‬۔دیساھۺڑھکاۺوہۺ ۺےنلچۺواالۺاناؿۺ)‪(Homo erectus‬‬
‫ت‬ ‫‪۴‬۔ومودہۺاناؿ)‪(Homo sapiens‬‬
‫ھ‬ ‫کت‬ ‫ی‬‫ی‬ ‫ت‬
‫سجاکۺبلطمۺ’ ونجبۺاایقیۺوبزہنۺ‘ ےہ۔ۺہیۺاجدنارۺدرالصۺوبز ۺ‬ ‫اراقتءۺ سۺاناونںۺےکۺناؾۺاہندۺاونیلۺدنبرۺامنۺآ انبؤۺا ب ادۺ ۺ’آرٹساولۺ تکس‘ ۺ‬
‫ےتہکںیہۺ ۺ‬
‫یک کۺایۺدقمیۺمسقۺےکۺ اۺاورۺھچکۺںیہنۺوۺابۺنادیپۺوہۺیکچۺےہ۔ ب اطہینۺاورۺارماکیۺےکۺدوۺاعیملۺرہشتۺ کانہتفۺامہنیِۺملعۺرشتحیۺاالعضااءۺ‪Lord Solly‬‬
 ‫ت‬
‫ب ت‬ ‫ک‬ ‫ت‬‫یی کتھ‬
‫ای ۺد کناۺہکۺہیۺ‬
‫ت ۺہیۺن ۺ‬
‫‪Zuckerman‬اورۺ‪Professor Charles Oxnard‬یکۺآرٹساولۺ سۺےکۺفلتخمۺومنونںۺ ۺیکۺیئگۺاجعمۺاقیقحت ۺ‬
‫اجونرۺاعؾۺوبزونںۺیکۺونعۺےسۺقلعتۺرےتھکۺےھتۺوۺنادیپۺوہیئگۺاورۺاناونںۺےسۺیسکۺمسقۺیکۺاشمتہبۺںیہنۺرےتھکۺےھتۺ۔ۺ‬
‫ت‬
‫سۺاناینۺاراقتءۺےکۺاےلگۺرمےلحۺ ۺ’وہوم‘ ینعیۺ’اناؿ‘ ےکۺدرےجۺ ۺرےتھکۺںیہ۔اراقتءۺ وتسںۺےکۺدوعےۺےکۺاطمقبۺ’وہوم‘ ےلسلسۺےکۺاجدنارۺ‬ ‫اراقتءۺ ت‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫یی کتھ‬
‫ساِؿۺولخماقتۺےکۺفلتخمۺراکزاتۺ)‪ (fossils‬ۺاخصۺ بیتۺےسۺرھکۺ کۺایۺایقاۺاراقتیئۺاخہکۺ‬ ‫ۺ‬ ‫آرٹساول تکسۺیکۺتبسنۺز کنادہۺنبادیلہۺںیہۺ۔ۺاراقتءۺ‬
‫ت‬
‫ایںیہنۺوہاۺہکۺوہومۺےلسلسۺےکۺفلتخمۺزرموںۺےکۺدرایمؿۺیسکۺمسقۺاکۺاراقتیئۺقلعتۺومودۺےہ۔ۺوسیبںیۺ‬ ‫ےتۺںیہ۔ہیۺاخہکۺوصترارکۺےہۺویکہکنۺہیۺیھبکۺیھبۺن ب ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫کتاکۺاؿۺاافلظۺ ۺااارۺ اۺنےہۺ‬ ‫دصیۺوسیعیۺ ۺرظنۂیۺاراقتءۺےکۺاتممزۺ نیۺاحویمںۺ ۺےس کۺایۺاحیمۺارٹسنۺریمۺ)‪(Ernst Mayr‬اسۺجقیکقی ۺ‬
‫ت‬
‫ۺیےنچنہپۺوایلۺکیۺدرالصۺمگۺوہۺیئگۺےہ۔‘‪ ۴۷‬ت‬ ‫‪ ’:‬ب کیاناؿ ۺ‬
‫یی کتھ‬ ‫ت‬
‫س روںۺذتم ہۺکویںۺاکۺویںۺاخہکۺ ۺ ‪ ’:‬آرٹساول تکسۺ<دقمیۺاناؿ<دیساھۺڑھکاۺوہۺ ۺےنلچۺواالۺاناؿ<ومودہۺاناؿوکۺاسۺ انبتۺ ۺزورۺ‬ ‫ۺ‬ ‫اراقتءۺ‬
‫ت‬
‫ػایکۺےہۺہکۺ‬ ‫ۺےہ۔نمہۺدقمیۺاناؿۺ ۺقیقحتۺ ۺواےلۺامہنیِۺیکۺاحہیلۺدر کناوتفںۺ ۺہیۺااشکن ۺ‬ ‫ا‬ ‫دےتیۺںیہۺ تہکۺاؿۺ ۺےسۺہ کۺایۺونعۺدورسیۺونعۺیکۺ ب ِۺادجم‬
‫تت‬ ‫یی کتھ‬
‫ۺوق ۺداینۺےکۺفلتخمۺوصحںۺ ۺناےئۺاجےتۺےھت۔‪۴۸‬‬ ‫ۺانؿۺاورۺدیساھۺڑھکےۺوہۺ ۺواےلۺاناؿ کۺایۺیہ ۺ‬ ‫آرٹساول تکسوکدقمی ا‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫یدہعۺیۺزدنہۺاھت۔‪sapiens Homo‬‬ ‫ۺآنۺےہوکۺ ب ک ۺ‬
‫ا‬ ‫ی ب آںۺاناونںۺاک کۺایۺاخصۺرگوہۺوۺ‪Homo erectus‬ےکۺدرےجۺ‬ ‫مکۺ‬
‫ۺایاسۺھتۺآ انبدۺےھت۔‪۴۹‬‬
‫اییہۺےطخۺ ک ۺ‬ ‫‪neandarthalensis‬اورۺ‪ ) Homo sapiens sapiens‬ب کیۺآدیم( ک ۺ‬
‫ۺس کایۺدورسےۺےکۺآ انبؤۺا ب ادۺےھت۔ۺاہرورڈۺویوینریٹسۺےکۺامہِۺدقمیۺایحایتتۺ ‪Stephen Jay‬‬ ‫ِ‬
‫ۺوصرتۺاحؽۺاسۺدوعےۺ ۺ دۺ رکۺےہۺہکۺہی ب‬ ‫ہی‬
‫ت‬
‫‪Gould‬اراقتءۺ سۺوہ ۺےکۺنباوودۺرظنہیۺاراقتءۺ ۺاسۺیھتگۺےکۺنبارےۺ ۺاتہکۺےہۺ‪:‬‬
‫اییہۺدورۺ ۺومودۺرںیہۺاورۺاؿۺ ۺےس ک ۺ‬
‫ۺاییھبۺلسنۺواحضۺوطرۺ ۺ‬ ‫’ ارگونعِ ۺاناینۺیکۺنیتۺںیلسنۺ)اےۺاایقیوکۺونتدنمۺونجبۺاایقیۺدنبرۺاورۺدقمیۺاناؿ( ک ۺ‬
‫ت‬
‫ی ب آںۺاؿ کۺتںۺ ۺےسۺیسک کۺایۺ ۺیھبۺزنیمۺ ۺاےنپۺرعۂصۺزدنیگۺ ۺ یئۺ‬
‫دورسیۺلسنۺ ۺےسۺںیہنۺیلکنۺوتۺہارےۺزےنی)ۂلسلسۺدمارج( اکۺایکۺ ؟ۺم ک ۺ‬
‫اراقتیئۺراحجناتۺںیہنۺداھکےئ۔‘ ‪۵۰‬‬
‫ت‬
‫رصتخماًۺوکاراقتےئۺاناؿۺاکۺہیۺااسفہنۺوۺڈیم کاۺن کاۺن رسۺیکۺاتکوبںۺ ۺ’مینۺدنبروکۺمینۺاناؿ‘ اجونروںۺیکۺفلتخمۺاصتو ک ۺ ۺ ۺ ۺوھجیٹۺاورۺابمہغلۺآزیمۺاش ۺ‬
‫اعےکۺ‬
‫ت‬
‫ہتکتدےۺاامعتسؽۺ ےتۺوہےئۺااھچالۺایگۺےہۺوکۺاسیسنئۺاینبدۺےسۺرحموؾ کۺایۺاہکینۺےکۺ ۺاورۺھچکۺںیہن۔ۺ‬
