A.

ODGOVORI I POJASNI

1. Šta je čvrstoća materijala ?

Pod čvrstoćom materijala podrazumjeva se njegova suprotnost da se suprostavi dejstvu
unutrašnjih napona koji se javljaju pod uticajem spoljašnjih sila ili nekih drugih faktora
(skupljanja, promjena temperature i sl.)
2. Osnovna podjela svojstava materijala ?
-parametri stanja i strukturne karakteristike
-fizicka svojstva u uzem smislu
-fizicko-mehanicka svojstva
-konstrukciona svojstva
-tehnoloska svojstva
-reoloska svojstva
-hemijska svojstva
-eksploataciona svojstva
3. Gustina materijala ?
Opisuje kolika je masa neke tvari prosječno sadržana u jedinici volumena: što je ta masa
veća, kaže se da je tijelo gušće.
4. Tvrdoća materijala ?
Tvrdoća materijala je sposobnost nekog materijala da se suprostavi prodiranju nekog drugog
materijala u njegovu strukturu.
5. Šta podrazumjevamo pod pojmom kameni agregat ?
Kameni agregat je zrnati kameni materijal krupnoće zrna od 2 do 32 mm i separiran na
osnovne frakcije ili međufrakcije.
6. U zavisnosti od oblasti primjene kamena građevinski kamen se dijeli na ?
Tehnički kamen i arhitektonski (ukrasni) kamen.
7. Prema načinu upotrebe agregati kamenog porijekla upotrebljeni u građevinarstvu
sistematizuju se na ?
1)agregat za visokogradnju i hidrogranju : agregat za beton(frakcija :0-4,4-8,8-16,16-32,32-
60 mm),
2)agregat za niskogradnju : agregat za cementno-betonske kolovoze(frakcija :0-4,4-8,8-
16,16-32,32-63 mm),agregat za asfalt-betone(0-4,0-8,0-11,0-16,0-22 mm),agregat za zastore
zeljeznickih pruga(5-15,15-25,25-35,5;35,5-65 mm)
8. Prema njegovim zapreminskim masama koji se kreću u širokim granicama agregati
mineralnog porijekla upotrebljeni u građevinarstvu se sistematizuju na ?

9. Sve stijene od kojih se dobija građevinski kamen (tehnički i ukrasni) dijele se prema
genezi (načinu i uslovima postanka) na?
Magmatske ili eruptivne, sedimentne i metamorfne stijene
10. Šta podrazumjevamo pod pojmom stijena ?
Pod pojmom stijena podrazumjeva se mineralni agregat određenog sastava, strukture i
teksture koji predstavlja proizvod različitih geoloških procesa.
11. Šta podrazumjevamo pod strukturom stijene ?
Pod strukturom stijene podrazumjeva se oblik, veličina i način vezivanja njenih mineralnih
sastojaka tj. mineralnih zrna. Sruktura stijena je definisana stepenom kristaliniteta, te
velicinom, oblikom i medjusobnim odnosom minerala, a zavisi od nacina postanka stijene.
12. Šta podrazumjevamo pod pojmom mineralni sastav ?
Pod mineralnim sastavom podrazumijevaju se svi minerali koji ulaze u sastav jedne stijene
pri čemu se pod mineralom podrazumijeva hemijsko jedinjenje dva ili više elemenata vezanih
u određenim masenim odnosima odnosno u određenim kristalastim oblicima u tzv. kristalne
sisteme.
13. Šta je agregat ?
Agregat je materijal rastresite strukture formiran u vidu skupa manje više istovjetnih čestica
tj. materijal relativno homogen koji se sastoji od međusobno nevezanih čestica (granula)
određene krupnoće.

1
14. Podjela agregata ?
*agregati neorganskog porijekla
*agregati organskog porijekla
Druga podjela je na:
Prirodne: (nevezane stijene, drobina, šljunak, pijesak, drobljen i mljeven kamen, kameno
brašno ,lomljen kamen)
Vještačke: (ložišna zgura, leteći pepeo, kristalna zgura visokih peći, pjenišava zgura,

