‫فصل دوم‬

‫نقشه​کشی تأسیسات گرمایی ساختمان‬

‫هدف​های رفتاری‪ :‬پس از پایان آموزش این فصل از هنرجو انتظار می​رود‪:‬‬
‫‪١‬ــ جانمایی و لوله​کشی رادیاتورها را توضیح دهد‪.‬‬
‫‪٢‬ــ انواع شبکه لوله​کشی سیستم گرمایی با آب گرم را توضیح دهد‪.‬‬
‫‪٣‬ــ نقشه​خوانی و نقشه​کشی پالن جانمایی و لوله​کشی رادیاتورها را انجام دهد‪.‬‬
‫‪٤‬ــ لوله​کشی تأسیسات گرمایی با پکیج را نقشه​خوانی و نقشه​کشی کند‪.‬‬
‫‪٥‬ــ لوله​کشی رادیاتور با لوله​های پلی​مری را نقشه​خوانی و نقشه​کشی کند‪.‬‬
‫‪٦‬ــ نقشه اجزای موتورخانه حرارت مرکزی را ترسیم کند‪.‬‬
‫‪٧‬ــ نقشه لوله​کشی ارتباطی و جانمایی موتورخانه را ترسیم کند‪.‬‬
‫‪ ٨‬ــ مدار برقی موتورخانه را ترسیم کند‪.‬‬
‫‪١‬ــ پالن ساختمان را با مقیاس ‪ 1‬یا ‪ 1‬تهیه کرده‪،‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪5‬‬
‫محل رادیاتورها را روی نقشه مشخص کرده و رادیاتورها را ترسیم‬
‫می نماییم باید رادیاتورها را در محل هایی که بیشترین تلفات حرارتی‬
‫دارند مانند زیر پنجره​ها قرار بدهیم(شکل ‪١‬ــ‪.)٢‬‬
‫‪١‬ــ‪٢‬ــ ترسیم جانمایی و لوله​کشی رادیاتور‬
‫در انتخاب مسیر و رسم لوله​کشی تأسیسات حرارت مرکزی‬
‫باید حتی​االمکان موارد زیر را درنظر گرفت‪:‬‬

‫نمادها‬
‫رادیاتور‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬

‫شکل ‪١‬ــ‪٢‬ــ جانمایی رادیاتور‬

‫فاصله آزاد در دوطرف رادیاتور به​گونه​ای باشد که امکان‬
‫هرگونه تغییرات احتمالی و هواگیری باشد‪.‬‬
‫‪٣‬ــ پس از رسم رادیاتورها و کلیه خط​های الزم‪ ،‬اقدام‬
‫به اندازه​گذاری لوله​ها و نوشتن مشخصات رادیاتور می​نماییم‪.‬‬
‫قطر هر قسمت لوله را در حدفاصل دو انشعاب برحسب میلی متر‬
‫یا اینچ روی پالن نوشته و با استفاده از یک خط رابط کمکی‬
‫مشخص می​نماییم‪.‬‬
‫‪٢‬ــ طول و عرض رادیاتور را با توجه به مقیاس رسم می کنیم‬
‫و محل اتصال لوله​های شبکه به رادیاتور را با دو دایره کوچک‬
‫نشان می​دهیم‪.‬‬
‫دایره​ای که از رادیاتور دورتر است به لوله رفت و دایره​ای‬
‫که به رادیاتور نزدیکتر است به لوله برگشت شبکه لوله​کشی تأسیسات‬
‫حرارت مرکزی وصل می​شود چنانچه تعداد پره​های رادیاتور فوالدی‬
‫بیش از ‪ ٢٥‬پره باشد محل لوله​های رفت و برگشت را در دوطرف‬
‫رادیاتور می​کشیم‪.‬‬

‫نمادها‬
‫رادیاتور‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬

‫شکل ‪٢‬ــ‪٢‬ــ اندازه​گذاری لوله​های رادیاتور‬

‫‪150‬‬
‫با قطر ‪ ٣٢‬میلی​متر به طبقه باالتر می​رود‪ .‬چون در رایزرها چندین‬ ‫مشخصات رادیاتور انتخابی را اگر به صورت‬
‫‪1′′‬‬
‫‪1 ,‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1′′‬‬ ‫‪ 22(200× 500) ′′‬بنویسیم منظور انتخاب یک رادیاتور ‪٢٢‬‬
‫‪R4 4‬‬ ‫‪ R 32 , 32‬یا ‪4‬‬ ‫لوله داریم چنین می​نویسیم‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪L 990‬‬ ‫‪,V‬‬
‫‪1‬‬
‫‪4‬‬
‫‪2′′ ,‬‬ ‫‪2′′‬‬ ‫‪50 , 50‬‬ ‫پره با ارتفاع ‪ ٥٠٠‬و پهنای ‪ ٢٠٠‬و طول ‪ ٩٩٠‬میلی​متر و شیر ‪R‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪1‬‬
‫اینچ می باشد‪ .‬در نقشه​های لوله​کشی حرارت مرکزی طبقات اندازه‬
‫‪٢‬ــ‪٢‬ــ انواع شبکۀ لوله​کشی سیستم گرمایی با‬ ‫قطر لوله های قائم (رایزر) را در محلّی که از آن​ها انشعاب گرفته‬
‫آب گرم‬ ‫می​شود می توان به​صورت یک خط کسری نشان داد عددی که در‬
‫اندازه قطر رایزر باالرونده‬
‫ٔ‬ ‫باالی خط کسری قرار دارد نشان​دهنده‬
‫‪١‬ــ شبکه دو لوله​ای با برگشت مستقیم‪ :‬در این روش‬
‫​دهنده قطر رایزری است که به شبکه طبقه‬ ‫و عدد زیر خط نشان ٔ‬
‫آب برگشتی از هر رادیاتور به​طور مستقیم وارد لوله برگشت می​شود‬
‫پایین متصل می​گردد‪.‬‬
‫دو لوله اصلی رفت و برگشت به موازات دیوار ترسیم می​شوند و از‬ ‫‪32‬‬
‫مثال ً عالمت ‪ R‬نشان می​دهد یک لوله قائم به​قطر ‪​٥٠‬‬
‫آن​ها برای رادیاتورها انشعاب گرفته می​شود (شکل‪3‬ــ‪)٢‬‬ ‫‪50‬‬
‫میلی متر از طبقه پایین به​طبقه موردنظر می​رسد و پس از انشعاب​گیری‬

‫نمادها‬
‫رادیاتور‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬

‫شکل ‪٣‬ــ‪٢‬ــ سیستم لوله​کشی با برگشت مستقیم‬

‫رفت حرکت می​کند تا لوله برگشت آب آخرین رادیاتور نیز به آن‬ ‫‪٢‬ــ شبکه دولوله​ای با برگشت معکوس‪ :‬در این‬
‫متصل شود (شکل ‪٤‬ــ‪.)٢‬‬ ‫لوله‬
‫سیستم آب برگشتی از رادیاتورها در جهت حرکت آب در ٔ‬

‫نمادها‬
‫رادیاتور‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬

‫شکل ‪٤‬ــ‪٢‬ــ سیستم لوله​کشی برگشت معکوس‬

‫‪151‬‬
‫شیرهای جداگانه آن را باز و بسته کرد‪ .‬در این روش چنانچه‬ ‫در مورد نقشه​کشی ساختمان​های چندطبقه معموال ً به سه‬
‫طبقات ساختمان زیاد شود تعداد لوله​های ورودی به موتورخانه‬ ‫روش عمل می​نمایند‪:‬‬
‫زیاد می​شود (شکل ‪٥‬ــ‪.)٢‬‬ ‫روش اول‪ :‬هر طبقه به​طور مجزا توسط یک انشعاب‬
‫از موتورخانه تغذیه می​گردد که می​توان از روی کلکتور توسط‬