‫ۺسےسۺناومرۺاورۺرتحمؾ تۺاسدسنئاونںۺ ۺےس کۺایۺاسدسنئاؿۺالرڈۺ یلۺذ امؿۺ‪Lord Solly Zuckerman‬وھنجںۺ ۺاسۺوموضعۺ‬ ‫ب ۺاطہینۺےک ب ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ھ‬ ‫کت‬ ‫ی‬‫ی‬ ‫ت‬
‫ہکتقیقحۺ ۺ‬ ‫ۺینباوصخلصۺاطمہعلۺایکۺوکۺاراقتءۺ سۺوہ ۺےکۺنباوودۺنباآلخۺاسۺےجیتنۺ ۺےچنہپۺ ۺ‬ ‫ۺیقیقحتۺیکۺاورۺآرٹساول تکسۺوفلصۺاکۺدنپرہۺ ب س ۺ‬ ‫ب ں ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ااسیۺ یئۺرجشہۺبصنۺنا کاۺنںیہنۺ اۺ‬
‫اجنوۺاناونںۺ ۺوبزہنۺامنۺولخمؼۺےسۺ انۺوہ۔ۺ‬
‫‪ Zuckerman‬کۺایۺدپسچلۺ’ اسیسنئۺطی کف‘ کنا۔ہیۺطیکفۺاؿۺعلوؾۺ ۺلمتشمۺاھتۺںیہنجۺوہۺاسیسنئۺ کاۺنریغۺاسیسنئۺاتھجمسۺاھت۔ۺاسۺطیکفۺےکۺاطمۺقبۺ‬
‫’ااہتنیئۺاسیسنئۺ‘ )‪ (the most scientific‬علوؾۺوہۺںیہۺنجۺیکۺاینبدۺوھٹسۺادعادوۺامشر ۺوہۺےسیجۺہکۺایمیکاۺورۺایعیبطۺتۺ۔اؿۺےکۺدعبۺایحایتۺرکۺعلوؾۺاورۺرھبۺ‬
‫ت‬
‫ۺسےسۺز کنادہۺ ’ریغۺاسیسنئ‘ وصترۺایکۺاجناےہوکۺ’ ااضیفۺیسحۺادرا ‘ ) ‪extra-sensory‬‬ ‫اعمرشرکۺعلوؾۺآےتۺںیہ۔اسۺطیکفۺےکۺآخیۺرسےۺ وکےسج ب ۺ‬
‫ایکایگۺےہ۔‪Zuckerman‬‬ ‫یٹھچسحۺےسیجۺوصتراتۺرےھکۺےئگۺںیہ۔ ب ۺ‬
‫ۺسےسۺآخۺ ۺ’اناینۺاراقتء‘اکۺادنراجۺ ۺ‬ ‫‪(perceptions‬ینعیۺیلیٹۺیھتیپۺاورۺ ۺ‬
‫ت‬
‫اےنپۺادتسالؽۺ ۺویںۺشیپۺ انۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺہ ۺدیساھۺایضۺایحایترکۺاسسنئۺےکۺاےسیۺوبعشںۺالثمًۺاموراےئۺیسحۺادرا ۺ) ‪extrasensory‬‬
‫ۺرہفسےس ۺ‬‫ۺ‬ ‫’مہۺرھپۺرعمویضۺچسۺیک‬
 ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجیۺ ب ےتھۺںیہۺہکۺاہجںۺالہِۺنیقیۺ) اراقتءۺ س( ےکۺےئلۺہۺزیچۺاکۺوہناۺنکممۺےہۺ۔اورۺ‬ ‫‪ (perception‬کانۺاناینۺراکزۺیکۺنارخیۺیکۺرشتحیۺوکیک ب‬
‫ت ت‬
‫ۺوق ۺتہبۺاۺاضتمدۺنباوتںۺ ۺنیقیۺ اتیلۺےہ۔ۺ‘‪۵۱‬‬ ‫ۺاییہ ۺ‬ ‫اہجں)اراقتءۺ ( ہتخپۺنیقیۺرےنھکۺواالۺضعبۺاواقت ک ۺ‬
‫تم ت‬
‫اناینۺاراقتءۺیکۺہیۺاہکینۺزنیمۺےسۺ ب ۺآدمۺوہ ۺواےلۺدنچۺراکزوںۺیکۺ انب بیۺ عیصتبااہنۺوتاحیضتۺےسۺز کنادہۺ یئۺتیثیحۺںیہنۺریتھک۔ۺہیۺراکزۺ کانۺوفلصۺاےسیۺولوگ ۺ‬
‫ں ۺ‬
‫در کانتفۺےیکۺوۺاےنپۺرظنرظنۺےسۺالبۺ ےچۺےھجمسوکۺادنوھںۺیکۺرطحۺےکپچۺوہےئۺںیہ۔ۺ‬
‫آھکنۺاورۺاکؿۺ ۺاکینفۺاظنؾۺ‬
‫ت‬
‫ۺاجیےسۺابۺیۺوموصؽۺںیہنۺوہاۺوکۺآھکنۺاورۺاکؿۺیک ِ‬
‫ۺوقتۺادرا ۺاکۺرتہبنیۺایعمرۺےہ۔ۺ‬ ‫کایۺاورۺوموضعۺسجۺاکۺوابۺرظنہیۺاراقتءۺیک ب ۺ‬
‫آھکنۺےکۺوموضعۺیکۺرطػۺآ ۺےسۺےلہپۺآےیئۺمہۺاسۺ اؽۺاکۺرصتخماًۺوابۺدےتیۺںیہۺہکۺ’مہۺسکۺرطحۺدےتھکیۺںیہ‘۔یسکۺےشۺےسۺنکلیےۺوایلۺاعش ۺ‬
‫ںیع دۂۺمشچۺ ۺ‬
‫او ۺےسۺےچینۺیکۺتمسۺڑپرکۺںیہ۔اہیںۺروینشۺیکۺہیۺ ںینۺویلخںۺےکۺذرےعیۺ ب یقاشاروںۺ ۺدبتلیۺوہاجرکۺںیہۺاۺورۺوہۺدامغۺےکۺبقعۺ ۺواعق کۺایۺوھچیٹۺاۺ‬
‫ت‬
‫ہگجۺچنہپۺاجےتۺںیہۺےسجۺرمکِۺاگنہۺےتہکۺںیہ۔دامغۺےکۺاسۺرمکۺ ۺاؿۺ ب یقۺاشاروںۺاکۺادرا ۺلسلسمۺیئکۺرمالحۺےسۺزگر ۺےکۺدعبۺوصت ک ۺ‬
‫ۺیکلکشۺ ۺایکۺاجناۺ‬
‫ےیئمہۺھچکۺوغروۺرکفۺ ےتۺںیہ۔ۺ‬‫ۺوہےئوکۺآ ۺ‬
‫ےہ۔اسۺیکینکتۺسپۺرظنمۺ ۺذنہۺ ۺرےتھک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺیںیہنۺچنہپۺیتکسۺاہج ۺ‬
‫ں‬ ‫اریےہۺاورۺروینشۺاسۺاقمؾ ۺ‬ ‫دامغۺروینشۺےسۺوجحمز)‪ (insulated‬وہناےہ۔ۺاسۺےسۺرمادۺہیۺےہۺہکۺدامغۺاکۺادنروینۺہصحۺ انبلکلۺن ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اریےہۺاہجںیۺروینشۺیھبکۺںیہنۺچنہپۺنارک۔ہیۺش کایۺاسۺدقرۺ‬ ‫دامغۺواعقۺےہ۔وہۺہگجۺےسجۺرمکۺاگنہۺ)‪(centre of vision‬ےتہکۺںیہۺلمکمۺوطرۺ ۺن ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫اری نیۺہگجۺ ۺیھب کۺایۺرونشۺ نیۺیتکمچۺدیتکمۺداینۺدھکیۺتکسۺںیہ۔ۺ‬ ‫ۺوہں۔نمہۺوکۺمہۺاسۺن ک ۺ‬
‫ا‬ ‫اریۺاقمؾۺےہۺانتجۺن ک‬
‫اریۺاقمؾۺ یئۺاورۺآپۺہنۺاجےتن‬ ‫ن ک‬