15. Osnovna svojstva građevinskih materijala ?

*parametri stanja i strukturne karakteristike
*fizička svojstva
*fizičko mehanička svojstva
*konstrukciona svojstva
*tehnološka svojstva
*reološka svojstva
*hemijska svojstva
16. Šta je zapreminska masa?
Zapreminska masa predstavlja masu jedinice zapremine materijala u prirodnom stanju. Pod
ovim stanjem podrazumjeva se stanje materijala zajedno sa porama i šupljinama koje su u
njemu sadržane.
17. Šta je specifična masa?
Specifična masa predstavlja masu jedinice zapremine apsolutno gustog materijala tj.masu
jedinice zapremine čiste čvrste supstance koja se dobiva odvajanjem eventualne čvrste i
eventualne gasovite faze.
18. Šta je poroznost?
Poroznost tla i stijena je postotak šupljina u datom volumenu.
19. Šta je sklop stijene?
Pod sklopom stijene se definiše njezina struktura (staklasta,porfirska,klastična) i tekstura
(krupno-zrnasta,srednje-zrnasta,afanitska, mikrokristalna). Zatim imamo oblik zrna koji ga
definiše i može biti: uglast,poluuglast,zaobljen,prizmatičan,pločast, ljuspast, igličast.
20. Šta je tekstura stijene?
Tekstura stijene označava način na koji su minerali zauzeli prostor u stijenskoj masi, a zavisi
od uticaja vanjskih faktora, bilo prilikom nastanka stijene ili nakon toga.
21. Osnovna mehanička svojstva kamena ?
Mehanička svojstva kamena uglavnom odgovaraju svojstvima stijenske mase od koje je taj
kamen dobiven, pri čemu odlučujući uticaj na mnoge od ovih karakteristika imaju mineraloški
sastav stijene i uslovi njenog formiranja.
22. Hidrofizička svojstva građevinskih materijala, kapilarno upijanje vode ?
Kapilarno upijanje vode se javlja u slučajevima kada se samo dio poroznog materijala nalazi
u vodi. U takvim uslovima dolazi do kapilarnog penjanja vode koje dovodi i do vlaženja onog
dijela materijala koji nije u neposrednog kontaktu sa vodom.
23. Hidrofizička svojstva građevinskih materijala, vlažnost ?
Vlažnost predstavlja količinu vode koju materijal u sebi sadrži pod određenim uslovima.
Imamo prirodnu vlažnost,kapilarnu i higroskopnu vlažnost. Upijanje vode zavisi od većeg
broja faktora:vremena i postupka natapanja, kapilarnih efekata,temperature materijala i
vode,pritiska pod kojim se izvodi natapanje.
24. Hidrofizička svojstva materijala : higroskopnost ?
Higroskopnost je sposobnost kapilarno poroznih materijala da iz vlažnog vazduha upijaju
vodenu paru. Higroskopnost je jedna od najvazniji karakteristika gline, ona daje na neki nacin
predstavu o kolicini vode koju glina moze apsorbovat , pri cemu vazi pravilo da ukoliko su
cestice gline finije odnosnoi njihova specificna povrsina veca utoliko ce biti veca kolicina
vode koju glina moze apsorbovati, odnosno glina biti plasticnija

2
25. Keramički materijali, podjela ?
Keramički materijali su proizvodi izrađeni od gline ili sličnih tvari, koji se oblikuju u tekućem,
plastičnom, poluplastičnom, suhom ili praškastom stanju, a zatim suše i peku na visokoj
temperaturi da bi dobili potrebna mehanička svojstva.
Podjela: konstrukcioni materijali, vatrostalni keramički materijali, keramički abrazivni
materijali, tvrdi metali za razne alate, alatna keramika, supertvrdi materijali.
26. Keramiči materijali, sirovine za proizvodnju ?
Sirovine za keramiku mogu se podijeliti u plastične i neplastične.Glina je osnovna plastična
sirovina za izradu keramičkih materijala, u tehničkoj praksi glina se dijeli
na:porculansku,lončarsku i opekarsku, a prema vatrostalnosti: niskovatrostalna i
visokovatrostalna. Neplastične sirovine za izradu keramičkih proizvoda su korektivi koji se
dodaju glini radi dobijanja potrebnih pirotehnickih svojstava.Najčešće se dodaju glinenci i
kvarcni pijesak.
27. Glineni proizvodi ?
Opeka i crijep predstavljaju građevinske elemente suvremene gradnje, a dobivaju se
pečenjem iz
tzv. crvene gline. Opeka služi za zidanje zidova , stupova ili za popločavanje , dok crijep služi
za pokrivanje krovova. I opeka i crijep kao pečeni glineni proizvodi spadaju u grubu
keramiku.

28. Šta je drobina ?