‫نمادها‬
‫شیرفلکه کشویی‬
‫شیرفلکه کف فلزی‬

‫شکل ‪٥‬ــ‪ ٢‬انشعاب گیری از کلکتور‬

‫روش دوم‪ :‬برای واحدهایی که روی هم قرارگرفته​اند‬

‫یک رایزر کشیده و در هر طبقه برای واحد مربوطه شیر فلکه قطع‬
‫طبقه چهارم‬
‫و وصل نصب می​کنند (شکل ‪٦‬ــ‪.)٢‬‬
‫نمادها‬
‫طبقه سوم‬ ‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫شیرفلکه کشویی‬

‫طبقه دوم‬

‫طبقه اول‬

‫همکف‬

‫شکل ‪٦‬ــ‪٢‬ــ نمایش رایزر و انشعاب افقی برای هر واحد‬

‫‪152‬‬
‫تغذیه می​کند‪ .‬در سقف زیرزمین انتهای همه رایزرها به هم رینگ‬ ‫روش سوم‪ :‬چنانچه ساختمان عمومی باشد و مالکیت‬
‫می​شود و در انتها دو لوله به موتورخانه می​رود برای هر رایزر در‬ ‫جداگانه در واحدهای طبقات نباشد مانند مدارس‪ ،‬ادارات دولتی‬
‫سقف زیرزمین شیرفلکه قطع و وصل درنظر می​گیرند‪.‬‬ ‫و بیمارستان​ها ساختمان به چند رایزر تقسیم​بندی می​شود‪ .‬و هر‬
‫رایزر یک یا چند رادیاتور مشابه و نزدیک به خود را در همه طبقات‬

‫طبقه دوم‬

‫طبقه اول‬

‫همکف‬

‫زیرزمین‬

‫شکل ‪٧‬ــ‪٢‬ــ نمایش رایزر دیاگرام ساختمان عمومی‬

‫برگشت باهم برابر است و هرچه از موتورخانه دورتر شویم قطر‬ ‫‪٣‬ــ‪٢‬ــ نقشه​خوانی و نقشه​کشی پالن‬
‫لوله​ها کوچک​تر می​شود‪ .‬در لوله​کشی به روش برگشت معکوس‬ ‫‪١‬ــ‪٣‬ــ‪٢‬ــ نقشۀ نمونه ‪ :١‬در شکل ‪ ٨‬ــ‪ ٢‬لوله​کشی‬
‫جهت جریان آب در لوله​های رفت و برگشت یکی است هرچه از‬ ‫حرارت مرکزی یک طبقه از ساختمانی که رستوران می​باشد به‬
‫موتورخانه دورتر شویم قطر لوله رفت کوچکتر و قطر لوله برگشت‬ ‫روش برگشت مستقیم رسم شده و در شکل ‪٩‬ــ‪ ٢‬لوله​کشی حرارت‬
‫بزرگتر می​شود قطر لوله رفت و برگشت اصلی برابر است‪.‬‬ ‫مرکزی همین ساختمان به​صورت برگشت معکوس رسم شده است‪.‬‬
‫در هر اتاق مشخصات رادیاتور مربوطه نوشته شده است به عنوان‬
‫عبارت ‪ R 2′′ − 2′′‬یعنی آب گرم با لوله​های ‪ ٣′′‬از پایین‬
‫‪3′′ − 3′′‬‬ ‫مثال در سالن عبارت )‪ 8 15(200× 500‬بیانگر این است که‬
‫وارد طبقه شده و بعد از انشعاب با لوله​های به قطر ‪ ٢′′‬به طبقه‬ ‫‪1′′‬‬
‫=‬ ‫=‬
‫‪L 675‬‬ ‫‪,V‬‬
‫باال می​رود‪.‬‬ ‫‪2‬‬
‫در این سالن ‪ ٨‬عدد رادیاتور ‪ ١٥‬پره مدل ‪ 2٠٠ × 5٠٠‬استفاده‬
‫شده است که طول ‪ ١٥‬پره ‪ ٦٧٥ mm‬می باشد و این رادیاتور با شیر‬
‫‪′′‬‬
‫‪ 1‬به شبکه لوله​کشی سیستم گرمایی وصل شده است‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫در روش برگشت مستقیم جهت جریان آب در لوله​های‬
‫رفت و برگشت خالف یکدیگر است‪ ،‬قطر لوله​های رفت و‬
‫‪153‬‬
 ‫نمادها‬

‫رادیاتور‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫شیرفلکه کشویی‬

‫شکل ‪  ٨‬ــ‪٢‬ــ لوله​کشی حرارت مرکزی به روش برگشت مستقیم ــ مقیاس ‪1:100‬‬

‫‪154‬‬
 ‫نمادها‬

‫رادیاتور‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬

‫شکل ‪٩‬ــ‪٢‬ــ لوله​کشی حرارت مرکزی به روش برگشت معکوس ــ مقیاس ‪1:100‬‬
‫‪155‬‬
 ‫تمرین‪:‬‬
‫ــ پالن مربوط به شکل​های ‪ ٨‬ــ‪ ٢‬و ‪٩‬ــ‪ ٢‬بدون لوله​کشی سیستم حرارت مرکزی ساختمان با مقیاس ‪١ :١٠٠‬‬
‫در دو فایل به نام​های «لوله​کشی برگشت مستقیم» و «لوله​کشی برگشت معکوس» کپی و ذخیره نمایید‪.‬‬
‫ــ جانمایی محل نصب رادیاتورها را برروی آن​ها ترسیم کنید (محل نصب رادیاتور را می​توانید تغییر دهید)‬
‫ــ لوله​کشی حرارت مرکزی آبگرم رادیاتورها یک بار به روش برگشت مستقیم و بار دیگر به روش برگشت‬
‫معکوس ترسیم کنید‪( .‬مسیر لوله​کشی را در صورت لزوم تغییر دهید)‬
‫ــ با توجه به مسیر لوله​کشی و مقیاس نقشه‪ ،‬لوله​های مورد نیاز را به تفکیک قطر آن برآورد نموده و با یکدیگر‬
‫مقایسه کنید‪.‬‬

‫نشان داده شده است‪.‬‬ ‫‪R‬‬ ‫و در طبقه اول به صورت‬ ‫‪٢‬ــ‪٣‬ــ‪٢‬ــ نقشۀ نمونه ‪ :٢‬در شکل ‪١٠‬ــ‪ ٢‬پالن‬
‫‪1′′ 1′′‬‬
‫‪1 −1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫زیرزمین‪ ،‬شکل ‪١١‬ــ‪ ٢‬پالن طبقه همکف و شکل ‪١٢‬ــ‪ ٢‬پالن‬
‫این بدان معناست که دو عدد لوله که قطر هر کدام ‪ ٢′′‬است از‬ ‫طبقه اول ساختمانی با مقیاس ‪ 1‬رسم شده و لوله​کشی حرارت‬
‫‪100‬‬
‫موتورخانه وارد طبقه همکف می​شوند و بعد از گرفتن انشعاب با‬ ‫مرکزی روی آن​ها رسم شده است‪ .‬موتورخانه این ساختمان در‬
‫‪1′′‬‬ ‫زیرزمین که پارکینگ نیز می​باشد واقع شده است‪ .‬آب سیستم‬
‫قطر ‪ 1‬به سمت طبقه اول رفته و از آن​جا دیگر باالتر نمی روند‬
‫‪4‬‬
‫در هر طبقه دو عدد شیرفلکه برای قطع و وصل آب گرم در ورودی‬ ‫گرمایی این ساختمان توسط یک رایزر تأمین می شود که در زیرزمین‬
‫‪1′′ 1′′‬‬
‫رایزر به طبقه وجود دارد‪.‬‬ ‫‪1 −1‬‬
‫‪R 4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫به صورت ‪ ، R 2′′ − 2′′‬در طبقه همکف به صورت‬
‫‪2′′ − 2′′‬‬