‫ۺےسۺاقرصۺےہ۔اثمؽۺ‬ ‫آھکنۺ ۺےننبۺوایلۺوصت ک )‪ (image‬ادقسرۺواحضۺاورۺامن کانںۺوہرکۺےہۺہکۺوسیبںیۺدصیۺیکۺانکیٹولیجۺیھبۺایسیۺاصػۺاورۺواحضۺسیبتکہہۺ‬
‫ےکۺوطرۺ ۺآپۺسجۺاتکبۺ ۺڑپےتھۺںیہۺاےسۺدںیھکیۺوک ُاؿۺاہوھتںۺ ۺرظنۺڈاںیلۺنجۺےسۺآپۺاتکبۺ ۺاھتےتمۺںیہوکۺابۺاانپۺرسۺااھٹںیئۺاورۺاردرگدۺرظنۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺسےسۺ یقۺ کانہتفۺرکسنیۺیھبۺوکےسجۺداینۺےکۺیسکۺرتہب ۺ‬
‫نی‬ ‫ڈاںیل۔۔۔ایکۺآپۺ ۺاسۺدقرۺاصػۺاورۺامن کانںۺسیبتکہہۺیسکۺاورۺہگجدیھکیۺےہ؟ۺاہیں ۺ‬
‫ۺیہکۺیٹۺویۺیک ب ۺ‬
‫یٹۺویۺےکۺاکتعنصرۺ ۺ کانۺوہوکۺآپۺ ایسیۺواحضۺسیبتکہہۺںیہنۺدےۺیتکس۔ۺہیۺسیبتکہہۺہس بۺابادیۺ)‪(three-dimensional‬وکۺرنیگنۺاورۺااہتنیئۺواحضۺوہرکۺ‬
‫ۺےکۺےئلۺہاروںۺارئنیجنۺ ۺاسؽۺےسۺزادئۺرعےصۺےسۺ شاںۺںیہ۔اسۺدصقمۺےکۺوصحؽۺےکۺےئلۺ ب ےۺ ب ےۺروبقںۺ ۺ‬ ‫ےہ۔ۺایسیۺواحضۺسیبتکہہۺاحلصۺ‬
‫اکراخ ۺاقمئۺےئکۺےئگۺوکۺاکیفۺقیقحتۺیکۺیئگۺاوریئکۺوصنمےبۺاورۺڈ ک انئۺایترۺےئکۺےئگۺںیہ۔آپ کۺایۺ انبرۺرھپۺیٹۺویۺرکسنیۺاورۺاےنپۺاہوھتں ۺاھتیمۺاتک ۺ‬
‫ب ۺرظنۺ‬
‫ۺدوابادی)‪two-‬‬ ‫دوڑاںیئۺ۔ۺآپۺدںیھکیۺےگۺہکۺدوونںۺےکۺاصػۺزیتۺاورۺواحضۺوہ ۺ ۺرہگاۺاؼۺےہ۔العوہۺازںیۺیٹۺویۺرکسنیۺآپۺ ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫رک‬ ‫ۺداھکنےہۺہکبجۺآپۺاینپۺآوھکنںۺےسۺہس بۺابادیۺرظنمۺدھکی ۺ‬
‫ۺتکسںیہۺسجۺ ۺاایشءۺیلۺابملیئۺاورۺوچڑایئۺےکۺالعوہۺرہگایئۺیھبۺوہ ۺ‬ ‫‪ (dimensional‬سکع اۺ‬
‫ےہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺدرسےہۺہکۺاوھن ۺ‬
‫ں‬ ‫ۺ‬ ‫ۺیکۺ ششۺ ۺرےہۺںیہ اۺنہکۺاناینۺآھکنۺ ۺےننبۺوایلۺوصت ک ۺےکۺایعمر ۺ‬
‫ۺیچنہپۺںیکس۔ہی‬ ‫یئکۺ ب ںۺےسۺہاروں ۺ‬
‫ۺارئنیجنہسۺیتہجۺیٹۺویۺ‬
‫ۺایہس بۺابادیۺیٹۺویۺاظنؾۺ ۺایلۺےہۺنکیلۺآوھکنںۺ ۺوصخمصۺکنیعۺخاھےئۺریغبۺاےسۺدانھکیۺنکممۺںیہن۔م کیۺ ب آںۺہیۺضحم کۺایۺونصمیعہس ب ا‬
‫ۺاب ۺدےہۺسجۺ‬ ‫ک ۺ‬
‫ۺرظنمایۺاکذغیۺاسۺرظنمۺاتگلۺےہ۔آھکنۺیکۺرطحۺیکۺواحضۺاورۺامن کانںۺوصت ک ۺایترۺ ۺانیلیھبکۺنکممۺوہۺیہںیہنۺاکس۔ۺرمیکہۺاورۺیٹۺویۺ‬
‫ک‬ ‫اکۺسپِۺرظنمۺ ب اۺددنھالۺاورۺشیپ‬
‫ت‬
‫دوونںۺ ۺوصت ک ۺاکۺایعمرۺرگ ا‬
‫ۺاجنۺےہ۔ۺ‬
‫ۺواالۺاکیمیکینۺلمعۺاافتاقًۺوودۺ ۺآ کنا۔ابۺارگۺآپۺےسۺ یئۺہیۺےہکۺہکۺآپۺےکۺرمکےۺ ۺراھکۺ‬ ‫ی ٰےہۺہکۺواحضۺاورۺامن کانںۺسیبتکہہۺایترۺ‬
‫اراقتءۺ وتسںۺاکۺدوع ۺ‬
‫ۺواالۺہیۺآہلۺ ۺڈاالوکۺوتۺآپۺایکۺ ںیچۺےگ؟ۺوہۺو ہ ب‬
‫ۺسۺ‬ ‫یلیٹۺوژؿۺ’اافتؼ‘ ےسۺنبۺایگۺوکۺاسۺےکۺاسرےۺوہۺاافتؼۺےسۺاجکیۺوہۺےئگۺاورۺاوھنںۺ ۺوصت ک ۺشیپۺ‬
 ‫ت‬
‫ۺتکس؟ۺ‬
‫ۺ‬ ‫ۺںیہوۺہاروںۺااادۺںیہنۺ‬
‫ھچکۺےسیکۺ ۺےتیل ۺ‬
‫ت‬
‫ارگ کۺایۺااسیۺآہلۺوۺآھکنۺیکۺتبسنۺز کنادہۺناہتخپۺوصت ک ۺشیپۺ اۺنےہۺاافتاقًۺلکشتمۺںیہنۺوہاتکسۺاھتۺوتۺرھپۺہیۺ انبتۺ انبلکلۺایعںۺےہۺہکۺآھکنۺاورۺآھکنۺ ۺےننبۺوایلۺوصت ک ۺیھبۺ‬
‫ؿاکۺریبوینۺہصحۺاردۺرگدۺیکۺآوازوںۺ ۺالہلۺوگشۺ)‪(auricle‬ےکۺذرےعیۺڑکپۺاتیلےہۺاورۺ‬ ‫ےسقلعتمۺےہ۔ۺاک ۺ‬ ‫لکشتمںیہنۺوہیتکسۺ۔ۺیہیۺوصرتۺاحؽۺاکؿۺ ۺ‬ ‫ۺ‬ ‫اافتاقًۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺیا ِؿۺیکۺ لیسۺ انۺےہ؛ۺ‬ ‫اںیہنۺاکؿۺےکۺدرایمینۺےصحۺیکۺتمسۺ ۺداتیۺےہۺ؛اکؿۺاکۺہیۺدرایمینۺہصحۺوصرکۺاراعتشاتۺ ۺدشتۺدیپاۺ ۺےکۺاکؿۺےکۺادنروینۺےصح ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺامسع ۺاجۺ انبیقۺےکۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ۺوکامسعاکۺلمعۺیھبۺدامغۺےکۺرمک ِ‬
‫ۺ‬ ‫اکؿۺاکۺادنروینۺہصحۺاؿۺاراعتشاتۺ ۺ ب یقۺاشاروںۺ ۺدبؽۺ ۺدامغۺ ۺ ۺداتیۺےہ۔ۺآھکنۺیکۺرطح‬
‫ت‬