Drobina je raspadnuti stijenski materijal sa zrnima različite krupnoće u kome su komadi
nezaobljeni i uglasti.
29. Šta je šljunak ?
Šljunak je nevezani sediment uglavnom heterogenog sastava u kome su prisutni manje ili
više zaobljeni fragmenti stijena, sa zrnima krupnoće od 4 do 125 mm.
30. Šta je granulometrijski sastav ?
Procenat učešća pojedinih kategorija zrna-frakcija u ukupnoj masi agregata definiše se kao
granulometrijski sastav.
31. Šta opisuje Fuler-Empa kriva ?
Ove dvije krive opisuju granulometrijski sastav agregata za spravljanje betona po svjetskim
standardima. Idealan agregat za spravljanje betona je onaj čija kriva prolazi između Fuler-
Empa krivih.
32. Osnovna karakteristika agregata dobrog granulisanog sastava ?
Agregat dobrog granulisanog sastava daje dobar beton sa malo šupljina i da se pri izradi tog
betona utroši veoma malo cementa. Količine frakcija moraju biti u takvom omjeru da zrna
sitnije frakcije ispunjavaju prostore između krupnijih zrna.
33. Podjela agregata prema obliku zrna ?
Zaobljena, nepotpuno zaobljena i uglasta.
34. Podjela agregata prema odnosu dimenzija zrna ?
Loptasta, Duguljasta, Pljosnata
35. Koji oblik zrna je najpovoljniji za beton i zašto ?
Najpovoljniji oblik zrna za beton je kuglasti, zbog toga što se beton sa ovim oblikom zrna
lakše ugrađuje i obrađuje, sa ovim oblikom zrna se postiže dobra kompaktnost betona,
minimalni procenat šupljina između zrna, veća čvrstoća itd.
36. Šta su veziva ?
Veziva su prašnaste materije koje pomješane sa vodom stvrdnjavaju u kruti kamen. Vezivima
se nazivaju materijali koji su najčešće u praškastom stanju i koji pomiješani sa vodom daju
plastična tijesta sposobna da nakon određenih fizičko-hemijskih procesa otvrdnu i poprime
svojstva kamena. Prelazeći iz stanja plastičnog u čvrsto agregatno stanje,veziva su
sposobna da međusobno spoje zrna pijeska, šljunka, drobljenog kamena pa ih ova osobina
usmjerava za primijenu u oblasti maltera,betona i dr. Vještačkih kamenih materijala.

3
37. Podjela veziva ?
Zračna, hidraulična i autoklavna. Vazdušna – imaju sposobnost očvršćavanja i očuvanja
čvrstoće samo na vazduhu (gips,kreč), zatim Hidraulična- očvršćavaju i na vazduhu i u vodi
(hidraulični kreč i razne vrste cementa). Autoklavna- očvršćavaju u autoklavnim uslovima.
Autoklavi su komore u kojima je moguće dobivanje pritisaka većih od atmosferskih kao i
razvijanje većih temperatura.
38. Koje su osnovne sirovine za izradu cementa ?
*Portland cementi klinker koji se stvara pečenjem krečnjaka i gline
*Sadrovac koji služi radi regulisanja vremena vezivanja cementa. Bez njega bi cement
prebrzo vezivao.
*Sirovine za pečenje određenog su sastava i sadrže uglavnom okside kalcija i silicija a u
manjoj mjeri aluminija i željeza.
39. Šta podrazumjevamo pod pojmom „vrijeme vezivanja cementa“ ?
Podrazumjevamo vrijeme koje proteče od početka vezanja pa do završetka vezanja.
40. Kako dijelimo cemente prema vremenu vezivanja ?
Cemente prema vremenu vezivanja dijelimo na normalno vezujuće i brzo vezujuće cemente
koji vežu nakon par minuta.
41. Koji faktori utiču na vrijeme vezivanja cementa ?
*Ako je temperatura zraka visoka cement veže brže, a ako je niska vezanje se usporuje.
*Kada cementu dodamo malo vode veže brže, a ako mu dodamo mnogo vode onda veže
kasnije.
*Kratko i slabo miješanje ubrzava početak vezivanja a dugo i intenzivno mješanje odgađa
početak vezivanja.
*Svjež cement veže normalno, a dugim ležanjem na skladištu usporuje se vezanje.
*Sadra i kuhinjska sol u manjim količinama usporuje vezanje, a u većim ubrzavaju, soda
ubrzava vezanje.
*Morska voda nešto usporuje vezanje.
*Ako miješamo PC i aluminatni dobit ćemo vezivanje nakon par minuta, znači brže veže.
42. Koji faktori utiču na čvrstoću cementa ?
1) Sadržaj sirovina od kojih je cement izgrađen
2) Kako su sirovine pečene
3) Kako su mljevene
Čvrstoća ovisi o količini vode koja mu je dodana prilikom mješanja što više vode dodajemo
cementu to je njegova čvrstoća manja. Čvrstoća cementa ovisi i o vremenu koje je proteklo
od dodavanja vode jer ona kao što smo prije rekli raste s vremenom te o temperaturi u tom
vremenu.
43. Kako se dobija građevinski gips ?
Građevinski gips se dobija pečenjem gipsnog kamena (sadre) koji se uglavnom sastoji od
minerala gipsa, ali često sadrže i druge primjese kao što je pijesak, krečnjak, glina,
magnezijum, gvožđe i dr. Gips se najčešće proizvodi tako što se sadra prethodno usitnjava
do veličine zrna tucanika, a zatim melje u prah. Ovako dobijeno sirovinsko brašno unosi se u
kotlove za pečenje ili rotacione peći. Temperatura pečenja sadre nije naročito visoka i kreće
se od 110-180C.
44. Vrste gipsa koje su u upotrebi ?
Štuk gips, modelarski gips, albaster gips, gips za maltere, gips za košuljice i podloge, alaun
gips, parian cement, anhidritni cement.
45. Kako se dobija građevinski kreč ?
Građevinski kreč je nehidraulično mineralno vezivo koje se dobija iz krečnjaka
odgovarajućeg hemijskog sastava. Osnovna komponenta krečnjaka je kalcijev karbonat , pa
se njegovim pečenjem na temperaturi od 900 do 1000C dobija tzv. živi kreč (negašeni).