‫تمرین‪ :‬پالن​های زیرزمین‪ ،‬همکف و طبقه اول ساختمان شکل​های ‪١٠‬ــ‪١١ ،٢‬ــ‪ ٢‬و ‪١٢‬ــ‪ ٢‬را در فایلی کپی‬
‫و ذخیره نمایید‪.‬‬
‫ــ محل رادیاتورها را برروی پالن​ها تعیین و ترسیم کنید‪ .‬لوله​کشی بین آن​ها را رسم کنید‪.‬‬
‫ــ لوله​کشی هر طبقه را به​صورت رایزر مستقل تا موتورخانه ادامه دهید‪.‬‬
‫شیرفلکه قطع و وصل را در موتورخانه منظور نمایید و در طبقات آن را نصب نکنید‪.‬‬ ‫ٔ‬ ‫ــ‬

‫‪156‬‬
 ‫نمادها‬
‫رایزر‬
‫موتورخانه‬

‫شکل ‪١٠‬ــ‪٢‬ــ پالن زیرزمین ــ مقیاس ‪1:100‬‬

‫‪157‬‬
 ‫نمادها‬

‫رادیاتور‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫شیرفلکه کشویی‬
‫رایزر‬
‫رادیاتور آلومینیومی‬

‫شکل ‪١١‬ــ‪٢‬ــ پالن طبقه همکف ــ مقیاس ‪1:100‬‬

‫‪158‬‬
 ‫نمادها‬

‫رادیاتور‬
‫حوله خشک کن‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫شیرفلکه کشویی‬
‫رایزر‬
‫رادیاتور آلومینیومی‬
‫شکل ‪١٢‬ــ‪٢‬ــ پالن طبقه اول ــ مقیاس ‪1:100‬‬

‫‪159‬‬
‫با استفاده از کامپیوتر مطلوب است‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ــ رسم پالن ساختمان با مقیاس‬
‫‪50‬‬
‫ــ جانمایی رادیاتورها‬
‫ــ رسم لوله​کشی حرارت مرکزی‬
‫ــ نوشتن قطر لوله​ها روی آن‬
‫صورت یک رایزر ‪ R‬از موتورخانه تا طبقات ادامه یافته و در هر‬
‫ــ نوشتن مشخصات رادیاتورها‬
‫ــ رسم شیرفلکه​ها‬
‫‪٣‬ــ‪٣‬ــ‪٢‬ــ نقشۀ نمونه ‪ :٣‬نقشه​های شکل​های ‪١٣‬ــ‪ ،٢‬‬
‫‪١٤‬ــ‪ ٢‬و ‪١٥‬ــ‪ ٢‬به ترتیب پالن​های طبقه​های همکف اول و دوم‬
‫یک ساختمان مسکونی را نشان می​دهد که نقشه لوله​کشی حرارت‬
‫مرکزی آن ترسیم شده است در این ساختمان لوله​های اصلی به​‬
‫‪1‬‬
‫طبقه نیز شیر قطع و وصل تعبیه شده است‪ .‬مقیاس نقشه‬
‫‪100‬‬
‫می​باشد‪.‬‬

‫شکل ‪١٣‬ــ‪٢‬ــ پالن طبقه همکف‬

‫شکل ‪١٤‬ــ‪٢‬ــ پالن طبقه اول‬

‫‪160‬‬
 ‫نمادها‬
‫رادیاتور‬
‫شیرفلکه کشویی‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫رایزر‬

‫شکل ‪١٥‬ــ‪٢‬ــ پالن طبقه دوم‬

‫هم از یک رایزر استفاده شده است در نهایت سه رایزر ‪R2 ، R1‬‬ ‫نقشه نمونه ‪ :٤‬شکل ‪١٦‬ــ‪ ٢‬پالن لوله کشی‬
‫‪٤‬ــ‪٣‬ــ‪٢‬ــ ٴ‬
‫و ‪ R3‬به موتورخانه می​روند در ورودی هر واحد شیر فلکه قطع‬ ‫حرارت مرکزی طبقه همکف و شکل ‪١٧‬ــ‪ ٢‬پالن لوله​کشی‬
‫و وصل روی لوله​های رفت و برگشت آب گرم نصب شده است‪.‬‬ ‫رادیاتورهای تیپ طبقات اول‪ ،‬دوم و سوم یک ساختمان مسکونی‬
‫نقشه رایزر دیاگرام ساختمان را نشان می دهد‪.‬‬
‫شکل ‪١٨‬ــ‪ٔ ٢‬‬ ‫است‪ .‬هر طبقه شامل سه واحد مسکونی و ساختمان جمعاً دارای‬
‫نه واحد مسکونی می​باشد در این ساختمان برای هر سه واحد روی‬

‫تمرین‪ :‬با استفاده از کامپیوتر مطلوب است‪:‬‬

‫ــ رسم کامل پالن همکف و طبقات تیپ‬
‫ــ جانمایی رادیاتورها و ترسیم لوله​کشی و نوشتن کلیه مشخصات رادیاتور و سایز لوله​ها روی نقشه‬
‫ــ برآورد تعداد رادیاتورها ــ تعداد پره​ها ــ تعداد شیرهای رادیاتور ــ تعداد زانو قفلی​های رادیاتورها ــ متراژ‬
‫لوله​ها در سایزهای مختلف و دسته​بندی آن​ها در یک جدول‪.‬‬

‫‪161‬‬
 ‫نمادها‬
‫رادیاتور‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫رایزر‬
‫موتورخانه‬

‫شکل ‪١٦‬ــ‪٢‬ــ پالن لوله​کشی حرارت مرکزی طبقه همکف ــ مقیاس ‪1:100‬‬

‫‪162‬‬
 ‫نمادها‬
‫رادیاتور‬
‫حوله خشک کن‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫رایزر‬
‫شیرفلکه کشویی‬