‫رمالحۺےطۺ انۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺوہنےہ‪ :‬ینعیۺوہۺیسکۺ‬‫ۺوہنےہۺسجۺرطحۺروینشۺےسۺوجحمز ا‬ ‫ۺوصرتۺاحؽۺیھبۺآھکنۺیکۺادنروینۺوصراحتؽۺیکۺامدننۺےہ۔ینعیۺدامغۺآوازۺےسۺ ُااۺرطحۺلصفنم اۺ‬‫ِ‬ ‫اکؿۺیک‬
‫ت‬
‫آوازۺ ۺاےنپۺادنرۺدالخۺوہ ۺںیہنۺداتی۔ۺانچہچۺنباہۺ ےہۺانتکۺیہۺوشرۺولغۺویکںۺہنۺوہۺدامغۺاکۺادنروینۺہصحۺلمکمۺوطرۺ ۺاخومشۺاورۺےبۺآوازۺوہناےہ۔ۺاسۺےکۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫نباوودۺدامغۺ ۺواحضۺ نیۺآوازںیۺادرا ۺنارکۺںیہ۔آوازۺےسۺوجحمزۺاےنپۺاسۺدامغۺ ۺآپۺآررٹسیکاۺیکدںینھۺنسۺںیہۺاورۺ ۺوجہؾۺاقمؾۺاکۺوشروۺلغۺیھبۺانسیئۺداتیۺ‬
‫ت‬
‫ۺانمسۺآےلۺےسۺآپۺےکۺدامغۺ ۺآوازۺیکۺحطسۺیکۺامیپشئۺیکۺاجےئۺوتۺولعمؾۺوہاگۺہکۺواہںۺلمکمۺاخومیشۺاھچیئۺےہ۔ۺ‬ ‫ب‬ ‫ےہ۔ اۺنمہۺارگۺااۺےحملۺیسک‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ی ۺ‬ ‫اسیجہکۺوصت ک ۺےکۺوحاےلۺےسۺ انبتۺوہیئوکیئکۺداہویئںۺےس کۺایۺایسیۺآوازۺدیپاۺ ۺاورۺاسۺاکۺااعدہۺ ۺیکۺیھبۺ ششۺیکۺاجرکۺریہۺےہۺوۺالصۺےسۺا ک ب ۺ‬
‫ۺ‬ ‫وہ۔ۺاؿۺ وششںۺاکۺہجیتنۺآوازۺ ۺوفحمظۺ ۺےکۺآالتوکۺآوازۺ ۺنمۺوۺنعۺدہا ۺےکۺاظنؾۺ)‪(high-fidelity systems‬اورۺآوا ۺزاکۺادرا ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺرصموػۺاکرۺرےنہۺےکۺنباوودۺابۺیۺایسیۺواحضۺاورۺاصػۺآوازۺ‬ ‫ِ‬ ‫یکۺونیشمںۺیکۺلکشۺ ۺاسےنمۺآ کانۺےہ۔ۺنکیلۺامتؾۺ ۺانکیٹولیجاورۺہاروںۺارئنیجنۺاورۺامہنیۺےک‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺسےسۺ ب یۺینپمکۺےکۺایترۺ دہۺایلعٰۺ نیۺایعمرۺےکۺاہیئۺافیئۺاظنؾ)آوازۺ ۺ‬
‫بۺ‬ ‫احلصۺںیہنۺوہۺیکسۺےہۺینتجۺہکۺاکؿۺوخدۺووصؽۺ انۺےہ۔ۺومیقیسۺیکۺتعنصۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجنےہۺوتۺاسۺاکۺھچکۺہصحۺاضعئۺوہ ۺ‬
‫ۺاجنا‬ ‫نیعۺاطمقبۺالصۺدہا ۺےکۺآالت( ‪HI-FI systems‬اکۺوصترۺےئجیکۺ۔ۺاؿۺآالتۺ ب ب ۺ‬
‫ۺجیھبۺآوازۺ ۺراکیرڈۺایک اۺ‬
‫ت‬
‫ۺجۺآپۺاہیئۺافیئۺاکۺنٹبۺد انبےتۺںیہۺوتۺآپۺ ۺومیقیسۺےکۺآاغزۺےسۺلبقۺہشیمہ کۺایۺاکسسریۺانسیئۺدیتیۺےہ۔ اۺنمہۺاناینۺمسجۺیکۺانکیٹولیجۺےسۺدیپاۺوہ ۺوایلۺ‬ ‫ےہۺ کان ب ب‬
‫ت‬ ‫ک ت‬
‫ۺاہنیۺواحضۺاورۺاصػۺوہرکۺںیہ۔ۺاناینۺاکؿۺ ۺڑپ ۺوایلۺآوازۺیھبکۺیھبۺیسکۺاکسسریۺ کانۺاضفیئۺاییشاار)‪ (atmospherics‬ےکۺاسھتۺانسیئۺںیہنۺ‬ ‫آوازںی‬
‫ت‬
‫ب بۺ‬
‫ۺاصػ۔جےسۺاناؿۺیکۺ‬ ‫دیتیۺاسیجۺہکۺاہیئۺافیئۺآالتۺ ۺانسیئۺدیتیۺےہ۔اکؿۺآوازۺاکۺ انبلکلۺااۺرطحۺادرا ۺ اۺنےہۺسجۺرطحۺہکۺوہۺوہرکۺےہۺینعیۺواحضۺاور‬
‫ۺوہیئۺےہۺااۺرطحۺوہراہۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺ ۺآھکنۺاورۺاکؿۺانتجۺاسحسۺاورۺاکایمبۺںیہنۺوہۺاکسےہ۔ۺ‬‫آجۺیۺوکاناؿۺاکۺایترۺ دہۺ یئۺیھبۺرصبیۺ کاۺنیعمسۺآہلۺایسحیئۺولعمامتۺاکۺادرا ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫انمہۺاہجںۺیۺدےنھکیۺاورۺنسۺیکۺ وتیحںۺاکۺقلعتۺےہوکۺاؿۺےسۺآےگۺیئکۺگاۺز کنادہۺمیظعۺتقیقحۺومودےہۺ۔ۺ‬
‫ت‬
‫ۺسےہۺسکۺیکۺکلمۺےہ؟ۺ‬ ‫وہۺوعشرۺودروؿِ ۺدامغۺداتھکیۺاور اۺ‬
‫یگ ت‬ ‫یک ت‬
‫دامغۺےکۺادنرۺوہۺایکۺزیچۺےہۺوۺاسۺ ششکۺداینۺ ۺد ھتیوکدںینھۺاورۺخویںۺیکۺاہچہچہۺیتنسۺاورۺالگبۺیکۺکہمۺ ۺ یۺےہ؟ۺ‬
‫ھت‬

‫اناؿۺیکۺآۺوھکنںوکۺاکونںۺاورۺنا ۺےسۺدالخۺوہ ۺواےلۺاجیہناتۺ کانۺرحتاکتۺ ب یقۺایمیکیئۺااصعیبۺرہلوںۺ)‪nervous electro-chemical‬‬

‫ت‬
‫ایتہبۺاۺالیصفتتۺںیلمۺیگۺہک‬ ‫‪(impulses‬یکۺلکشۺ ۺدامغۺیکۺرطػۺرفسۺ ےتۺںیہ۔ۺایحایتۺتوکۺایلعفتۺاورۺایحرکۺایمیکۺیکۺاتکوبںۺ ۺآپۺ ۺاسۺیکۺنب ب ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺےہ۔نمہۺاسۺوموضعۺ ۺاؿۺاتکوبںۺ ۺہیۺامہۺ نیۺتقیقحۺیھبکۺںیہنۺےلمۺیگۺہکۺدامغۺ ۺاِؿۺ ب یقۺایمیکیئۺااصعیبۺرہلوںۺاکۺ‬‫ا‬ ‫دامغۺ ۺوصت ک ۺےسیکۺلکشتمۺوہرک‬