4
46. Šta je malter?
Malter je vještački kameni materijal koji se dobija kao rezultat očvršćavanja
homogenizovanih mješavina agregata i veziva. Osnovna razlika između maltera i betona, je
u vezivima ( za beton koristimo samo cemente, a za maltere sva veziva i kombinacije istih) i
agregatu koji se koristi (za beton se koristi agregat krupnoće zrna do 64mm, a za maltere se
koristi sitnozrni agregat - krupnoće zrna do 4mm).
47. Koja je namjena maltera?
-Za zidanje svih vrsta zidova (od kamena, građevinske keramike, krečno-silikatne opeke,
betonskih i šljako-betonskih blokova i elemenata od lakog betona),
-Za spoljašnje i unutrašnje malterisanje (zidanih i betonskih zidova, betonskih stubova, greda
i donjih površina međuspratnih konstrukcija),
-Za oblaganje,kao spojno sredstvo (zidnih i podnih površina različitim vrstama keramičkih i
kamenih ploča i pločica),
-Za zaštitu konstrukcije (osnovnog tj. nosećeg materijala ili elemenata konstrukcije od
različitih uticaja kao što su protivpožarna, hidroizolaciona, antikorozona zaštita itd.),
-Za poboljšanje termoizolacionih i zvučnoizolacionih svojstava objekata,
-Za popunjavanje spojeva, injektiranje pukotina i šupljina.
48. Vrste maltera prema načinu izrade?
Monolitni malter (mokri) i suhi malter. Malteri nose naziv prema vrsti primenjenog veziva
(krečni malter, cementni malter, krečno-cementni malter, epoksidni malter itd.) Spravljaju se
ručno ili mašinski.
49. Vrste maltera prema namjeni?
-malteri za zidanje
-malteri za malterisanje
-dekorativni malteri
-injekcioni malteri
-hidroizolacioni malteri
-malteri za toplptnu i zvučnu izolaciju
-malteri za zaštitu od zračenja
50. Pucolani, podjela ?
Pucolani predstavljaju dodatke cementima,velike specifične površine i finog su mliva.
Podjela:
a)prirodni (pucolanska, santorinska i dijatomejska zemlja, opalska brača, vulkanski tuf i
pepeo, apatit),
b)vječtaški (elektrofilterski/leteći pepeo, silikatni pepeo, zgura).

5
 B. ODABERI OD PONUĐENIH, TAČAN ODGOVOR

1. Prilikom ispitivanja specifične mase, materijal prethodno treba usitniti u prah, pri
čemu stepen usitnjenosti zavisi od vrste materijala. Ovo usitnjavanje vrši se iz
sljedećih razloga:
2. Vodonepropustljivost materijala je veća ukoliko je njegova:
otvorena poroznost manja.
3. Da bi se odredila prirodna vlažnost materijala, treba obaviti mjerenja sljedećim
redosljedom:
Primjenjuju se 2 postupka ispitivanja:metoda postupnog potapanja i metoda kapilarnog
penjanja.Uvijek su propisani uzorci na kojima se vrsi ispitivanja,temperatura vode,sama
metodika ispitivanja i dr.
4. Potpuna zasićenost uzorka vodom,prilikom ispitivanja upijanja vode, konstatuje se:
metodom postupnog potapanja i metodom kapilarnog penjanja
5. Kod ispitivanja materijala na dejstvo mraza uzorci se:
drže u vodi dok se uzastopnim mjerenjima ne konstatuje stalnost mase uzorka. Smatra se da
je materijal postojan na mraz ako se po završetku tretmana smrzavanje-odmrzavanje
njegova čcrstoća ne smanji više od 25% i ako gubitak mase uzorka nije veći od 5%
6. Ako se za ispitivanje čvrstoće pri pritisku primjeni uzorak oblika kocke, veličina
stranica kocke:
kocke sa stranama manjih duzina po pravilu pokazuju vece cvrstoce,nego kocke sa dužim
stranama. (5 cm)
7.Pod „tečenjem materijala“ podrazumjeva se:
ispitivanje uzoraka različitih materijala izloženih dugotrajnim opterećenjima ( na pritisak,
zatetanje ili savijanja) pokazuju da i u slučaju kada je opterećenje nepromjenjivo
(konstantno) u toku vremena, dolazi do neprekidnog povećanja deformacija uzoraka. Ova
pojava naziva se viskoznim tečenjem ili “tečenje materijala”.
8.Otpornost materijala prema habanju brušenjem izražava se kao:
mjera gubitka zapremine,formulom ΔV=Δm/γ
9.Tehnološka svojstva materijala definišu ona svojstva koja se odnose na:
njihove prerade, ili su od znacaja sa gledista njihove neposredne primjene u procesu
građenja.
10.Kod ispitivanja metodama bez razaranja, jedno od preimućstava je i:
-obezbjedjenje ocuvanja cjeline elementa na kojem se vrsi ispitivanje
-mogucnost mjerenja na velikom broju mjernih mjesta
-ne zahtjevaju mnogo vremena za vrsenje mjerenja
-omogucavaju odredjivanje karakteristika materijala u svakoj dostupnoj tacki elementa
12.Zapreminska (γ) i specifična (γs) masa kamena:
predstavljaju osnovne parametre stanja kamena. Zapreminska masa se racuna po formuli
γ=m0/V a specificna γs=m0/Va
13.Otpornost kamena, kao i drugih građevinskih materijala, na habanje ispituje se:
mjerenjem gubitka njegove zapremine, pri izlaganju uzorka razlicitim dejstvima,usmjerenim
na to da se materijal pohaba ili istruze.
14.Prilikom ispitivanja otpornosti kamena prema mrazu kamen se izlaže:
ciklusima smrzavanja-odmrzavanja s ciljem mjerenja gubitka njegove zapremine. Smatra se
da je kamen postojan na mrazu, ako po zavrsetku tretmana smrzavanja-odmrzavanje ne
izgubi vise od 5 % mase i ako mu se cvrstoca ne smanji vise od 25 %.
15.Naponi σ u okviru radnih (uslovnih) dijagrama σ – ε definisani su kao:
Veličine stvarnih napona - σ, u okviru stvarnog (pravog) dijagrama σ-ε su:- ako je u pitanju
zatezanje, više, a ako je u pitanju pritisak, niže od uslovnih napona u materijalu
16.Čvrstoća pri pritisku prizmatičnog uzorka materijala, pri nepromjenjenoj površini
poprečnog presjeka:

6
17.Kod ispitivanja čvrstoće pri savijanju prizmatičnog uzorka materijala, ova čvrstoća
je funkcija: fzs=Mgr/W...Mgr-mom savijanja koji odg graničnom opterećenju...W-otporni
moment pop.presjeka
18.Izlaganjem vlažnog materijala naizmjeničnom mržnjenju i odmrzavanju njegova
čvrstoća pri pritisku se po pravilu:
smanjuje
19.Prilikom ispitivanja otpornosti materijala na habanje brušenjem:
Otpornost materijala prema habanju brušenjem izražava se kao:-gubitak zapremine na 50
cm2 brušene površine.Prilikom ispitivanja otpornosti materijala na habanje brušenjem:-
uzorci se opterećuju konstantnim pritiskom p = P/F
20.U grupu tehnoloških svojstava materijala spadaju, na primjer, sljedeća svojstva:
mogucnost savijanja, previjanja, uvijanja, izvlacenja, kovnosti, zavarivosti (kod metala), te
ispitivanje konzistencije kod betona.
21.Nedestruktivna ispitivanja materijala, ili ispitivanja materijala postupcima bez
razaranja mogu da se primjene:
● Određivanja (definisanja) pojedinih fizičko-mehaničkih svojstava
● Kao metode defektoskopije materijala
■ Među ovim postupcima postoji veliki broj takvih koji se mogu
primeniti na sve materijale (metoda ultrazvuka, rezonantne
frekvencije i dr.), ali i takve metode koje se zasnivaju na
specifičnostima pojedinih materijala, u kom slučaju se mogu
primeniti samo na takve materijale (magnetne metode kod
gvožđa i čelika, ili metode merenja toplote hidratacije cementa –
na području betona. Prednosti nedestruktivnih u odnosu na
destrutivne metode ispitivanja su:
● Obezbeđuju očuvanje celine elementa koji se ispituje
● Omogućavaju merenja na velikom broju mernih mesta i
mogućnost višekratnog ponavljanja merenja
● Ne zahtevaju mnogo vremena za vršenje merenja
● Omogućavaju određivanje svojstava materijala u svakoj dostupnoj tački elementa
(konstrukcije)
● Mogu da se primene i za merenja na standardnim
uzorcima materijala, što omogućava poređenje
dobijenih rezultata i utvrđivanja tačnosti merenja, kao i
mogućnost definisanja zavisnosti između veličine koja
se meri i svojstva materijala koje se ispituje
22.Krečnjački i dolomitski stijenski kamen, po načinu formiranja (nastanka), pripadaju:
Sedimentnim stijenama.
23.Majdani u kojima se eksploatiše građevinski kamen mogu se podijeliti na dva
osnovna tipa i to:
-kamenolomi (majdani) s površinskim načinom eksploatacije (dnevni kopovi)
-kamenolomi (majdani) s podzemnim načinom eksploatacije (podzemni kopovi)
24.Lomljen kamen (lomljen kamen za zidanje i običan lomljen kamen) dobija se:
Lomljeni kamen - dobiven iz ležišta pomoću eksploziva ili primjenom nekoga drugog pribora
za razbijanje, odvaljivanje ili usitnjavanje. Može biti običan lomljeni kamen koji je nepravilnog
oblika, s neravnim površinama i koristi se za kamene nasipe, kamenu ispunu pri betonskim
radovima, za podloge cesta, kao i za dobivanje drobljenog kamena. Isto tako, može biti i kao
lomljeni kamen za zidanje različitih objekata (ograda, obložnih i potpomih zidova, propusta,
temelja, stupova manjih mostova itd.).
25.Za najznačajnije proizvode građevinske keramike, kao što su:
opeka, crijep, blokovi za zidanje i za međuspratne konstrukcije, temperatura pečenja iznosi:
800-1000 °C
26.Provjeravanje marke pune i šuplje opeke vrši se:
na osnovu prosječnih i pojedinačnih najmanjih pritisnih čvrstoća u odnosu na bruto presjek.