‫شکل ‪١٧‬ــ‪٢‬ــ پالن لوله​کشی حرارت مرکزی طبقات تیپ ــ مقیاس ‪1:100‬‬

‫‪163‬‬
 ‫نمادها‬
‫شیرفلکه کشویی‬
‫رایزر‬

‫شکل ‪١٨‬ــ‪٢‬ــ نقشه رایزر دیاگرام‬

‫یک لوله تأمین گاز نیز برای پکیج کشیده می​شود لوله​های آب در‬ ‫‪٤‬ــ‪٢‬ــ لوله​کشی تأسیسات گرمایی با پکیج دیواری‬
‫ارتفاع ‪ ١٢٠‬سانتی​متری در زیر پکیج قرار می​گیرند یک دودکش‬ ‫آب گرم بهداشتی و گرمایش برخی از ساختما ن​های‬
‫به​منظور تخلیه گازهای حاصل از احتراق از باالی پکیج مستقیم‬ ‫مسکونی به​وسیله پکیج تأمین می​شود‪ .‬در این روش در هر‬
‫تا پشت بام ادامه می​یابد (اشکال ‪١٩‬ــ‪٢٠ ،٢‬ــ‪ ٢‬و ‪٢١‬ــ‪.)٢‬‬ ‫واحد یک دستگاه پکیج در محلی مناسب در داخل واحد نصب‬
‫می کنند‪ .‬معموال ً پکیج را در داخل آشپزخانه در ارتفاع ‪١٢٠‬‬
‫سانتی​متری از کف تمام شده نصب می​کنند‪ .‬آب سرد ورودی با‬
‫یک لوله به محل پکیج آورده می​شود و یک لوله آب گرم بهداشتی‬
‫از پکیج به سمت وسایل بهداشتی می​رود و همچنین دو عدد لوله‬
‫رفت و برگشت آب را بین رادیاتورها و پکیج سیرکوله می​کنند‬

‫‪164‬‬
 ‫‪٤‬ــ ورودی آب سرد و پرکن‬ ‫‪١‬ــ رفت شوفاژ‬
‫‪٥‬ــ آب گرم مصرفی‬ ‫‪٢‬ــ برگشت شوفاژ‬
‫‪٦‬ــ شیلنگ ورودی گاز‬ ‫‪٣‬ــ ورودی گاز‬

‫شکل ‪١٩‬ــ‪٢‬ــ وضعیت نصب و اتصال شوفاژ دیواری‬

‫رادیاتورها در محل​های مناسب نصب شده سپس با روش مستقیم‬ ‫‪١‬ــ‪٤‬ــ‪٢‬ــ نقشۀ نمونه ‪ :٥‬شکل ‪٢٢‬ــ‪ ٢‬یک طبقه از‬
‫لوله​کشی شده و به پکیج وصل شده است‪.‬‬ ‫یک ساختمان مسکونی می​باشد که برای تأمین آب گرم بهداشتی و‬
‫همچنین آب گرم سیستم گرمایش آن از پکیج استفاده شده است‪.‬‬

‫تمرین‪ :‬به کمک کامپیوتر موارد زیر را ترسیم نمایید‪.‬‬

‫ــ ترسیم پالن ساختمان‬
‫ــ ترسیم جانمایی رادیاتورها‬
‫ــ ترسیم جانمایی پکیج‬
‫ــ ترسیم لوله​کشی رادیاتورها‬
‫ــ نوشتن مشخصات رادیاتورها‬

‫‪165‬‬
 ‫‪١٠‬ــ مبدل حرارتی اولیه (پره ــ لوله)‬
‫‪١١‬ــ شیر اطمینان‬
‫‪١٢‬ــ لولۀ رفت مدار گرم​کننده‬
‫‪١٣‬ــ لولۀ ورودی آب سرد و پرکن‬
‫‪١٤‬ــ سیستم فشار‬
‫‪١٥‬ــ شیرپرکن مدار گرم​کننده‬
‫‪١٦‬ــ مبدل حرارتی ثانویه (پوسته ــ لوله)‬
‫‪١٧‬ــ لولۀ آب گرم مصرفی‬
‫‪١٨‬ــ برد کنترل الکترونیک‬
‫‪١‬ــ لولۀ ورودی گاز‬
‫‪٢‬ــ شیر کنترل گاز‬
‫‪٣‬ــ مشعل‬
‫‪٤‬ــ لولۀ برگشت مدار گرم​کننده‬
‫‪٥‬ــ شیر سه طرفۀ برقی‬
‫‪٦‬ــ صافی آب و جداکنندۀ هوا‬
‫‪٧‬ــ هواگیر خودکار‬
‫‪٨‬ــ منبع انبساط بسته‬
‫‪٩‬ــ پمپ مدار گرم​کننده‬

‫مدار گاز‬

‫مدار گرم​کننده‬

‫مدار آب مصرفی‬

‫شکل ‪٢٠‬ــ‪٢‬ــ نمای سادۀ شوفاژ دیواری با آب گرم فوری‬

‫جدول ‪٢١‬ــ‪٢‬ــ مشخصات فنی دو مدل از پکیج​های گازسوز‬

‫‪٢‬‬ ‫‪١‬‬ ‫مدل‬

‫مدار گرم​کننده‬
‫‪٢٤‬‬ ‫‪٢٤‬‬ ‫‪kcal/h‬‬ ‫ظرفیت حرارتی ورودی‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪kcal/h‬‬ ‫ظرفیت حرارتی خروجی‬
‫‪2/5‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪m3/h‬‬ ‫مصرف گاز طبیعی‬
‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪lit/h‬‬ ‫حداکثر جریان آب در گردش‬
‫‪٦‬‬ ‫‪٦‬‬ ‫‪mwc‬‬ ‫حداکثر ارتفاع پمپ‬
‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪°‬‬
‫‪C‬‬ ‫حداکثر دمای آب‬
‫‪ /5‬ــ ‪/7‬‬ ‫‪ /5‬ــ ‪/7‬‬ ‫‪kg/cm2‬‬ ‫فشار پرکردن منبع انبساط‬
‫‪11‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪lit‬‬ ‫حداکثر حجم آب​گیری در دمای متوسط ‪٨ C‬‬
‫‪°‬‬

‫‪2/5‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪kg/cm2‬‬ ‫حداکثر فشار کاری‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪inch‬‬ ‫قطر لوله​های آب مدار گرم​کننده‬

‫‪166‬‬
 ‫نمادها‬
‫رادیاتور‬
‫حوله خشک کن‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫پکیج‬

‫شکل ‪٢٢‬ــ‪٢‬ــ لوله​کشی برگشت مستقیم در روش استفاده از پکیج‬

‫‪167‬‬
 ‫‪2‬ــ‪٤‬ــ‪٢‬ــ نقشۀ نمونه ‪ :٦‬شکل ‪٢٣‬ــ‪ ٢‬نقشه لوله​کشی‬
‫سیستم گرمایی یک طبقه از یک ساختمان مسکونی می​باشد که برای‬
‫آب گرم آن از پکیج استفاده شده است‪ .‬نقشه تأسیسات گرمایی این‬
‫واحد مسکونی را با استفاده از نرم​افزار اتوکد ترسیم نمایید‪.‬‬

‫نمادها‬
‫رادیاتور‬
‫حوله خشک کن‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫پکیج‬

‫شکل ‪٢3‬ــ‪٢‬ــ لوله​کشی برگشت مستقیم در روش استفاده از پکیج‬

‫‪168‬‬
‫‪ ٣٢‬موجود است که برای لوله​کشی از کلکتور تا هر رادیاتور‬
‫از لوله با قطر ‪ ١٦‬و از پکیج تا کلکتور از لوله با قطر ‪ ٣٢‬استفاده‬
‫می​شود‪.‬‬
‫‪١‬ــ‪٥‬ــ‪٢‬ــ نقشۀ نمونه ‪ :٧‬شکل ‪٢٤‬ــ‪ ٢‬یک طبقه از‬
‫یک ساختمان مسکونی است که برای گرم کردن آن از پکیج و‬
‫لوله​های پنج الیه با استفاده از کلکتور استفاده شده است مطلوب‬
‫است ترسیم کامل آن با استفاده از کامپیوتر و همچنین نوشتن کلیه‬
‫مشخصات روی نقشه‪.‬‬
‫‪٢‬ــ‪٥‬ــ‪٢‬ــ نقشۀ نمونه ‪ :٨‬شکل ‪٢٥‬ــ‪ ٢‬یک طبقه از‬
‫یک واحد مسکونی بوده که در آن از پکیج و لوله پنج الیه استفاده‬
‫شده است مطلوب است ترسیم نقشه با کلیه جزئیات آن با استفاده‬
‫از کامپیوتر‪.‬‬
‫‪1‬ــ مطابق مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمانی ایران لوله​های ‪ PEX‬تک​الیه و لوله ‪ PEX AL PEX‬پنج الیه برای لوله​کشی سیستم گرمایی مجاز می​باشند‪.‬‬
‫‪169‬‬
‫‪٥‬ــ‪٢‬ــ نقشه​کشی تأسیسات گرمایی با استفاده از‬
‫لوله​های پلی​مری‬
‫در این روش به دلیل این که فیتینگ لوله​ها نباید در کف‬
‫و زیرخاک قرار گیرد در یک محل مناسب در ارتفاع حدود‬
‫‪ ٦٠‬سانتی​متری یک جعبه توکار نصب می​کنند که داخل جعبه‬
‫کلکتورهای رفت و برگشت آب گرم نصب شده است که به اندازه‬
‫تعداد رادیاتورها انشعاب به همراه شیر قطع و وصل روی کلکتورها‬
‫ایجاد شده است در هر رادیاتور یک لوله رفت و یک لوله برگشت‬
‫به​صورت مستقل و بدون هرگونه فیتینگ در کف تا کلکتور ادامه‬
‫می​یابد‪ .‬کلکتور توسط دو لوله به رایزر سیستم حرارت مرکزی و‬
‫یا پکیج اتصال پیدا می​کند‪.‬‬
‫لوله​های ‪ ٥‬الیه پلی​مری‪ 1‬در قطرهای ‪ ٢٥ ،٢٠ ، ١٦‬و‬
 ‫نمادها‬

‫رادیاتور‬
‫حوله خشک کن‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫پکیج‬
‫شیر توپی(ربع گرد)‬
‫کلکتور‬

‫شکل ‪٢٤‬ــ‪٢‬ــ سیستم گرمایی با پکیج و لوله​های پلیمری‬

‫‪170‬‬
 ‫نمادها‬
‫رادیاتور‬
‫حوله خشک کن‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫پکیج‬

‫شکل ‪٢٥‬ــ‪٢‬ــ لوله​کشی سیستم حرارت مرکزی با لوله​های پنج الیه با استفاده از پکیج‬
‫‪171‬‬
‫صرف کنیم‪ .‬توضیح این که بلوک​های تهیه شده از تجهیزات‬
‫تأسیساتی در نرم​افزارهای تأسیساتی موجود است می توانیم آن‬
‫را تهیه نموده و در کامپیوتر خود ذخیره کنیم در مواقع استفاده‬
‫چنانچه بلوکی در فضای کار نقشه​‪ ،‬کوچک یا بزرگ بود می توانیم‬
‫از ابزار ‪ Scale‬استفاده کنیم و آن را متناسب با فضای نقشه بزرگ‬
‫یا کوچک نماییم‪.‬‬
‫در شکل​های ‪٢٦‬ــ‪ ٢‬تا ‪٣٦‬ــ‪ ٢‬تعدادی از تجهیزات‬
‫موتورخانه را که به​صورت بلوک درآمده​اند معرفی می نماییم‪.‬‬
‫‪٦‬ــ‪٢‬ــ نقشه اجزای موتورخانه حرارت مرکزی‬
‫کلیه تجهیزات‬
‫برای ترسیم موتورخانه حرارت مرکزی اول ٔ‬
‫موتورخانه را یکی​یکی رسم کرده به​صورت بلوک درآورده آن را‬
‫نام​گذاری کرده و در فایلی ذخیره می​کنیم زمان ترسیم موتورخانه‬
‫به کمک نرم​افزار اجزای بلوک شده مورد نیاز را ‪insert block‬‬
‫می کنیم و در فضای فلودیاگرام آن​ها را می​چینیم سپس ارتباط آن ها‬
‫را با خط​های مناسب رسم می​کنیم‪ .‬تجهیزات را به همراه شیرهای‬
‫مربوطه بلوک می​کنیم تا در زمان ترسیم موتورخانه زمان کمتری‬

‫مخزن انبساط باز‬

‫پشت​بام‬

‫نمادها‬
‫شیرفلکه کشویی‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫آب شهر‬
‫مهره ماسوره‬
‫لوله تخلیه‬
‫شکل ‪٢٦‬ــ‪٢‬ــ لوله​کشی مخزن انبساط باز‬

‫‪172‬‬
 ‫تمرین‪ :‬مخزن انبساط نشان داده شده را ترسیم کرده و آن را در کامپیوتر خود ذخیره کنید‪.‬‬

‫جدول ‪٢٨‬ــ‪٢‬ــ مشخصات مخازن انبساط باز‬ ‫مشخصات مخزن انبساط باز‬

‫ابعاد مخزن ــ سانتی​متر‬ ‫ظرفیت‬

‫‪H‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪L‬‬ ‫لیتر‬
‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪65‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫مخازن چهارگوش‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫شکل ‪27‬ــ‪٢‬ــ یک مخزن انبساط باز‬
‫‪1‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪125‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪173‬‬
 ‫در شکل ‪٢٩‬ــ‪ ٢‬و ‪30‬ــ‪ ٢‬مخزن دوجداره آب گرم مصرفی‬
‫نشان داده شده است‪.‬‬

‫تمرین‪ :‬مخزن دوجداره شکل ‪٢٩‬ــ‪ ٢‬را ترسیم کرده در کامپیوتر خود ذخیره کنید‪.‬‬

‫برگشت آب گرم‬

‫رفت آب گرم‬

‫مخزن دوجداره‬

‫به طرف برگشت دیگ‬

‫ورودی از آب شهر‬

‫نمادها‬

‫شیر اطمینان‬
‫آب شهر‬
‫لوله آب گرم مصرفی‬ ‫پمپ خطی‬
‫لوله برگشت آب گرم مصرفی‬ ‫شیر یک طرفه‬
‫شیرفلکه کف فلزی‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬ ‫شیرفلکه کشویی‬
‫مهره ماسوره‬ ‫لوله تخلیه‬

‫شکل ‪٢٩‬ــ‪٢‬ــ لوله​کشی مخزن دوجداره‬

‫‪174‬‬
 ‫شکل ‪٣٠‬ــ‪٢‬ــ مخزن آب گرم دوجداره‬

‫جدول ‪٣١‬ــ‪٢‬ــ مشخصات مخزن دوجداره‬

‫ردیف‬ ‫ظرفیت‬ ‫ابعاد مخزن‬

‫لیتر‬ ‫‪L‬‬ ‫‪L1‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪D1‬‬ ‫‪D2‬‬
‫(‪)mm‬‬ ‫(‪)mm‬‬ ‫(‪)mm‬‬ ‫(‪)mm‬‬ ‫(‪)mm‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪56‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪56‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪172‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪132‬‬ ‫‪56‬‬ ‫‪64‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪214‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪172‬‬ ‫‪635‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪195‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪152‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪71‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪236‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪192‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪71‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪276‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪78‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪242‬‬ ‫‪225‬‬ ‫‪185‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪78‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪247‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪74‬‬ ‫‪82‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪268‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪87‬‬ ‫‪955‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪298‬‬ ‫‪278‬‬ ‫‪228‬‬ ‫‪955‬‬ ‫‪1 4‬‬