‫ت‬
‫سیبتکہااتوکۺاوصاتوکوبۺاورۺایسحیئۺوصرتۺےکۺوطرۺ ۺ ؿۺادرا ۺ انۺےہ؟ۺدامغۺےکۺادنر کۺایۺااسیۺوعشرومودۺےہۺوآھکنوکۺاکؿۺاورۺنا ۺیکۺرضورتوسحمسۺےیکۺ‬
‫سکیکۺکلمۺےہ؟ۺاسۺارم ۺ یئۺہبشۺںیہنۺہکۺاسۺوعشرۺاکااصعبۺ)‪(nerves‬وکۺرچیبۺیکۺہتۺاورۺیبصعۺ‬
‫ۺاتیلۺےہ۔ۺہیۺوعشرۺ ۺ‬ ‫تاکۺادرا‬
‫ریغبۺاؿۺامتؾۺااسحاس ۺ‬
 ‫ت‬ ‫ت‬
‫سنجۺاکاامیؿۺےہۺہکۺہےشۺامدےۺ ۺلمتشمۺےہوکۺ‬
‫ۺ‬ ‫ۺواےلۺامدہۺ‬ ‫ایلختوکۺنجۺ ۺدامغۺلمتشمۺےہوکۺےسۺ یئۺقلعتۺںیہن۔یہیۺوہجۺےہۺہکۺڈاروؿۺیک ک ۺ‬
‫ۺامحی‬
‫ت‬
‫تاکۺ یئۺوابۺشیپۺںیہنۺ ۺتکس۔ۺ‬‫ؿ اال ۺ‬‫ا ۺ‬
‫ۺایک۔ۺاسۺروحۺ ۺسیبتکہہۺدےنھکیۺےکۺےیلۺہنۺوتۺآوھکنںۺیکۺرضورتۺےہۺہنۺیہۺآوازۺنسۺےکۺےئلۺاکؿۺیک۔ۺالعوہۺ‬ ‫ویکہکنۺہیۺوعشرۺ’روح‘ ےہۺےسجۺاہللۺاعتیلٰۺ ۺ‬
‫غیکۺیھبۺرضورتۺںیہن۔ۺ‬
‫ےس ےنچۺےکۺےئلۺدام ۺ‬
‫ازںیۺا ۺ‬
‫ےکقلعتمۺوغ ۺروۺرکفۺ ےوکۺاسۺےسۺڈۺرےۺاورۺاسۺیکۺانپہۺبلطۺ‬ ‫اِسۺواحضۺاسیسنئۺتقیقحۺاکۺاطمہعلۺ ۺواےلۺہۺ ۺ‬
‫صخش ۺ ےیہۺہکۺوہۺاقد ِۺرقلطمۺاﷲ اعت ۺیلٰ ۺ‬
‫ےۺ۔اہللۺاعتیلٰۺاسریۺاکانئتۺ ۺضحمۺدنچۺرمعبۺیٹنیس کۺم ۺلمتشم کۺایۺااہتنیئۺادنریھیۺہگجۺ ۺہس بۺابادیوکۺرنیگنوکۺاسہیۺدارۺاورۺرونشۺوصرتۺ ۺومسۺداتیۺ‬
‫ےہ۔ۺ‬
‫ت‬
‫امد ۺہ سۺاامیؿۺ‬
‫ت‬
‫ی ٰےہۺوۺواحضۺوطرۺ ۺاسیسنئۺقیقحتۺےکۺ ب الخػۺےہ۔ۺادتباےئۺایحتۺ‬ ‫ۺیمہۺ ۺوولعمامتۺاامہۺیکۺںیہۺاؿۺےسۺہتپۺاتلچۺےہۺہکۺرظنۂیۺاراقتء کۺایۺااسیۺدوع ۺ‬ ‫اب ۺ‬
‫ت‬
‫ۺاھکنوکۺاسۺےکۺوجت ک ۺ دہۺاراقتیئۺاکیمیکینۺلمعۺ یئۺاراقتیئۺوقتۺںیہنۺرےتھکۺاورۺراکزاتۺہیۺ‬
‫ےکۺنبارےۺ ۺاسۺرظنرظنۺاکۺدوعیٰۺاسسنئۺےکۺاسھتۺلیمۺںیہن ا‬
‫ت‬
‫ۺایریغۺاسیسنئۺ‬ ‫ای ےتۺںیہۺہکۺدرایمینۺااکشؽۺوۺاسۺرظنرظنۺاکۺوازۺنبۺیتکسۺںیھتۺاؿۺاکۺرسےۺےسۺ یئۺوودۺیہۺہنۺاھت۔انچہچۺہیۺالزؾۺےہۺہکۺرظنۂیۺاراقتءۺ ک ۺ‬ ‫نب ۺ‬
‫ت‬
‫ایخؽۺھجمسۺ ۺ دۺ ۺد کانۺاجےئ۔نارخیۺ ۺتہبۺےسۺرظن کانتۺالثمًۺزنیمۺ ۺاکانئتۺاکۺرمکۺانھجمسۺااۺرطحۺاسیسنئۺاڈنجیےۺےسۺاخرجۺ ک‬
‫ۺدیۺےئگ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺاجنےہۺیتحٰۺہکۺھچکۺولگۺاسۺرظنرظنۺ ۺوہ ۺوایلۺدیقنتۺ ۺ’اسسنئۺ ۺہلمح‘ اارۺدےتیۺںیہ۔آخۺویکں؟ۺ‬ ‫رگمۺرظنۂیۺاراقتءۺربجاًۺاسسنئۺےکۺاڈنجیےۺ ۺراھک اۺ‬
‫ت‬
‫سےفسلفۺےکۺادناھۺددنھۺدقتعمۺوہےتۺںیہۺاورۺ‬
‫ۺ‬ ‫دیۺرظنۂیۺاراقتء کۺایۺنازگ ک ۺوکۺہتخپۺاورۺابۺدیقعہۺےہ۔ۺہیۺےقلحۺامدہۺ‬
‫ۺسۺہیۺےہۺہکۺضعبۺوقلحںۺےکۺ ک‬ ‫ااکس ب ب‬
‫ت‬
‫ڈارونہیۺ چۺ ۺاانپےتۺںیہۺہکۺرصػۺیہیۺوہۺوادحۺامدیۺہفسلفۺےہۺوۺاکرۺاخہنٗۺدقرتۺیکۺاکر دیگۺواحضۺ ۺاتکسۺےہ۔ۺ‬ ‫ک ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ہیۺارمۺدیپسچلۺےسۺاخیلۺںیہنۺہکۺاےسیۺولگۺاسۺجقیکقی کتاکۺوخدۺیھبۺواتقًۺوفاتقًۺااارۺ ےتۺرےتہۺںیہ۔اہرورڈۺویوینریٹسۺےسۺقلعتۺرےنھکۺواےل کۺایۺوہشمرۺامہِۺاینیجتۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺسےسۺےلہپ کۺایۺامدہۺ سۺاوراسۺےکۺدعب کۺایۺاسسنئۺ‬ ‫اورۺاصػۺوگۺاراقتءۺ سۺررچڈۺاۺویلنۺ‪Richard C.Lewontin‬ااارۺ اۺنےہۺہکۺوہ ب ۺ‬
‫داؿۺےہ۔ۺ‬
‫ہکمہۺ ۺاظمہارکۺداینۺیکۺامدیۺوتحیضۺاسسنئۺےکۺرطقیۺاکرۺاورۺوقانینۺےسۺوبجمرۺوہۺ ۺمیلستۺیکۺےہ۔ہکلبۺاسۺےکۺ ب سکعۺامدیۺاابسبۺےکۺاسھتۺ‬
‫’ااسیںیہنۺےہۺ ۺ‬
‫ہاریۺارختسایجۺوایگتسبۺںیمہۺوبجمرۺ رکۺےہۺہکۺمہۺنبااضہطبۺقیقحتۺاورۺرظن کانتۺاک کۺایۺااسیالہحئۺلمعۺایترۺ ںیۺوۺامدیۺوتاحیضتۺاسےنمال ۺ‬
‫ےئوکۺوخاہۺہیۺوتاحیضتۺناآانشۺ‬
‫ےکۺےئلۺینتکۺیہۺریغو ب اینۺاورۺ ارسارۺیہۺویکںۺہنۺوہں۔م کیۺ ب آں ک ۺ‬
‫ۺامداتیییعطقۺتقیقحۺےہۺاورۺمہۺیسکۺااہلیمۺوصترۺ ۺادنرۺآ ۺیکۺااجزتۺںیہنۺدےۺ‬
‫ت‬
‫تکس۔‘‪۵۲‬‬
‫ت‬