7
27.Ispitivanje vodonepropustljivosti vrši se na sljedećim keramičkim proizvodima:
crijep, zidne i podne pločice, klinker- proizvodi, keramičke cijevi.
28.Prilikom ispitivanja vodonepropustljivosti crijepa, prema našim standardima,
smatra se da je crijep vodonepropustljiv:
ako se kap vode na njegovoj donjoj povrsini ne pojavi za vrijeme od najmanje 2,5 h od
pocetka ispitivanja.
29.Pod šupljom opekom podrazumjeva se:
opeka čije bočne strane mogu da budu ravne ili izbrazdane pri čemu dubine brazde može biti
najviše 3 mm,a moguće su dvije varijante šupljina:a)šupljine su postavljene upravno na
ležišne ravni, b)šupljine su postavljene paralelno sa ležišnim ravnima
30.Marka pune opeke definisana je:
prosječnom i pojedinačnom najmanjom pritisnom čvrstoćom.
31.Šuplji glineni blokovi za međuspratne konstrukcije, koji su namjenjeni za izradu
raznih vrsta međuspratnih konstrukcija od armiranog i prednapregnutog betona,
prema funkciji u međuspratnoj konstrukciji, dijele se na:
na noseće blokove(blokove sa statičkom funkcijom) i blokove ispune koji se koriste kao
element za ispunu u okviru nosecih armiranobetonskih i prednapregnutih konstrukcija raznih
tipova
32.Pod pojmom „sitan agregat“ ili „pijesak“, odnosno „krupan agregat“ ili „šljunak“,
ako je u pitanju agregat za beton, podrazumjeva se:
Čestice manje od 0.09 i 0.063 mm spadaju u sitne čestice u agregatu, Šljunak je prirodni
granularni materijal sačinjen od razdijeljenih čestica stijena i minerala određene veličine. U
geologiji, šljunak je bilo koja rastresita stijena sa zaobljenim zrnima koja su veća od 2 i manja
od 75 milimetara
33.Pod „standardnim pijeskom“ podrazumjeva se:
STANDARDNI PIJESAK : SADRŽI MIN. 96 % SiO2, NAJVIŠE 5 % MULJEVITIH MATERIJA,
FINA FRAKCIJA :0,09/0,50 mm 33 % OD ČEGA 0,09/0,15 IMA 12 %,
SREDNJA FRAKCIJA . 0,50/1,00 mm : 34 % I
KRUPNA FRAKCIJA : 1,00/2,00 mm 33 %.
34.Mehanička postrojenja za pranje i prosijavanje riječnog agregata nazivaju se:
Separacije
35.Pod otpadnim materijalima i industrijskim nuzproduktima, koji pripadaju kategoriji
vještačkih agregata, podrazumjevaju se sljedeći materiali:

36.Jugoslovenski standardi u vezi sa sastavom pojednih frakcija agregata, čija

krupnoća leži između dvije nazivne veličine (dva nazivna otvora sita), propisuju
sljedeće:

37.Pod duguljastim i pljosnatim zrnima agregata podrazumjevaju se zrna kod koji je:
duguljasta duzina: slrina>l,5,a kod pljosnatih debljina:sirlna <0,5
38.Zrna riječnog agregata: Prirodni agregat glacijalnog i/ili riječnog porijekla sa
promjerom zrna D manjim ili jendakim 8 mm

39.Sadržaj sitnih čestica u agregatu za betone i maltere ograničava se zato što:

Čestice manje od 0.09 i 0.063 mm spadaju u sitne čestice u agregatu. Pisustvo ovih čestica
u betonu često nije poželjno osim uslučaju nekih specijalnih vrsta betona. Princip je da se
izvrši suvo sejanje agregata a da se ostaci na sitima 0.09 i 0.063 mm mokrim postupkom
ispiraju. Ovo je posebno važno jer se sa povećanjem količine sitnih zrna povećava i
mogućnost da beton bude veoma loših karakteristika kako u pogledu mehaničkih osobina
tako i u pogledu fizičkih osobina. Prisustvo prevelike kolicine sitnih zrna najveći uticaj može
ostaviti na pritisnu čvrstoću koja je i glavna osobina betona
40.Kolika je zapreminska masa agregata sastavljenog od zrna čija je zapreminska
masa 2600 kg/m3, ukoliko između zrna ima 40 % šupljina?