‫‪175‬‬
 ‫مخزن کویلی در شکل‪٣٢‬ــ‪ ٢‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫تمرین‪ :‬مخزن کویلی شکل‪٣٢‬ــ‪ ٢‬را ترسیم کرده و در کامپیوتر خود ذخیره کنید‪.‬‬

‫نمادها‬

‫آب شهر‬ ‫شیر اطمینان‬

‫لوله آب گرم مصرفی‬ ‫پمپ خطی‬
‫لوله برگشت آب گرم مصرفی‬ ‫شیر یک طرفه‬
‫لوله رفت آب گرم‬ ‫شیرفلکه کف فلزی‬
‫لوله برگشت آب گرم‬ ‫شیرفلکه کشویی‬
‫مهره ماسوره‬ ‫لوله تخلیه‬
‫دماسنج‬

‫رفت آب گرم مصرفی‬

‫رفت آب گرم از دیگ‬ ‫برگشت آب گرم مصرفی‬
‫برگشت آب گرم به دیگ‬ ‫تأمین آب سرد مخزن‬

‫شکل ‪٣٢‬ــ‪٢‬ــ مخزن آب گرم کویلی‬

‫‪176‬‬
 ‫دیگ آب گرم به همراه کلکتورهای رفت و برگشت در شکل‬
‫‪٣٣‬ــ‪ ٢‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫تمرین‪ :‬دیگ شکل ‪٣٣‬ــ‪ ٢‬را به همراه کلکتورهای رفت و برگشت رسم کرده و آن را در کامپیوتر ذخیره نمایید‪.‬‬
‫توضیح این که در این نقشه پمپ روی برگشت قراردارد‪.‬‬

‫نمادها‬

‫شیر اطمینان‬
‫پمپ خطی‬
‫شیرفلکه کف فلزی‬
‫شیرفلکه کشویی‬
‫مهره ماسوره‬
‫فشار و دماسنج‬
‫کلکتور‬
‫ترموستات دیگ‬

‫شکل ‪٣٣‬ــ‪٢‬ــ لوله​کشی دیگ حرارت مرکزی (پمپ روی خط برگشت)‬

‫‪177‬‬
 ‫دیگ آب گرم به همراه کلکتورهای رفت و برگشت در شکل‬
‫‪٣٤‬ــ‪ ٢‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫تمرین‪ :‬دیگ شکل ‪٣٤‬ــ‪ ٢‬را به همراه کلکتورهای رفت و برگشت رسم کرده و در کامپیوتر خود ذخیره کنید‪.‬‬
‫لوله رفت قرار دارد‪.‬‬
‫توضیح این که در این نقشه پمپ روی ٔ‬

‫نمادها‬
‫شیر اطمینان‬
‫پمپ خطی‬
‫شیرفلکه کف فلزی‬
‫شیرفلکه کشویی‬
‫مهره ماسوره‬
‫فشار و دماسنج‬
‫کلکتور‬
‫ترموستات دیگ‬

‫شکل ‪٣٤‬ــ‪٢‬ــ لوله​کشی دیگ حرارت مرکزی (پمپ روی خط رفت)‬ ‫‪178‬‬
 ‫در شکل ‪٣٥‬ــ‪ ٢‬پمپ​های زمینی به همراه تجهیزات مربوطه‬
‫وکلکتور نشان داده شده است‪ .‬قسمت​های مختلف آن را بررسی‬
‫کرده و مسیرهای عبور آب را مشخص کنید‪.‬‬

‫نمادها‬
‫شیرفلکه کف فلزی‬
‫شیرفلکه کشویی‬
‫مهره ماسوره‬
‫فلنج‬
‫فشارسنج‬
‫کلکتور‬
‫سه راهی صافی‬
‫لرزه گیر‬
‫شیر یک طرفه‬

‫شکل ‪٣٥‬ــ‪٢‬ــ نصب و لوله​کشی سه دستگاه پمپ زمینی به صورت موازی‬

‫در شکل ‪٣٦‬ــ‪ ٢‬دو دستگاه سختی​گیر به همراه تانک نمک‬

‫و اتصاالت جهت آشنایی و نقشه​خوانی آمده است‪ .‬مسیرهای عبور‬
‫آب را پی​گیری نمایید‪.‬‬

‫نمادها‬
‫شیرفلکه کشویی‬
‫شیرفلکه کف فلزی‬

‫شکل ‪٣٦‬ــ‪٢‬ــ سختی​گیر به همراه تانک نمک‬

‫‪179‬‬
‫کلکتورهای رفت و برگشت و پمپ سیرکوالسیون آب گرم و همچنین‬
‫پمپ سیرکوالسیون آب گرم مصرفی تجهیزات این موتورخانه را‬
‫تشکیل می دهند‪ .‬آب شهر از طریق مخزن انبساط لوله​های سیستم را‬
‫پرمی​کند‪ .‬آب گرم از طریق دیگ وارد کلکتور رفت شده از آن​جا‬
‫یک لوله بدون واسطه به مخزن انبساط وصل می​شود از کلکتور‬
‫رفت دو لولۀ دیگر بعد از شیرفلکه‪ ،‬یکی آب گرم مخزن دوجداره‬
‫و دیگری آب گرم رادیاتورها را حمل می کند برگشت آب گرم از‬
‫مخزن انبساط بدون واسطه و برگشت آب گرم از مخزن دوجداره و‬
‫رادیاتورها با واسطه شیرفلکه به کلکتور برگشت متصل می گردند‪.‬‬
‫پمپ سیر کوله آب گرم در مسیر برگشت قرار دارد و آب گرم را از‬
‫کلکتور برگشت مکش کرده و به داخل دیگ می​فرستد‪ .‬آب سرد‬
‫نیز از پایین وارد جدار داخلی مخزن دوجداره شده پس از گرم‬
‫شدن از طرف دیگر مخزن برای مصرف خارج می شود‪ .‬یک‬
‫پمپ نیز آب گرم مصرفی را بین مصرف کننده و مخزن دوجداره‬
‫به گردش در می آورد تا هر لحظه مصرف​کننده به آب گرم مصرفی‬
‫دسترسی داشته باشد‪.‬‬
‫تمرین‪ :‬مطلوب است رسم فلودیاگرام این موتورخانه با استفاده از کامپیوتر‪ ،‬از بلوک تجهیزاتی که قبال ً رسم‬
‫‪٧‬ــ‪٢‬ــ ترسیم نقشه موتورخانه‬
‫الف)ترسیملوله​کشیارتباطیموتورخانه(فلودیاگرام)‪:‬‬
‫در این حالت در پایین صفحه خطی رسم کرده که نماد کف موتورخانه‬
‫می​باشد و تجهیزاتی را که روی فونداسیون و کف قرار می​گیرند روی‬
‫آن خط رسم می​کنند و در قسمت فوقانی کاغذ خطی به موازات‬
‫خط کف رسم می​کنند که نماد پشت بام می​باشد وسایلی مانند مخزن‬
‫انبساط که در پشت بام نصب می​شود را روی آن خط رسم می​کنند‬
‫و ارتباط بین آن​ها را با خطوط رسم می​کنند‪.‬‬
‫ب) پالن جانمایی موتورخانه‪ :‬در این حالت پالن جانمایی‬
‫موتورخانه را با نصب تجهیزات مربوطه رسم می​کنند‪ .‬هدف از‬
‫ترسیم پالن جانمایی موتورخانه بیشتر مشخص شدن محل واقعی‬
‫نصب تجهیزات برای تهیه فونداسیون و در نهایت نصب تجهیزات‬
‫می​باشد‪.‬‬
‫‪١‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــنقشه​خوانیونقشه​کشیموتورخانهنمونه‪:١‬‬
‫شکل ‪37‬ــ‪ ٢‬فلودیاگرام یک موتورخانه را نشان می​دهد‪ .‬یک‬
‫دستگاه دیگ آب گرم‪ ،‬مخزن دوجداره و مخزن انبساط باز به همراه‬
‫کرده و ذخیره کرده​اید استفاده نمایید‪.‬‬
‫‪180‬‬
 ‫مخزن انبساط باز‬