‫اھکایگۺےہۺہکۺاسۺےسۺامدہۺ یتسۺ‬ ‫ک ۺ‬
‫ۺڈارونیسکۺوبثتۺےکۺریغبۺمیلستۺایکۺایگۺااسیۺدیقعہۺےہۺےسجۺرصػۺاسۺےئلۺزدنہۺر ۺ‬
‫اسۺرطحۺےکۺرصحیۺایبناتۺواحضۺ ےتۺںیہۺہک‬
‫ت‬ ‫ک ت‬
‫ی ٰ اۺنےہۺہکۺامدےۺےکۺ اۺ یئۺاورۺیتسہۺومودۺںیہنۺےہۺاسۺےئلۺہیۺرصمۺےہۺہکۺزدنیگۺ ۺےبۺاجؿۺاورۺےبۺوعشرۺامدےۺ ۺوودۺ‬‫ۺوقتیۺیتلمۺےہ۔ۺہیۺدیقعہۺدوع ۺ‬
‫ںوکۺزراےفۺوکۺےتیچوکۺڑیکےۺوکمڑےۺوکۺااجشروکۺوھپؽوکۺولیہۺایلھچمںۺ‬
‫ںیکۺدعتادۺ ۺومودۺزدنہۺاوناعۺالثمًۺ دنےوکۺایلھچم ۺ‬
‫اطعۺایکۺےہ۔ۺہیۺدضبۺےہۺہکۺالوھکںۺ وڑو ۺ‬
‫ےجیتن ۺےبۺاجؿۺامدےۺےسۺمنجۺایل۔ہیۺ انبتۺ‬‫اورۺاناؿۺریغۺاجدنارۺامدےۺےسۺوودۺ ۺآںیئ۔ۺادنیگۺ ۺ ب یتسۺنبارشۺاورۺکیتکۺیلجبۺےکۺ انبیمہۺاعت تۺےکۺ ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ےئل ےتۺںیہ اۺنہکۺوہۺ’ ااہلیمۺوصترۺ ۺادنرۺآ ۺےسۺ‬ ‫ک ۺ‬
‫ۺڈارونےکۺربملعدارۺاسۺاکۺدافعۺرصػۺاسۺ ۺ‬ ‫اسسنئۺاورۺادتسالؽۺدوونںۺےساصتمدؾۺےہ۔ۺاسۺےکۺنباوود‬
‫رو ۺںیکس۔‘‬
 ‫بصعتیکۺرظنۺےسۺںیہنۺداتھکیۺےہۺ ۺوہۺاسۺیقیقحۺاچسیئۺ ۺاچہپؿۺےلۺاگہکۺاسریۺزدنہۺولخمؼۺا کی ۺ‬
‫ۺاخقلیکۺاکررگییۺےہۺوۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ںیکۺادتباءۺ ۺامدہۺ اتسہنۺ‬
‫وصخشۺاجدنارو ۺ‬
‫ۺ‬
‫لکۺوقتۺوکۺمیکحۺاورمیلعۺےہ۔ۺہیۺاخقلۺاہللۺاعتیلٰۺےہۺوۺاسریۺاکانئتۺ ۺدعؾۺےسۺوودۺ ۺال کانۺوکاےسۺاکلمۺلکشۺاطعۺیکۺاورۺامتؾۺزدنہۺزیچوںۺ ۺا ۺ‬
‫ینپتمکحۺےکۺ‬
‫اطمقبۺاخصۺوعضۺیشخب۔ۺ‬
‫بۺ‬
‫ۺسھچکۺاجےننۺاورۺےنھجمسۺ‬ ‫’اوہنںۺ ۺرعضۺایکۺصقنۺےسۺنا ۺوتۺآپۺیہۺیکۺذاتۺےہ۔ۺمہۺسبۺاانتۺیہۺملعۺرےتھکںیہۺانتجۺآپۺ ۺمہۺ ۺدےۺد کانۺےہ۔ۺتقیقحۺ‬
‫ےک اۺ یئۺںیہن۔‘‬
‫پ ۺ‬‫واالۺآ ۺ‬
‫) رۃۺارقبلہ‪(۳۲:‬‬

‫‪Notes‬‬

‫‪,Company,1996 & Richard Dawkins, Climbing Mount Improbable, W.W. Norton .1‬‬
‫‪.p.4‬‬
‫‪Publishers, Gordon Rattray Taylor, The Great Evolution Mystery, Harper and Row .2‬‬
‫‪.1983, p 222‬‬
‫‪Facsimile of the First Edition, Harvard Charles Darwin, The Origin of Species: A .3‬‬
‫‪University Press,1964, p. 233‬‬
‫‪,Gardner Soul, Strange Things Animals Do, G..P.Putnam's Son, New York, 1970 .4‬‬
 p.89
,1970 ,Gardner Soul, Strange Things Animals Do, G..P.Putnam's Son, New York .5
p.90
p.108 ,Liz Bomford, Camuflage and Colour, Boxtree Ltd., London, 1992 .6
s.164 ,The Guinness Encyclopedia of the Living World, Guinness Publishing .7
National Geographic, November 1996, Vol.190, No.5, p.106 .8
National Geographic, November 1996, Vol.190, No.5, p.111 .9
Gorsel Bilim ve Teknik Ansiklopedisi (Science and Technology Bilim ve Teknik .10
Technology Encyclopedia), p.494, 495 Gorsel Science and
Encyclopedia of Animals), p.244 Bates Hayvanlar Ansiklopedisi (Bates .11
p.48 ,95/3 ,Natural History, Tools of the Trade .12
pp.43-64 ,1991 National Geography, All Eyes on Jumping Spiders, September .13
Natural History, Samurai Spiders, 3/95, p.45 .14
Natural History, Samurai Spiders, 3/95, p.45 .15
on Jumping Spiders, September 1991, p.51 National Geography, All Eyes .16
Housemates, Pergamon Press, London, 1960, p.110 Karl Von Frisch, Ten Little .17
Journal of Science and Technology), no 190, p.4) Bilim ve Teknik Dergisi .18
Kurami ve Bagnazlik (The Theory of Evolution and Cemal Yildirim, Evrim .19
p.195 ,Bigotry), Bilgi Yayinlari
Technology Bilim ve Tenik Gorsel Bilim veTeknik Ansiklopedisi (Science and .20