8
41.Kod agregata za proizvodnju betona, ispitivanje površinske vlažnosti vrši se u cilju:
Vlažnost agregata, u praksi ima presudan utjecaj na kvalitetu proizvodnje betona, pa se
mjerenja vlažnosti, naročito za pijesak, koji sadržava najviše vlage, obavljaju ili
instrumentima koji automatski reguliraju doziranje vode u miješalicama ili vrlo učestalo na
početku i povremeno tijekom betoniranja. Najbolje je, da se frakcije agregata prije unošenja u
boksove ili silos za agregat uz betonaru, prethodno ocijedi, tj. Dovede u stanje ujednačene
vlažnosti. Jedino na taj način moguće je održavati ujednačenost sastava betona.
42.Mineralna (neorganska) veziva, koja se danas primjenjuju, mogu se podijeliti u tri
osnovne grupe:
- nacinu proizvodnje i temperaturi termicke obrade sirovine
- nacinu stvrdnjavanja ili ocvršcivanja i
- prema kemijskom sastavu.
43.Najveći broj mineralnih veziva dobija se iz prirodne sirovine, u okviru koje su
zastupljeni različiti prirodni materijali i to u prvom redu:
Krečnjak i glina.
44.Temperatura pečenja sadre za dobijanje građevinskog gipsa – poluhidrata kreće se
u granicama:
135-200oC
45.Finoća mliva građevinskog gipsa (poluhidrata) utvrđuje se prosijavanjem kroz sita
otvora:
0.6 i 0.009 mm

46.Mehaničke čvrstoće gipsa određuju se:

savojna i pritisna cvrstoca gipsa ispituju se na epruvetama spravljenim od gipsane kase u
standardnim kalupima
47.Hidtarisani kreč je naziv za:
Gašeni kreč u obliku finog bijelog praha, koji se dobija gašenjem živog kreča minimalnom
potrebnom količinom vode, nosi naziv „hidratisan kreč“
48.Hidraulični kreč je naziv za:
Hidraulični kreč je najbolje definisati kao nesinterovano hidraulično vezivo koje očvršćava
pod vodom. Za razliku od građevinskog kreča (kalcitnog ili dolomitnog tipa) ne rastvara se u
vodi ali ni njegovo očvršćavanje na vazduhu ne nastaje samo vezivanjem CO2 iz
atmosfere.Zbog svoga svojstva da očvršćava i pod vodom pripada grupi hidrauličnih veziva
ali se razlikuje od portland cementa jer nije pečen na temperaturi sinterovanja. Međutim,
slično cementu, i njegovo se očvršćavanje zasniva, istina samo jednim delom, na procesu
hidratacije hidrauličnih sastojaka koji ulaze u sastav ovog veziva. Na "rang-listi" mineralnih
veziva nalazi se negde između kreča i cementa, znatno iznad građevinskog kreča ali i znatno
ispod portland-cementa.
49.Stabilnost zapremine kreča određuje se:
određuje se na krečnom malteru razmjere 1:2
50.Pucolanska aktivnost prema našim standardima utvrđuje se:
Jugoslovenski standard za pucolane JGIS B.C1.018 odnosi se na ispitivanje prirodnih,
aktiviranih i vještačkih pucolana
odnosno na ispitivanje čvrstoća od njih izrađenih maltera. Po ovom standardu mehaničke
čvrstoće maltera izrađenih od
pucolana i kreča predstavljaju mijerilo za ocijenu pucolanske aktivnosti jedne pucolanske
sirovine.
Na osnovu standarda JCJS B.C1.018 pucolanima se postavljaju uslovi u pogledu:
• finoće mliva, izražene kao ostatak na situ 0,063 mm - koji ne smije biti veći od 15%,
• pucolanske aktivnosti izražene kao mehanička čvrstoća maltera (na savijanje i pritisak
poslije 1+6 dana