‫پشت بام‬

‫مخزن دوجداره‬

‫نمادها‬
‫شیر اطمینان‬
‫ورودی از آب شهر‬ ‫پمپ خطی‬
‫شیر یکطرفه‬
‫شیرفلکه کف فلزی‬
‫شیرفلکه کشویی‬
‫لوله تخلیه‬
‫آب شهر‬
‫لوله آب گرم مصرفی‬
‫لوله برگشت آب گرم مصرفی‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫مهره ماسوره‬
‫‪Boiler‬‬
‫دیگ‬

‫شکل ‪٣٧‬ــ‪٢‬ــ فلودیاگرام موتورخانه‬

‫‪181‬‬
 ‫پالن جانمایی دستگاه های موتورخانه‪ :‬در شکل ‪٣٨‬ــ‪٢‬‬
‫نقشه پالن استقرار دستگاه​های موتورخانه رسم شده است‪ .‬در این​جا‬
‫محل نصب دیگ‪ ،‬مخزن دوجداره و کلکتورها مشخص شده است‪.‬‬
‫در شکل ‪٣7‬ــ‪ ٢‬فلودیاگرام این موتورخانه ترسیم شده است‪.‬‬

‫راهنمای نقشه‬
‫‪١‬ــ مخزن دوجداره‬
‫‪٢‬ــ دیگ‬
‫‪٣‬ــ فونداسیون‬
‫‪٤‬ــ مشعل‬
‫‪٥‬ــ دودکش‬
‫‪٦‬ــ کلکتور برگشت‬
‫‪٧‬ــ کلکتور رفت‬
‫‪٨‬ــ پمپ سیرکوالتور‬
‫‪٩‬ــ تابلو برق‬
‫‪١٠‬ــ کپسول آتشنشانی‬
‫‪١١‬ــ پمپ برگشت آبگرم مصرفی‬

‫شکل ‪٣٨‬ــ‪٢‬ــ پالن جانمایی دستگاه های موتورخانه‬

‫این سیستم در این است که در تابستان که آب رادیاتورها بسته است‬ ‫‪٢‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ نقشه​خوانی و نقشه​کشی موتورخانه نمونه‪:٢‬‬
‫فقط پمپ مخزن دوجداره کار می​کند با این کار هم صرفه​جویی‬ ‫شکل ‪39‬ــ‪ ٢‬فلودیاگرام یک موتورخانه را نشان می​دهد‪ .‬در‬
‫انرژی داریم هم این که پمپ​های دیگر عمرشان طوالنی می​شود‪.‬‬ ‫این نقشه یک دیگ دیگر به سیستم اضافه شده تا ظرفیت آب گرم‬
‫در ضمن پمپ سیر کوالتور آب گرم برگشتی به دوجداره عالوه بر‬ ‫را افزایش دهد‪ .‬از سه دستگاه پمپ سیرکوالتور هوایی برای‬
‫این پمپ​ها در مدار وجود دارد‪ .‬هرکدام از دیگ​ها مخزن انبساط‬ ‫سیرکوله آب گرم استفاده شده که دو دستگاه آن برای تأمین آب‬
‫مربوط به خودش را دارد‪ .‬در این سیستم پمپ​ها در مسیر رفت‬ ‫گرم رادیاتورها که همیشه یکی از این دو دستگاه کار می​کند و‬
‫آب گرم قرار دارند‪.‬‬ ‫دیگری رزرو می​باشد‪ .‬همچنین یک دستگاه پمپ هوایی دیگر‬
‫برای تأمین آب گرم بین دیگ و مخزن دوجداره می​باشد‪ .‬حسن‬

‫تمرین‪ :‬مطلوب است ترسیم موتورخانه نشان داده شده شکل ‪39‬ــ‪ ٢‬به​صورت فلودیاگرام و درج کلیه مشخصات‬
‫الزم روی خطوط لوله​ها همچنین جهت جریان آب را در داخل لوله​ها با فلش مشخص کنید‪.‬‬

‫‪182‬‬
 ‫به​طرف سرویس​های بهداشتی‬
‫مخزن انبساط باز‬ ‫مخزن انبساط باز‬
‫پشت​بام‬ ‫پشت​بام‬
‫مخزن دوجداره‬
‫نمادها‬
‫شیر اطمینان‬
‫پمپ خطی‬
‫شیر یکطرفه‬

‫شکل ‪39‬ــ‪٢‬ــ فلودیاگرام موتورخانه حرارت مرکزی‬

‫شیرفلکه کف فلزی‬
‫ورودی از آب شهر‬ ‫شیرفلکه کشویی‬
‫لوله تخلیه‬
‫آب شهر‬
‫رفت به رادیاتورها‬ ‫لوله آب گرم مصرفی‬
‫لوله برگشت آب گرم مصرفی‬
‫لوله رفت آب گرم‬
‫لوله برگشت آب گرم‬
‫برگشت از رادیاتورها‬ ‫مهره ماسوره‬
‫دماسنج‬
‫فشار و دماسنج‬
‫کلکتور‬
‫ترموستات دیگ‬
‫دیگ آب گرم‬ ‫دیگ آب گرم‬
‫مخزن گازوییل‬

‫‪183‬‬
 ‫به صورت رزرو عمل می​کند‪.‬‬ ‫‪٣‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ نقشه​خوانی و نقشه​کشی موتورخانه نمونه‪:٣‬‬
‫از یک دستگاه پمپ خطی برای سیر کوله آب گرم مصرفی‬ ‫شکل ‪٤0‬ــ‪ ٢‬فلودیاگرام موتورخانه​ای را نشان می​دهد که از دو‬
‫استفاده شده است‪.‬‬ ‫دستگاه دیگ آب گرم سه دستگاه پمپ زمینی‪ ،‬دو دستگاه مخزن‬
‫آبی که به مخزن های انبساط رفته از سختی​گیر عبور‬ ‫کویلی آب گرم‪ ،‬یک دستگاه سختی​گیر با تانک نمک و دو دستگاه‬
‫کرده است‪ .‬شکل ‪٤1‬ــ‪ ٢‬پالن جانمایی این موتورخانه را نشان‬ ‫مخزن انبساط باز تشکیل شده است‪ .‬یکی از پمپ​های زمینی‬
‫می دهد‪.‬‬

‫تمرین‪ :‬مطلوب است به کمک کامپیوتر‬

‫ــ رسم فلودیاگرام موتورخانه شکل ‪٤0‬ــ‪ ٢‬به همراه نصب تجهیزات‬
‫ــ نوشتن قطر لوله​ها و سایر مشخصات روی نقشه‬
‫ــ مشخص کردن مسیر آب لوله​ها به​وسیله فلش‬