Gorsel Science and Technology Encyclopedia), p.1087
Review, Synthetic Spider Silk, October 1994, p.16 Technology .21
Make Their Silk, October 1998, p.34 Discover, How Spiders .22
Silk, October 1998, p.34 Discover, How Spiders Make Their .23
Spider Silk, January 1986, no 10, p. Endeavour, The Structure and Properties of .24
37
and Silks, March 1992, p.70 Scientific American, Spider Webs .25
Spiderwebs, 21 January 1995 Science News, Computer Reveals Clues to .26
 March 1992, p.70 ,Scientific American, Spider Webs and Silks .27
Technology), No 342, May 1996, Bilim ve Teknik Dergisi (Journal of Science and .28
p.100
toile d'araignee, January 1999, No.976, p.30 Science et Vie, L'economie de la .29
Webs and Silks, March 1992, p.74 Scientific American, Spider .30
Ansiklopedisi (Science and Technology Bilim ve Teknik Gorsel Bilim veTeknik .31
Encyclopedia), p.1090 Gorsel Science and Technology
Science and Technology ) Bilim ve Teknik Gorsel Bilim veTeknik Ansiklopedisi .32
p.1088 ,(Gorsel Science and Technology Encyclopedia
Hugh Ross, The Fingerprint of God, p.50 .33
Dose, Molecular Evolution and The Origin of Life, New York: Sidney Fox, Klaus .34
p.2.1977 ,Marcel Dekker
Publications, 1953 Alexander I. Oparin, Origin of Life, (1936) New York, Dover .35
(Reprint), p.196
Atmosphere and Life", Bulletin of the New Evidence on Evolution of Early" .36
November 1982, p.1328-1330 ,American Meteorological Society, Vol 63
Current Status of the Prebiotic :Stanley Miller, Molecular Evolution of Life .37
Synthesis of Small Molecules, 1986, p.7
Jeffrey Bada, Earth, February 1998, p.40 .38
Life on Earth", Scientific American, Vol 271, Leslie E. Orgel, "The Origin of .39
October 1994, p.78
Darwin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, Harvard Charles .40
University Press, 1964, p.189
Facsimile of the First Edition, Harvard Charles Darwin, The Origin of Species: A .41
University Press, 1964, p.184
B.G. Ranganathan, Origins?, Pennsylvania: The Banner Of Truth Trust, 1988 .42
Charles Darwin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, Harvard .43
University Press, 1964, p.179
 Record", Proceedings of the British Derek A. Ager, "The Nature of the Fossil .44
p.133 ,Geological Association, vol 87, 1976
p.197 .1983 ,Douglas J. Futuyma, Science on Trial, New York: Pantheon Books .45
Publications, Solly Zuckerman, Beyond The Ivory Tower, New York: Toplinger .46
in Human 1970, p.75-94; Charles E. Oxnard, "The Place of Australopithecines
Evolution: Grounds for Doubt,", Nature, Cilt 258, s.389
J.Rennie, " Darwin's Current Bulldog: Ernst Mayr", Scientific American, .47
1992 December
Anthropology, Alan Walker, Science, vol. 207, 1980, p.1103; A.J.Kelso, Physical .48
Olduvai Gorge, ,1st ed., New York: J.B.Lipincott Co., 1970, p.221; M.D. Leakey
vol.3, Cambridge: Cambridge University Press, 1971, p.272
Time, November 1996 .49
p.30 ,S.J. Gould, Natural History, vol.85, 1976 .50
Publications, Solly Zuckerman, Beyond The Ivory Tower, New York: Toplinger .51