9
51.Određivanje specifične površine pucolana ili drugih praškastih materijala pomoću
Blaine-ovog permeabilimetra, zasniva se na sljedećem principu:
da otpor koji jedan sloj praskastog mat pruza prolazu vazduha raste sa finocom mliva. Bitno
je da se prilikom mejrenja koristi sloj iste debljine i zbijenosti.
52.Hidratacija cementne paste (mješavine cementa i vode), kao izuzetno složen fizičko
– hemijski proces, može se posmatrati sa dva aspekta:
Tijekom procesa transformacije od osnovnih sirovina do ocvrsnule cementne paste,postoje 2
odvojene faze hemijskih promjena:
U 1.fazi proizvodnje,sirovine se sinteruju pri cemu nastaju spojevi cementa;
U 2.fazi hidratacije cement kao dio betonske mjesavine hidratizira da bi tvorio cvrstu ili
hidratiziranu cementnu pastu.
53.Sirovina za dobijanje portland cementa je:
karbonatna komponenta – krečnjak, kojom se obezbjeđuje CaO i glinena komponenta kojom
se osiguravaju Al2O3 i SiO2, te Fe2O3 .
54.Ukoliko tokom pečenja sirovine za dobijanje portland cementa, temperatura
pečenja opadne ispod 1300C0, kao posljedica dolazi do pojave:
55.Prema jugoslovenskim standardnima, portland cement se proizvodi u sljedećim
markama (klasama):
Cementi na bazi portland cementnog klinkera svrstavaju se u klase kvaliteta koje imaju
oznake 25,35S,35B,45S,45B i 55. Ove klase se definišu prema čvrstoćama pri savijanju i pri
pritisku. Simbol S označava cement sa sporijim prirastom čvrstoće a simbol b cement sa
bržim prirastom čvrstoče.
56.Oznaka na vreći cementa: “PC 30 dz 45 S“ odgovara sljedećoj vrsti cementa:
Oznaka d naglašava, da je dodatak miješani, a uz nju se dopisuje slovo dodatka, koji je više
zastupljen (p ili z). Na mjesto oznake k upisuje se klasa cementa, koja zapravo znači
očekivanu čvrstoću cementa nakon 28 dana u MPa. Uz to je naznačeno da li je porast
čvrstoće
u prvim danima brz (oznaka B) ili je spor (oznaka S). Npr. oznaka PC 30 dz 45S znači:
portland cement s miješanim dodatkom u kojem je veća količina zgure, a očekivana čvrstoća
nakon 28 dana je 45 Mpa.
57.Standardna konzistencija cementne kaše ispituje se pomoću sljedeće aparature:
Vikatovog aparata

58.Cementna kaša ima normalnu (standardnu) konzistenciju:

Ako se na uzorku spravljenom od 400 grama cementa i vode u količini od 25%-30% u
odnosu na masu cementa,postavljenom na staklenu ploču, valjak doveden na površinu
uzorka i pušten slobodno da prodire kroz njega zaustavi na 5-7 mm iznad staklene ploče.
59.Temperatura i vlažnost prostorije u kojoj se odeđuje vrijeme vezivanja cementa:

60.Aditivi kojima se može uticati na vrijeme vezivanja cementa u betonu nazivaju se:
akceleratori.

61.Malteri kao složeni (kompozitni) materijali u građevinarstvu se primjenjuju:

-malteri za zidanje
-malteri za malterisanje
-dekorativni malteri
-injekcioni malteri
-hidroizolacioni malteri
-malteri za toplptnu i zvučnu izolaciju
-malteri za zaštitu od zračenja
62.Razmjere miješanja komponenti maltera pri projektovanju (sastavljanju) malterskih
miješavina najčešće se definišu:
omjerima agregata, veziva i/ili cementa tj. Vc : Vp=1 : 1 do 1 : 4 (c-cement, p-pijesak)

10
63.Mehaničke čvrstoće maltera ispituju se:
Mehaničke čvrstoće maltera ispituju se: na 3 prizmatična uzorka veličine 4x4x16 cm.Uzorci
se ukoliko je malter dovoljno očvrsnuo vade nakon 24 sata iz kalupa,a ako se ne mogu
izvaditi iz kalupa bez oštećenja,vađenje se odlaže za narednih 24 sata.Uzorci se zatim
stavljaju u prostorije temperature cca. 20 stepeni i relativne vlažnosti oko 65 % i čuvaju do
ispitivanja.U slučaju produžnog maltera vlažnost mora biti 95%-100%.Uzorci se ispituju na
savijanje i pritisak,a na bazi ovih ispitivanja definiše se marka maltera.
64.Njega uzoraka za ispitivanje mehaničkih čvrstoća maltera, nakon vađenja iz kalupa,
pa sve do ispitivanja, vrši se:
Uzorci krečnog maltera nakon vađenja iz kalupa stavljaju se u prostoriju temperature 20 °C i
relativne vlažanosti oko 65% i čuvaju do ispitivanja. Kod uzoraka produžnog maltera temp je
ista kao kod krečnog ali je vlažnost u prostoriji treba biti 95-100% .Uzorci cementnog malzera
nakon vađenja iz kalupa potapaju se u vodu temp 20°C pri čemu se voda mora mijenjati
svakih ¸14 dana.
65.Malteri koji se primjenjuju za malterisanje spoljnih površina moraju da ispunjavaju
određene posebne uslove, kao što su:
otpornost prema atmosferilijama(najcesce mrazu), vodonepropustnost.

11