‫‪184‬‬
 ‫مخزن انبساط باز‬ ‫مخزن انبساط باز‬
‫پشت بام‬ ‫پشت بام‬
‫از طرف رادیاتورهای طبقات‬
‫به  طرف رادیاتورهای طبقات‬
‫آب شهر‬

‫‪185‬‬
‫شکل ‪٤0‬ــ‪٢‬ــ فلودیاگرام موتورخانه‬
 ‫راهنمای نقشه‬

‫‪ B‬ــ دیگ‬

‫‪ BR‬ــ مشعل‬

‫‪ DHWT‬ــ مخزن آب گرم کویلی‬

‫‪ P1‬و ‪ P2‬و ‪ :P3‬پمپ های زمینی‬

‫‪ P4‬ــ پمپ خطی‬

‫‪ E.P‬ــ تابلو برق‬

‫‪ W.S‬ــ سختی گیر آب‬

‫‪ BT‬ــ مخزن آب نمک‬

‫‪ C‬ــ کلکتور‬

‫شکل ‪41‬ــ‪2‬ــ پالن جانمایی دستگاه های مربوط به فلودیاگرام ‪40‬ــ‪2‬‬

‫‪186‬‬
‫‪42‬ــ‪ 2‬مدار برقی مربوط به موتورخانه شکل ‪37‬ــ‪  2‬را نشان‬
‫می دهد که یک تابلو فلزی روکار می باشد که در داخل آن یک‬
‫عدد کلید اتوماتیک ‪ 32A‬قرار دارد که با این کلید در صورت‬
‫نیاز می توان برق تابلو را قطع و یا وصل نمود‪ .‬همچنین در صورت‬
‫اتصال کوتاه این کلید به صورت اتوماتیک نیز برق تابلو را قطع‬
‫می کند پنج عدد مینیاتور تکفاز ‪ 16A‬نیز در داخل تابلو تعبیه شده‬
‫است که یکی از آن ها برق مشعل دیگ را تأمین می کند و دو تای‬
‫آن ها برق پمپ ها ریسرکوالتور آب گرم دیگ و آب گرم مصرفی را‬
‫تأمین می کنند همچنین دو عدد مینیاتور به صورت رزرو در تابلو‬
‫تعبیه شده است‪ .‬تابلو مجهز به ترمینال ارت و نول نیز می باشد و‬
‫یک المپ سیگنال نیز وجود برق در تابلو را خبر می دهد‪.‬‬
‫تمرین‪ :‬مطلوب است ترسیم مدار الکتریکی تابلوی فوق با استفاده از نرم افزار اتوکد‬
‫‪187‬‬
‫‪   8‬ــ‪2‬ــ مدار برقی موتورخانه‬
‫در موتورخانه  ها  یک عدد تابلوی برق برای تأمین برق‬
‫دستگاه های موجود در موتورخانه نصب می کنند‪ .‬در موتورخانه های‬
‫کوچک معموال ً یک عدد جعبه مینیاتور به صورت روکار یا توکار‬
‫نصب می کنند و از تابلو به سمت دستگاه ها کابل کشی می کنند‪.‬‬
‫در مورتورخانه های بزرگ معموال ً تابلو برق بزرگتر می شود که یا‬
‫به صورت روی کار و یا به صورت ایستاده در موتورخانه نصب‬
‫می شود از تابلو تا دستگاه ها را سینی کشی یا لوله کشی می کنند تا‬
‫کابل ها را روی سینی یا داخل لوله به دستگاه ها برسانند‪ .‬بعضی‬
‫جاها کابل را با بست روی دیوار نصب می کنند‪.‬‬
‫‪1‬ــ    ‪   8‬ــ‪2‬ــ مدار برقی  موتورخانه  نمونه ‪ :1‬شکل‬
‫نمادها‬
‫کلید اتوماتیک ‪ 32‬آمپر تکفاز‬
‫کلید مینیاتور ‪ 16‬آمپر تکفاز‬
‫چراغ سیگنال‬
‫ارت‬
‫شکل ‪42‬ــ‪ 2‬مدار برقی موتورخانه شکل ‪37‬ــ‪2‬‬
‫شماره ‪ 2‬و دو عدد مینیاتور برای پمپ های شماره ‪ 3‬و ‪ 4‬اضافه‬ ‫‪2‬ــ   ‪   8‬ــ‪2‬ــ مدار برقی موتورخانه نمونه ‪ :2‬مدار‬
‫شده است‪ .‬بقیه مدار مشابه مدار قبلی می باشد‪.‬‬ ‫برقی شکل ‪43‬ــ‪ 2‬مربوط به موتورخانه شکل ‪39‬ــ‪ 2‬می باشد‪.‬‬
‫در این مدار نسبت به مدار قبل یک عدد مینیاتور برای شکل‬

‫تمرین‪ :‬مطلوب است ترسیم مدار شکل ‪43‬ــ‪ 2‬به وسیله کامپیوتر‬

‫نمادها‬

‫کلید اتوماتیک ‪ 32‬آمپر تکفاز‬

‫کلید مینیاتور ‪ 16‬آمپر تکفاز‬

‫چراغ سیگنال‬

‫ارت‬

‫شکل ‪43‬ــ‪ 2‬مدار برقی موتورخانه شکل ‪39‬ــ‪2‬‬

‫‪188‬‬
‫تنظیمی بی  متال ها در این مدار ‪10‬ــ‪ 7‬آمپر می باشد که در اینجا‬ ‫‪3‬ــ   ‪   8‬ــ‪2‬ــ مدار برقی موتورخانه نمونه ‪ :3‬شکل‬
‫برای پمپ ها روی ‪ 7/5‬آمپر تنظیم شده است عدد ‪ D18‬نیز یعنی‬ ‫‪44‬ــ‪ 2‬مدار برقی مربوط به موتورخانه شکل ‪40‬ــ‪ 2‬می باشد برق‬
‫این که از کنتاکتور ‪ 18‬آمپر استفاده شده است ‪ .‬چون مشعل ها و‬ ‫اصلی از طریق یک کلید اتوماتیک سه فاز ‪ 32A‬وارد تابلو شده و‬
‫سایر پمپ ها تک فاز هستند نیازی به کنتاکتور پیدا نکرده اند و برق‬ ‫به شینه های آن وصل می شود سه دستگاه پمپ زمینی سه فاز داریم‬
‫آن ها به وسیله کلیدهای مینیاتور تکفاز تأمین شده است‪.‬‬ ‫که برق آن ها به وسیله سه عدد کلید کنتاکتور که دارای شاسی‬
‫مدار برقی شکل ‪44‬ــ‪ 2‬مربوط به موتورخانه شکل ‪40‬ــ‪2‬‬ ‫استارت و استپ هستند تأمین می شود در زیر کنتاکتورها برای‬
‫می باشد‪ .‬مطلوب است ترسیم مدار با استفاده از نرم افزار اتوکد‪.‬‬ ‫محافظت موتورها در برابر اضافه بار بی متال نصب شده است رنج‬

‫‪189‬‬
 ‫نمادها‬

‫کنتاکتور ‪ 18‬آمپر‬ ‫کلید اتوماتیک ‪ 63‬آمپر سه فاز‬

‫بی متال‬ ‫کلید مینیاتور ‪ 16‬آمپر تکفاز‬

‫کنترل فاز‬ ‫چراغ سیگنال‬

‫آمپرمتر ‪ 63‬آمپر سه فاز‬ ‫ارت‬

‫شکل ‪44‬ــ‪ 2‬مدار برق موتورخانه شکل‪40‬ــ‪2‬‬

‫‪190‬‬