1970, p.19
New York Review of Richard Lewontin, "The Demon-Haunted World", The .52
p.28 ,Books, 9 January, 1997
 ‫ڑکمیۺ یہۺاتکبۺویکں؟ۺ‬
‫ۺایےھننۺےسۺڑیکےۺ ۺینبمۺاتکبۺ‬‫دیۺدپسچلۺںیہن۔وہۺہیۺ ںیچۺےگۺہک ک ۺ‬ ‫وہۺاتکسۺےہۺہکۺضعبۺاقرنیئۺہیۺایخؽۺ ںیۺےگۺہکۺاسۺاتکبۺاکۺوموضعۺاؿۺےکۺ ک‬
‫ت ت‬
‫ۺاؿۺےکۺےئلۺھچکۺںیہنۺراھکۺاورۺرصموػۺراتف ِرۺزدنیگۺ ۺاؿۺےکۺناسۺایسیۺاتکبۺےکۺاطمےعلۺاک ۺ‬
‫ۺوقیھبۺںیہنۺاتچب۔ۺ‬
‫ت‬
‫وہاتکسۺےہۺیہیۺولگۺرھپۺہیۺوسحمسۺ ںیۺہکۺاعمیشۺاورۺایساۺقیقحتۺ ۺبتکۺ کان کۺایۺناوؽۺوکۺنشیبتااًۺز کنادہۺدشکلۺاورۺ’’اکرآدم‘‘ وہۺںۺےگ۔ۺ کاۺنرھپۺوہۺایخؽۺ ںیۺےگۺہکۺ‬
‫درگیۺاضمۺنیمۺ اتکںیبۺاؿۺےکۺےئلۺز کنادہۺدیپسچلۺاکۺنباعۺوہںۺیگ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت ت‬
‫احالہکنۺتقیقحۺہیۺےہۺہکۺہیۺاتکبۺوۺاسۺوقۺاقریےکۺاہھتۺ ۺےہۺاؿۺامشیبرۺاتکوبںۺےسۺز کنادہۺ’دیفم‘ ن بایۺوہیگۺنجۺاکۺوہۺابۺیۺاطم ۺ‬
‫ہعل ۺاکچۺےہۺاورۺ ُاؿۺ‬
‫ےسۺںیہکۺز کنادہۺولعمامتۺشیپۺ ےۺیگ۔ۺویکہکنۺہیۺاتکبوکۺایحایتتۺ)‪ (Biology‬یکۺدراۺاتکبۺںیہنۺو ک ۺ‬
‫ۺایےھننۺےسۺاجونرۺ’ ڑکمیۺ‘ ۺلصفمۺولعمامتۺ‬
‫ہیےبۺاقنبۺ رکۺ‬
‫ہکےسجۺ ۺ‬
‫یگیکۺاسۺاتیلصۺےسۺواہتسبۺےہۺ ۺ‬
‫ےہرگمۺاسۺیکۺالصۺاتیمہۺزدن ۺ‬
‫باکۺوموضعۺ’ڑکمی‘ رضو ۺر ۺ‬ ‫ۺےکۺےئلۺرحت ک ۺ‬
‫ۺیکیئگۺوہ۔ۺاتک ۺ‬ ‫اامہۺ‬
‫ےہوکۺاورۺاسۺاغیپؾۺ ۺوپدیشہۺےہۺوۺہیۺشیپۺ رکۺےہ۔ۺ‬
‫اتۺوخدۺتہبۺریغۺامہۺےہ۔ۺارگۺآپۺہیۺیسکۺاےسیۺصخشۺ ۺامھتۺدںیۺسجۺ ۺہیۺےلہپۺیھبکۺہنۺدیھکیۺوہۺاورۺااۺ‬ ‫ۺای یبۺیکۺرطحۺ۔۔۔ۺ یب کۺایۺااسیۺآہلۺےہۺو بۺی ِ‬‫انبلکل ک ۺ‬
‫ت‬
‫الیملعۺیکۺ ءۺ ۺ یبۺاور اۺنےلۺےکۺ انبیمہۺقلعتۺےسۺیھبۺناوافقۺوہۺوتۺاےسۺاےنپۺاہھتۺ ۺامھتیئۺیئگۺہیۺزیچۺ) یب( ےبۺینعمۺاورۺولےہۺاک کۺایۺےبۺاکرۺڑکٹاۺولعمؾۺوہیگ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ۺسےسۺیتمیقۺےشۺن ب ۺ‬
‫ایوہۺ‬ ‫احالہکنۺارگۺدروازےۺےکۺےھچیپۺ یئۺتہبۺیہۺیتمیقۺزیچوک اۺنےلۺ ۺدنبۺ ےکۺریھکۺیئگۺوہۺوتۺاسۺومعقۺ )اس اۺنےلۺیک( یبۺیہۺداینۺیک ب ۺ‬
‫یتکسۺےہ۔ۺ‬
‫ہیۺاتکبۺےنھکلۺاکۺدصقمۺرصػۺہیۺںیہنۺہکۺڑکمیۺ ۺاتکبۺاکۺوموضعۺ د کانۺاجےئوکۺہکلبۺاہیںۺاےسۺوطبرۺ’ یب‘ اامعتسؽۺ ۺالناۺےہۺاورۺاسۺ یبۺےسۺےنلھکۺواےل‬
‫ت ت‬ ‫ت‬
‫دروازےۺےکۺےھچیپۺواعقۺتقیقح)‪ (reality‬وہۺمیظعۺ نیۺاچسیئۺےہۺےسجۺ یئۺیھبۺصخشۺاینپۺزدنیگۺ ۺیسکۺیھبۺوقۺدر کانتفۺ ۺاتکسۺےہ۔ۺ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫چسۺوتۺہیۺےہۺہکۺینبۺونۺاناؿۺاورۺاکانئتوکۺسجۺےکۺوہۺ)اناؿ( نیکمۺںیہوکآخیۺ)ینعیۺومعمیلۺاورۺرصتخمۺ نی( بخوۺیۺرصػۺاورۺرصػ ک ۺ‬
‫ۺاییہۺاخقلوکۺاہللۺاعتیلٰۺ‬
‫ت‬ ‫ب ت ت‬
‫اشخبایگۺ‬
‫ای اۺنےہۺہکۺاہللۺاعتیلٰۺومودۺےہوکۺاورۺاںیہنۺااۺاخقلۺاکۺااارۺ ۺاورۺااۺیکۺدمحۺوۺانثۺےکۺےئلۺہیۺوودۺ ۺ‬
‫ۺ ۺےئکۺںیہ۔اؿۺاکۺاانپۺوودۺہیۺن ۺ‬
‫ت‬
‫ۺایہصحۺوکۺاثمؽۺےکۺوطرۺ‬ ‫ۺوہنۺےہ۔ۺاکانئتۺ ۺےسۺا ۺایکۺایگ ک ۺ‬
‫ۺاییہۺدروازہۺوھکؽۺدانیۺاکیف ا‬‫ےہ۔انچہچۺیھبکۺابھکرۺیسکۺصخشۺ اچسۺراہتسۺداھک ۺےکۺےئلۺرصػ ک ۺ‬
‫ت‬
‫یالۺاتکسۺےہ۔ۺ‬‫کۺایۺوپداۺ کانۺاجونروکۺاچسیئۺےکۺالتمیشۺ ۺامتؾۺاکانئتۺ ۺھجمسۺےنیلۺےکۺا ک ب ۺ‬
‫ےسیج االتۺ‬ ‫ااقب ِنیقیۺوصخایصتۺایبؿۺ رکۺےہۺوۺتہبۺمکۺولگۺاجےتنۺںیہوکۺاورۺوۺدوراؿِ ۺایبؿۺ’ےسیک‘ اورۺ’ویکں‘ ۺ‬ ‫ہیۺاتکبوکۺوۺڑکمیۺیکۺایسیۺریحاؿۺنکۺاورۺن ب ۺ‬
‫ت‬
‫یھبۺااھٹرکۺےہوکۺااۺ انبتۺ ۺوحلمظۺرےتھکۺوہےئۺیھکلۺیئگۺےہ۔ۺرصػۺیہیۺوہجۺےہۺہکۺہیۺاتکبۺاؿۺامشیبرۺاتکوبںۺےسۺز کنادہۺامہۺےہۺنجۺاکۺآپۺابۺیۺاطمہعلۺ ۺےکچۺ‬
‫ۺشالمۺوہۺاجناۺیسکۺیھبۺےشۺےسۺز کنادہۺرضوریۺےہ۔ۺ‬ ‫ۺواولں‘‬ ‫ںیہۺویکہکنۺ’وغرورکفۺ‬